RIJGEDRAG EN PAY-AS-YOU-DRIVE VERZEKERING

RIJGEDRAG EN PAY-AS-YOU-DRIVE VERZEKERING.

Gedragsverandering, belonen, straffen, en informatievoorziening.

Chris Dijksterhuis*, Ben Lewis-Evans, Bart Jelijs, Anne den Heijer, Peter van Wolffelaar, Jeroen Meijer, Dick de Waard, Karel Brookhuis & Oliver Tucha

Neuropsychologie, Verkeerspsychologie groep, Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen, Grote Kruisstraat 2/1, 9712 TS Groningen. *Tel: +31 50 3636923 *Email: [email protected]

Een overzicht van twee jaar onderzoek. In opdracht van Univé en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, gefinancierd door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

WAT IS EEN PAY-AS-YOU-DRIVE (PAYD) VERZEKERING? PAYD verzekeren houdt in dat de maandelijkse kosten voor de verzekerde worden vastgesteld op basis van het individuele rijgedrag. Een PAYD verzekering moet de verzekerde stimuleren veilig en milieuvriendelijk te rijden, en zal daarmee het aantal verkeersongelukken en de ecologische ‘voetafdruk’ van autorijden reduceren.

ONDERZOEKSVRAGEN. In mei 2012 is begonnen met dit PAYD project om de volgende twee hoofdvragen te beantwoorden: 1. Welke variabelen hebben de meest positieve invloed op de verkeersveiligheid en hoe kunnen data waar Univé via hun e-Support systeem toegang toe heeft het beste gebruikt worden? 2. Op welke manier en op welk moment kan informatie uit een e-Support product het beste worden teruggekoppeld aan bestuurders, zowel in hun voertuig als daarbuiten? Het onderzoek dat is opgezet om deze vragen te beantwoorden kende drie hoofdfasen en het laatste eindverslag werd in maart 2014 opgeleverd.

EERSTE RAPPORT: EEN LITERATUUROVERZICHT Een PAYD verzekering heeft een aantal voordelen ten opzichte van traditionele verzekeringsvormen. Het is eerlijker omdat de kosten voor de verzekerde individueel bepaald worden, transparanter, en kan voor individuen de kosten van een autoverzekering verlagen. Indien breed uitgezet, zijn de geschatte maatschappelijke voordelen van PAYD substantieel, zoals een reductie van het aantal gereden kilometers, het aantal ongelukken, brandstofconsumptie en CO2 uitstoot. Veel bestaande PAYD verzekeringen zijn gebaseerd op het aantal gereden kilometers, omdat iemand met een hoog kilometrage een grotere totaalkans heeft bij een incident betrokken te raken. Echter, andere karakteristieken van rijgedrag, zoals de tijdstip waarop gereden wordt, het begaan van snelheidslimietovertredingen en rem-, acceleratie- , en stuurgedrag kunnen de positieve effecten van PAYD verder vergroten. Een PAYD systeem zal het individuele rijgedrag moeten monitoren. Om eventuele zorgen over privacy te verminderen en dus de acceptatie van een PAYD systeem te vergroten, wordt aangeraden de individuele voordelen te benadrukken. Bijvoorbeeld, door PAYD te positioneren als een product waar alleen maar voordelen mee te behalen zijn in de vorm van kortingen, cashbacks, of bonussen. Vanuit de psychologie wordt de voorkeur gegeven aan belonen en niet aan straffen, omdat een beloning duidelijk maakt welk gedrag in de toekomst vertoond dient te worden en omdat dit positieve associaties tot stand brengt met, in dit geval, het PAYD product. Bij zowel belonen als straffen wordt de effectiviteit bepaald door de zekerheid dat deze beloning of straf komt, en hoe snel deze volgt op gedrag. De grootte van een beloning of straf is niet noodzakelijkerwijs de belangrijkste factor. Mensen trekken zich vooral iets aan van belonen en straffen als zij de uitdeler hiervan als een autoriteit beschouwen. Verzekeringsmaatschappijen kunnen hier hun voordeel mee doen door zichzelf te positioneren als een expert op het gebied van rijgedrag. Hiernaast hebben mensen ook de neiging zich te conformeren aan anderen als zij overeenkomsten zien tussen zichzelf en bijvoorbeeld andere PAYD gebruikers dan wel de verzekeraar. Verzekeraars kunnen gebruik maken van deze menselijke neiging mee te willen doen met anderen

door de verzekerde te informeren over hoe anderen presteren. Dit kan echter ook averechts werken, met name als anderen het beter doen dan de betrokken bestuurder. Een andere mogelijkheid om de werking van PAYD te versterken is de gebruikers hiervan te vragen prestatiedoelen voor zichzelf te formuleren, waarover ze vervolgens feedback kunnen ontvangen of opvragen. Concluderend, PAYD heeft zowel individuele als maatschappelijke voordelen. Een PAYD beloningssysteem dat gebaseerd is op meerdere aspecten van het rijgedrag, in combinatie met onmiddellijke terugkoppeling van informatie over het eigen rijgedrag, voldoet het beste aan de hierboven geschetste principes om het rijgedrag veiliger en milieuvriendelijker te maken.

TWEEDE RAPPORT: HET UNIVÉ KLANTENONDERZOEK Bijna 3700 Univé klanten werden benaderd en gevraagd een online vragenlijst in te vullen met betrekking tot de toekomst van autoverzekeringen. Dit waren zowel klanten met een autoverzekering die al gebruik maakten van Univé’s e-Support service (525), als klanten met een autoverzekering zonder e-Support (1693) en klanten met een Univé gezondheidsverzekering, maar zonder Univé autoverzekering (1479). Van de mensen in de eerstgenoemde categorie vulde ongeveer 9% de vragenlijst in. Van de andere categorieën deed ongeveer 5% van mee met het onderzoek (202 in totaal). Dit relatief lage percentage doet vermoeden dat met name klanten met een relatief hoge interesse voor deze nieuwe technieken hebben meegedaan met het onderzoek. Uit de antwoorden op deze vragenlijst komt naar voren dat de respondenten over het algemeen positief zijn over het e-Support systeem, ook al wordt de website niet vaak bezocht. De respondenten lijken interesse te hebben om een PAYD systeem (op proef) uit te proberen. Hierbij wordt een mogelijke korting op de premie vanaf 10 euro per maand de moeite waard gevonden. De respondenten hadden geen opvallende voorkeuren voor het type informatie dat een PAYD systeem zou moeten terugkoppelen. Wel is men positief over een systeem dat bij ongevallen automatisch de hulpdiensten alarmeert. Om op de hoogte te blijven van de eigen prestaties geeft men de voorkeur aan e-mails. Er was nauwelijks interesse om PAYD informatie te delen op social media, te gebruiken voor het opstellen van rijprestatiedoelen, of te gebruiken om zichzelf te vergelijken met anderen. De respondenten gaven aan dat veiligheid het belangrijkste aspect van autorijden is, maar denken niet dat rijden met PAYD systeem hen een veiliger bestuurder maakt, waarschijnlijk omdat de meeste respondenten zichzelf al beschouwen als zeer veilige bestuurders. Interesse in de impact van het rijgedrag op het milieu was er nauwelijks. Voor de verzekeraar geeft dit aan dat het benadrukken van de financiële voordelen van PAYD het meest belovend is.

DERDE RAPPORT: HET PAYD INTERFACE ONTWERP Als opstapje naar de simulator onderzoeken werd door middel van een online vragenlijst (n=119) verschillende varianten van een PAYD interface voor gebruik in de auto vergeleken. De best gewaardeerde interface is hieronder weergegeven.

FIGUUR 1. DE ‘WINNAAR’ VAN HET VRAGENLIJSTONDERZOEK, WEERGEGEVEN IN TWEE TOESTANDEN. OP HET BOVENSTE PANEEL STAAT HET TOTAAL VERDIENDE BEDRAG EN EEN INDICATIE OF ER OP DAT MOMENT GELD VERDIEND OF VERLOREN WORDT. OP HET MIDDELSTE PANEEL STAAN DE WAARDEN VAN HET HUIDIGE RIJGEDRAG PLUS DE CRITERIA VOOR OVERSCHRIJDINGEN. OP HET ONDERSTE PANEEL STAAT DE GELDENDE MAXIMUM TOEGESTANE RIJSNELHEID EN MET VISUELE WAARSCHUWING INDIEN DEZE WORDT OVERSCHREDEN.

VIERDE RAPPORT: DE SIMULATORONDERZOEKEN In totaal werden twee PAYD onderzoeken uitgevoerd in een rijsimulator van de Rijksuniversiteit Groningen. In het eerste onderzoek werd onmiddellijke terugkoppeling van het rijgedrag via de interface in de auto (zie Figuur 1) vergeleken met informatieterugkoppeling op een later tijdstip via een website, en met autorijden zonder informatieterugkoppeling (de controle conditie). In totaal werden 60 deelnemers uitgenodigd en willekeurig ingedeeld in één van de drie zojuist genoemde condities. Iedere deelnemer reed ongeveer 100 minuten in de rijsimulator, verdeeld over twee sessies. Tijdens elke sessie werd één baselinerit gereden, waarin rijgedrag niet gekoppeld werd aan een beloningsstructuur en één PAYD-rit. Deelnemers in de web feedback conditie bekeken vóór aanvang van de tweede sessie de webpagina waarop hun rijgedrag was samengevat. Om een PAYD beloningsstructuur te simuleren werd de deelnemers van de twee niet-controle groepen verteld dat 6 euro verdiend kon worden, bovenop een gegarandeerde vergoeding van 15 euro, indien zij hun rijgedrag aan pasten aan de criteria van het PAYD systeem. Rijgedrag werd op een positieve manier beïnvloed door het PAYD systeem. Dat wil zeggen, vergeleken met de baselineritten, nam tijdens de rit dat beide groepen feedback gekregen hadden het gemiddeld aantal sterke acceleratie- ,rem- en stuurmomenten per minuut af met 59%, 52%, 72% in de webgroep en met 79%, 71%, 83% in de in-car-groep. Ook het aantal snelheidsovertredingen nam af. De webgroep liet een afname van 90% zien en de in-car-groep een afname van 94%. Voor de in-car-groep, die direct feedback kreeg, was deze grootte van verandering al aanwezig tijdens de eerste rit waarin het PAYD systeem werd toegepast. Hoewel het PAYD systeem ook het rijgedrag van de webgroep tijdens de eerste sessie positief beïnvloedde, was deze invloed maximaal

tijdens de tweede sessie (aangegeven met de bovenstaande percentages), dus nadat de deelnemers in deze groep feedback hadden ontvangen. Vergeleken met de controle groep, reden de deelnemers in de andere twee groepen rustiger, ook tijdens de baselineritten. Gemiddeld over alle ritten, lieten de twee feedback groepen tijdens de PAYD ritten minder sterke acceleratie- ,rem- en stuurmomenten en snelheidsovertredingen per minuut van zien; respectievelijk 48%, 49%, 53%, en 63%. Tijdens de PAYD ritten was dit verschil nog groter. Voor een gedetailleerd beeld van alle gevonden effecten verwijzen wij naar het rapport. Zoals aangegeven, verbeterde de koppeling met een beloningsstructuur het rijgedrag van beide feedbackgroepen aanzienlijk. Desondanks is de conclusie dat het rijgedrag het meeste verbetert bij onmiddellijke feedback, niet alleen vanwege afname van het rijgedrag zoals hierboven beschreven, maar ook omdat ook rijgedrag dat niet werd beloond alleen bij deze groep verbeterde. Men reed minder risicovol in de zin dat men meer tussenruimte nam bij het oversteken van een kruising en langere volgtijden ten opzichte van auto’s voor hen in acht nam. Ook werd het rijden met directe feedback door de bestuurders niet ervaren als moeilijk of risicovol. In het tweede simulatoronderzoek zijn zes interface varianten vergeleken: de originele interface zoals eerder gebruikt, een interface waarbij geld vervangen was door een hoog aantal punten, een interface waarop een percentage in plaats van geld werd afgebeeld, een interface waarbij het bovenste paneel niet werd afgebeeld, een interface waarbij alleen de horizontale balken te zien waren, een interface met alleen de maximum toegestane rijsnelheid plus de waarschuwing en tot slot, een non-informatieve, lege interface als controle variant. Elke deelnemer (n=33), reed met elk van de zes varianten een deel van de route zoals gebruikt in het eerste simulatoronderzoek (zo’n 30 min in totaal). De resultaten lieten opnieuw zien dat rijden met informatie over het eigen rijgedrag en de daaraan gekoppelde beloningsstructuur het rijgedrag verbetert ten opzichte van rijden zonder een PAYD systeem. Verschil in rijgedrag tussen de vijf informatieve interfaces werd niet gevonden. De meeste deelnemers gaven de voorkeur aan het originele ontwerp. De verschillen in voorkeur in combinatie met relatief kleine verschillen in rijgedrag suggereren dat personalisatie van een PAYD interface een optie is om het product aantrekkelijker te maken. Concluderend, uit de simulatoronderzoeken bleek dat autorijden met een PAYD systeem positieve effecten had op het rijgedrag, dat zowel veiliger als milieuvriendelijker werd gereden. Hoewel rijden met onmiddellijke feedback een sneller en breder positief effect heeft op rijgedrag, was het verschil tussen onmiddellijke en vertraagde informatieterugkoppeling uiteindelijk relatief klein. De data suggereren zelfs dat alleen weten dat een PAYD systeem aanwezig is al een positief effect heeft op het rijgedrag.

CONCLUSIE PAYD heeft een positief effect op rijgedrag, en heeft een goede kans het aantal schademeldingen en dus kosten te verminderen. De vier rapporten, die hier in een kort overzicht zijn weergegeven, geven dit aan. Dit is vooral goed nieuws voor de jonge groep bestuurders, die een relatief hoog risico hebben op ongevallen in het verkeer. Maar ook voor de maatschappij als geheel is het positieve effect op de verkeersveiligheid en milieu een voordeel. Hoewel na uitgebreid literatuuronderzoek en rijsimulatoronderzoek gesteld kan worden dat alle signalen de goede kant uitwijzen kan nog niet met zekerheid worden vastgesteld of PAYD haar potentie zal waarmaken. Daarvoor is het noodzakelijk de proef op de som te nemen met werkelijke PAYD (verzekerings)constructies.