Rob R
Raad voor het openbaar bestuur
Nationaal investeren in lokaal veiligheidsbeleid Vertrouwen op democratie Verkorte versie
Februari 2010
Bijdrage aan de strategische agenda voor lokale veiligheid
Lo Ve k ili al gh e eid
Rob Vr
Do
o W
Di a M
12-02-10 09:52
November 2014
Profiel De Raad voor het openbaar bestuur (Rob) is een adviesraad van de regering en het parlement. De Rob is ingesteld bij Wet van 12 december 1996 (Wet op de raad voor het openbaar bestuur, Staatsblad 1996, nr. 623).
Taak De wettelijke taak van de Raad is de regering en het parlement gevraagd en ongevraagd adviseren over de inrichting en het functioneren van de overheid. Daarbij geeft de Raad in het bijzonder aandacht aan de uitgangspunten van de democratische rechtsstaat.
Samenstelling Tien onafhankelijke deskundigen op het terrein van het openbaar bestuur, politiek en wetenschap vormen samen de Raad voor het openbaar bestuur. Zij zijn geselecteerd op basis van hun deskundigheid en maatschappelijke ervaring. Daarnaast kunnen afhankelijk van het onderwerp tijdelijke leden de Raad versterken. De leden van de Raad worden bij Koninklijk Besluit benoemd.
Werkwijze De Raad kan zowel gevraagd als ongevraagd advies uitbrengen. Adviesaanvragen kunnen van alle ministeries en van de Staten-Generaal afkomstig zijn. Bij het voorbereiden van zijn adviezen betrekt de Raad vaak mensen en organisaties die veel met het openbaar bestuur te maken hebben of die over relevante inhoudelijke expertise beschikken. Ook via andere activiteiten (publicaties, onderzoek, bijeenkomsten) levert de Raad een bijdrage aan het politiek-bestuurlijke en maatschappelijke debat. De komende jaren stelt de Raad het begrip ‘vertrouwen’ centraal. Het gaat daarbij om het vertrouwen tussen burgers en bestuur, maar ook om het vertrouwen van de verschillende overheden in elkaar.
Secretariaat Een secretariaat ondersteunt de Raad voor het openbaar bestuur (en de Raad voor de financiële verhoudingen). De secretaris en zijn medewerkers leggen over hun werk verantwoording af aan de Raad. Het jaarlijkse Werkprogramma geeft sturing aan de werkzaamheden.
Adresgegevens Bezoekadres: Korte Voorhout 7 Postadres: Postbus 20011, 2500 EA Den Haag T 070 426 7540 E
[email protected] www.rob-rfv.nl Alle adviezen en andere publicaties zijn te vinden op www.rob-rfv.nl ISBN 978-90-5991-086-7 NUR 823
2
Over dit advies Op welke punten kan de positie van het lokale bestuur met
is aangesloten op het lokale, dat wat de (centrale)
betrekking tot lokale veiligheid toekomstgericht worden
instituties doen logisch samenhangt met hetgeen door
versterkt? is de hoofdvraag van het verzoek van de
de naast-betrokkenen als lokale (on)veiligheid wordt
minister van Veiligheid en Justitie (VenJ) aan de Raad
ervaren?
voor het openbaar bestuur om mee te denken over een
strategische agenda voor lokale veiligheid. De Raad
Een strategische agenda dus, voor de middellange
draagt graag bij aan deze agenda, hij ziet het als een
termijn. Het woord ‘agenda’ is meervoud voor agendum,
goed voorbeeld waarin openbaar bestuur en veiligheid
wat zoveel betekent als: dat wat moet worden gedaan.
samenkomen.
Zo ook is dit advies bedoeld, de Raad heeft gekeken naar openbaar bestuur en lokale veiligheid en komt in
De Raad heeft het verzoek van de minister om een
zeven punten tot dat wat moet worden gedaan door het
bijdrage aan de strategische agenda niet ruimer willen
Ministerie van VenJ en het decentrale bestuur. Naar
opvatten dan hij bedoeld lijkt: dit advies is geen
zijn stellige overtuiging gaat de strategische agenda de
analyse van het functioneren van de diverse instituties
komende jaren een rol spelen in het maatschappelijk
op het terrein van de (lokale) veiligheid of een eerste
debat over lokale veiligheid. Iets preciezer: de Raad
evaluatie van de Nationale Politie. Wat is het wel?
verwacht veel van het inhoudelijk overleg tussen het
Het departement van VenJ heeft de afgelopen jaren
Rijksniveau (met de minister en de korpsleiding van
veel geïnvesteerd in open gesprekken met ‘het veld’.
de Nationale Politie), het openbaar ministerie en
In het verlengde daarvan heeft de Raad gezocht naar
het regionale/lokale niveau (met de burgemeesters
een aantal bewegingen in het openbaar bestuur, die
als eerstverantwoordelijken voor openbare orde en
iets zouden kunnen en moeten betekenen voor de
veiligheid en achter hen de gemeenteraden). De Raad
strategische agenda lokale veiligheid. En dan met
is er zeker van dat de komende jaren met name de
name ontwikkelingen die tussen ‘Den Haag’ en het
vraag hoe succesvol het overleg tussen ‘Rijk’ en ‘regio’
lokale tot een betekenisvolle dialoog zouden kunnen
en ‘lokaal’ is, bepalend zal zijn voor het werkelijk
leiden. De Raad hoopt dat deze bijdrage aan de
succesvol kunnen voeren van lokaal veiligheidsbeleid.
strategische agenda voor het Rijk en de lokale overheid
De groeiende interesse voor lokale veiligheid verdient
stimulerend zal kunnen werken zo’n dialoog verder
een institutioneel en meer gestructureerd contact.
vorm te geven.
Een dialoog wordt vooral dan betekenisvol als deze niet incidenteel, maar structureel van karakter is,
Veiligheidsbeleid zou in wisselwerking met de burgers
gemaakte afspraken transparant zijn en steeds
moeten worden georganiseerd. Het zwaartepunt
opnieuw wordt geïnvesteerd in het open karakter van
komt hierbij steeds meer te liggen op zelforganiserend
de gedachtewisseling.
vermogen in plaats van repressie, al zal dat altijd een belangrijk onderdeel blijven. De rol van de overheid,
De Raad draagt met dit advies een aantal bouwstenen
of dat nu de lokale of Rijksoverheid is, wordt steeds
aan om die dialoog inhoud te geven en zegt tevens
meer faciliterend en stimulerend, gericht op het
iets over de vorm waarin het zou kunnen plaatsvinden.
uitlokken van effectieve samenwerkingsrelaties tussen
Een uitputtende lijst is het niet, maar wel een lijst die
overheden onderling, of met (groepen) inwoners.
rekening houdt met wat de Raad heeft gehoord ‘in het
Hoe worden partners gestimuleerd om hun rol op te
veld’ en die op veel plekken weerklank vindt.
pakken en hoe zorg je dat de centrale overheid goed
De Raad zet hiermee bewust selectief een beperkt
3
aantal thema’s in de schijnwerpers, omdat die er
Voor de inhoud van de agendapunten verwijzen we
lokaal toe doen. Het is aan zowel het ministerie als
naar het advies zelf. De exacte uitwerking ligt wat ons
de regionale en lokale partijen om te bespreken of
betreft in handen van de verschillende partners. Juist in
en in welke mate de genoemde thema’s structureel
de naar buiten gerichte stijl die het ministerie vandaag
geagendeerd gaan worden.
de dag hanteert zouden deze thema’s een plek kunnen
(en wat de Raad betreft moeten) krijgen.
De agendapunten zijn: 1. Veiligheid op de schaal van de burger: van aanbod
naar vraag
2. Publiek debat over veiligheid, overheid en markt 3. Integraliteit van (veiligheids)beleid en komende
Prof. drs. Jacques Wallage,
decentralisaties
voorzitter secretaris
4. Betere informatiedeling
Raad voor het
Raad voor het
5. Integraliteit bij het Rijk
openbaar bestuur
openbaar bestuur en
6. Ruimte voor lokaal maatwerk met politie en justitie
Raad voor de
7. Van beneden naar boven
financiële verhoudingen
4
Dr. Kees Breed,
Inhoud 1. Inleiding
7
1.1 Achtergrond van het advies
7
1.2 Lokale veiligheid
7
1.3 Tussenconclusie
8
2. Een strategische agenda voor lokale veiligheid
9
2.1 Bewegingen in het openbaar bestuur: over verticaal bestuur in een gehorizontaliseerde maatschappij
9
2.2 Noodzakelijke voorwaarden voor een kansrijke strategische agenda
11
3. De strategische agenda zelf
13
Literatuur Geraadpleegde websites
19 19
Bijlage 1: Adviesaanvraag
20
Bijlage 2: Landelijke uitkomsten Veiligheidsmonitor 2013
23
Bijlage 3: Actoranalyse, beleidsthema’s en functioneren openbaar bestuur
24
Bijlage 4: Geraadpleegde personen
27
Bijlage 5: Samenstelling Raad voor het openbaar bestuur
30
5
6
1. Inleiding 1.1. Achtergrond van het advies De minister van VenJ vraagt de Raad voor het
beleidsaangelegenheden in het domein van veiligheid
openbaar bestuur te adviseren over lokale veiligheid
worden getrokken en dat veiligheidsmaatregelen
en toekomstbestendig openbaar bestuur.
op steeds ruimere schaal worden toegepast. Het
Op welke punten kan de positie van het lokale bestuur
bepalende argument hierbij is dat er een situatie
met betrekking tot lokale veiligheid toekomstgericht
heerst van dreiging en gevaar.2
1
worden versterkt? is de hoofdvraag van het verzoek van de minister. De minister vraagt aandacht
Hoewel ook fysieke veiligheid betekenis heeft voor het
voor het vermogen tot samenwerken met andere
lokale veiligheidsdenken, denk bijvoorbeeld aan de
gemeenten en maatschappelijke partners, voor de
gevolgen van een ramp voor de maatschappelijke
samenhang in beleid en aanpak en voor flexibiliteit
orde, gaat het begrip lokale veiligheid volgens de
en slagvaardigheid. Ook vraagt hij aandacht voor
praktijkmensen meestal over sociale veiligheid. In het
de voorwaardenscheppende rol van het Rijk, de
domein van sociale veiligheid is de laatste jaren een
verhouding tussen landelijk beleid en lokale regie en
zekere oprekking van het begrip te zien: meer en
de relatie Rijk-gemeente om het stelsel te verbeteren.
meer wordt sociale veiligheid gelijkgesteld aan de afwezigheid van gedragingen die hinder, overlast
Het doel van de advisering door de Raad is tweeledig.
of gevoelens van onbehagen opleveren voor
Ten eerste is de Raad gevraagd de dialoog te faciliteren
medeburgers. Sociale veiligheid is meer en meer een
tussen VenJ en gemeenten over lokale veiligheid.
kapstok geworden waaraan allerlei sociale problemen
De Raad heeft in dat verband een aantal ronde
worden opgehangen. Met name met het oog op
tafelgesprekken georganiseerd. Ten tweede is het
decentralisering van taken naar de gemeente en de
product van de Raad een bijdrage aan een strategische
kans om domeinen als jeugd en zorg te koppelen
agenda voor lokale veiligheid. Met deze strategische
aan veiligheid is het van belang om een heldere
agenda zullen Rijk en gemeenten de komende
begripsbepaling te hanteren.
jaren stappen moeten zetten in het proces naar een toekomstbestendige overheid op het gebied van lokale
Kwantitatieve en kwalitatieve gegevens over lokale
veiligheid.
veiligheid zijn terug te vinden in de Veiligheidsmonitor, een jaarlijks terugkerend bevolkingsonderzoek naar
1.2 Lokale veiligheid
veiligheid, leefbaarheid en slachtofferschap, en het
In de adviesvraag ligt de nadruk op het openbaar
Continu Onderzoek Burgerperspectieven (COB) dat
bestuur, maar waar het eigenlijk om gaat is het
actuele informatie geeft over ontwikkelingen in
thema ‘lokale veiligheid’. Lokale veiligheid is een
opvattingen in de bevolking over maatschappelijke
containerbegrip en precisering is gewenst, want
problemen. De Veiligheidsmonitor 20133 deelt thema’s
veel problemen worden te makkelijk geframed als
in op de vijf hoofdlijnen: leefbaarheid en overlast
een veiligheidsprobleem. In de beleidswetenschap
in buurt, veiligheidsbeleving, slachtofferschap
is hieraan de term securitisering gegeven. Het begrip
criminaliteit, burgers en politie, en preventie.
verwijst naar het proces dat steeds meer
Bijlage 2 geeft een overzicht van de belangrijkste
1
2 3
Brief van 11 september 2013, zie bijlage 1 voor de adviesaanvraag.
Vergelijk De Graaf en Eijkman, 2011. Centraal Bureau voor de Statistiek, 2014.
7
landelijke uitkomsten van de veiligheidsmonitor.
in het veiligheidshuis, de veiligheidsregio6, of
Uit het COB-onderzoek van het tweede kwartaal 20144
bij toezicht en handhaving door buitengewoon
blijkt dat Nederlanders naast gezondheid en financiën
opsporingsambtenaren (BOA’s) en regionale
zich zorgen maken over sociale risico’s: criminaliteit.
uitvoeringsdiensten (RUD’s). Op centraal niveau
Overigens is er vertrouwen dat de veiligheid in
heeft de minister van VenJ de Landelijke prioriteiten
Nederland doorgaans goed is geregeld.
Politie 2011-2014 vastgesteld om de veiligheid in de buurt te vergroten.7 Het is dus erg druk op dit
Op grond van deze korte analyse van het begrip
terrein en dit kan er toe leiden dat lokale keuzes
lokale veiligheid, hanteert de Raad in dit advies
schuren met landelijk beleid, zoals bij de aanpak van
het perspectief van veiligheid op de schaal van de
motorbendes en hennepteelt, of de terugkeer van
burger. Daarmee bedoelen we zowel veiligheid in
zedendelinquenten. Bovendien zijn er grote regionale
directe leefomgeving als de ervaren veiligheid, het
verschillen in veiligheidsbeleving, waardoor nationaal
‘veiligheidsgevoel’.
gestelde prioriteiten niet per definitie aansluiten bij lokaal gevoelde onveiligheid. Juist in deze context kan
De schaal waarop kan worden bevorderd dat burgers
een scherpe strategische agenda, waar verschillende
zich veilig voelen is niet per definitie die van de
partners inbreng in hebben en die leidt tot acties,
gemeente. Veilig uitgaan betreft de binnenstad,
resultaat brengen.
hangjongeren en inbraken zijn sterk wijkgebonden terwijl andere vraagstukken een bovenregionaal
1.3 Tussenconclusie
karakter hebben. Ook andere betrokken
Lokale veiligheid is veiligheid op de schaal van de
organisaties (jeugdzorg, woningbouwcorporaties,
burger. Lokale veiligheid is meer dan sociale veiligheid,
ondernemersorganisaties) werken op onderling
het gaat óók over betrokkenheid van burgers die op de
verschillende schaalniveaus. Betrokkenheid van
voor hen relevante schaal moet worden georganiseerd.
burgers moet op de voor hen relevante schaal worden
In deze bijdrage aan een strategische agenda voor
georganiseerd. Veel problemen in de samenwerking of
lokale veiligheid stelt de Raad deze overbrugging van
zelfs een gebrek aan samenwerking ontstaan door deze
de afstand tussen burgers en het openbaar bestuur
verschillen in schaalniveau.
centraal.
Lokale veiligheid tot slot is overigens niet alleen iets van het lokale, lokaal is ook regionaal en ook het Rijk houdt zich ermee bezig.5 In regionaal verband wordt op het terrein van lokale veiligheid samengewerkt
6
7 4 5
8
Sociaal en Cultureel Planbureau, 2014. Op het gebied van lokale veiligheid wordt in bijlage 3 een beschrijving gegeven van de belangrijkste actoren, de belangrijkste onderwerpen en welke bepalende factoren gelden voor het openbaar bestuur bij lokale veiligheid.
Bij fysieke veiligheid wordt naast de veiligheidsregio’s ook samengewerkt met waterschappen. Nu de nadruk bij lokale veiligheid ligt op sociale veiligheid laten we deze actoren verder buiten beschouwing. Tweede Kamer, vergaderjaar 2010–2011, 29 628, nr. 256. De prioriteiten gaan over de aanpak van criminele jeugdgroepen, high impact crime, veiligheid op straat, dierenmishandeling, cybercrime, kinderporno, criminele samenwerkingsverbanden, verbetering aangifteketen, minder bureaucratie, verbetering heterdaadkracht en aanpak illegaliteit en criminele vreemdelingen.
2. Een strategische agenda voor lokale veiligheid De veranderde samenleving vraagt om ander
De inzet van alle betrokkenen bij de veiligheid van de
openbaar bestuur. Er zijn genoeg grote bewegingen
burger moet in wisselwerking met die burger worden
die eisen stellen aan het strategische vermogen van
georganiseerd. Dit (horizontale) uitgangspunt is
het openbaar bestuur bij lokale veiligheid. Aan het
een forse uitdaging voor verticale organisaties. Het
verkennen van de horizon, aan het combineren van
vraagt een veiligheidsnetwerk dat om de burger heen
de lange termijn met de specialistische kennis binnen
functioneert en waarop hij vanuit de buurt invloed
én buiten de organisatie, aan het organiseren van
moeten kunnen uitoefenen. De representatieve
netwerken en aan het creëren van draagvlak.
democratie alleen heeft vaak onvoldoende zeggingskracht om de partners in het netwerk te
2.1 Bewegingen in het openbaar bestuur: over verticaal bestuur in een gehorizontaliseerde maatschappij
motiveren en het proces op wijkniveau te versterken en
De laatste jaren is de Raad in zijn adviezen ingegaan
Raad een paar grote lijnen naar de toekomst, die
op de notie van het verticale bestuur in relatie tot
zowel gelden voor de Rijksoverheid als de decentrale
de gehorizontaliseerde maatschappij (Vertrouwen op
overheden.
te verbeteren. Tegen de achtergrond van deze bewegingen ziet de
democratie, 2010), de relatie tussen het optreden van de overheid in het veiligheidsdomein en het vertrouwen
• Van een beleid met het zwaartepunt op repressie
van burgers daarin (Veiligheid en vertrouwen, 2011), en de
naar een beleid waarin meer aandacht aan
rol van de overheid ten opzichte van maatschappelijk
preventie wordt gegeven.
initiatief (Loslaten in vertrouwen, 2012). De rode draad: de overheid is aanzienlijk kwetsbaarder dan voorheen,
Sinds 2002 zijn de jaarlijkse kosten voor veiligheidszorg
de verbinding tussen verticaal georiënteerd bestuur en
steeds gestegen, tot 13 miljard euro in 2012, gemiddeld
horizontale maatschappelijke verbanden hapert. Het
780 euro per hoofd van de bevolking.8
gezag van verticaal georganiseerde instituties moet worden verdiend in de verbinding met de horizontale (leef)wereld.
8
Centraal Bureau voor de Statistiek: http://www.cbs.nl/ nl-NL/menu/themas/veiligheid-recht/publicaties/artikelen/ archief/2013/2013-3903-wm.htm
Jaarlijkse uitgaven veiligheidszorg per hoofd van de bevolking 800
euro
700 600 500 400 300 200 100 0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
2011 2012*
Bron: CBS
9
Veelal wordt het geld besteed aan repressieve
• Van een veiligheidsbeleid waarin opsporing en
maatregelen, zoals cameratoezicht, preventief
vervolging centraal staan naar een beleid waarin
fouilleren en extra blauw op straat. Tal van
maatschappelijk organisaties en de lokale overheid
maatregelen ter handhaving van de openbare orde
meer verantwoordelijkheid gaan dragen.
en bestrijding van criminaliteit zijn onderhevig aan function creep: wetten, beleidsinstrumenten,
Het lokale bestuur doet de laatste decennia
maatregelen en programma’s die een geheel andere
onmiskenbaar veel meer aan veiligheid, de uitbreiding
uitwerking (soms ook op een totaal ander terrein)
van de bevoegdheden van de burgemeester is daarvan
hebben dan oorspronkelijk bedoeld. Gerenommeerde
het meest zichtbare resultaat. In de collegeperiode
wetenschappers en auteurs betogen dat traditionele
2010-2014 stak tweederde van de gemeenten
repressieve maatregelen weinig effectief zijn en voorbij
meer geld in openbare orde en veiligheid, ondanks
gaan aan oorzaken van crimineel gedrag zoals de
het lagere gemeentebudget.12 En daar blijft het
persoonlijkheid of sociale omgeving.10 Uit een studie
niet bij. Woningcorporaties zijn begaan met veilig
naar de effectiviteit van maatregelen bij de aanpak van
wonen, onderwijsinstellingen met veiligheid in en
Marokkaans- Nederlandse risicojongeren blijkt dat
rond de school, bedrijventerreinen worden in de
repressie met het oog op voorkomen van recidive vaak
gaten gehouden door particuliere beveiligers. Het
averechts werkt en preventie het best werkt op jonge
aandeel van het lokale bestuur, maatschappelijke en
leeftijd.
commerciële instellingen in de veiligheidszorg neemt
Overigens kan ‘meer preventie’ evengoed een
toe. Het vraagt met name van landelijk, hiërarchisch
repressief systeem in de hand werken. Waar repressief
georganiseerde instituties zoals de Nationale Politie
strafrechtelijke maatregelen zich op (potentiële)
en het openbaar ministerie dat hun lokaal en regionaal
daders richten, richten preventieve maatregelen zich
functionerende medewerkers de ruimte houden.
doorgaans op de hele bevolking. Dat kan beperkingen
En dat die ketens van lokale verantwoordelijken open
voor de individuele vrijheid of privacy van alle burgers
en betrokken samenwerken.
9
11
met zich meebrengen, en dus repressie introduceren. Deze repressie is dan wel niet per se strafrechtelijk,
• Van een overheid (Rijksoverheid of decentrale
maar mogelijk wel grootschaliger.
overheid) die probeert met geld en regels vanuit
Meer aandacht voor het voorkomen van criminaliteit en
verticale structuren lokale veiligheid te beïnvloeden,
van gedrag dat onveiligheid oproept vraagt een ander
naar een overheid die faciliteert en stimuleert.
bestuurlijk instrumentarium dan de meer repressieve lijn. Het vraagt de actieve inzet en samenwerking van
Burgers leveren met informatie die tegenwoordig
veel maatschappelijke partners. Het is onmogelijk om
alom beschikbaar is steeds vaker zelf oplossingen
deze cultuur van samenwerking centraal te regelen; de
voor maatschappelijke problemen, de overheid volgt
samenwerking werkt pas als ieder vanuit eigen kracht
huiverig.13 Een voorbeeld. SOS ALARM Hulpdienst is een
en mogelijkheden naar hetzelfde doel werkt.
initiatief dat eerste hulp bij ongevallen organiseert door burgerhulp te mobiliseren.
9 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum, 2011. 10 Uitermark e.a., november 2012. 11 Verweij Jonker Instituut, maart 2012.
10
12 Zie ook: http://www.hetccv.nl/nieuws/2014/03/gemeentensteken-meer-geld-in-veiligheid.html 13 Zie ook NRC 13 juni 2014: Helpen? Daar heb je de overheid niet echt voor nodig.
Koppeling van dit initiatief aan het overheidssysteem
ingeschat: de grote gemeenten zien dat risico minder
van de 112-meldkamer ontmoet enthousiasme, maar
dan de diverse actoren op het platteland.
stuit ook op belemmeringen van reorganisaties bij er wordt niet meer op de overheid gewacht. Dat
2.2 Noodzakelijke voorwaarden voor een kansrijke strategische agenda14
vervolgens een niet-overheidspartij zich mengt in de
Wil een strategische agenda voor lokale veiligheid
eerstehulpverlening wordt door burgers minder op
kans maken op een succesvolle implementatie, dan
principes dan wel op resultaat beoordeeld.
moet naar de mening van de Raad aan een aantal
De verhoudingen tussen overheid, burgers en bedrijven
voorwaarden worden voldaan.
de meldkamers. Maar de initiatiefnemers gaan door,
veranderen. Illustratief is dat bij het vrijgeven van data die raken aan veiligheid, de overheid vaak in een kramp
Het podium van lokale veiligheid
schiet. Terwijl hulpkracht van burgers via sociale media
Goede toneelkunst kan niet zonder regie, script,
razendsnel is georganiseerd, moet de overheid nog de
decor en natuurlijk acteurs. Gelijk personages in een
mentale stap maken om lokaal steeds meer samen te
toneelkunstwerk spelen actoren bij lokale veiligheid
werken en adequaat in te spelen op ontwikkelingen die
allemaal een rol.15 Op het podium van lokale veiligheid
overigens toch niet te stoppen zijn. Dat roept lastige
bepalen politici op grond van publieke waarden wat
vragen op: wat is nu eigenlijk de rol van de overheid?
er moet gebeuren en waarom dat moet gebeuren.
Dit soort initiatieven zal vaker voorkomen, de overheid
Vervolgens zetten beleidsmakers dit om naar
als traditioneel monopolist zal zich moeten aanpassen.
doelstellingen van beleid. Uitvoerders koppelen instrumenten aan de doelstellingen om deze te kunnen
• Van een overheid die verantwoordelijkheid
bereiken. Het onderscheid tussen waarden, beleid en
centraliseert naar een die lokaal effectieve
instrumenten ordent de rollen van de actoren. Politici
samenwerkingsrelaties uitlokt.
gaan over waarden. Beleidsmakers hebben verstand van doelstellingen en willen weten hoe die te bereiken.
Tot de jaren ’90 kende Nederland Rijkspolitie en
Uitvoerders weten het meeste van instrumenten, en
gemeentepolitie. Met de Politiewet 1993 kwamen er
wat werkt. Goed spel wordt hier gemaakt door spelers
regiokorpsen die decentraal werden aangestuurd. Met
die vast zijn in hun rol en hun rol dan ook goed kennen.
name de beheersnadelen daarvan worden nu bestreden met Nationale Politie. Wanneer deze centralisatie
De Raad is zich er van bewust dat deze scheiding niet
vervolgens tot vergelijkbare inbeddingsproblemen zou
digitaal of formalistisch kan worden gemaakt. Ook
leiden in de lokale democratie, dan ligt de weg voor
politici maken beleid en formuleren doelstellingen.
gemeentepolitie (weer) open en nemen gemeenten
Maar daarbij moet ruimte zijn voor efficiënte
hun toevlucht tot de inzet van BOA’s en andere
uitvoering. En de uitvoerder of beleidsmaker moet
hoeders van de veiligheid. Wie deze herhaling van
geen politiek bedrijven. Rolvastheid heeft ook te
zetten wil voorkomen – met de daaraan verbonden
maken met het vraagstuk van verantwoording:
ernstige veiligheids- en financiële risico’s – moet nu
lokale veiligheid moet in de gemeente(raad) worden
investeren in die lokale inbedding. Op dat niveau
verantwoord, niet ieder incident verdient bespreking
ook, moet de samenwerking plaatsvinden om het
in de Tweede Kamer. Respect voor decentrale
veiligheidsnetwerk om de burger heen te creëren. De inschatting van dit risico – een zekere ontvlechting van het lokale politiewerk van de gemeente en lokale/ regionale instituties – wordt overigens heel verschillend
14 Deze inzichten zijn onder meer ontleend aan Instituut voor Publieke Waarden, juni 2013. 15 Zie ook de actoranalyse in bijlage 3.
11
verantwoordelijkheid voor lokaal veiligheidsbeleid
neemt het gerapporteerde slachtofferschap toe. Dat
vraagt van regering en parlement een scherp inzicht
verband vinden we niet alleen in 2013, maar blijkt
in waar systeemverantwoordelijkheid eindigt en
jaar op jaar.16 De (her)intrede van de wethouder
onnodige nationale bemoeizucht begint.
veiligheid (of beter: leefbaarheid) in de verstedelijkte omgeving van Rotterdam, Zoetermeer of Capelle aan
Ontwikkel van statisch naar dynamisch
den IJssel lijkt een reactie op deze trend. Gemeenten
De relatie tussen Rijk en gemeenten moet het
zullen verschillende oplossingen verzinnen, meer
karakter hebben van een ontwikkelrelatie. Van
of minder buurtgebonden, meer of minder leunend
een relatie waarin het Rijk budgetten bepaalt en
op technische hulpmiddelen zoals cameratoezicht,
doelstellingen formuleert en gemeenten uitvoeren
meer of minder geconcentreerd op uitgaanscentra.
en verantwoorden, naar een relatie waarin Rijk en
Diversiteit in oplossingen en tussen gemeenten is,
gemeenten een partnerschap aangaan om gezamenlijk
mits proportioneel, niet verwerpelijk maar past in de
publieke problemen op te lossen. Van een relatie met
ontwikkelrelatie en de noodzakelijke ruimte. Zonder
een statische kwaliteit (blauwdrukken, uitvoeren,
het accepteren van diversiteit is lokale veiligheid
beheersen, verantwoorden), naar een relatie met
niet mogelijk. De benadering stelt ook grenzen aan
een dynamische kwaliteit (anticiperen, leren,
steeds opnieuw, vaak geïnspireerd door de actualiteit,
gezamenlijk evalueren, ontwikkelen, aanpassen).
uitroepen van nieuwe nationale prioriteiten. Juist de
Daarbij hoort ruimte. De werkelijkheid laat zich maar
keuze voor noodzakelijke differentiatie maakt dat de
beperkt beheersen op basis van regels, effectieve
nationale overheid zuinig moet zijn op het stellen van
samenwerking en de dialoog die daar bij hoort zijn ook
overal geldende prioriteiten.
van wezenlijk belang. De kans op een succesvolle implementatie van Ruimte
de strategische agenda werd door één van de
De betekenis van lokale veiligheid is alleen van
gesprekspartners als volgt geduid: “Van goed sturen
waarde als er sprake is van ruimte. Tegelijkertijd kan
naar goed schakelen, van eenheid naar verscheidenheid, van
ruimte voor lokale veiligheid niet bestaan zonder een
structuur naar cultuur en van overheid naar samenleving”.
ring van regels (wetgeving), financiën (budgetten), instituties (taakverdeling en taakopvatting) en cultuur (opvattingen over elkaar). Een noodzakelijke voorwaarde voor het versterken van lokale veiligheid is dat het beperken van de gegeven ruimte in principe not done is. Verschil moet er zijn Een vierde voorwaarde is om diversiteit te accepteren en zelfs te stimuleren. Lokale veiligheidsproblematiek in de grote stad is niet vergelijkbaar met veiligheid in de dorpen. Zoals blijkt uit de Veiligheidsmonitor 2013 geldt in het algemeen dat de mate van stedelijkheid van grote invloed is op zowel veiligheidsbeleving als gerapporteerd slachtofferschap. Naarmate een gebied stedelijker is, verslechtert de veiligheidsbeleving en
12
16 Onder veiligheidsbeleving vallen indicatoren als ‘wel eens onveilig voelen in de buurt’, ‘wel eens onveilig voelen’ in het algemeen, het rapportcijfer voor de veiligheid in de buurt, de inschatting van de kans op slachtofferschap, het ervaren van respectloos gedrag.
3. De strategische agenda zelf Bij het opstellen van de bijdrage van de Raad aan
leiding krijgt) om in samenwerking in de lokale
de strategische agenda heeft de Raad zich laten
veiligheidsnetwerken te investeren, beschouwt de Raad
inspireren door gesprekken met vertegenwoordigers
als een zorgelijk signaal.
van drie gemeenten (een gemeente van de G4, een centrumgemeente en een kleinere gemeente uit de
Betrokkenheid suggereert een zekere mate van
regio Oost Nederland), met mensen uit de praktijk van
participatie. Er zijn altijd burgers die hiertoe graag
woningbouwverenigingen, politie of het openbaar
bereid zijn, maar hoe groot is deze groep en
ministerie, en de VNG. Verder heeft de Raad gesproken
hoe representatief is deze groep, in termen van
met wetenschappers, met gemeentebestuurders
competentie, behoefte, zin en tijd? Wat betekent dit
(burgemeesters, wethouders en raadsleden) en met
voor het functioneren van de lokale democratie? Een
(top)ambtenaren van departementen van VenJ en
eenmalige bijdrage zal voor velen leuk zijn, maar lokale
BZK. Mede op basis van al deze gesprekken komt
veiligheid vraagt om meer structureel onderhoud.
de Raad tot de volgende bouwstenen ten behoeve
Dat is de grote uitdaging voor toekomstbestendig
van een strategische agenda voor lokale veiligheid.
bestuur op het gebied van veiligheid. Behalve dat
Per onderdeel wordt aangegeven wat het agendapunt
veiligheidsbehoeften van burgers leidend behoren te
inhoudt en vervolgens hoe daarmee volgens de Raad
zijn voor lokaal veiligheidsbeleid, moet de overheid
aan de slag moet worden gegaan.
voldoende draagvlak onder burgers creëren om de
17
lokale veiligheidsagenda in te vullen en (deels) uit te Agendapunt 1. Veiligheid op de schaal van de burger:
voeren. Daarbij wordt door burgers de dialoog met de
van aanbod naar vraag
politie als zeer relevant ervaren.
Veiligheidbeleid is nu nog te veel aanbodgericht, een kanteling naar vraaggerichte veiligheidszorg is nodig.
Actie: Vraaggerichte veiligheidszorg wordt vast
Of zoals één van de gesprekspartners het uitdrukte:
onderwerp van integrale veiligheidsplannen van
“De overheid vergeet soms de analyse van het probleem
gemeenten. (Lokale) politici stellen daarvoor de kaders
en schiet meteen in de oplossing.” Daarvoor moeten
en er wordt uitgewerkt hoe de burgerbetrokkenheid en
meer verbanden worden gelegd met burgers en de
–draagvlak wordt vormgegeven. Beleid en uitvoering
veiligheidsprioriteiten die zij stellen in hun directe
worden bestendig betrokken bij de vormgeving van
leefomgeving. Deze bottom up-benadering van lokale
burgerparticipatie. Het Rijk faciliteert de mogelijkheden
veiligheid zorgt voor betekenisvolle betrokkenheid van
die gemeenten zien, er is ruimte voor maatwerk
burgers met aantoonbaar bemoedigende resultaten,
en diversiteit tussen gemeenten. Verschillende
onder meer een verbetering van het veiligheidsgevoel
actoren worden op hun (te onderscheiden)
van mensen. Het vraagt dat de aansturing van politie
verantwoordelijkheden aangesproken. Politie en
en justitie het belang onderstreept van investeringen in
justitie participeren daarbij actief op lokaal niveau en
tijd en aandacht voor wat burgers bezig houdt.
delen de informatie, die voor het formuleren van beleid
De hier en daar in onze verkenning geuite
relevant is. Er moet een middenweg worden gevonden
verwachtingen van burgemeesters dat de politie
tussen “de politie kan het niet alleen” en “daar hebben
steeds minder tijd zal hebben (dan wel van de eigen
we toch politie voor”.
18
17 Bijlage 4 geeft een overzicht van de geraadpleegde personen. 18 Landelijke Expertisegroep Veiligheidspercepties, maart 2013.
13
Agendapunt 2. Publiek debat over veiligheid, overheid
Agendapunt 3. Integraliteit van (veiligheids)beleid en
en markt
komende decentralisaties
Veiligheid is een product met een kostprijs en politie
Decentralisaties zijn een kans om integraler te werken.
is duur. In economische termen is dit de essentie
In belangrijke domeinen komt het zwaartepunt van de
van een markt van veiligheid en toezicht. De vraag
beleidsontwikkeling lokaal te liggen. Dat schept unieke
naar veiligheid neemt toe en de overheid kan dat
kansen om de samenhang in lokaal veiligheidsbeleid
allemaal niet aan. Dit vergroot de ‘hoeveelheid’ markt.
te versterken door de dwarsverbinding van de
Veiligheid is een groeimarkt en het gat dat de overheid
domeinen te ontwikkelen. Gegeven de staat van de
laat vallen wordt gevuld door de markt.
lokale democratie is dat een forse uitdaging. Als de gemeenten meer moeten doen met veiligheid, én
Het belangrijkste vraagstuk van markt en veiligheid
meer met jeugd, én meer met (langdurige) zorg, én
is legitimiteit. De overheid heeft veiligheid als kerntaak
meer met passend onderwijs; als zij de 3D’s in goede
en het monopolie op geweld, maar als de overheid niet
banen moeten leiden, dan ontstaan er andersoortige
in staat is veiligheid te creëren neemt de legitimiteit
problemen. Om te voorkomen dat gemeenten worden
van private oplossingen toe. Privaat toezicht in de
overvraagd, dan moet het lokale bestuur worden
publieke ruimte beperkt de democratische controle.
versterkt, de gemeenteraad voorop.
Maar als de publieke ruimte niet toegankelijk is vanwege een tekort aan publiek toezicht, dan pleit
Actie: Het agendapunt integraliteit en decentralisaties
dat voor ondersteunende inzet van private partijen.
vergt een aanpak op verschillende onderdelen. Het
Hier horen publieke en controleerbare afwegingen te
kabinet, in het bijzonder de minister van BZK en de
worden gemaakt.
minister van VenJ, zou steviger moeten investeren in de toerusting van gemeenteraden en colleges om
Actie: Er moet een publiek debat komen over het
hun werk op een hoger niveau te tillen. VenJ kan
vraagstuk van professionele veiligheidszorg door
daarbij aansluiten bij initiatieven en activiteiten van
de overheid in relatie tot de markt, over de vraag
BZK op het terrein van het functioneren van de lokale
of lokale veiligheid beter af is met meer of minder
representatieve en participatieve democratie, onder de
overheid, met meer of minder markt. Het gaat niet
noemer Versterking van lokale democratie. Gemeenteraden
om een kleinigheid, maar om de legitimiteit van lokale
worden gesteund door informatie, van bijvoorbeeld
veiligheid. Dat publieke debat speelt zich vooral af in de
politie en justitie, op het juiste niveau.
arena van de politiek: de gemeenteraden zijn aan zet.
Het Ministerie van VenJ kan samen met partners als
De uitkomsten van de discussie vinden hun weerslag
de VNG en het CCV integrale beleidsvorming tussen
in integrale veiligheidsplannen die gemeenteraden
veiligheid en het sociale domein op lokaal niveau
vaststellen. Een vergelijkbaar debat op landelijk
ondersteunen door actief goede praktijkvoorbeelden
niveau vraagt van de landelijke overheid een expliciete
te promoten. Voorbeelden daarvan zijn de
uiteenzetting waar de overheid verantwoordelijkheid
Handreiking voor samenwerking en het Model
blijft nemen en welke taken men onder welke
samenwerkingsprotocol in het nieuwe stelsel voor de
voorwaarden aan de markt laat. Gemeenten en andere
jeugdzorg of de verbinding die wordt gelegd tussen
actoren moeten weten waar ze wat dit betreft aan
straf en zorg in het veiligheidshuis.
toe zijn. Een strategische agenda moet de ruimte voor private oplossingen definiëren, maar ook de grenzen
Agendapunt 4. Betere informatiedeling
aangeven, zodat de burger weten waarop hij de
Bij integraliteit van beleid hoort betere
overheid nog kan aanspreken.
informatiedeling. Een bron van worsteling voor
14
veel gemeenten en hun partners is (en blijft) het
soepele manier informatie over burgers op te vragen
vraagstuk hoe er op een goede manier moet worden
en uit te wisselen, zonder dat er nodeloos of overmatig
omgegaan met informatie. Om de complexe
gegevens worden opgevraagd, gedeeld of anderszins
veiligheidsvraagstukken adequaat aan te pakken
verwerkt. Maar politiële, justitiële en strafvorderlijke
is een goede en snelle informatiedeling tussen de
gegevens over lokale veiligheidsvraagstukken kennen
betrokken partners een noodzakelijke randvoorwaarde.
een veelal strenger regime van informatiedeling die
De ondoorzichtigheid van het geheel van wetten
integraliteit van lokale veiligheid met het sociale
en beroepscodes belemmert de samenwerking.
domein tot een moeizame strijd kan maken.
Overheden voeren onderling heel veel discussies welke informatie-uitwisseling nu wel of niet is toegestaan. De
Agendapunt 5. Integraliteit bij het Rijk
wettelijke kaders (Wet bescherming persoonsgegevens,
Integraliteit op lokaal niveau vergt integraal werken
Wet politiegegevens, Wet justitiële en strafvorderlijke
bij het Rijk in de toekomst op veiligheidsgebied.
gegevens) zijn in praktijk moeilijk toepasbaar als
Als woningcorporaties op lokaal niveau worden
gekeken wordt naar de oplossing voor problemen.
aangespoord woningen ‘inbraakproof’ te maken en de
Het levert vooral heel veel dezelfde discussie op, maar
minister van VenJ daarvoor een hoog target stelt, moet
dan op verschillende terreinen (zorg, sociale zekerheid,
dit thema terugkeren in de agenda die de minister
belastingen, politie, justitie) en kost heel veel
voor Wonen en Rijksdienst heeft met de corporaties.
energie. En de discussie geeft een focus naar binnen
Een goed voorbeeld van een integrale aanpak is de
in plaats van naar buiten, naar de problemen die
aanpak van jihadgangers, die alleen effectief is als
opgelost moeten worden. Een fundamentele oplossing
niet alleen maatregelen worden getroffen vanuit
blijft uit, op het gevaar af dat iedere gemeente en
justitieel perspectief van VenJ, maar ook vanuit BZK
samenwerkingsverband naar eigen inzicht vorm geeft
(binnenlandse veiligheid en paspoorten) en Sociale
aan informatie-uitwisseling.
Zaken (uitkeringen).
Actie: Het Ministerie van VenJ coördineert
Actie: Het Ministerie van VenJ bevordert op centraal
herstructurering van wettelijke kaders en nadere
niveau dat departementen de kansen op integraal
regelgeving zoals beleidsregels, beroepscodes en
decentraal veiligheidsbeleid stimuleren. Op rijksniveau
protocollen, zodanig dat binnen rechtstatelijke
worden partnerschappen aangegaan die anticiperen
kaders over bescherming van persoonsgegevens
en zich aanpassen op de publieke problemen die lokaal
belemmerende factoren voor informatiedeling
spelen.
19
worden weggenomen. De Raad signaleert dat dit verder strekt dan de beleidsvisie Zorgvuldig en bewust;
Agendapunt 6. Ruimte voor lokaal maatwerk met
Gegevensverwerking en Privacy in een gedecentraliseerd sociaal
politie en justitie
domein die de minister van BZK namens het kabinet
Met de komst van de Nationale Politie is het beheer
op 27 mei 2014 aan de Tweede Kamer zond. De visie
over de politie gecentraliseerd bij de minister van
is op zichzelf een goede eerste aanzet om op een
VenJ. De beheersbevoegdheid van de minister kan
20
niet los gezien worden van de gezagsbevoegdheid 19 Zie ook Evaluatie Wet justitiële en strafvorderlijke (oktober 2013), bijlage bij Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 842, nr. 2. Hoofdconclusie: de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens in zijn huidige vorm is in de praktijk geen effectieve wet meer. 20 Kenmerk 2014-0000282259, bijlage bij Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 32 761, nr. 62.
van het lokale bestuur, zo stelt de Raad vast. Ook de Inspectie Veiligheid en Justitie constateert dat meerdere burgemeesters vinden dat met de integrale stuur- en weegploegen die op het districtsniveau vorm beginnen te krijgen, hun gezagsrol in het gedrang kan
15
komen. Zij vinden dat daarin soms beslissingen worden
Wie op verschillende beleidsdomeinen kijkt naar beleid
genomen die hun lokale gezagsverantwoordelijkheid
van de overheid dat bewezen effectief is, ziet dat succes
kunnen raken, zonder dat ze daarbij betrokken zijn.
vaak wordt bereikt door sterke sturingsinstrumenten
De Inspectie tekent ook risico’s op die burgemeesters
als geld en wetten. Gemeenten hebben dit arsenaal
signaleren. Zij vrezen onder meer een toenemende
niet of nauwelijks om veiligheidsbeleid te voeren;
regionale en landelijke oriëntatie van de politie en een
de minister stelt de begroting en verdeling van
toenemende invloed vanuit het centrale beheer en de
de budgetten voor de Nationale Politie vast, als
centrale sturing op de lokale gezagsuitoefening.
regelgevend instrument staat gemeenten alleen de
Algemene Plaatselijke Verordening ter beschikking.
21
22
De Raad constateert verder dat de grotere afstand
tot het beheer een bestuurlijk vacuüm creëert, dat
Gemeenten moeten hun rol waarmaken met planning
centraal aangestuurde politie meer beleidsinhoud
en regie, zachte sturingsinstrumenten. Dat vereist dat
heeft gekregen en dat tegelijkertijd het beleidsniveau
zij goed zijn toegerust om te opereren in een publieke
tussen grote en kleine gemeenten uit elkaar loopt.
ruimte waarin mensen, maatschappelijke organisaties,
Burgemeesters uit de regio betwijfelen in toenemende
bedrijven maar ook politiek en bestuur in netwerken op
mate de meerwaarde van het regionaal overleg, dat
voet van gelijkwaardigheid met elkaar omgaan.
anders van aard is geworden. Het risico is dat dit leidt tot verschraling van de samenwerking en men elkaar
Maar voor de groter wordende gemeentelijke
ook in de regio minder goed weet te vinden. Ook de
verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid zijn
uitgedunde leiding van de politie heeft consequenties
zachte sturingsinstrumenten niet genoeg. Daarvoor is
voor de bestuurlijke contacten. Voor de politieleiding is
nog iets anders nodig: beleidsruimte. De Raad denkt
het landelijke vergadercircuit groter geworden, kleinere
aan het volgende, waarbij het aan de verschillende
gemeenten vrezen daarvan de dupe te worden. Bij de
partners is om de mogelijkheden en onmogelijkheden
vorming van de Nationale Politie is steeds centraal
te bespreken.
gesteld dat het centraliseren van beheer in de lokale gezagsverhoudingen geen wijzigingen brengt. Toch
• Ruimte om zelf beleid te maken, ook als dat afwijkt
neemt de zorg toe dat de combinatie van nationaal
van rijksbeleid en specifiek is toegespitst op de
beheer met een departement dat ‘crime-fighting’
lokale situatie.
centraal wil stellen vroeger of later consequenties gaat krijgen voor de aandacht voor lokale veiligheid in de brede betekenis van het woord. Juist hierom is het belangrijk in gesprek te gaan en ervoor te zorgen dat dit niet gebeurt.
• Ruimte om zelf geld te besteden aan de doeleinden van het eigen beleid. • Ruimte om zelf te beschikken over capaciteit en inzet van de politie. • Ruimte voor de burgemeester als boegbeeld van
Het feit, dat het aantal buurtagenten in veel gemeenten
veiligheid om publiekelijk rekenschap af te leggen
nog niet is wat het op grond van landelijke afspraken
voor incidenten of misstanden bij de politie. Dan
zou moeten zijn, zoals ook steeds terugkeert in
ook is er ruimte om zelf verantwoording af te
Kamervragen , versterkt deze zorg.
leggen over het gevoerde bestuur en beleid door
23
het gemeentebestuur aan de burgers die de lokale gemeenschap vormen. 21 Inspectie Veiligheid en Justitie, juni 2014, p. 16. 22 Idem, p. 17. 23 Vragen van het Lid Kooiman, 17 september 2013 en het Lid Marcouch, 11 augustus 2014.
16
Met de geschetste opties zijn gemeentebesturen beter in staat namens de burgers besluiten te nemen, hebben zij een groter draagvlak onder de mensen die zij
representeren. Dat versterkt niet alleen het vertrouwen
Verder dient naar oordeel van de Raad de positie
van burgers in hun lokale overheid, het vergroot ook de
van de burgemeester bij klachten over de
democratische legitimiteit van het lokale bestuur ten
politie en eventuele vervolgstappen verbeterd
aanzien van veiligheid.
te worden. Gedacht kan worden aan het treffen van een (wettelijke) voorziening voor bestuurlijke
Actie: Er moet meer ruimte worden gecreëerd om de
betrokkenheid op decentraal niveau. De afwikkeling
toegenomen verantwoordelijkheid van gemeenten
van klachten over de politie op een voor de
voor veiligheid waar te maken. In de aansturing van
burgemeester en de gemeenteraad transparante wijze
de Nationale Politie moet ruimte worden gemaakt
is voor het lokale draagvlak van de politie van groot
voor de lokale en regionale inbedding van het
belang.
politiewerk, daaronder is het organiseren van een
gestructureerde dialoog tussen de politie en de
ontwikkeling van het politiebestel, het van belang
lokale democratie nadrukkelijk begrepen. Onder
is rekening te houden met het feit dat een deel van
meer door aan het lokale openbaar bestuur ter
de burgemeesters een spanningsveld ervaart tussen
beschikking stellen van alle relevante informatie
de gezagsuitoefening en de aansturing binnen de
en de toetsing van lokale veiligheidsprioriteiten
hiërarchische lijn van de politie. Dit kan leiden tot
op de inzet van politiecapaciteit. De Raad wijst
frictie tussen lokale doelen van het bevoegd gezag en
in dit verband op de constatering van de Inspectie
prioriteiten van de politie.25 De Raad adviseert dat de
Veiligheid en Justitie dat er ontevredenheid is over de
minister met voorstellen komt om het gesignaleerde
bruikbaarheid van beleidsinformatie van de politie ten
spanningsveld te meten en waaruit blijkt dat wordt
behoeve van gemeentelijk veiligheidsbeleid, sturing
geïnvesteerd om de zorgen weg te nemen.
Ten slotte meent de Raad dat bij de verdere
en verantwoording. De informatie te veel gericht op de landelijke prioriteiten en te weinig analytisch, en
Agendapunt 7. Van beneden naar boven
daarmee te weinig lokaal bruikbaar, zo constateert de
De Landelijke prioriteiten Politie 2011-2014 die de
Inspectie na onderzoek. Met een versterking van de
minister van VenJ heeft vastgesteld om de veiligheid
informatiepositie van gemeenteraden kunnen zij hun
in de buurt te vergroten vinden soms lokaal geen
kaderstellende en controlerende rol beter waarmaken.
weerklank en omgekeerd vergt lokale problematiek
Verder is het interessant om samen met gemeenten
soms landelijke prioriteit. Een voorbeeld. Het
uit te werken hoe lokale prioriteiten aandacht kunnen
dreigingsbeeld van jihadgang Syrië, ontwikkelingen
blijven krijgen in de huidige context. Met name het
in Irak, instabiliteit in het Midden-Oosten en
omschrijven van de lokale prioriteiten, hier actie op
buitengrenzen van Europa, is actueel26 en reëel voor de
zetten en vervolgens over rapporteren kan verbeterd
lokale veiligheid. Het zicht hierop heeft alles te maken
worden.
met hoe er op lokaal niveau wordt omgegaan met
migrantengemeenschappen. Al in 2002 onderkende
24
Ook suggereert de Raad dat het gemeentebestuur
zeggenschap krijgt in het begrotingsproces dat
de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD)
zich nu geheel binnen de Nationale Politie afspeelt.
dat radicalisering in en om moskeeën een aanpak
Het begrotingsdebat biedt zo het lokale bestuur de
vergt van samenwerking met de lokale autoriteiten en
gelegenheid voor het beargumenteren van afwegingen
waar mogelijk ook de Marokkaanse gemeenschap zelf,
over capaciteit en andere wensen over het functioneren van de politie. 24 Inspectie Veiligheid en Justitie, juni 2014, p. 16.
25 Idem, p. 18. 26 Zie onder meer Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 30 977, nr. 104.
17
om de radicaliserende en anti-integratieve werking
praktijkmensen om meer scherpte te brengen in het
die van sommige imams uitgaat in te dammen. Om
gesprek over lokale veiligheid en de strategische
hun eigen beleid effectiever vorm te kunnen geven,
agenda. Heel concreet zou een bespreking met
werden verschillende burgemeesters door de AIVD
vertegenwoordigers van het Ministerie van VenJ (soms
geïnformeerd over activiteiten van radicaal-islamitische
de minister) een vast agendapunt kunnen worden bij
personen en organisaties in hun gemeenten.
de tien Regionale Bestuurlijke Overleggen. Effectief
Omgekeerd kunnen de klassieke AIVD-instrumenten
zou een vergaderfrequentie van twee keer per jaar zijn:
alleen maar werken als er lokaal voldoende focus en
een keer om de prioriteiten te bespreken en een keer
inzet is en er hulp wordt geboden door burgemeesters
om de resultaten te bespreken. Aangezien bij deze
en het lokale bestuur. De omgekeerde weg van lokaal
besprekingen in principe alle gemeenten aanwezig
naar centraal is dus minstens zo belangrijk.
zijn, heeft het Ministerie op die manier jaarlijks in
27
ieder geval twee keer een inhoudelijke bespreking Actie: Er moet gestructureerd informatie van het
over veiligheid met alle gemeenten. Belangrijk is
lokale naar het centrale niveau worden getild om
uiteraard wel dat de verantwoordelijkheden van de
prioriteitstelling te voeden. Ontwikkelingen gaan
gesprekspartners helder blijven.
veel te snel om prioriteiten statisch voor jaren vast
Om goede contacten te onderhouden adviseert
te leggen, in de relatie tussen Rijk en gemeenten
de Raad verder voor elke regio een accounthouder
moeten dynamische kwaliteiten meer voorop staan.
aan te stellen (wellicht twee in grote regio’s), die de
Daartoe organiseert het Ministerie van VenJ een
vergaderingen bezoeken en aanspreekpunt zijn voor de
gespreksagenda met lokale bestuurders en
verschillende burgemeesters.
27 Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, april 2003, p. 40.
18
Literatuur Centraal Bureau voor de Statistiek, Veiligheidsmonitor 2013, Den Haag/Heerlen, 2014 Graaf, B. de, en Q. Eijkman, Terrorismebestrijding en securitisering. Een rechtssociologische verkenning van de neveneffecten, in Justitiële verkenningen, jrg. 37, nr. 8, 2011 Helsloot, I., A. Schmidt, B. Tholen, D. de Vries & M. de Vries, Evaluatie Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens. in opdracht van het Ministerie van Veiligheid en Justitie, Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum, oktober 2013. Bijlage bij Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 842, nr. 2 Inspectie Veiligheid en Justitie, Tweede onderzoek vorming nationale politie. Operationele doelen periode 1 juli 2013 - 1 januari 2014. Bevoegd gezag periode 2013, juni 2014 Instituut voor Publieke Waarden, Van 3 decentralisaties naar 3-dimensionaal, een pleidooi voor ruimte..., juni 2013 Landelijke Expertisegroep Veiligheidspercepties, De bijzondere belofte van Buurt Bestuurt. Maakt Buurt Bestuurt in de Rotterdamse praktijk de verwachtingen waar? En welke uitdagingen zijn er voor de toekomst?, Amsterdam, maart 2013 Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Jaarverslag AIVD 2002, april 2003 Prins, R., Safety First. How local processes of securitization have affected the position and role of Dutch mayors, oktober 2014 Raad voor het openbaar bestuur, Sociale preventie: bestuur en beleid aan de voorkant van veiligheid, november 2006 Raad voor het openbaar bestuur, Veiligheid en vertrouwen. Kernen van een democratische rechtsstaat, januari 2011 Sociaal en Cultureel Planbureau, Burgerperspectieven 2014 | 2, Den Haag, 2014 Tweede Kamer, vergaderjaar 2010–2011, 29 628, nr. 256 Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 30 977, nr. 104 Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 32 761, nr. 62 Uitermark, J., A-J. Gielen en M. Ham (red.), Wat werkt nu werkelijk? Politiek en praktijk van sociale interventies, november 2012 Verweij Jonker Instituut, Kosten en baten van preventie en repressie, maart 2012 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum, Function creep en privacy, Justitiële verkenningen, jrg. 37, nr. 8, 2011
Geraadpleegde websites www.cbs.nl www.hetccv.nl www.nrc.nl
19
Bijlage 1 | Adviesaanvraag
20
21
22
Bijlage 2 | Landelijke uitkomsten Veiligheidsmonitor 2013 28
Leefbaarheid en overlast in buurt - Zeven op de tien Nederlanders vinden leefbaarheid buurt in 2013 niet veranderd - Kwart Nederlanders ervaart veel overlast van fysieke verloedering in buurt
‘traditionele’ criminaliteit - Bijna 13 procent Nederlanders in 2013 slachtoffer van cybercrime; een lichte stijging ten opzichte van 2012 - Hacken komt het meest voor, gevolgd door
- Eén op de tien heeft veel sociale overlast in buurt
pesten via internet, koop- of verkoopfraude en
- Van verkeer heeft bijna een op de drie veel overlast
identiteitsfraude
in buurt - Buurtoverlast in totaal tussen 2012 en 2013 niet veranderd
- Koop- en verkoopfraude iets toegenomen ten opzichte van 2012; identiteitsfraude gedaald, met name skimming
- Ruim een op de drie is (zeer) tevreden over functioneren gemeente op gebied van leefbaarheid
Burgers en politie - 27 procent Nederlanders in 2013 contact gehad met
Veiligheidsbeleving
politie in eigen gemeente; hiervan is 58 procent
- 19 procent Nederlanders voelt zich wel eens onveilig
(zeer) tevreden over laatste contact
in eigen buurt; een lichte toename ten opzichte van 2012 - Een kwart voelt zich wel eens onveilig rondom uitgaansgelegenheden - 37 procent Nederlanders voelt zich wel eens onveilig in het algemeen; dit is gelijk aan 2012 - Kans op woningbraak, zakkenrollerij, beroving en mishandeling door respectievelijk 12, 5, 3 en 3
- Contact met politie en tevredenheid hierover tussen 2012 en 2013 niet veranderd - Een kwart (25 procent) is (zeer) tevreden over totale functioneren politie in buurt - 28 procent is (zeer) tevreden over totale functioneren politie in algemeen - Tevredenheid over functioneren politie in buurt en in algemeen tussen 2012 en 2013 niet veranderd
procent als (heel) groot ingeschat - Aandeel dat kans op woninginbraak (heel) groot acht is ten opzichte van 2012 gestegen - Een op vijf wel eens respectloos behandeld door onbekenden op straat
Preventie - 70 procent neemt waardevolle spullen mee uit auto om diefstal te voorkomen - Ruim een derde laat waardevolle spullen thuis om diefstal of beroving te voorkomen
Slachtofferschap criminaliteit - Ruim 2 procent Nederlanders in 2013 slachtoffer van geweld; dit is gelijk aan 2012 - Bijna 14 procent slachtoffer van vermogensdelicten; ook dit is gelijk aan voorafgaande jaar - Ruim 7 procent slachtoffer vandalismedelicten; een lichte daling ten opzichte van 2012
- Het sociaal-preventieve gedrag is tussen 2012 en 2013 niet wezenlijk veranderd - Twee derde heeft extra veiligheidssloten - 13 procent heeft thuis een alarminstallatie - Aanwezigheid technische preventieve voorzieningen in/rond de woning iets gedaald in vergelijking met 2012
- In totaal één op de vijf Nederlanders in 2013 slachtoffer van één of meer van deze vormen van
28 Centraal Bureau voor de Statistiek, 2014, p. 13-14.
23
Bijlage 3 | Actoranalyse, beleidsthema’s en functioneren openbaar bestuur Actoranalyse
met een eigen autonome verantwoordelijkheid,
Wie zijn de belangrijkste actoren binnen het openbaar
soms als ‘uitvoeringskantoor’. De twee belangrijkste
bestuur bij lokale veiligheid? In de eerste plaats is
verbindingen tussen het departement en het lokale
dat de gemeente. Op het gebied van sociale veiligheid
bestuur loopt via de lijn van het openbaar ministerie en
werken gemeenten samen met andere actoren: politie,
de onlangs gecentraliseerde Nationale Politie. Voor het
openbaar ministerie, woningbouwcorporaties, bedrijven,
openbaar bestuur als zodanig heeft het Ministerie van
scholen en soms met gezondheidsinstellingen. Meer
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) een (stelsel)
en meer werken gemeenten in regionaal verband
verantwoordelijkheid. Andere ministeries hebben een
samen op terreinen van toezicht en handhaving
eigen beleidsverantwoordelijkheid.
door buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA’s) en regionale uitvoeringsdiensten (RUD’s). Bij fysieke
De invalshoek van het inhoudelijke beleidsthema
veiligheid wordt bijvoorbeeld samengewerkt in
Voor een goed beeld benaderen we lokale veiligheid
veiligheidsregio’s en waterschappen. Nu de nadruk ligt
via de invalshoek van het inhoudelijke beleidsthema:
op sociale veiligheid laten we deze actoren verder
wat zijn de belangrijkste onderwerpen die spelen?
buiten beschouwing. Ook de Rijksoverheid is actor
Onderstaand figuur geeft de wederkerige relatie weer
bij lokale veiligheid. Gemeenten worden door het
tussen gemeenten en het Ministerie van VenJ aan de
Ministerie van VenJ op verschillende wijzen en vanuit
hand van een beleidsinhoudelijke lijst met thema’s.
verschillende directies benaderd; soms als partij
Bron: VenJ, Agenda lokaal bestuur
24
De figuur geeft nog alleen maar weer de relatie tussen
Door de talrijke aspecten van lokale veiligheid valt
gemeenten en VenJ en geeft daarom een vertekend
het nog niet mee om op inhoudelijke beleidsthema’s
en versimpeld beeld. Andere departementen zijn
een strategische agenda te formuleren. Wat voor
buiten beschouwing gelaten, en daarmee dus ook
de ene gemeente een belangrijk onderwerp is,
beleidsdomeinen zoals externe veiligheid (bedrijven
hennepteelt bijvoorbeeld, hoeft voor een gemeente
die werken gevaarlijke stoffen of vervoer ervan over
met een totaal ander profiel helemaal geen prioriteit
weg, water of rail), voedselveiligheid, veiligheid in het
te zijn. Op dit moment zijn motorbendes en terugkeer
openbaar vervoer. De relaties met het Rijk kortom, zijn
van zedendelinquenten onderwerpen die actueel zijn.
vanuit de gemeente bezien zeer divers.
Kijkend naar de gemeentelijke veiligheidsthema’s hanteert de VNG een indeling in vijf veiligheidsvelden:
Veiligheidsveld Veiligheidsthema’s 1: Veilige woon- en leefomgeving
1.1: Sociale kwaliteit
1.2: Fysieke kwaliteit
1.3: Objectieve veiligheid/veelvoorkomende en ‘high impact’-criminaliteit
1.4: Subjectieve veiligheid
2: Bedrijvigheid en veiligheid
2.1: Veilig winkelgebied
2.2: Veilige bedrijventerreinen
2.3: Veilig Uitgaan
2.4: Veilige evenementen
2.5: Veilig toerisme
3: Jeugd en veiligheid
3.1: Jeugdoverlast
3.2: Jeugdcriminaliteit/individuele probleemjongeren
3.3: Jeugd, alcohol en drugs
3.4: Veilig in en om de school
4: Fysieke veiligheid
4.1: Verkeersveiligheid
4.2: Brandveiligheid
4.3: Externe veiligheid
4.4: Rampenbestrijding en crisisbeheersing
5: Integriteit en veiligheid
5.1: Polarisatie en radicalisering
5.2: Georganiseerde criminaliteit
5.3: Veilige Publieke Taak
5.4: Informatieveiligheid
5.5: Ambtelijke en bestuurlijke integriteit
Bron: VNG, Kernbeleid Veiligheid 2014
25
Bepalende factoren voor het functioneren en de
rekenschap af te leggen, daarvoor kan je niet naar een
inrichting van het openbaar bestuur
ander verwijzen. Op het gebied van lokale veiligheid
De Raad heeft als taakopdracht te adviseren over
bijvoorbeeld is de burgemeester bekleed met
het functioneren en de inrichting van het openbaar
bevoegdheden, maar ook de gemeenteraad heeft een
bestuur. In deze paragraaf benoemen we bepalende
bevoegdheid als het gaat om het vaststellen van het
factoren hiervan die ook hebben te gelden voor lokale
integrale veiligheidsplan. Het begrip ‘bevoegdheden’
veiligheid.
is vaak omkleed met juridische termen, denk aan de strafvorderlijke bepalingen waaraan het openbaar
Structuur en organisatie
ministerie is gebonden. Geregeld wordt geroepen
Hiermee wordt bedoeld de wijze waarop de abstracte
om ‘meer bevoegdheden’ om problemen te lijf te
entiteit ‘openbaar bestuur’ is opgebouwd. Het gaat
gaan, interventies uit te kunnen voeren, waarbij
niet alleen om de samenstelling van actoren die bij
het vaak maar de vraag is of ‘meer bevoegdheden’
het beleidsveld zijn betrokken, het gaat ook over
daadwerkelijk effectief zijn. Verwarrend werkt het
de manier waarop samenwerking wordt geregeld.
wanneer een term als ‘doorzettingsmacht’ wordt
Sprekend voorbeeld is de Nationale Politie: eerst waren
gebruikt. Meestal wordt daarmee uitdrukking gegeven
er 25 regiokorpsen met een korpsbeheerder en een
aan het gevoel onmachtig te zijn een bepaalde situatie
korpschef, nu is er een structuur met één korpschef,
in een gewenste richting te sturen.
tien regionale eenheden onderverdeeld in districten 29
met basisteams en recherche. Een voorbeeld van
Wat betreft verantwoordelijkheid is er staatsrechtelijk
de regio is Oost-Nederland waarvan 81 inliggende
geen twijfel over mogelijk dat het bestuur slechts
gemeenten deel uitmaken. Overleg vindt plaats met
verantwoordelijk is voor zover zijn bevoegdheden
tien regioburgemeesters. Inhoudelijk vindt het beleid
reiken. Anders gezegd: geen verantwoordelijkheid
zijn beslag in het regionale beleidspan dat een vertaling
en geen verantwoordingsplicht zonder bevoegdheid.
is van de landelijke beleidsprioriteiten en in combinatie
Andersom gaat de verantwoordelijkheid wel zover
met de gemeentelijke integrale veiligheidsplannen en
als de bevoegdheden reiken, dus waar er een
bovenlokale veiligheidsvraagstukken.
bevoegdheid is, is er ook verantwoordelijkheid voor het (niet) gebruiken daarvan. In de praktijk is er sprake
Cultuur
van een verantwoordelijkheidsgevoel, dat je ergens
Cultuur gaat over het geheel van normen, waarden,
verantwoordelijkheid voor te wilt nemen, of juist niet.
omgangsvormen en dergelijke in een organisatie of groep. De cultuur in een grote stad of de Randstad
Sturing
bijvoorbeeld verschilt wezenlijk met die in een gebied
Dit begrip is tweeledig: enerzijds heeft het betrekking
als de Achterhoek. Maar ook: de cultuur in een
op ergens leiding aan geven, anderzijds gaat het over
gemeente is anders dan op een departement.
richting geven aan (maatschappelijke) ontwikkelingen.
Bevoegdheden en verantwoordelijkheden
Sturen, dat is het wezenskenmerk van het openbaar
Dit gaat over het recht om bepaalde handelingen
bestuur. Samenhangende begrippen zijn ‘kaders
uit te oefenen en de verplichting om daarover
stellen’, ‘grip hebben op’, ‘governance’.
29 Het Korps Politie Caribisch Nederland valt buiten deze beschouwing.
26
Bijlage 4 | Geraadpleegde personen Naam Functie
Organisatie
Jozias van Aartsen
Burgemeester
Gemeente Den Haag
Frans Backhuijs
Burgemeester
Gemeente Nieuwegein
Gert Jan Bakker
Raadslid CDA
Gemeente Den Haag
Roel Bergman
Raadslid PvdA
Gemeente Hof van Twente
Patrick Blankwaard
Beleidsadviseur Korpsdirectie
Politie Haaglanden
Mariette Bode
Officier van justitie
Openbaar ministerie
Marieke Bolle
Raadslid PvdA
Gemeente Den Haag
Robert Bongers
Beleidsadviseur Veiligheid & Leefbaarheid
Gemeente Maastricht
André Bonthuis
Burgemeester
Gemeente Schoonhoven
Paul Broersen
Senior Beleidsmedewerker Openbare Orde en
Veiligheid
Gemeente Katwijk
Eric Bouman
Hoofd Openbare Orde en Veiligheid
Gemeente Dordrecht
Gerda Bruins
Fractievoorzitter VVD
Gemeente Hof van Twente
Tjerk Bruinsma
Burgemeester
Gemeente Alphen aan den Rijn
Gert-Jan Buitendijk
Directeur-generaal Bestuur en Koninkrijksrelaties
Ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties
Bert Cremers
Burgemeester
Gemeente Waddinxveen
Silvana van Doorne
Veiligheidsmanager jeugd en overlast
Gemeente Haarlem
Karin van Dreven
Directeur-bestuurder
Haag Wonen
Elles van Dusschoten
Officier van justitie beleid en strategie
Openbaar ministerie
Eelco Dykstra
Raadslid
Raad voor de leefomgeving en
infrastructuur
Karin van den Eijnde
Regionaal Informatie Expertise
Projectleider/Accountmanager
Centrum Oost-Brabant
Marieke van der Enden
Beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid
Gemeente Westland
Sandor Gaastra
Directeur-generaal Politie
Ministerie van Veiligheid en
Justitie
Hans Gaillard
Burgemeester
Gemeente Son en Breugel
Lisanne van Geen
Beleidsmedewerker jeugd
Gemeente Hof van Twente
Rob van Gerwen
Beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid
VNG
Ed Grootaarts
Raadslid D66
Gemeente Leiderdorp
Malu Hertzdahl
Beleidsmedewerker integrale veiligheid/
Gemeente Hof van Twente
juridisch consulent
Martijn Hinsen
Veiligheidsregisseur
Gemeente Capelle aan den IJssel
Jack van der Hoek
Wethouder zorg en welzijn
Gemeente Haarlem
Harry Hoekstra
Fractievoorzitter Burgerpartij Hof
Gemeente Hof van Twente
Marlon Hulshorst
Projectleider/Accountmanager
Regionaal Informatie Expertise
Centrum Oost-Brabant
27
Frank Hustin
Projectleider sociale veiligheid
Gemeente Roosendaal
Koos Janssen
Burgemeester
Gemeente Zeist
Claire de Jong
Senior Beleidsadviseur OOV Juridische en
veiligheidszaken
Gemeente Leeuwarden
Annemarie Jorritsma
Burgemeester
Gemeente Almere
Adri Kaland
Coördinator cluster Openbare Orde en Veiligheid
VNG
Adil Kamsi
Student Integrale Veiligheidskunde
Haagse Hogeschool
Gert-Jan Kats
Burgemeester
Gemeente Zuidplas
Jos Koevoets
Senior adviseur Openbare Orde en Veiligheid
Gemeente Breda
Helga Koper
Raadslid PvdA
Gemeente Haarlem
Henk Korvinus
Hoofdofficier van justitie
Openbaar ministerie
Titus Livius
Directeur Bestuur, Democratie en Financiën
Ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties
Wilma Loeffen
Politie Eenheid Oost, Dienst
Bestuurskundig Expert
Regionale Recherche
Dorothée Meijer
Kwartiermaker één handhavingsorganisatie
Gemeente Den Haag
Nico Modder
Programmamanager
Programmabureau integrale
veiligheid Noord-Holland Noord
Tim Muller
Directeur Dienst PublieksZaken
Gemeente Den Haag
Ellen Nauta
Burgemeester
Gemeente Hof van Twente
Jacques Niederer
Burgemeester
Gemeente Roosendaal
Petra Nijmeijer
Programmamanager aanpak Top600
Gemeente Amsterdam
Lonneke van Noije
Wetenschappelijk medewerker Onderzoeksgroep
Wonen, Leefbaarheid & Veiligheid
Sociaal en Cultureel Planbureau
Maaike Patist
Afdelingsmanager Veiligheid & Handhaving
Gemeente Haarlem
Annemarie Penn-te Strake Procureur-generaal
Openbaar ministerie
Annet Postema
Beleidsadviseur Afdeling Openbare Orde en Veiligheid
Gemeente Utrecht
Angela van der Putten
Hoofd Veiligheid
Gemeente Utrecht
Boudewijn Revis
Wethouder financiën en stadsbeheer
Gemeente Den Haag
Kees Riezebos
Directeur Veiligheid en Bestuur
Ministerie van Veiligheid en
Martien van Rijn
Teamleider Buurt Praktijk Team Stadsdeel West
Gemeente Amsterdam
Kees Roos
Teammanager Kwaliteit bij de afdeling Veiligheid
en Handhaving
Gemeente Haarlem
Erwin Rouwenhorst
Hoofd
Regionaal Informatie en
Justitie
Expertise Centrum Haaglanden/
Hollands Midden
Frank Rozenberg
Directeur
OBMC Consulting
Mirjam Salet
Burgemeester
Gemeente Spijkenisse
Rik Scheele
Hoofd Veiligheid en Wijken
Gemeente Gouda
René Scheffer
Bestuursadviseur Openbare Orde en Veiligheid
Gemeente Zeist
Bernt Schneiders
Burgemeester
Gemeente Haarlem
28
Cora Yfke Sikkema
Raadslid GroenLinks
Gemeente Haarlem
Eefje Smits-Clijsen
Manager Integrale Veiligheidszorg - Geweld,
Veilig Uitgaan & Evenementen
Gemeente Eindhoven
Gerrit Stam
Gemeentesecretaris
Gemeente Hof van Twente
Bob Steensma
Hoofdofficier van justitie
Openbaar ministerie
Menting
Burgemeester
Gemeente Kaag en Braassem
Mascha van de Ven
Programmamanager kernbeleid veiligheid
Gemeente Roermond
Niek Verkaik
Raadslid PvdA
Gemeente Hardinxveld-
Marina van der Velde-
Giessendam
Hans van de Vet
Afdelingshoofd Openbare Orde en Veiligheid
Gemeente Den Haag
Huub Vissers
Strateeg afdeling Veiligheid & Wijken
Gemeente Tilburg
Axel Weggelaar
Programmaleider integraal veiligheidsbeleid
Het CCV
Heleen Zijlstra
Strategisch adviseur veiligheid
Gemeente Utrecht
Michiel Zwaan
Adviseur Veiligheid
Gemeente Utrecht
Pieter van Zwanenberg
Wethouder jeugd
Gemeente Hof van Twente
29
Bijlage 5 | Samenstelling Raad voor het openbaar bestuur Voorzitter De heer prof. drs. J. Wallage, honorair hoogleraar ‘transities in het openbaar bestuur’ Rijksuniversiteit Groningen Plaatsvervangend voorzitter Mevrouw drs. W.J. Möhring MMC, zelfstandig adviseur Leden De heer prof. dr. M.J.G.J.A. Boogers, bijzonder hoogleraar innovatie en regionaal bestuur Universiteit Twente en senior adviseur BMC De heer L.J.P.M. Frissen, oud-commissaris van de koningin Limburg Mevrouw dr. S.L. de Lange, universitair docent politicologie Universiteit van Amsterdam Mevrouw prof. dr. M.H. Leyenaar, hoogleraar vergelijkende politicologie Radboud Universiteit Nijmegen De heer prof. mr. dr. R. Nehmelman, hoogleraar publiek organisatierecht Universiteit Utrecht De heer dr. M. Schoenmaker, burgemeester Gouda Mevrouw A. van Vliet-Kuiper, oud-dijkgraaf Velt en Vecht Tijdelijk lid De heer drs. Chr.J. Kalden, oud-SG ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en oud-directeur Staatsbosbeheer Waarnemend lid De heer mr. M.A.P. van Haersma Buma, dijkgraaf Delfland en voorzitter Raad voor de financiële verhoudingen
30
