15 Rheinradweg
Rijnfietsroute Marktonderzoek Samenvatting
15 Rheinradweg
15 Rheinradweg
15 Rijnfietsroute
Demarrage Rhein-Radweg
Véloroute Rhin
Rijnfietsroute
15
Rhinecycleroute
1
2
De Rijnfietsroute Het INTERREG IV B project „DEMARRAGE“ heeft tot doel een internationaal bekend en aantrekkelijk reisdoel, te weten de Rijnfietsroute transnationaal te ontsluiten en in een netwerk op te nemen. De Rijnfietsroute is ca. 1233 km lang, van de bron in Zwitserland, waar de Rijn ontspringt, via Frankrijk en Duitsland tot aan de monding in Nederland. Alle betrokken landen hebben één doel voor ogen, namelijk een uitstekend uitgebouwde Europese fietsroute,
met een kwalitatief hoogwaardige infrastructuur en de allerbeste dienstverlening door alle partijen, op de kaart te zetten. De organisaties die meewerken aan dit project optimaliseren het beschikbare fietstoeristische aanbod en breiden het nog uit, waarbij ze de nadruk leggen op het grensoverschrijdende karakter ervan. Dit brengt met zich mee dat de regionale economische structuur versterkt wordt, banen worden gecreëerd en veilig gesteld. Zowel gasten als streekbewoners doen hun voordeel met het nieuwe fietstoerisme aan de Rijn.
Nederland
Rotterdam
Utrecht
Arnheim
Nijmegen Xanten Duisburg Krefeld Düsseldorf Neuss Leverkusen
Köln
Deutschland
Bonn
Belgien
Koblenz Wiesbaden
Bingen Mainz Ludwigshafen
Mannheim
Karlsruhe
Strasbourg
France
Offenburg
Colmar Freiburg
Schaffhausen
Bodensee
Mulhouse
Basel
Schweiz Andermatt
Chur
18 partners uit 5 landen Lead Partner: Euregio Rijn-Waal (D) totaal budget: € 2,3 miljoen tijdsspanne van het project: mei 2010 – april 2013 thema's: economische ontwikkeling, regionale identiteit, SME, toerisme, marketing
3
1. Betekenis van het fietstoerisme aan de Rijnfietsroute Fietstoerisme is een belangrijke economische factor, die ook internationaal voortdurend nog aan belang wint. Helaas beschikken niet alle Europese landen over marktstudies in gegevens in verband met fietstoerisme. Bovendien kunnen de landen waar dergelijke studies wel voorhanden zijn, maar heel moeilijk met elkaar vergeleken worden, aangezien de manier waarop de gegevens verkregen werden van land tot land heel erg verschillen,
wat betreft de uitgangspunten en de methodiek (schatting, telling, ondervraging enz). Een studie die in 2009 in opdracht van het Europees parlement werd uitgevoerd, komt na het beoordelen van uiteenlopende bronnen uit op een schatting van 2,8 miljard fietsroutes per jaar in Europa, met een totale economische impact van € 54 miljard.
De economische impact van het fietstoerisme is duidelijk te zien in de meest uiteenlopende bedrijfstakken: Gastronomie. Sterrenrestaurants, tavernen die lokale specialiteiten aanbieden, internationale restaurants, snackbars, cafés, kiosken, enz. Overnachtingsmogelijkheden. Alle mogelijke soorten hotels, van eenvoudig tot superluxe, pensions, gastenverblijven, hooihotels, boerenbedrijven, jeugdherbergen, campings enz. Aanbieders uit de fietsenbranche. Fietswinkels, reparatiebedrijven, fietsenstations, verhuurbedrijven enz. Kleinhandel. Supermarkten, bakkerijen, boekhandels, boerenlandwinkels, souvenirwinkels enz. Entertainmentbranche. Bioscopen, theaters, concerten, musicals, musea, pretparken, bezienswaardigheden enz. Lokaal vervoer. Bussen, treinen, veerdiensten enz. Servicevoorzieningen. Toeristeninformatie enz.
4
Sterke punten Groeimarkt fietstoerisme Populariteit van fietsroutes langs het water Grensoverschrijdende aanbiedingen doen het goed Unieke herkenningspunten aan de Rijnfietsroute: wereldberoemde stroom, de dom van Keulen, de Lorelei, Rijn romantiek, de bron en de delta van de Rijn Veel veilige en goed uitgebouwde routes Fietsmogelijkheid op beide oevers Zeer verscheiden landschap Goede bereikbaarheid
Zwakke punten Overaanbod aan informatie, aanbiedingen en producten Fietsonvriendelijk openbaar vervoer Zwak imago De kwaliteit van infrastructuur, logies en dienstverlening is niet overal dezelfde Geen gemeenschappelijk marketingconcept, nog geen duidelijk gemeenschappelijke herkenningspunten. Groot aantal actoren met verschillende verantwoordelijkheden
Makkelijke oriëntering langsheen de stroom
Ontoereikend op gebied van pers en public relations
Gedeelde verantwoordelijkheid van de projectpartners
Een veelvoud aan thema's – moeilijk om doelgroepen te bereiken
Culinaire specialiteiten(wijn, bier, Rijnse keuken, Elzas enzovoort)
Kansen
Risico’s
Combinatie met andere aanbiedingen (cruises op de stroom, trektochten enzovoort)
Concurrentie met andere fietsroutes langs het water (Elbe, Donau enz.)
Overwinning van de grenzen
Toenemende marktverzadiging
Economisch potentieel
De economische crisis leidt tot besparingen op het reisbudget
Algemene verbetering van dienstverlening en infrastructuur Ontwikkeling van een duidelijk zichtbaar merk In acht nemen van trends (E-bikes enz.) De partners moeten aangepoord worden om te focussen op het fietstoerisme Fietsvriendelijk bewustzijn van de dienstverleners Grensoverschrijdende aanbiedingen en samenwerking Sammlung und Austausch von Kenntnissen und Wissen zwischen den Partnern Publieke oproep tot investeringen
Te weinig interesse en inzet van de actoren en de dienstverleners Nationale/regionale initiatieven in plaats van gemeenschappelijke, transnationale activiteiten Afhankelijk van weersomstandigheden en seizoenen Naburige partnerlanden zien elkaar als concurrenten Het financieren van marketing en distributie ligt moeilijk De duurzaamheid van product en samenwerking na het verstrijken van het DEMARRAGE- project komt in gevaar
5
2. De Rijnfietsroute in de Europese Concurrentiestrijd Als de Europese fietsroute langsheen het water, heeft de Rijnfietsroute concurrentie van de fietsroutes langs de Elbe en de Donau. Verschillende studies geven, wat betreft de vergelijking van de drie fietsroutes, onder andere volgende resultaten: Donau
Elbe
Rijn
Lengte in km
2.860
1.220
1.233
Laatst aangedane fietsbestemming (Trendscope 2010)
Nr. 4 (7 %)
Nr. 1 (10 %)
Nr. 6 (5 %)
Volgende gekozen fietsbestemming (ADFC 2010)
Nr. 7 (2,6 %)
Nr. 1 (7,3 %)
Nr. 8 (2,4 %)
Verkooppositie bij de organisatoren van fietsreizen Aanbodfrequentie (DTV 2008) Nr. 8 (4,9 %)
Nr. 1 (25 %)
Nr. 7 (5,3 %)
Navraag bij experts en reisorganisatoren evenals het resultaat van een regionale ondervraging toonde aan: de toeristische kwaliteit van de Rijnfietsroute is vergelijkbaar met die van zijn beroemde collega's, te weten de Elbe- en Donaufietsroute. Maar deze beide beschikken wél over een gecoördineerde vermarktings- en distributiestructuur, waardoor ze als een toeristisch totaalpakket worden beschouwd. Daarom moet er langs de Rijnfiets-
6
route een gemeenschappelijk overkoepelend dakmerk en een gecoördineerde vermarkting ontstaan, opdat deze route in heel Duitsland maar ook internationaal zou kunnen concurreren. Tegelijkertijd moet er ook veel waarde worden gehecht aan de kwaliteit, en dit op elk vlak, want zwakke punten in de ketting van de dienstverlening verzwakken het productimago.
Om een plaats te veroveren in de toeristische concurrentiestrijd, moeten de unieke kenmerken worden geïdentificeerd en in marketingcampagnes worden opgenomen. In het geval van de Rijnfietsroute is dat niet moeilijk.
Het grootste unieke kenmerk van de Rijnfietsroute is de Rijn zelf.
Legendes, geschiedenis, anekdotes, nostalgie, een reis naar het verleden.
Mooie landschappen, burchten en herenhuizen, natuurlijke en stedelijke bezienswaardigheden
Een rijk aanbod op het gebied van gastronomie, logies, dienstverlening, vervoersmogelijkheden.
De Rijn zelf. De Bodenmeer, stroomafwaarts gaan, werelderfgoed, vier landen, het drielandenpunt, wereldberoemd.
Zwitserland. Bron van de Rijn, hooggebergte, afwisselend landschap op een kleine oppervlakte, aantrekkelijke routes langs de stroom door dorpjes.
Frankrijk. Leven als God in Frankrijk met de legendarische keuken en de uitstekende wijnen, wereldberoemd.
Duitsland. De romantische Rijn, de Lorelei, de dom van Keulen, industriecultuur, cultuurlandschappen, grote steden.
Niederlande. Rijndelta, monding in de zee, de haven van Rotterdam.
7
3. Productontwikkeling Bijna tweederde van alle beslissingen voor een fietsvakantie worden gemaakt op basis van aanbevelingen (vrienden/bekenden, beoordelingsplatforms, sociale netwerken). Voor een positieve beoordeling moet de kwaliteit van het aanbod goed zijn. De kwaliteit van het aanbod bestaat uit: kwaliteit van het advies (bij informatie, reisplanning, samenstelling van de routes, boeking) kwaliteit van de infrastructuur (goed verzorgde en veilige paden en wegen en duidelijke bewegwijzering) kwaliteit van de logiesadressen (goed onderhouden, fietsvriendelijk) kwaliteit van de gastronomie (maaltijden voor fietsers, fietsservice, drinkflessenservice enz.) kwaliteit van de dienstverlening (aanbevelenswaard: service Q – initiatief ) kwaliteit van aansluitende routes (aanbeveling: voorzien van een keurmerk) Regelmatige updates over actuele trends in het (fiets)toerisme zijn van essentieel belang om kwalitatief hoogstaand en op bepaalde doelgroepen gericht aanbod uit te werken.
De belangrijkste trends in het fietstoerisme Kwaliteit in plaats van kwantiteit op elk vlak van de dienstverleningsketen. Fietstoeristen zijn ervaren, kritisch en bijzonder communicatief en stellen hoge eisen. Aanbevelingen zijn heel vaak doorslaggevend bij de beslissing om een bepaalde reis te ondernemen. Dankzij de moderne communicatiemiddelen is het snel uitwisselen van communicatie mogelijk. Door de prestatiebeoordelingen op internetfora blijven gebreken niet langer een geheim, terwijl ook kwaliteit die boven het gemiddelde uitsteekt met positief commentaar op het web en met toenemende aanvragen beloond wordt. Individualiteit. Kant en klaar boekbare aanbiedingen dienen steeds meer als een welkome inspiratie voor een reis, maar wat geboekt wordt zijn vooral op maat samengestelde reizen. Het produkt Rijnfietsroute moet voor elke fietser en elke groep individueel samen te stellen zijn. Flexibiliteit. Fietsers zijn blootgesteld aan de grillen van het weer. Wind, regen, vertraging van openbaar vervoer, vroegtijdig uitgeput raken of juist over onverwachte energie beschikken, het betekent allemaal een wijziging van de plannen. De helft van de fietsers boeken overnachting niet vooruit. Accommodaties en dienstverleners moeten met de nodige flexibiliteit op dit spontane gedrag weten in te spelen.
8
Korte verblijven en dagtoerisme. Een vakantie van drie weken wordt een zeldzaamheid. Maar de markt voor kort verblijf en weekendreizen groeit. Veel fietstoeristen slapen elke dag weer ergens anders. Dagjesmensen overnachten dan wel niet, maar zij vormen een bijzonder grote groep en daarom is de omzet die zij genereren erg belangrijk. Zij zijn belangrijke (gratis) multiplicatororen en wanneer zij tevreden zijn komen ze hopelijk nog een keertje terug, maar dan als overnachtende gast. Prijsgevoeligheid. In elke prijscategorie verwacht de fietstoerist een goede kosten - baten–verhouding en een goede kwaliteit. Smart shopping – luxe en ascese. De manier van reizen past niet noodzakelijkerwijs bij het inkomen. Mensen met een hoger inkomen gaan vaak kamperen, mensen met een lager inkomen boeken dan weer een vijfsterrenhotel. Elke gast verdient evenveel aandacht. Eenvoud. Gecompliceerde internetpagina's of hotlines met wachtlijnen schrikken potentiële toeristen af, zij vragen dan geen informatie en uiteindelijk boeken zij ook niet. Het aanbod dat het makkelijkst toegankelijk is haalt vaak de reis binnen. Globalisering. De Rijnfietsroute heeft wereldwijde concurrentie, want overal zijn er wel aantrekkelijke fietsbestemmingen die goed (en vaak goedkoper) bereikbaar zijn.
Producttrend E-Bikes (Pedelec’s) De fietsen met elektrische aandrijving worden steeds populairder. Dit is te zien doordat: de verkoop en verhuurcijfers steeds toenemen het publiek dat er gebruik van maakt steeds jonger wordt (lifestyle product) de fietsen steeds vaker voor vrije tijd en op verschillende niveaus gebruikt worden Verkoopcijfers van de elektrische fietsen in Duitsland en Europa 600.0000 500.0000 400.0000
Duitsland
300.0000
Europa
200.0000 100.0000 0 2006
2007
2008
2009
2010 (schatting)
bron: ADFC Radreisenanylse 2010 Zweirad Industrie Verband Fahrradmarkt 2009 (industrieverbond voor tweewielers Fietsenmarkt 2009)
Producttrend: Smart phones, gps en andere applicaties.
Lifestyle trend: duurzaamheid
Smartphones worden vaak spontaan gebruikt tijdens een fietstocht. Er wordt dan gezocht naar informatie over bezienswaardigheden, overnachtingsmogelijkheden of eetgelegenheid. De aanbieders van apps en mobiele webpagina's spelen natuurlijk op deze nieuwe situatie in. Voor gebruik als gps tijdens een fietstocht is een smartphone te gevoelig, hiervoor worden speciale gps-toestelletjes aangeboden. Momenteel schatten we dat ongeveer 10% van de fietsers een gps-toestel gebruikt. Deze trend zet zich door en wordt ook opgepikt op de Rijnfietsroute.
Het imago van het fietstoerisme is erg positief. Fietsen is duurzaam, gezond en milieuvriendelijk. Milieubewuste toeristen zijn bereid 10 tot 20 € per dag meer uit te geven. Alleen in Duitsland al zouden op die manier viereneenhalf miljard euro per jaar extra kunnen worden gegenereerd. Ook op de Rijnfietsroute zijn duurzaamheid en milieuvriendelijkheid niet alleen een kwestie van maatschappelijke verantwoordelijkheid, maar steeds meer ook een van economische efficiëntie.
Combinaties van aanbiedingen Er zijn al veel productideeën voor de Rijnfietsroute. Navraag bij experts en het bestuderen van de toeristische trends laat de volgende aanbiedingen zien:
Tripjes naar de industriecultuur. Plaatsen waar de structuur aan verandering onderhevig is worden nu reeds door veel toeristen per fiets bezocht.
Cruises op de rivier. Een groeiende markt, nog lang niet uitgeput, waarbij de fiets op het schip ook genoeglijke mobiliteit aan land garandeert.
Excursie op basis van het thema economie. De Rijn heeft de eerste steen gelegd voor de welstand van de streekbewoners, getuige de talrijke florerende plaatsjes en internationaal belangrijke industrieën.
Stadstoeren. De fiets biedt ook een heel nieuwe vorm van toerisme in steden en gemeenten, dankzij het andere tempo en de ongewone perspectieven. Natuurreizen. Flora, fauna en de natuurlijke landschappen van de Rijnfietsroute kunnen het best per fiets beleefd worden. Cultuurtrips. Musea en evenementen langs de Rijn zijn meer en meer voorzien op fietsende gasten. Reis door de geschiedenis. De fiets is de ideale manier om de vele historische plekjes langs de Rijnfietsroute te ontdekken.
Culinaire reizen. Meer dan alle andere toeristen weten fietsers hoogwaardige, regionale, seizoensgebonden gerechten en dranken naar waarde te schatten. Bovendien zijn ze nieuwsgierig naar de specialiteiten die de vier partnerlanden hen voorschotelen. Transnationale fietsroutes. De Rijnfietsroute – met zijn vier partnerlanden – biedt een interessant potentieel voor fietsers, die geïnteresseerd zijn in grensoverschrijdende aanbiedingen. 9
4. Doelgroeporiëntatie De Rijnfietsroute kan alleen een succes worden, wanneer gastheren en dienstverleners hun doelgroepen kennen en concreet op hun interesses en behoeften inspelen. Specialiseren op doelgroepen is zinvol. Er zijn vele mogelijkheden, om fietstoeristische doelgroepen te identificeren. De hierna volgende zijn het meest interessant voor de Rijnfietsroute: Op basis van de bronmarkten. Zwitserland, Frankrijk, Duitsland, Nederland, maar ook Denemarken, Spanje en Italië. Overzee: USA, Canada, Australië, en meer en meer ook Japan en China. Op basis van het reistype. De drie belangrijkste types zijn fietsreizigers (slapen elke dag ergens anders), fietstoeristen (fietsen routes vanuit één logiesadres) en dagjesmensen (zonder overnachting). Fietsreizigers en fietstoeristen zijn vanzelfsprekende doelgroepen maar de dagjesmensen vormen zeker ook een interessante groep. Afhankelijk van de regio zijn er langs de Rijnfietsroute 1020 keer zoveel dagjesmensen te vinden als bijvoorbeeld fietstoeristen. Juist omdat ze zo talrijk zijn, zorgen zij – ondanks de lagere daguitgaven – voor meer omzet dan de overnachtende gasten en mogen ze om die reden dan ook niet onderschat worden. Op basis van de demografie. Heel vaak koppels met volwassen kinderen, jongvolwassenen, gezinnen met kinderen (de laatstgenoemde rijden ongeveer 15-20 km per dag, nemen vaak gevarieerde pauzes, hechten erg veel waarde aan veiligheid) Op basis van de grootte van de groep. Fietsers zijn vaak met z'n tweetjes onderweg. Grotere groepen zijn
10
prijsbewust en vragen veel advies , maar dat loont wel. Alleenstaanden worden vaak als gasten van tweede klasse behandeld, maar zij vormen voor de Rheinradweg/Rijnfietsroute juist een interssanteinteressante doelgroep. Op basis van de reden van de reis. Naast ontspanningszoekers, mensen die vaak fietsen en sportievelingen maakt een groot deel van de fietstoeristen deel uit van de groep ‘veeleisende genieters’. Ze zijn geïnteresseerd in cultuur, natuur, goede regionale keuken en logies van een betere klasse. Op basis van levensstijl (Sinus-Milieus©). Mensen uit de hogere maatschappelijke klasse vertonen een grote affiniteit met het fietstoerisme. Zij maken ongeveer een derde van de bevolking langs de Rijn uit. Daartoe behoren de zogenaamde gesettelden, de postmateriëlen en de moderne performers. Deze levensstijlgroepen zijn zelfbewust, geslaagd, vaak intellectueel en zij stellen exclusieve eisen. Jongeren binnen deze groep zijn onconventioneel en maken intensief gebruik van multimedia. Een ander vierde van de potentiële fietstoeristen behoort tot de traditionele, conservatieve milieus. Deze levensstijlgroepen zijn plichtsbewust, ordelievend en hechten veel belang aan veiligheid.
De 10 belangrijkste resultaten van de marktanalyse 1. De Rijnfietsroute heeft potentieel om een van de toonaangevende fietsroutes van Europa te worden, wanneer het lukt om een product van topkwaliteit onder een gemeenschappelijke noemer te ontwikkelen. 2. De potentiële economische effecten zijn opvallend voor branches zoals logies, gastronomie, productie, handel, transport, entertainment enz. 3. De Rijnfietsroute moet over als één product ontwikkeld worden, om zich een plaats te kunnen veroveren op een markt die al tekenen van verzadiging vertoont. 4. Kwaliteit in elk opzicht, in elk detail van de serviceketen is voorwaarde voor succes. 5. Regelmatige trendscouting is noodzakelijk. 6. De doelgroepen moeten doelgericht aangesproken worden. 7. Combinaties met kanovaren, trekken, wijnproeven, wellness, maar vooral ook met cruises op de rivier zijn kansrijk 8. Taalkundige, administratieve en nationale grenzen moeten worden overwonnen, zodat iedereen zich met het product kan identificeren. 9. Aanvaarding en positieve waarneming van het product zijn de basis voor een bindende, coöperatieve en efficiënte werksfeer. 10. Voorwaarden voor het succes van het Rijnfietsroute zijn vertrouwen, gemeenschappelijke doelen en standards
Een blik in de toekomst- wat zijn de vooruitzichten? Op basis van de resultaten van de marktanalyse gaat in de zomer van 2011 de ontwikkeling van het transnationaal marketingprogramma van start, met onder andere evenementen en beurzen om de Rijnfietsroute internationale bekendheid te geven. Een website zal worden gebouwd. Bovendien loopt in de zomer/herfst 2011 de definitie en implementatie van een "European Certification Standard" voor fietsroutes.
Interne organisatie van de Rijnfietsroute. Betrekken van actoren in de verschillende structuren op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal vlak, gemeenschappelijke normen, samenwerking, communicatie en uitwisseling van informatie tussen de actoren.
Hoe gaat het verder? Vermarkten van de Rijnfietsroute als geheel.
Vermarktingsstructuur op de lange termijn. Werk in verband met pers en publiek, gemeenschappelijke presentatie van het overkoepelende merk “Rijnfietsroute” evenementen en manifestaties.
Gemeenschappelijke vermarktings- en distributiestructuur. Definitie van opdrachten en bevoegdheden, ter beschikking stellen van de noodzakelijke personele en financiële middelen, samenwerkingsakkoord.
Opzetten van een gemeenschappelijk overkoepelend merk. Corporate design inhoud en merknormen, coördinatie en gelijkschakelen van alle reclamemedia.
11
DEMARRAGE Projectpartners Nederland Provincie Gelderland www.gelderland.nl Provincie Zuid-Holland www.zuid-holland.nl Stichting Landelijk Fietsplatform www.fietsplatform.nl Duitsland Euregio Rhein-Waal (Lead Partner) www.euregio.org Hessen Agentur www.hessen-agentur.de Hessisches Ministerium für Wirtschaft, Verkehr und Landesentwicklung www.hessen.wirtschaft.de Romantischer Rhein Tourismus GmbH www.romantischer-rhein.de
Frankrijk Agence de Développement Touristique du Bas-Rhin www.tourisme67.com Agence de Développement Touristique de Haut-Alsace www.tourisme68.com Conseil Général du Bas-Rhin www.cg67.fr Conseil Général du Haut-Rhin www.cg68.fr Zwitserland Stiftung SchweizMobil www.schweizmobil.ch België/Europa European Cyclists’ Federation www.ecf.com
Ministerium für Wirtschaft, Verkehr und Landesentwicklung Rheinland-Pfalz www.mwvlw.rlp.de Ministerium für Wirtschaft, Energie, Bauen, Wohnen & Verkehr Nordrhein-Westfalen www.wirtschaft.nrw.de Tourismus Marketing GmbH Baden-Württemberg www.tourismus-bw.de Wirtschaftsförderungsgesellschaft für den Kreis Viersen GmbH www.wfg-kreis-viersen.de Wirtschaftsministerium Baden-Württemberg www.wm.baden-wuerttemberg.de
Deze brochure is een samenvatting van de DEMARRAGE-marktanalyse De uitgebreide versie van de analyse kunt u opvragen op
[email protected]. Vanaf november 2011 beschikbaar als download op www.demarrage.eu
Uitgever: Redactie: Layout: Foto’s:
Euregio Rhein-Waal, Kleve concept & beratung, Meerbusch, Touristische Projekte, Herne kippconcept, Bonn Agence de développement touristique du Bas-Rhin, Niederländisches Büro für Tourismus & Convention, Romantischer Rhein, SchweizMobil, Stichting Landelijk Fietsplatform
