01 februari 2007
Ron van Oijen: Uniek verkoopteam in Zuid-Korea Resultaten 2006 tonen sterke winstcapaciteit Mee op tweede internetgolf ING Shareholder 01 – februari 2007
1
Beste lezer,
Dit is het eerste nummer van ING Shareholder in 2007. Het thema ‘groei’ keert in alle artikelen terug. Duidelijk is dat groei veel meer inhoudt dan winst op korte termijn. De jaarcijfers 2006 laten zien dat de onderliggende winst bij ING sterk is gegroeid en dat het verder uitbouwen van de winstgevende groei topprioriteit blijft. In een interview over de resultaten van ING in 2006 benadrukt bestuursvoorzitter Michel Tilmant het belang van een juiste balans tussen groei en rendement. Dit komt ook in het artikel over ‘managing for value’ aan de orde. De focus op waardecreatie moet ervoor zorgen dat groei tot duurzame winstmogelijkheden leidt. In het profiel over ING Life Korea vertellen we hoe een bedrijfsonderdeel groei realiseert in een sterk geconcentreerde verzekeringsmarkt. Als onderneming moet je je bijvoorbeeld onderscheiden van de concurrentie. ING Life Korea doet dat door de inzet van uiterst professionele medewerkers en het leveren van een uitstekende dienstverlening. Groei staat ook centraal in het verhaal over internet, dat weer volop in het nieuws staat. Wat zijn de plannen van het bedrijfsleven, en dan met name van grote financiële dienstverleners zoals ING, met de mogelijkheden die deze nieuwe golf van internettechnologie biedt?
Merkpositionering speelt een grote rol bij het uitbreiden van activiteiten. De sponsoring van het ING-Renault Formule 1-team is een belangrijk onderdeel van ING’s strategie om haar wereldwijde merk te ontwikkelen. We nemen een kijkje bij de recente lancering in Amsterdam van de racewagen van ING-Renault, die de start vormt van de drie jaar durende sponsoringovereenkomst. De belangstelling van de media was groot en dit is slechts een voorproefje van wat er nog gaat komen als de eerste Grand Prix-race van dit jaar in maart wordt verreden in Melbourne (Australië). Iets heel anders is het volgende. Als aandeelhouder is het voor u wellicht interessant om te weten dat vanaf 20 maart aandeelhouders en certificaathouders vragen kunnen stellen over de agendapunten van de Aandeelhoudersvergadering. ING wil haar aandeelhouders graag de gelegenheid geven om hierover een dialoog aan te gaan. Stuur uw vragen naar www.ing.com/group. Vragen over de Aandeelhoudersvergadering zullen op de website worden beantwoord, of tijdens de vergadering zelf.
Redactie ING Shareholder
Dit tijdschrift is een kwartaaluitgave van ING Groep bestemd voor aandeelhouders en andere in ING geïnteresseerden. Aanvragen ING Shareholder Fax (0411) 65 2125 of per post Postbus 258, 5280 AG Boxtel www.ing.com Redactie ING Groep, Corporate Communications Afdeling Investor Relations Postbus 810, 1000 AV Amsterdam Tel. (020) 541 5460 Fax (020) 541 5454
[email protected] ISSN 1874–0472 Vormgeving VisualSpace Fotografie Coverfoto door Eun Joong Joo (Ron van Oijen bij Deoksugung Palace in Seoul). Overige foto’s door Aldwin Izarin/Hans van der Linde, Bernd Böhm, Sung Kyun, Marco Sweering, Hadewych Veys Drukwerk Thieme Amsterdam © 2007 ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden. Hoewel bij de samenstelling van deze uitgave alle mogelijke zorgvuldigheid is betracht, kunnen wij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden.
2
ING Shareholder 01 – februari 2007
ING Shareholder 01 – februari 2007
Inhoud
Uit de business 4
ING Life Korea – het verhaal achter het succes
8
Businessnieuws 6 De lancering van ING Renault F1 6 ING Capital Life Insurance in China 6 ING breidt uit in Rusland 6 ING wordt CO2-neutraal
10
Hoe je de concurrentie kunt verslaan met lokale expertise
11
Streven naar meer waarde – ING’s inspanningen op het gebied van waardecreatie
4
8
15
20
Strategie en resultaten 12
ING’s strategie betaalt zich uit – Michel Tilmant legt uit hoe
15
Financiële resultaten vierde kwartaal 2006
Opinie en analyse 19
De toekomst voorspellen – Waarom is dat zo belangrijk voor ING?
20
Surfing, surfing! – Het internet is weer terug van weggeweest
22
Stichting ING Aandelen
23
Leve de schilderkunst! ING en figuratieve kunst
23
ING Shareholder 01 – februari 2007
3
4
ING Shareholder 01 – februari 2007
Uit de business
Als blijk van waardering nodigde ING Life Korea meer dan 50.000 klanten uit voor een popconcert. Dat vond plaats op 20 mei 2006, in het Jamshil Olympic Main Stadium.
ING Life Korea dynamische groeipijler in Azië
De relatie tussen Korea en Nederland gaat terug tot het jaar 1653 toen een Nederlandse zeeman, Hendrik Hamel, schipbreuk leed voor de kust van Korea. Hamel hield een gedetailleerd verslag bij van zijn verblijf daar en werd zodoende de eerste westerling die de wereld informeerde over Zuid-Korea. Sindsdien is de band tussen beide landen alleen maar sterker geworden.
ING Life Korea is een van de snelst groeiende onderdelen van ING en neemt een toppositie in gemeten naar de waarde van nieuwe productie. Ook extern is er grote waardering voor het bedrijfsmodel. Zo is ING Life Korea onlangs uitgeroepen tot het beste buitenlandse bedrijf in Zuid-Korea door het vooraanstaande Koreaanse zakenblad HanKyung Business Weekly. Sinds ING Life Korea in 1989 werd opgericht, heeft het bedrijf een grote landelijke economische crisis doorstaan en is het bedrijf van een kleine nieuwkomer uitgegroeid tot de nummer vier op de Zuid-Koreaanse levensverzekeringsmarkt en de grootste buitenlandse verzekeraar gemeten naar bruto premie-inkomen. Wat is het geheim achter het succes? Zelf wijzen ze het toe aan hun verfrissende verkoopaanpak van levensverzekeringen, gecombineerd met de niet aflatende kwaliteit van hun adviseurs. “Ons netwerk van eigen verzekeringsadviseurs bestaat uit professionele, zelfstandig werkende financiële adviseurs”, vertelt Ron van Oijen, directievoorzitter van ING Life Korea. “Door hun kwaliteit onderscheidt ING Life Korea zich van de traditionele concurrenten die met veel niet-professionele parttimers werken. Onze aanpak heeft niet alleen voor snelle groei gezorgd, maar heeft ook ingrijpende veranderingen gebracht in de verzekeringsbranche.”
Nieuw professionalisme verandert branche Oorspronkelijk verkocht de onderneming, net als de concurrentie, haar levensverzekeringen via onafhankelijke verzekeringsagenten, meestal kleine winkeliers of parttimers. Deze agenten hadden onvoldoende ervaring of kennis in huis. Het werd niet als een echt beroep gezien en het verloop was groot. In 1995 volgde daarom een ingrijpende reorganisatie: het aantal verzekeringsadviseurs werd teruggebracht van 1000 naar 200 en er werd een nieuwe strategie geformuleerd. Zo moeten agenten van ING Life Korea tegenwoordig universitair zijn geschoold en krijgen zij vervolgens intensieve trainingen om hen tot de meest professionele verzekeringsagenten op de markt te maken. Een unieke provisieregeling deed zijn intrede en hun functienaam veranderde in ‘financieel adviseur’. Vervolgens werd hun takenpakket uitgebreid: van de verkoop van een enkel verzekeringsproduct tot volledige advisering op het gebied van financiële planning. “Het aantrekken van medewerkers met de juiste kwalificaties is heel belangrijk om aan de behoeften van de Koreaanse klanten te voldoen”, aldus Jongwon Kim, verkoopdirecteur van ING Life Korea. “Financiële adviseurs worden aan de hand van strenge criteria geselecteerd uit kandidaten met een universitaire
ING Shareholder 01 – februari 2007
5
Uit de business
opleiding en met minstens drie jaar werkervaring. Vervolgens krijgen ze een uitgebreid, 2-maanden durend trainingsprogramma waarin alles wordt behandeld: van een basisverzekering en productkennis tot praktische verkooptechnieken en complexe financiële planning aangepast aan de levensfase van de klant. Naderhand moeten de adviseurs regelmatig bijscholingscursussen
“ING Life Korea heeft een stevige positie op de markt voor bankverzekeren” volgen om goed geïnformeerd te blijven over nieuwe vaardigheden en producten op het gebied van financiële planning. Zo blijft de onderneming de concurrentie voor. Volgens de provisieregeling krijgt een financieel adviseur afhankelijk van zijn of haar omzet in één keer een groot bedrag aan provisie uitgekeerd. Als een klant de polis later weer afkoopt, dan moet een evenredig bedrag worden terugbetaald. Dit betekent dat de financieel adviseur niet alleen gemotiveerd is om een klant binnen te halen, maar zich ook daarna blijft inspannen om de klant aan zich te binden. Dit is van cruciaal belang omdat succes in de zeer concurrerende verzekeringsbranche van Zuid-Korea niet alleen afhangt af van het product, maar meer nog van de service die je verleent. Nu de financiële branche in Zuid-Korea verder liberaliseert, eisen klanten in toenemende mate dat financiële planning veel verder gaat dan het samenstellen van een verzekeringspakket. Dit betekent een ware uitdaging voor de adviseurs: het creëren van één loket om aan de uiteenlopende wensen van de klant te voldoen.
Kerncijfers Zuid-Korea
ING in Zuid-Korea
8 BBP-groei: 4% in 2005; schatting voor 2006 5,2% (Bron: The Economist, Intelligence Unit Limited 2007) 8 Aantal inwoners: 47,9 miljoen 8 Oppervlakte: 99.500 m2 8 Nummer 11 op de ranglijst van economisch sterkste landen (Bron: IMF) 8 Op zes na grootste verzekeringsmarkt in de wereld: USD 83 miljard totaal premievolume in 2005 (stijging van 9,2% vergeleken met 2004) (Bron: World Insurance in 2005, Swiss Re)
Jaren ‘70 Centraal geleide economie 1985 Grip Zuid-Koreaanse overheid vermindert geleidelijk ter stimulering van buitenlandse investeringen 1989 Nationale-Nederlanden neemt verzekeringsactiviteiten van Life of Georgia in Zuid-Korea over (op dat moment mochten volgens de Koreaanse wetgeving alleen Amerikaanse bedrijven op de ZuidKoreaanse markt actief zijn) 1991 NMB Postbank opent een vestiging in Seoel
6
ING Shareholder 01 – februari 2007
Goed gespreid productassortiment “ING Life Korea heeft een goed samengesteld productassortiment”, vervolgt Van Oijen. “We verkopen niet één product, maar een scala aan producten die aangepast kunnen worden aan de verschillende levensfases van onze klanten - vanaf het moment van trouwen, de studiefinanciering van hun kinderen tot hun pensioen.” Levensverzekeringen en lijfrentes zijn de basisproducten. Hiermee worden de twee grootste levenrisico’s afgedekt: vroegtijdig overlijden en ontoereikende pensioenvoorzieningen. Klanten kunnen hier natuurlijk in ruime mate mee variëren en productcombinaties samenstellen. Zo biedt ING Life Korea op dit moment de volgende producten om aan de behoefte van de klant te voldoen: Critical Illness Whole Life, Variable Universal, Term Life Insurance, Variable Insurance. De financiële adviseurs helpen de klanten met het maken van de beste keuze. ING Life Korea heeft een stevige positie verworven op de markt voor bankverzekeren. “Wij verwachten dat de markt in ZuidKorea zal blijven aantrekken door de liberalisering van de markt”, vertelt Van Oijen. “Daarom willen we de omzet bij alle partnerbanken vergroten door producten te bieden die specifiek op dat distributiekanaal zijn afgestemd en daarnaast ons distributienetwerk uitbreiden naar meerdere banken.”
Snelle groei van het directe afzetkanaal In 2005 ging ING Life met een direct distributiekanaal van start. Het bedrijf ontwikkelt zich goed en het premie-inkomen uit nieuwe productie bedroeg eind december 2006 EUR 2 miljoen. Het directe distributiekanaal van ING Life biedt klanten waar voor hun geld met toegankelijke producten die via homeshopping-kanalen op TV en via kranten worden aangeboden. Van Oijen: “Met het directe distributiekanaal van ING Life gaat alles rechtstreeks, van de uitleg over het product tot het ondertekenen van het contract. Geen thuisbezoek, medische testen of een stroom papierwerk. Met name via de drie grootste Koreaanse homeshopping-kanalen
ING’s bedrijfsonderdelen in Zuid-Korea 1996 Zuid-Korea wordt lid van de OESO 1997 Crisis Zuid-Koreaanse economie: regering doet beroep op het IMF voor een noodlening 1999 Nationale-Nederlanden in Zuid-Korea verder onder een nieuwe naam: ING Life Korea 2002 Strategische alliantie tussen ING en Kookmin Bank 2005 ING Real Estate Korea van start 2006 ING Investment Management operationeel
8 ING Life Korea 8 ING Bank (wholesale) 8 ING Investment Management 8 ING Real Estate 8 Joint ventures met Kookmin Bank: KB Life (49%) en KB Asset Management (20%)
Uit de business
Resultaten ING Life Korea (in EUR miljoen) WnP: waarde nieuwe productie IRR: intern rendement
2006
2005
Groei, in %
157
159
–1,3
33,9%
48,0%
APE: gestandaardiseerde nieuwe premieproductie
853
632
35,0
Onderliggende winst voor belasting*
263
182
44,6
Cijfers per distributiekanaal (in EUR miljoen) 2006
2005
Groei, in %
Totaal premie-inkomen
3.224
2.279
31,8
Marktaandeel
5,8%
4,7%
357.812
336.010
6,5
6.390
5.336
19,6
127
102
9.507
5.972
6
4
30.469
14.829
Eigen adviseurs Totaal nieuw afgesloten polissen Financieel adviseurs Kantoren Verkoop via banken Totaal nieuw afgesloten polissen Aantal partnerbanken
59,2
Directe verkoop Totaal nieuw afgesloten polissen
105,5
liefdadigheidsinitiatieven krijgen steun, zoals de projecten van de Guus Hiddink Foundation, die kinderen met voetbalambities op weg helpen. ING Life Korea staat in Korea bekend als voorloper op het gebied van compliance. Sinds 1999 heeft de onderneming een compliance-afdeling, als eerste in de verzekeringsbranche. In 2006 reikte een onafhankelijke Koreaanse commissie tegen corruptie in Korea de compliance-prijs uit aan ING Life Korea.
Waardevolle medewerkers
zien we een grote toename van de baten. Daarom kijken we nu naar uitbreidingsmogelijkheden met spaarproducten en speciale kinderproducten.”
Gerespecteerd merk Merkbekendheid is een ander onderdeel van het succesverhaal. De niet-geholpen merkbekendheid van ING Life Korea steeg van 4% in 2002 tot 26% in 2006; de geholpen merkbekendheid bedroeg eind 2005 88%. Onder het motto ‘Een ander levensverzekeringsplan’ heeft ING Life Korea op succesvolle wijze een plaats veroverd op de markt als financieel expert. Dit wordt ondersteund met verschillende sponsoringprogramma’s op het terrein van kunst en sport. Neem bijvoorbeeld de AFC Asian Cup (zie foto boven), die dit jaar naar verwachting meer dan een miljard voetbalkijkers zal trekken, of de musical The Lion King. Ook lokale
ING Life Korea onderkent het belang van het aantrekken en ontwikkelen van getalenteerd personeel. Er zijn speciale ontwikkelingsprogramma’s voor het personeel, zoals het in 2006 gestarte programma waarbij medewerkers de kans wordt geboden om bij andere, overzeese onderdelen van ING ervaring op te doen. Zij werken bij bedrijven van ING in Hongkong, Australië, India, China, Singapore, Nederland en de VS.
Stijgende groei In de Zuid-Koreaanse verzekeringsmarkt verliest een aantal topspelers marktaandeel, maar ING bereikt precies het tegenovergestelde. In november 2006 was het marktaandeel van ING Life Korea 5,8%, een stijging van een%-punt vergeleken met 2005. Maar misschien nog indrukwekkender dan de groei van het marktaandeel is de autonome groei van ING Life Korea gemeten naar het totale premie-inkomen: 31,8% over 2006. Kortom: ING Life Korea is een echt succesverhaal.
ING Shareholder 01 – februari 2007
7
Businessnieuws
Officiële onthulling van ING Renault F1-auto Tientallen fotografen, talloze cameraploegen en honderden journalisten waren op 24 januari aanwezig bij de officiële onthulling van de ING Renault F1-auto door ING-bestuursvoorzitter Michel Tilmant, Renault-president Alain Dassas, Renault-teamleider Flavio Briatore en de coureurs Giancarlo Fisichella en Heikki Kovalainen. Renault is al jarenlang een topteam in de Formule 1 en dat is ook de reden waarom ING de komende drie jaar titelsponsor van deze renstal is. Tilmant: “Met dit sponsorschap willen we de naam ING duidelijk op de wereldkaart zetten. Formule 1 is het beste platform om dit te bereiken. Per jaar kijken zeker 850 miljoen mensen live naar
de Formule 1-races. Deze Grand Prix-wedstrijden worden in 17 landen verreden waarvan ING er in 15 actief is. Het is het enige wereldwijde sportevenement dat de naamsbekendheid van ING in een stroomversnelling kan brengen.” Flavio Briatore vindt een ‘blue chip’ onderneming als ING uitstekend passen bij Renault. “ING is een innovatief en efficiënt bedrijf met gemotiveerde medewerkers, net als Renault. Beiden werken met toewijding aan hun doel: de beste worden én blijven.” De eerste wedstrijd vindt plaats op 18 maart in Melbourne, Australië.
i
www.ing-renaultf1.com
Populariteit van ING in China neemt toe
ING Capital Life Insurance Company is op de derde plaats geëindigd in een klanttevredenheidsonderzoek onder Chinese levensverzekeringsmaatschappijen. Het was de eerste keer dat de China Insurance Regulatory Committee (CIRC) een dergelijk onderzoek hield. Het CIRC interviewde meer dan 15.000 polishouders in 25 steden over producten, dienstverlening en verzekeringsagenten. PingAn Life en AVIVA-COFCO kwamen respectievelijk op de eerste en de tweede plaats. ING Capital Life Insurance is een joint venture tussen ING en Beijing Capital Group en is gevestigd in Dalian. En er was nog meer goed nieuws: het bedrijf heeft van het CIRC een vergunning ontvangen
8
om haar activiteiten uit te breiden naar de Chinese provincie Henan. ING Capital Life zal de eerste Chinees/buitenlandse joint venture zijn die actief is in Henan. Deze provincie heeft het grootste aantal inwoners (ongeveer 100 miljoen) en het op vier na grootste BNP van de 31 provincies en gemeentes in China. In de eerste helft van 2007 zal ING Capital Life een kantoor openen in de hoofdstad van Henan, Zhengzhou. Hans van der Noordaa, voorzitter van ING Insurance Asia/Pacific en lid van de Raad van Bestuur van ING Groep was “zeer verheugd om deze goedkeuring te ontvangen, zo kort na de opening van een kantoor in Shangdong en de start van
ING Shareholder 01 – februari 2007
twee marketingkantoren als onderdeel van onze Shenyangvergunning”. Afhankelijk van verdere goedkeuring, kan ING Capital Life haar diensten die nu al zo goed worden ontvangen in China, verder uitbreiden om de financiële toekomst van bijna 250 miljoen klanten in dit land te helpen beheren.
Businessnieuws
ING breidt uit in Rusland
ING wil in Rusland een levenbedrijf opzetten en heeft daarvoor een vergunning aangevraagd bij de Russische toezichthouder. Wordt groen licht gegeven, dan kan het nieuwe bedrijfsonderdeel nog dit voorjaar van start gaan. In Centraal-Europa is ING al een sterke speler op de leven- en de pensioenmarkt en sinds eind jaren negentig houdt ING ook de ontwikkelingen op de Russische verzekeringsmarkt nauwlettend in het oog. ING biedt in Rusland al pensioenfondsen aan en is daar ook actief op het gebied van leasing en wholesale banking.
De Russische levenmarkt staat nog in de kinderschoenen. Zoals blijkt uit berekeningen van ING en uit informatie van onder meer Swiss Re bedroegen de premieinkomsten vorig jaar naar schatting USD 300 miljoen, ofwel 0,03% van het BBP, wat een goede indicatie voor de nog geringe omvang van de markt voor levensverzekeringen is. De afgelopen zes jaar groeide de Russische economie jaarlijks met meer dan 6% en de komende jaren wordt een bovengemiddelde groei verwacht. Bovendien breidt de middenklasse zich snel uit. Daarom ziet ING goede groeikansen voor een levenbedrijf
in Rusland. ING wil producten aanbieden op het gebied van sparen en inkomensbescherming. De verkoop zal voornamelijk plaatsvinden via een netwerk van verzekeringsadviseurs in Moskou, St. Petersburg en andere grote steden. De Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD) en The International Finance Corporation, het onderdeel van de World Bank Group dat zich op de private sector richt, nemen elk een belang van 10% in het ING-levenbedrijf in Rusland.
ING wordt CO2-neutraal
ING streeft ernaar om eind 2007 CO2-neutraal te zijn. Dit houdt in dat ING haar CO2-uitstoot tot nul zal hebben teruggebracht per ultimo 2007. Voor ING is het van belang verantwoording te nemen voor de invloed die wij als bedrijf op onze omgeving hebben. We praten niet alleen over bescherming van het milieu, we doen er werkelijk wat aan. ING voert al jaren een milieubeleid. In 2006 brachten we onze CO2-uitstoot terug met 30% ten opzichte van het voorgaande jaar. Nu nemen we een volgende belangrijke stap. En hoewel deze maatregelen een bescheiden effect zullen hebben, laat het duidelijk zien dat wij ons aandeel willen vervullen in het ontwik-
kelen van strategieën voor het beheersen van de toenemende risico’s en kansen als gevolg van klimaatverandering. ING wil CO2-neutraal worden door haar huidige energieprogramma sterk uit te breiden. Dit betekent algehele vermindering van het energieverbruik en inkoop van meer ‘groene’ elektriciteit. Om de CO2-uitstoot als gevolg van dienstreizen te compenseren, ondersteunt ING al de (her)aanplant van 300 hectare beschadigd tropisch regenwoud in Maleisië. Dit beplantingsprogramma wordt uitgebreid.
i
www.ing.com
ING Shareholder 01 – februari 2007
9
Uit de business
Succes met lokale kennis Wereldwijd is het animo voor fusies en overnames en private-equitytransacties gigantisch. ING Wholesale Banking gebruikt lokale expertise om de concurrentie te verslaan en risico’s te verminderen.
In de sterk concurrerende markt voor ‘leveraged finance’ (hefboomfinanciering) is een breed scala financieringsproducten voorhanden waarmee voor de belegger maximale rendementsmogelijkheden worden behaald. ING heeft zich, gesterkt door de solide balanspositie, ontwikkeld tot een belangrijke speler die ondernemingen en private-equityklanten voorziet van leenkapitaal, variërend van syndicaatsleningen en overbruggingsleningen tot hoogrenderende obligatiefinancieringen. Net zo belangrijk als het uitgebreide productarsenaal is de lokale kennis en expertise die ING klanten te bieden heeft. “Onze formule is kennis van de klant en diepgaand inzicht in diens visie en doelstellingen”, zegt Pierre Chabrelie, hoofd van de Leveraged Finance en Sponsor Coverage-activiteiten in Londen. “Wij luisteren naar onze klanten en leveren financieringsoplossingen die op hun zakelijke behoeften zijn toegesneden.” Landenkennis De Europese markten voor leveraged finance maakten de afgelopen jaren een periode van groei door. Van de USD 700 miljard die er tussen 2000 en 2004 in ‘buyouts’ omging is volgens McKinsey USD 340 miljard in de Europese Unie geïnvesteerd, meer dan in de Verenigde Staten (USD 330 miljard). Andere banken opereren veelal vanuit Londen, ING maakt gebruik van een netwerk van lokale teams die over specifieke landenkennis beschikken. Naarmate de concurrentie heviger wordt, weet het team aldus dure fouten te vermijden. Leveraged finance is niet zonder risico: ondernemingen gaan vaak relatief hoge schulden aan. Lokale kennis en expertise kunnen dan worden ingezet om het risico te verminderen. Chabrelie haalt het voorbeeld aan van een recente Nederlandse deal waarbij buitenlandse spelers elkaar hevig bevochten en ING bewust aan de zijlijn is gebleven. “Wij
10
ING Shareholder 01 – februari 2007
wisten dat er nieuwe wetgeving aan zat te komen die de winstontwikkeling ernstig zou ondermijnen.” Gewilde transacties Overnames of herkapitalisaties van beursgenoteerde ondernemingen door private-equitybedrijven zijn op dit moment de meest gewilde transacties. Deze deals waarbij de overgenomen onderneming van de beurs wordt gehaald, staan ook wel bekend als ‘public-to-privates’. Met de Telepizza- en Water Pik-transacties heeft ING laten zien dat zij expertise in deze groeiende markt in huis heeft. Bij Telepizza, waar ING samen met Royal Bank of Scotland het bankensyndicaat leidde, bleek hoezeer het team van ING lokale kennis gebruikt om maximale waarde voor de klant te realiseren en vertrouwensrelaties op te bouwen. “Er bestaat in Europa geen algemeen geaccepteerde overnamecode voor public-to-private transacties, dus was het een groot voordeel dat wij ter plekke een team hadden dat het fijne wist van de Spaanse wet”, aldus Chabrelie. Proactieve aanpak Chabrelie is vooral trots op de overname (ter waarde van USD 290 miljoen) van het Amerikaanse Water Pik Technologies door private-equityspelers Carlyle en Zodiac, ondanks de stevige concurrentie van Amerikaanse marktpartijen. ING heeft de exclusieve begeleiding van deze overname verzorgd. Leveraged Finance heeft de opbrengsten de afgelopen twee jaar verdubbeld tot bijna EUR 200 miljoen. Gezien het succes blijft deze activiteit volgens Chabrelie interessant: “Proactief zijn en met nieuwe ideeën komen vormen ook in de toekomst de sleutel voor ons succes.”
i
www.ingwholesale.com
Uit de business
De bedrijfswaarde vergroten Waardemanagement, ofwel managing for value, is een van de pijlers van ING. Maar wat houdt het in, waarom is het zo belangrijk en hoe brengen we het in de praktijk? “De nadruk die ING legt op managing for value houdt in dat we ons inzetten om een bovengemiddeld rendement ten opzichte van onze concurrenten te behalen voor onze aandeelhouders en daarmee hun investering rechtvaardigen”, aldus Hoyte Duyster, als directeur Strategy & Business Change verantwoordelijk voor de implementatie van managing for value binnen ING. “Dit betekent dat we inzicht moeten hebben in de langetermijneffecten die onze dagelijkse beslissingen hebben op wat waarde creëert en dat we verder moeten kijken dan het onmiddellijke effect op de winst. De gebruikelijke maatstaven om bedrijfsprestaties te meten, zoals winstmarges en marktaandelen, zijn weliswaar belangrijke indicatoren, maar ze meten niet per se de waarde die wordt gecreëerd. Winst maken is belangrijk, maar er moet een verband zijn met het kapitaal dat nodig is om duurzame winst te genereren.” Het marktperspectief van waardemanagement wordt uitgedrukt in total shareholder return (TSR, een combinatie van dividenduitkeringen en koerswinst gedurende een periode). “Ons 3-jaars TSR-resultaat is aanzienlijk verbeterd en we behoren nu tot de besten in de sector.”
Kritische succesfactoren “Allereerst houden we bij de beoordeling van onze prestaties rekening met de omvang van het kapitaal dat is aangewend, door het gewenste rendement dat beleggers verwachten te beschouwen als kosten. Het rendement dat daar bovenop verkregen wordt, ziet de belegger als ‘outperformance’. We streven er voortdurend naar om deze ‘outperformance’ te vergroten. Ten tweede gaan we uit van de langere termijn: het gaat er niet alleen om hoe goed we het dit jaar doen, nog belangrijker is hoe we prestaties voor de langere termijn veiligstellen.” “We zijn op Groepsniveau begonnen met het opschonen van onze bedrijvenportefeuille en het ontwikkelen van een systematiek om kapitaal toe te wijzen aan activiteiten die de meeste waarde creëren. In onze middellangetermijnplannen hebben we waardedoelstellingen opgenomen en op basis hiervan voor onze managers doelstellingen vastgesteld. We zullen waardemanage-
ment bij alle bedrijfsonderdelen invoeren, maar we zijn begonnen met de 35 bedrijfsonderdelen die samen goed zijn voor 75% van het economisch kapitaal van ING.”Samen met de managers van de bedrijfsonderdelen concentreren Duyster en zijn team zich op het vaststellen van de belangrijkste prestatie-indicatoren. “We willen dat managers een goed inzicht krijgen in die factoren die voor hun activiteiten voor toegevoegde waarde zorgen, en dat ze die weten aan te sturen. Het management heeft wel een overzicht van de belangrijkste valuedrivers, maar deze zijn nu gekwantificeerd en gerangschikt naar het effect dat zij hebben op het totale rendement. Managing for value staat zodoende continu centraal en binnen het hele bedrijf neemt men maatregelen die toegespitst zijn op het maximaliseren van deze succesfactoren.”
Gerichte actie Tussen de bedrijfsonderdelen bestaan grote verschillen in welke factoren het meeste waarde creëren. “Sommige bedrijfsonderdelen moeten zich richten op het verbeteren van marges door meer cross-selling of op kostenbesparingen. Andere onderdelen moeten zich meer richten op groei door agressieve klantenwerving, het verbeteren van de efficiency van distributiekanalen of het verbeteren van hun productontwikkelingsprocessen.” “In Zuid-Korea hebben we onze levensverzekeringsactiviteiten geanalyseerd. We hebben daar een toonaangevende positie in het netwerk van loondienstagenten en we hebben een zeer slagvaardig verkoopapparaat. Maar doen er zich veranderingen voor waardoor wij de waardecreatie in deze markt, gekenmerkt door dalende marges en nieuwe marktpartijen, zouden kunnen verbeteren? Hoe doet ons huidige verkoopapparaat het vergeleken met concurrenten? We hebben ontdekt dat er nieuwe manieren zijn om meer waarde te creëren bijvoorbeeld door loyaliteitsprogramma’s te ontwikkelen of onze agenten nieuwe opleidingen aan te bieden. We zullen in deze veelbelovende markt blijven groeien en we hebben onze acties nu preciezer in kaart gebracht, zodat we gerichter actie kunnen ondernemen.” Hoe komt het dat analisten en aandeelhouders onze managing for value-aanpak zo waarderen? “Een reden kan zijn de manier waarmee de top van ING daarmee omgaat. ING wil van alle bedrijfsonderdelen precies weten welke factoren van invloed zijn op kosten en rendement en dus op de waardecreatie op de langere termijn. We doen er alles aan om die positieve effecten en potentieel te benutten. Analisten waarderen de pragmatische aanpak om dit groeipotentieel te realiseren en onze aandeelhouders plukken de vruchten ervan omdat we hen een bovengemiddeld rendement willen bieden.”
ING Shareholder 01 – februari 2007
11
12
ING Shareholder 01 – februari 2007
Strategie en resultaten
“ING heeft een sterke winstcapaciteit” ING heeft in 2006 aandeelhouderswaarde gecreëerd door zich te richten op winstgevende groei en goede uitvoering van kernactiviteiten. Bestuursvoorzitter Michel Tilmant gaat in op de financiële resultaten over 2006 en de toekomstige strategische richting.
Bent u tevreden met ING’s resultaten over 2006? Dat ben ik zeker. Onze onderliggende nettowinst steeg met 24,3% tot EUR 7.750 miljoen in 2006. Dit laat zien dat de performance in alle bedrijfsonderdelen sterk is gebleven. Een van de opvallende kenmerken van ING is dat we in volwassen markten kapitaal genereren dat we vervolgens weer toewijzen aan die activiteiten die de meeste toegevoegde waarde opleveren, waaronder onze groeipijlers. En dat is precies wat we in 2006 hebben gedaan. Alle activiteiten hebben goed gepresteerd en we zijn blijven investeren in nieuwe initiatieven die zorgen voor autonome groei in de belangrijkste markten waar we actief zijn.
resultaten, bijvoorbeeld met structured finance en leasing. ING Real Estate, dat de internationale ranglijst van vastgoedvermogensbeheerders aanvoert, maakte opnieuw een sterke groei door, zowel wat betreft winst als beheerd vermogen. Daarnaast bleven onze groeipijlers – pensioenen, ING Direct, en levensverzekeringen in opkomende markten – het goed doen. Met het oog op langetermijngroei breiden we niet alleen onze bestaande activiteiten uit, we investeren ook in toekomstige autonome groeimogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan nieuwe verzekeringsbedrijven in Bulgarije en Rusland. We streven voortdurend naar uitbreiding van onze activiteiten.
Wat betekent dit voor de aandeelhouders van ING? Dankzij de goede resultaten in 2006 laat ING wederom een sterke stijging zien van het totale rendement voor aandeelhouders (TSR). In de referentiegroep van 20 wereldwijde financiële dienstverleners staan we op de tweede plaats, met een TSR van 109% over een driejaarsperiode sinds 2004. Daarmee overtreffen we onze financiële doelstelling om onze aandeelhouders een hoger rendement op langere termijn te bieden dan het gemiddelde van onze concurrenten. Wij zijn in staat onze aandeelhouders een goed dividend uit te betalen: na drie achtereenvolgende jaren waarin het dividend met 10% is gestegen, wordt thans een dividend voorgesteld van EUR 1.32 per (certificaat van een gewoon) aandeel, ofwel een stijging van 12%. Ons jaarlijks gemiddelde dividendrendement over de afgelopen jaren was circa 4%. Hiermee wordt duidelijk dat ING dankzij haar goed gespreide activiteitenportefeuille een sterke winstcapaciteit heeft.
En hoe wil ING dat realiseren? Wat zijn naar uw mening de meest opvallende voorbeelden? In de afgelopen paar jaar is ING ingrijpend veranderd. Ik ben me er van bewust dat het veranderproces nooit klaar is en dat het altijd beter kan. Daarom is het zo belangrijk dat we de groei van dit moment benutten om onze activiteiten uit te breiden. We moeten nieuwe klanten aantrekken en tegelijkertijd de klanttevredenheid vergroten, nieuwe producten op de markt brengen en onze distributiecapaciteit uitbreiden. En dat is precies wat we in 2006 hebben gedaan. ING Direct trok veel nieuwe klanten. In Centraal-Europa verdubbelde het aantal nieuwe producten. We blijven onze service verbeteren door innovatieve toepassingen door te voeren in onze bestaande producten, zoals de lijfrenteproducten in Japan en de VS en de nieuwe Voordeelhypotheek van de Postbank in Nederland. Daarnaast breiden we onze distributiecapaciteit uit, bijvoorbeeld bij Nationale-Nederlanden, en maken we optimaal gebruik van de directe verkoopkanalen en de mogelijkheden voor cross-selling binnen ING.
Waarin komt die winstcapaciteit het best tot uitdrukking? Kijk bijvoorbeeld naar onze particuliere bancaire activiteiten in Nederland, waar een gezonde groei wordt gerealiseerd bij sparen en hypotheken. In Nederland is ING de grootste internetbank met 2,7 miljoen klanten. Ook Wholesale Banking behaalde goede
Sommige analisten maakten zich zorgen over de vertraging bij de groeipijlers, onder andere door de toegenomen concurrentie. Voldoen de groeipijlers aan de verwachtingen?
ING Shareholder 01 – februari 2007
13
Strategie en resultaten
Zeer zeker. Onze pensioenactiviteiten in de VS deden het goed afgelopen jaar. Dat blijkt ook uit onze rankings. We handhaafden onze toppositie in het K-12 segment gemeten naar volume en aantal deelnemers. Ook behielden we onze tweede positie in het kleinbedrijf. En neem ING Direct, dat ondanks het moeilijke renteklimaat een stijging van de winst heeft kunnen realiseren. De hypothekenactiviteiten werden in 2006 kostendekkend. En ondanks dat in sommige markten de concurrentie toeneemt, blijft ING Direct veel nieuwe klanten trekken. De levensverzekeringen in opkomende markten lieten een sterke verkoopstijging zien.
“Groei kunnen we in alle markten bereiken zolang we onze klanten voorop stellen”
In Centraal-Europa doen onze leven- en pensioenactiviteiten het steeds beter. Over het geheel bekeken blijven onze groeipijlers het dus prima doen. Als we het over risicobeheer hebben, spoort het beeld dat de buitenwereld heeft met de ontwikkelingen op dit gebied bij ING? Ik denk dat het z’n vruchten begint af te werpen. We houden onze risiconiveaus voortdurend in de gaten en hebben ons risicoprofiel verlaagd door onze positie op de aandelen- en vastgoedmarkten terug te brengen en het vreemd vermogen op Groepsniveau te verlagen. De beslissingen die de Raad van Bestuur neemt worden gebaseerd op het zogenoemde ‘risk dashboard’, dat een momentopname van het totale risicoprofiel is, de risico’s weergeeft van de bancaire en verzekeringsonderdelen en inzicht biedt in de Earnings-at-Risk en de Capital-at-Risk. We zijn er zeer mee ingenomen dat Standard & Poor’s onze prestaties op het gebied van risicobeheer bij het verzekeringsonderdeel als ‘excellent’ heeft gewaardeerd. Hiermee staat ING te boek als voorloper in de branche. Wij denken dat onze combinatie van bancaire, verzekerings- en vermogensbeheeractiviteiten diversificatievoordelen biedt, zoals verminderde volatiliteit van onze winst en meer kostensynergie. Ratingbureaus onderkennen dat we door risico’s te spreiden minder economisch kapitaal nodig hebben dan wanneer we uitsluitend zouden bankieren of verzekeren. Veranderen de strategische prioriteiten van ING in 2007? Daar zie ik helemaal geen reden toe. We zijn tevreden over de geboekte voortgang en zullen de uitgezette koers blijven volgen. Topprioriteit blijft om de winstgevende groei verder uit te bouwen. We blijven kijken naar de terreinen waar we waarde kunnen creëren en waar we extra middelen moeten inzetten om de groei en het rendement te verbeteren. Bij die onderdelen die een bevredigend rendement laten zien, willen we meer nadruk leggen op groei van de activiteiten. Daarnaast blijven we investeren in veelbelovende nieuwe mogelijkheden. Met andere woorden, nu zaaien, om straks te kunnen oogsten. Onze tweede prioriteit is om de groei vast te houden door de uitvoering van onze activiteiten naar een hoger niveau te tillen. Dat doen we door de klanttevre-
14
ING Shareholder 01 – februari 2007
denheid te verbeteren, waarbij compliance op alle niveaus wordt aangescherpt. We zullen strikt op kosten blijven letten en ervoor zorgen dat risico’s op de juiste wijze worden beheerd en beheerst. Uitvoering is een doorlopend proces. Door onszelf iedere dag te verbeteren, willen we onze performance een stap verder brengen. Hoe gaat ING om met het huidige renteklimaat – vlakke rentecurves en lage nominale tarieven? Het huidige renteklimaat vormt inderdaad een uitdaging, maar dat geldt natuurlijk ook voor onze concurrenten in de financiële sector. De vlakke rentecurve zet de rentemarges onder druk. Dat zien we bij al onze bancaire onderdelen. De verzekeringsonderdelen laten een wisselend plaatje zien. De lage rentetarieven hebben een positieve invloed op de aandelen- en vastgoedkoersen en daarom ook op onze beleggingen. Maar dit wordt verkleind door de druk die er in een aantal landen op het rendement van de vastrentende portefeuilles ligt. Al met al geloof ik dat ING profiteert van een natuurlijke compensatie van het renterisico tussen het bank- en het verzekeringsbedrijf. Dat is een van de voordelen van onze bedrijvenmix. De belangrijkste vraag nu is hoe we ons aanpassen aan het renteklimaat. Dat doen we door onze producten aan te passen en door de kosten omlaag te brengen. Zo zorgen we voor blijvende winstgevendheid en waardecreatie op lange termijn. Bij Retail Banking nam de concurrentie bij hypotheken in het tweede halfjaar van 2006 toe, waardoor de marges onder druk kwamen te staan. Maar we hebben bewust besloten om niet te kiezen voor marktaandeel ten koste van de marges, maar om onze prijsstelling te handhaven. Daardoor is de omzet enigszins teruggelopen. Postbank kwam met een nieuwe Voordeelhypotheek, dat in het huidige renteklimaat een uiterst concurrerend product is. ING staat bekend om haar ondernemingszin. Hoe belangrijk is innovatie in dit verband? Heel belangrijk. Innovatie is een voorwaarde om te kunnen groeien en jezelf te verbeteren om je klanten beter van dienst te kunnen zijn. Tegelijkertijd ben ik er sterk van overtuigd dat innovatie, en hetzelfde geldt voor de ondernemingszin, niet van bovenaf opgelegd kan worden. Innovatie moet komen van de mensen op de werkvloer, die de markt het beste kennen. Zij zijn het die continu moeten kijken naar uitbreidings- en verbeteringsmogelijkheden van producten en diensten in de branche. En ik moet zeggen, tot nu ben ik tevreden over het resultaat. De Postbank heeft nieuwe producten gelanceerd in Nederland, met goede verkoopresultaten als gevolg. In Australië is het ‘OneCare’-product op de markt gebracht, een totaalpakket waarin verschillende verzekeringsvormen zijn gecombineerd. Dit is goed ontvangen in de markt. ING Direct heeft in een aantal landen haar productassortiment uitgebreid met beleggingsproducten voor particulieren en salarisrekeningen. In Zuid-Korea gebruiken we innovatieve directe distributiekanalen voor onze verzekeringsproducten, bijvoorbeeld de home-shoppingkanalen op de TV en kabeltelevisie. Dus ik ben er vast van overtuigd dat in alle markten groei bereikt kan worden, zolang we onze klanten centraal stellen en precies weten hoe we hen het beste van dienst kunnen zijn. Daarom is onze missie onze klanten een toonaangevende dienstverlening te bieden bij hun financiële keuzes voor de toekomst.
Financial figures 2nd quarter 2006
Resultaten 4e kwartaal 2006 ING rapporteert recordwinst Op donderdag 15 februari publiceerde ING haar resultaten over het vierde kwartaal 2006. De onderliggende nettowinst over het vierde kwartaal steeg met 37,4% tot EUR 2.124 miljoen, terwijl de onderliggende nettowinst over heel 2006 met 24,3% steeg tot EUR 7.750 miljoen. De sterke winstgroei is een duidelijk bewijs van ING’s solide winstcapaciteit. ING heeft voorgesteld om “het jaarlijkse dividend met 12% te verhogen. Dit betekent een aantrekkelijk rendement voor onze beleggers. Verder konden we EUR 4,8 miljard inhouden voor investeringen in verdere groei van onze activiteiten”, aldus de heer Tilmant. Kijkend naar de toekomst stelde hij dat “… de risicokosten en de schadeclaims langzamerhand op een meer genormaliseerd niveau uitkomen, maar we verwachten in de komende periode verder geen belangrijke veranderingen in de marktomstandigheden. We zijn ervan overtuigd dat ING goed gepositioneerd is om te profiteren van de groeimogelijkheden en waarde te blijven creëren voor haar aandeelhouders.”
Winstanalyse: vierde kwartaal ING rapporteerde een recordwinst over het vierde kwartaal, door een goede onderliggende performance en een lager belastingtarief.
Chief Financial Officer Cees Maas geeft voor de laatste keer een toelichting op de financiële resultaten tijdens een perspresentatie in ING House.
De onderliggende nettowinst steeg met 37,4% tot EUR 2.124 miljoen en de onderliggende winst voor belastingen steeg met 16,6% tot EUR 2.496 miljoen. Deze groei vloeit voort uit de goede resultaten van het verzekeringsbedrijf als gevolg van de groei van het beheerd vermogen van het
levenbedrijf en goede verzekeringstechnische resultaten bij schadeverzekeringsbedrijf. Bij het bankbedrijf werd de invloed van de vlakke rentecurve gecompenseerd door de sterke volumegroei. Daarnaast stabiliseerde de rentemarge. De risicokosten stegen ten opzichte van een
Wijzigingen in samenstelling Raad van Bestuur ING Groep ING Groep heeft bekendgemaakt dat de heer Cees Maas, vicevoorzitter en chief financial officer (CFO) van ING Groep na de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 24 april 2007 zal terugtreden uit de Raad van Bestuur. Maas trad toe tot de Raad van Bestuur van ING Groep in juli 1992. Maas blijft aan ING verbonden als adviseur van de Raad van Bestuur. De Raad van Commissarissen heeft hem de
titel ere-vicevoorziter ING Groep verleend. Gezien het toenemende belang en complexiteit van zowel de financiële als de risicofuncties binnen ING, heeft de Raad van Commissarissen besloten de functies van chief financial officer en chief risk officer als twee functies binnen de Raad van Bestuur te beleggen. De Raad van Commissarissen zal de Aandeelhoudersvergadering voorstellen John Hele te benoemen
als chief financial officer en Koos Timmermans als chief risk officer, beiden als lid van de Raad van Bestuur van ING Groep met ingang van 24 april 2007. John Hele (1958, Canadese nationaliteit) is sinds 2006 plaatsvervangend chief financial officer en rapporteert aan Cees Maas. Daarvoor bekleedde hij de posten directeur en chief insurance risk officer en Groepsactuaris. John Hele was voorheen werkzaam bij
John Hele
Koos Timmermans
Merrill Lynch in New York als zakenbankier en als directeur marketing. Hij trad in 2003 bij ING in dienst. Koos Timmermans (1960, Nederlandse nationaliteit) is plaatsvervangend chief risk officer. Daarvoor was hij directeur Corporate
Market Risk Management en tevens verantwoordelijk voor Operational Risk Management. Voor die tijd was Timmermans werkzaam bij de Europese financiële afdeling van IBM in Ierland. Timmermans werkt sinds 1996 bij ING.
ING Shareholder 01 – februari 2007
15
Financial figures 2nd quarter 2006
Resultaten 4e kwartaal 2006
premieproductie) met 23,5% steeg tot EUR 530 miljoen. De verkoop van pensioenproducten in de VS steeg met 21,7% en de omzet in variabele lijfrente steeg met 15,2% doordat onze bedrijven in de VS zich bleven richten op de behoeften van de ‘babyboomers’ van wie de eersten nu de pensioengerechtigde leeftijd bereiken.
Verdeling onderliggende winst per divisie 4e kwartaal* Insurance Asia/Pacific 6%
Wholesale Banking 22%
Insurance Americas 22%
Rendementen De marges bleven gunstig, doordat ING een evenwicht heeft gezocht tussen groei en rendement om zo maximale waardecreatie te realiseren. De RAROC (het naar risico gewogen rendement op kapitaal) na belastingen van het bankbedrijf verbeterde van 19,1% tot 20,4% over 2006. De IRR (intern rendement) van de nieuwe levensverzekeringen verbeterde licht tot 13,3%. De waarde van nieuwe levenproductie daalde in het vierde kwartaal, deels doordat er met terugwerkende kracht sprake was van een stijging in de disconteringsvoet als gevolg van hogere renteniveaus.
Retail Banking 18% Insurance Europe 25%
ING Direct 7%
*exclusief Overig
historisch laag niveau. De groei van de onderliggende nettowinst werd ondersteund door een laag effectief belastingtarief van 11,5% in het vierde kwartaal door belastingvrije baten uit aandelenbeleggingen, vrijval van belastingvoorzieningen en een lager tarief voor vennootschapsbelasting. Als gevolg van het lage effectieve belastingtarief in het vierde kwartaal daalde het tarief voor heel 2006 naar 18,8%, onder de verwachte marge van 20-25%.
Groei De drie belangrijkste groeipijlers van ING lieten ook in het vierde kwartaal een sterke groei zien.
In het huidige renteklimaat is ING Direct zich blijven richten op uitbreiding van haar hypotheekportefeuille. In het vierde kwartaal is de hypotheekportefeuille van ING Direct met EUR 5,4 miljard gestegen, waarmee deze in totaal op EUR 69,0 miljard uitkomt. De toevertrouwde middelen lieten een netto-uitstroom van EUR 0,4 miljard zien, doordat ING Direct, met name in het VK, een evenwicht heeft gezocht tussen groei en winstgevendheid. In de VS breidde ING Direct verder uit met kantoren in Atlanta in november en Miami in januari 2007. De levensverzekeringsactiviteiten in opkomende markten lieten een goede omzet zien, waarbij de APE (genormaliseerde
Uitvoering Verbetering van de uitvoering van onze kernactiviteiten blijft een prioriteit voor ING, inclusief verbetering van de efficiency, kostenbeheersing, klanttevredenheid, risiconiveau en compliance. De bedrijfslasten bleven in het vierde kwartaal onder controle. De kosten/batenverhouding van het bankbedrijf verbeterde in het vierde kwartaal met 10 basispunten en met 1,5%-punt op jaarbasis, ondanks de additionele compliancekosten van
Dividend Premie-inkomen* ING zal aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 24 april 2007 voorstellen een totaaldividend over 2006 vast te stellen van EUR 1,32 per (certificaat van) gewoon aandeel, een stijging van 12% ten opzichte van EUR 1,18 over 2005. Rekening houdend met het interimdividend van EUR 0,59 dat in augustus 2006 betaalbaar is gesteld, zal het slotdividend EUR 0,73 bedragen, dat volledig in contanten zal worden uitbetaald. De notering van het ING-aandeel ex-dividend vindt plaats op 26 april 2007 en het dividend zal op 3 mei 2007 betaalbaar worden gesteld (Amsterdam).
0
3
ING Shareholder 01 – februari 2007
9
12
4e kwartaal 2006 11,3 miljard 22%
52%
23%
50%
26%
4e kwartaal 2005 11,7 miljard
Insurance Europe Insurance Americas Insurance Asia/Pacific
*inclusief intercompany-eliminaties
16
6
27%
15
FinancialResultaten figures 2nd quarter2006 2006 4e kwartaal
Kerncijfers ING Groep In EUR miljoen
Insurance Europe Kwartaalresultaten 4e kw. 2006
4e kw. 2005
%-mutatie
Onderliggende winst voor belastingen1 – Insurance Europe
641
561
14,3
– Insurance Americas
539
424
27,1
– Insurance Asia/Pacific
140
112
25,0
20
-75
– Overig verzekeringsbedrijf Onderliggende verzekeringswinst voor belastingen
1.340
1.022
– Wholesale Banking
546
492
11,0
– Retail Banking
441
506
-12,8
– ING Direct
183
184
-0,5
– Overig bankbedrijf
-14
-64
Onderliggende bancaire winst voor belastingen
1.156
1.118
Onderliggende winst voor belastingen
2.496
2.140
16,6
287
486
-40,9
2.209
1.654
33,6
85
108
-21,3
2.124
1.546
37,4
-23
18
Belastingen Winst voor minderheidsdeelnemingen Minderheidsdeelnemingen Onderliggende nettowinst Nettowinst/-verlies op desinvesteringen Nettowinst uit desinvesteringen
Winst per aandeel (in EUR)
3,4
Insurance Americas
-2
Bijzondere posten na belastingen Nettowinst (uitkeerbaar aan aandeelhouders)
31,1
278 2.101
1.840
14,2
0,98
0,85
15,3
Beheerd vermogen (ultimo periode)
600.000
547.400
9,6
Personeel (aantal fte’s, ultimo)
119.801
116.614
2,7
1. Onderliggende winst voor belastingen en onderliggende nettowinst zijn maatstaven voor de winst exclusief desinvesteringen en bijzondere posten.
EUR 164 miljoen in 2006 en investeringen in de groei van ING Real Estate, ING Direct en de retailbankingactiviteiten in opkomende markten. De uitbesteding van onderdelen van Operations & IT in de Benelux verloopt volgens plan, waarbij drie grote outsourcing-overeenkomsten in het vierde kwartaal werden afgerond. Aan de verzekeringskant verbeterden de kosten als percentage van de levenpremies licht van 13,28% tot 13,26%; de kosten als percentage van het beheerd vermogen verbeterden van 0,82% tot 0,75%.
Verzekeringsbedrijf Sterke aandelenmarkten droegen bij aan de groei van de omzet en het beheerd vermogen van de levensverzekeringsactiviteiten van ING, terwijl
Het gunstige verzekeringstechnische resultaat bij het Nederlandse schadebedrijf en sterke groei in Centraal-Europa zorgden voor een stijging van de onderliggende winst voor belastingen van Insurance Europe met 14,3% tot EUR 641 miljoen. Het premie-inkomen daalde met 4,9% door lagere collectieve levenpremies in Nederland, terwijl de levenpremies in Centraal- en Overig Europa en de schadepremies in Nederland een sterke groei lieten zien. De kosten bleven in de hand, ondanks investeringen in de groei van activiteiten in Centraal-Europa. De totale onderliggende bedrijfslasten namen met 10,9% toe, inclusief de afschrijving van software in Nederland in het vierde kwartaal van 2006. De genormaliseerde waarde van nieuwe productie daalde met 5,3% tot EUR 71 miljoen doordat een daling in Nederland in ruime mate werd gecompenseerd door de sterke productie in Centraal- en Overige Europa.
het schadebedrijf kon blijven profiteren van de gunstige schadeafhandeling in de meeste markten. De onderliggende winst voor belastingen van het verzekeringsbedrijf van ING steeg met 31,1% tot EUR 1.340 miljoen. Het resultaat van het levenbedrijf steeg met 24,5% terwijl dat van het schadebedrijf met 50,0% steeg. Het totale premie-inkomen daalde met 3,7% naar EUR 11.265 miljoen door valuta-invloeden, terwijl de VS, Centraal-Europa en Azië exclusief Japan een sterke groei vertoonden. De bedrijfslasten bleven onder controle, met een toename van 1,6% vanwege een vrijval van voorziening voor employee benefits in 2005 alsmede verdere investeringen in de uitbreiding van de activiteiten in Azië en Centraal-Europa.
Hogere aandelenmarkten zorgden voor groei in het beheerd vermogen en de provisiebaten van het verzekeringsbedrijf in de VS, terwijl het schadebedrijf in Latijns-Amerika het beter deed ten opzichte van 2005, toen de resultaten werden beïnvloed door claims als gevolg van stormschade in Mexico. Hierdoor steeg de onderliggende winst voor belastingen van Insurance Americas met 27,1% tot EUR 539 miljoen. Het premie-inkomen nam exclusief valuta-invloeden met 7,8% toe doordat alle landen hogere premies rapporteerden terwijl de bedrijfslasten op gelijk niveau bleven. De genormaliseerde waarde van nieuwe levenproductie daalde naar EUR 19 miljoen door vertraging in wetgeving waardoor niet-economische wettelijk vereiste reserves voor de individuele levenactiviteiten in de VS langer dan verwacht moesten worden aangehouden.
Insurance Asia/Pacific Door gestegen omzet in Zuid-Korea en sterke groei van het beheerd vermogen in Japan nam de onderliggende winst voor belastingen van Insurance Asia/Pacific met 25,0% toe tot EUR 140 miljoen. Door de toenemende concurrentie daalde in Japan de omzet, hetgeen resulteerde in een daling van het premie-inkomen leven voor deze regio met 9,6%. De premiestijging in ZuidKorea was 34,4%, in Australië en Nieuw-Zeeland
ING Shareholder 01 – februari 2007
17
Financial figures 2nd quarter 2006
Resultaten 4e kwartaal 2006
28,8% en in Hongkong 35,9%. De bedrijfslasten stegen met 10,7%, vanwege investeringen in de groei van de activiteiten. In Taiwan heeft ING de reserves versterkt met EUR 52 miljoen vanwege het voortdurend lage renteklimaat. De genormaliseerde waarde van nieuwe productie daalde met 11,1% naar EUR 80 miljoen vanwege de lagere omzet in Japan en de wettelijk vereiste tariefwijzigingen in Zuid-Korea in 2006.
Bankbedrijf De bancaire activiteiten van ING lieten wederom een sterke groei zien in met name de spaar- en hypotheekproducten, wat de invloed van de vlakke rentecurve enigszins compenseerde. De bedrijfslasten waren onder controle, terwijl de risicokosten ten opzichte van het historisch lage niveau toenamen door minder vrijval. Onderliggende winst voor belastingen steeg met 3,4% tot EUR 1.156 miljoen door een stijging van de baten met 8,8%, met name bij ING Real Estate. De terugkerende bedrijfslasten stegen met 4,0%, exclusief additionele compliancekosten in 2006. De kosten/batenverhouding verbeterde met 10 basispunten tot 65,8% in het vierde kwartaal en daalde naar 63,6% op jaarbasis. Met 11 basispunten op jaarbasis van de gemiddeld naar kredietrisico gewogen activa bleven de risicokosten ruim onder het genormaliseerde niveau en er zijn geen tekenen die wijzen op een verslechtering van de kwaliteit van de kredietportefeuille. Aandacht voor kapitaaltoewijzing en prijsstelling zorgde voor een stijging van de RAROC na belastingen van 19,1% tot 20,4%.
Wholesale Banking Door sterke groei van de baten, met name bij ING Real Estate, steeg de onderliggende winst voor belastingen van Wholesale Banking met 11,0% tot EUR 546 miljoen. De baten stegen met 15,3% door een toename met 50,2% bij ING Real Estate. De totale onderliggende bedrijfslasten stegen met 13,2%, inclusief de eenmalige, compliancegerelateerde kosten in 2006. Na zeven kwartalen aan netto vrijvallen rapporteerde Wholesale Banking een netto toevoeging aan de voorziening voor debiteurenverliezen van EUR 20 miljoen, doordat de vrijval van oude voorzieningen verder bleef afnemen. De RAROC na belastingen verbeterde van 17,3% tot 20,6%.
Retail Banking De sterke volumestijging in spaar- en hypotheekproducten compenseerde de invloed van de vlakke rentecurve op de activiteiten van Retail Banking. De onderliggende winst voor belastingen daalde met 12,8% naar EUR 441 miljoen door hogere eenmalige lasten. De onderliggende bedrijfslasten namen met 9,5% toe, inclusief EUR 35 miljoen aan additionele compliancekosten in het vierde kwartaal van 2006. De onderliggende baten stegen met 3,2% door volumestijging in spaar- en hypotheekproducten en een verkoopwinst in België. De portefeuille woninghypotheken in Nederland steeg met EUR 1,6 miljard door het succes van de Voordeelhypotheek bij de Postbank. Verbeterde prijsstelling zorgde voor duurzame, hoge rendementen, met een RAROC na belastingen van 32,5%.
ING Direct Voortgaande commerciële groei bij ING Direct compenseerde de invloed van vlakke rentecurves en investeringen in de geografische uitbreiding en het productassortiment. De onderliggende winst voor belastingen van ING Direct bleef met EUR 183 miljoen goed. ING Direct bleef zich in het huidige renteklimaat richten op uitbreiding van de hypotheekportefeuille en de productie bleef sterk. Er werden 587.000 nieuwe klanten verwelkomd, met name door de uitbreiding in de VS (Chicago en Atlanta) De toevertrouwde middelen daalden met EUR 0,4 miljard, met name door de overstap naar niet-balansgebonden producten en een uitstroom in het VK. De RAROC na belastingen daalde naar 11,6%, met name door hogere belastingen.
Beheerd vermogen Baten bancaire activiteiten 0
1
2
3
4e kwartaal 2006 3,6 miljard 42%
41% 17%
4e kwartaal 2005 3,3 miljard 40% Wholesale Banking Retail Banking ING Direct
18
ING Shareholder 01 – februari 2007
43%
17%
4
5
Het beheerd vermogen nam in het vierde kwartaal met EUR 30,7 miljard, ofwel 5,4%, toe tot EUR 600,0 miljard ultimo 2006. Alle zes divisies droegen aan deze groei bij. De stijging is toe te schrijven aan een stevige netto-instroom van EUR 12,7 miljard alsmede EUR 20,6 miljard door gunstige ontwikkelingen op de aandelenmarkt en EUR 4,3 miljard in verband met acquisities. Valutakoersen hadden een negatieve invloed van EUR 6,9 miljard. De groei werd met name gerealiseerd bij externe klanten met een stijging van EUR 25,8 miljard tot EUR 404,5 miljard. Dit is 67% van het totale beheerde vermogen.
Opinie en analyse
De uitdaging van voorspellen Mark Cliffe is hoofdeconoom van ING Groep. Hij vertelt wat zijn ideeën zijn over ‘de toekomst’ en waarom voorspellingen zo belangrijk zijn voor ING. De financiële markten genoten de afgelopen jaren van een gunstige economische omgeving. Kunnen we hier in de toekomst nog meer van verwachten? De wereldeconomie heeft de afgelopen jaren geprofiteerd van enkele zeer positieve, structurele ontwikkelingen: globalisering, markthervormingen en snelle technologische vooruitgang. Het ziet er naar uit dat deze factoren de komende jaren zullen blijven zorgen voor meer efficiency en aanhoudende groei. Maar deze trends zullen onvermijdelijk gepaard gaan met cyclische bewegingen. In de afgelopen drie jaar hebben we te maken gehad met een opleving van de conjunctuur in de VS en Azië en sinds kort in Europa. Deze opleving lijkt enigszins af te zwakken nu de centrale banken in de hele wereld de rentetarieven als gevolg van de stijgende inflatie hebben verhoogd en daarmee hebben bijgedragen aan een scherpe afvlakking van de rentecurve. Zo’n strikter monetair beleid kan dit jaar leiden tot een terugval van de groei, maar nu de inflatie weer afneemt, verwachten we geen grote groeivertraging. We zouden wel te maken kunnen krijgen met grotere risico’s als gevolg van schokken op geopolitiek vlak of op de financiële markten. En na de scherpe koersstijgingen van de afgelopen jaren bestaat het gevaar dat investeerders maar al te zeker zijn van hun beslissingen. Wordt het moeilijker betrouwbaar te voorspellen? Een oud gezegde luidt dat “het moeilijk is voorspellingen te doen, vooral met betrekking tot de toekomst”. Ik sta altijd sceptisch
tegenover voorspellers die hierin nog een stap verder gaan met te zeggen dat de vooruitzichten “buitengewoon onzeker” zijn. Maar het is waar dat het toenemende tempo van de veranderingen het de voorspellers zeker niet makkelijker maakt. De interpretatie van de cijfers wordt er minder eenduidig door en het doet afbreuk aan de betrouwbaarheid van de historische verbanden waar wij mee werken. Het eigen oordeel legt daardoor een steeds groter gewicht in de schaal. Maar onzekerheid hoort nu eenmaal bij het leven. Het gaat er vooral om hoe je daarmee omgaat. Wat betekent dit voor ING? Toekomstvoorspellingen spelen bij alles wat we doen een grote rol. Dit blijkt ook uit onze missie: “onze klanten een toonaangevende dienstverlening bieden bij hun financiële keuzes voor de toekomst”. Om dit waar te maken, moeten wij een beoordeling maken van de mogelijke risico’s en te behalen rendementen op de financiële markten. Onze klanten moeten immers iedere dag beslissingen nemen waarbij de toekomst een rol speelt. Of het nu gaat om sparen, beleggen, lenen, of zelfs verzekeren. Het kiezen van het meest geschikte product is uiteindelijk afhankelijk van een inschatting die men over de toekomst maakt. Zo moeten onze klanten bij de keuze tussen een vaste of een variabele hypotheek inschatten of een toekomstige stijging van de langlopende rente te verwachten is. En de financiële directeur van een bedrijf die moet beslissen of hij zijn uitstaande dollars zal afdekken en hij moet beoordelen of de dollar al dan niet zal blijven dalen. In een onzekere wereld kunnen klanten het zich niet permitteren af te gaan op een eenzijdig toekomstbeeld; zij moeten de risico’s tegen elkaar kunnen afwegen. Daarom spelen de economen en strategen van ING zo’n belangrijke rol bij het ondersteunen van zowel medewerkers als klanten die voor dergelijke beslissingen staan. Hierbij gaat het niet alleen om voorspellen wat er zal gebeuren, maar ook dat men begrijpt waarom. Als wij onze klanten duidelijk kunnen maken waarom bepaalde dingen gebeuren, kunnen zij zich een beter beeld vormen van de risico’s waarvoor zij zich gesteld zien.
ING Shareholder 01 – februari 2007
19
Opinie en analyse
Bedrijven surfen mee op tweede internetgolf Internet is weer terug van weggeweest. Bedrijven maken zich op om de boot niet te missen.
Afgelopen jaar haalde internet weer de krant. Niet dat de belangstelling van de media verflauwd was, maar het leek er toch op dat de dagen van de grote deals en de ongelofelijke succesverhalen tot het verleden behoorden. Dat veranderde toen Google vorige jaar meldde dat het voor 1,3 miljard euro de video- en fotowebsite YouTube had overgenomen en het Amerikaanse weekblad Time ‘Jou’, dus alle gebruikers van internet, had uitgeroepen tot ‘persoon van het jaar’. De nieuwe, internetgolf, ook wel Web 2.0 genoemd, laat zich lastig definiëren. Het draait allemaal om interactief zijn. Het publiek wisselt informatie, foto’s, video’s en muziek uit door die op het web te zetten. Het nieuwe web is een podium waar miljoenen internetgebruikers hun individuele boodschappen kwijt kunnen en daarmee ook wat te zeggen krijgen. Time: “Een grote groep internetgebruikers eist nu het web op, terwijl tot voor kort een klein groepje de dienst uitmaakte. Deze nieuwe manier van communiceren zal niet alleen de wereld veranderen, maar ook de manier waarop die veranderingen zich voltrekken.” Bedrijven beginnen langzaam gebruik te maken van de mogelijkheden die de tweede golf van internettechnologie biedt via corporate blogs, wiki’s, ‘RSS feeds’ en een betrekkelijk nieuwe fenomeen: de virtuele wereld.
20
Blogs Blogs bestaan al een paar jaar. Begonnen als een online, dagboekachtige site waar men ideeën en persoonlijke ervaringen met elkaar deelt, kan men er nu video’s en foto’s vinden, eigenlijk zo’n beetje alles wat op een website kan worden geplaatst. Wiki’s zijn online-encyclopedies waar internetgebruikers artikelen op kunnen plaatsen. Wereldwijd zijn er zo’n 52 miljoen blogsites. Het bedrijfsleven kent er maar een paar. Maar daar kan snel verandering in komen. Volgens het online-internetmagazine Online Banking zullen in 2008 de meeste bedrijven een eigen blog hebben.Op dit moment worden de meeste zakelijke blogs voor interne doeleinden gebruikt, en reageren medewerkers en het management op zaken die voor het bedrijf van belang zijn. Maar er zijn ook extern gerichte blogs, zoals blogs van bestuursvoorzitters, blogs over producten en diensten en blogs over maatschappelijke kwesties. ING heeft momenteel een paar externe blogs. Een daarvan is Cup of Cha, van Jacques Kemp, directievoorzitter van ING Insurance Asia/Pacific. Het interactieve karakter van blogs nodigt uit tot debat en biedt bedrijven, met name in volwassen markten waar de concurrentie hevig is, de kans om met hun klanten in contact te treden, en natuurlijk met het grote publiek. Zakelijke blogs worden vooral aangegrepen om met het perso-
ING Shareholder 01 – februari 2007
neel, klanten en de samenleving te communiceren. Deze blogs bieden gebruikers toegang tot informatie waarop ze rechtstreeks kunnen reageren, iets wat voorheen niet mogelijk was. Menigeen vindt dat een blog laat zien dat een onderneming het contact met de klant belangrijk vindt en ook dat het gebruik maakt van de meest recente technologische ontwikkelingen. Philip Evans, senior vice president van de Boston Consulting Group, vindt dat het succes van een blog helemaal afhangt van degene die communiceert. “Volgens mij bepaalt het charisma van de persoon die de blog schrijft voor ongeveer 80% het succes, de communicatietechnologie is goed voor zo’n 20%. Het gaat er niet om dat je een blog aanhoudt, het gaat puur om de inhoud. Maar net zoals met alle moderne technologiëen geldt ook hier dat we ons niet moeten laten meeslepen.” Evans denkt dat de toegevoegde waarde van zakelijke blogs voornamelijk ligt in de reactie van mensen op de blog. “Als communicatie je werk is, dan zijn blogs en wiki’s een verbetering want je kunt met deze middelen extra communiceren, maar eigenlijk is het allemaal niet zo heel ingrijpend en zeker geen revolutionaire ontwikkeling. Echt interessant is, dat we elkaars reacties kunnen zien. Er is een publiek en dát is echt nieuw in het blogverkeer. “Wiki gaat een stap verder. Op dit moment praten mensen alleen met elkaar, maar dan niet vanuit een professionele invalshoek. Het geheel groeit echter uit tot iets interessants en nieuws.” Blogs geven bedrijven de gelegenheid om schriftelijk interactief contact te onderhouden met hun klanten en de samenleving, maar
Een fragment van de beoogde INGsite op Second Life
de technologie van Web 2.0 gaat nog een stap verder.
Second Life Second Life is een virtuele wereld, waarin mensen onder een zelfgekozen digitale identiteit (zogenoemde avatars) rondlopen in virtuele winkels, kamers, steden en zelfs landen. Ze kunnen contact leggen met andere avatars, virtuele producten kopen en deelnemen aan evenementen. Second Life brengt ongekende mogelijkheden. Bedrijven bijvoorbeeld kunnen hun merkbekendheid vergroten. Ook kunnen zij nieuwe producten en diensten eerst uitproberen in de virtuele wereld, daar reactie van avatars op krijgen die dan weer in de echte wereld worden toegepast. Momenteel is de Second Lifewereld nog klein. Volgens informatie van Linden Lab, het bedrijf in San Francisco dat het concept en de technologie voor Second Life heeft bedacht, zijn er ongeveer twee miljoen geregistreerde gebruikers; dit aantal stijgt met zo’n 36% per maand. Het aantal regelmatige bezoekers is nog steeds betrekkelijk laag: ongeveer 20.000. Het gaat weliswaar om een klein aantal, maar, beweren de bedenkers van Second Life, het gaat hier wel om een invloedrijke groep mensen. De gemiddelde leeftijd is 32 en 75% van de gebruikers koopt iets, terwijl 25% iets verkoopt. Iedere dag wordt er zo’n USD 625.000
Opinie en analyse
uitgegeven in Second Life. Volgens Philip Evans hebben bedrijven het meeste aan Second Life op PR-gebied. Het is een ideaal platform om bestaande producten onder de aandacht te brengen en nieuwe producten uit te proberen. “Nogal wat bedrijven hebben dingen ondernomen in Second Life voornamelijk om er extern over te kunnen praten. En dat is ook logisch. Het is veel meer een PR-platform dan een verbreding van de activiteiten. In zeker opzicht is Second Life een soort laboratorium, waar je met dingen kunt experimenteren die je op enig moment in de echte wereld wil uitbrengen. Voor firma’s als Nike en Reebok zijn er legio mogelijkheden. Zelfs autofabrikanten zetten hun ontwerpen op Second Life die dan
door avatars worden veranderd. Zo hopen zij inzicht te krijgen in de voorkeur van de consument waar ze vervolgens in de echte wereld weer hun voordeel mee kunnen doen.” In vervolg op een succesvolle proef vorig jaar, overweegt ING om deel te nemen aan Second Life Volgens Wichert van Engelen, directeur van Retail Venturing, is het potentieel van Second Life voor financiële dienstverleners als ING ongekend groot. Zeker voor bedrijven die hun merk verder willen positioneren en nieuwe markten willen aanboren. “Bedrijven krijgen bijvoorbeeld de kans om een voorproefje van een marketingcampagne te geven en die vervolgens bij te stellen voordat de campagne feitelijk van start gaat. Zo kunnen zij aan hun imago
bouwen en hun merkbekendheid vergroten.” Hoewel de focus nu sterk gericht is op de nieuwe internetsnufjes wordt makkelijk vergeten hoe de bestaande internettechnologie kan worden toegepast om de activiteiten uit te breiden en efficiënter te maken. ING is enorm gespitst op het toepassen van technologie waardoor we die producten en diensten kunnen leveren die voldoen aan dat wat de klant tegenwoordig echt belangrijk vindt: eenvoud en transparantie. Of het nu via de online-autoverzekering is van Nationale-Nederlanden of via het e-business programma van ING Australië waarbij klanten al hun beleggingsinformatie en -portefeuilles online kunnen bekijken. Het ontwikkelen van nieuwe initiatieven op internetgebied is een prioriteit voor de banken en de verzekeringsmaatschappijen.
ING Direct Een goed voorbeeld is ING Direct. Het geweldige succes van ING Direct is te danken aan het slimme gebruik van internet. Dick Harryvan, lid van de Raad van Bestuur en verantwoordelijk voor ING Direct, vindt dat de onderneming complexe bankzaken simpel en toegankelijk heeft kunnen maken dankzij internettechnologie. “Voor complexe producten, zoals hypotheken, komt internet ons heel goed van pas. We kunnen heel ingewikkelde processen
Woordenlijst
i
www.ingblogs.com/mycupofcha/
gevuld is door gebruikers die informatie hebben geplaatst.
Blog: een website waar bijdragen (ideeën, observaties, commentaar) op geplaatst worden, meestaal in omgekeerde chronologische volgorde. Wiki: een website over een willekeurig onderwerp waarop bezoekers informatie kunnen plaatsen en commentaar kunnen geven op bestaande informatie.
ING Direct café in Barcelona
vereenvoudigen en automatiseren. Via internet kunnen mensen bijvoorbeeld de status van hun hypotheekaanvraag volgen. Door internet kunnen wij trouw blijven aan onze principes: transparant, simpel en tegen lage kosten.” Veiligheid is altijd heel belangrijk geweest voor internetgebruikers als het gaat om financiële transacties.”We hebben altijd veel aandacht besteed aan veiligheid. Klantidentificatie, of het nu gaat om de allereerste keer of bij ieder onlinebezoek, heeft onze volle aandacht”, aldus Harryvan. ING Direct trekt steeds meer klanten via het internet. “Een steeds groter deel van ons marketingbudget gaat naar het internet. We trekken meer klanten aan via advertenties op websites en via zogenoemde pop-ups dan via de klassieke manier van krantenadvertenties, waarbij mensen worden uitgenodigd onze site te bezoeken. Dit is een heel gerichte manier van benaderen. Ons klantenbestand groeit door het internet en we kunnen uiterst economisch opereren.” In de toekomst is ING Direct van plan om geleidelijk aan meer productcategorieën te introduceren, met twee tot drie producten per categorie. Het internet zal hierbij een belangrijke rol spelen.
Wikipedia: het bekendste voorbeeld van een wiki. Het is een online-encyclopedie, die geheel
RSS feeds: RSS - really simply syndication - is een speciaal programma voor het lezen en opslaan van nieuws/informatie, dat van verschillende websites is verzameld. Virtuele wereld: een wereld waar mensen vanachter hun computer met elkaar praten en handelen. Second Life: een voorbeeld van een virtuele wereld. Opgezet door Linden Labs, gevestigd in Californië (VS).
ING Shareholder 01 – februari 2007
21
Column
‘Zwijgende’ meerderheid – doe van u spreken!
Eind vorig jaar is de heer Ton Risseeuw afgetreden vanwege het bereiken van de statutaire leeftijd (70) en is de voorzittershamer aan mij overgedragen. Risseeuw is ruim vijf jaar lid geweest van het Bestuur van de Stichting, waarvan de laatste twee jaar als voorzitter. Zelf ben ik sinds augustus 2001 lid van het Stichtingsbestuur. Voordien was ik voorzitter van de Raad van Bestuur van de Hollandsche Beton Groep NV (HBG). Het Bestuur is de heer Risseeuw zeer erkentelijk voor al zijn inspanningen. Zeker in de afgelopen jaren heeft de Stichting geopereerd in een klimaat van toenemende veranderingen en kritiek op de certificering – een onderwerp dat in het middelpunt van de belangstelling blijft staan. Risseeuw heeft met voortvarendheid leiding gegeven aan de Stichting en zich veel moeite getroost om aandeelhouders en certificaathouders ertoe te bewegen om zelf of via volmacht te stemmen. In dit verband is eerder al gewezen op de in 2005 ingevoerde mogelijkheid van elektronisch stemmen via internet, waarbij beleggers hun stemformulier elektronisch inzenden. Meer informatie hierover vindt u op de site van de Stichting Communicatiekanaal Aandeelhouders (www.communicatiekanaal.nl). Een belangrijke ontwikkeling is dat per 1 januari 2007 de Wet elektronische communicatiemiddelen van kracht is geworden. Het wetsontwerp maakt het onder andere mogelijk om de Registratiedatum te stellen op 30 dagen (was 7 dagen) voor de Aandeelhoudersvergadering (AVA) en aandeelhouders door middel van een elektronisch communicatiemiddel aan de AVA te laten deelnemen en daarin stem uit te brengen. Op termijn zou dit een belangrijke impuls kunnen vormen voor een grotere participatie aan het besluitvormingsproces tijdens aandeelhoudersvergaderingen. Als Bestuur zullen wij aandeelhouders en certificaathouders blijven activeren om daadwerkelijk van hun stemrecht gebruik
22
ING Shareholder 01 – februari 2007
te maken. Tijdens de AVA stemt de Stichting alleen voor de ‘zwijgende’ certificaathouders – certificaathouders die niet op de vergadering aanwezig zijn en evenmin van de mogelijkheid gebruik hebben gemaakt hun stem bij volmacht uit te brengen. Certificering wordt zo ingezet om te voorkomen dat een kleine minderheid van aandeelhouders, die door de afwezigheid van anderen in de AVA toevallig op enig moment in
“Het belangrijkste is dat u stemt” een vergadering de meerderheid vormt, besluiten neemt met als enig oogmerk om de eigen belangen te dienen. Als Bestuur behartigen wij de belangen van alle aandeelhouders en certificaathouders én van ING en alle daarbij betrokkenen. Onze rol wordt overbodig wanneer veel meer certificaathouders gaan stemmen. Wanneer gedurende drie achtereenvolgende jaren ten minste 35% van de stemmen die kunnen worden uitgebracht op de gewone aandelen (exclusief de prefs) vertegenwoordigd is, zal afschaffing van certificering overwogen worden. Certificering kan niet eenzijdig door ING worden afgeschaft en de Stichting zal dat ook niet doen zonder ING. De opkomst was afgelopen jaar gelukkig weer hoger dan de keer daarvoor (2006: 28%; 2005: 26%, exclusief prefs), maar we zijn er nog niet. Wij nodigen u weer van harte uit gebruik te maken van uw stemrecht op de komende jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van ING. De oproepcirculaire zal vanaf 20 maart op de website van ING Groep (www.ing.com) beschikbaar zijn. Wij proberen ons er zo goed mogelijk van te vergewissen van wat er onder u leeft. Bijvoorbeeld aan de hand van uw vragen of opmerkingen tijdens de AVA en natuurlijk via onze website. Bij het bepalen van ons stemgedrag betrekken
wij een groot aantal factoren; de aard van de ontvangen steminstructies, de consistentie van het ING-beleid, het stemgedrag in vorige AVA’s, rapporten van organisaties die adviseren bij stemmen op afstand en de discussies in de AVA zelf. Wij laten ons ook informeren over actuele ontwikkelingen, zoals de nieuwe wetgeving en de commissie-Frijns. Ook is het Bestuur in detail geïnformeerd over het verwerven van stemmen (‘proxy solicitation’) bij ING. Stemgerechtigden worden in een dergelijk proces actief benaderd; hen wordt gevraagd of zij van plan zijn te gaan stemmen onder verwijzing naar de mogelijkheden die hen daartoe ter beschikking staan. De Stichting stimuleert dit, want proxy solicitation draagt bij aan het zo spoedig mogelijk bereiken van de door ons beoogde minimale deelname van 35%. Het Bestuur bestaat thans uit vier personen. Wij zijn voornemens de heer C.J. van den Driest te benoemen als bestuurder. De stichting zal hiervan aankondiging doen in een landelijk verspreid dagblad en in de Officiële Prijscourant. Van den Driest bekleedt verschillende commissariaten en is oud-bestuursvoorzitter van Koninklijke Vopak N.V. Voor het profiel van de huidige bestuursleden verwijs ik graag naar onze website. Of u nu persoonlijk stemt tijdens de vergadering van 24 april, een steminstructie afgeeft aan de Stichting of stemt via het Communicatiekanaal, het belangrijkste is dat u stemt! Jan Veraart, voorzitter Stichting ING Aandelen
i
De volgende column verschijnt in mei 2007. Mocht u intussen vragen of opmerkingen hebben, dan kunt u daarvoor op onze website terecht. www.stichtingingaandelen.nl
ING Gallery ING hoofdsponsor tentoonstelling Kunsthal Rotterdam
Mens centraal in Leve de Schilderkunst!
Wilhelm Sasnal (1972) ‘Maan’, 2000 Olie op canvas 60 x 80 cm
Hedendaagse schilderkunst in de letterlijke zin van het woord: de Kunsthal in Rotterdam exposeert tot 6 mei 2007 schilderijen die na 2000 zijn gemaakt en waarin de menselijke figuur centraal staat. De tachtig kunstenaars die op de tentoonstelling zijn vertegenwoordigd, zijn van verschillende generaties en uit diverse landen afkomstig. Met elkaar representeren ze de top van de internationale figuratieve kunst. Zo is er werk te zien van schilders als Lucian Freud, Alex Katz en Wilhelm Sasnal en van Nederlandse kunstenaars zoals Marlene Dumas, Philip Akkerman, Co Westerik en Michael Raedecker. ING sponsort deze tentoonstelling en heeft zes werken uit haar eigen collectie beschikbaar gesteld. De Kunsthal presenteert met deze tentoonstelling een overzicht van de internationale actuele schilderkunst. De organisatoren streven hiermee naar ‘een dialoog tussen verschillende generaties kunstenaars via het wellicht meest
Michael Raedecker (1963) Geen titel (Wat is mijn charisma?), 1996 Acryl en draad op canvas 65 x 55 cm
geliefde thema uit de Westerse kunst, de mens’. Het werk van bekende meesters en jonge schilders hangt zij aan zij op deze unieke tentoonstelling, die eerder in de Kunsthalle in München te zien was. De tentoonstelling, die later zal doorreizen naar Wenen, is aangevuld met Nederlands werk en geeft de Nederlandse visie weer op figuratieve kunst in het huidige tijdsgewricht. Bij de tentoonstelling verschijnt een full color catalogus. Figuratieve kunst Het thema van de tentoonstelling sluit goed bij de ING Collectie aan. Daarom sponsort ING Groep deze tentoonstelling. De leidraad voor het verzamelbeleid van ING Nederland is immers de Nederlandse hedendaagse figuratie. Bijna dertig jaar geleden begon ING met het opbouwen van deze collectie die inmiddels ruim twintigduizend objecten van veelal museale kwaliteit omvat. In 2001 was ING sponsor van de tentoonstelling over de Nederlandse Realisten na 1950,
eveneens van de Rotterdamse Kunsthal. Prestigieus Een van de geëxposeerde werken is het werk ‘Maan’, 2000 van Wilhelm Sasnal (zie foto links) uit de ING Collectie Polen. Deze Poolse kunstenaar, geboren in 1972, won in 2006 de tweejaarlijkse Vincent van Gogh prijs voor hedendaagse kunst voor zijn hele oeuvre. Deze prestigieuze prijs wordt toegekend aan kunstenaars tot 40 jaar en werd in 2000 voor het eerst uitgereikt. Nieuwe aankoop ING Collectie De meest recente aanwinst voor de ING Collectie is een werk van de Nederlandse kunstenaar Michael Raedecker (1963, Amsterdam). Dit schilderij (zie foto rechts) zonder titel is gemaakt met verf en draad in 1996. Voor ING is dit schilderij een waardevolle aanvulling op de huidige collectie omdat het past binnen de thematiek van hedendaagse figuratieve Nederlandse
kunst, een aanvulling is op de internationale ING Collectie België en aansluit bij de hedendaagse ontwikkelingen in de Engelse kunstmarkt. Zoals alle werken uit de ING Collectie is het te zien in een van de ING kantoren, in dit geval in ING House. Raedecker studeerde aan de Rietveld Academie in Amsterdam waar hij een opleiding tot modeontwerper volgde. Vervolgens ging hij naar de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Hij vervolgde zijn opleiding aan het Goldsmiths’ College in Londen. Onlangs won hij de zeer prestigieuze prijs voor de schilderkunst in Engeland, de John Moores prijs en hij werd in 2000 bovendien genomineerd voor de meest bekende prijs voor beeldende kunst, de Turner prize. Raedecker woont en werkt in Londen.
i
www.kunsthal.nl
ING Shareholder 01 – februari 2007
23
Kerncijfers en data
Herbeleggingsindex
Belangrijke data in 2007
250
Maandag, 23 april 2007 Notering ING-aandeel ex-slotdividend 2006 (NYSE)
200
Dinsdag, 24 april 2007, 10.30 uur Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders
150
Woensdag, 25 april 2007 Registratiedatum (NYSE)
100
Donderdag, 26 april 2007 Notering ING-aandeel ex-slotdividend 2006 (Euronext) Donderdag, 3 mei 2007 Betaalbaarstelling slotdividend 2006 (Euronext)
50
Donderdag, 10 mei 2007 Betaalbaarstelling slotdividend 2006 (NYSE)
0 01-01-2004
2005
2006
31-12-2006
Certificaten ING
Woensdag, 8 augustus 2007 Registratiedatum (NYSE)
MSCI World Insurance MSCI World Banks
Bron: Thomson Financial Datastream
Top 20 wereldwijde financiële instellingen (beurswaarde in miljarden euro’s) 1
Citigroup Inc
210,1
2
Bank Of America Corp
184,6
3
HSBC Holdings
160,2
4
Amer Intl Group
142,0
5
Jpm Chase
129,1
6
Mitsubishi UFJ Financial
101,8
7
UBS
96,6
8
Royal Bank Scotland
94,8
9
Wells Fargo
91,8
10 Banco Santander
88,3
11 Wachovia Corp
83,6
12 BNP Paribas
76,9
13 ING
74,6
14 Barclays
71,6
15 Unicredito
69,6
16 Allianz
67,2 65,9
19 BBVA
64,9
20 Mizuho Financial Group
64,5
Woensdag, 8 augustus 2007, 7.30 uur Publicatie resultaten Q2 2007 Donderdag, 9 augustus 2007 Notering ING-aandeel ex-interimdividend 2007 (Euronext en NYSE) Donderdag, 16 augustus 2007 Betaalbaarstelling interimdividend 2007 (Euronext) Donderdag, 23 augustus 2007 Betaalbaarstelling interimdividend 2007 (NYSE) Woensdag, 7 november 2007, 7.30 uur Publicatie resultaten Q3 2007 Woensdag, 20 februari 2008, 7.30 uur Publicatie resultaten Q4 2007 Donderdag, 24 april 2008, 10.30 uur Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders Vrijdag, 25 april 2008 Registratiedatum (NYSE) Maandag, 28 april 2008 Notering ING-aandeel ex-slotdividend 2007 (Euronext en NYSE)
17 Morgan Stanley Dean Witter 66,5 18 Goldman Sachs
Woensdag, 16 mei 2007, 7.30 uur Publicatie resultaten Q1 2007
Maandag, 5 mei 2008 Betaalbaarstelling slotdividend 2007 (Euronext)
Bron: MSCI, Bloomberg, 29 december 2006
Maandag, 12 mei 2008 Betaalbaarstelling slotdividend 2007 (NYSE) (Data zijn onder voorbehoud)
Algemene Vergadering van Aandeelhouders
Jaarverslag en Jaaroverzicht 2006
Ook dit jaar vindt de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders weer plaats in Amsterdam. En wel op 24 april. De vergadering zal worden gehouden in de Theaterfabriek Amsterdam, dat is gelegen in het oostelijk havengebied van Amsterdam. Het adres is Czaar Peterstraat 213. De vergadering begint om 10.30 uur.
Het Jaarverslag 2006 en het Jaaroverzicht zijn vanaf 20 maart 2007 op de internetsite van ING Groep (www.ing.com) te vinden. De Nederlandse versies zijn beschikbaar vanaf 27 maart. Gedrukte exemplaren van beide verslagen kunnen vanaf 28 maart 2007 gratis worden verkregen bij ING. De gedrukte versies van de Nederlandstalige verslagen zijn beschikbaar vanaf 4 april 2007. Het Maatschappelijk Verslag van ING over 2006 zal vanaf 10 april 2007 beschikbaar zijn op de website van ING.
24
ING Shareholder 01 – februari 2007
Disclaimer De jaarrekening van ING Groep 2006 wordt opgesteld volgens de International Financial Reporting Standards, zoals goedgekeurd door de Europese Unie (‘IFRS-EU’). Bij het opstellen van deze financiële informatie zijn dezelfde waarderingsgrondslagen toegepast als voor de jaarrekening van ING Groep over 2005. De cijfers in dit document zijn niet door de accountant gecontroleerd. In deze publicatie zijn verwachtingen over toekomstige gebeurtenissen opgenomen. Deze verwachtingen zijn gebaseerd op de huidige inzichten en veronderstellingen van het management met betrekking tot bekende en onbekende risico’s en onzekerheden. De feitelijke resultaten, prestaties of andere omstandigheden kunnen in meer dan geringe mate afwijken van de uitgesproken verwachtingen als gevolg van wijzigingen in onder meer (i) de algemene economische omstandigheden, vooral in voor ING belangrijke markten, (ii) de omstandigheden in de financiële markten en/of in opkomende markten, (iii) de frequentie en ernst van verzekerde schadegevallen, (iv) de sterfte-, invaliditeits- en ziektecijfers en ontwikkelingen hierin, (v) het verval in portefeuilles, (vi) het rentepeil, (vii) valutawisselkoersen, (viii) concurrentieverhoudingen, (ix) wijzigingen in wet- en regelgeving en (x) het beleid van overheden en/of regelgevende toezichthouders. ING acht zich niet verplicht de in dit document opgenomen toekomstverwachtingen op enig moment te actualiseren.