RISICOBEOORDELING ASBEST IN BINNENMILIEU CONFORM NEN 2991 Provincie Utrecht Provinciehuis Pythagoraslaan 101, 3584 BB te Utrecht

RISICOBEOORDELING ASBEST IN BINNENMILIEU CONFORM NEN 2991 Provincie Utrecht Provinciehuis Pythagoraslaan 101, 3584 BB te Utrecht

BME Asbestconsult b.v. Vianen, 28 april 2012 ing. M.R.P. Velthuizen 212.11.053

RISICOBEOORDELING ASBEST IN BINNENMILIEU CONFORM NEN 2991 Project

Opdrachtgever

Provinciehuis Pythagoraslaan 101

3584 BB Utrecht

Provincie Utrecht Archimedeslaan 6 Postbus 80300

3584 BA Utrecht 3508 TH Utrecht

Contactpersoon

Dhr. J. Bos

Opdrachtnemer

BME Asbestconsult b.v. De Limiet 28 4131 NR Vianen Postbus 193 4130 ED Vianen Telefoon 0347-370255 Telefax 0347-370112 SCA-Certificaatnummer: 01-D010010 E-mail [email protected]

Projectnummer

212.11.053

Adviseur

ing. M.R.P. Velthuizen

Voorwoord In dit rapport worden de resultaten behandeld van een door ons uitgevoerd risicoonderzoek asbest conform NEN 2991 in het Provinciehuis aan de Pythagoraslaan 101 te Utrecht. Het onderzoek is uitgevoerd conform de NEN 2991 (“Risicobeoordeling in en rondom gebouwen of constructies waarin asbesthoudende materialen zijn verwerkt”) De resultaten zijn getoetst aan de wettelijke grenswaarde voor asbest (10.000 vezels/m3) respectievelijk het maximaal toelaatbare risiconiveau (10.000 vezelequivalenten/m3).

Kwaliteitssysteem NEN-EN-ISO 9001:2000 en SC-540 Het kwaliteitssysteem van BME Asbestconsult b.v. voldoet aan het BME kwaliteitshandboek opgesteld conform het model NEN-EN ISO 9001:2008 en het SCA Procescertificaat Asbestinventarisatie SC-540. Vanaf 1 juni 2008 verrichten wij onze onderzoeken overeenkomstig de SC-540, met SCA-Certificaatnummer 01-D010010. De directeur controleert de activiteiten van de adviseurs ten aanzien van de technische inhoud en de met u gemaakte afspraken. Autorisatiedatum: 28 april 2012 BME Asbestconsult b.v.

Ing. M.R.P. Velthuizen (directeur)

Behoudens de uitzonderingen door de wet gesteld mag, zonder schriftelijke toestemming van BME, niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt middels druk, microfilm, fotokopie of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op de gehele of gedeeltelijke bewerking.

Inhoudsopgave 1

Inleiding en doel ......................................................................................... 4

2 2.1

Risicobeoordeling conform NEN 2991 ..................................................... 5 Bureauonderzoek naar eerder uitgevoerde asbestonderzoeken en risicobeoordelingen ...................................................................................... 5 Visuele inspectie van aanwezige asbestbronnen......................................... 5 Stof- en luchtmonstername .......................................................................... 6 Beoordelen van de monsteranalyses en toetsing van de resultaten aan de handhavingswaarden conform de NEN 2991............................................... 6

2.2 2.3 2.4 3 3.1 3.2 3.3 3.4

Resultaten ................................................................................................... 8 Resultaten van het bureauonderzoek .......................................................... 8 Resultaten van de visuele inspectie ............................................................. 9 Resultaten van de stofmetingen................................................................. 10 Resultaten luchtmetingen............................................................................ 18

4

Conclusies en aanbevelingen ................................................................. 23

Bijlagen A B C D E F

Analysecertificaten materiaalmonsters Analysecertificaten kleefmonsters Analysecertificaten luchtmonsters Tekeningen met posities luchtmonsters Tekeningen met posities kleefmonsters Fotobladen visuele inspectie

1

Inleiding en doel

Begin april 2011 is door de Arbeidsinspectie geconstateerd dat er zich boven de met latten afgewerkte plafonds in het oude gedeelte van het Provinciehuis sterk beschadigde asbesthoudende brokstukken en restanten bevinden. Dergelijke niet hechtgebonden en amosiet houdende materialen en restanten worden volgens risicobeoordelingmodellen (zoals het model conform de BRL 5052) beoordeeld als potentieel hoog risico. De platen en de brokstukken waren op diverse plaatsen zichtbaar van uit de gebruiks- en verkeersruimten. Mede vanwege het voornemen om de inboedel te verhuizen, zijn op last van de Arbeidsinspectie een aantal bouwdelen (gangen) afgesloten. De arbeidsinspectie eiste dat eerst het risico zou worden bepaald van de aanwezigheid van de asbesthoudende toepassingen, brokstukken en mogelijke besmettingen op basis waarvan een uitspraak gedaan kon worden om de voorgenomen verhuiswerkzaamheden uit te mogen voeren. BME Asbestconsult is gevraagd een beoordeling te geven ter beantwoording van de primaire vraag of bij verhuiswerkzaamheden normoverschrijdende concentraties aan asbestvezels zouden kunnen optreden. Dit onderzoek heeft dan ook het doel vast te stellen of en in hoeverre er een daadwerkelijke kans bestaat op blootstelling aan asbest tot boven het VR (Verwaarloosbaar Risiconiveau). Een dergelijk onderzoek dat wordt uitgevoerd conform de NEN 2991 bestaat uit de volgende onderdelen:  Een visueel onderzoek met als doel te bepalen in hoeverre visueel waarneembare resten aanwezig zijn.  Kleefmonsternames ter bepaling van de aanwezigheid van niet visueel waarneembare asbestvezels of deeltjes.  Luchtmonsternames ter bepaling van de actuele concentratie van asbestvezels in de omgevingslucht bij normaal gebruik van de omgeving. Op basis van het bovengenoemde onderzoek kan een uitspraak worden gedaan over het reële blootstellingsrisico en de hieraan verbonden beheersmaatregelen. In veel gevallen kan worden volstaan met het uitvoeren van gebruiksbeperkende maatregelen of beheersmaatregelen teneinde de asbestbron op een verantwoorde wijze te kunnen handhaven. Het onderzoek is op 8 april 2012 uitgevoerd.

2

Risicobeoordeling conform NEN 2991

De Nederlandse norm NEN 2991 (“Risicobeoordeling in en rondom gebouwen of constructies waarin asbesthoudende materialen zijn verwerkt”) omschrijft de methode voor het bepalen van asbestrisico’s in gebouwen. De norm is gepubliceerd in juni 2005. Met behulp van deze norm kan het actuele of potentiële risico van asbest worden ingeschat. Voor de publicatie van de NEN 2991 werd de vereenvoudigde methode in de BRL 5052 gebruikt voor de beoordeling van risico’s. Deze methode maakt gebruik van een puntentelling en is een goede methode om op snelle wijze het potentiële risico van asbesthoudende toepassingen te beoordelen. Aangezien in deze situatie een mogelijke concentratie van asbestvezels in de lucht aanwezig kan zijn is het van belang om de actuele asbestconcentratie in de lucht vast te stellen en dient er gemeten te worden conform de NEN 2991. Een risicobeoordeling conform de NEN 2991 bestaat uit de volgende stappen:  Bureauonderzoek naar eerder uitgevoerde asbestonderzoeken en risicobeoordelingen en zonodig het actualiseren hiervan;  Visuele inspectie van aanwezige asbestbronnen;  Stof- en luchtmonstername;  Beoordelen van de monsteranalyses en toetsing van de resultaten aan de waarden zoals gedefinieerd in de NEN 2991.

2.1

Bureauonderzoek naar eerder uitgevoerde asbestonderzoeken en risicobeoordelingen

Beschikbare documenten, zoals eerder uitgevoerde inventarisaties, luchtmetingen, monsternames etc., zullen worden bestudeerd en beoordeeld. De monstername-strategie voor het NEN 2991 onderzoek zal met name bepaald worden op basis van de resultaten uit deze “desk research”.

2.2

Visuele inspectie van aanwezige asbestbronnen

Voordat daadwerkelijk met het nemen van luchtmonsters begonnen wordt, zullen de asbesthoudende materialen die een hoog potentieel risico opleveren worden geïnspecteerd. Dit om vast te stellen of en in hoeverre de conditie van deze materialen (breuk, beschadigingen, restanten, verwering etc.) van invloed zal zijn op de luchtmetingen. Tevens dient deze visuele inspectie voor het bepalen van de monsternamestrategie.

2.3

Stof- en luchtmonstername

Stofmonsters worden genomen door met een kleefstrip stof weg te nemen op plaatsen waar geen visueel waarneembare resten asbesthoudend materiaal aanwezig zijn. Kleefmonsters worden met name genomen in de nabijheid van niet hechtgebonden of sterk beschadigde asbesttoepassingen. Luchtmetingen zullen plaatsvinden op strategische plaatsen. Dit kunnen bijvoorbeeld plaatsen zijn in de nabijheid van beschadigde platen, plaatsen die weinig of niet periodiek gereinigd worden of plaatsen waar een hoog potentieel risico aanwezig is op blootstelling van personen. Luchtmetingen vinden plaats gedurende een zogenaamd 8-uurs gemiddelde. Alle luchtmonsters worden door TNO onderzocht met behulp van rasterelektronenmicroscopie in combinatie met röntgenmicroanalyse (REM/RMA). In beide gevallen (stof- en luchtmonsternamen) is sprake van een selecte steekproef op basis van een worstcase inschatting. De hiermee gemeten waarden kunnen dan ook beschouwd worden als maximale waarden.

2.4

Beoordelen van de monsteranalyses en toetsing van de resultaten aan de handhavingswaarden conform de NEN 2991

In de NEN 2991 zijn concentratieniveaus voor asbest in stof- en luchtmonsters gedefinieerd. Besmettingen (gesedimenteerde asbestvezels) kunnen onderzocht worden middels het nemen van stofmonsters op kleefstroken. Kleefmonsters worden geanalyseerd en de hoeveelheid asbest wordt uitgedrukt in het aantal asbestvezels/cm2. Resultaten worden gegeven in de volgende omschrijvingen: Concentratie (aantal asbestvezels/cm2 oppervlak) >1000 100 – 1000 10 – 100 < 10

Weergave

++ + +/-

Omschrijving

Zeer veel asbest aangetroffen Duidelijk asbest aangetroffen Sporen asbest aangetroffen Geen asbest aangetroffen

De hoeveelheid gesedimenteerde asbestvezels in een monster wordt gebruikt ter bepaling van het potentiële emissierisico. Het aantal vastgestelde asbestvezels/cm² vormt een indicatie voor de omvang van de asbestemissie onder worstcase omstandigheden.

Luchtmetingen kunnen direct getoetst worden aan handhavingswaarden conform de NEN 2991. Deze waarden worden uitgedrukt in vezelequivalenten/m3. *) Deze zijn als volgt: Concentratieniveau in veq/ m3 *) <1000 1000 – 10.000 >10.000

Actie bij overschrijding (conform NEN 2991) n.v.t. geen actueel risico Bron opsporen en saneren tot niveau asbestveilig (ontruiming niet noodzakelijk) Ruimte of terrein niet betreden zonder persoonlijke beschermingsmiddelen alvorens bron is opgespoord en ruimte gesaneerd tot niveau asbestveilig

*) Het begrip vezelequivalenten is geïntroduceerd vanwege het feit dat asbestvezels van een bepaalde soort of van bepaalde afmetingen meer risico opleveren dan andere soorten of afmetingen. Aan de gedetecteerde vezels wordt een wegingsfactor toegekend. Zo wordt bijvoorbeeld aan chrysotielvezels (witte asbest) met een lengte kleiner dan 5 µm een wegingsfactor 1 toegekend terwijl aan crocidolietvezels (blauwe asbest) met een lengte kleiner dan 5 µm een wegingsfactor van 10 wordt toegekend. Een crocidolietvezel telt dus 10 keer meer mee in de bepaling van de uiteindelijke vezelconcentratie dan een chrysotielvezel.

3 3.1

Resultaten Resultaten van het bureauonderzoek

Door de opdrachtgever zijn ten behoeve van het onderzoek de volgende rapportages van eerder uitgevoerde onderzoeken ter beschikking gesteld:  Inventarisatierapport conform de SC540 Type A van de firma Aksys uit Maarn in opdracht van Bouwbedrijf De Waal uit Utrecht met rapportnummer 11.02.0504 gedateerd 16 november 2011  Blootstellingsonderzoek conform NEN2991 van de firma Aksys uit Maarn in opdracht van de Provincie Utrecht met rapportnummer 12.01.0021 gedateerd 13 februari 2012. Het inventariserend onderzoek geeft een duidelijk beeld van de aanwezige asbestbronnen en de mate van beschadigingen. Uit het blootstellingonderzoek blijkt dat in 1 van de 12 luchtmonsters asbestvezels worden aangetroffen en dat bij dit meetpunt de concentratie boven het verwaarloosbaar risico niveau uitkomt doch onder de in de NEN2991 gestelde maximale concentratie blijft. Bij de overige 11 meetpunten blijft de concentratie onder het verwaarloosbaar risico niveau. In 1 van de 72 kleefmonsters wordt een concentratie asbest aangetroffen met de kwalificatie “zeer veel asbest aangetroffen”, vrijwel zeker betreft het hier een niet respirabel (inadembaar) brokje materiaal. Op basis van de bovengenoemde resultaten is door BME een inschatting gemaakt van de potentiële gezondheidsrisico’s bij het uitvoeren van meetwerkzaamheden waarbij een normale gebruikssituatie zou worden gesimuleerd. De conclusie was dat het risico gering tot nihil zou zijn om aanvullende metingen uit te voeren zonder gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. Uit voorzorg is echter wel een decontaminatieunit op de locatie stand-by gezet en waren persoonlijke beschermingsmiddelen zoals volgelaatsmaskers en overalls aanwezig in het geval de situatie anders zou zijn dan op basis van de beschikbare gegevens was verondersteld.

3.2

Resultaten van de visuele inspectie

Voorafgaand en gedurende het onderzoek is een visuele inspectie uitgevoerd, zo zijn de plafonds geschouwd om te beoordelen of beschadigd plaatmateriaal of brokstukken zichtbaar waren en in open verbinding stonden met gebruik- en verkeersruimten. In de gang nabij kamer E 05.41 is via het luik de situatie boven het plafond geschouwd. Hier was direct duidelijk dat er sterke beschadigingen in de verticale brandschotten zijn aangebracht ten behoeve van installatiewerkzaamheden. De beschadigingen hebben geleid tot visueel aantoonbare besmettingen boven de plafonds. In veel gevallen was het zwarte “firet” doek beschadigd en was direct contact met zwaar beschadigde platen of brokstukken mogelijk. Een aantal van deze locaties zijn op de tekeningen van de kleefmonsters aangegeven met het symbool Op basis van het beoordelingmodel conform de BRL5052 (hoewel inmiddels vervallen nog uitstekend geschikt voor een eerste beoordeling) is de aanwezigheid van het asbesthoudend materiaal beoordeeld als een hoog potentieel gezondheidsrisico. Het potentieel gezondheidsrisico van deze asbestbron wordt conform onderstaande selectiecriteria beoordeeld als: Hoog (>20 punten) Categorie

Risico-omschrijving

Beoordeling

Type asbesthoudend materiaal

Asbesthoudend stucwerk, brandwerende platen (zachte platen met een hoge concentratie asbest), asbestkarton

10

Asbestsoort

Amfibool (crocidoliet, amosiet, anthofylliet, tremoliet, actinoliet)

2

Oppervlaktestructuur

Open vezelstructuur

10

Conditie van het oppervlak

Sterk beschadigd (breukvlakken, putjes, gaten) of sterk verweerd

6

Punten totaal

28

Beoordeling punten totaal: < 15 punten : Geen direct risico 15-20 punten : Gemiddeld risico. >20 punten : Hoog potentieel risico.

Voor een impressie van de beschadigingen van het materiaal en de waarneembaarheid direct van uit de ruimten verwijzen wij u naar de fotobijlage. Voor de volledigheid is van het materiaal nog een materiaalmonster genomen (zie tabel 1 en de bijlage A “materiaalmonsters” Tabel 1: Monstercode MM01

Resultaten materiaalmonsters genomen op 8 april 2012 Omschrijving; locatie Asbest aantoonbaar Volume bij benadering Restant boven latten ja 15-30% plafond 3e verdieping

3.3

Resultaten van de stofmetingen

De kleefmonsters zijn genomen op plaatsen boven 1,8 meter boven het vloerniveau waar zichtbaar veel stof aanwezig was, bij voorbeeld op dorpels bij de verbinding van de horizontale dorpel en verticale stijl of op horizontale vlakken bijvoorbeeld boven de toiletgroepen. In een aantal gevallen hebben wij verdachte schilvers gezien in bijvoorbeeld spinnenwebben of op dorpels deze schilvers hebben wij als kleefmonster genomen en als zodanig laten beoordelen. In werkelijkheid betreft het hier echter materiaalmonsters (niet inadembare schilvers) In veel van deze gevallen geeft het laboratorium dan ook aan “Zeer veel asbest aantoonbaar” terwijl deze kwalificatie niet terecht is voor een dergelijk (materiaal) monster. De monsters die ++ scoren maar feitelijk gericht als brokstukje zijn genomen zijn aanvullend aangeduid met “MM” in de tabellen. Uit de onderstaande tabellen blijkt duidelijk dat op de lager gelegen gebieden en met name de eerste bouwlaag meer asbest in het stof wordt aangetroffen dan in de hoger gelegen verdiepingen. Dit valt te verklaren door het feit dat vanuit de eerste bouwlaag meer werkzaamheden hebben plaatsgevonden ten behoeve van het doorvoeren van kabels en leidingen. Hiervoor zullen veel meer doorvoeringen in het verleden zijn gemaakt. Voor meer gedetailleerde analyse-informatie verwijzen wij u naar bijlage B “kleefmonsters”

Tabel 2a.

Resultaten analyse kleefmonsters 1e bouwlaag genomen op 8 april 2012

Monster

Omschrijving; locatie

K01-01 K01-02 K01-03 K01-04 K01-05 K01-06 K01-07 K01-08 K01-09 K01-10 K01-11 K01-12 MM K01-13 K01-14 K01-15 K01-16 MM K01-17 K01-18 K01-19 K01-20 K01-21 K01-22 K01-23 K01-24 K01-25 K01-26 K01-27 K01-28 K01-29 K01-30

Hal E op keramisch kunstwerk naast elektra kast Hal E boven kozijn/deur Invalide toilet Hal E op buitenzijde archiefdozen onder trap Hal J bovenzijde sleutelkastje boven radiator Hal J bovendorpel deur toegang gang J1.21/22 Hal J bovendorpel deur bij kamer J1.31 Hal J op lijst profitprog. naast kamer J1.42 Gang J1.11/13 bovendorpel bovenlicht bij kamer H1.44 Gang H1.41/44 bovendorpel bovenlicht bij kamer H1.42 Hal H bovendorpel bovenlicht bij kamer H1.41 Hal H op sirene bij elektrakast Gang H1.11/15 Spinnenweb muur bij kamer H1.13 Gang G1.41/44 bovendorpel deur bij kamer G1.44 Hal G bovenzijde kast bij kamer G1.42 Gang G1.12/15 bovendorpel bovenlicht bij kamer G1.15 Gang G1.12/15 bovendorpel bovenlicht bij kamer G1.13 Hal G op rode kratten t.o. kamer G1.42 Kamer G1.15 onderdorpel bovenlicht Hal G bovendorpel bovenlicht bij kamer G1.21 Gang G1.31/35 bovendorpel bovenlicht bij kamer G1.33 Gang G1.31/35 bovendorpel bovenlicht bij kamer G1.31 Hal G bovendorpel damestoilet Kamer G1.41 bovenzijde houtenkast Hal H op houten plafond Hal H op lamp Gang J1.11/13 onderdorpel bovenlicht bij kamer J1.13 Gang H1.41/44 onderdorpel bovenlicht bij kamer H1.43 Gang H1.11/15 onderdorpel bovenlicht bij kamer H1.12 Gang G1.41/44 onderdorpel bovenlicht bij kamer G1.43 Gang H1.21/22 onderdorpel bovenlicht bij kamer H1.22

Resultaat +/- Amosiet ++ Amosiet + Amosiet +/- Amosiet + Chrysotiel ++ Amosiet ++ Amosiet + Chrysotiel ++ Amosiet + Amosiet +/- Amosiet +/- Amosiet -

Tabel 2b.

Resultaten analyse kleefmonsters 2e bouwlaag genomen op 8 april 2012

Monster

Omschrijving; locatie

Resultaat

K02-01 K02-02 K02-03 K02-04 K02-05 K02-06 K02-07 K02-08 K02-09 K02-10 K02-11 K02-12 K02-13 K02-14 K02-15 K02-16 K02-17 K02-18 K02-19 K02-20 K02-21 K02-22 K02-23 K02-24 K02-25 K02-26 K02-27

Hal JJ onderdorpel bovenlicht bij oude doorboring Hal JJ plank boven bovenlicht onder nieuwe doorboring Kamer K02.2 onderdorpel bovenlicht Gang J naar Jj onderdorpel bovenlicht bij kamer JJ2.42 Gang J naar Jj onderdorpel bovenlicht bij kamer JJ2.46 Gang J naar Jj onderdorpel bovenlicht bij kamer JJ2.47 Gang J naar Jj onderdorpel bovenlicht bij kamer JJ2.41 Hal J op mappen Hal J op overstekbalk bij damestoilet Hal J onderdorpel bovenlicht bij kamer J2.21 Gang J2.11/14 onderdorpel bovenlicht bij kamer J2.14 Gang J2.11/14 onderdorpel bovenlicht bij kamer J2.11 Gang H2.41/44 onderdorpel bovenlicht bij kamer H2.43 Gang H2.41/44 onderdorpel bovenlicht bij kamer H2.42 Hal H onderdorpel bovenlicht bij technische ruimte Kamer H2.22 op rand bij gesloopte wand Hal H op kratten Hal H onderdorpel bovenlicht bij kamer H2.31 Gang H2.32/38 onderdorpel bovenlicht bij kamer H2.35 Gang H2.32/38 onderdorpel bovenlicht bij kamer H2.32 Hal H op overstekbalk bij damestoilet Hal H op overstekbalk bij herentoilet Gang H2.11/15 op stelling naast kamer H2.13 Gang H2.11/15 onderdorpel bovenlicht bij kamer H2.15 Gang H2.11/15 onderdorpel bovenlicht bij kamer H2.11 Gang H2.11/15 onderdorpel bovenlicht bij kamer H2.12 Gang H2.11/15 onderdorpel bovenlicht bij kamer H2.11 hoek branddeur Gang G2.41/44 onderdorpel bovenlicht bij kamer G2.43 Gang G2.41/44 onderdorpel bovenlicht bij kamer G2.41 Hal G onderdorpel bovenlicht bij werkkast Gang G2.31/35 onderdorpel bovenlicht bij kamer G2.31 Kamer G2.31 op kast Gang G2.31/35 onderdorpel bovenlicht bij kamer G2.34 Hal G op kratten Gang G2.21/25 onderdorpel bovenlicht bij kamer G2.21

+/- Amosiet +/- Amosiet + Amosiet +/- Amosiet +/- Amosiet +/- Amosiet +/- Amosiet ++ Amosiet

K02-28 K02-29 K02-30 K02-31 K02-32 K02-33 K02-34 K02-35

+/- Amosiet +/- Amosiet -

Monster

Omschrijving; locatie

Resultaat

Gang G2.21/25 onderdorpel bovenlicht bij kamer G2.22 Gang G2.21/25 onderdorpel bovenlicht bij kamer G2.25 Gang G2.11/14 op krat bij kamer G2.12 Gang F2.42/45 op krat bij kamer F2.44 Gang G2.11/14 onderdorpel bovenlicht bij kamer G2.12 Gang F2.42/45 onderdorpel bovenlicht bij kamer F2.44 Gang G2.11/14 onderdorpel bovenlicht bij kamer G2.11 Gang F2.31/34 onderdorpel bovenlicht bij kamer F2.34 Gang F2.31/34 onderdorpel bovenlicht bij kamer F2.33 Hal F onderdorpel bovenlicht deur gang F naar Ff Gang F2.11/15 onderdorpel bovenlicht bij kamer F2.15 Gang F2.11/15 onderdorpel bovenlicht bij kamer F2.12 Gang F2.11/15 onderdorpel bovenlicht bij kamer F2.11 Gang E2.41/44 onderdorpel bovenlicht bij kamer E2.44 Gang E2.10/13 onderdorpel bovenlicht bij kamer E2.13 Gang E2.10/13 op kratten bij kamer E2.13 Hal E onderdorpel bovenlicht entree Gang E2.21/24 onderdorpel bovenlicht bij kamer E2.22

++ Amosiet ++ Amosiet ++ Amosiet + Amosiet -

vervolg tab 2b

K02-36 K02-37 K02-38 K02-39 K02-40 K02-41 K02-42 K02-43 K02-44 K02-45 K02-46 K02-47 K02-48 K02-49 K02-50 K02-51 K02-52 K02-53

Tabel 2c.

Resultaten analyse kleefmonsters 3e bouwlaag genomen op 8 april 2012

Monster

Omschrijving; locatie

Resultaat

K03-01 K03-02 K03-03 K03-04 K03-05 K03-06 K03-07 K03-08 K03-09 K03-10 K03-11 K03-12 K03-13 K03-14 K03-15 K03-16 K03-17 K03-18 K03-19 K03-20 K03-21 K03-22 K03-23 K03-24 K03-25 K03-26

Kamer J3.24 onderdorpel bovenlicht buitendeur Gang J3.21/24 onderdorpel bovenlicht bij kamer J3.22 Kamer J3.21 onderdorpel bovenlicht gang Hal J Overstekbalk toiletgroep Damestoilet hal J overstek boven wastafel Gang onderdorpel bovenlicht bij kamer J3-32 Kamer J3.32 overstekende plafondlat boven bovenlicht Kamer J3-34 onderdorpel bovenlicht buitendeur KamerJ3.35 onderdorpel bovenlicht grote buitenkozijn Hal J bovenop lamp t.o. elektrakast Gang J3.41/45onderdorpel bovenlicht bij kamer J3.42 Kamer J3.42 overstekende plafondlat boven bovenlicht Gang J3.41/45 onderdorpel bovenlicht bij kamer J3.43 Hal J onderdorpel bovenlicht boven brandhaspel Gang J3.11/14 onderdorpel bovenlicht bij kamer J3.13 Gang J3.11/14 onderdorpel bovenlicht bij kamer J3.14 Gang H3.41/44 onderdorpel bovenlicht bij kamer H3.43 Hal H overstek rechts hoek gang H3.41/44 Hal H overstekende plafondlat schuine plafond Hal H overstekbalk toiletgroep Damestoilet hal H overstek boven wastafel Gang H3.32/36 bovendorpel bovenlicht bij kamer H3.36 Kamer H3.36 onderdorpel bovenlicht tussenmuur Kamer H3.34 overstek lat plafond Hal H bovendorpel deurkozijn kamer H3.31 Hal H onderdorpel bovenlicht bovenkunstwerk bij kamer H3.21 Gang H3.21/25 onderdorpel bovenlicht naast kunstwerk bij kamer H3.21 Kamer H3.25 onderdorpel bovenlicht tussenwand Gang H3.11/15 onderdorpel bovenlicht bij kamer H3.15 Gang H3.11/15 onderdorpel bovenlicht bij kamer H3.12 Kamer H3.12 onderdorpel bovenlicht buitenkozijn Hal G overstekende plafondlat schuine plafond Hal G onderdorpel bovenlicht bij kamer G3.31

+/- Amosiet + Amosiet + Amosiet +/- Amosiet +/- Amosiet -

K03-27 K03-28 K03-29 K03-30 K03-31 K03-32 K03-33

+/- Amosiet +/- Amosiet -

Monster

Omschrijving; locatie

Resultaat

Gang G3.32/35 voor kamer G3.36 stukjes in spinrag plafond

++ Amosiet

vervolg tab 2c

K03-34 MM K03-35 K03-36 K03-37 K03-38 K03-39 K03-40 K03-41 K03-42 K03-43 K03-44 K03-45 K03-46 K03-47 K03-48 K03-49 K03-50

Kamer G3.32 bovendorpel deurkozijn Kamer G3.25 oversteklat plafond Kamer G3.23 in inventarisbak Kamer G3.21 bovenkant lamp boven overstekende plafondlat Hal G overstekbalk toiletgroep Gang G3.11/14 onderdorpel bovenlicht bij kamer G3.12 Gang G3.11/14 onderdorpel bovenlicht bij kamer G3.12 bij branddeur Kamer F3.22 bovendorpel deurkozijn Werkkast hal F bovenzijde stalen kast Kamer F3.26 oversteklat plafond Hal F overstekbalk toiletgroep Kamer F3.34 onderdorpel bovenlicht tussenwand Gang E3.41/44 bovenzijde plafond via inspectieluik bij kamer E3.44 Kamer E3.14 onderdorpel bovenlicht tussenwand Hal E op muur met uitstekende metselstenen Kamer E3.34 onderdorpel bovenlicht buitenkozijn

+ Amosiet +/- Amosiet +/- Amosiet +/- Chrysotiel

Tabel 2d.

Resultaten analyse kleefmonsters 4e bouwlaag genomen op 8 april 2012

Monster

Omschrijving; locatie

Resultaat

K04-01 K04-02 K04-03 K04-04 K04-05 K04-06 K04-07 K04-08 K04-09 K04-10 K04-11 K04-12 K04-13 K04-14 K04-15 K04-16 K04-17 K04-18 K04-19 K04-20 K04-21 K04-22 K04-23

Gang E4.22/25 bovendorpel deurkozijn bij kamer E4.25 Kamer E4.25 bovendorpel deurkozijn Gang E4.22/25 bovendorpel deurkozijn bij kamer E4.22 Hal E overstekbalk toiletgroep Herentoilet hal E overstek boven wastafel Hal E onderdorpel bovenlicht bij kamer E4.31 Kamer E4.31 bovenzijde middenconsole plafond Hal J onderdorpel bovenlicht bij kamer J4.41 Hal J onderdorpel bovenlicht bij kamer J4.41 lift zijde Hal J onderdorpel bovenlicht bij kamer J4.41 midden Kamer J4.44 onderdorpel bovenlicht tussenwand Kamer J4.44 onderdorpel bovenlicht kleine raam Kamer J4.42 onderdorpel bovenlicht gang Gang J4.31/33 bovendorpel deurkozijn bij kamer J4.31 Kamer J4.33 onderdorpel bovenlicht gang Kamer J4.34 onderdorpel bovenlicht tussenmuur Hal J overstekbalk toiletgroep Herentoilet Hal overstek boven wastafel Gang J4.21/24 onderdorpel bovenlicht bij kamer J4.22 Kamer J4.24 onderdorpel bovenlicht hoekkozijn Gang J4.21/24 onderdorpel bovenlicht bij kamer J4.21 Hal J onderdorpel bovenlicht bij kamer J4.21 Gang J4.11/14 op overstekende plafondlat schuine zijde lift zijde Kamer J4.13 onderdorpel bovenlicht gang Gang J4.11/14 bovendorpel deurkozijn nooddeuren Kamer J4.12 verlaagde lat plafond naast raamhoek Hal J bovenzijde wandcontactdoos naast lift

+/- Amosiet +/- Amosiet -

K04-24 K04-25 K04-26 K04-27

-

Tabel 2e.

Resultaten analyse kleefmonsters 5e bouwlaag genomen op 8 april 2012

Monster

Omschrijving; locatie

K05-01 K05-02 K05-03 K05-04 K05-05

Kamer E5.41 bovendorpel deurkozijn Kamer E5.41 overstekende plafondlat Gang E5.41/44 bovendorpel deurkozijn bij kamer E5.41 Gang E5.41/44 onderdorpel bovenlicht bij kamer E5.42 Gang E5.41/44 onderdorpel bovenlicht bij kamer E5.42 hal zijde Gang E5.41/44 onderdorpel bovenlicht bij kamer E5.41 Hal E onderdorpel bovenlicht bij kamer E5.31 Hal E op oversteklat schuine kap bij kamer E5.32 Hal E onderdorpel bovenlicht bij kamer E5.32 Hal E overstekbalk toiletgroep Gang E5.21/25 bovendorpel deurkozijn bij kamer E5.23 Gang E5.21/25 bovendorpel deurkozijn bij kamer E5.25 Gang E5.21/25 bovendorpel deurkozijn bij kamer E5.24 Gang E5.21/25 bovendorpel deurkozijn branddeur bij kamer E5.24 Kamer E5.23 bovendorpel deurkozijn Kamer E5.25 overstekende plafondlat

K05-06 K05-07 K05-08 K05-09 K05-10 K05-11 K05-12 K05-13 K05-14 K05-15 K05-16

Resultaat +/- Amosiet +/- Amosiet +/- Amosiet

3.4

Resultaten luchtmetingen

De resultaten van de analyses van de luchtmonsters zijn weergegeven in tabel 3. Geen luchtmonsters is asbest aangetroffen. De concentraties zijn berekend met de bemonsterde volumina en zijn (zowel opgegeven in vezels/m3 als in vezelequivalenten/m3. Meer gedetailleerde analyseresultaten zijn vermeld in bijlage C “luchtmonsters”. 1)

2)

De in de bijlage tussen haakjes ( ) vermelde getallen geven de boven- en onderwaarde aan op basis van het 95%-betrouwbaarheidsinterval (Poissonverdeling). Indien er in het monster geen asbestvezels zijn aangetroffen is de bepalingsondergrens aangegeven. De bepalingsondergrens is omgekeerd evenredig met het doorgezogen volume lucht en het onderzochte filteroppervlak.

Tabel 3a:

Monster code

L01-01 L01-02 L01-03 L01-04 L01-05 L01-06 L01-07 L01-08 L01-09 L01-10 L01-11 L01-12 L01-13 L01-14 L01-15 L01-16 L01-17 L01-18

Resultaten luchtmonsters genomen op1e bouwlaag genomen op 8 april 2012 Asbestconcentratie Omschrijving; locatie Aanta Vezels / Vezel 3 l m equivaFilter asbes lenten / Nummer tvezel m3 s 75 Kamer G1.14 0 <237 54 Gang G1.12/15 bij kamer G1.13 0 <140 74 Hal G bij toiletgroep 0 <260 73 Hal G bij technische ruimte 0 <338 55 Kamer G1.34 0 <83 53 Hal G bij elektrakast 0 <104 70 Gang G1.41/44 bij kamer G1.42 0 <130 71 Kamer H1.11 0 <241 72 Gang H1.11/15 bij kamer H1.13 0 <170 66 Hal H bij toiletgroep 0 <100 69 Hal H bij kamer H1.22 0 <347 67 Gang H1.41/43 bij kamer H1.41 0 <342 61 Gang J1.11/13 bij kamer J1.11 0 <371 59 Hal J bij werkkast 0 <172 60 Hal J bij berging 0 <180 56 Gang E1.41/43 bij E1.41 0 <150 57 Hal E bij E1.30 (uitgang) 0 <75 58 Hal E bij E1.40 (uitgang) 0 <140 -

Tabel 3b:

Monster code

L02-01 L02-02 L02-03 L02-04 L02-05 L02-06 L02-07 L02-08 L02-09 L02-10 L02-11 L02-12 L02-13 L02-14 L02-15 L02-16 L02-17 L02-18 L02-19 L02-20 L02-21 L02-22 L02-23 L02-24 L02-25

Resultaten luchtmonsters genomen op2e bouwlaag genomen op 8 april 2012 Asbestconcentrati e Filter Omschrijving; locatie Aantal Vezels Vezel asbest / m3 equivaNummer vezels lenten / m3 10 Gang E2.21/24 bij kamer E2.24 0 <160 13 Gang E2.10/13 bij kamer E2.10 0 <89 5 Hal E bij Entree E2.30 0 <97 9 Gang E2.41/44 bij kamer E2.44 0 <91 6 Gang F2.31/34 bij kamer F2.32 0 <150 12 Hal F naast trappenhuis 0 <140 16 Gang F2.16/20 bij kamer F2.17 0 <130 15 Hal Ff bij wenteltrap 0 <86 11 Kamer Ff 2.25 0 <93 20 Kamer Ff 2.22 0 <220 21 Ruimte Ff2.26 bij kamer Ff2.34 0 <105 14 Gang F2.42/45 bij kamer F2.42 0 <130 19 Hal G bij balkon 0 <74 7 Gang G2.22/25 bij kamer G2.23 0 <107 8 Gang G2.31/35 bij kamer G2.31 0 <160 18 Gang G2.41/44 bij kamer G2.42 0 <150 17 Gang H2.11/15 bij kamer H2.11 0 <91 4 Hal J bij kamer H2.22 0 <150 3 Gang H2.32/35 bij kamer H2.32 0 <78 2 Kamer H2.22 0 <140 1 Gang H2.41/44 bij kamer H2.44 0 <87 77 Hal J bij kamer J2.22 0 <341 79 Hal J bij werkkast 0 <353 76 Kantoortuin Jj2.45 0 <140 78 Hal Jj bij toiletgroep 0 <150 -

Tabel 3c:

Monster code

L03-01 L03-02 L03-03 L03-04 L03-05 L03-06 L03-07 L03-08 L03-09 L03-10 L03-11 L03-12 L03-13 L03-14 L03-15 L03-16 L03-17 L03-18 L03-19 L03-20 L03-21 L03-22 L03-23 L03-24 L03-25

Resultaten luchtmonsters genomen op3e bouwlaag genomen op 8 april 2012 Asbestconcentrati e Filter Omschrijving; locatie Aantal Vezels / Vezel asbestv m3 equivaNummer ezels lenten / m3 33 Kamer J3.35 0 <89 34 Gang J3.32/35 bij kamer J3.33 0 <150 40 Gang J3.21/24 bij kamer J3.22 0 <140 41 Hal J voor toiletgroep 0 <194 48 Gang J3.41/45 bij kamer J3.43 0 <150 35 Gang J3.11/14 bij kamer J3.12 0 <87 43 Gang H3.41/44 bij kamer H3.42 0 <111 36 Gang H3.21/25 bij kamer H3.22 0 <150 45 Hal H midden bij kamer H3.21 0 <88 42 Hal H voor toiletgroep 0 <150 39 Kamer H3.13 0 <90 44 Gang G3.41/44 bij kamer G3.43 0 <160 37 Kamer G3.35 0 <116 38 Gang G3.32/36 bij kamer G3.35 0 <140 22 Gang G3.22/25 bij kamer G3.23 0 <150 26 Gang G3.11/14 bij kamer G3.13 0 <170 32 Gang F3.41/44 bij kamer F3.41 0 <140 23 Hal F voor trap 0 <91 24 Hal F openruimte bij kamer F3.32 0 <180 25 Gang F3.23/26 bij kamer F3.23 0 <96 31 Hal E bij elektrakast 0 <90 30 Kamer F3.13 0 <170 28 Hal E bij kamer E3.31 0 <140 29 Hal E tegen voorschot E3.21/25 0 <120 100=27 Kamer F2.26 0 <86 -

Tabel 3d:

Monster code

L04-1 L04-2 L04-3 L04-4 L04-5 L04-6

Resultaten luchtmonsters genomen op4e bouwlaag genomen op 8 april 2012 Asbestconcentrati e Filter Omschrijving; locatie Aantal Vezels / Vezel asbest m3 equivaNummer vezels lenten / m3 49 Gang E4.22/25 bij kamer E4.24 0 <92 47 Hal E voor ingang loopbrug 0 <75 46 Hal E bij kamer E4.31 0 <120 50 Gang J4.11/14 bij kamer J4.13 0 <110 51 Hal J voor toiletgroep 0 <84 52 Gang J4.41/45 bij kamer J4.41 0 <110 -

Tabel 3e:

Monster code

L05-01 L05-02 L05-03 L05-04 L05-05

Resultaten luchtmonsters genomen op5e bouwlaag genomen op 8 april 2012 Asbestconcentratie Filter Omschrijving; locatie Aantal Vezels / Vezel 3 asbest m equivaNummer vezels lenten / m3 62 Gang E5.41/44 bij kamer E5.44 0 <150 63 Hal E bij kamer E5.31 0 <415 64 Gang E5.21/25 bij kamer E5.24 0 <120 65 Gang E5.21/25 bij kamer E5.21 0 <307 68 Hal E voor kamer E5.12 0 <120 -

4

Conclusies en aanbevelingen

Visueel is vastgesteld dat boven de plafonds ernstige beschadigingen zijn aangebracht in de asbesthoudende brandschotten hetgeen geleid heeft tot een aannemelijke besmetting van de ruimte boven de plafonds. Tevens is op een aantal plaatsen visueel asbest (brokstukken) tussen de latten van het plafond waarneembaar. Uit de resultaten van de kleefmonsters blijkt dat er een hogere besmettingsgraad aanwezig is in de gebruik- en verkeersruimten is van de 1e bouwlaag hetgeen te verklaren valt door het feit dat vanaf deze verdiepingen installatiewerkzaamheden ten behoeve van leidingen en kabels uitgevoerd zijn. In het gebouw is geen aantoonbare homogene besmettingen aangetoond. Kwalificaties – en +/- worden geacht geen normoverschrijdende concentraties op te leveren in de lucht. Een aantal gevallen waar ++ (Veel asbest in stof aanwezig) aangetoond wordt is sprake van visueel waarneembare aanwezigheid van kleine schilvers. Op basis van deze uitkomst concluderen wij dat gedurende het gebruik van het pand wel degelijk emissies hebben plaatsgevonden maat dat deze van een tijdelijk karakter zijn geweest en er geen continue verhoogde concentratie in het pand aanwezig zal zijn geweest. Het stofonderzoek heeft zich voornamelijk gericht op de gangen aangezien de onafgewerkte asbesthoudende platen zich voornamelijk boven de gangen bevinden. Het valt dan ook te verwachten dat besmettingen voornamelijk aanwezig zullen zijn in de gangen. In een aantal kamers met name op de einden van korte gangen zijn tussen de kamers in ook brandwerende schotten aanwezig die op een aantal plaatsen via het latten plafond zichtbaar zijn. In een aantal gevallen is in deze werkkamers ook asbest in het stof aangetroffen. De concentraties van de luchtmonsters (geen asbest aangetroffen in alle luchtmonsters) toont aan dat de besmettingen van dien aard is dat bij gesimuleerd normaal gebruik geen normoverschrijdende concentraties in de lucht plaatsvinden. Ten aanzien van het verplaatsen en verhuizen van de kleine losse inventaris zoals kratten met boeken en persoonlijke gebruiksvoorwerpen van de medewerkers hebben wij u reeds op 12 april geïnformeerd dat wij deze werkzaamheden verantwoord uitvoerbaar vinden zonder verdere persoonlijke beschermingsmaatregelen. Het verplaatsen van meubilair achten wij alleen verantwoord voor “laag” meubilair waarvan aangenomen mag worden dat de horizontale oppervlaken hiervan structureel gereinigd werden zodat hierop geen asbestbesmettingen te verwachten zijn. Hoger meubilair, dat na verwachting in het verleden minder gereinigd zal zijn, zoals hoge kasten adviseren wij te reinigen en te verwijderen direct voor asbestverwijderingswerkzaamheden.

Hergebruik van de locatie in welke vorm dan ook achten wij onverantwoord, niet alleen om het potentiële gezondheidsrisico maar ook om de economische beheersbaarheid van de situatie. Bij hergebruik zullen immers weer altijd installatiewerkzaamheden moeten worden uitgevoerd hetgeen bijna onmogelijk uitvoerbaar zal zijn zonder het verwijderen van asbest. Het doelmatig afschermen met een hard en stofdicht materiaal van de plafonds zal ook onder asbestcondities moeten geschieden en zal in een later stadium wanneer definitieve asbestverwijdering aan de orde is extra kostenverhogend zijn. Wij adviseren u dan ook een algehele sanering van de locatie te laten uitvoeren alvorens het gebouw opnieuw te gaan gebruiken.