Robotica in de toekomst: mens en robot werken samen

JUNI 2013

192

Hydropneuma

Dé referentie voor aandrijf- en besturingstechniek

Robotica in de toekomst: mens en robot werken samen

Antwerpen X - P 309959 - 15 EURO

2de trimester - 43e jaargang - Afgiftekantoor

Driemaandelijks tijdschrift van FIMOP en BELGITRANS -

In de meeste fabrieken kunnen we ze niet meer wegdenken: robots in alle formaten. Hoewel ze de laatste jaren ontzettend zijn geëvolueerd, blijven ze nog steeds met enkele beperkingen kampen. Vooral op het vlak van veiligheid en programmering blijkt het best wat beter te kunnen.

6 - ACTUALITEIT Nieuw elan voor FIMOP vzw

19 - DOSSIER PNEUMATICA Energiebesparende pneumatiek

27 - REPORTAGE Moving moments on the stage

BELGITRANS

Belgische beroepsvereniging voor industriële aandrijftechnieken (mechanisch, elektrisch, mechatronisch en hydro-dynamisch)

vzw FIMOP Tel: +32 (0)2 640 77 35 Fax: +32 (0)2 640 84 80 [email protected] www.fmop.be

vzw BELGITRANS Tel: +32 (0)2 640 84 32 [email protected] www.belgitrans.be

RAAD VAN BESTUUR Yves Meulenijzer: Voorzitter Jo Verstraeten: Ondervoorzitter Marcel De Winter: Secretaris Philippe Consiglio: Penningmeester Hugues Maes: Bestuurder Paul Vermeiren: Bestuurder Philippe Vansevenant: Bestuurder Jean-Pierre Vanderkelen: Bestuurder

RAAD VAN BESTUUR Geert Heyvaert, MGH NV Ludo De Groef, ESCO DRIVES NV Luc Van Hoylandt , ACT IN TIME SPRL Luc Roelandt, GKN STROMAG BENELUX NV Bart Vanhaverbeke, VOITH TURBO NV Steven Cassiers, SIEMENS NV Dick ter Welle, HANSEN INDUSTRIAL TRANSMISSIONS NV

TOEZICHTHOUDERS Jean Schauss, Atlas Copco Maciej Szygowski, Doedijns Fluidap

TOEZICHTHOUDERS Steven Bergia, MEA Marc Goos, Transmo

COMMISSIES Confederatie Toetredingen Algemene voorwaarden CETOP Onderwijs - IHP Events & Beurzen Repertorium Tijdschrift Automation-HP MARCOM GROUP MARKTONDERZOEK - HYDRAULICA - PNEUMATICA - AFSLUITERS E-News - Webstek Beroepsethiek

COMMISSIES MARKETING EXPOSITIONS MEDIA WEBSITE

LEDEN 2013 ABFlex Group AF BELGIUM ASCO NUMATICS BENELUX Atlas Copco Compressors Boge Compressors BOSCH REXROTH Brevini Fluid Power BURKERT CONTROMATIC CLIPPARD EUROPE CQS TECHNOLOGIES COMPAIR GEVEKE DECLEER-GAELENS & PARTNERS Doedijns Fluidap DONALDSON ULTRAFILTER EFC ERIKS + BAUDOIN Euregio Hydraulics FESTO BELGIUM FLUIDTECH GATES EUROPE Hansaflex HYDAC HYDRAULIC ASSISTANCE HYDRAUMEC INTERNATIONAL HYDRAUVISION Hydro Tools INGERSOLL RAND BENELUX IPAR Industrial Partners b.v. LinMotion Manuli Fluiconnecto nv NORGREN PALL BELGIUM PARKER HANNIFIN PIRTEK BENELUX Poclain Hydraulics PROTEC NV REM B SERVICE HYDRO SMC PNEUMATICS Stäubli TESTO VAN DE CALSEYDE VB Parts Hydraulic VEMOFLEX WTS Hydraulics

JUNI 2013

Belgische Verenigingen van Fabricanten, Invoerders en Verdelers van Materiaal voor Industriële Hydraulica, Pneumatica, Automatisatie en aanverwante technieken. Lid van het Europese comité CETOP

192

FIMOP

Hydropneuma

Dé referentie voor aandrijf- en besturingstechniek

Omslagverhaal

COLOFON LEDEN 2013 ABB - ASEA BROWN BOVERI NV ACT IN TIME SPRL ATB AUTOMATION NV AVD BELGIUM SPRL AZ HOLLINK BELGIUM BVBA BAUER GEAR MOTOR BEGE AANDRIJFTECHNIEK BVBA BRAMMER NV BREVINI BENELUX CET MOTOREN NV ERIKS NV - ERIKS+BAUDOIN ESCO DRIVES NV GKN SERVICE BENELUX GKN STROMAG BENELUX NV HABASIT BELGIUM NV HANSEN INDUSTRIAL TRANSMISSIONS NV KTR BENELUX BV MEA BVBA MGH NV OPTIBELT GMBH RB SOLUTIONS RENOLD PLC ROTERO BELGIUM BVBA SEW - EURODRIVE BELUX NV SIEMENS NV SKF BELGIUM NV/SA TAS L & CO BVBA TRANSMO NV VIALEC BVBA VOITH TURBO NV WEG BENELUX NV YASKAWA EUROPE GmbH

SECRETARIAAT C. VAN KERCKHOVENSTRAAT 106 B- 2880 BORNEM Tel Fimop: +32 (0)2 640 77 35 Tel Belgitrans: +32 (0)2 640 84 32 Fax: +32 (0)2 640 84 80 [email protected] www.hydropneuma.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Yves Meulenijzer, FIMOP p/a KHNB, Louisalaan 500, B 1050 Brussel

7-8-9 - DOSSIER ROBOTICA In de meeste fabrieken kunnen we ze niet meer wegdenken: robots in alle formaten. Hoewel ze de laatste jaren ontzettend zijn geëvolueerd, blijven ze nog steeds met enkele beperkingen kampen. Vooral op het vlak van veiligheid en programmering blijkt het best wat beter te kunnen. Precies aan deze zaken zijn onderzoekers en ontwikkelaars aan het sleutelen.

Inhoud DOSSIER Robotica in de toekomst: mens en robot werken samen

Terugblik Indumation.be 2013

p7

p 13

REDACTIECOMITE Ing. René Decleer, Ing. Roger Stas, Steven Cassiers, Yves Meulenijzer REALISATIE CxO Europe C. VAN KERCKHOVENSTRAAT 106 B - 2880 BORNEM PUBLICITEIT Dirk Vermant – gsm: +32 (0)477 270 787 e-mail: [email protected]

DOSSIER Energiebesparende pneumatiek

p 19

Uniek opleidingsproject

p 21

Redactie Arn Borstlap - tel: +32 (0)2 640 77 35 e-mail: [email protected] DRUKKERIJ Artoos, Kampenhout Verspreiding 7.500 ex. NL + 3.500 ex FR Automation Magazine is een uitgave van de beroepsverenigingen Fimop en Belgitrans. De advertenties in Automation Magazine worden ter goedkeuring aan het redactiecomité voorgelegd. Alle advertenties die betrekking hebben op de technieken en de producten voor industriële automatisering komen in aanmerking voor publicatie.

REPORTAGE Moving moments on the stage

p 27

Hybride hydraulica betekent een sprong in productiviteit

p 29

Alle artikels en berichten in de redactionele bijdragen van dit tijdschrift werden door de redactie geselecteerd. Zij verschijnen gratis en bevatten geen advertenties. De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun teksten.

ACTUALITEIT

p 35

Volgend nummer: september 2013

Nieuws en biblio

p 46

AUTOMATION paraît aussi en français Lid van de Unie van de uitgevers van de Periodieke Pers.

Copyright FIMOP 2013

192 - JUNI 2013 - P 3

Voorwoord

“Export en specialisatie worden de enige uitweg” Na tien jaar trouwe dienst bij Automation Magazine, en 3 jaar als voorzitter van Fimop, gaat René Decleer het kalmer aan doen. Hoewel, helemaal stilzitten staat niet in het woordenboek van onze plichtbewuste “hydraulieker”. De komende jaren blijft hij artikels schrijven over zijn geliefkoosde onderwerpen en gaat hij voor ons op pad om interessante reportages te brengen. Ik wens René veel succes daarbij en wil hem bedanken voor zijn stimulerend voorzitterschap. Eind april sloot de tweede editie van Indumation.be, de nationale automatiseringsvakbeurs zijn deuren. Na het opvallende succes van de eerste editie in 2011 was het de hamvraag of het initiatief van de beroeps verenigingen Agoria, Belgitrans en Fimop, de tweede maal zou standhouden te midden van de economische malaise en de sombere vooruitzichten. Neem nu de Belgische mechatronica bedrijven, zij verwachten in 2013 een omzetdaling van 4% (cijfer: Agoria). Dat de tweede editie niet alleen consolideerde, maar zelfs wist te groeien, is op zijn minst als een hart onder de riem van de sector te beschouwen. Inmiddels zijn we halfweg 2013, volgens het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), zal onze economie de volgende 6 maanden nog verder krimpen met 0.1%. De Nationale Bank verwacht dan weer herstel in het vierde kwartaal, en zelfs een groei van 1,1 procent voor 2014. Een groei die volledig zou toe te schrijven zijn aan een opflakkerende buitenlandse vraag. Daarmee zijn we aangekomen bij de vraag waar die groei vandaan moet komen. Het staat intussen vast dat de loonkosthandicap per geproduceerde eenheid product ons niet zal helpen om die groei te realiseren, en het is bovendien dan ook de vraag of de maatregelen waaraan onze verschillende overheden momenteel werken, niet rijkelijk te laat zullen komen. Initiatieven als de “Fabriek van de Toekomst” of FvT zijn een goed begin, maar er is meer nodig. België staat nog altijd op een podiumplaats in de productiviteitsrankings per gewerkt uur.Hoewel werknemers hier ongetwijfeld hard werken, is het vooral het gebruik van gesofisticeerde machines en processen dat ervoor zorgt dat er steeds meer geproduceerd wordt per gewerkt uur. P 4 - 192 - JUNI 2013

Vlaanderen, en bij uitbreiding Wallonië heeft tal van kleine familiale machinebouwers, stuk voor stuk ontwerpen ze geniale automatisering systemen en machines die onze maak industrie productiever maken. Helaas stellen we vast dat het vaak bij eenmalige opdrachten blijft en dat hierdoor alle inzichten en kennis die opgedaan werden tijdens de ontwerp en realisatie fase niet gevaloriseerd worden. Bedrijven als Vandewiele, Picanol, CNH,.. tonen aan dat het mogelijk is om het vernuft en doorzettingsvermogen van onze ingenieurs om te zetten in een succesvol exportproduct. Doordat de Belgische maakindustrie krimpt, wordt de vijver waarin men vist alsmaar kleiner en komen de marges onder druk te staan. Voeg daarbij de door schaarste gedreven “war for talent” die de lonen opwaarts opstuwt, en het wordt duidelijk dat export en specialisatie de enige uitweg worden. Als we de machinebouw in ons land willen houden is er dringend een mentaliteit wijziging nodig op alle niveaus. De overheid dient de barrières die een succesvolle exportstrategie in de weg staan te faciliteren, middels het opzetten van een platform dat naast de internationale promotie instaat voor de logistieke ondersteuning en financiële waarborgen. KMO bedrijfsleiders dienen vanonder de lokale kerk toren te komen en het risico te nemen om zich te specialiseren in een bepaalde niche. Onze maakindustrie moet inzien dat het beleid van technologisch protectionisme, waarmee ze hun lokale leverancier-machinebouwer verhinderen om de opgedane kennis verder te valoriseren, enkel de buitenlandse machinebouwers in de kaart speelt. Juist het toelaten om de het prototype verder uit te bouwen tot een standaard state-of-the-art machine is de enige garantie dat onze ‘Fabriek van de Toekomst’ ook mee zal evolueren en zich zal handhaven in de wereldtop. Onderwijs dient nauwer en in een vroeger stadium samen werken met de KMO machinebouwers. Training on the job en gerichte technische opleidingen waar men daadwerkelijk mee aan de slag kan. Veel leesplezier! Yves Meulenijzer Voorzitter Fimop [email protected]

n

René Decleer neemt afscheid als Voorzitter van FIMOP

Bedankt René! Na jaren een bijzonder stimulerend beleid te hebben gevoerd bij FIMOP, neemt René Decleer afscheid van het voorzitterschap. René, ondertussen al 45 jaar lid van FIMOP, blijft hoofdredacteur van Automation Magazine. Een terugblik. René volgde de opleiding Industrieel Ingenieur MSC Elektriciteit aan de Hogeschool Oostende. Hydraulica heeft hem altijd gepassioneerd en dat bracht hem onder andere bij de firma Hydromanu (stichtend lid van Fimop in de jaren ‘70 met vermelding in de oprichtingsnotulen van de vzw FIMOP in 1982). René was ook werkzaam bij Vickers Hydraulics, hij gold er als “Mijnheer Vickers’ voor België.

Ingenieursverenigingen René was zeer actief in de kringen van Ingenieursverenigingen: hij was onder andere een tijd lang voorzitter van NUTI/UNIT (National Unie van Industriële en Technische Ingenieurs). De rol van NUTI werd door de scholengroepering overgenomen, wat in Vlaanderen uiteindelijk leidde tot dE VIK (Vlaamse Ingenieurskamer).

Opleidingen Zowel in de Ingenieurs Vereniging als in FIMOP-kringen was en is René actief in het domein van opleidingen in hydraulica en pneumatiek in technische en hogescholen. Als voorvechter van de introductie en de verbetering van deze opleidingen is hij mede-oprichter en partner van zijn huidige firma Decleer-Gaelens, actief in opleidingen. Ondanks de vele contacten in de onderwijs- en opleidingswereld, ministeries en programma-commissies kon het FIMOP initiatief “IHP” (Instituut Hydraulica en Pneumatiek) dat volledig op René Decleer en Etienne Thyssen van Danfoss (voor Franstalig België) rustte, nooit echt van start gaan: te weinig animo uit de pneumatiekhoek en te weinig ondersteuning.

Cetop

Past President FIMOP, René Decleer, ontvangt een geschenk uit handen van Yves Meulenijzer, de nieuwe FIMOP voorzitter.

vele contacten in het technisch onderwijs, voornamelijk in West- en Oost-Vlaanderen. Het zou best kunnen dat scholen door zijn inspanningen waarnemend lid van Fimop zijn geworden.

Vertegenwoordiger hydrauliek en pneumatiek René heeft steeds op waardige wijze de vertegenwoordiging van de Belgische Hydrauliek en Pneumatiek en dus FIMOP waargenomen op IFK conferenties in Europa. René, ondertussen al 45 jaar lid van FIMOP, ging (en gaat) door als de “Belgische Paus van de hydraulica.” Hij werd zelfs ooit als ‘Herr Doktor Ingenieur Decleer aus Belgiën’ aangesproken. Anderen zien in hem ‘un puriste’, een ‘pure technisch expert’, die het domein van de hydrauliek alle toepassingen tot in de kleinste technische details beheerst. Kortom, René was steeds beschikbaar wanneer FIMOP hem nodig had: als lid van commissies, als bestuurslid en als voorzitter. En last but not least, René is een begenadigd schrijver met een eigen stijl wat voor Hydropneuma en Automation Magazine regelmatig interessante kopij opleverde en zal opleveren. n

René was de contactpersoon tussen FIMOP en Cetop, voornamelijk voor wat betreft de Education & Training Group. Het ging hier om het vastleggen van de nomenclatuur van ‘te kennen en te kunnen’ materie op verschillende niveaus in het technisch onderwijs. In die functie had en heeft René 192 - JUNI 2013 - P 5

ACTUALITEIT

Donderdag 6 juni jongstleden vond, nabij Luik, de jaarlijkse statutaire ledenvergadering plaats van Fimop vzw.

Nieuw elan voor Fimop Automation Magazine woonde deze ledenvergadering bij. Dit jaar stond niet alleen in het teken van de driejaarlijkse verkiezing van de raad van bestuur. De tijd was tevens rijp voor een nieuw elan. De namiddag startte met het traditionele bezoek aan de productiefaciliteiten van Tech Aero Space, de gastheer van dienst. Tech Aero Space mag terecht beschouwd worden als een parel van de Waalse industrie. Deze wereldspeler, die behoort tot de groep Safrane, bouwt straalmotoren voor zowat 75% procent van de alle middelgrote vliegtuigen. De afscheid nemende voorzitter René Decleer opende de vergadering en leidde de statutaire verplichtingen. Vooraleer over te gaan tot de verkiezing van de nieuwe raad van bestuur presenteerde Yves Meulenijzer, voorbije twee jaar ondervoorzitter, bijgestaan door de kandidaat-bestuurders, zijn toekomstvisie voor Fimop. Een ambitieus 3-jarenproject rond 5 centrale thema’s vormde daarbij de basis.

Verruiming Niet alleen beoogt FIMOP een verruiming van het ledenaantal, ook inhoudelijk wil FIMOP verbreden. Yves Meulenijzer: “Indien we het gedachtegoed van de mechatronica willen volgen moeten we af van het hokjes denken. Een moderne machine kan je tegenwoordig niet meer aandrijven gebruikmakend van één technologie. Servo-elektrische aandrijving wordt tegenwoordig gecombineerd met pneumatische en hydraulische bewegingen. Met andere woorden hybride oplossingen zijn key, en Fimop mag daarbij niet aan de zijlijn blijven staan. Fimop wil een platform zijn, waar de verschillende vertegenwoordigers van de diverse technologieën en technieken hun ideeën kunnen uitwisselen. In dat kader wensen we overigens de samenwerking met Belgitrans, nieuw leven in te inblazen.” Jo Verstraeten van Festo België, voegt daar nog aan toe: “We moeten binnen onze leden evolueren naar industriële automatisering en aandrijftechniek in de ruime zin van het woord.”

Dynamisering FIMOP wil een nog actiever profiel. Kennismiddagen en -avonden

P 6 - 192 - JUNI 2013

met ruimte voor discussie en brainstorming over actuele thema’s zijn daar onderdeel van. Laat de dialoog en de dynamiek hun werk doen. “We moeten dynamiseren en open staan naar andere technologieën. Opleiding moet meer aandacht krijgen: te weinig mensen beschikken over de nodige kennis in deze vakgebieden. De bestaande kennis van technische mensen is vaak ontoereikend.” (Philippe Vansevenant, Parker België)

Activering FIMOP wil haar leden actief betrekken aan de hand van een online discussieforum, een gesloten sociaal netwerk voor de leden. “In Nederland en Duitsland vinden we hiervan inspirerende voorbeelden,” aldus Yves Meulenijzer.

Automation Magazine Automation Magazine is GEEN ledenblad. “Automation Magazine is een van onze troeven en moet nog meer de standaard in de sector worden,” aldus Yves Meulenijzer. “Het is een platform voor visies en ideeën, tegelijkertijd het uithangbord van FIMOP én de weerspiegeling van de actuele markt trends,” voegt Hugues Maes van SMC er nog aan toe.

Autoriteit Naast een belangrijke stem in het landschap van de industriële automatiserings technologie, wil Fimop een actieve deelnemer aan het econo-maatschappelijk debat zijn. “ De wereld staat niet meer stil. FIMOP moet zijn industrieën promoten en een autoriteit zijn in de pneumatica, hydraulica én aanverwante technieken. Fimop moet meer weerklank krijgen en tegelijkertijd haar leden vertegenwoordigen en verdedigen, dat is en blijft een kerntaak.” (Hugues Maes, SMC België) “Opleiding en lering is voor mij een belangrijk aandachtspunt, zeker in de wereld van de hydraulica en pneumatica. Op scholen bestaat nog een te grote lacune in deze 2 gebieden.” (Paul Vermeiren, Rem B). n

DOSSIER: ROBOTICA

Een kooi met een snel bewegende machine erin: het is een typisch beeld van robots in de industrie. Maar daarin zou volgens Ronald Van Ham, docent aan de Erasmushogeschool Brussel, wel eens snel verandering kunnen komen.

Robotica in de toekomst: mens en robot werken samen

“Momenteel zijn industriële robots vrij gevaarlijke apparaten,” zegt Ronald Van Ham, Post Doc Researcher van de vakgroep Toegepaste Mechanica van de Vrije Universiteit Brussel en docent aan de Erasmushogeschool Brussel. Over het algemeen zijn ze groot en zwaar, bestaan ze uit ‘harde’ materialen (staal en kunststoffen) en ontzien ze geen Ronald Van Ham, Post Doc Researcher enkel obstakel om hun doel van de vakgroep Toegepaste Mechanica te verwezenlijken. Met andere van de Vrije Universiteit Brussel en docent woorden: een robot stopt niet aan de Erasmushogeschool Brussel. als er een mens in zijn weg loopt. De huidige versies bewegen trouwens aan een tempo dat je vaak zelfs niet meer met het blote oog kan volgen. De kans is dus klein dat je als mens de robot kan ontwijken als je ongewild in zijn buurt komt. Voor industriële massaproductie, denk aan lasrobots, is het niet echt een probleem dat de robots in een kooi staan. Maar voor bijvoorbeeld auto-assemblage zou het interessanter zijn indien robots en mensen zouden kunnen samenwerken. Vandaar dat er momenteel druk wordt gezocht naar manieren om robots veiliger te maken. Een mogelijke piste is extra intelligentie, waarbij sensoren obstakels detecteren en de robot tot stilstand brengen of laten uitwijken. Een andere mogelijkheid waarmee wij bezig zijn, bestaat erin de aandrijving van de robots ‘soepeler’ te maken door middel van een veer of elastisch element die dan achter de elektrische motor wordt geplaatst. Want op die manier zal de robotarm verend werken als ze tegen een obstakel botst. Nog interessanter wordt het wanneer dat elastisch element met extra intelligentie wordt gecombineerd. Want dan kom je tot een robot die ‘beseft’ dat er een obstakel in de weg staat en daardoor adequaat gaat reageren, bijvoorbeeld door te wachten om verder te werken tot hij een sein krijgt dat het veilig is, door zelf een ander traject te zoeken, ... De allernieuwste trend is aanpasbaar verend gedrag, zodat de robot voor een preciese positionering stijver kan worden gemaakt, en soepeler als hij snel moet bewegen.”

Een echte ‘samenwerking’ Zo’n intelligente, soepele robots maken het mogelijk dat mensen en robots echt ‘samenwerken’. Ronald Van Ham: “In concreto zou de robot niet meer moeten worden voorgeprogrammeerd, maar kan hij, taak per taak, opdrachten uitvoeren die hem door de operator worden opgelegd. Dit opent heel wat perspectieven voor bedrijven die veel verschillende producten assembleren of hun producten telkens een beetje willen aanpassen.” Ook in heel wat andere domeinen ligt er een waaier aan mogelijkheden open. Zo beschouwt Japan de humanoïde robot als dé oplossing tegen vergrijzing. Het gaat om systemen die een menselijk karakter worden aangemeten: ze zien eruit als mensen, ze zijn in staat om op commando de meest uiteenlopende klusjes uit te voeren en ze reageren zelfs op ‘emoties’. Aan de VUB is een ‘knuffelrobot’ ontwikkeld die kinderen op een operatie of revalidatie voorbereidt en begeleidt. Een ander type opkomende ‘robot’ is de 3D-printer die CAD ontwerpen autonoom in een ‘product’ kan omzetten. En in de medische wereld wordt momenteel onderzocht hoe het mogelijk is om robotica in prothesen te gebruiken. Ronald Van Ham: “Het komt erop neer dat de intelligente soepele prothese ‘aanvoelt’ wat de patiënt wil doen en hierop gepast reageert, dit op een veilige manier. Natuurlijk is dat een extreem voorbeeld van samenwerking tussen robot en mens. Maar het geeft een goed beeld van wat er allemaal mogelijk is. Bij deze toepassing wordt trouwens ook onderzoek naar ‘energieopslag en –recuperatie’ gedaan. Telkens we met onze benen op de grond neerkomen, slaan we energie in onze pezen op. En die gebruiken we dan om met onze tenen af te duwen. Het is logisch om dit principe ook in robotica bij prothesen toe te passen. Maar het onderzoek zal zonder twijfel ook leiden tot nieuwe inzichten en toepassingen inzake energie-efficiëntie van robotica in de industrie.”

Nood aan eenvoudigere programmatie Iets minder spectaculair is de tendens naar eenvoudigere programmatie. Maar precies deze evolutie zou in de industriële wereld wel tot grote veranderingen kunnen leiden. Ronald Van Ham: “Als Europa haar productie wil behouden, dan is er een hogere graad aan automatisering nodig. Alleen evolueert de vraag van de consument naar ‘maatwerk’, wat automatisering er niet gemakkelijker op maakt. Momenteel bestaan er al robots die met verschillende ‘tools’ kunnen worden uitgerust, zoals een grijper, spuitkop, 3D-taster, … Maar het herprogrammeren van robots is nog te tijdrovend en dus te duur. Het antwoord ligt dan ook in types die eenvoudiger en sneller te programmeren zijn, zodat ze gemakkelijk en goedkoop voor wisselende taken kunnen worden ingezet. Toch zal dit soort robot mijn inziens een nicheoplossing blijven. Want robots blijven het meest interessant voor repetitieve handelingen in

192 - JUNI 2013 - P 7

t

In de meeste fabrieken kunnen we ze niet meer wegdenken: robots in alle formaten. Hoewel ze de laatste jaren ontzettend zijn geëvolueerd, blijven ze nog steeds met enkele beperkingen kampen. Vooral op het vlak van veiligheid en programmering blijkt het best wat beter te kunnen. Maar precies aan deze zaken zijn onderzoekers en ontwikkelaars aan het sleutelen. Als ze in hun opzet slagen, zullen robots en mensen in de (nabije) toekomst steeds nauwer samenwerken en zelfs ‘interdependant’ worden...

het productieproces van hele grote batches. Volgens mij liggen de belangrijkste veranderingen voor robotica dan ook niet in de industrie, maar in het dagelijkse, huiselijke leven...”

Hoe zit het met de aanbieders? Wat zien zij als tendensen en met wat zijn ze bezig? De aanbieders blijken volledig mee te surfen op de golven die Ronald Van Ham als tendensen aangeeft. Hiermee is het duidelijk dat onderzoek en ontwikkelaars aan hetzelfde touw trekken...

Gebruiksvriendelijker en flexibeler

Yaskawa biedt een breed gamma aan mogelijkheden inzake industriële automatisering. Met een productie van circa 20.000 stuks in 2012 is ze één van de grootste robotproducenten ter wereld. Eddie Mennen, Managing Director van Yaskawa Benelux: “Innovatie dragen we hoog in het vaandel. Enkele ‘tastbare’ voorbeelden hiervan zijn de ‘humanoïde’ dubbelarmige robots en de ‘multi-robot’-besturing waarmee tot en met acht robots vanuit één controller kunnen worden aangestuurd. Momenteel zijn er diverse ontwikkelingen gaande om robots gebruiksvriendelijker en ‘flexibeler’ te maken, dit door middel van toepassingsgerichte applicatiesoftware die toelaat om robots in te zetten zonder dat de operator een ‘expert’ moet zijn. Een mooi voorbeeld hiervan is de melkrobot voor boerderijen. Ook ‘vision systemen’ spelen een belangrijke rol. Want zij zorgen ervoor dat robots op een (veranderende) omgeving kunnen reageren. Dankzij deze nieuwe technologieën zullen ze hun toepassing niet alleen meer in de industrie, maar ook in het dagelijkse leven vinden. Zo hebben wij al een ver ontwikkeld prototype van een servicerobot beschikbaar.” Eddie Mennen gaat er tevens vanuit dat robotica een alsmaar belangrijker rol in de industriële wereld zal spelen: omwille van de schaarste aan vakmensen, de steeds hogere kwaliteitseisen (robots maken geen fouten) en de internationale kostendruk. Wanneer we hem naar de laatste belangrijke verwezenlijking van Yaskawa Benelux vragen, verwijst Eddie Mennen naar een casestudie waarbij, in samenwerking met Moba, verschillende toepassingen voor verpakking en (de)palletisering voor eieren werden gerealiseerd. “Er zijn inmiddels zes verschillende systemen beschikbaar en meer dan honderd geïmplementeerd. Het gaat om een typisch toepassingsdomein voor de nieuwe generatie gebruiksvriendelijke robots. De oplossingen zorgen immers voor een hogere productiviteit, een betere ergonomie en lagere verliezen omdat er minder eieren worden gebroken.

P 8 - 192 - JUNI 2013

Interactie tussen mens en robot Stäubli produceert snelle en precieze industriële robots voor talrijke applicaties in zowat alle industrietakken. Het gamma omvat 4-assige SCARA en 6-assige robots met hefvermogen tot 165 kg, aangevuld met de bijhorende controllers en software. Ook Benjamin Parent, Sales Engineer, bevestigt een trend die we in het hoofdartikel aanhaalden. “Er zal een alsmaar grotere interactie tussen mens en robot mogelijk worden omdat de veiligheid van de robots toeneemt, bijvoorbeeld door redundante controllers. Daarnaast zien we ‘bin-picking’ als een belangrijke evolutie om de aanvoer van onderdelen te vereenvoudigen.” Ook is hij ervan overtuigd dat steeds meer fabrieken in robots zullen investeren. “Ze hebben weinig ruimte nodig, zijn heel betrouwbaar, reduceren de productiekosten, elimineren repetitieve arbeid, verhogen de productkwaliteit, ... Vision en Robotica bieden ook één oplossing voor twee operaties: handling en kwaliteitscontrole. Robots hebben ook het grote voordeel dat ze ‘on the move’ stukken van een bewegende transportband kunnen oppikken, wat de productieflexibiliteit verhoogt. De meest recente ontwikkeling waar Stäubli bijzonder trots op is, betreft de 4-assige ‘TP80 Fast Picker’: een extreem snelle en precieze robot die voor ‘pick & place’ van kleine stukken (lichter dan 1 kg) werd ontwikkeld. De oplossing is vooral geschikt voor verpakkingsapplicaties in voeding, farma, PV en cosmetica. De robot bereikt snelheden tot 200 picks per minuut en kan op een veel lichtere basis worden bevestigd dan parallelle types.

Energiezuinige industriële robots

KUKA Automatisering + Robots concentreert zich op automatisering met robots, dit door middel van zowel ‘turn key’ projecten als de verkoop van standaardrobots met draagvermogens van 6 tot 1.300 kg. Volgens Kris Jans, verantwoordelijke voor Sales en Marketing, is de belangrijkste trend vandaag de integratie van energiezuinige industriële robots in een zo klein mogelijke oppervlakte. “Geen enkel bedrijf verwarmt of conditioneert graag een ruimte waarvan hij geen gebruik kan maken. Oppervlakte kost nu eenmaal geld, en elke onderneming moet vandaag het onderste uit de kan halen qua kostenefficiënte werking.” Ook Kris Jans verwijst naar robotica als oplossing voor het toenemende tekort aan technische mensen en de vergrijzing van de arbeidsmarkt. “Robotica koppelt productie-output los van de loonkost,” verduidelijkt hij. “Want bij een gerobotiseerde automatisatie zal de personeelskost minder invloed hebben op de totale kostprijs van het afgewerkte product.” Op HR-vlak zorgen de oplossingen tevens voor meer tevreden medewerkers. Zij kunnen zich immers met creatieve ta-

t

t

DOSSIER: ROBOTICA

t

DOSSIER: ROBOTICA

ken bezighouden in plaats van constant repetitieve handelingen te moeten uitvoeren. Maar er is nog meer. Robotica is eveneens het antwoord op de wisselende vraag in de supply chain. En in de toekomst zal dat alsmaar belangrijker worden, want de badges worden kleiner en diverser.” KUKA is momenteel bezig met de eerste stappen te zetten om een nieuwe gereneratie lichtgewicht robots op de markt te brengen. “Dit type werd ontwikkeld om een intelligente industriële assistent te zijn, die naast de mens en in dezelfde ‘workspace’ kan functioneren. Ze zal deuren openen naar nieuwe productieconcepten, want door zijn geïntegreerde krachtcontrole is het de eerste robot die echt kan voelen.”

Intelligente robots ABB Robotics is de meest vooraanstaande leverancier van industriële robots in Europa. Volgens Martin van der Have, Sales & Marketing Manager, is de toekomst aan de ‘intelligente robot’. “Nemen we als voorbeeld de automobielindustrie. De eerste generatie Volkswagen Golf ‘leefde’ negen jaar en er werden 6,8 miljoen stuks geproduceerd. De vijfde generatie leefde amper vier jaar en leidde tot 2,1 miljoen wagens. Deze evolutie vereist een meer flexibele manier van robotiseren en/of het hergebruik van deze automatisering. Anders kan er geen interessante terugverdientijd worden gerealiseerd. Met de ‘Seriegrootte 1’ moet interactie met mensen mogelijk zijn. Ideaal moet hij kunnen voelen en zien, maar ook praten. Want communiceren komt bijvoorbeeld van pas bij het onderhoud, zodat preventieve maintenance niet meer nodig is.” Wanneer we vragen naar een recente realisatie waarop ABB bijzonder trots is, vertelt Martin van der Have over een project dat in de komende maanden zal worden uitgevoerd: de implementatie van duizend robots in de Mini-fabriek van VDL Nedcars in het Nederlandse Born. “Het is een unieke opdracht. De robots worden volgens de BMW-specificaties gebouwd, wat betekent dat er interessante opties in zitten. Een voorbeeld is de SafeMove-optie waarmee op het vlak van mechanische veiligheid kosten kunnen worden bespaard. Daarnaast zorgt deze ook voor een veilige samenwerking tussen mens en robot, wat voor een ongestuurde productie zorgt.”

Peter Kiekens is nog meer geïntegreerde intelligentie de belangrijkste evolutie die we bij robotica mogen verwachten. “Denk maar aan onze ‘Fanuc 3D Area Scanning Vision’ van de tweede generatie, dat toelaat om autonoom producten te verwerken zonder enige voorsortering of bewerking. Of de ‘Touch Sensing’ die de root in staat stelt om op ‘eigen gevoel’ taken uit te voeren.” Peter Kiekens stelt eveneens dat de gebruiksvriendelijkheid zal blijven toenemen, terwijl de instandhoudingskosten zullen afnemen. Daarnaast zullen robots nog duurzamer worden gebouwd en functioneren, waardoor de gebruiker kosten kan besparen op het vlak van zowel aankoop, gebruik (onder meer door lager energieverbruik) en onderhoud. Het belangrijkste recente product van Fanuc is een volledige robotlijn die specifiek voor de voedingsindustrie is bestemd. Het gamma gaat van zeer goed reinigbare pick & place robots (tot beschermingsklasse IP69K) tot hoog performante packing- en palletiseerrobots. Els Jonckheere n

Autonoom producten verwerken Tenslotte contacteerden we ook Fanuc. Deze firma biedt het grootste robotgamma ter wereld: gaande van 2- tot 6-assige types met een werkbereik tot 4.683 mm en een laadvermogen tot 1.350 kg tot high speed picking delta robots met tien verschillende uitvoeringen tot maximaal 12 kg. Volgens Sales & Marketing Manager

192 - JUNI 2013 - P 9

P 10 - 192 - JUNI 2013

ACTUALITEIT

Gesprek met Yves Meulenijzer, kersvers voorzitter van Fimop vzw Twee jaar geleden trad je toe tot Fimop, en kort daarna werd je ondervoorzitter, vandaag ben je de nieuwe voorzitter, was dit gepland?

en Indramat drives & controls. Ik ben ervan overtuigd dat dit nog maar het begin is, en nodig iedereen uit om lid te worden van onze boeiende groepering.”

Yves Meulenijzer: “Helemaal niet, toen de toenmalige voorzitter mij vroeg om toe te treden tot de raad van bestuur was dat eerder om de voorzichtige verruiming gestalte te geven. Ik was toen namelijk bezig met de uitbouw van een nieuwe speler op het vlak van mechanische lineair techniek. Gaandeweg is gebleken dat de Fimop-leden niet alleen wilden verruimen maar op zoek waren naar een nieuw elan voor onze beroepsvereniging.”

Wordt Fimop geen concurrent voor Agoria?

Nogal wat mensen in de sector fronsten hun wenkbrauwen met betrekking tot de keuze van LinMotion om lid te worden van Fimop. Was dat immers niet de federatie van bedrijven actief in pneumatiek en hydraulica? Yves Meulenijzer: “Op het eerste gezicht begrijp ik die reactie, maar als je dieper gaat inzoomen op het productaanbod van de grotere leden van Fimop, stel je algauw vast dat zij intussen veel meer te bieden hebben dan louter pneumatiek of hydrauliek. Neem SMC, een wereldspeler op het vlak van pneumatische systemen, met een compleet gamma van lineaire elektro-mechanische aandrijfsledes. Het Duitse Festo gaat daarin nog een stap verder door lineaire modules aan te bieden met eigen servo-motoren en drives. Ook Bosh Rexroth, bekend van hydraulische aandrijvingen, integreerde enkele jaren geleden STAR lineair techniek

Yves Meulenijzer: “Helemaal niet, integendeel. Nu al zijn sommige van onze leden ook lid van Agoria, ik zie daar geen graten in. We willen de ingeslagen weg van samenwerken verder bewandelen, momenteel organiseren we samen met Agoria en Belgitrans reeds de succesvolle vakbeurs Indumation. We sluiten verdere samenwerking dan ook niet uit.” n

Wie is de nieuwe voorzitter? Yves Meulenijzer kan terugblikken op een boeiende en uitdagende carrière van ruim 27 jaar in de wereld van machinebouw, milieutechniek, industriële automatisering en ERP-software voor project- en servicegedreven bedrijven. Drie jaar geleden stond hij mee aan de wieg van LinMotion, de Belgische dochter van de Nederlandse marktleider in Lineair techniek: LM Systems-LinMotion. Met zijn globale en techniekoverschrijdende visie m.b.t. motion control was hij de leidende kracht achter het succesvolle partnership met Siemens België. De afgelopen twee jaar liet hij zich eveneens opmerken als gedreven ondervoorzitter van Fimop.

V.l.n.r. : Philippe Vansevenant (bestuurder), Philippe Consiglio (penningmeester), Yves Meulenijzer (voorzitter), Marcel De Winter (secretaris), Paul Vermeiren (bestuurder), Jean-Pierre Vanderkelen (bestuurder), Hugues Maes (bestuurder) en Jo Verstraeten (ondervoorzitter)

192 - JUNI 2013 - P 11

INDUMATION

De tweede editie van Indumation.be , de nationale vakbeurs voor factory-, process- & infrastructure automation in Kortrijk Xpo, was een schot in de roos. De beurs kwam tot stand in samenwerking met de federaties Fimop, Belgitrans en Agoria.

Indumation.be 2013 groeit naar bijna 6.000 bezoekers Tijdens de hoogmis voor industriële automatisering stelden 165 exposanten in drie hallen het kruim van de automatiseringstechnologie voor. “In deze toch op zijn minst uitdagende tijden voor de globale industrie realiseert Indumation.be 2013 als één van de weinige Belgische vakbeurzen een groei van 18 procent in beursoppervlakte en van 16 procent qua professionele bezoekers”, verduidelijkt organisator Invent Media.

Spreiding interesses bezoekers:

Themaroutes Opvallend waren de vooraf bepaalde themaroutes. Zo leidde de Indumotion Route langs alle soorten aandrijvingen en sturingen, motion control, robotica en alle dienstenverlening daaromtrent zoals revisie, maintenance en engineering. De Control & Network Solutions Route leidde langs Safety Systems, procesoptimalisering en -besturing, wireless, scada, netwerken, operator interfaces. Wie koos voor de Process & Instrumentation Route leerde alles over technologie met betrekking tot meting, analyse, controllers, kleppen, regelaars, load cells. Op de Sensor & Vision Route kwamen bezoekers langs sensoren visionsystemen, sensor-, meet- en regelapplicaties en sensornetwerken. Op de System Integration, Service & Solutions Route bevonden zich de systeem- en hardware integratoren, maintenance- en revisiebedrijven. De Industrial Software & IT route leidde alle mogelijke software en dienstenverlening voor productie, engineering, maintenance, optimalisatie, logistiek, bedrijfsprocessen en databaseverwerking.

Nieuwigheden Het is onmogelijk alle nieuwigheden van de 165 standhouders uit de doeken te doen. Een kort rondje leerde dat Siemens, met 2.500 werknemers in België actief in de sectoren energie, healthcare en industrie, blikvangers voorstelde zoals nieuwe PLC-sturingen en de integratie van Sinamics aandrijvingen in het TIA Portal V12 engineeringsplatform. Of hoe innovaties in producten, systemen en services bijdragen tot een verhoogde productiviteit en efficiëntie. Ook opvallend aanwezig was Festo, marktleider in België en Europa op het gebied van pneumatische aandrijvingen. Het bedrijf stelde enkele innovatieve toepassingen voor, ontwikkeld in samenwerking met universiteiten en onderzoeksinstellingen, ondermeer in de biomedische wereld. Rockwell Automation - levert producten, services en oplossingen in de industriële automatisering - benadrukte op haar stand twee elementen die belangrijk zijn in hun geïntegreerde architectuur, namelijk standaard ethernet en safety. De ‘klanten helpen om kos-

ten te besparen, de productiviteit en de veiligheid te verhogen en te voldoen aan overheidsvoorschriften’, zo luidde het. Wago, een Duitse producent van interconnectiecomponenten en automatiseringstechniek, pakte uit met innovatieve Ethernet koppelers en innovatieve componenten die voor een efficiëntere kablering in de kasten zorgen.

Bijna een derde beslissingnemers Een analyse van het Indumation bezoekersprofiel leert dat de beslissingnemers (directie, eigenaar, aankoop), 31 procent van het totale bezoekersaantal vertegenwoordigen. Verder merken we dat bijna 30 procent uit engineering en 12 procent uit de maintenance afkomstig was. In vergelijking met de editie in 2011 kwamen er dit jaar meer bezoekers uit de procesindustrie. Een vijfde van de bezoekers kwam voor proces- en instrumentatie-oplossingen en -technologie. De sterkste interessescore (35 procent) blijft weggelegd voor aandrijving en besturing.

Toekomst van Indumation.be Indumation.be blijft dus de drie belangrijkste thema’s van industriële automatisering (factory-, process & infrastructure automation) in de kijker zetten. We kijken uit naar de derde editie van deze beurs die haar rol als nationaal automatiseringsplatform blijft invullen. Onder voorbehoud vindt die plaats van 6 tot en met 8 mei 2015 in Kortrijk Xpo (Hallen 1,2 en 6). n

192 - JUNI 2013 - P 13

ACTUALITEIT

Eén productfamilie, drie soorten trillingsisolatie Vanaf dit voorjaar heeft ACE Stoßdämpfer GmbH met de ACEolatoren een uitgebreid productassortiment voor het tegengaan van trillingen in de industriële sector beschikbaar. Deze nieuwe familie onderscheidt zich in het bijzonder door het lichte ontwerp van de inbouwklare isolatoren en door zijn verscheidenheid aan bestaande ACEproducten. Zo kan met ACE op elk moment de juiste trillingsisolatie worden gevonden. Het nieuwe productassortiment strekt zich uit van de uiterst laagfrequent isolerende luchtveerelementen via de inbouwklare rubber-metaal-isolatoren tot aan de reeds beproefde dempingsplaten ACE-SLAB. Met deze portfolio is ACE nu in staat trillingsisolatie op maat en voor vrijwel alle toepassingen aan te bieden.

Laagfrequente luchtveerelementen Want overal waar het aankomt op isolatie van meettafels, testinrichtingen en high-performance-machines zijn de laagfrequente luchtveerelementen PLM en PAL de goede keuze. Inbouwklare rubbermetaal-isolatoren vinden op hun beurt vooral toepassing bij motoren, compressoren en bijvoorbeeld overdrachtssystemen. En de reeds beproefde gestandaardiseerde, nauwkeurig passende dempingsplaten worden vooral bij machinefunderingen, steunen, ontkoppelingselementen, buisleidingen en te beschermen machines gebruikt.

Hulpmiddelen Naast de keuzediagrammen beschikken de ingenieurs en technici

P 14 - 192 - JUNI 2013

van ACE over hulpmiddelen om direct in de klantorder ook complexere taakstellingen te analyseren en geschikte oplossingen voor te stellen. De keuze van het isolatiemateriaal is daarbij bepaald door de laagste te isoleren excitatiefrequentie. In de wetenschap, dat met de verschillende Hertz-waarden geluidsreducties van 50 procent resp. 70, 90 en bijna 100 procent bereikt kunnen worden, is dit op het gebied van bescherming van de werknemers niet hoog genoeg te waarderen. Een rustige machine of installatie is niet alleen stiller, maar kan door aanzienlijke vermindering van storende bewegingen ook nauwkeuriger werken. n

ACTUALITEIT

Energy efficiency: meer met minder Bedrijven zoeken intensief naar manieren om hun energieverbruik te optimaliseren. Het uitgangspunt is zowat altijd hetzelfde: pijnpunten detecteren inzake energieverbruik, en vervolgens zo snel mogelijk het bezuinigingspotentieel in kaart brengen. Actemium heeft hiervoor een specifiek systeem voor de industrie ontwikkeld. Aan de hand van een scan wordt inzicht gegeven in de mogelijkheden om te besparen en margeverbeteringen te realiseren. Vanuit verschillende vakdisciplines wordt gekeken naar onder meer energieverbruik, warmteverlies en -terugwinning, hergebruik van afvalstoffen, etc. Na de scan volgt een overzicht van deze grote verbruikers en het bezuinigingspotentieel. Ook de utilities worden onder de loep genomen. De focus ligt niet enkel op energie, maar op de 10 grootste verbruikers: (koel/warm)water, stoomproductie, afvalstromen, etc. Besparingen en kansen zijn er, dat is zeker. De resultaten van de metingen én de mogelijke te behalen winst worden gepresenteerd in één schema, het ProfitLabel.

Profit Label Daarnaast heeft Actemium ook oog voor alle andere kosten die tijdens het productieproces worden gemaakt. Actemium heeft hier-

voor een Profit Label ontwikkeld. Hierdoor weet het bedrijf meteen welke systemen aan vernieuwing of optimalisatie toe zijn en kan het dus meteen een gefundeerd actieplan uitwerken. Dit richt zich op twee pijlers: enerzijds het tegengaan van verspilling en anderzijds een efficiënt gebruik van energie door optimalisatie van sturingen/regelingen, warmterecuperatie, het vervangen van componenten, het zoeken naar betere processen. Energy Efficiency is een totaaloplossing: van inventarisatie tot actief energiebeleid. n

Productieverlies vermijden door accuraat onderhoud Samen met de onderhoudsverantwoordelijke van een productiebedrijf in synthetische doeken voor bouw en agrarische toepassingen, ondernam MGH (Maintenance & Gears Heyvaert) maatregelen om een belangrijk productieverlies op de valreep te vermijden.

mulaties voor de optimalisering van het aandrijftandstel, dat een zwak punt bleek te zijn in de aandrijving.

Aan de basis van deze samenwerking lag een accurate, predicatieve opvolging van de Extruder tandwielkast. De geplande inlassing van een uiterst korte productiestop liet toe de beschadigde lagers van een tussenas in de Extruder tandwielkast te vervangen.

• Merk: Luigi Bandera

Beschadigde tandwielen, beslissing tot volledige revisie

• Tweetrapsaandrijving

Tijdens deze spoedinterventie werd een tandstel met beginnende schade door MGH in kaart gebracht. Op die manier kon in enkele weken de nodige tijd worden voorzien om dit tandstel te vervangen tijdens de geplande zomerstop. De volledige revisie van de 4 ton wegende aandrijving kon hierdoor planmatig in twee weken gerealiseerd worden.

Engineering zorgt voor optimalisering De afdeling ‘engineering’ van MGH deed ook diverse computersi-

Technische kenmerken aandrijving

• Aandrijfvermogen: 810 kW • Boring hoofdlager: 400 mm • Buitendiameter hoofdlager: 710 mm

• Smering: olie ISO VG 320

Dienstverlener MGH treedt op als volledige dienstverlener en verzorgt de uitbouw ter plaatse van de 400 volt DC Motor, met een vermogen van 810 kW, alsook de uitbouw van de 4 ton zware extruder aandrijving, de volledige revisie en proefdraaien van de aandrijving in de werkplaats van MGH, de samenbouw, inclusief uitlijning van de ganse aandrijftrein in de productielijn en de opvolging tijdens de opstart en tweede uitlijning in warme toestand. n

192 - JUNI 2013 - P 15

ACTUALITEIT

Kristof De Waegenaere (wenglor Sensoric): “Gebruikers in contact brengen met innovatieve producten“ Kristof De Waegenaere ging in juni vorig jaar van start als nieuwe Managing Director van wenglor Sensoric, specialist in optische sensoren voor de industrie. Kristof De Waegenaere, 42, kan terugblikken op een goedgevulde loopbaan in sales en algemeen management. Meer dan 10 jaar was hij actief bij sectorgenoot Pepperl+Fuchs waar hij doorgroeide van Factory automation Sales engineer tot internationaal sales manager voor de automobielindustrie. Na een MBA opleiding aan de Solvay Brussels School of Economics & Management stond hij mee aan het hoofd van machinebouwer Lapauw in Heule. Met zijn aanstelling bij wenglor keerde hij in 2012 terug naar zijn eerste liefde, de automatiseringsbranche. “Ik koos bewust voor wenglor: zij die wenglor kennen hebben positieve ervaringen. Maar nog niet iedereen in de industrie kent wenglor. wenglor is een familiaal bedrijf dat operationeel sterk staat, wereldwijd present is en onafgebroken uitpakt met innovaties. Verder bouwen op die positieve reputatie en meer gebruikers in contact brengen met de innovatieve producten en oplossingen van wenglor is dus het objectief ”.

Hoogstaande sensoren wenglor werd bekend met technisch hoogstaande optische sensoren met glasvezel en behoort tot de top op het gebied van laserfotocellen. Met een uitgebreid gamma aan Laser klasse 1 sensoren, onschadelijk voor het menselijk oog, is wenglor een vooraanstaand leverancier in de hele industrie.

P 16 - 192 - JUNI 2013

Fabian Baur en Kristof De Waegenaere (wenglor Sensoric) Ondertussen behoren ook inductieve en ultrasone sensoren tot de portfolio. Gezien de uitbreiding van het productgamma Industriële Communicatie, Auto ID oplossingen en visiesystemen gaat de aandacht nog meer naar totaalconcepten en bijhorende diensten. “Onze verkoopsingenieurs worden voortdurend bijgeschoold en worden bijgestaan door de technische dienst. Deze laatste staat in voor de puur technische ondersteuning van projecten met klantentevredenheid als enige doel.” n

ACTUALITEIT

In het verleden kon ABB voor ventilatiegroepen enkel elektrische motoren aanbieden. Dankzij de overname van Baldor-Dodge in 2011 beschikt het bedrijf over de volledige aandrijflijn voor ventilatoren.

Volledige aandrijflijn voor ventilatoren bij ABB Dankzij de overname van Baldor-Dodge beschikt ABB over de volledige aandrijflijn voor ventilatoren met motoren, koppelingen en lagerblokken. Een ventilatorfabrikant in Denemarken produceert ventilatoren en filtersystemen van hoge kwaliteit in alle formaten. De elektrische motoren worden geleverd door ABB en dit aanbod is nu recent verruimd met de Baldor-Dodge koppelingen en lagers. De motor die de grote impeller aandrijft heeft een vermogen van 800kW op de kenplaat. Een tweede motor van 37kW is in serie gekoppeld als standby motor. Bij een defect aan de hoofdmotor, garandeert de kleinere motor een minimale luchtverplaatsing omzo ernstige schade aan de machine te vermijden. Het schoepenwiel heeft een diameter van 2250 mm en draait aan 1133 tpm. De ventilatorschoepen halen daarmee een tipsnelheid van 480km/u. De ventilator verplaatst 273000 kubieke meter rookgas per uur en is ontworpen om minstens 20 jaar betrouwbaar dienst te doen. Deze klant kiest voor ABB motoren omwille van hun betrouwbaarheid, hun degelijkheid en hun lager energieverbruik. Op een levensduur van minimum 20 jaar betekent dit een enorme besparing op de reële energiekost. Men rekent dat deze groep in de loop van die periode zo’n 86.000.000 kWh aan elektrische energie zal verbruiken. Samen met het geoptimaliseerd ventilatorontwerp kan dit een besparing opleveren van 1,2 M euro. ABB Process Performance motoren zijn gebruikt voor deze toepassing. Dit type motor is beschikbaar in IE2 – IE3 en zelfs IE4 (75-375kW) met standaard 3 jaar garantie, uitbreidbaar tot 5 jaar garantie. Deze motoren zijn uitermate geschikt voor veeleisende bedrijfsomstandigheden.

Bandkoppelingen Het totaalpakket omvat ook 2 bandkoppelingen type Paraflex met een elastisch rubberelement. Deze koppelingenzorgen voor een extra bescherming voor de aangedreven machine ende motor omdat ze de trillingen dempen en extreme uitlijningsfouten opvangen. Er geldt een garantie van 5 jaar op deze Paraflex-koppelingen. Voor de lagerblokken werd hier geopteerd voor de oliegesmeerde uitvoeringen met aangepaste afdichtingen als bescherming tegen de uitzonderlijke bedrijfsomstandigheden. n

192 - JUNI 2013 - P 17

P 18 - 192 - JUNI 2013

DOSSIER PNEUMATICA

Dit artikel is een uittreksel uit het artikel ‘Energiesparende Pneumatik’ uit het Duitse vaktijdschrift Fluid (maart 2013). Wie het volledige artikel wil lezen (in het Duits) stuurt een mailtje naar: [email protected].

Energiebesparing bij pneumatische manipulatiesystemen Bij pneumatische manipulatiesystemen staat vaak de persluchtbehoefte ter discussie. De bijdrage van de auteur wijst op een methodiek voor het kunnen identificeren van pneumatische meerassige systemen met besparingspotentieel en het gebruiken van de vandaag beschikbare maatregelen voor de inperking van de energiebehoefte. In het bijzonder wordt daarbij de rol van het persluchtverbruik bij de bepaling van de energiebehoefte van pneumatische aandrijfstructuren nader belicht. De industriële procesautomatisering stelt hoge eisen met betrekking tot het vermogen, de dynamica en de levensduur van de gebruikte aandrijftechniek. Bovendien zijn er branchespecifieke vereisten met betrekking tot onderhoud, reinigingseigenschappen of het nakomen van de Atex-richtlijnen. Pneumatische aandrijvingen zijn in staat om in hoge mate te voldoen aan deze vereisten.

Energiekosten Bij het kiezen van een aandrijving voor de omzetting van een manipulatieopdracht moeten alle kosten in de levenscyclus van een productiemiddel worden bekeken. De energiekosten die ontstaan bij het gebruik van het productiemiddel zijn een onderdeel van deze kostenaandelen. De berekening van de energie-efficiëntie van pneumatische aandrijvingen kreeg tot nu toe nog maar weinig aandacht. Een verklaring daarvoor is dat het energieverbruik van pneumatische installaties tot nu toe een eerder ondergeschikte

rol heeft gespeeld. Manipulatiesystemen met pneumatische standaardassen werden meestal alleen met het oog op hun functionele eigenschappen gebouwd. Het dimensioneren van de aandrijfassen was daarbij vaak van minder belang dan de zeer robuuste constructie en de praktische integratie in de beschikbare bouwruimte. Dit leidde vaak tot een energetische overdimensionering of foute constructie van de gebruikte pneumatische aandrijfsystemen en daardoor tot een inefficiënte werking van de installatie.

Besparingspotentieel Om een pneumatisch, meerassig systeem energetisch te kunnen verbeteren, moeten eerst de besparingspotentieel van het systeem worden geïdentificeerd. De kennis van deze potentieel maakt het vervolgens gericht toepassen van energiebesparingsmaatregelen mogelijk. Deze methode van aanpak werd in het onderzoeksproject ‘Verbetering van de energie-efficiëntie van pneumatische manipulatiesystemen’ van het Instituut voor vloeistoftechniek van de TU Dresden (IFD - Institut für Fluidtechnik) gevolgd. Uitgaande van de analyse van besparingspotentieel was het doel de energiebehoefte van twee representatieve manipulatiesystemen door het toepassen van geschikte energiebesparingsmaatregelen te reduceren. Verder werden invloedfactoren onderzocht op het energieopnamegedrag en daaruit voortvloeiend de algemene richtlijnen voor de energie-efficiënte inrichting van pneumatische manipulatiesystemen. Hierna volgen enkele resultaten van dit project, dat door het onderzoekfonds van de vakvereniging voor vloeistoftechniek in de VDMA onder FKM-nr. 702520 werd gesteund. n

192 - JUNI 2013 - P 19

BEDRIJFSPROFIEL

Innoverende filtratie is stokpaardje van EFC Veel industriële bedrijven denken bij lucht- en vloeistoffiltratie spontaan aan EFC (European Filter Corporation). De in Lummen gevestigde onderneming bestaat 22 jaar en slaagde er in die periode in een stevige reputatie op te bouwen op het vlak van filtratie. Inmiddels timmeren in België vijftien mensen mee aan het succes en dat weerspiegelt zich ook buiten de landsgrenzen. Een Nederlandse vestiging is al geruime tijd een feit en momenteel overweegt EFC om op relatief korte termijn verder uit te breiden binnen Europa en zelfs daarbuiten. Toen Karel Lavigne in 1989 EFC oprichtte had hij vermoedelijk direct getekend voor de succesvolle weg die het bedrijf sindsdien aflegde. Hij had ervaring in de filtratiesector en stampte een firma uit de grond die zich ook puur daarop ging toeleggen. “Een bewuste keuze,” stipt office manager Krista Vandervoort aan. “De filtratiewereld is een constant evoluerende markt, waarin de normen en eisen qua emissies voortdurend scherper worden. Dat is ook logisch. Een goede filtratie zorgt voor betere eindproducten, zoals bijvoorbeeld een goede luchten vloeistofkwaliteit. Dat komt de gezondheid van het personeel en hun productiviteit ten goede.”

Continue omzetgroei EFC slaagt er de jongste jaren telkens in een omzetgroei van twaalf tot vijftien procent te realiseren. “Dit jaar is het onze ambitie een omzet van 5,5 à 6 miljoen euro te bewerkstelligen, wat een nieuwe stijging van vijftien procent zou betekenen”. Enerzijds kunnen we dit realiseren met onze bestaande klanten door te werken met totaalpakketten waar we voortdurend nieuwe producten aan toevoegen. Zo is de klant zeker dat zijn productieprocessein optimaal kunnen blijven verlopen en dat komt ons ten goede. EFC mag initieel dan wel een handelsfirma zijn die filtratieproducten en -installaties aan- en verkoopt, het staat borg voor advies en onderhoud. “Als een klant naar ons toe stapt met een probleem, sturen wij altijd iemand ter plaatse om de situatie ter plaatse grondig te analyseren. Hoe verloopt het productieproces? Wat moet er precies worden gefilterd? Welke normen moeten er worden gehaald? Elk proces is anders, daarom is alles eigenlijk ook maatwerk. EFC opteert er voor om productspecialisten in huis te hebben per vakgebied om de klant een zo professioneel mogelijk technisch advies te geven.

Leveranciers Maatwerk betekent in veel gevallen een beperkte stock, maar dat is bij EFC niet het geval? “Omdat we dikwijls contracten voor drie jaar aangaan met onze klanten, houden wij een ruime voorraad

filters voor hen. Zo kunnen wij tijdig anticiperen op nieuwe vragen, wat erg belangrijk is. Als filters niet tijdig worden geleverd, stopt het productieproces bij de klant en dat kan nooit de bedoeling zijn. Een andere reden van die grote stock zijn onze hoofdleveranciers. In de meeste gevallen gaat het om bedrijven uit Japan, de Verenigde Staten en dergelijke meer, dat impliceert dat je automatisch grotere bestellingen doet. “Die leveranciers zijn overigens niet de eersten de besten. “Wij opteren bewust voor bedrijven die echt kwaliteit leveren. Onze prijzen zijn niet de goedkoopste, maar we vinden het belangrijk om continuïteit en kwaliteit te kunnen bieden.” De klanten van EFC situeren zich vooral in de chemie, de petrochemie, voedingsindustrie, ziekenhuizen, elektriciteitsproducenten en brouwerijen. “Zij voelen zich vooral aangesproken door het totaalpakket van lucht- vloeistof- en hydrauliekfiltratie dat wij aanbieden. Wij beschikken tevens over een heel uitgebreid gamma huurunits ( van 1 tot 200 m3/h), dus wanneer een bedrijf tijdelijk een filtersysteem nodig heeft, kan de klant ook effectief nagaan of het systeem wel aan zijn behoeften voldoet.”

Toekomst “Kort na onze start hebben een vestiging in Alkmaar geopend die zicht specifiek toespitst op de Nederlandse markt. Zelf concentreren wij ons op België, Luxemburg en Frankrijk. Momenteel breiden wij ons werkterrein verder uit binnen Europa en ook daarbuiten.” EFC investeerde 9 jaar geleden in een eigen productie van Atephos nevelafscheiders die hun toepassing vinden in onder andere zwavelzuur, ammoniak, chloor en plastisizer-producten. Dit is een specialisatie in een bepaalde nichemarkt. Op 22 juni 2012 nam EFC zijn intrek in een nagelnieuw kantoorgebouw en nieuw magazijn aan de gerenoveerde verkeerswisselaar in Lummen. Dellestraat 30 Industriezone Zolder-Lummen 1009 3560 Lummen Tel.: +32 13 530 540 - Fax: +32 13 530 541 [email protected] - www.efc-belgium.be

P 20 - 192 - JUNI 2013

REPORTAGE

Acht industrieleveranciers starten met sectorfondsen en RTC’s (Regionaal Technologisch Centrum) uniek opleidingsproject.

‘Zo’n enorme drive zien bij de leerlingen is fantastisch!’ De industrie zoekt technische profielen die nauwelijks op de arbeidsmarkt beschikbaar zijn. Jongeren studeren af, maar hun opleiding sluit niet altijd aan bij wat bedrijven willen. SMC Pneumatics lanceert daarom voor technische scholen het opleidingstraject ‘Bouw je eigen pick & place unit.’ Uniek is dat zeven industriepartners het initiatief ondersteunen: Beckhoff, Brammer, Breemes, Maxon Motor, Narviflex, PEC en SICK. Voor de deelnemende scholen een uitgelezen kans om de technische bagage bij hun leerlingen te vergroten. De industrie zoekt hooggekwalificeerd technisch personeel en SMC Pneumatics uit Wommelgem wil met het opleidingstraject ‘Bouw je eigen pick & place unit’ jongeren voorbereiden op een succesvolle technische loopbaan in de industrie. De doelgroep van het initiatief zijn de leerlingen van de derde graad MechanicaElektriciteit. Zij krijgen als opdracht het bouwen van een ‘pick & place unit.’ Bedoeling is dat de leerlingen met deze uitdaging technische ervaring opdoen. SMC vond in de leveranciers Beckhoff, Brammer, Breemes, Maxon Motor, Narviflex, PEC en SICK enthousiaste partners en ook het Regionaal Technologisch Centrum (RTC) West-Vlaanderen en het Tewerkstellings- en OpleidingsFonds Arbeiders Metaal (TOFAM) West-Vlaanderen steunen het project.

Technische scholen warm maken ‘Wij willen alle technische scholen warm maken zodat ze intekenen’, vertelt Filip Van Horenbeeck, Manager Distribution & Didactics bij SMC. ‘We bezorgen de scholen nu alle informatie zodat de leerkrachten dit werk voor hun leerlingen kunnen inplannen tijdens het nieuwe schooljaar 2013-2014. Alle secundaire technische scholen in West-Vlaanderen kunnen deelnemen.’ Het opleidingstraject voor 2013-2014 werd in het KATHO Kortrijk voorgesteld aan een veertigtal leerkrachten Elektriciteit en Mechanica uit 25 West-Vlaamse technische scholen, van Avelgem tot Zeebrugge.

Train de Trainer Filip Van Horenbeeck benadrukt dat de samenwerking tussen de partners uniek is: ‘Meestal gaat het om een klassieke ‘train de

Patrick Gielis (Beckhoff Automation), Filip Van Horenbeeck (SMC) en 2 RTC-medewerkers. trainer’-opleiding. De industrie zorgt dat de leraar een bijscholing krijgt en deze geeft dit door aan de leerlingen. Hier zijn het echter de leerlingen die zelfstandig een welomlijnde opdracht tot een goed einde moeten brengen. De focus ligt bij de leerling. De leraar heeft een ondersteunende rol.’ Sponsors Beckhoff, Brammer, Breemes, Maxon Motor, Narviflex, PEC, SICK en SMC zijn specialisten in hun vakgebied en leveren alle onderdelen voor de didactische ‘pick & place’ module: cilinders, sensoren, transportbandmatten, kogellagers, tandwielen, een ventieleiland en aluminium profielen voor de opbouw. De unit wordt bestuurd door een PLC van Beckhoff en de leerlingen maken een elektrische stuurkast. SMC levert materiaal om objecten op de transportband te plaatsen. De objecten worden herkend door sensoren van SICK en via een transportband (Narviflex / Maxon Motor) en een uitstootcilinder in verschillende magazijnen geplaatst. Voor de montage zijn er twee ALU-platen van PEC. De overige onderdelen komen van Brammer en Breemes.

Toekomstgerichte keuze ‘We combineren in het project meerdere technologieën. De leerlingen moeten zelf mechanische onderdelen vervaardigen, dit aan de hand van technische tekeningen die ze krijgen’, legt Filip Van Horenbeeck uit. ‘Ze moeten een elektrisch en pneumatisch schema maken, een PLC programmeren, een stuurkast vervaardigen en alle onderdelen mechanisch monteren. Daarna volgt het elektrisch, pneumatisch en mechanisch afstellen van alle verschillende componenten.’ ‘Zo ontwikkelen de leerlingen specifieke vaardigheden zoals bijvoorbeeld een industriële stuurkast bekabelen, dit volgens de normen die gelden in de industrie’, vult Patrick Gielis, General Manager van Beckhoff Automation, aan. ‘Leerlingen en leerkrachten kunnen hiervoor opleidingen volgen bij PEC (ALU-profielen in de industrie), Narviflex (overzicht tapijten voor transportbanden), SICK (introductie sensortechnologie), SMC (pneumatiek in een stuurkast) en Beckhoff (programmatie PLC).’ Info: www.rtcwestvlaanderen.be • www.smc.eu n

192 - JUNI 2013 - P 21

P 22 - 192 - JUNI 2013

REPORTAGE

Tegen 2020 moet ons land dertien procent van de energievoorziening uit hernieuwbare bronnen te halen. Het OWIlab, het Offshore Wind Infrastructure Application Lab, is een Belgisch kennisplatform voor spelers uit de offshore windenergiesector.

Onderdelen van windturbines testen in extreme weersomstandigheden Paradepaardje van het OWI-Lab is een grote klimaattestkamer in de haven van Antwerpen. Hier worden klimaattesten op onderdelen van grote offshore windturbines uitgevoerd. Samen met de Vlaamse overheid sloegen industriële bedrijven en kennisinstellingen de handen in elkaar om specifieke test en monitoring infrastructuur op te zetten, welke gebundeld zit in het OWI-Lab. Ondertussen participeren meer dan 32 verschillende bedrijven en kennisinstellingen in dit OWI-Lab initiatief. Pieter Jan Jordaens is projectleider bij Sirris, het technologisch kenniscentrum dat participeert in het initiatief. “De windenergiesector in België heeft enorm veel potentieel”. De zee laat toe om erg grote turbines te installeren en schaalgrootte te creëren. Het is een trend in de industrie om op een steeds meer doorgedreven manier te testen, met het oog op het optimaliseren van de energieopbrengst en het reduceren van risico’s die betrekking hebben op de onderhoudskost. De windturbines moeten immers ongeacht welke weersconditie optimaal blijven werken, we willen een zo groot mogelijk efficiëntievoordeel creëren. Ten tweede is het onderhoud van een windturbine, die toch 20 jaar optimaal moet blijven draaien, een kost die men zo laag mogelijk wil houden. Door vooral de grote onderdelen grondig te testen in alle ‘worst case’ condities leveren componenten leveranciers een betrouwbaar en robuust product af.”

Klimaatkamer In een hangar in de haven van Antwerpen werd een testfaciliteit voor validatietesten van prototypes gebouwd. In deze grote klimaatkamer

“Windturbines moeten ongeacht welke weersconditie optimaal blijven werken. Het OWILab wil een zo groot mogelijk efficiëntievoordeel creëren.”

worden verschillende klimaatsituaties nagebootst om onderdelen (multi-MW tandwielkasten, windturbine service cages, generatoren, transformatoren, hydraulische actoren, ...) van windturbines in extreme omstandigheden te testen. De OEM’s (original equipment manufacturers) vragen ook de uitvoering van dergelijke testen aan hun componenten leveranciers ter verificatie van de vereiste specificaties van het product.

Tandwielkasten Deze klimaatkamer die uniek is in Europa maakt het mogelijk om systeemtesten uit te voeren op grote en tot meer dan 150 ton zware componenten onder extreme en controleerbare condities. De temperatuur in de klimaatkamer kan variëren tussen min 60 en plus 60 graden Celsius. Pieter Jan Jordaens: “We hebben tevens net een grote proefbank aangekocht om grote tandwielkasten tot 10 MW te testen bij temperaturen tot plus en min 40 graden Celsius. In september zullen we de eerste zogenaamde ‘cold climate’ en ‘hot climate’ testen uitvoeren. We doen onder meer koude start-up testen en kijken onder meer naar het gedrag van olie in de machine en de algemene performantie van het product bij lage temperaturen. Op jaarbasis zullen er in het OWI-Lab 30 tot 40 testcampagnes plaatsvinden. Zulke testen kunnen naargelang de grootte van de turbinecomponenten 1 dag tot enkele weken duren. Een test van een tandwielkast kan één week tot 3 weken in beslag nemen.” Dit testlabo geldt als een open faciliteit en kan gebruikt worden door Belgische en Europese fabrikanten uit de windenergie- en andere technologische sectoren. Pieter Jan: “Deze klimaatkamer kan ook voor het testen van grote bouwmachines, zware off road voertuigen, vliegtuigonderdelen, en dergelijke nuttig zijn. Het is een open testfaciliteit, dus ook voor bedrijven in de aandrijftechniek, of het nu elektrisch, hydraulisch of pneumatisch is. We kunnen onderzoekers van participerende Vlaamse universiteiten inschakelen om wetenschappelijke ondersteuning te bieden indien nodig.” Het OWI-Lab initiatief loopt van juli 2010 tot april 2014. De Vlaamse regering heeft 4,8 miljoen euro vrijgemaakt voor het OWI-Lab, met naast de investering in de klimaatkamer ook investeringen in meetapparatuur om het gedrag van windturbines op zee op te volgen en een mobiel systeem voor het uitvoeren van windmetingen genaamd Flidar (Floating Lidar). n

192 - JUNI 2013 - P 23

AB Flex

AF Belgium

ASCO numatics

Atlas Copco

BOGE

Brevini: Fluid Power

Bürkert Contromatic

Clippard

Compair Geveke

Cqs Technologies

Decleer - Gaelens

Doedijns Fluidap

Donaldson

European Filter Corporation

Eriks+Baudoin

Euregio Hydraulics

Festo

Manuli Fluiconnecto

Fluidtech

Gates Europe

Hansa Flex

Hydac

Hydraulic Assistance

Hydraumec

Hydro - Tools

Hydrauvision

Ingersoll Rand

IPAR Industrial Partners b.v.

Norgren

Pall

Parker Hannifin

Pirtek

Poclain Hydraulics

REM-B

Bosch Rexroth

Service Hydro

SMC Pneumatics

Stäubli

Testo

Vameco

VB Parts Hydraulics

Van de Calseyde

Vemoflex

WTS Hydraulics

LinMotion

Protec

P 24 - 192 - JUNI 2013

REPORTAGE

Medio juni hield Belgitrans, de beroepsvereniging voor industriële aandrijftechniek (mechanisch, elektrisch en hydrodynamisch), een algemeen statutaire vergadering waar alle leden present gaven. In het decor van de indrukwekkende scheepslift van Strépy-Thieu werd druk gepraat over het heden en de toekomst.

In de lift: Belgitrans op bezoek in Strépy-Thieu De scheepslift van Strépy-Thieu, de grootste scheepslift ter wereld, was het decor voor de algemeen statutaire vergadering van Belgitrans. De opkomst was een succes. Deze beroepsvereniging met 33 leden zit duidelijk in de lift. Twee maal per jaar - een keer in het voorjaar, de verplichte vergadering, en een keer in het najaar - houdt Belgitrans een algemeen vergadering. Doel is om de leden samen te brengen op een bijzondere locatie en hen een mogelijkheid te bieden om te netwerken en ideeën uit te wisselen. “Plaats van afspraak is telkens een locatie die verband houdt met onze activiteiten,” vertelt organisator Luc Roelandt. “De scheepslift van Strépy-Thieu is een sterk staaltje van aandrijftechniek. De indrukwekkende machinezaal en het mooie panorama met zicht op de site en de omliggende streek, maken van deze locatie een unieke plek. We organiseren onze algemeen statutair vergaderingen telkens vanaf ’s middags. Het programma is dus afgestemd op de vaak drukke agenda’s van de leden.”

Iedereen welkom “We zorgen er telkens voor dat er een link is tussen de locatie en/ of activiteiten en de aandrijftechnieken,” vervolgt Luc. “Een sportieve activiteit zou dus ook in dit plaatje passen, want door het sporten en bewegen wordt ons lichaam aangedreven,” zegt Luc. “Overigens mag elk lid potentieel nieuwe leden uitnodigen op deze algemeen statutaire vergadering. Op die manier kunnen deze gratis kennismaken met Belgitrans en zijn werking, en, indien gewenst, kunnen ze meteen aansluiten.”

5 nieuwe leden De bijeenkomst in Strépy-Thieu had zowel een formeel als een informeel gedeelte. Na het bezoek aan de scheepslift volgde het ‘serieuze’ gedeelte. “Dan verwelkomen we de nieuwe leden, kijken terug of vooruit naar beurzen in binnen- of buitenland en bespreken de algemeen financiële situatie van de vereniging en de wensen van de leden,” zegt voorzitter Geert Heyvaert. “We lichtten telkens de algemene stand van zaken toe. Onze vereniging telt nu 33 leden. Het afgelopen jaar hebben we 5 nieuwe leden verwelkomd, een succes. Op het gebied van financiën mogen we stellen dat onze vereniging financieel gezond is, ook dat is een mooie prestatie.

Indumation is een groeibeurs

vredenheid, al werd aangestipt dat deze beurs een groeibeurs is, en er nog verbeterpunten zijn. Onder meer de communicatie naar de standhouders en de communicatie naar Wallonië en NoordFrankrijk is voor verbetering vatbaar.”

Secretariaat Sinds midden 2012 doet Belgitrans een beroep op een professioneel secretariaat. Dit verlicht de werkzaamheden bij de administratie en organisatie van de vereniging. De uitvoering van verschillende projecten, zoals de Belgitrans brochure, de Belgitrans speldjes, de advertentiecampagnes en de opvolging van de website worden door het secretariaat verzekerd. Op aanraden van het secretariaat zijn ook een aantal uitgavenposten gerationaliseerd waardoor op de werkingskosten kon worden bespaard.

Samenwerking FIMOP Geert Heyvaert: “We vernamen dat FIMOP een ander bestuur heeft, met onder meer de nieuwe voorzitter Yves Meulenijzer die ik bijzonder veel succes toewens. In het verleden zijn er al contacten geweest met de voorzitter en de nieuwe bestuursleden. Belgitrans en FIMOP bieden complementaire diensten en een intensere samenwerking tussen beide organisaties staat op de planning. Een ander focuspunt van Belgitrans in de toekomst is onze communicatie naar de buitenwereld. Belgitrans wil bijvoorbeeld meer aandacht schenken aan haar website, dat zij toch beschouwt als een belangrijk uithangbord voor de leden en alle bedrijven die in de aandrijfsector aanwezig zijn. “ n

Geert Heyvaert: “Op de Indumation Beurs in Kortrijk, die dit jaar meer bezoekers over de vloer kreeg dan tijdens de eerste editie in 2011 was bijna de helft van onze leden met een stand aanwezig. Het algemeen gevoel onder onze leden is er een van de te-

192 - JUNI 2013 - P 25

P 26 - 192 - JUNI 2013

TOEPASSING

Theaters zijn uitgerust met de nieuwste technologieën. Maar hoe werkt die moderne podiumtechnologie eigenlijk? Een kijkje achter de schermen.

Moving moments on the stage Hydraulische en elektrische aandrijftechnologieën bieden beweging aan podia wereldwijd. De uitrusting in de bovenste machinerie laat sets van bovenuit naar beneden zakken, terwijl de machinerie onder het podium decors in een flits omvormt. In een ander opzicht garandeert die uitrusting de veiligheid van zowel het publiek als het personeel en de artiesten. 1. Brandschermen. In Europa zal letterlijk een ‘ijzeren gordijn’ vallen om het publiek te isoleren van het podium in geval van een brand. Op die manier wordt de verspreiding van vuur en rook ingeperkt. Complexe sensoren zorgen ervoor dat het systeem automatisch zal reageren in noodgevallen. 2. Orkestpodia. Tijdens opera- of balletvoorstellingen bevindt het orkest zich in de orkestruimte. Bij concerten bevindt het zich op het eigenlijke podium. Tijdens een theaterstuk kan het simpelweg thuis blijven. Verschillende aandrijvingen verplaatsen de orkestpodiums naar de ideale hoogtes voor de specifieke voorstelling. 3. Rookextractie. Als er ooit een brand zou ontstaan, dan zorgen rookventilatiegaten ervoor dat de druk in het gebouw niet toeneemt en laten ze rook en giftige gassen ontsnappen. Hierbij worden hydraulische cilinders gebruikt met redundante veiligheidscircuits om altijd een positieve reactie te garanderen. 4. Touwwerk. Telkens als er een decorwijziging wordt uitgevoerd, zorgen de takels ervoor dat achtergronden en andere decorstukken snel op het podium kunnen worden geplaatst en even snel weer weggenomen. Hier worden hefhoogtes van meer dan twaalf meter moeiteloos overwonnen. 5. Verlichtingsstellingen. Verplaatsbare lichtbruggen met mobie-

le lampenframes stellen elke voorstelling in het juiste licht. De precieze verticale - en in sommige gevallen horizontale - bewegingen kunnen gemakkelijk worden gestuurd met hydraulische aandrijvingen. 6. Platforms. Volledige sets rusten op platforms die dan als een geheel kunnen worden verplaatst voor snelle decorwijzigingen. Krachtige aandrijvingen vereenvoudigen ook podiumaanpassingen als bijvoorbeeld de dansvloer moet worden gelegd voor een aankomende balletvoorstelling. 7. Podiumbediening. De bedieningsuitrusting voor verschillende delen van de podiummachinerie bevinden zich op veel verschillende punten in het gebouw. Tegelijkertijd hebben de bedieners, die werken vanaf mobiele bedieningspanelen, een continu zicht op alle belangrijke processen. Praktische softwarefuncties vereenvoudigen de bediening en bieden een ononderbroken veiligheid. 8. Draaitafels. Veel voorstellingen gebruiken decorwijzigingen die worden uitgevoerd door draaiende sets gemonteerd op een draaitafel. Om te garanderen dat er niets of niemand omvervalt, zorgen speciaal ontworpen aandrijvingen voor schokvrije bewegingen. 9. Podiumdecors. Een bergpanorama of een steppelandschap - afzonderlijke liften met delen van het decor kunnen eender welk landschap simuleren. Krachtige hydraulische eenheden verplaatsen deze structuren, waarvan er sommige tonnen wegen, snel en moeiteloos. Ook hellingen zijn mogelijk als er een afzonderlijke bediening van de podiums voorhanden is. N.v.d.r.: Artikel met akkoord overgenomen uit Drive & Control, Bosch RexRoth Magazine, januari 2013, p.32-33. Illustratie: design hoch drei GmbH & Co. KG n 3

4 5

1

6 7 8 2 9

192 - JUNI 2013 - P 27

P 28 - 192 - JUNI 2013

REPORTAGE

Maak kennis met de nieuwe generatie in powertrain technologie voor constructie- en materiaal-handling voertuigen.

Hybride aandrijflijnen zijn een sprong in productiviteit en kostenvermindering BAUMA blijkt een revelatie te zijn geworden. Een gunstige wind bracht ons bij het Spicer® PowerBoost HydraulicHybrid System™. De bedoeling is een sprong in productiviteit en kostenvermindering te maken. Dit nieuw geïntegreerd concept voor de off-highway markt bestaat erin de kinetische energie, die anders toch verloren gaat langs de aandrijflijn, terug te winnen en deze te gebruiken om het voertuig aan te drijven. Dit systeem is ideaal voor toepassingen waar veelvuldig sterk versneld of vertraagd wordt en bij het cyclisch manoeuvreren. Het terugwinnen van werk- en remenergie wordt bevorderd.

Hybride aandrijflijn De opstelling van een dergelijke ‘hybrid’ aandrijflijn is te zien op de foto hiernaast. In feite gaat het om de remenergie (kinetische) op te slaan in een hoogdrukaccumulator (potentiële energie) die dan weer kan omgezet worden in kinetische energie om een versnelling te bewerkstelligen. In de eenvoudigste vorm wordt bij het remmen een hydropomp aangedreven om de accumulator te vullen en bij het versnellen wordt de hydropomp een motor die gevoed wordt door de hoge druk uit de accumulator.

Voordelen • Verhoogde productiviteit Verhoogde productiviteit betekent meer gewicht verzetten per uur. Dat kan met versnelde Y-cycli, een vermindering van het aantal tankstops en een verlenging van de termijnen voor onderhoud van de remmen.

• Verminderen van onbelast draaien Het systeem kan zodanig ingesteld worden dat de dieselmotor mag afgezet worden en toch kleine werkjes mogelijk zijn voor zover de hoogdrukaccumulator volume kan afgeven, zoals kleine verplaatsingen of licht werk.

• Verkleinen van de aandrijfmotor Met de Spicer PowerBoost kunnen de fabrikanten de motorgrootte verminderen omdat het brandstofverbruik lager is (versnellen is een brandstof slokop) en ook de uitlaatgassen.

• Verminderde LCC Vermindert totaal eigenaarschap en werkkosten door een verhoogde productiviteit en verminderde onderhoudskosten, waarbij nog de mogelijkheid blijft om een kleinere motor te kiezen. Bij het terugwinnen van energie komend van de aandrijflijn en werkhydraulica, en de motor te laten werken aan zijn optimale rendement, de kan Spicer PowerBoost brandstofbesparingen garanderen van 20 tot 40 % met de overeenkomstige gasuitstoot.

Kortom Eindelijk is er een hydraulische hybrid voor de off-highway markt. Vroeger al werden in de US dergelijke systemen geplaatst op bestelwagens, zoals UPS. Ook in ons land zijn projecten opgestart, bij vuilnisophaalwagens. Dergelijke voertuigen stoppen regelmatig en moeten dan weer versnellen en dat is de kern van de hybrid. Ook elektrohybrids zijn reeds lang op de markt maar blijkbaar is de levensduur van elektrische accumulatoren niet zo denderend. Daarentegen is de hydraulische accumulator goed voor … 50 jaar ? In het septembernummer van Automation Magazine zullen we hier uitgebreider op ingaan. (met dank aan Ing. Carl Dousy MSc) Auteur: René Decleer

n

192 - JUNI 2013 - P 29

P 30 - 192 - JUNI 2013

ACTUALITEIT

Sauer-Danfoss wijst Hydrauvision aan als distributeur Met ingang van 1 maart 2013 is Hydrauvision voor SauerDanfoss-klanten in België en Nederland een van de exclusieve Appointed Sales & Service Partners, en daarmee hét aanspreekpunt voor alle technische en commerciële vragen. Om deze functie extra kracht bij te zetten, zijn zowel de binnendienst-adviseur als de technisch specialist meeverhuisd van Sauer-Danfoss naar Hydrauvision. Aad Kalkhoven, het nieuwe aanspreekpunt bij Hydrauvision voor de gehele Sauer-Danfoss-portfolio, legt uit: “Na dertien jaar bij Sauer-Danfoss in Gouda te hebben gewerkt, sta ik sinds 1 maart 2013 alle klanten van dit merk vanuit ons kantoor in Dordrecht te woord. Samen met mijn collega Gijs Blonk, de technisch specialist op het gebied van hydrauliek, zorg ik voor de continuïteit van de productieprocessen van onze klanten. Naast onze jarenlange ervaring op het gebied van Sauer-Danfoss-producten, voelen wij ons gesteund door de applicatie- en productkennis van Hydrauvision, hun uitgebreide logistieke setup en de aanvullende producten die dit bedrijf levert op Hydraulisch gebied.” In België is Pieter Bal de Sauer-Danfoss-specialist bij Hydrauvision.

Team België, gespecialiseerd in componentenverkoop, parts en revisie. Van links naar rechts: Pieter Bal (Technische Support), Guido van Rie (Vestigings Manager), Guido Blog (Sales Support) (Roland Picavet, Sales Manager, ontbreekt op de foto).

Al sinds 2004 was Hydrauvision Appointed Service Center voor Sauer-Danfoss. Dit houdt in dat het bedrijf, als verlengstuk van deze fabrikant, alle service-, reparatie- en revisiewerkzaamheden aan de hydraulische Sauer-Danfoss producten uitvoert. Het was dan ook een logische stap om ook aangewezen te worden

als Appointed Sauer-Danfoss Distributor. Voor de Benelux zijn er twee aangewezen, onder wie Hydrauvision. Ongetwijfeld speelde de goede geografische dekking van Hydrauvision - het bedrijf heeft vestigingen in Schoondijke, Dordrecht, IJmuiden, Zeebrugge en Gent - hierin een rol. Nauwe klant-leverancier-relaties zijn zowel voor Sauer-Danfoss als voor Hydrauvision van groot belang. Immers, productvoorraad, korte lever- en reactietijden, en technische ondersteuning zijn cruciaal voor de klanten van beide bedrijven. n

Filterelementen

SafetyCase voor scholen

Bij vervanging van filterelementen in stationaire en mobiele hydraulische systemen zijn kwaliteit en betrouwbaarheid van essentieel belang. IPAR Industrial Partners is Premium Partner Benelux voor MAHLE. Met het MAHLE EcoParts programma biedt IPAR een assortiment voor de veilige en rendabele vervanging van filterelementen in hydraulische toepassingen.

Machineveiligheid is geen doel op zich, maar een middel om te komen tot een veilige en positieve werksituatie.

Appointed Service Center

MAHLE EcoParts: • Één bron voor uw filterelementen • Volledig uitwisselbaar met gevestigde filtermerken (via cross referentie) • Gedefinieerde filterprestaties en reinheidsklasse • Gegarandeerde kwaliteit • Getest volgens DIN- en ISO-normen voor alle industriële goedkeuringen MAHLE filterelementen reduceren vaste verontreinigingen tot de vereiste reinheidsklasse, voorkomen het binnendringen van stof en handhaven voor de lange termijn de eigenschappen van de vloeistof. Met het portfolio van MAHLE biedt IPAR oplossingen van topkwaliteit op alle gebieden van vloeistoffiltratie. n

Voor scholen, bedrijven en opleidingscentra is een demonstratiekoffer ontwikkeld, de SafetyCase. Dit is een volledig werkende demo-machine in een mobiele flightcase met wielen en deksel. De demo-machine wordt beveiligd met de modernste voorzieningen: mechanische afschermingen, veiligheidssensoren, veiligheidsvergrendeling, veiligheids-plc, touch-screen, veiligheidshekwerk, noodstop, deurbewaking, deurvergrendeling, toegangscontrole, lichtschermen met muting, detectiematten, 2-hands bediening, … SafetyPlaza bestaat uit: ASO Safety Solutions, Axelent, Beckhoff, D&F Consulting, Euchner, Kuka, Leuze electronic, RDL Engineering. Een project in samenwerking met VDAB. n

192 - JUNI 2013 - P 31

P 32 - 192 - JUNI 2013

ACTUALITEIT

Smart Cam: intelligente eindeloopschakelaars van GKN Stromag Snellere, nauwkeurigere en betrouwbaardere in- en uitschakelingen zijn noodzakelijk in de competitieve logistieke sector. Speciale cargokranen zijn van groot belang en spelen een hoofdrol bij het laden en lossen van schepen. Ook in de industrie is er nood aan een intelligente schakelaar die nog steeds zijn mechanisch gedwongen contacten heeft. Daarom heeft GKN Stromag zijn ‘Smart Cam’ ontworpen. Op basis van een planetair tandwielsysteem wordt een draaiende beweging, komende van een kabeltrommel, omgezet naar een schakelcontact. Door middel van een modulair systeem kan men de Smart Cam aanbieden vanaf 2 tot 16 contacten. In dit modulair systeem heeft GKN Stromag een magnetische “multi turn” encoder met hoge resolutie geïntegreerd. De draairichting en de overspeed detectie zijn hierdoor gerealiseerd in hetzelfde systeem. Refererend naar de Europese richtlijnen EN13.849 kan dit schakelsysteem voldoen aan het performance level “e”. Dit wil zeggen dat een tweede aangebouwde encoder continu alle data kan monitoren.

Kabeltrommelcontrole Door de intelligente combinatie van mechanische contacten en een elektronische absolute positie-encoder creëert men een optimale controle van de kabeltrommel. Het safety concept is vervolledigd met een roestvrij stalen elastische koppeling direct

gemonteerd op de centrale as van de kabeltrommel. Het geïntegreerd en gepatenteerd systeem van een absolute multi turn encoder en een schakelaar met planetaire overbrenging is de sleutel functie voor dit veiligheidselement. Het meetprincipe is gebaseerd op magnetisch veld. Drie AMR sensoren met onderlinge verschillende snelheden detecteren de beweging van de kabeltrommel. De berekening van de juiste hoekpositie wordt weergegeven door het Nonius principe. n

192 - JUNI 2013 - P 33

P 34 - 192 - JUNI 2013

ACTUALITEIT

Debietmeter om de doorstroming van een pulserende stroming te meten

Blade compressoren: perslucht voor een competitieve prijs

Roestvast stalen filter-drukregelaar

ProMinent stelt haar nieuw ontwikkelde debietmeter DulcoFlow® voor: zijn unieke functie stelt u voor de eerste keer in staat om de doorstroming van een niet-continue stroming en de hoeveelheid vloeistof die door een pulserende stroming vloeit betrouwbaar en precies te meten en te bewaken. Deze debietmeter - door ProMinent ontwikkeld - is gebaseerd op de ultrasone meetmethode. Het meet alle vloeistoffen, contact met de vloeistof is niet vereist. Onderdelen die in contact komen met het medium, zijn vervaardigd met chemisch bestendige PVDF/PTFE. Hierdoor kunnen er ook aggresieve media worden gemeten. Het instrument wordt rechtstreeks in de leiding van het medium dat wordt gemeten gemonteerd, er zijn nominale doorlaten van 6/4, 8/5 of 12/9 mm beschikbaar. Het principe achter de DulcoFlow® is de “looptijdverschil” methode. Doordat het instrument geen bewegende onderdelen bevat, wordt een lange levensduur en slijtagevrij gebruik gegarandeerd. Het meetbereik van de DulcoFlow® ligt tussen 0,1 en 80 liter per uur. De nauwkeurigheid tijdens gekalibreerd gebruik - afhankelijk van het meetbereik is < 2 %.

Het nieuwe gamma Blade schottencompressoren, verdeeld door AF Belgium, is een schot in de roos. Uitzonderlijke prestaties gecombineerd met een stille werking en vooral een efficiënt energieverbruik resulteren in een niet te evenaren concept. Door hun compacte behuizing en hun uitstekende geluidsdemping (62db(A)) zijn het discrete compressoren, die zich lenen voor elk kleinschalig proces. Het gamma Blade schottencompressoren werd ontworpen voor toepassingen van 4 tot 7KW. De Blade compressoren zijn schottencompressoren, deze compressor is voorzien van een stator waarbinnen een excentrisch opgestelde rotor draait. De schotten die uit de radiaal aangemaakte groeven schuiven worden voortdurend tegen de statorwand gedrukt door de centrifugale kracht. Omwille van de aanwezigheid van enkel centrifugale krachten behoeven deze compressoren geen rollagers. Mede door de hoge kwaliteit van de aangewende materialen voor de schotten en glijlagers, resulteert dit in een vrijwel onbeperkte levensduur. Een simpel design en inventief ontwerp van het Blade gamma uit zich in een eenvoudig en snel kostenbesparend preventief onderhoud en bovendien heeft u ook een minimum aan installatieruimte nodig. De luchtkwaliteit wordt verzekerd door een olieafscheidingsysteem op verschillende niveaus. Dit beperkt de aanwezige restolie in de perslucht tot minder dan 3 mg/ m3. De Blade compressoren onderscheiden zich door hun betrouwbaarheid, zelfs in zeer veeleisende omstandigheden. De rotatiesnelheid van de compressoren bedraagt minder dan 1/5 tot 1/3 van die van traditionele schroefcompressoren van een zelfde vermogen.

Asco Numatics introduceert een nieuwe serie roestvast stalen filterdrukregelaars om het bestaande assortiment persluchtverzorgingssystemen te complementeren. Geschikt voor inlaatdrukken tot 10 bar, hebben de 1/4” en 1/2” filter-drukregelaars een volledig roestvast stalen constructie en voldoen aan de eisen van ASTM A351/NACE MR 01,75. De gegoten versterkte membranen bieden een groot debiet en de fijne spoed van de schroefdraad en dubbele veren zorgen voor een accurate en stabiele regeling, ongeacht de ingangs- of uitgangsdruk. Met een 316L roestvast stalen filterelement (25 μm en 5 μm), zijn de filter-drukregelaars geschikt voor perslucht en gassen. Het reservoir van de drukregelaar heeft een manuele condensaataftap. Automatische aftap is beschikbaar als optie. Platte vlakken aan weerszijden van de filter-drukregelaar garanderen eenvoudige montage en er is een aparte aansluiting voor de optionele manometer. Naast een indrukwekkend debiet variërend van 2.380 tot 4.430 l / minuut, is de filter-drukregelaar geschikt voor omgevingstemperaturen van -40°C tot +80°C. Een lage temperatuur uitvoering geschikt voor min 50°C is op aanvraag beschikbaar. De serie 342 roestvast stalen filterdrukregelaars kan worden geïnstalleerd in diverse industriële sectoren, zoals de chemie, petrochemie, offshore, raffinage, energieopwekking, pulp & papier en de procesindustrie.

www.prominent.be n

www.asconumatics.nl n

www.af-belgium.be n 192 - JUNI 2013 - P 35

ACTUALITEIT

Servo voor iedereen: Optimised Motion Series

HiTeX bundelt een reeks aandrijfproducten

EMS Elektronische Motor Starter Serie: multitalent in de schakelkast

Dit pakket bevat de nieuwe elektrische cylinder EPCO en de ServoLite controller CMMO-ST en maakt kinderspel van configuratie en indienststelling. Dankzij de (browser based) “Webconfig” kan u een eenvoudige binnenweg nemen via internet, of u kan de parameters ingeven via FCT (Festo Configuration Tool). U krijgt hier een elektrisch positioneersysteem dat even eenvoudig te bedienen is als een pneumatische aandrijving. De elektrische cilinder heeft een spindelas met borging tegen verdraaiing en glijgeleiding, en is verkrijgbaar in 3 afmetingen, met reeds gemonteerde, perfect gedimensioneerde motor. Dankzij de slaglengte van 400mm en de vele accessoires is deze inzetbaar in de meeste toepassingen. Hij heeft een lange levensduur, en dankzij de innovatieve CleanLook design is hij eenvoudig te reinigen. De Motor controller CMMO-ST is een Closed-loop servo controller (ServoLite) voor positioneringstaken met stappenmotoren, zoals de EPCO. Dankzij deze controller kunnen tot zeven vrij te bepalen posities aangestuurd worden via I/O of via Ethernet; 31 posities kunnen ingesteld worden indien de softwaretool FCT gebruikt wordt. Bijkomende voordelen van de CMMO-ST spreken voor zichzelf: stille motorwerking, betrouwbare positiemonitoring, lage warmtegeneratie en Safe Torque Off (STO) voor Performance Level “e” (PLe). Een sterk punt van het nieuwe positioneersysteem is de eenvoudige en snelle indienststelling en parametrisatie dankzij de web configuratie en de “parameter cloud”.

AZ Hollink Group, internationaal actief binnen de aandrijftechniek, heeft met HiTeX een nieuwe reeks aandrijfproducten. HiTeX vertegenwoordigt componenten die de standaard vertegenwoordigen in de markt: van koppelingen, motoren tot tandwielkasten. Eigenaar Dieter Spillebeen: “De RENK-producten zoals glijlagers, boogtandkoppelingen, maar ook turbotandwielkasten vragen om een doorgedreven aanpak. Drie van onze filialen wereldwijd focussen daarom uitsluitend op deze complexere technische dossiers. Met ‘European Transmission Company’ werd begin 2012 een vierde tak opgericht binnen de AZ Hollink Group. European Transmission Company werkt met een veel ruimere range aandrijfcomponenten. We staan bekend om het meest complete aanbod koppelingen, maar ook remmen, motoren, tandwielkasten, vrijlooplagers, klemringen en V-snaren behoren tot ons aanbod. Onze merken bestrijken niet alleen een ruim toepassingsveld. Het laat ons ook toe om samen met de ingenieursbureaus van onze exclusieve importeurschappen op zoek te gaan naar gerichte oplossingen. Onze eigen lijn HiTeX is daarmee complementair en past ook in de filosofie van een brede aandrijfspecialist. HiTeX bundelt een reeks aandrijfcomponenten die de standaard in de markt vertegenwoordigen. Producten die vaak één op één uitwisselbaar zijn, makkelijk worden ingezet en als de standaard in de markt gelden. Nu al vind je in dit gamma een reeks koppelingen, tandwielkasten en motoren.”

Gediversifieerd industrieel fabrikant Eaton presenteert voor de eerste keer een 30 mm brede, multifunctionele motorstarter met een geïntegreerde motorbescherming voor motoren in het vermogensbereik van 0,06 tot 3 kW. De nieuwe multigetalenteerde EMS elektronische motorstarter combineert vier functies - DOL start, omgekeerde start, motorbescherming en noodstop van de drive naar categorie 3 (EN 13849-1) - in één enkele schakeleenheid. Dit reduceert de bekabelingstijd in vergelijking met conventionele schakelapparatuurassemblages tot wel 60 procent en het aantal benodigde hardwarecomponenten tot wel 70 procent. Door zijn slanke en standaard breedte maakt de elektronische motorstarter optimaal gebruik van de ruimte in de schakelkast en helpt hij bij het garanderen van een uniform design van de schakelkast. Het gebruik van gereedschapsloze push-in technologie beperkt de installatietijd tot een minimum, terwijl de hybride schakeltechnologie de levensduur van de contacten vergroot. Eaton gebruikt overal push-in technologie voor de hoofd- en controlecircuitterminals van de elektronische motorstarter om te zorgen voor snellere bekabeling. De terminals worden simpelweg in het systeem gedrukt, zonder dat daar gereedschap voor nodig is, waardoor de aansluittijd met tot 60 procent vermindert in vergelijking met conventionele schroefterminals. Tegelijkertijd biedt de push-in technologie extra contactbescherming tegen vibraties van het schakelsysteem. Regelmatig vastdraaien van losgetrilde schroeven is niet meer nodig.

www.festo.be

www.azhollinkgroup.com

www.eaton.eu.

n

n

n 192 - JUNI 2013 - P 37

ACTUALITEIT

Polyvalente robot voor de machinebouwer

STÖBER hoog precisie motion control oplossing

Succesvolle kwadratuur van de cirkel

Meer en meer worden robots geïntegreerd in zowel standaard als speciale machines. Dat vergt lichte, flexibele en slimme robots: De LRMate 200iD serie. De LR Mate 200iD zes-assige robots zijn nog compacter, slanker in opbouw, lichter en daarenboven sneller dan hun voorgangers. Ze zijn geschikt voor horizontale, omgekeerde en wandmontage. En last but not least zijn ze uitgerust met de energiezuinige, compacte en krachtige R-30iB controller. Met deze robot creëert de machinebouwer dan ook een extra meerwaarde binnen zijn concept. De LR Mate 200iD heeft dankzij een nieuw slim design, een laag gewicht (25 kg) en een zeer kleine footprint (190 x 190 mm). De robot is specifiek geschikt voor integratie in een compacte robotcel, direct op een werkplek in de productielijn of geïntegreerd in de machine. Een flexibele vervanger van vroegere ‘hard automation’.

ATB Automation introduceert de nieuwe 6e generatie STÖBER MC6 motion controllers en SD6 servoregelaars. Met deze nieuwe ontwikkeling levert STÖBER een nog completer aanbod voor uw servodrivesysteem. De SD6 servoregelaars, voorzien van een 32bits processor, leveren in combinatie met de STÖBER servomotoren, voorzien van een EnDat 2.2. encoder, de hoogste precisie: ca 33 miljoen posities, per motor omwenteling. De regelaars zijn uitgerust met motionfuncties voor stand-alone of modulaire opbouw en kunnen o.a. toegepast worden met EtherCAT of CANopen.

igus presenteert met de R4.1 Light productfamilie speciaal voor gereedschapsmachines ontwikkelde kabelrupsen die op een slimme manier de belangrijkste vereisten zoals stabiliteit, dichtheid en montagesnelheid combineren met gering gewicht. Daarnaast beschikt de R4.1 L familie over een uiterst kabelvriendelijke binnenruimte en is deze verkrijgbaar tegen een gunstige prijs. Gesloten kabelrupsen werden voor het eerst toegepast in gereedschapsmachines. Daardoor hebben ze een doorslaggevende invloed gehad op de ontwikkeling van de verschillende igus-kabelrupsseries van de laatste 25 jaar. Met de R4.1 L productfamilie heeft igus een oplossing ontwikkeld die vooral scoort met de dichtheid en een tegelijkertijd uitstekende stabiliteits-/gewichtsverhouding. In combinatie met het geringe gewicht en een gunstige prijs slaat de R4.1-L familie een richting in die ook wordt beschreven door de VDW, de vereniging van Duitse fabrikanten van gereedschapsmachines: gebruikers van gereedschapsmachines staan overal ter wereld voor de uitdaging, hun productie onder een kolossale kostendruk en hoge efficiëntievereisten rendabel te organiseren. De kabelrupsen van de R4.1 Light familie garanderen optimale stabiliteit en bescherming tegen spaanders bij 25 procent minder gewicht dan vergelijkbare types.

Details: - Max. polsgewicht: 7kg - Max. werkbereik: 717mm - Twee dubbelwerkende ingebouwde solenoïd ventielen - IP67 (optie: IP69K) - Installatie: staand, hangend en hoekmontage - Controller: energiezuinige nieuwe generatie FANUC R-30iB

De nieuwe MC6 motion controller is als een iPC beschikbaar voor montage in een schakelkast of als touch screen paneel. De MC6 is gebaseerd op de universele programmeersoftware CODESYS V3. In combinatie met de SD6 servoregelaars stuurt de MC6 de drives in controller based mode (CBM) via EtherCAT aan. Hiermee zijn functionaliteiten als synchroonloop, CAMsystemen en robot (scara, gantry) baansturingen mogelijk. www.atb-automation.be n

www.fanucrobotics.be n

www.igus.be n

192 - JUNI 2013 - P 39

ACTUALITEIT

Modulaire en vermogenautomaten

Lichtgewicht, makkelijk te reinigen kegelwielreductoren

Kleurensensor bij afstandsverschillen

Maar liefst 656 referenties telt het nieuwe gamma van modulaire en vermogensautomaten bij Legrand. Het ruime assortiment bestaat uit drie reeksen: DX3-HP, DPX3 en DMX3. De DX3-HP automaten met stroomsterktes van 80 tot 125 A hebben afzonderlijke steekklemmen voor bekabeling van hulpkringen en kooiklemmen die worden aangeschroefd met een zeskantsleutel voor het bekomen van duurzame contacten. Dit gamma werd uitgebreid met DC-automaten speciaal voor gelijkstroomkringen en met MA-automaten specifiek voor de magnetische beveiliging van motorkringen. Hulpstukken voor signalisatie en afstandsbediening zijn verkrijgbaar. Binnen het gamma vermogenautomaten werden de zogenaamde ‘runners’ vernieuwd. DPX3 wordt aangeboden in slechts 2 types behuizingen (DPX3 160 en 250), met kortsluitvermogens van 16 tot 70 kA. Men kan kiezen voor een automaat zonder ingebouwd differentieelblok, maar ook voor de kanten-klare en tijdbesparende oplossing met geïntegreerd differentieelblok. Met de introductie van de DMX3 open vermogenautomaten tot 6300 A legt Legrand de lat duidelijk hoger op vlak van vermogensbeveiliging voor laagspanningsinstallaties. Het bestaande gamma wordt uitgebreid met twee nominale stroomsterktes (5000 en 6300 A).

NORD Drivesystems heeft een nieuwe oplossing voor veeleisende toepassingen waar hygiëne belangrijk is. De aluminium tweetraps kegelwielreductoren zijn makkelijk te reinigen. Ze zijn verkrijgbaar in 5 inbouwmaten en hebben een maximaal koppel van 660 Nm. Om tegemoet te komen aan de hygiënische eisen van de voedingssector, bestaat het ontwerp uit gladde hellende vlakken en geleidelijke overgangen zonder randen waar vuil zich kan ophopen. Ook zijn er geen montagecovers vereist. Detergenten spoelen snel, makkelijk en volledig weg door deze speciale opbouw, die er ook voor zorgt dat het oppervlak aanzienlijk koeler blijft dan bij conventionele aandrijvingen. Het ontwerp werd geoptimaliseerd om te voldoen aan internationale normen en standaarden zoals EHEDG, ANSI/BISSC en ANSI/NSF. Indien nodig kan de aandrijving uitgerust worden met een 2-assenafdichting. Ze zijn verkrijgbaar met open of gesloten behuizing en met een holle of massieve aandrijfas. De behuizing is ontworpen volgens het beproefde UNICASE principe, wat ze zeer torsiebestendig en bestand tegen hoge mechanische belasting maakt. Met de optionele NSD tupH oppervlaktebehandeling, worden ze bovendien ook nog beter bestand tegen corrosie, zuren en logen.

Met de nieuwe OFP401P0189 kleurensensor van wenglor kunt u ondanks afstandsverschillen meerdere kleuren tegelijk precies analyseren. De sensor werkt met wit licht en overtuigt vooral door zijn intuïtieve menustructuur en een geïntegreerde teach-assistent voor het binnen een minuut inleren van kleuren. De innovatieve kleurensensor van wenglor kan overal worden gebruikt waar het nodig is kleuren of contrasten te herkennen en onderscheiden. Zelfs de fijnste kleurnuances zijn geen probleem voor de OFP401P0189. Met de geïntegreerde teach-assistent kunnen kleuren binnen slechts één minuut worden ingeleerd. Naast de teach-in-functie kan de sensor tevens extern worden ingeleerd. De beslissende eigenschap van de nieuwe kleurenspecialist is zijn vermogen om bij variërende afstanden voorwerpen met verschillende kleuren te herkennen. U kunt het grafische display via een meertalige menustructuur (Duits, Engels, Italiaans) eenvoudig en intuïtief bedienen. Met de extra wachtwoordbeveiliging kunt u zich tegen onbevoegd gebruik beveiligen. Het zendlicht biedt ook talrijke functies: Voor de herkenning van lichtgevende objecten kan het bijvoorbeeld geheel worden uitgeschakeld. Voor de herkenning van donkere voorwerpen kan de intensiteit van het zendlicht nog worden verhoogd.

www.legrand.be

www.nord.com

www.wenglor.com n

P 40 - 192 - JUNI 2013

n n

ACTUALITEIT

Nieuwe sensoren van Omron

Parker FRL Moduflex Lite P3X

Proportioneel ventielen

De inductieve benaderingsschakelaars met cilindrische behuizing van de nieuwe E2B-serie van Omron zijn speciaal ontwikkeld om een kostenefficiënte oplossing te kunnen bieden voor normale industriële omstandigheden. Hierdoor hoeven geen dure sensoren te worden aangeschaft met functies die niet nodig zijn voor de toepassing. E2B-sensoren worden vervaardigd met behulp van het innovatieve ‘hot-melt’-productieproces van Omron, waardoor ze uiterst voordelig in aanschaf zijn, zonder dat dit ten koste gaat van kwaliteit, prestaties of betrouwbaarheid. E2Bsensoren zijn uitermate geschikt voor toepassingen als machinale verpakking, machinale bewerking, intern transport en procesregeling. Ze zijn beschermd tegen het binnendringen van water en stof volgens beschermingsklasse IP67, werken bij temperaturen tussen -20 ºC en +70 ºC en zijn trillingsbestendig en slagvast conform IEC 60947-5-2 (10 tot 55 Hz). De E2B-serie bestaat uit diverse M8-, M12-, M18- en M30-sensoren in afgeschermde en niet-afgeschermde behuizingen, met korte of lange behuizingen. Zo beschikt u altijd over de precies de juiste sensor voor uw toepassing. Bovendien kunnen gebruikers kiezen uit stekkeraansluitingen of voorbekabelde aansluitingen en vier verschillende uitgangen. Alle modellen zijn voorzien van een controlelamp die de status van de sensor aangeeft en van alle kanten duidelijk zichtbaar is en de met een laserprinter aangebrachte, onuitwisbare onderdeelnummers.

De Parker Moduflex FRL P3X beschermt uw pneumatische-componenten en –gereedschappen. De “Nano Mist” olievernevelaar, een technologische primeur, doseert nauwkeurig de hoeveelheid olie in verhouding tot het debiet van de perslucht. De olievernevelaar produceert een heel fijne en optimale olie-mist met een betere smering tot gevolg, dit tot een afstand van 40 m en meer, en zorgt tevens voor een verminderd olieverbruik. Deze lucht behandelingseenheid is de eerste in zijn soort die volledig corrosiebestendig is dankzij het gebruik van hoogwaardige kwaliteits- technopolymeren. Dit universele concept is uitermate bestand tegen chemische producten en is inzetbaar in heel wat toepassingen. Zijn gewicht werd tot 45% teruggebracht in vergelijking met conventionele systemen. Het Moduflex Lite systeem is de FRL van de toekomst en is sterk vernieuwend.

REM-B Hydraulics is recent officieel dealer geworden van Amc proportioneel ventielen en dit voor de Belgische markt. REM-B Hydraulics’ partner op het gebied van proportioneel ventielen, Amca, is een Nederlands bedrijf, reeds 50 jaar actief in de hydraulica en gespecialiseerd in het ontwerpen en produceren van hydraulische proportionele stuurschuiven. Deze proportionele hydraulische ventielen maken het mogelijk de verbruikers van een hydraulisch systeem zeer precies te bedienen zonder enige beïnvloeding door de belasting. Deze proportionele kleppen kunnen toegepast worden in combinatie met hydraulische pompen met zowel een vast als een variabel debiet. Stuur- en regelkleppen van Amca worden toegepast in hydraulische systemen van werktuigmachines, persen, hydraulische kranen, hoog- en laagwerkers, grondverzetmachines, lift- en hefinstallaties, offshore en scheeps-bouwinstallaties, militaire (o.a. bergingstanks, mobiele radarsystemen, lieren etc.) en maritieme projecten. Amca’s stokpaardje en de maatstaf op het gebied van de hydraulisch proportionele stuurschuiven is de APV serie. De APV serie heeft een debiet dat gaat tot 380 liter per minuut en heeft een werkdruk van 420 BAR. De APV proportionele stuurschuiven zijn load sensing ventielen met drukcompensatiecontrole.

www.parker.com/be n

www.remb.be n

industrial.omron.be/e2b n 192 - JUNI 2013 - P 41

ACTUALITEIT

Micro-spindels met moer voor mechatronica-toepassingen

Visiesensor optimaliseert kwaliteitscontrole in productie

Verbeterde one-touch KQ2-koppelingen

Mechanische onderdelen voor de mechatronica worden steeds kleiner. HaydonKerk speelt in op deze trend en introduceert een assortiment Microspindels. De miniaturisatie van assen met loopmoer resulteert in lager energieverbruik en gewichtsvermindering, zonder concessies qua prestaties, betrouwbaarheid en nauwkeurigheid. De kleinste as heeft een diameter van 2 mm met een spoed variërend van 0,3 tot 2 mm per omwenteling. De precisie-spindel is voorzien van een loopmoer van zelfsmerend acetal. Er zijn nu in de Micro-serie in totaal 16 verschillende as-diameters oplopend van 2 tot 24 mm verkrijgbaar. De HaydonKerk spindels zijn beschikbaar als stand alone component of geïntegreerd in de high performance Haydon lineaire actuatoren. Gemaakt van 303 roestvrij staal, staan de assen garant voor een lange levensduur, en vereisen geen onderhoud. Een optionele Kerkote ® TFE coating, een permanente droog smeermiddel, verlengt de levensduur tot meerdere tientallen kilometers en vermindert de wrijving tussen moer en schroefdraad aanzienlijk.

De gloednieuwe Inspector PIM60 visiesensor van SICK is ideaal voor de inspectie en positiebepaling van onderdelen/producten tegen hoge snelheden. Bovendien heeft de sensor intelligente meetfuncties en een personaliseerbare webserver. De brede functionaliteit van de nieuwe Inspector PIM60 in combinatie met de nauwkeurige kalibratiefunctie garandeert een nog betere kwaliteitscontrole en een hogere efficiëntie in de meeste industrieën. Dat is bijvoorbeeld het geval bij kwaliteitsinspectie met dimensie- en positiebepaling van commerciële goederen, inspectie van onderdelen en dimensiebepaling bij de assemblage van elektronische componenten en beltpicking met inspectie en dimensionering in de auto-industrie. Met de Inspector PIM60 hebben machinebouwers, -integratoren en eindgebruikers een multifunctionele toolbox in handen met extra opties om diameters, hoeken en afstanden te meten. Het levert dezelfde prestaties als een smart camera, maar met het gebruiksgemak van een sensor. Dankzij de nieuwe flexibele meettools is het mogelijk om dimensies te meten en te beoordelen of die al dan niet aanvaardbaar zijn – de zogenaamde pass/fail-verificatie. Bovendien kunnen er gedetailleerde meetwaarden geleverd worden via Ethernet/IP of TCP/IP.

SMC, wereldmarktleider en expert in pneumatiek, heeft de perfecte koppeling voor zijn klanten ontwikkeld: de voor algemene doeleinden. De nieuwe KQ2-serie, met meer dan 50 modellen, biedt buitengewoon flexibele oplossingen en omvat nu ook een assortiment aan miniatuurkoppelingen (KJ). De KQ2-koppelingen vragen tot 30% minder kracht om de slang in te steken te dichten en bieden 20% minder weerstand wanneer deze wordt uitgetrokken. Hierdoor kunnen ze sneller en gemakkelijker worden gemonteerd, wat leidt tot lagere arbeidskosten. Naast de compacte en lichte producten in het bestaande assortiment van SMC, biedt de nieuwe KQ2-serie ook nog kleinere maten voor kleine ruimtes, met afmetingen die tot 23% minder breed en tot 24% minder hoog zijn, waardoor de koppelingen tot 57% lichter zijn dan vorige modellen. U kunt bij de KQ2-serie kiezen tussen twee draadmaterialen: messing of messing vernikkeld en twee soorten afdichtingen: PTFE afdichting op de draad of met een pakking. Dit laatste voorkomt vervuiling van de draad als de koppeling meerdere malen wordt gemonteerd.

www.rotero.com n

www.sick.be n

P 42 - 192 - JUNI 2013

www.smc.eu. n

ACTUALITEIT

De nieuwe prestatieklasse: de PFC200 controllers

Variabele snelheidsregeling met ingebouwde micro-PLC

Viking Xtreme 3/2 ventielen, klein en extreem functioneel

Automatiseringsoplossingen voor iedere toepassing: tussen de industriële PC’s van de serie 758 en de controllers van de serie 750 heeft WAGO de serie PFC200 besturingen geëtableerd. Gebaseerd op een real time Linux®-besturingssysteem werd met de PFC200 een performant automatiseringsplatform gecreëerd dat compact, krachtig en universeel inzetbaar is. Met de nieuwe serie controllers komt WAGO tegemoet aan de toenemende behoefte aan ruimtebesparende besturingen die naast klassieke PLC-taken ook de communicatie met onder- en bovengeschikte systemen voor hun rekening kunnen nemen. De PFC200 met Cortex-A8procesarchitectuur is compatibel met alle besturingen en modules van het WAGO I/O-SYSTEM 750. Dankzij de doordachte constructie (zonder ventilator en batterij) met SDHC-geheugen zijn de controllers onderhoudsvrij en uitermate robuust.

WEG, wereldleider in elektrische besturingen en motoren, lanceert een nieuwe serie betaalbare frequentiesturingen, die erg goed werkt met driefase inductiemotoren. WEG’s nieuwe serie CFW500ifrequentiesturingen is robuust, flexibel, intelligent en leverbaar voor vermogens van 0,18 tot 22 kW. Het design is flexibel, zodat de besturing voor allerlei geautomatiseerde industriële toepassingen inzetbaar is, zoals centrifugaal- en procespompen, ventilatoren, compressoren en transportbanden. De CFW500-besturingen hebben een modulair ‘plug and play’ design, waardoor ze heel simpel te gebruiken en te programmeren zijn. De besturing heeft een ingebouwde micro-PLC, die volgens het standaard protocol IEC 61131-3 geprogrammeerd kan worden. Er worden ook voorprogrammeerde macro’s voor diverse toepassingen meegeleverd, bijv. voor positionering, een timer en versnelling. Gebruikers kunnen de besturing gemakkelijk programmeren via het LCD HMI-display, maar ook met een computer via allerlei interfaces (RS232, USB, RS485). WEG levert de WLP-software voor de programmering en bewaking gratis aan haar klanten.

Met de Viking Xtreme serie heeft Parker Hannifin, ’s werelds grootste fabrikant van aandrijvings- en besturingstechnologieën, de perfecte ventielen in huis voor gebruik onder extreme omstandigheden. Eigenlijk is het ontbreken van een 3/2 uitvoering het enige nadeel van deze serie. Sinds enige tijd is het Amerikaanse bedrijf echter gestart met het uitbreiden van het assortiment van deze serie stuurventielen, zodat deze nu ook over een 3/2 ventiel beschikt. Net als de 5/2- en 5/3-configuraties, zijn de nieuwe 3/2 stuurventielen uit het Viking Xtreme assortiment robuust en compact en hebben ze een schuiftechnologie die speciaal ontwikkeld is voor gebruik in toepassingen waar pneumatiek systemen moeten werken onder extreme omstandigheden. In tegenstelling tot de conventionele stuurventielen, die doorgaans gebruik maken van O-ringen of lipafdichtingen tussen ventielhuis en schuif, zijn de Xtreme ventielen voorzien van een aluminium spoel en gevulkaniseerd met een speciaal rubberprofiel. Hierdoor zal zelfs onder omstandigheden van hoge druk en grote doorlaat veel minder snel vervorming optreden. Bijkomende voordelen zijn de terugdringing van het aantal losse onderdelen en een langere levensduur. De ventielen kennen een uitstekende reactietijd en hebben vrijwel geen slipstick effect, waardoor een snelle omschakeling - zelfs bij lage druk - mogelijk is. Ook blijven ze normaal functioneren onder de extreme temperatuurcondities van -40ºC tot + 70ºC, terwijl werkdrukken van 12 Bar (bij 3/8” en 1/2”) en zelfs 16 Bar (bij 1/8” en 1/4”) mogelijk zijn.

www.wago.be n

www.weg.net/be n

www.terhorst.com n

192 - JUNI 2013 - P 43

TOEPASSING

Samsonite, wereldleider op het gebied van bagageproducten in Oudenaarde Samsonite, dat in Oudenaarde gevestigd is, maakt in zijn Belgische fabriek gebruik van de apparatuur van Schneider Electric, van Lexium-servomotoren en –servoregelaars. Bij de ontwikkeling van productiemachines doet Samsonite een beroep op het bedrijf Automotion, partner van Schneider Electric op het vlak van hoogtechnologische Motion-oplossingen.

Samsonite in Oudenaarde Als wereldspeler op het gebied van bagageproducten vierde Samsonite in 2010 zijn 100-jarige bestaan. Het bedrijf werd in 1910 opgericht door Jesse Shwayder in Denver (Colorado), maar kreeg de naam Samsonite pas in 1965. De naam komt van het innovatieve materiaal dat in de jaren ‘40 door het bedrijf werd gebruikt en verwijst eveneens naar de Bijbelse Samson wiens kracht in zijn haar schuilde. De kracht van Samsonite ligt in de sterke lichtheid van zijn reiskoffers op wielen.

Aanwezigheid in 120 landen Samsonite beschikt over drie productievestigingen, namelijk in België, Hongarije en India, maar doet ook een beroep op partneronderaannemers in Azië. Momenteel heeft Samsonite een jaarlijkse omzet van ongeveer 1 miljard euro en telt het bedrijf 6.900 werknemers. De producten van Samsonite worden in 120 verschillende landen verkocht. In de vestiging in Oudenaarde, die ook meteen de Europese hoofdzetel is, werken meer dan 550 mensen. Het succes van Samsonite is niet alleen te danken aan de geslaag-

P 44 - 192 - JUNI 2013

de commercialisering van bagageproducten van hoge kwaliteit, maar ook aan het optimale beheer van het industriële proces door de ontwikkeling en fabricage van machines. Hoewel het concept van de machines intern wordt uitgewerkt, wordt er ook een beroep gedaan op de deskundige expertise van partners zoals Automotion. Samsonite koos ervoor om zelf de volledige controle te behouden over het ontwerp van zijn producten en een groot deel van de productie. De bedrijfsstrategie houdt dus niet op bij de ontwikkeling van bagageproducten, maar omvat ook het beheer van alle fabricageprocessen. Daarom ontwikkelt en fabriceert Samsonite ook in Oudenaarde de machines die zijn afgestemd op de behoeften van het bedrijf. Want innovatie is meer dan alleen koffers, het omvat ook het fabricageproces. De vestiging in Oudenaarde beschikt over alle expertise om eigen machines te ontwikkelen en fabriceren. Vaak worden van deze machines dan ook meerdere stuks gemaakt voor gebruik in de andere fabrieken van de groep. Met andere woorden, de vestiging van Oudenaarde vormt een essentiële schakel in het industriële proces van de groep

Samen sterk Samsonite beschikt over de knowhow voor de ontwikkeling van zijn machines, zowel in het studiebureau als bij de fabricage. Toch doet het voor Motion-oplossingen ook een beroep op externe experten zoals Automotion, dat al 15 jaar partner van Samsonite is. De expertise van Automotion is een belangrijke factor in de keuze voor de oplossingen van Schneider Electric. Tegenwoordig zijn alle machines die in de werkplaatsen van Samsonite in Oudenaarde worden vervaardigd, uitgerust met Lexium-servoregelaars en -servomotoren van Schneider Electric

TOEPASSING

om de prestaties en de uitvoeringssnelheid te garanderen. De keuze van de producten en hun toepassing gebeurt in overleg met Automotion, de partner van Schneider Electric voor OEM-oplossingen op het gebied van Motiontechnologie. Doorheen de jaren heeft Automotion een zeer gespecialiseerde expertise opgebouwd op dit gebied. Hun ervaring wordt dan ook bijzonder gewaardeerd door het studiebureau van Samsonite voor het implementeren van Motion-oplossingen van Schneider Electric in bedrijfsspecifieke toepassingen. Bart Van Quickelberghe, Sales Engineer van Automotion, legt uit: “De engineeringafdeling van Samsonite staat in voor de ontwikkeling van de machine en het opzetten van het concept. Het bepalen van het motion gedeelte waar de servomotoren, bijhorende regelaars en de positioneerunits als totaaloplossing worden beschouwd, is dan weer de verantwoordelijkheid van Automotion. Bij Samsonite verloopt de machine ontwikkeling uiterst professioneel.De termijn tussen het nemen van een beslissing voor een bepaald concept te gaan, en de werkelijke realisatie ervan is vaak zeer kort. Flexibiliteit en aanpassingsvermogen zijn dan ook enorm belangrijk. Om dit te kunnen waarmaken, maken we gebruik van het zeer uitgebreide aanbod Motion-producten van Schneider Electricen is service, know-how en flexibiliteit, waarvoor wij garant staan, cruciaal. Deze formule maakt dat we als partner optimaal kunnen inspelen op de noden van Samsonite.“

In het kort • Samsonite, wereldleider op het gebied van bagageproducten, is gevestigd in Oudenaarde • De Belgische vestiging van Samsonite maakt gebruik van de apparatuur van Schneider Electric, van Lexium-servomotoren en -servoregelaarsen positioneerunits • Voor de ontwikkeling van productiemachines wordt een beroep gedaan op de expertise in Motion-oplossingen van Automotion, partner van Schneider Electric. (Dit artikel verscheen eerder in het Schneider Electric Magazine, april 2013) n

192 - JUNI 2013 - P 45

Nieuws en Biblio Distrelec catalogus 2013/2014 De nieuwe catalogus „Elektronica en Automatisering“ van de high service distributor Distrelec met meer dan 150.000 voorraadartikelen is uit. Deze nieuwe catalogus verschijnt in 13 verschillende talen en in een oplage van 240.000 exemplaren. Nu voor het eerst met de harde omslag waar onze klanten om hebben verzocht. De catalogus bevat een omvangrijk en op vele gebieden uitgebreid productassortiment van een groot aantal toonaangevende fabrikanten. „Wij hebben ons assortiment zowel in de breedte als ook in de diepte vergroot. Voor onze klanten actief op het gebied van Elektronica, Procesregeling, IT en Telecom betekent dit een aanzienlijk uitgebreid assortiment dat aan alle wensen tegemoetkomt. Alle producten in onze nieuwe catalogus zijn, afhankelijk van de magazijnvoorraad, vanuit onze magazijnen Zürich, Bremen of Järfälla leverbaar. U kunt deze producten op elke gewenste manier bestellen – via onze websites, per e-mail, telefoon, fax of brief. Onafhankelijk van de manier waarop u bestelt, ontvangt u uw levering steeds op de volgende dag of op de datum die u bij uw bestelling aangegeven hebt.

Servicenetwerk in schakelkasten en paneelopbouw Door de overname van Kiesling Maschinentechnik heeft Rittal International haar vakkennis op het vlak van de productie van schakelkasten en paneelopbouw, aanzienlijk uitgebreid. De drie bedrijven Rittal, EPLAN en Kiesling vormen nu samen een uniek wereldwijd servicenetwerk in deze sector. Klanten zullen hierdoor in de toekomst kunnen profiteren van een doorlopende oplossingencompetentie en een verbeterde productiviteit doorheen de volledige bouwketen van behuizingen en schakelkasten: van engineering tot een bedradingsrobot.

ERIKS België neemt CET Motoren Theys NV over ERIKS heeft een overeenkomst ondertekend voor de overname van CET Motoren Theys NV (“CET”). Deze overname past goed in de strategie van ERIKS België om zich verder te ontwikkelen tot een totaalspecialist in aandrijftechniek en om sterk door te groeien in Motors, Gears & Drives. Voor CET biedt het uitgebreide ERIKS klantennetwerk een ideaal platform om de groei in de toekomst door te zetten. CET is reeds 100 jaar gespecialiseerd in elektrische aandrijftechniek en aanverwante services: verkoop en herstelling van elektrische motoren, reductiekasten, frequentie-sturingen, softstarters en pompen. Het bedrijf is actief op de OEM-markt, evenals bij MRO-klanten, installateurs en bobineurs in België, Luxemburg en Noord-Frankrijk.

Best Application Award Worldwide voor Vansichen Lineairtechniek Vansichen Lineairtechniek uit Hasselt, leverancier van lineaire componenten en systemen voor de machinebouw, ontving van de gerenommeerde Duitse firma Atlanta de Best Application Award Worldwide. Robert Adamietz, Marketing Manager van Atlanta: “De toekomst ligt bij individuele oplossingen met eenvoudige producten, bij de systemen dus. Weg van de machinebouw. De klanten hebben vaak problemen om de componenten te combineren. Vansichen Lineairtechniek is één van de weinige partners die zelf systemen bouwt. Het bedrijf lost problemen op met zijn knowhow, doorgedreven productkennis en ‘out of the box’-denken.”

P 46 - 192 - JUNI 2013

TÜV certificeert Festo’s energie-audit Festo is de eerste onderneming wereldwijd die door de Duitse TÜV gecertificeerd is voor zijn energie-audit voor perslucht. De groep TÜV SUD heeft de fabrikant van elektrische en pneumatische automatiseringstechnologie een keurmerk toegekend als gekwalificeerde aanbieder van consultancydiensten voor energie-efficiëntie. Het doel van de Energy Saving Services van Festo is om het potentieel aan besparingen in pneumatische installaties te maximaliseren. Besparingen ten belope van 60% op de werkingskosten zijn realiseerbaar. De certificatie werd gebaseerd op een analyse van de gebruikte methoden in de Festo Energy Saving Services als een modulair pakket aan diensten. Dit bevat onder andere een verhoging van de energie-efficiëntie van perslucht volgens de norm ISO/DIS 11011, het onderzoek naar en uitvoering van maatregelen ter vermindering van het persluchtverbruik en het op lange termijn behouden van deze lagere persluchtverbruiken op lange termijn.

Herkomst elektromotoren?

INDEX

In het vorige Automation Magazine (maart 2013) verschenen deze elektromotoren op de voorpagina. De redactie ontving veel vragen omtrent de herkomst van deze motoren. Via de firma Schuler vernamen we dat de fabrikant de Duitse firma Oswald is. Meer info: www.oswald.de

ADVERTEERDERSINDEX TITEL ABB Asco Numatics ACE Actemium ATB Automation AZ Hollink Belgitrans Balluff Brevini Control Techniques Euregio Hydraulics Festo Fimop Hansa-Flex Leuze MGH Parker OVAM Pepperl Fuchs REM-B Service Hydro SMC Pneumatics Staübli Tas & Co Testo Valorlub Wago WEG Wenglor

PAG. 10 34 16 18 22 48 24 18 26 28 32 36 24 28 10 32 22 38 33 30 30 18 26 34 32 2 12 8 14

ARTIKELENINDEX TITEL Bedankt René Nieuw elan voor Fimop Robotica in de toekomst

PAG. 5 6 7

Gesprek met Yves Meulenijzer, kersvers voorzitter Fimop vzw Indumation.be 2013 groeit naar bijna 6.000 bezoekers Eén productfamilie, drie soorten trillingsisolatie Energy efficiency: meer met minder Productieverlies vermijden door accuraat onderhoud Gebruikers in contact brengen met innovatieve producten Volledige aandrijflijn voor ventilatoren bij ABB Energiebesparende pneumatiek Innoverende filtratie is stokpaardje van EFC “Zo’n enorme drive zien bij leerlingen is fantastisch” Onderdelen van windturbines testen in extreme weersomstandigheden In de lift: Belgitrans op bezoek in Strépy-Thieu Moving Moments on the stage Hybride hydraulica Sauer-Danfoss wijst Hydrauvision aan als distributeur Filterelementen SafetyCase voor scholen Smart Cam: intelligente eindeloopschakelaars Debietmeter om de doorstroming van een pulserende stroming te meten Blade compressoren Roestvast stalen filter-druk regelaar Optimised Motion Series HiTex bundelt een reeks aandrijfproducten EMS Elektronische Motor Starter Serie Polyvalente robot voor de machinebouwer Stöber hoog precisie motion control oplosssing Succesvolle kwadratuur van de cirkel Modulaire en vermogenautomaten Lichtgewicht, makkelijk te reinigen kegelwielreductoren Kleurensensor bij afstandsverschillen Nieuwe sensoren bij Omron Parker FRL Moduflex Lite P3X Proportioneel ventielen Micro-spindels met moer voor mechatronica-toepassingen Visiesensor optimaliseert kwaliteitscontrole in productie Verbeterde one-touch KQ2-koppelingen PFC200 controllers Variabele snelheidsregeling met ingebouwde micro-PLC Viking Xtreme 3/2 ventielen Samsonite, wereldleider op het gebied van bagageproducten

11 13 14 15 15 16 17 19 20 21 23 25 27 29 31 31 31 33 35 35 35 37 37 37 39 39 39 40 40 40 41 41 41 42 42 42 43 43 43 44