Richtlijn vervaardiging volledige gebitsprothese. Herziene versie, 2014

Richtlijn vervaardiging volledige gebitsprothese Herziene versie, 2014

Initiatief Organisatie voor Nederlandse Tandprothetici (ONT) Organisatie Instituut voor Zorgprofessionals Financiering ONT

Colofon

© Instituut voor Zorgprofessionals 2014

Kaap Hoorndreef 64, 3563 AV Utrecht [email protected] De organisatie van Nederlandse Tandprothetici is de beroepsvereniging van tandprothetici. De organisatie ziet toe op de professionaliteit van haar leden en op de kwaliteit van hun werk. De ONT streeft naar de allerbeste diensten voor mensen die tandprothetische zorg nodig hebben. Dochteronderneming Public Science van Instituut voor Zorgprofessionals voert onderzoeken uit en ontwikkelt producten en diensten ten behoeve van kwaliteitsverbetering van de gezondheidszorg.

Herziene richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’, 2014

2

Inhoudsopgave

ALGEMEEN DEEL ...................................................................................................................................................... 4 Achtergrond en aanleiding ............................................................................................................................. 4 Doelstelling ..................................................................................................................................................... 5 Doelgroep ....................................................................................................................................................... 5 Samenstelling richtlijnwerkgroep ................................................................................................................... 5 Werkwijze werkgroep ..................................................................................................................................... 5 Bewijsvoering ................................................................................................................................................. 6 Implementatie ................................................................................................................................................ 8 Juridische betekenis van de richtlijn ............................................................................................................... 8 Herziening....................................................................................................................................................... 8 Literatuur ........................................................................................................................................................ 8 HOOFDSTUK 1: INLEIDING ....................................................................................................................................... 10 HOOFDSTUK 2: VOORLICHTING ................................................................................................................................ 11 2.1 Informatie over behandelplan ................................................................................................................ 11 2.2 Productinformatie .................................................................................................................................. 11 HOOFDSTUK 3: ORGANISATORISCHE ASPECTEN............................................................................................................ 13 HOOFDSTUK 4: BEHANDELING ................................................................................................................................. 15 4.1 Aanleiding voor het krijgen van gebitsprothese ..................................................................................... 15 4.2 Standaard behandeling .......................................................................................................................... 16 4.3 Materiaal ................................................................................................................................................ 18 4.4 Voorkomende problematiek ................................................................................................................... 19 4.5 Rebasing ................................................................................................................................................. 24 HOOFDSTUK 5: NAZORG ......................................................................................................................................... 27 HOOFDSTUK 6: HYGIËNE, KWALITEIT EN GARANTIE ....................................................................................................... 29 6.1 Hygiëne ................................................................................................................................................... 29 6.2 Klachten .................................................................................................................................................. 29 6.3 Kwaliteit.................................................................................................................................................. 30 6.4 Garantie .................................................................................................................................................. 33 HOOFDSTUK 7: IMPLEMENTATIE ............................................................................................................................... 34 BIJLAGE 1: OVERZICHT LEDEN VAN DE WERKGROEP ............................................................................................ 37 BIJLAGE 2: OVERZICHT UITGANGSVRAGEN ........................................................................................................... 39 BIJLAGE 3: OVERZICHT AANBEVELINGEN .............................................................................................................. 41 BIJLAGE 4: VRAGENLIJST HERZIENE RICHTLIJN ‘VERVAARDIGING VOLLEDIGE GEBITSPROTHESE’ ....................... 47 BIJLAGE 5: LITERATUURSTUDIE HERZIENE RICHTLIJN ‘VERVAARDIGING VOLLEDIGE GEBITSPROTHESE’ ............. 69 BIJLAGE 6: PROTOCOL VERTICALE VERWIJZING .................................................................................................... 74 BIJLAGE 7: VOORBEELD GARANTIEDOCUMENT VOLLEDIGE GEBITSPROTHESE .................................................... 75


3

Algemeen deel Achtergrond en aanleiding In april 2004 is in opdracht van het College voor Zorgverzekeringen (CvZ) door het Academisch Centrum voor Tandheelkunde te Amsterdam (ACTA), sectie Sociale Tandheelkunde en Voorlichtingskunde een richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’ opgesteld. Naar aanleiding van het Beleidsonderzoek Hulpmiddelen was destijds vraag om een ‘normatief kader te creëren waarin aangegeven wordt bij welke patiëntencategorieën welke deelverrichtingen noodzakelijk zijn voor de verstrekking van een prothese die valt onder de Regeling hulpmiddelen’ (Link & den Dekker, 2005). Het doel was het transparant maken van de gang van zaken bij de verstrekking van vervangingsprotheses. De volgende deelvragen zijn geformuleerd: •

welke verrichtingen zijn essentieel en onmisbaar bij welk type patiënt?

•

onder welke condities is afwijken van het standaardpakket aan verrichtingen noodzakelijk?

•

welke extra verrichtingen zijn dan noodzakelijk?

De hierop ontwikkelde richtlijn is een stappenplan bestaande uit zeven stappen over de standaard procedure van een gebitsprothesebehandeling en een checklist met veelvoorkomende problemen en de daarbij geadviseerde verrichtingen en een indicatie van welke stappen extra tijd kosten. Sinds de invoering van de richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’ in 2005 (Link & den Dekker, 2005) is veel veranderd in de gezondheidszorg. Op 1 januari 2006 is als onderdeel van de herziening van het zorgstelsel de wet op de zorgtoeslag (Wzt) en de nieuwe Zorgverzekeringswet (Zvw) ingevoerd in Nederland (Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2005). De overheid stelt, na advies van het College voor Zorgverzekeringen (CVZ), de inhoud van de basisverzekering samen. Aanvullende verzekeringen, waaronder tandheelkundige zorg vanaf 18 jaar, worden door de zorgverzekeraars samengesteld en aangeboden. Door zorgtoeslag toe te kennen worden onevenredige zorgkosten in relatie tot het inkomen gecompenseerd. Doel van deze veranderingen is om de sociale kenmerken van de voormalige ziekenfonds verzekering en de marktwerking van voormalig particuliere verzekeringen te combineren ten gunste van klantgerichtheid, doelmatigheid en minder bureaucratie in de zorg (Zorgkiezer, 2011). Voor tandprothetici ziet de financiering van het handelen er als volgt uit: prestaties en maximumtarieven worden in de lijst tandheelkunde door de Nederlandse zorgautoriteit vastgelegd (Nederlandse Zorgautoriteit, 2010). Op basis van deze vastgelegde tarieven declareren de tandprothetici hun verrichtingen. Om de markt voor elke partij gezond te houden is het van belang om transparantie te creëren over de manier van handelen van verschillende beroepsgroepen. Voor verzekeringen leidt transparantie over de kosten en producten van een behandelaar in de vorm van prestatiebeschrijvingen tot adequatere afspraken over de zorginkoop (Nederlandse Zorgautoriteit, 2010). Voor patiënten en zorgverleners zelf biedt transparantie over de manier van werken, kosten en producten een referentiekader over de kwaliteit van handelen (Gezondheidsraad, 2012).


4

Bovengenoemde ontwikkelingen waren voor de Organisatie van Nederlandse Tandprothetici (ONT) aanleiding tot herziening van de klinische praktijkrichtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’. De ontwikkeling van deze richtlijn is gefinancierd door de ONT. Het Instituut voor Zorgprofessionals heeft de herziening uitgevoerd. Doelstelling De herziene richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’ is een document met op bewijs gebaseerde aanbevelingen over het adequaat handelen van een tandprotheticus bij de totstandkoming van een volledige gebitsprothese. Het bewijs berust op systematisch wetenschappelijk literatuuronderzoek aangevuld met meningsvorming van experts ten aanzien van goed beroepsmatig handelen. De richtlijn beoogt te voorzien in algemene aanbevelingen op het gebied van de best mogelijke zorg bij de vervaardiging van een volledige gebitsprothese. De richtlijn kan worden ingezet als objectief kader ter bevordering van het beroepsmatig handelen van een tandprotheticus bij de vervaardiging van een volledige gebitsprothese. Tevens kan de richtlijn worden ingezet als middel voor voorlichting en advies aan patiënten, verzekeraars en onderhandelaars ter bevordering van de transparantie over het beroepsmatig handelen en het product: de volledige gebitsprothese. Het hoofddoel is het verkrijgen van een controleerbaar en objectief referentiekader waarbinnen de zorg bij de vervaardiging van een volledige gebitsprothese plaats dient te vinden. Doelgroep De richtlijn is primair bedoeld voor alle gekwalificeerde en bekwame tandprothetici zoals beschreven in de wet BIG. Secundair biedt de richtlijn informatie aan tandartsen, kaakchirurgen, implantologen patiënten, verzekeraars en onderhandelaars, die zo meer informatie krijgen over de werkwijze en het proces van de totstandkoming van de volledige gebitsprothese en het product zelf. Samenstelling richtlijnwerkgroep Voor de herziening van de richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’ is een werkgroep samengesteld, bestaande uit leden van de Organisatie voor Nederlandse Tandprothetici. Bijlage 1 bevat een overzicht van de deelnemende leden. Werkwijze werkgroep De werkgroep is in totaal drie keer bijeengekomen en daarnaast hebben de leden van de werkgroep afzonderlijk een drietal vragenlijsten ingevuld. Tijdens de eerste bijeenkomst is in de vorm van een semigestructureerd groepsinterview met de leden van de richtlijnwerkgroep een oriëntatie van de knelpunten van de huidige richtlijn vervaardiging volledige gebitsprothese uitgevoerd. De onafhankelijke onderzoekers hebben voorafgaand aan de eerste bijeenkomst knelpunten opgesteld. Tijdens de bijeenkomst zijn deze door de leden geprioriteerd en vervolgens aangevuld met door de leden aangegeven knelpunten. Deze verkregen knelpunten zijn door de onafhankelijk onderzoekers omgeschreven in uitgangsvragen (zie bijlage 2).


5

Tijdens de tweede bijeenkomst zijn de uitgangsvragen op basis van de knelpunten, onder leiding van een onderzoeker in twee afzonderlijke groepen besproken, aangevuld en bijgesteld met de leden van de richtlijnwerkgroep. Na vergelijking van deze twee afzonderlijke documenten met aanvullingen is de definitieve enquête opgesteld. De definitieve enquête bestond uit 1 online vragenlijst en een additionele vragenlijst met 3 losse invulvragen (zie bijlage 4). De online vragenlijst bestond uit 28 multiple choice vragen, waarvan bij 20 de mogelijkheid was tot toelichting van het antwoord, en 29 open vragen. De vragen zijn onderverdeeld in algemene gegevens zoals leeftijd, geslacht, aantal jaren werkzaam en soort praktijkvoering (6 vragen); en vragen met betrekking tot de wijze van beroepsmatig handelen, zoals ‘hoe informeert u de cliënt over de te verwachten gevolgen en risico’s van het onderzoek?’, ‘welke onderwerpen komen aan bod tijdens een standaard intakeprocedure?’, ‘welke activiteiten voert u bij uw cliënt uit om de beginafdruk te maken?’ en ‘welke hygiënevoorschriften leeft u na tijdens uw werkzaamheden?’ (51 vragen). De additionele vragenlijst bestond uit drie invulschema’s. Het eerste schema diende ervoor om het aantal verrichtingen en de benodigde extra tijd bij voorkomende problematiek in kaart te brengen. Het tweede schema diende ervoor om de stappen, deelhandelingen, bijbehorende contacttijd met de cliënt en tijd buiten contacttijd van een standaardbehandeling voor een volledige gebitsprothese in kaart te brengen en het derde schema had betrekking op de activiteiten en criteria voor het al dan niet rebasen van een gebitsprothese. Door middel van een email met een link voor de online vragenlijst en de additionele vragenlijst in de bijlage zijn de leden van de werkgroep uitgenodigd om de vragenlijst in te vullen. De beschikbare tijd hiervoor was 4 weken. De antwoorden van de open vragen zijn op systematische wijze gelabeld en geteld door twee onafhankelijke onderzoekers. De informatie uit de enquête is gebruikt als aanvulling op de herziene richtlijn wanneer wetenschappelijk bewijs om de uitgangsvragen te beantwoorden ontbrak of onvolledig was. Tijdens de derde bijeenkomst zijn de teksten opgesteld uit de resultaten van de enquête en de informatie uit de literatuur, over de onderwerpen waarvan informatie uit de literatuur en de enquête uiteenliepen, plenair met de werkgroep besproken en na verwerking van de commentaren geaccordeerd. Ten slotte zijn de teksten door de onafhankelijke onderzoekers bijeengevoegd en verwerkt tot de conceptversie van de herziene richtlijn vervaardiging volledige gebitsprothese. De conceptrichtlijn wordt door de ONT naar verschillende betrokken organisaties verstuurd voor commentaar. Na verwerking van het commentaar wordt de richtlijn naar verwachting begin 2014 door de commissie vastgesteld, geautoriseerd en geïmplementeerd1. Bewijsvoering De teksten, conclusies en aanbevelingen zijn zoveel mogelijk gebaseerd op bewijs uit wetenschappelijk onderzoek. Hiervoor is een systematisch literatuuronderzoek uitgevoerd in de volgende databases: CINAHL, Cochrane library, PubMed, Sage Premier Journals en Science Direct. Er is gezocht in literatuur vanaf 2003 tot 2013 in de talen Engels, Duits en Nederlands.

1

Deze paragraaf zal door ONT zelf aangepast moeten worden in de definitieve richtlijn, na vaststelling commissie.


6

In bijlage 5 is de bijbehorende zoekstrategie met de gehanteerde zoektermen weergegeven. Tevens werden artikelen verkregen uit referentielijsten van de opgevraagde literatuur. De samenvatting van de artikelen werden gescreend op relevantie, waarna een selectie is gemaakt. De geselecteerde artikelen zijn door de onderzoekers beoordeeld op kwaliteit en gegradeerd naar mate van bewijs. Voor de mate van bewijskracht is gebruikt gemaakt van het graderingsysteem zoals door het Kwaliteitsinstituut van Gezondheidszorg CBO wordt gehanteerd (Kwaliteitsinstituut voor Gezondheidszorg CBO, 2007), zie hiervoor tabel 1. Tabel 2 geeft onderverdeling van de mate van bewijskracht voor de conclusies weer.

Tabel 1: Indeling van methodologische kwaliteit van individuele studies waarop bewijskracht is gebaseerd (Overgenomen uit: Kwaliteitsinstituut voor Gezondheidszorg CBO, 2007). Interventie Diagnostisch accuratesse onderzoek Schade of bijwerkingen, * etiologie, prognose A1 Systematische review van ten minste twee onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van A2-niveau A2 Gerandomiseerd dubbelblind Onderzoek ten opzicht van een Prospectief cohort onderzoek vergelijkend klinisch referentietest (gouden standaard) met van voldoende omvang en onderzoek van goede tevoren gedefinieerde afkapwaarden en follow-up, waarbij adequaat kwaliteit van goede omvang onafhankelijke beoordeling van de gecontroleerd is voor resultaten van test en gouden standaard ‘confounding’ en selectieve betreffende een voldoende grote serie follow-up voldoende is van opeenvolgende patiënten die allen de uitgesloten. index- en referentietest hebben gehad B Vergelijkend onderzoek, maar Onderzoek ten opzichte van een Prospectief cohort onderzoek, niet met alle kenmerken referentietest, maar niet met alle maar niet met alle kenmerken genoemd onder A2 kenmerken die onder A2 zijn genoemd. als genoemd onder A2 of (hieronder valt ook patiëntretrospectief cohort onderzoek controle onderzoek, cohort of patiënt-controle onderzoek. onderzoek). C Niet-vergelijkend onderzoek D Mening van deskundigen * Deze classificatie is alleen van toepassing in situaties waarin om ethische of andere redenen gecontroleerde trials niet mogelijk zijn. Zijn die wel mogelijk dan geldt de classificatie voor interventies.

Tabel 2: Mate van bewijskracht voor de formulering van de conclusies I Onderzoek van niveau A1 of tenminste twee onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau A2, met consistente resultaten. II Eén onderzoek van niveau A2 of tenminste twee onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau B. III Eén onderzoek van niveau B of C IV Mening van deskundigen

Omdat enerzijds de wetenschappelijke literatuur voor tandprothetisch handelen slecht vertegenwoordigd is en anderzijds ook andere aspecten een rol spelen bij het tot stand komen van aanbevelingen heeft de input van de enquête een grote rol gespeeld bij de totstandkoming van de aanbevelingen.


7

De antwoorden van de in totaal 11 volledige ingevulde online vragenlijsten (respons rate: 41%)en 6 aanvullende vragenlijsten (respons rate: 22% )zijn vergeleken met informatie afkomstig uit de wetenschappelijke literatuur. In het geval van uiteenlopende informatie zijn afwegingen gemaakt tussen cliëntenbelang, beroepsexpertise, organisatorische aspecten en kosten. Deze afwegingen zijn tijdens de derde bijeenkomst met de werkgroep besproken en geaccordeerd. De uiteindelijke aanbevelingen zijn op basis van beschikbare bewijs uit literatuur en de afwegingen geformuleerd. Een overzicht van de aanbevelingen is weergegeven in Bijlage 3. Implementatie De implementatie van de richtlijn valt onder de verantwoording van de opdrachtgever, de Organisatie van Nederlandse Tandprothetici. Aanbevelingen voor implementatie van de richtlijn zijn opgenomen in het hoofdstuk ‘implementatie’. Aanbevolen wordt om de implementatie volgens een cyclisch proces uit te voeren (Van Everdingen e.a., 2004), waarbij de aspecten bekendmaking, acceptatie, motivatie, toepassing, evaluatie en feedback onderdeel uitmaken van de implementatieprocedure. Juridische betekenis van de richtlijn De herziene richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’ is een professioneel inhoudelijke richtlijn voor tandprothetici. Het document is gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en praktijkervaring en –consensus, gericht op de verbetering van de doeltreffendheid en doelmatigheid van het tandprothetisch handelen. Een richtlijn is niet-bindend, maar biedt de tandprotheticus aanbevelingen voor professioneel handelen waarvan een behandelaar gemotiveerd van kan, en soms moet, afwijken (Van Everdingen e.a., 2004). Aansprakelijkheid voor richtlijnen beperkt zich dan ook, mits de richtlijn is geautoriseerd door een bevoegd orgaan, tot aansprakelijkheid voor deugdelijkheid van de richtlijn en aansprakelijkheid voor het al dan niet toepassen van de richtlijn mits de richtlijn voldoende bekend gemaakt is bij de potentiële gebruiker (Van Everdingen e.a., 2004). De richtlijn moet dan ook worden gezien als hulpmiddel voor het professioneel handelen van de tandprotheticus en niet als negatieve vorm van juridisering of bureaucratisering. Herziening Het onderhoud van de herziene richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’ zal, mede gezien de ontwikkelingen die de beroepsgroep en –vereniging momenteel doormaakt met oog op het ontwikkelen van de opleiding tot tandprotheticus op Hbo niveau, continu plaatsvinden. Continu onderhoud kan worden bereikt door zowel systematische monitoring van literatuur als door verwerking van door tandprothetici aangeleverde feedback op de richtlijn (Van Everdingen e.a., 2004). De beroepsvereniging is verantwoordelijk voor de actualiteit en inhoud van de richtlijn. In het hoofdstuk ‘implementatie’ zijn aanbevelingen voor de actualisering van de richtlijn opgenomen. Literatuur Everdingen, van J.J.E., J.S. Burgers, W.J.J. Assendelft, J.A. Swinkels, T.A. van Barneveld, J.L.M. van de Klundert. Evidence-based richtlijnontwikkeling, een leidraad voor de praktijk. Houten, Bohn Stafleu Van Loghum, 2004; ISBN: 90 31342092. Gezondheidsraad. De mondzorg van morgen. Den Haag: Gezondheidsraad, 2012; publicatienr. 2012/04 Kwaliteitsinstituut voor Gezondheidszorg CBO, 2007. Evidence Based Richtlijnontwikkeling, handleiding voor werkgroepleden. Update. Utrecht, november 2007


8

Link, A.J. en J. den Dekker. Richtlijn voor het vervaardigen van een volledige gebitsprothese. Diemen, College voor zorgverzekeringen, 2004; Publicatienummer 222, volgnummer 24068501 Minister van volksgezondheid, welzijn en sport, J.F. Hoogervorst. Wet van 16 juni 2005, regeling van een sociale verzekering voor geneeskundige zorg ten behoeve van de gehele bevolking (zorgverzekeringswet), Den Haag. Nederlandse Zorgautoriteit, 2010. Monitor Zorginkoop Zorgverzekeraars. Nederlandse Zorgautoriteit (NZA) Utrecht, verkregen op 26 maart 2013 via http://www.nza.nl/104107/105773/354529/ Monitor_zorginkoop_zorgverzekeraars.pdf Zorgkiezer, 2011. Factsheet evaluatie zorgverzekering 2006-2012. Zorgkiezer, Amsterdam, verkregen op 15 november 2011 via www.zorgkiezer.nl


9

Hoofdstuk 1: Inleiding Het aantal gevallen van nieuwe volledige gebitsprothesen is tussen 1980 en 2010 afgenomen van ongeveer 31% tot ongeveer 11% van de Nederlandse bevolking (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2010). Toch is de verwachting dat de volledige gebitsprothese ook in de komende decennia zal worden gebruikt als behandeling voor edentate cliënten, met name in de lagere sociaaleconomische klassen van de samenleving (Carlsson & Omar, 2010). De kosten voor een volledige gebitsprothese zijn namelijk aanzienlijk lager dan de steeds meer toegepaste overkappingsprothese, al dan niet op implantaten (Heydecke e.a.2005). Uit het onderzoek van Heydecke en collega’s (2005) blijkt dat een volledige gebitsprothese kostenbesparend is bij aanschaf, aantal controle afspraken, jaarlijks onderhoud en gemiddelde totale kosten gedurende het leven. Gemiddeld is een implantaat gedragen overkappingsprothese 50% duurder dan de conventionele gebitsprothese (Heydecke, 2005). Bij doelmatigheid spelen niet alleen de kosten een belangrijke rol, maar ook de kwaliteit van het product, of nog beter: de tevredenheid van de cliënt met het kwalitatief goede product. Uit de studie van Heydecke (2005) kwam naar voren dat de mondgezondheid gerelateerde kwaliteit van leven bij de implantaat gedragen overkappingsprothese dragers 33% hoger was dan die van de mensen met een conventionele volledige gebitsprothese. Echter, cliënttevredenheid is in mindere mate afhankelijk van de kwaliteit van de prothese, maar hangt meer af van psychosociale factoren (Carlsson, 2006). Hieronder valt onder andere de relatie tussen tandprotheticus en cliënt (Eijkman, 2011). Uitleg geven, instructie geven en empathie tonen zijn hierbij essentiële elementen (Waas, 2011). Daarnaast is het goed bijhouden van het cliëntendossier, die als leidraad dient om de juiste informatie van de cliënt uit te vragen en te beschrijven, aanbevolen om de professionele relatie met de cliënt te onderhouden (Eijkman,2011). De herziene richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’ tracht de tandprotheticus een aantal handvatten te bieden waardoor de zorg omtrent de behandeling ‘volledige gebitsprothese’ transparanter wordt voor tandprothetici, maar ook voor tandartsen, kaakchirurgen, implantologen, cliënten, verzekeraars en onderhandelaars. De richtlijn bevat aanbevelingen en een stappenplan voor de standaardbehandeling inclusief tijdsindicatie bij probleemgevallen. Literatuur Carlsson G.E. Facts and fallacies: an evidence base for complete dentures. Dent Update 2006; 33: 134-142. Carlsson G.E., R. Omar. The future of complete dentures in oral rehabilitation. A critical review. J Oral Rehabil 2010; 37: 143-156. Centraal Bureau voor de Statistiek, 2010, Gebruik medische voorzieningen t/m 2009, Den Haag/Heerlen, verkregen via http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA =7042mc&D1=220-259&D2=01,5,10,15,20,25-29&VW=T op 12 april 2013 Eijkman M.A.J. Volledige gebitsprothesen: een inspanningsverbintenis! Ned. Tijdschr. Tandheelkd. 2011; 118: 617-621 Heydecke, G., J.R. Penrod, Y. Takanashi, J.P. Lund,J.S. Feine, and J.M. Thomason. Cost-effectiveness of Mandibular Two-implant Overdentures and Conventional Dentures in the Edentulous Elderly. J Dent Res 2005; 84(9):794-799 Waas M.A.J., van. Proefschriften 25 jaar na dato 25. Een kunstgebit, een kwestie van Doorbijten. Ned. Tijdschr. Tandhlkd. 2011; 118: 277-281


10

Hoofdstuk 2: Voorlichting 2.1 Informatie over behandelplan Uitgangsvraag Welke informatie, met betrekking tot behandelplan van de tandprotheticus, dient aan cliënten te worden gegeven en in welke vorm? Samenvatting van de literatuur Uit de literatuur blijkt dat, met betrekking tot het behandelplan, de verwachtingen van de cliënt de relatie tussen tevredenheid en verwachtingen sterk beïnvloeden (Leys, 2010). De verwachtingen van de cliënt over het eindresultaat van een volledige gebitsprothese zijn vaak te hoog (Eijkman, 2006). Conclusie Tijdens het eerste consult dienen altijd aan de orde te komen:

Niveau III

1. 2. 3. 4.

de reden van de hulpvraag; de verwachtingen omtrent comfort, functie en esthetiek; eerdere ervaringen met volledige gebitsprotheses, en; de behandelwensen.

D Owen, 2006 D Eijkman, 2011 Aanbeveling Het verdient de aanbeveling dat informatievoorziening omtrent behandelplan en product altijd wordt vastgelegd in een patiëntendossier. Informatie hieromtrent die altijd dient te worden opgenomen is: - de reden van de hulpvraag - verwachtingen omtrent comfort, functie en esthetiek - ervaringen van de cliënt met eerdere gebitsprothesen - de behandelwensen van de cliënt

2.2 Productinformatie Uitgangsvraag Welke informatie, met betrekking tot het product ‘de volledige gebitsprothese’, dient aan de cliënten van de tandprotheticus te worden gegeven en in welke vorm? Samenvatting van de literatuur Er is geen onderbouwing uit de literatuur gevonden met betrekking tot informatievoorziening over het product. Uit de enquête blijkt dat informatie over de (1) aard en doel van het onderzoek meestal tot altijd wordt verteld door de tandprotheticus (100%), veelal aangevuld met folders of verwijzing naar website (64,6%).


11

Informatie over (2) andere behandelmethoden wordt meestal door de tandprotheticus zelf verteld (81,8%), of door iemand anders werkend in de praktijk (18,2%) veelal aangevuld met folders (54,5 %) en/of verwijzing naar website (9,1%) en/of met behulp van modellen (9,1%). Informatie over (3) de gezondheidstoestand van de mond wordt door 90,9% van de tandprothetici altijd of meestal verstrekt. Ongeveer 9,1% van de tandprothetici verstrekt dit soms. De (4) vooruitzichten van de gezondheidstoestand wordt in 54,5% van de gevallen altijd tot meestal verstrekt en in andere gevallen soms of wanneer de cliënt er om vraagt (45,5%). Ten slotte worden (5) de te verwachten risico’s van het onderzoek bij 81,8% van de tandprothetici met de cliënt overlegd en bij 8,1% soms of nooit. Conclusie De informatie met betrekking tot de volledige gebitsprothese informatie over

Niveau IV

1. de aard en het doel van het onderzoek; 2. andere behandelmethoden, en; 3. de gezondheidstoestand van de mond van de cliënt wordt verstrekt door de tandprotheticus zelf, eventueel aangevuld met informatie uit folders, een website of aan de hand van modellen. D Mening werkgroep

Aanbeveling Het verdient de aanbeveling dat altijd informatie over de aard en doel van het onderzoek, andere behandelmethoden en de gezondheidstoestand van de mond van de cliënt door de tandprotheticus aan de cliënt wordt verstrekt tijdens het eerste consult, eventueel aangevuld met informatie uit folders, van een website of aan de hand van modellen.

Literatuur Eijkman M.A.J., 2011. Volledige gebitsprothesen: een inspanningsverbintenis! Ned. Tijdschr. Tandheelkd.; 118: 617-621 Eijkman , M.A.J., M.P.M.A. Duyx, A.P.H. Visser, 2006. Patiëntenvoorlichting en mondgezondheid. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Leys, A.S., 2010. Meten van patiënttevredenheid op dienst medische beeldvorming. Ontwikkeling van een meetinstrument. Masterproef voorgelegd tot het behalen van de graad van Master in Management en beleid in de gezondheidszorg aan de Universiteit van Gent. Owen, C.P. 2006. A minimum acceptable protocol for complete dentures. Int. J. Prothodont. 19; 467-474


12

Hoofdstuk 3: Organisatorische aspecten Uitgangsvragen Wanneer is horizontale verwijzing (naar andere tandarts algemeen practicus of tandprotheticus) geïndiceerd? Wanneer is verwijzing naar een Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde of een tandarts of tandprotheticus met speciale vaardigheden geïndiceerd? Samenvatting van de literatuur Horizontale verwijzing is het door sturen van een cliënt naar een collega behandelaar, met als doel een diagnosestelling of het uitvoeren van een deelbehandeling (Nederlandse Maatschappij tot bevordering Tandheelkunde, 2002). Wanneer de professional een collega behandelaar beter bekwaam acht, of wanneer een professional zichzelf onvoldoende affiniteit toedicht met betrekking tot een specifieke hulp- of zorgvraag en vraag van de cliënt zelf zijn redenen om tot horizontale verwijzing over te gaan (Nederlandse Maatschappij ter bevordering Tandheelkunde, 2002). Doelen van horizontale verwijzing zijn het optimaal aanbieden van zorg op maat aan de cliënt en het stimuleren van samenwerking en kennisuitwisseling tussen professionals. Verwijzing naar tandartsen, implantologen of kaakchirurgen wordt gedaan in het geval van voorbehouden handelingen, zoals het trekken van tanden en kiezen (Peters, 2010). Er is tussen tandartsen, implantologen en kaakchirurgen sprake van wederzijdse verticale verwijsrelatie, waarvoor reeds enkele richtlijnen bestaan (Organisatie Nederlandse Tandprothetici, 2013; Nederlandse Maatschappij tot bevordering van Tandheelkunde, 2007). Verwijzing naar Centra voor Bijzondere Tandheelkunde (CBT) vindt voornamelijk plaats in het geval van cliënten met zeer ernstige tandheelkundige, verstandelijke, lichamelijke of medische beperkingen (Centraal Overleg Bijzondere Tandheelkunde, 2013). Echter de verwijzing naar CBT dient te geschieden door een tandarts, of in bijzondere gevallen door een medisch specialist of huisarts. Uit de gegevens van de enquête blijkt dat dezelfde redenen worden gegeven voor het doorverwijzen van cliënten naar collega tandprothetici, CBT en naar tandartsen of protheticus met speciale vaardigheden. De gegeven redenen voor doorverwijzen zijn 1. in geval van complexe cliënten, 2. bij cliënten die additionele verrichtingen nodig hebben en 3. cliënten waarbij de benodigde verrichtingen niet zuiver prothetisch zijn. Enkel de horizontale verwijzing werd in de enquête ook geïndiceerd bij cliënten zonder bijzonderheden.

Conclusies

Niveau IV

De tandprotheticus verwijst cliënten naar een collega tandprotheticus (horizontaal) of tandarts of protheticus met speciale vaardigheden op basis van individuele inschatting en voorkeuren. D Mening werkgroep


13

Niveau IV

Een tandprotheticus wordt door de CBT niet als poortwachter voor centrumindicatie geaccepteerd en kan daardoor alleen verwijzen naar een CBT via de tandarts van de cliënt. D Centraal Overleg Bijzondere Tandheelkunde, 2013

Overige overwegingen De conclusie is gebaseerd op de uitkomsten van enquête onder leden van de werkgroep. Ondanks dat de informatie uit bestaande documenten en richtlijnen niet gebaseerd is op studies van niveau 1, is de aannemelijkheid van de informatie dusdanig hoog dat deze mee wordt genomen in de aanbevelingen. Aanbevelingen Horizontale verwijzing is geïndiceerd wanneer: 1. de professional een collega behandelaar beter bekwaam acht; 2. wanneer een professional zichzelf onvoldoende affiniteit toedicht met betrekking tot een specifieke hulp- of zorgvraag, en; 3. wanneer de cliënt er zelf om vraagt. Verwijzing naar tandartsen, implantologen of kaakchirurgen is geïndiceerd bij voorbehouden handelingen. Verwijzing naar Centra voor Bijzondere Tandheelkunde (CBT) is geïndiceerd bij cliënten met: 1. zeer ernstige tandheelkundige beperkingen; 2. verstandelijke beperkingen; 3. lichamelijke beperkingen, en; 4. medische beperkingen. De verwijzing naar CBT dient te geschieden via de tandarts van de cliënt.

Literatuur Centraal Overleg Bijzondere Tandheelkunde (COBIJT), 2013. Verkregen via http://www.cobijt.nl/cms/ op 26-092013 Nederlandse Maatschappij tot bevordering Tandheelkunde (NMT). NMT Praktijkrichtlijn - Horizontale verwijzing. Nieuwegein, 2002. Nederlandse Maatschappij tot bevordering Tandheelkunde (NMT). NMT-praktijkrichtlijn – verwijsrelatie tandarts naar tandprotheticus. Nieuwegein, 2007. Organisatie Nederlandse Tandprothetici (ONT). Richtlijn implantologische behandleing van de edentate patiënt door tandarts implantoloog in samenwerking met tandprotheticus. Heemstede, 2013. Peters, F., M. Habraken, R. Vermulst, 2010. Onderzoek naar de macrodoelmatigheid van de opleiding tandprothetiek. Nijmegen, Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt.


14

Hoofdstuk 4: Behandeling 4.1 Aanleiding voor het krijgen van gebitsprothese Uitgangsvraag Wat zijn aanleidingen waarvoor een cliënt kan worden doorverwezen naar een tandprotheticus? Samenvatting van de literatuur Ondanks dat het aantal edentate Nederlanders de afgelopen twintig jaar is afgenomen (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2010), leidt, vergeleken met andere orale problematiek, tandverlies bij mensen de leeftijdscategorie van 60+ de grootste last (192 levensjaren gecorrigeerd voor beperkingen (Disability Adjusted Life Years ofwel DALY) per honderdduizend inwoners) (Marcenes, 2013). Tandverlies ontstaat meestal door cariës en parodontale aandoeningen (World Health Organisation, 2012), maar ook trauma kan een oorzaak zijn van tandverlies. Risicofactoren voor tandverlies door parodontale aandoeningen zijn toenemen van de leeftijd, mannelijk geslacht, onvoldoende periodieke mondzorg, roken en gerookt hebben en de aanwezigheid van sommige medische aandoeningen, zoals diabetes mellitus, hoge bloeddruk en reumatoïde artritis (AlShammari e.a. 2005). Tandverlies is de primaire aanleiding voor een tandprothetische interventie zoals een volledige gebitsprothese. Uit de vragenlijst komt naar voren dat cliënten die al een prothese hebben de volgende redenen aangeven waarom ze hun oude gebitsprothese willen vervangen: de cliënt zegt dat de oude gebitsprothese niet meer past of versleten is de cliënt vindt de gebitsprothese los zitten de cliënt kan niet meer met de gebitsprothese eten de cliënt vindt de gebitsprothese niet mooi Conclusies De primaire aanleiding voor verwijzing naar een tandprotheticus is tandverlies. De oorzaken van tandverlies zijn parodontale aandoeningen of trauma. Niveau III C Al-Shammari, 2005 C World Health Organisation, 2012

Niveau IV

Secundaire aanleidingen voor een bezoek bij de tandprotheticus zijn dat de oude gebitsprothese niet meer past, versleten is, los zit of de cliënt de gebitsprothese niet mooi vindt of er niet meer mee kan eten. D mening werkgroep


15

4.2 Standaard behandeling Uitgangsvraag Wat zijn de te doorlopen stappen bij een standaard behandeling en hoeveel tijd kosten deze stappen? Samenvatting van de literatuur Er is een studie gedaan onder 36 tandprothetici uit verschillende landen waarbij consensus is bereikt over het minimum aantal verrichtingen bij de productie van een volledige gebitsprothese (Owen, 2006). In het artikel van Owen (2006) wordt onderscheid gemaakt tussen drie globale fasen: een fase voorafgaand aan de behandeling, een behandelfase en de nabehandelingsfase. Per fase zijn consensus bevindingen opgenomen over de enkele verrichtingen tijdens deze drie fasen. Daarnaast is een artikel gepubliceerd met praktische adviezen over een goede behandeling van edentaten (Eijkman, 2011). Hierin wordt geadviseerd om voldoende tijd te nemen tijdens de intake om in ieder geval de reden van de hulpvraag, de verwachtingen en behandelwensen te bespreken met de cliënt. Wat onder voldoende tijd wordt verstaan is niet duidelijk. Kalk en collega’s (2004) onderscheidt acht klinische stappen voor de vervaardiging en nazorg van de volledige gebitsprothese. De stappen zijn waarneming/diagnostiek; voorlopige afdruk; individuele afdruk; bepaling verticale en centrale relatie; (beoordeling) frontopstelling met waswallen; volledig passen in was; plaatsing en nazorg. Over de bijbehorende tijdsindicaties per stap is geen informatie gevonden. Conclusie

Niveau III

Voor de vervaardiging en nazorg van de volledige gebitsprothese zijn acht klinische stappen noodzakelijk, namelijk: 1. waarneming / diagnostiek; 2. voorlopige afdruk; 3. individuele afdruk; 4. bepaling verticale en centrale relatie; 5. (beoordeling) frontopstelling met waswallen; 6. volledig passen in was; 7. plaatsing, en; 8. nazorg. C Kalk et al., 2004

Overige overwegingen De data waarop deze conclusie is gebaseerd dateert uit 2004. Sindsdien zijn andere verrichtingen gebruikelijk bij enkele stappen van het vervaardigingsproces en de nazorg van de gebitsprothese. Uit de enquête onder werkgroep leden blijkt dat het vervaardigingsproces inclusief nazorg op korte en lange termijn uit 9 stappen bestaat. De benodigde tijd per stap, waarbij onderscheid is gemaakt tussen tijdsduur van de afspraak en tijd benodigd voor handelingen buiten afspraak, is tot stand gekomen via consensusprocedure tijdens de derde bijeenkomst met de werkgroep. Tabel 2 geeft de aanbevelingen voor een stappenplan voor de standaardprocedure voor de vervaardiging van de volledige gebitsprothese inclusief aanbevolen tijd tijdens en buiten het consult weer.


16

Aanbevelingen Bij de totstandkoming van de volledige gebitsprothese volgens een standaardprocedure worden negen stappen als standaard beschouwd. In tabel 2 worden de stappen, inclusief minimale verrichtingen en bijbehorende tijdsduur tijdens en buiten het consult weergegeven. Tabel 2: overzicht stappenplan standaardbehandeling en gemiddelde tijdsduur per stap. Stap Verrichting Minimale verrichtingen Tijd voor consult (in min.) 1 Intakeprocedure In kaart brengen van: 25 1 - Reden van de zorgvraag en behandelwensen - Cliënt ’s doelen, verwachtingen en haalbaarheid 1, 2 tegenover comfort, functie, esthetiek 2 - Cliënt ’s ervaringen met eerdere protheses 1 Medische anamnese afnemen 2 Mondonderzoek + voorbehandeling van mucosa 3 Uitleg financiële consequenties 3 Opstellen behandelplan 3 Desinfectie, administratie 3 2 Beginafdruk Lepels passen 30 3 Afdruk onder & boven 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 3 3 Individuele Lepels passen & corrigeren 45 3 afdruk Randopbouw 3 Afdruk onder & boven 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 4 Beet bepalen Bepalen van: 30 2 - Mediaan, vlak van Camper, centrale relatie & lachlijn - Verticale dimensie van occlusie rekening houdend met interocclusale (freeway) ruimte (in relatie tot spreken, 2 functie en esthetiek van de cliënt) 3 Kleur en vorm tanden uitzoeken 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 3 5 Beetregistratie Intra-orale pijlpuntregistratie 30 3 Passen van de frontelementen 3 Esthetische wensen en beoordeling vastleggen 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 1,2 6 Passen in was Bespreken en accorderen van esthetische aspecten 30 3 Beoordeling van functionele aspecten (door cliënt) 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 3 7 Plaatsen Controle beet, pasvorm en articulatie 30 3 Cliënt het eindproduct laten beoordelen Instructies geven aan cliënt omtrent hygiëne en de 2 noodzaak voor controleafspraken De zorgvraag, het behandeldoel en bij intake aangegeven 1 beperkingen met de cliënt bespreken 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 8 Nacontrole Controle van: 30 2,3 - Gebitsprothese in en uit de mond 2 - Occlusale verticale dimensie, retentie & stabiliteit 2 - Cliënt ‘s tevredenheid met kauwvermogen & esthetiek 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 9 Nazorg & Recall Controle van: 15 2,3 - Gebitsprothese in en uit de mond 2 - Mucosa (ook indien er geen klachten zijn) 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 1. Eijkman M.A.J., 2011. Volledige gebitsprothesen: een inspanningsverbintenis! Ned. Tijdschr. Tandheelkd.; 118: 617-621 2. Owen, C.P. 2006. A minimum acceptable protocol for complete dentures. Int. J. Prothodont. 19; 467-474 3. Mening werkgroep volgens consensus procedure

Tijd buiten consult (in min.)

15

15

15

15

15

15

15

15

15

4.3 Materiaal Uitgangsvraag Welke materialen kunnen worden gebruikt bij de vervaardiging van de definitieve prothese en wat zijn daarvoor indicatoren? Samenvatting van de literatuur Uit de literatuur komt naar voren dat er veel variatie is in materiaalgebruik (Daou, 2010). De beginafdruk wordt vaak met behulp van alginaat afgedrukt. Voor de definitieve afdruk wordt vaak acrylaat hars gebruikt, maar ook gips, zinkoxide, eugenol, polysulfiderubber, polyether, silicone en alginaat (Daou, 2010). Er is echter geen wetenschappelijk bewijs dat het ene materiaal betere resultaten geeft dan het andere (Daou, 2010). In een review van Carlsson et al. (2012) is getracht om voor constructie van een volledige gebitsprothese de gangbare procedure voor materiaal en methode van de afdruk te identificeren. Er werden onvoldoende kwalitatief goede RCT’s gevonden om de onderzoeksvraag goed te kunnen beantwoorden. Wel werd vastgesteld dat er onvoldoende bewijs is om aan te nemen dat verschillende situaties verschillende afdrukmaterialen behoeven. (Carlsson et al. 2012) Conclusie

Niveau II

Er is geen wetenschappelijk bewijs dat een bepaald product of materiaal of een combinatie van specifieke materialen beter is dan de andere bij de totstandkoming van de volledige gebitsprothese. B Carlsson et al., 2012

Uit de vragenlijst komt naar voren dat de tandprothetici een CE markering van het betreffende materiaal van doorslaggevende rol is (100%). Daarnaast spelen duurzaamheid van het materiaal (72,8%), voorkeur van de cliënt (63,7%) en aanwezigheid van allergieën voor bepaalde stoffen (18,2%) een rol bij de keuze voor materiaal bij de totstandkoming van de prothese. Aanbeveling Bij de materiaalkeuze bij de totstandkoming van de volledige gebitsprothese dient rekening gehouden te worden met het CE-keurmerk en de duurzaamheid van het te gebruiken materiaal, de voorkeur van de cliënt en aanwezigheid van allergieën van de cliënt.

4.4 Voorkomende problematiek Uitgangsvragen Wat zijn de (meest) voorkomende tandheelkundige problemen en wat zijn de extra handelingen en geschatte tijdsduur tijdens de intakeprocedure, het voortraject, de plaatsing en de nazorg? Wat zijn de (meest) voorkomende medische problemen en wat zijn de extra handelingen en geschatte tijdsduur tijdens de intakeprocedure, het voortraject, de plaatsing en de nazorg? Wat zijn de (meest) voorkomende psychologische problemen en wat zijn de extra handelingen en geschatte tijdsduur tijdens de intakeprocedure, het voortraject, de plaatsing en de nazorg? Welke problemen die niet vallen onder tandheelkundige, medische of psychologische problematiek komen voor en wat zijn de extra handelingen en geschatte tijdsduur tijdens de intakeprocedure, het voortraject, de plaatsing en de nazorg? Samenvatting van de literatuur 4.4.1 Tandheelkundige problematiek Tandheelkundige problemen bij mensen met een volledige gebitsprothese komen veelvuldig voor. Kaakgewricht klachten komen voor bij 16% van mensen met een volledige gebitsprothese vaak in combinatie met gevoeligheid van het kaakgewricht (5%) (El-Jabrah & Al-Shumailan, 2006). Een geresorbeerde boven- en of onderkaak ten gevolge van tandenloosheid komt tot 80% vaker voor in de onder- dan in de bovenkaak (Tallgren, 1972). Flabby ridges komen bij 25% van de edentaten voor bij de bovenkaak en in 5% van de gevallen bij een onderkaak (Lynch & Allen, 2006). Uit een onderzoek bij 372 mensen wonend in een verpleeg- of verzorgtehuis blijkt dat pijn bij 38% van de personen voorkomt (Kalsbeek et al., 2006). Veelvoorkomende oorzaken voor pijn bij edentaten zijn gebitsprotheses met slechte pasvorm of occlusie of articulatiestoornis, atrofie van de processus alveolaris, anatomische bijzonderheden van de kaak en slijmvliesafwijkingen die niet door de prothese worden veroorzaakt. Daarnaast kunnen oorzaken voor de pijn zijn: pijn door mondbranden, toxische en allergische reacties, nervusletsel, slijmvlies of huidtransplantaat en myocardischemie (Baat, 2006). De diagnose van pijnklachten dient te worden gesteld door middel van uitsluiting van mogelijke oorzaken (Baat, 2006). Er is geen informatie gevonden in de literatuur over aanbevolen extra behandeltijd bij tandheelkundige problemen. 4.4.2 Medische problematiek Algemeen medische aandoening Cliënten kunnen met een algemeen medische aandoening (zoals de ziekte van Parkinson, aandoeningen van het motorisch systeem, de ziekte van Down, eenzijdige verlamming en aan ouderdom gerelateerde problematiek, zoals kwetsbare ouderen, moeilijk te behandelen zijn. Specifieke mondaandoeningen Specifieke mondaandoeningen kunnen verworven of aangeboren zijn. Er wordt onderscheid gemaakt in aandoeningen van het mondslijmvlies en aandoeningen van het aangezichtsskelet. Mondslijmvliesaandoeningen onderscheiden zich in ziektes of laesies van het oppervlak, zoals candidiasis, dermatitis Bullosa, Pemfigus Vulgaris, en stomatitis prothetica, en vergrotingen aan het Herziene richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’, 2014

19

zachte mondslijmvliesweefsel, zoals tumoren of cysten (Finkelstein, 2010). Aandoeningen van het mondslijmvlies worden gediagnosticeerd op basis van uitsluiting door middel van differentiaaldiagnose en dienen vaak behandeld te worden voordat de prothesebehandeling kan beginnen. Aandoeningen van het aangezichtsskelet laten zich onderverdelen in dentoalveolaire, dentomaxillofasciale en dentomaxillocraniofasciale aandoeningen, die veelal aangeboren zijn en vaak een multifactoriële oorzaak kennen (Becking, 2007). Behandelingen van het aangezichtsskelet vinden plaats door samenwerking tussen kaak- en aangezichtschirurgen, orthodontisten en tandartsen-prothetisten (Becking, 2007). Speekselproblematiek en medicijnen Te weinig speeksel secretie (hyposialie) is geassocieerd met radiotherapie in nek en hoofd gebied, syndroom van Sjögren, Rheumatoide Artritis, slecht gecontroleerde diabetes type-II, uitdroging, angst en stress, maar kan ook worden veroorzaakt door medicijngebruik (Kalk et al., 2004; Visvannathan & Nix, 2010). Overmatige speeksel secretie (hypersialie) is veelal het gevolg van irritaties in de mond of ten gevolge van bepaalde aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson en Myasthenia Gravis. Daarnaast kan hypersialie optreden wanneer er sprake is van onjuist slikgedrag of gedurende de gewenningsperiode van een nieuwe gebitsprothese (Kalk et al., 2004). Een aantal medicijnen kan hyposialie of hypersialie veroorzaken. Een overzicht van de speekselafscheiding beïnvloedende geneesmiddelengroepen is weergegeven in tabel 3. Tabel 3: Overzicht van medicijnen met speekselafscheiding beïnvloedende werking (Kalk et al,. 2004; Nieuw Amerongen et al., 2004) Speekselafscheiding verlagende medicijngroepen: Analgetica Antispasmodica Antiarrhythmica Benzodiazepinen Anticonvulsiva Cytostatica Antidepressiva Decongestiva Anti-epileptica Diuretica Anti-emetica Eetlustremmers Antihistaminica Expectorantia Antihypertensiva Mono-amino-oxidaseremmers Anti-nauseantia Parasympaticolytica Anti-Parkinsonagentia Spierrelaxantia Antipruretica Sympaticolytica Antipsychotica Tranquillizers / sedativa Speekselafscheiding verhogende medicijngroepen: Parasympathicomimetica Symphaticomimetica

Met oog op medische problematiek is, met uitzondering van de groep edentate kwetsbare ouderen, geen informatie in de literatuur gevonden over de bijbehorende extra behandeltijd. Voor kwetsbare ouderen, die gebreken vertonen op sociaal en/of psychisch en/of somatisch niveau, wordt in de literatuur aanbevolen om geen standaardprotocol uit te voeren (Vries e.a., 2011). In plaats hiervan is terughoudendheid geboden en dient er rekening gehouden te worden met het aanpassingsvermogen van de cliënt en de rol van familie, verzorgers en betrokken zorgverleners.


20

4.4.3 Psychologische problematiek Een aantal psychologische aandoeningen interfereert met tandheelkundige en logischerwijs ook met tandprothetische behandelingen (Jongh, 2001). Stemmingsstoornissen, angststoornissen, somatoforme stoornissen, verslavingen en eetstoornissen kunnen leiden tot acceptatie, adaptatie of gedragsproblemen, zoals het niet nakomen van afspraken, beperkte medewerking of agressiviteit. Acceptatieproblemen Het gemeenschappelijke kenmerk van cliënten met acceptatieproblemen is dat zij na het plaatsen van de prothese terug komen met klachten die niet gerelateerd lijken aan de kwaliteit van de gebitsprothese. Deze cliënt is vaak te herkennen aan het feit dat voor deze cliënt een aantal protheses zonder succes zijn gemaakt. Acceptatieproblemen zijn vaak te voorkomen door een diepgaand intake gesprek te houden waarbij de wensen en klachten van de cliënt goed uitgevraagd dienen te worden. Daarnaast is het van belang dat de behandeling goed aansluit bij de wensen van de cliënt en dat de cliënt goed voorgelicht is over de mogelijkheden van de behandeling en de eventueel te verwachten problemen na plaatsing van de prothese. Belangrijk is dat na de behandeling wordt gevraagd of de wensen en verwachtingen, zoals verwoord bij de intake, zijn uitgekomen. Acceptatieproblemen zijn het meest gerelateerd aan de volgende situaties: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Cliënten met te hoge verwachtingen; Cliënten die zich onheus bejegend voelen door (een) vorige behandelaar(s); Cliënten die onlangs jarenlange inspanning toch hun natuurlijke gebit zijn kwijtgeraakt; Cliënten die (achteraf) onvrede hebben gekregen met het feit dat zij tandenloos zijn geworden; Cliënten die te zeer gewend zijn geweest aan een oude slecht passende gebitsprothese; Cliënten met een psychiatrisch ziektebeeld; Cliënten die somatiseren; Cliënten die niet (volledig) wilsbekwaam zijn en door anderen (meestal naaste familie) worden meegenomen naar de tandprotheticus voor een nieuwe gebitsprothese.

Adaptatie Na het plaatsen van de gebitsprothese heeft de cliënt vaak enige tijd nodig om aan de gebitsprothese te wennen. Sommige cliënten hebben daar meer moeite mee dan anderen. Vooral als een cliënt lang geen (onder)prothese heeft gedragen kan dit problemen opleveren. De cliënt zal goed voorbereid moeten worden op de problemen die kunnen ontstaan en zal daar vaak een tijd lang in begeleid moeten worden. Kokhalzen extreme kokhalsreflex kan optreden bij het maken van de afdrukken van de kaken, de beetregistratie en bij het dragen van de gebitsprothese. De volledige behandeling kost meer tijd bij alle stappen van het behandelplan. Het kan helpen als de aandacht van de cliënt wordt afgeleid. Om kokhalzen van de cliënt tijdens het dragen te verminderen variëren tandprothetici vaak de locatie van de a-lijn.


21

Angst Bij angstige cliënten kosten de intake, de afdrukken en de beetregistratie meestal meer tijd. Deze verrichtingen zijn vaak moeilijker uit te voeren omdat de cliënt te angstig is om de nodige bewegingen goed te begrijpen en/of uit te voeren. Kaakgewrichtsklachten door bruxisme (CMD) Kaakgewrichtsklachten kunnen samen gaan met bruxisme. Het gevolg kan zijn dat de prothese instabiel is en dat de cliënt chronische pijnklachten heeft. Bovendien kunnen prothese-elementen sneller stuk gaan. Belangrijk advies bij bruxisme is de prothese ’s nachts niet te dragen. Psychische en psychiatrische problemen Cliënten met psychische of psychiatrische problemen kunnen moeilijk te behandelen zijn door vreemd of lastig gedrag. Voor de behandeling geldt dat deze zo voorspelbaar en beheersbaar mogelijk gemaakt dient te worden voor de cliënt (bij angststoornissen); dat de tandprotheticus begrip toont voor de cliënt en dat de tandprotheticus de cliënt probeert te motiveren voor psychotherapie (bij somatoforme aandoeningen). De problemen dienen bij voorkeur al bij de diagnostische fase in kaart te worden gebracht om onnodige behandeling en frustratie van zowel de cliënt als de protheticus te voorkomen (Jongh, 2001; Jongh, 2004; Waas et al., 2000).

4.4.4 Bijzondere problematiek Taalproblemen/ anderstaligen Cliënten die de Nederlandse of Engelse taal niet goed beheersen of cliënten die bijvoorbeeld doof zijn, zijn vaak moeilijk te behandelen. Tevens komt het voor dat deze cliënten een ander soort tandheelkunde gewend zijn. Mede daarom dienen deze cliënten veel uitleg krijgen, hetgeen als gevolg van de taalproblemen lastig kan zijn. Blaasmusici Blaasmusici kunnen problemen ondervinden bij het bespelen van hun instrument vanwege hun volledige gebitsprothese. Om deze reden is het van belang dat per embouchure (de aanlegging van de mond met het mondstuk voor het desbetreffende instrument) wordt gekeken op welke manieren eventuele problemen te vermijden zijn. Veel aandacht moet besteed worden aan de pasfase. Conclusies De meest voorkomende tandheelkundige problematiek die ontstaat bij edentaten zijn geresorbeerde onderkaak, flabby ridges, kaakgewrichtsklachten en pijn. Niveau III

Niveau IV

C B C C

Tallgren, 1972 El-Jabrah & Al-Shumailan, 2006 Lynch & Allen, 2006 Kalsbeek et al., 2006

Medische problemen die voorkomen in de tandprothetische praktijk zijn algemene aandoeningen door veroudering of aandoeningen van het motorisch systeem, specifieke mondaandoeningen, speekselproblematiek en effecten van medicijngebruik. D Mening werkgroep


22

Niveau IV

De meest voorkomende psychologische problemen die voorkomen in de tandprothetische praktijk zijn adaptatie en acceptatieproblemen, kokhalzen, angst, bruxisme en algemeen psychische of psychiatrische aandoeningen. D Mening werkgroep

Niveau IV

Overige problemen die voorkomen in de tandprothetische praktijk zijn taalproblemen en mensen die een blaasinstrument bespelen. D Mening werkgroep

Niveau IV

Wanneer sprake is van problematiek dient extra aandacht en tijd te worden besteed aan stappen in het behandelplan. De invulling en duur verschilt echter per persoon en aandoening. Tabel 4 geeft een overzicht weer van de door de werkgroep ingeschatte extra verrichtingen en bijbehorende extra behandeltijd. D Mening werkgroep

Aanbevelingen De werkgroep is van mening dat voor in geval van tandheelkundige, medische, psychiatrische of bijzondere problematiek in sommige gevallen extra tijd voor verrichtingen dient te worden uitgetrokken. Tabel 4 geeft hiervan een overzicht. Tabel 4: Overzicht voorkomende problematiek, bijbehorende benodigde verrichtingen en tijd. Probleem Verrichtingen A.Tandheelkundige problematiek Zeer sterk geresorbeerde onderkaak Zeer sterk geresorbeerde bovenkaak Flabby ridge Ongelijke verhouding tussen de kaken Kaakgewrichtsklachten door te lage beet Chronische pijnklachten B. Medische problematiek Algemeen medische aandoening Specifieke mondaandoening Speekselproblemen Medicijn gebruik C. Psychologische problematiek Acceptatieproblemen Adaptatie Kokhalzen Angst Kaakgewrichtsklachten door bruxisme (CMD) Algemeen psychische of psychiatrische problemen D. Bijzondere problematiek Taalproblemen / anderstaligen Blaasmusici

Extra tijd (in min)

Soms voorbehandelen met tissueconditioning meer nazorg Soms voorbehandelen met tissueconditioning meer nazorg Soms voorbehandelen met tissueconditioning meer nazorg Remounten, meer nazorg

30

Gefaseerde beetverhoging, soms verwijzen

30

Voorbehandelen met tissueconditioning, eventueel weke basis verwerken

30

Overleg met cliënt, eventueel arts Overleg met cliënt, soms voorbehandelen Overleg met cliënt Overleg met cliënt, eventueel arts

15 15 15 15

Meer overleg met cliënt vooraf, meer nazorg Meer overleg met cliënt vooraf, meer nazorg Meer uitleg, ademhalingsoefeningen Meer uitleg en overleg met de cliënt, veel communiceren Beetcontrole en overleg cliënt en eventueel arts

60 60 10 90 10

Overleg met de cliënt, veel communiceren

30

Langer communiceren voor begripsvorming Overleg met de cliënt, afdruk oude prothese

30 15

30 30 30

4.5 Rebasing Uitgangsvragen Wat zijn indicaties om een prothese te vervangen? Wat zijn indicaties om een prothese te rebasen? Samenvatting van de literatuur Uit de literatuur komt naar voren dat klachten van esthetische of functionele aard meestal aanleiding geven om uit te zoeken of rebasing zinvol is (Meegen & Kalk, 2011). Bij veranderingen in de maxillomandibulaire relatie of reductie van het alveolaire kaakbot of slijtage of veroudering van de prothese kan rebasing overwegen worden. De prothese dient vooraf gecontroleerd te worden op occlusie, maxillomandibulaire relatie, pasvorm en de kwaliteit van de elementen. Tabel 5 geeft de uitgangspunten voor controle weer en wanneer rebasing dan wel vervanging van de gebitsprothese wordt overwogen. Tabel 5: Uitgangspunten voor controlepunten om rebasing of vervanging te overwegen (aangepast, Meegen, 2011). Te controleren onderdeel

Motivatie voor rebasen

Motivatie voor vervangen

Occlusie & articulatie

Kleine afwijkingen t.o.v centrale relatie. De prothese elementen moeten buiten de mond nog in maximale occlusie op elkaar te positioneren zijn.

Grote afwijkingen in occlusie of articulatie. Te lage verticale dimensie.

Pasvorm

Klachten over: - Verlies van retentie - Verlies van stabiliteit - Pijn In geval van ruimte onder de prothese basis wanneer de protheseranden niet goed van lengte zijn.

Te grote vereiste aanpassingen aan prothesebasis en –randen waardoor de verhouding tussen randen, buccale vlakken en occlusie niet meer in orde zijn.

Elementen

Intacte elementen. Verkleuring of percolatie van prothesebasis.

Sterke abrasie van de elementen.

Conclusie

Niveau III

De tandprotheticus is in staat om te bepalen of rebasing dan wel vervanging van de gebitsprothese geïndiceerd is aan de hand van afwijkingen in occlusie en articulatie, veranderingen in pasvorm en de toestand van de elementen (zie tabel 5). C Meegen & Kalk, 2011


24

Aanbevelingen Rebasing van de gebitsprothese wordt aanbevolen indien er door slechte pasvorm ruimte onder de prothese zit of wanneer randcorrectie een oplossing voor het probleem geeft. Vervanging van de gebitsprothese verdient de voorkeur indien de occlusie, articulatie of beet te grote afwijkingen heeft of wanneer de prothese of prothese elementen versleten is / zijn.

Literatuur Al-Jabrah, O.A., en Y.R. Al-Shumailan. Prevalence of temporomandibular disorder signs in patients with complete versus partial dentures. Clin. Oral. Investig. 2006 Sep; 10(3):167-73 Al-Shammari, K.F., A.K. Al-Khabbaz, J.M. Al-Ansari, R. Neiva en H.L. Wang. Risk indicators for toothloss due to periodontal disease. Journal of Periodontology November 2005, Vol. 76, No. 11, Pages 1910-1918 Becking A.G., Th.J.M. Hoppenreijs, D.B. Tuinzing. Groei- en ontwikkelingsstoornissen van het aangezichtsskelet. Ned. Tijdschr. Tandheelkd. 2007; 114: 34-40 Carlsson, G.E., A. Örtorp, R. Omar. What is the evidence base for the efficacies of different complete denture impression procedures? Journal of dentistry, 41 (2013): 17-23 Centraal Bureau voor de Statistiek, 2010, Gebruik medische voorzieningen t/m 2009, Den Haag/Heerlen, verkregen via http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA =7042mc&D1=220-259&D2=01,5,10,15,20,25-29&VW=T op 12 april 2013 Daou, E.E. The elastomeres for complete denture impression: A review of the literature. The Saudi Dental Journal (2010) 22, 153–160 Eijkman M.A.J., 2011. Volledige gebitsprothesen: een inspanningsverbintenis! Ned. Tijdschr. Tandheelkd.; 118: 617-621 Finkelstein, M.W.A guide to clinical differential diagnosis of oral mucosal lesions. Rotterdam, Procter and Gamble Nederland B.V. verkregen via www.dentalcare.nl, laatst bijgewerkt op 22 juli 2010 Jongh, A., de. Patiënten met psychische problemen. Ned. Tijdschr. Tandheelkd. 2001; 108: 442-445. Jongh, A., de. Lastige patiënten in de tandartspraktijk. Psychische problemen en de gevolgen voor het behandelplan. Bohn Stafleu van Loghum. ISBN: 978-90-313-4253-X Kalk, W, M.A.J. van Waas, J.H. van OS, N. Postema. De volledige gebitsprothese in woord en beeld. Uitgangspunten voor diagnostiek en behandeling van de edentate patiënt. Bohn Stafleu van Loghum, 2004. ISBN: 978-90-313-2175-9 Kalsbeek H., Schuller A.A., Kivit M.M., Baat C. de. Mondzorg in verpleeg- en verzorgingshuizen en instellingen voor verstandelijk gehandicapten. Ned. Tijdschr. Tandheelkd. 2006; 113: 90-95. Lynch, C.D. , en P.F. Allen. Management of the flabby ridge: using contemporary materials to solve an old problem. British Dental Journal 2006: 200, 258-261 Marcenes, W., N.J. Kassebaum, E. Bernabé, A. Flaxman, M. Naghavi, A. Lopez en C.J.L. Murray. Global burden of oral conditions. J Dent Res 92(7):592-597, 2013


25

Meegen H.G. van, W. Kalk. Verbetering van een gebitsprothese door middel van relining of rebasing. Ned. Tijdschr. Tandheelkd. 2011; 118: 545-551 Mercado, M.D.F, en K.D.B. Faulkner The prevalence of craniomandibular disorders in completely endentulous denture wearing subjects. J. Oral Rehabil. 1991; 18: 231-42 Nieuw Amerongen, A. van, E.C.I. Veerman, A. Vissink. Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid. Bohn Stafleu van Loghum, 2004. ISBN: 978-90-313-3973-0 Owen, C.P. 2006. A minimum acceptable protocol for complete dentures. Int. J. Prothodont. 19; 467-474 Tallgren, A. The continuous reduction of the residual alveolar ridges in complete denture wearers: a mixed longutidunal study covering 25 years. J. Prosthet. Dent. 1972; 27(2):120-32 Visvanathan, V., en P.Nix. Managing the patient presenting with xerostomia: a review. Int. J. Clin. Pract. 2010; 64(3): 404-407 Vries, D. de, T.G.M. Zuidgeest, C. de Baat. Zorgverlening aan kwetsbare ouderen met volledige gebitsprothesen: geen plaats voor standaardbehandelingen. Ned. Tijdschr. Tandheelkd 2011; 118: 622-629 Waas M.A.J. van, A. de Jongh, C. Pronk-De Hoog. Een ‘lastige’ prothesepatiënt. Ned Tijdschr Tandheelkd 2000; 107: 107-110 World Health Organisation, Oral Healt. Fact sheet 318, april 2012 verkregen via http://www.who.int/ mediacentre/factsheets/fs318/en/ op 13 september 2013


26

Hoofdstuk 5: Nazorg Uitgangsvragen Na hoeveel tijd vindt de eerste controleafspraak plaats en zijn daarvoor bepaalde indicatoren? Hoe vaak en met welk tijdsinterval dient de prothese gecontroleerd te worden en op welke aspecten wordt de prothese gecontroleerd? Samenvatting van de literatuur Uit een survey volgens de Delphi methode onder 37 tandprothetici uit alle werelddelen komt naar voren dat 98% van de tandprothetici vindt dat er een controle afspraak moet plaatsvinden, waarbij in elk geval, ook wanneer er geen klachten door de cliënt worden gerapporteerd, de mucosa gecontroleerd dient te worden op irritatiehaarden of zweren (Owen, 2006). Periodieke controle is aanbevolen omdat er cliënt-specifieke veranderingen van de weefsels kunnen optreden na verloop van tijd (Felton, 2011). Indien er aanpassingen gedaan moeten worden, bijvoorbeeld op basis van klachten van de cliënt, dient altijd de occlusale verticale dimensie gecontroleerd te worden met daarnaast controle van retentie, stabiliteit en de tevredenheid van de cliënt met kauwvermogen en esthetiek (Owen, 2006). Met uitzondering van de immediaatprothese (Krol, 2011), bestaan er geen wetenschappelijke studies over de meest geschikte frequentie van nazorg (Felton, 2011). Conclusie Er is geen wetenschappelijk bewijs over de geschikte frequentie van de nazorg. Niveau III B Felton, 2011

Overige overwegingen De nazorg geschiedt op lange en korte termijn. Op korte termijn, tot drie weken na de plaatsing, vindt in de meeste gevallen de eerste controle plaats. Enkele prothetici hanteren geen standaard controle afspraken. Redenen om de eerste controle-afspraak te vervroegen zijn klachten van de cliënt, het dragen van een immediaatprothese en in het geval dat er bij aflevering twijfel is over de articulatie, occlusie, beetrelatie, retentie, of centrale relatie. Uitstel van de eerste controleafspraak wordt in sommige gevallen gedaan wanneer de cliënt oud is of een slechte mobiliteit heeft. De controles op lange termijn variëren van 1 tot 3 jaar en in sommige gevallen zelfs alleen in geval van klachten. Tijdens de controle afspraken wordt de ervaring van de cliënt uitgevraagd. Daarnaast wordt veelal de mondholte gecontroleerd op drukplaatsen en de prothese op pasvorm (retentie, occlusie, articulatie) en onderhoud / hygiëne. Aanbevelingen De werkgroep is van mening dat de eerste controle afspraak altijd plaats dient te vinden binnen 3 weken na plaatsing van de gebitsprothese. In verband met de cliënt-specifieke veranderingen van de weefsels die kunnen optreden na verloop van tijd ten gevolge van het dragen van de gebitsprothese of door tandenloosheid wordt jaarlijkse controle op pasvorm, functie en gezondheid van de mucosa aanbevolen.


27

Literatuur Felton D., L. Cooper, I. Duqum, G. Minsley, A Guckes, S. Haug, P.Meredith, C. Solie, D. Avery, N.D. Chandler. Evidence-based guidelines for the care and maintenance of complete dentures : A publication of the American College of Prosthodontists. JADA 2011;142(suppl 1):1S-20S Krol A.A.B., Brenkman R.M., Kalk W. 2011 Een immediate volledige gebitsprothese voor de overgang van een natuurlijk naar een prothetisch occlusiesysteem. Ned. Tijdschr. Tandheelkd. 2011; 118: 537-543 Owen, C.P. 2006. A minimum acceptable protocol for complete dentures. Int. J. Prothodont. 19; 467-474


28

Hoofdstuk 6: Hygiëne, kwaliteit en garantie 6.1 Hygiëne Uitgangsvraag Welke hygiëne voorschriften worden nageleefd tijdens de behandelingen en vervaardiging van de onderdelen en gebitsprothese? Samenvatting van de literatuur Met oog op hygiëne staat in het beroepsprofiel het volgende beschreven: ‘De tandprotheticus bewaakt de kwaliteit van alle voorkomende werkzaamheden door middel van het overdragen van het belang van kwaliteitszorg op de medewerkers en het zelfstandig ontwikkelen van procedures en structuren ter voorkoming van fouten en ter bevordering van hygiëne, milieu, veiligheid en gezondheid van de werknemers.’ (ONT, 2005) Conclusie

Niveau IV

De tandprotheticus ontwikkelt zelfstandig procedures en structuren ter voorkoming van fouten en ter bevordering van hygiëne, milieu, veiligheid en gezondheid van de werknemers. D ONT, 2005

Overige overwegingen De conclusie veronderstelt dat tandprothetici hun eigen hygiëne voorschriften samenstellen of werken vanuit een door de beroepsvereniging geïnitieerd hygiëne voorschrift. Uit de uitkomsten van de vragenlijst blijkt dat alle tandprothetici gebruik maken van de Infectiepreventie in de tandheelkundige praktijk (Werkgroep Infectie Preventie, 2012). Aanbeveling Volgens de werkgroep wordt de richtlijn ‘Infectiepreventie in de tandheelkundige praktijk’ als standaard beschouwd voor hygiënevoorschriften tijdens de behandelingen en bij de vervaardiging van de onderdelen van een gebitsprothese.

6.2 Klachten Uitgangsvraag Op welke manier wordt omgegaan met klachten van een patiënt? Samenvatting van de literatuur Er werden geen studies gevonden waarin de vraag ten aanzien van klachtenregelingen werd geadresseerd.


29

Conclusie

Niveau IV

Bij gebrek aan wetenschappelijk bewijs worden bij de omgang met klachten de aanbevelingen zoals geformuleerd in de klachtenprocedure van de ONT als uitgangspunt genomen. D Mening werkgroep

Aanbeveling Volgens de werkgroep wordt de klachtenprocedure van de ONT als standaard beschouwd bij de behandeling van klachten met betrekking tot het vervaardigingsproces van de volledige gebitsprothese.

6.3 Kwaliteit 6.3.1 Kwaliteitszorg Uitgangsvraag Op welke manieren kan de kwaliteit van het tandprothetisch handelen gewaarborgd worden? Samenvatting van de literatuur Kwaliteit van zorg kan worden onderverdeeld in twee aspecten: 1. kwaliteit van zorg op basis van indicatoren, certificering, richtlijnen en cliënttevredenheid en 2. Kwaliteit op basis van de transparantie van informatie op basis waarvan de cliënten hun keuze maken voor een zorgaanbieder (NZA, 2012). Ten aanzien van kwaliteitsindicatoren voor tandprothetici is in 2012 een Indicatorenset Zichtbare Mondzorg vastgesteld (ITS, 2012). De indicatoren voor tandprothetici worden in tabel 6 overzichtelijk gemaakt. Ten aanzien van certificering is het ONT-branchekeurmerk voor tandprothetici sinds 2008 opgericht. Het branchekeurmerk wordt afgegeven door Roozeboom certification, een onafhankelijke certificerende instelling die het kwaliteitssysteem toetst aan de hand van de eisen van NEN-EN-ISO 9001 en de HKZ norm (Roozeboom consulting, 2013). Roozeboom certification heeft samen met de ONT een kwaliteitsnorm voor tandprothetici geschreven met bijbehorend kwaliteitshandboek. De kwaliteitsnorm wordt beoordeeld door het Centraal College van Deskundigen voor de Zorgsector (CCvD-Z, 2013). Daarnaast zijn er door de ONT sinds 2006 slechts 2 praktijkrichtlijnen ontwikkeld (NZA, 2012). Over de periode 2012 was door het merendeel (>95%) van de cliënten van de tandprotheticus tevreden of neutraal over de aspecten deskundigheid, resultaat, persoonlijke aandacht, duidelijke informatie en mate van meebeslissen (NZA, 2012). Ten aanzien van de transparantie van informatie op basis waarvan cliënten van de tandprotheticus hun keuze maken voor een zorgaanbieder is het aantal cliënten dat ontevreden was over de informatievoorziening van 11% naar 15% gestegen (NZA, 2012). Transparantie over de prijzen, bijvoorbeeld door middel van een standaard prijslijst vermelden op de website kan de kwaliteit tandprothetische zorg verhogen (NZA, 2012).


30

Tabel 6 : Kwaliteitsindicatoren voor de tandprotheticus De tandprotheticus: 1. Voert actief recall beleid voor patiënten met implantaat gedragen protheses. (indicator 1) 2. Beschikt over voldoende technische onderdelen en apparatuur in de praktijk. (indicator 5) 3. Geeft garantie op eigen restauraties. (indicator 6) 4. Voert een patiënttevredenheidsonderzoek uit met betrekking tot de geleverde zorg. (indicator 7) 5. Staat ingeschreven bij het Kwaliteits Register Tandprothetici (KRTp) en heeft voldoende zorgverleners werkend in de praktijk die zijn aangesloten bij de Stichting Garantiefonds Mondzorg (SGM). (indicator 8) 6. Vervaardigt voldoende volledige, partiële en implantaat gedragen gebitsprotheses tijdens de meetperiode. (indicator 10) 1 7. Doet aan systematische verslaglegging en houdt het patiëntendossier bij . (indicator 12) 1

voor opsomming van de specifieke items voor verslaglegging zie hoofdstuk 6.3.2.

Transparantie over de kwaliteit van de geleverde zorg leidt tot een sterkere uitgangspositie in de onderhandeling tussen de tandprotheticus en zorgverzekeraar (NZA, 2010), helpt potentiële cliënten bij hun keuze voor de zorgaanbieder (NZA, 2012) en zorgt het ervoor dat onnodige behandelvariatie tussen behandelaars wordt verminderd (Gezondheidsraad, 2012). Patiëntervaring is een andere kwaliteitsindicator. Uit de beschreven indicatorenset (punt 4, indicator 7) wordt niet duidelijk wat er met de informatie uit de patiëntervaring vragenlijsten wordt gedaan. Echter, evaluaties zijn alleen nuttig wanneer de uitkomsten ervan worden gebruikt voor verbetering, zoals in de traditionele kwaliteitscirkel van Deming wordt weergegeven (Moen & Norman, 2009). Conclusie

Niveau IV

Kwaliteit van zorg kan worden gewaarborgd door het vaststellen van kwaliteitsindicatoren, certificering, ontwikkelen van en implementeren van praktijkrichtlijnen, het vaststellen van cliënttevredenheid als onderdeel van een kwaliteitscyclus en door middel van transparantie van informatie op basis waarvan cliënten hun keuze maken voor een zorgaanbieder. D NZA, 2012

6.3.2 Verslaglegging Uitgangsvraag Welke eisen dienen te worden gesteld aan het verslagleggen van tandprothetisch handelen en de kwaliteitscriteria bij verwijzing? Samenvatting van de literatuur Het verslagleggingsformulier voor tandprothetici dient de volgende items te bevatten: medische anamnese, tandheelkundige anamnese, status preasens, data van periodieke controles, klacht en hulpvraag van de cliënt, uitgevoerde onderzoeken, röntgenfoto’s, tandprothetische diagnose en indicatiestelling, behandel- of zorgplan, uitgevoerde verrichtingen en de naam/functie van de uitvoerende, eventuele verwijzingen, rapportage van verrichtingen die mislukt zijn, mondzorgadviezen en –behandelingsvoorstellen, (tussentijdse) evaluaties van behandeltrajecten, gegevens in het kader van horizontale en verticale verwijzing en voorgeschreven medicatie (ITS, 2012).


31

Een tandprotheticus kan horizontaal verwijzen naar een collega of naar een tandarts of tandprotheticus met speciale vaardigheden (zie hoofdstuk 3). De verticale verwijzing gebeurt schriftelijk en de manier waarop is in een verwijsprotocol vastgelegd (ONT, 2005). Zie hiervoor het verwijsprotocol opgenomen in Bijlage 6. Conclusies Het verslagleggingsformulier voor tandprothetici dient de volgende items te bevatten:

Niveau IV

-

Medische anamnese; Tandheelkundige anamnese; Status preasens; Data van periodieke controles; Klacht en hulpvraag van de cliënt; Uitgevoerde onderzoeken; Röntgenfoto’s; Tandprothetische diagnose en indicatiestelling; Behandel- of zorgplan; Uitgevoerde verrichtingen en de naam/functie van de uitvoerende; Eventuele verwijzingen; Rapportage van verrichtingen die mislukt zijn; Mondzorgadviezen en –behandelingsvoorstellen; (tussentijdse) Evaluaties van behandeltrajecten; Gegevens in het kader van horizontale en verticale verwijzing, en; Voorgeschreven medicatie.

D ITS, 2012

Niveau IV

De wijze waarop verwijzing door een tandprotheticus naar een collega tandprotheticus geschiedt is niet geprotocolleerd. D ONT, 2013

Niveau IV

Verwijzing door een tandprotheticus naar een tandarts of specialist geschiedt schriftelijk volgens het standaard verwijsprotocol van de ONT. D ONT, 2005

Aanbeveling De werkgroep adviseert om ter bevordering van de transparantie van de kwaliteit van geleverde tandprothetische zorg een standaard verslagleggingsformulier te ontwikkelen en te implementeren. Aanbevolen wordt om een standaard verwijsprotocol voor horizontale verwijzing te ontwikkelen en te implementeren. Ter bevordering van de transparantie wordt aanbevolen om verwijsprotocollen openbaar beschikbaar te stellen.


32

6.4 Garantie Uitgangsvraag Welke garantietermijn wordt gehanteerd op het materiaal? Samenvatting van de literatuur Er werden geen studies gevonden waarin de vraag ten aanzien van garantietermijn op het materiaal, constructie en pasvorm van de volledige gebitsprothese werd geadresseerd. Conclusie

Niveau IV

Bij gebrek aan wetenschappelijk bewijs wordt voor de garantietermijn op het materiaal, constructie en pasvorm van de volledige gebitsprothese de standaardtermijn van 1 jaar van ONT als uitgangspunt genomen. D Mening werkgroep

Aanbeveling De werkgroep adviseert een garantiedocument voor materiaal, constructie en pasvorm van de volledige gebitsprothese op te stellen, waarbij de rechten en plichten van tandprotheticus en cliënt worden opgenomen (zie Bijlage 7 voor voorbeeld inhoud garantiedocument).

Literatuur CCvD-Z, 2013. Verkregen via www.hkz.nl/content/25/55/ op 13-8-2013. Gezondheidsraad. De mondzorg van morgen. Den Haag: Gezondheidsraad, 2012; publicatienr. 2012/04 ITS onderzoeksbureau in samenwerking met mondzorgkoepels (ANT, NMT, NVM, ONT, NVIJ en SRI), 2012. Indicatorset Zichtbare Mondzorg voor uitvraag in 2012. Nijmegen. Verkregen via: zichtbarezorg.nl/page /Eerstelijnszorg/Mondzorg/Archief. Moen, R & C. Norman, 2009. Evolution of the PDCA-cycle. Verkregen via http://pkpinc.com/files/ NA01MoenNormanFullpaper.pdf op 6-8-2012. NZA, Nederlandse Zorgautoriteit. Monitor Zorginkoop Zorgverzekeraars, maart 2010. NZA, Nederlandse Zorgautoriteit. Marktscan Mondzorg – december, weergave van de markt tot en met september 2012. December 2012. ONT, klachtenprocedure, verkregen via website van ont via ont.nl/klachten/procedure Verkregen op 11-7-2013 ONT, Beroepsprofiel. Baarn, 2005 Verkrijgbaar via www.ont.nl/upload/docs/ONT-beroepsprofiel.pdf Verkregen op 11-7-2013 ONT, telefoongesprek met Kim Weenink, 1 november 2013 Roozeboom consulting, 2013. Verkregen via www.roozeboomconsulting.nl/diensten/tandprothetici op 13-82013. Werkgroep Infectie Preventie (WIP), Infectiepreventie in de tandheelkundige praktijk. Vastgesteld 2007, revisie 2012 Verkrijgbaar via www.vgt.nl/downloads/pdf/richtlijn_praktijkhygiene_2007.pdf verkregen op 11-7-2013


33

Hoofdstuk 7: Implementatie Uitgangsvraag Hoe wordt de implementatie van de richtlijn gewaarborgd? Samenvatting van de literatuur Ten aanzien van de implementatie van richtlijnen in de praktijk kunnen barrières bestaan onder professionals werkend in de mondzorg, die de acceptatie en invoering van evidence-based richtlijnen negatief beïnvloeden (Spalek e.a., 2010). Praten over deze barrières en het aanbieden van simpele, heldere en toepasbare informatie kan de implementatie van evidence-based richtlijnen verbeteren. In wetenschappelijke reviews is inconsistent bewijs over de waarde van meervoudige interventies ten opzichte van enkelvoudige implementatiestrategieën van evidence based richtlijnen in de praktijk (Mettes et al., 2010; Leentjes, 2008; Prior et al., 2008; Grimshaw & Eccles, 2004;). Kenmerken van de richtlijn (o.a. de inhoud, vorm, formulering en lay-out), het individu (o.a. kennis, motivatie, gedrag en leeftijd), de sociale omgeving (o.a. het betrekken van professionals en het inzetten van sleutelfiguren), de organisatie (bijvoorbeeld scholing aanbieden of casuïstiek m.b.v. richtlijn uitwerken) en de maatschappij (financiële prikkels) beïnvloeden het gebruik van multidisciplinaire richtlijnen (Sinnema, 2009). Conclusie

Niveau III

Er is inconsistent bewijs over de waarde van meervoudige interventies ten opzichte van enkelvoudige implementatiestrategieën van evidence based richtlijnen in de praktijk. B

Mettes, 2010

Overige overwegingen Ondanks het gebrek aan consistent bewijs voor bepaalde interventiestrategieën kan op basis van informatie van ervaren richtlijnontwikkelaars een effectieve implementatiestrategie voor de herziene richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’ vormgegeven worden. Hiervoor is gebruik gemaakt van de tool ‘Implementatie van Richtlijnen’, ontwikkeld in het project ‘Handleiding en Toolbox Richtlijnontwikkeling in de Nederlandse Gezondheidszorg (HARING)’ (Haring, 2010) en de ‘Doorbraakmethodiek’ zoals beschreven in hoofdstuk 19 van ‘Evidence based richtlijnontwikkeling, een leidraad voor de praktijk’ (Everdingen et al., 2004). Aanbevelingen algemeen 1. Voer een formele authorisatieprocedure uit voor de ingebruikname van de richtlijn. 2. Ontwikkel specifieke hulpmiddelen die de implementatie bevorderen. Voor tandprothetici zijn dit bijvoorbeeld samenvattingen en beslisbomen; voor cliënten algemene informatiefolders, internettoepassingen of video’s; voor organisaties zorgpaden, protocollen of modellen voor samenwerking.


34

3. Ontwikkel een richtlijn implementatieplan volgens een PDCA cyclus (plan-do-check-act). Neem hierbij de volgende aspecten in acht: - Stel een doorbraak projectteam vast met deelnemers met voldoende expertise. - Maak een duidelijke omschrijving van de doelgroepen aanwezig, met inachtneming van de verschillende benadering voor verschillende segmenten in de doelgroep. - Stel een concrete omschrijving vast over de manier waarop informatie wordt verspreid. - Stel iemand verantwoordelijk is voor verspreiding van de richtlijn. - Evalueer de verspreiding en informatie en het daadwerkelijk gebruik van de richtlijn in de praktijk. - Laat het doorbraakteam de volgende 3 vragen uitwerken: o Wat willen wij bereiken? (SMART geformuleerd doel) o Wanneer is er sprake van een verbetering? (meten) o Welke veranderingen resulteren in verbetering? (veranderen) - Laat het doorbraakteam eerst op kleine schaal de implementatie testen en vervolgens op grote schaal. - Betrek de doelgroep op alle belangrijke momenten in het proces. 4. Maak een systematische analyse van de verwachte factoren die de implementatie van de richtlijn op positieve of negatieve wijze beïnvloeden. Maak hierbij onderscheid tussen succes belemmerende of bevorderende factoren van professionals, cliënten, teams, organisaties, politieke context en andere betrokken partijen. 5. Zorg voor ondersteuning voor het implementatieplan op het gebied van financiële middelen , personele bezetting en materiële voorzieningen.

Aanbevelingen specifiek 6. Ontwikkel specifieke hulpmiddelen die de implementatie bevorderen. Voor tandprothetici: - Ontwikkel en implementeer een gestandaardiseerd online verslagleggingsformulier waarin op eenvoudige wijze alle in de richtlijn opgenomen handelingen kunnen worden beschreven en toegelicht. - Ontwikkel een workshop, die bij deelname accreditatiepunten oplevert, over het gebruik van de richtlijn bij het tandprothetisch handelen en bij het invullen van het verslagleggingsformulier. - Ontwikkel een implementatieplan voor het gebruik van de richtlijn bij de opleiding tot tandprotheticus. - Bepaal samen met Roozeboom certification en het Centraal College van Deskundigen voor de Zorgsector op welke manier het werken en verslagleggen volgens de herziene richtlijn volledige gebitsprothese als prestatie-indicator in het kwaliteitszorgsysteem kan worden opgenomen. Voor zorgverzekeraars: - Ontwikkel een overzichtelijk document waarin de standaard stappen met gebruikelijke tijdsindicatoren staan en de gebruikelijke extra tijd bij de veelvoorkomende klachten. Voor cliënten: - Herzie folders en informatie voor patiënten op actualiteit van tandprothetisch handelen. - Ontwikkel beeldmateriaal voor patiënten over de handelingen ter voorbereiding op de behandeling. - Herzie of ontwikkel een standaard folder over de verzorging en het standaard onderhoud van de volledige gebitsprothese.


35

Aanbevelingen ter bevordering van de actualisatie van de richtlijn 7. Het opstellen van een procedure voor omgang met nieuwe knelpunten en wetenschappelijke inzichten met betrekking tot de vervaardiging volledige gebitsprothesen. 8. Het aanstellen van een coördinator ‘actualisering richtlijn’ voor het continue actueel houden van de richtlijn. 9. Systematisch monitoren van relevante wetenschappelijke literatuur en praktijkgegevens en cliëntenevaluaties. 10. Het ontwikkelen van een forum of platform waarbij gebruikers van de richtlijn op eenvoudige wijze commentaar en problemen bij het gebruik van de richtlijn kunnen leveren. 11. Een terugkerend overleg tussen gebruikers, beroepsvereniging en coördinator van de richtlijn plannen en uitvoeren volgens PDCA cyclus.

Literatuur Everdingen, van J.J.E., J.S. Burgers, W.J.J. Assendelft, J.A. Swinkels, T.A. van Barneveld, J.L.M. van de Klundert. Evidence-based richtlijnontwikkeling, een leidraad voor de praktijk. Houten, Bohn Stafleu Van Loghum, 2004; ISBN: 90 31342092. Grimshaw J.M., M.P. Eccles. Is evidence-based implementation of evidence-based care possible? Med J Aust. 2004 Mar 15;180(6 Suppl):S50-1. Haring, 2010. Tool implementatie van richtlijnen, verkregen via http://www.ha-ring.nl/tool-10 op 20 oktober 2013. Leentjes, A.F.G. & J.S. Burgers, 2008. Welke factoren zijn belangrijk bij succesvolle implementatie van richtlijnen? Tijdschrift voor Psychiatrie, 50, 6: 329-335 Mettes, T.G., W.J. van der Sanden, E. Bronkhorst, Impact of guideline implementation on patient care: a cluster RCT. J Dent Res. 2010; 89:71-6. Prior M., M. Guerin , K. Grimmer-Somers. The effectiveness of clinical guideline implementation strategies – a synthesis of systematic review findings. J Eval Clin Pract. 2008 Oct;14(5):888-97. Sinnema, H., G. Franx, H. van ’t Land, 2009. Trendrapportage GGZ 2009, Multidisciplinaire richtlijnen in de GGZ, themarapportage. Trimbos Instituut, Utrecht: ISBN 978-90-5253-651-4 Spalek, H., M. Song, D.E. Polk, T. Bekhuis, J. Fantsve-Hawley, C. Aravamudhan. Barriers to Implementing Evidence-Based Clinical Guidelines: A Survey of Early Adopters. J. Evid. Base Dent. Pract 2010; 10: 195-206


36

BIJLAGE 1: Overzicht leden van de werkgroep De werkgroep is in de periode februari tot september 2013 drie maal bijeen gekomen onder leiding van Marnix de Romph (voorzitter) tevens directeur van de Organisatie van Nederlandse Tandprothetici (ONT). Naast de voorzitter maakten de volgende personen deel uit van de werkgroep: -

Dhr. G.J.J.H. Adolfsen, tandprotheticus tevens voorzitter van ONT, Lochem en Enschede.

-

Dhr. J.P.R.H. Baak, tandprotheticus, Tilburg.

-

Dhr. R.J.M. Benders, tandprotheticus, Houten.

-

Dhr. J.E. Buschman, tandprotheticus tevens praktijkdocent opleiding tandprothetiek, Wassenaar, Voorschoten en Leidschendam.

-

Dhr. B.P. van Eenennaam, tandprotheticus, Den Helder.

-

Dhr. E.W. Engelbrecht, tandprotheticus tevens vice-voorzitter International Federation of Denturists, Utrecht.

-

Dhr. R.E. de Grave, tandprotheticus tevens praktijkdocent opleiding tandprothetiek, Hellevoetsluis en Hoogvliet.

-

Dhr. L.H.M. Hoogstraten, tandprotheticus, Maarssen en Vleuten.

-

Dhr. B.G. Kerdijk, tandprotheticus, Delft.

-

Dhr. T.F.M. Klaassen, tandprotheticus tevens vice-voorzitter van de ONT en directeur Dent Connect, Oosterhout.

-

Dhr. R. Leeseman, tandprotheticus tevens adviseur opleiding tandprothetiek, Uithoorn.

-

Dhr. R. Makken, tandprotheticus, Sneek.

-

Dhr. R. Oster, tandprotheticus tevens penningmeester van ONT, Spijkenisse.

-

Dhr. R. van der Reijden, tandprotheticus tevens praktijkdocent opleiding tandprothetiek, Rotterdam.

-

Dhr. T. Rolink, tandprotheticus, Beilen.

-

Dhr. F.W. Rullens, tandprotheticus, Voorburg.

-

Dhr. V.R. Schultz, tandprotheticus, Almelo en Goor.

-

Dhr. I. Swaluë, tandprotheticus, Hillegom.

-

Dhr. B. van Veen, tandprotheticus, Assen.

-

Dhr. D.R. Venrooy, tandprotheticus, Rotterdam en Nieuwerkerk a/d IJssel.

-

Dhr. M.J.H. Verdoes, tandprotheticus, Heerlen.

-

Dhr. E.C.G. Veringmeijer, tandprotheticus, Schiedam.

-

Dhr. J.A. de Vries, tandprotheticus, Zwolle.

-

Dhr. R. Waars, tandprotheticus, Bussum.


37

-

Dhr. F.W.C. Zieck, tandprotheticus, Meppel, Hardenberg, Nieuw-Amsterdam, Emmen.

-

Dhr. S.A. Zieck, tandprotheticus, Meppel, Hardenberg, Nieuw-Amsterdam en Emmen.

Onderzoekers: -

Mevr. M. Feenstra Msc., onderzoeker bij het Instituut voor Zorgprofessionals, Utrecht.

-

Dhr. C.U. Ober MSc., onderzoeker bij het Instituut voor Zorgprofessionals, Utrecht.


38

BIJLAGE 2: Overzicht uitgangsvragen

Epidemiologie -

Hoeveel procent van de Nederlandse bevolking heeft een volledige gebitsprothese en wat is de voorspelde prevalentie van de volledige gebitsprothese voor het komende decennium?

Informatievoorzieining -

Welke informatie, met betrekking tot behandelplan van de tandprotheticus, dient aan cliënten te worden gegeven en in welke vorm? Welke informatie, met betrekking tot het product ‘de volledige gebitsprothese’, dient aan de cliënten van de tandprotheticus te worden gegeven en in welke vorm?

Organisatorische aspecten -

Wanneer is horizontale verwijzing (naar andere tandarts algemeen practicus of tandprotheticus) geïndiceerd? Wanneer is verwijzing naar een Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde of een tandarts of tandprotheticus met speciale vaardigheden geïndiceerd?

Behandeling -

-

Wat zijn aanleidingen waarvoor een cliënt kan worden doorverwezen naar een tandprotheticus? Wat zijn de te doorlopen stappen bij een standaard behandeling en hoeveel tijd kosten deze stappen? Welke materialen kunnen worden gebruikt bij de vervaardiging van de definitieve prothese en wat zijn daarvoor indicatoren? Wat zijn de (meest) voorkomende tandheelkundige problemen en wat zijn de extra handelingen en geschatte tijdsduur tijdens de intakeprocedure, het voortraject, de plaatsing en de nazorg? Wat zijn de (meest) voorkomende medische problemen en wat zijn de extra handelingen en geschatte tijdsduur tijdens de intakeprocedure, het voortraject, de plaatsing en de nazorg? Wat zijn de (meest) voorkomende psychologische problemen en wat zijn de extra handelingen en geschatte tijdsduur tijdens de intakeprocedure, het voortraject, de plaatsing en de nazorg? Welke problemen die niet vallen onder tandheelkundige, medische of psychologische problematiek komen voor en wat zijn de extra handelingen en geschatte tijdsduur tijdens de intakeprocedure, het voortraject, de plaatsing en de nazorg? Wat zijn indicaties om een prothese te vervangen? Wat zijn indicaties om een prothese te rebasen?

Nazorg -

Na hoeveel tijd vindt de eerste controleafspraak plaats en zijn daarvoor bepaalde indicatoren? Hoe vaak en met welk tijdsinterval dient de prothese gecontroleerd te worden en op welke aspecten wordt de prothese gecontroleerd?


39

Hygiëne, kwaliteit en garantie -

Welke hygiëne voorschriften worden nageleefd tijdens de behandelingen en vervaardiging van de onderdelen en gebitsprothese? Op welke manier wordt omgegaan met klachten van een patiënt? Op welke manieren kan de kwaliteit van het tandprothetisch handelen gewaarborgd worden? Welke eisen dienen te worden gesteld aan het verslagleggen van tandprothetisch handelen en de kwaliteitscriteria bij verwijzing? Welke garantietermijn wordt gehanteerd op het materiaal?

Implementatie -

Hoe wordt de implementatie van de richtlijn gewaarborgd?


40

BIJLAGE 3: Overzicht aanbevelingen Hoofdstuk 2: Voorlichting 2.1 Informatie over het behandelplan 1. Het verdient de aanbeveling dat informatievoorziening omtrent behandelplan en product altijd wordt vastgelegd in een patiëntendossier. Informatie hieromtrent die altijd dient te worden opgenomen is: - de reden van de hulpvraag - verwachtingen omtrent comfort, functie en esthetiek - ervaringen van de cliënt met eerdere gebitsprothesen - de behandelwensen van de cliënt 2.2 Productinformatie 2. Het verdient de aanbeveling dat altijd informatie over de aard en doel van het onderzoek, andere behandelmethoden en de gezondheidstoestand van de mond van de cliënt door de tandprotheticus aan de cliënt wordt verstrekt tijdens het eerste consult, eventueel aangevuld met informatie uit folders, van een website of aan de hand van modellen.

Hoofdstuk 3: Organisatorische aspecten 1.

2. 3.

Horizontale verwijzing is geïndiceerd wanneer: a. de professional een collega behandelaar beter bekwaam acht; b. wanneer een professional zichzelf onvoldoende affiniteit toedicht met betrekking tot een specifieke hulp- of zorgvraag, en; c. wanneer de cliënt er zelf om vraagt. Verwijzing naar tandartsen, implantologen of kaakchirurgen is geïndiceerd bij voorbehouden handelingen. Verwijzing naar Centra voor Bijzondere Tandheelkunde (CBT) is geïndiceerd bij cliënten met: a. zeer ernstige tandheelkundige beperkingen; b. verstandelijke beperkingen; c. lichamelijke beperkingen, en; d. medische beperkingen. De verwijzing naar CBT dient te geschieden via de tandarts van de cliënt.

Hoofdstuk 4: Behandeling 4.2 Standaard behandeling 1. Bij de totstandkoming van de volledige gebitsprothese volgens een standaardprocedure worden negen stappen als standaard beschouwd. In tabel 2 worden de stappen, inclusief minimale verrichtingen en bijbehorende tijdsduur tijdens en buiten het consult weergegeven.


41

Tabel 2: overzicht stappenplan standaardbehandeling en gemiddelde tijdsduur per stap. Stap Verrichting Minimale verrichtingen Tijd voor consult (in min.) 1 Intakeprocedure In kaart brengen van: 25 1 - Reden van de zorgvraag en behandelwensen - Cliënt ’s doelen, verwachtingen en haalbaarheid 1, 2 tegenover comfort, functie, esthetiek 2 - Cliënt ’s ervaringen met eerdere protheses 1 Medische anamnese afnemen 2 Mondonderzoek + voorbehandeling van mucosa 3 Uitleg financiële consequenties 3 Opstellen behandelplan 3 Desinfectie, administratie 3 2 Beginafdruk Lepels passen 30 3 Afdruk onder & boven 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 3 3 Individuele Lepels passen & corrigeren 45 3 afdruk Randopbouw 3 Afdruk onder & boven 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 4 Beet bepalen Bepalen van: 30 2 - Mediaan, vlak van Camper, centrale relatie & lachlijn - Verticale dimensie van occlusie rekening houdend met interocclusale (freeway) ruimte (in relatie tot spreken, 2 functie en esthetiek van de cliënt) 3 Kleur en vorm tanden uitzoeken 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 3 5 Beetregistratie Intra-orale pijlpuntregistratie 30 3 Passen van de frontelementen 3 Esthetische wensen en beoordeling vastleggen 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 1,2 6 Passen in was Bespreken en accorderen van esthetische aspecten 30 3 Beoordeling van functionele aspecten (door cliënt) 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 3 7 Plaatsen Controle beet, pasvorm en articulatie 30 3 Cliënt het eindproduct laten beoordelen Instructies geven aan cliënt omtrent hygiëne en de 2 noodzaak voor controleafspraken De zorgvraag, het behandeldoel en bij intake aangegeven 1 beperkingen met de cliënt bespreken 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 8 Nacontrole Controle van: 30 2,3 - Gebitsprothese in en uit de mond 2 - Occlusale verticale dimensie, retentie & stabiliteit 2 - Cliënt ‘s tevredenheid met kauwvermogen & esthetiek 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging 9 Nazorg & Recall Controle van: 15 2,3 - Gebitsprothese in en uit de mond 2 - Mucosa (ook indien er geen klachten zijn) 3 Desinfectie, administratie, verslaglegging

Tijd buiten consult (in min.)

15

15

15

15

15

15

15

15

15

1. Eijkman M.A.J., 2011. Volledige gebitsprothesen: een inspanningsverbintenis! Ned. Tijdschr. Tandheelkd.; 118: 617-621 2. Owen, C.P. 2006. A minimum acceptable protocol for complete dentures. Int. J. Prothodont. 19; 467-474 3. Mening werkgroep volgens consensus procedure


42

4.3 Materiaal 2. Bij de materiaalkeuze bij de totstandkoming van de volledige gebitsprothese dient rekening gehouden te worden met het CE-keurmerk en de duurzaamheid van het te gebruiken materiaal, de voorkeur van de cliënt en aanwezigheid van allergieën van de cliënt. 4.4 Voorkomende problematiek 3. De werkgroep is van mening dat voor in geval van tandheelkundige, medische, psychiatrische of bijzondere problematiek in sommige gevallen extra tijd voor verrichtingen dient te worden uitgetrokken. Tabel 4 geeft hiervan een overzicht.

Tabel 4: Overzicht voorkomende problematiek, bijbehorende benodigde verrichtingen en tijd. Probleem Verrichtingen A.Tandheelkundige problematiek Zeer sterk geresorbeerde onderkaak Zeer sterk geresorbeerde bovenkaak Flabby ridge Ongelijke verhouding tussen de kaken Kaakgewrichtsklachten door te lage beet Chronische pijnklachten B. Medische problematiek Algemeen medische aandoening Specifieke mondaandoening Speekselproblemen Medicijn gebruik C. Psychologische problematiek Acceptatieproblemen Adaptatie Kokhalzen Angst Kaakgewrichtsklachten door bruxisme (CMD) Algemeen psychische of psychiatrische problemen D. Bijzondere problematiek Taalproblemen / anderstaligen Blaasmusici

Extra tijd (in min)

Soms voorbehandelen met tissueconditioning meer nazorg Soms voorbehandelen met tissueconditioning meer nazorg Soms voorbehandelen met tissueconditioning meer nazorg Remounten, meer nazorg

30

Gefaseerde beetverhoging, soms verwijzen

30

Voorbehandelen met tissueconditioning, eventueel weke basis verwerken

30

Overleg met cliënt, eventueel arts Overleg met cliënt, soms voorbehandelen Overleg met cliënt Overleg met cliënt, eventueel arts

15 15 15 15

Meer overleg met cliënt vooraf, meer nazorg Meer overleg met cliënt vooraf, meer nazorg Meer uitleg, ademhalingsoefeningen Meer uitleg en overleg met de cliënt, veel communiceren Beetcontrole en overleg cliënt en eventueel arts

60 60 10 90 10

Overleg met de cliënt, veel communiceren

30

Langer communiceren voor begripsvorming Overleg met de cliënt, afdruk oude prothese

30 15


30 30 30

43

4.5 Rebasing 4. Rebasing van de gebitsprothese wordt aanbevolen indien er door slechte pasvorm ruimte onder de prothese zit of wanneer randverlenging een oplossing voor het probleem geeft. 5. Vervanging van de gebitsprothese verdient de voorkeur indien de occlusie, articulatie of beet te grote afwijkingen heeft of wanneer de prothese of prothese elementen versleten is / zijn. 6. In geval van kunststof elementen wordt rebasing afgeraden.

Hoofdstuk 5: Nazorg 1. De werkgroep is van mening dat de eerste controle afspraak altijd plaats dient te vinden binnen 3 weken na plaatsing van de gebitsprothese. 2. In verband met de cliënt-specifieke veranderingen van de weefsels die kunnen optreden na verloop van tijd ten gevolge van het dragen van de gebitsprothese of door tandenloosheid wordt jaarlijkse controle op pasvorm, functie en gezondheid van de mucosa aanbevolen.

Hoofdstuk 6: Hygiëne, kwaliteit en garantie 6.1 Hygiëne 1. Volgens de werkgroep wordt de richtlijn ‘Infectiepreventie in de tandheelkundige praktijk’ als standaard beschouwd voor hygiënevoorschriften tijdens de behandelingen en bij de vervaardiging van de onderdelen van een gebitsprothese. 6.2 Klachten 2. Volgens de werkgroep wordt de klachtenprocedure van de ONT als standaard beschouwd bij de behandeling van klachten met betrekking tot het vervaardigingsproces van de volledige gebitsprothese. 6.3 Kwaliteit 3. De werkgroep adviseert om ter bevordering van de transparantie van de kwaliteit van geleverde tandprothetische zorg een standaard verslagleggingsformulier te ontwikkelen en te implementeren. 6.4 Garantie 4. De werkgroep adviseert een garantiedocument voor materiaal, constructie en pasvorm van de volledige gebitsprothese op te stellen, waarbij de rechten en plichten van tandprotheticus en cliënt worden opgenomen (zie Bijlage 7 voor voorbeeld inhoud garantiedocument).


44

Hoofdstuk 7: Implementatie Aanbevelingen algemeen 12. Voer een formele authorisatieprocedure uit voor de ingebruikname van de richtlijn. 13. Ontwikkel specifieke hulpmiddelen die de implementatie bevorderen. Voor tandprothetici zijn dit bijvoorbeeld samenvattingen en beslisbomen; voor cliënten algemene informatiefolders, internettoepassingen of video’s; voor organisaties zorgpaden, protocollen of modellen voor samenwerking. 14. Ontwikkel een richtlijn implementatieplan volgens een PDCA cyclus (plan-do-check-act). Neem hierbij de volgende aspecten in acht: - Stel een doorbraak projectteam vast met deelnemers met voldoende expertise. - Maak een duidelijke omschrijving van de doelgroepen aanwezig, met inachtneming van de verschillende benadering voor verschillende segmenten in de doelgroep. - Stel een concrete omschrijving vast over de manier waarop informatie wordt verspreid. - Stel iemand verantwoordelijk is voor verspreiding van de richtlijn. - Evalueer de verspreiding en informatie en het daadwerkelijk gebruik van de richtlijn in de praktijk. - Laat het doorbraakteam de volgende 3 vragen uitwerken: o Wat willen wij bereiken? (SMART geformuleerd doel) o Wanneer is er sprake van een verbetering? (meten) o Welke veranderingen resulteren in verbetering? (veranderen) - Laat het doorbraakteam eerst op kleine schaal de implementatie testen en vervolgens op grote schaal. - Betrek de doelgroep op alle belangrijke momenten in het proces. 15. Maak een systematische analyse van de verwachte factoren die de implementatie van de richtlijn op positieve of negatieve wijze beïnvloeden. Maak hierbij onderscheid tussen succes belemmerende of bevorderende factoren van professionals, cliënten, teams, organisaties, politieke context en andere betrokken partijen. 16. Zorg voor ondersteuning voor het implementatieplan op het gebied van financiële middelen , personele bezetting en materiële voorzieningen. Aanbevelingen specifiek 17. Ontwikkel specifieke hulpmiddelen die de implementatie bevorderen.

Voor tandprothetici: -

-

-

Ontwikkel en implementeer een gestandaardiseerd online verslagleggingsformulier waarin op eenvoudige wijze alle in de richtlijn opgenomen handelingen kunnen worden beschreven en toegelicht. Ontwikkel een workshop, die bij deelname accreditatiepunten oplevert, over het gebruik van de richtlijn bij het tandprothetisch handelen en bij het invullen van het verslagleggingsformulier. Ontwikkel een implementatieplan voor het gebruik van de richtlijn bij de opleiding tot tandprotheticus.


45

-

Bepaal samen met Roozeboom certification en het Centraal College van Deskundigen voor de Zorgsector op welke manier het werken en verslagleggen volgens de herziene richtlijn volledige gebitsprothese als prestatie-indicator in het kwaliteitszorgsysteem kan worden opgenomen.

Voor zorgverzekeraars: -

Ontwikkel een overzichtelijk document waarin de standaard stappen met gebruikelijke tijdsindicatoren staan en de gebruikelijke extra tijd bij de veelvoorkomende klachten.

Voor cliënten: -

Herzie folders en informatie voor patiënten op actualiteit van tandprothetisch handelen. Ontwikkel beeldmateriaal voor patiënten over de handelingen ter voorbereiding op de behandeling. Herzie of ontwikkel een standaard folder over de verzorging en het standaard onderhoud van de volledige gebitsprothese.

Aanbevelingen ter bevordering van de actualisatie van de richtlijn 18. Het opstellen van een procedure voor omgang met nieuwe knelpunten en wetenschappelijke inzichten met betrekking tot de vervaardiging volledige gebitsprothesen. 19. Het aanstellen van een coördinator ‘actualisering richtlijn’ voor het continue actueel houden van de richtlijn. 20. Systematisch monitoren van relevante wetenschappelijke literatuur en praktijkgegevens en cliëntenevaluaties. 21. Het ontwikkelen van een forum of platform waarbij gebruikers van de richtlijn op eenvoudige wijze commentaar en problemen bij het gebruik van de richtlijn kunnen leveren. 22. Een terugkerend overleg tussen gebruikers, beroepsvereniging en coördinator van de richtlijn plannen en uitvoeren volgens PDCA cyclus.


46

BIJLAGE 4: Vragenlijst herziene richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’ Geacht ONT lid, De ONT is bezig met de herziening van de richtlijn voor de vervaardiging van de volledige gebitsprothese. Op dit moment werkt het Instituut voor Zorgprofessionals in samenwerking met de leden van de ONT aan deze herziening. Een onderdeel van de herziening is het formuleren van uitgangsvragen voor de herziening van de richtlijn. Deze uitgangsvragen zijn tijdens de bijeenkomst van de ONT op 18 april 2013 door de leden beoordeeld en geprioriteerd. Op basis van deze uitgangsvragen is deze enquête opgesteld. Bij deze mail treft u een link aan met een koppeling naar de definitieve vragenlijst over de geïnventariseerde knelpunten. Het betreft vragen over de informatievoorziening, de vervaardiging en de rapportage van het prothese vervaardigingproces. Het is de bedoeling dat u als tandprotheticus de vragen beantwoordt zoals u op dit moment handelt in uw praktijk. Op deze manier krijgen wij een zo getrouw mogelijk beeld van de huidige manier van werken. Wij krijgen de betrouwbaarste resultaten als iedereen meedoet. Het is daarom belangrijk dat ook u deze vragenlijst invult. Het invullen van de vragenlijst kost ongeveer 45 minuten. U heeft tot 1 juni de tijd om de enquête in te vullen. De resultaten van de enquête worden door het Instituut voor Zorgprofessionals verwerkt en in de maand juni/juli vindt er een terugkoppeling plaats van de resultaten naar de ONT-leden. Anonimiteit is gegarandeerd. De gegevens van de vragenlijsten worden door ons zorgvuldig en vertrouwelijk behandeld. Wij vragen geen namen, adressen of andere gegevens waarmee uw identiteit achterhaald kan worden. De uitkomsten van de enquête worden uitsluitend gebruikt voor de totstandkoming van de herziene richtlijn vervaardiging volledige gebitsprothese. Mocht u vragen hebben over deze brief of over de enquête dan kunt u contact opnemen met Chhetri Ober of Marlies Feenstra, de onderzoekers die de enquête uitvoeren, via [email protected] of [email protected].

Bij voorbaat dank voor uw medewerking. Met vriendelijke groeten,

Chhetri Ober MSc. & Marlies Feenstra MSc. Onderzoekers, Instituut voor Zorgprofessionals


47

Voordat u begint

Het is de bedoeling dat de vragenlijst wordt ingevuld door de persoon aan wie de vragenlijst gestuurd is.

Neem rustig de tijd om de vraag volledig door te lezen. Het gaat om uw daadwerkelijke manier van handelen en uw ervaringen; niet wat volgens u een wenselijke manier van handelen is. Er zijn geen goede of foute antwoorden mogelijk.

Algemene gegevens: 1. Wat is uw geslacht? a. Man b. Vrouw

2. Wat is uw geboortejaar? a. … jaar

3. Hoe lang bent u al werkzaam als tandprotheticus? a. … jaar

4. In wat voor soort praktijk bent u werkzaam? a. Als zelfstandige in vrijgevestigde praktijk alleen (solo) b. Als zelfstandige in vrijgevestigde praktijk met andere tandprotheticus (duo) c. Als zelfstandige in vrijgevestigde praktijk met andere tandprothetici (groep) d. Als zelfstandige werkend met meerdere disciplines (bijvoorbeeld artsen, tandartsen, mondzorgkundigen, mondhygiënisten, etc.) onder 1 dak (multidisciplinair) e. Als zelfstandige werkend in een ziekenhuis f. In loondienst in een duopraktijk g. In loondienst in een groepspraktijk h. In loondienst in een multidisciplinaire praktijk i. In loondienst in een ziekenhuis j. Anders, namelijk..

5. Geef uw toelichting op vraag 4


48

6. Met hoeveel andere disciplines werkt u samen?

7. Met welke andere disciplines werkt u samen? a. Geen b. (Huis)arts(en) c. Tandarts(en) d. Tandprotheticus / tandprothetici e. Tandprotheticus / tandprothetici met bijzondere vaardigheden f. Tandtechnicus / tandtechnici g. Mondzorgkundige(n) h. Mondhygiënist(en) i. Anders, namelijk..


9. Informeert u uw cliënt over zijn gezondheidstoestand? a. Altijd b. Meestal c. Soms d. Nooit e. Alleen als de cliënt daar om vraagt

10. Informeert u uw cliënt over de vooruitzichten van zijn gezondheidstoestand? a. Altijd b. Meestal c. Soms d. Nooit e. Alleen als de cliënt daar om vraagt

11. Hoe geeft u informatie aan uw cliënt over zijn gezondheidstoestand? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. b. c. d. e. f.

Door het hem zelf te vertellen Door het iemand anders, werkend in de praktijk, te laten vertellen Door middel van een kopie van (delen van) het cliëntendossier te overhandigen Via folders in de praktijkruimte Via verwijzing naar de website van praktijk en/of beroepsvereniging Anders, namelijk


49


13. Hoe geeft u informatie aan uw cliënt over zijn vooruitzichten? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. b. c. d. e. f.



15. Informeert u uw cliënt over de aard en het doel van het tandprothetisch onderzoek? a. Altijd b. Meestal c. Soms d. Nooit e. Alleen als de cliënt daar om vraagt

16. Op welke manier geeft u informatie aan uw cliënt over aard en het doel van het tandprothetisch onderzoek? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. Door het hem zelf te vertellen b. Door het iemand anders, werkend in de praktijk, te laten vertellen c. Door middel van een kopie van (delen van) het cliëntendossier te overhandigen d. Via folders in de praktijkruimte e. Via verwijzing naar de website van praktijk en/of beroepsvereniging f. Anders, namelijk


50


18. Informeert u uw cliënt over de te verwachten gevolgen en risico’s van het tandprothetisch onderzoek en de behandeling voor zijn gezondheid? a. Altijd b. Meestal c. Soms d. Nooit e. Alleen als de cliënt daar om vraagt

19. Hoe informeert u uw cliënt over de te verwachten gevolgen en risico’s van het onderzoek en de behandeling voor zijn gezondheid? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. b. c. d. e. f.



21. Informeert u uw cliënt over andere methoden of behandelingen die in aanmerking komen voor zijn klacht? a. Altijd b. Meestal c. Soms d. Nooit e. Alleen als de cliënt daar om vraagt


51

22. Hoe informeert u uw cliënt over andere methoden of behandelingen die in aanmerking komen voor zijn klacht? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. Door het hem zelf te vertellen b. Door het iemand anders, werkend in de praktijk, te laten vertellen c. Door middel van een kopie van (delen van) het cliëntendossier te overhandigen d. Via folders in de praktijkruimte e. Via verwijzing naar de website van praktijk en/of beroepsvereniging f. Anders, namelijk


24. Welke onderwerpen komen bij u aan bod tijdens een standaard intakeprocedure? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. de inventarisatie van klachten, wensen en verwachtingen van de cliënt b. de anamnese c. het klinisch diagnostisch onderzoek d. het formuleren van de probleemstelling e. het opstellen van het behandelplan f. de eventuele voorbereidende behandeling g. het maken van afspraken over de behandeling of doorverwijzing. h. Anders, namelijk.. 25. Geef uw toelichting op vraag 24


52

26. Welke klachten komt u tegen bij uw cliënten? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. de cliënt zegt dat prothese niet meer past of versleten is b. de cliënt vindt de prothese los zitten c. de cliënt kan niet meer met de prothese eten d. de cliënt heeft pijn/drukplaatsen e. de cliënt vindt de prothese niet mooi. f. kokhalsneigingen g. droge en/of brandende mond h. allergie i. chronische drukplaatsen j. pijnlijke mondhoeken k. adaptatie en acceptatieproblemen l. anders, namelijk… 27. Geef uw toelichting op vraag 26

28. Welke van onderstaande beslissingen heeft u genomen in uw carrière als tandprotheticus? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. De cliënt behandelen volgens de standaard behandeling b. De cliënt behandelen nadat de verzekeraar heeft toegezegd een of meer extra verrichtingen te vergoeden of toestemming heeft gegeven de patiënt volgens een uurtarief te behandelen c. De cliënt horizontaal doorverwijzen naar een tandarts algemeen practicus of tandprotheticus d. De cliënt doorverwijzen naar een Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde e. De cliënt doorverwijzen naar tandarts of tandprotheticus met specifieke vaardigheden f. Anders, namelijk… 29. Geef uw toelichting op vraag 28


53

30. Wanneer is volgens u horizontale verwijzing (naar een andere tandarts algemeen practicus of tandprotheticus) geïndiceerd? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. Bij een patiënt zonder bijzondere problemen b. Een patiënt met specifieke problemen waarbij problemen te verwachten zijn tijdens de behandeling waardoor extra tijd nodig is of één of meer additionele verrichtingen gedaan zullen moeten worden c. Een complexe patiënt (met gecompromitteerde problemen, ultimum refugium) die past in een behandeling in het kader van de bijzondere tandheelkunde d. Anders, namelijk… 31. Geef uw toelichting op vraag 30

32. Wanneer is volgens u verwijzing naar een Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde geïndiceerd? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. Bij een patiënt zonder bijzondere problemen b. Een patiënt met specifieke problemen waarbij problemen te verwachten zijn tijdens de behandeling waardoor extra tijd nodig is of één of meer additionele verrichtingen gedaan zullen moeten worden c. Bij een complexe patiënt (met gecompromitteerde problemen, ultimum refugium) die past in een behandeling in het kader van de bijzondere tandheelkunde d. Anders, namelijk… 33. Geef uw toelichting op vraag 32


54

34. Wanneer is volgens u verwijzing naar een tandarts of tandprotheticus met specifieke vaardigheden geïndiceerd? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. Bij een patiënt zonder bijzondere problemen. b. Een patiënt met specifieke problemen waarbij problemen te verwachten zijn tijdens de behandeling waardoor extra tijd nodig is of één of meer additionele verrichtingen gedaan zullen moeten worden. c. Een complexe patiënt (met gecompromitteerde problemen, ultimum refugium) die past in een behandeling in het kader van de bijzondere tandheelkunde. d. Anders, namelijk


36. Welke gegevens van de mondholte worden tijdens het diagnostisch onderzoek door u bepaald? (Geef uw antwoord in steekwoorden)

37. Welke gegevens van de oude prothese worden bij de intake door u bepaald? (Geef uw antwoord in steekwoorden)

38. Welke activiteiten voert u bij uw cliënt uit om de beginafdruk te maken? (Geef uw antwoord in steekwoorden)


55

39. Welke criteria hanteert u bij de beginafdrukken van boven en onderkaak? (Geef uw antwoord in steekwoorden)

40. Welke activiteiten voert u vervolgens uit voordat een definitieve afdruk wordt gemaakt? (Geef uw antwoord in steekwoorden)

41. Welke activiteiten voert u vervolgens uit voordat er een wasprothese wordt gemaakt? (Geef uw antwoord in steekwoorden)

42. Welke activiteiten voert u uit om de wasprothese te passen? (Geef uw antwoord in steekwoorden.)


56

43. Op welke punten controleert u de wasprothese bij het passen? (Geef uw antwoord in steekwoorden.)

44. Welke criteria hanteert u bij het passen van de individuele lepel? (Geef uw antwoord in steekwoorden)

45. Welke criteria hanteert u bij de vervaardiging van de beetplaten? (Geef uw antwoord in steekwoorden.)

46. Welke criteria hanteert u bij het maken van de definitieve afdruk? (Geef uw antwoord in steekwoorden.)

47. Op welke punten controleert u de wasprothese? (Geef uw antwoord in steekwoorden.)


57

48. Welke criteria hanteert u bij de pijlpuntregistratie? (Geef uw antwoord in steekwoorden.)

49. Welke criteria hanteert u bij het vastleggen van de verticale en centrale relatie met behulp van twee waswallen? (Geef uw antwoord in steekwoorden.)

50. Welke activiteiten voert u uit voordat de definitieve prothese wordt gemaakt? Geef uw antwoord in steekwoorden.

51. Welke activiteiten voert u uit bij het plaatsen van de prothese? (Geef uw antwoord in steekwoorden)

52. Op welke punten controleert u de definitieve prothese bij het plaatsen? (Geef uw antwoord in steekwoorden)


58

53. Na hoeveel tijd vindt bij u de eerste controle afspraak plaats?

Na …. ……… maanden

54. Wat zijn voor u criteria om de eerste controle afspraak te vervroegen? (Geef uw antwoord in steekwoorden)

55. Wat zijn voor u criteria om de eerste controle afspraak uit te stellen? (Geef uw antwoord in steekwoorden)

56. Hoeveel tijd zit er vervolgens tussen de controles?

……………… weken / maanden / jaren

57. Welke activiteiten voert u uit tijdens een controle afspraak? (Geef uw antwoord in steekwoorden)


59

58. Op welke punten controleert u de prothese bij de controle afspraak? (Geef uw antwoord in steekwoorden)

59. Op welke punten controleert u de mondholte van uw cliënt bij een controle afspraak? (Geef uw antwoord in steekwoorden)

60. Welke criteria zijn voor u aanleiding om rebasing van de prothese te overwegen? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. b. c. d. e. f. g. h. i. j.

Cliëntklachten van esthetische aard Cliëntklachten van functionele aard Verandering in het kaakbot Verandering in de mondholte Veroudering van de prothese zonder klachten Veroudering van de prothese met klachten Slijtage van de prothese zonder klachten Slijtage van de prothese met klachten Aanwezigheid van irritatiefibromen Anders, namelijk..



60

62. Welke criteria zijn voor u aanleiding om een prothese te vervangen? a. In alle gevallen waarbij rebasing niet kan worden uitgevoerd. b. Anders, namelijk..


64. Welke aspecten zijn voor u doorslaggevend bij de keuze voor het materiaal bij het aanmeten van een prothese? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. Het materiaal moet het CE-markering hebben b. De wens van de cliënt voor bepaald materiaal c. Zo goedkoop mogelijk d. Zo duurzaam mogelijk e. Anders, namelijk..


66. Welke hygiëne voorschriften leeft u na tijdens uw werkzaamheden? a. Ik houd mij niet aan hygiënevoorschriften b. Volgens de Werkgroep Infectie Preventie (WIP) c. Anders, namelijk..



61

68. Hoe gaat u om met klachten van een cliënt? (Geef uw antwoord in steekwoorden.) a. Volgens de klachtenprocedure ONT b. Anders, namelijk… 69. Geef uw toelichting op vraag 68

70. Welke garantietermijn hanteert u op het product?

…… ……. Weken / maanden / jaren

71. Welke garantietermijn hanteert u op de dienstverlening? …… ……. Weken / maanden / jaren

72. Houdt u een verslagleggingsformulier / cliëntendossier / statuskaart bij? a. Ja (ga verder met vraag 50) b. Nee (ga naar vraag 51)

73. Welke onderdelen beschrijft u in uw verslagleggingsformulier / cliëntendossier / statuskaart? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) a. Hulpvraag cliënt b. klachten cliënt c. Wensen cliënt d. Uitkomsten diagnostisch onderzoek e. Tandprothetische diagnose f. Behandelplan g. (Prijs)afspraken gemaakt met cliënt h. Te verwachten gevolgen en risico’s voor cliënt i. Voortgangsrapportage j. Evaluaties k. Overdracht l. Anders, namelijk…


62


75. Heeft u behoefte aan een gestandaardiseerd verslagleggingsformulier / cliëntendossier / statuskaart? a. Ja b. Nee

76. Welke kwaliteitskeurmerk(en) heeft u in uw praktijk?

a. b. c. d.

HKZ certificaat ONT branchekeurmerk Geen Anders, namelijk..



63

Aanvullende vragenlijst ‘vervaardiging volledige gebitsprothese’ Hieronder treft u een drietal extra vragen aan ter aanvulling op de enquête ‘vervaardiging volledige gebitsprothese’ waarvoor u onlangs een uitnodiging heeft gekregen. Het betreft vragen over het tandprothetisch handelen, die niet in de vragenlijst aan de orde komen.

Het is de bedoeling dat u als tandprotheticus de vragen beantwoordt zoals u op dit moment handelt in uw praktijk. Op deze manier krijgen wij een zo getrouw mogelijk beeld van de huidige manier van werken. Wij krijgen de betrouwbaarste resultaten als iedereen meedoet. Het is daarom belangrijk dat ook u deze vragenlijst invult. Het invullen van de vragenlijst kost ongeveer 15 minuten. U heeft tot 1 juni 2013 de tijd om de enquête in te vullen.

Wij verzoeken u om het ingevulde document uiterlijk 1 juni 2013 te retourneren aan het secretariaat van ONT ([email protected]). Zo kan uw anonimiteit voor de onderzoekers gegarandeerd blijven. Het secretariaat zorgt er vervolgens voor dat de door u ingevulde vragen bij de onderzoekers terecht komen zonder dat uw identiteit kan worden achterhaald. De gegevens van de vragenlijsten worden door ons zorgvuldig en vertrouwelijk behandeld. De uitkomsten van deze vragen worden uitsluitend gebruikt voor de totstandkoming van de herziene richtlijn vervaardiging volledige gebitsprothese.

Mocht u vragen hebben over deze brief of over de enquête dan kunt u contact opnemen met Chhetri Ober of Marlies Feenstra, de onderzoekers die de enquête uitvoeren, via [email protected] of [email protected]

Bij voorbaat dank voor uw medewerking.

Met vriendelijke groeten,

Chhetri Ober MSc. & Marlies Feenstra MSc. Onderzoekers, Instituut voor Zorgprofessionals


64

Voordat u begint

Het is de bedoeling dat de vragenlijst wordt ingevuld door de persoon aan wie de vragenlijst gestuurd is.

Neem rustig de tijd om de vraag volledig door te lezen. Het gaat om uw daadwerkelijke manier van handelen en uw ervaringen; niet wat volgens u een wenselijke manier van handelen is. Er zijn geen goede of foute antwoorden mogelijk.

1. Wat zijn de problemen die bij uw cliënten voorkomen, wat zijn de bijbehorende extra verrichtingen die dit probleem vereist en wat is de bijbehorende geschatte extra tijdsduur voor het probleem? Vul de tabel zo volledig mogelijk in. Probleem Extra verrichtingen, kies uit: Extra tijd (in minuten) a. voorbehandelen (eventueel chirurgie) b. beginafdruk met oude prothese c. pijlpuntregistratie d. tissue conditioning e. A-lijn f. remounten en naregistratie g. weke basis h. andere kunststof i. anders, namelijk… a. zeer sterk geresorbeerde onder- en bovenkaak b. flabby ridge c. ongelijke verhoudingen tussen de kaken d. kaakgewrichtsklachten door te lage beet e. chronische pijnklachten f. de klachten en ervaringen met de eventueel eerdere protheses g. algemeen medische problemen h. specifieke mond aandoeningen i. kunstharsallergie j. speeksel problemen k. problemen veroorzaakt door medicijngebruik l. acceptatie en adaptatie problemen m. angst voor kokhalzen n. kaakgewrichtsklachten door bruxisme (CMD) o. algemeen psychische problemen p. taalproblemen q. specifieke vereisten van blaasmusici r. anders, namelijk

2. a. Wat zijn volgens u de te doorlopen stappen bij een volledige standaard behandeling? Vul uw antwoord (in steekwoorden) in kolom a in. b. Vul in kolom b in welke deelhandelingen u uitvoert bij de stappen ingevuld in kolom a. Benoem vervolgens per stap hoeveel tijd u inplant voor: c. contacttijd met cliënt (kolom b), en d. tijd voor overige handelingen buiten afspraak met cliënt om (kolom c). Bijvoorbeeld: U begint altijd met een intake-procedure die bestaat uit 1.het inventariseren van klachten; 2. de anamnese; 3.het klinisch diagnostisch onderzoek, en; 4. Het opstellen van het behandelplan. U vult in dit geval de tabel als volgt in: a. Stap

b. Deelhandelingen

b. Contacttijd met cliënt (duur van de afspraak)

c. Tijd benodigd voor andere handelingen (buiten contacttijd met cliënt)

Inventarisatie klachten Anamnese Mondonderzoek Opstellen behandelplan

5 min 5 min 10 min -

-

1. Intake procedure


15 min

67

3. a. Welke activiteiten voert u uit alvorens tot rebasing over te gaan? (Geef uw antwoord in steekwoorden.) b. Wat zijn voor u criteria om wel tot rebasing over te gaan? (vul in onder kolom b gekoppeld aan activiteit uit kolom a) c. Wat zijn voor u criteria om niet tot rebasing over te gaan? (Vul in onder kolom c gekoppeld aan activiteit uit kolom a) a. Activiteit

b. Criteria voor WEL rebasen


c. Criteria voor NIET rebasen

68

BIJLAGE 5: Literatuurstudie herziene richtlijn ‘Vervaardiging Volledige Gebitsprothese’

Patiëntenpopulatie CBS Om het aantal inwoners van Nederland met een volledige gebitsprothese vast te stellen is de website van het CBS geraadpleegd op 22 maart 2013. De gegevens zijn verkregen op de website http://statline.cbs.nl. Zoektermen op deze website ware: gebruik medische voorzieningen, gebitstoestand, volledige kunstgebit, met de onderdelen geslacht, leeftijd, type verzekering. De uitkomst is een tabel met percentage volwassenen met volledige gebitsprothese van 1981 tot 2009. Vanaf 2009 zijn geen metingen meer verricht naar bovenstaande kenmerken. PUBMED De volgende zoekstrategie is in PubMed gebruikt (22 maart 2013) (zie ook figuur 1): Epidemiology OR prevalence of patients OR persons with complete denture OR dental prosthesis OR edentulism AND prosthodontist OR denturist AND ("last 10 years"[PDat] AND Humans[Mesh])

Figuur 1: Gehanteerde zoekstrategie in PubMED naar de prevalentie van personen met volledige gebitsprotheses

Behandeling PUBMED De volgende zoekstrategie is gehanteerd voor informatie omtrent de behandeling (op 22 maart 2013) (zie ook figuur 2): methods OR dental practice management of patients OR persons with complete denture OR dental prosthesis OR edentulism AND prosthodontist OR denturist AND ("last 10 years"[PDat] AND Humans[Mesh])

Figuur 2: Gehanteerde zoekstrategie in PubMED naar de behandeling van personen met volledige gebitsprotheses

Klachten PUBMED De volgende zoekstrategie is gehanteerd voor informatie omtrent klachten (22 maart 2013) (zie figuur 3): pathological condition, signs and symptoms of patients OR persons with complete denture OR dental prosthesis OR edentulism AND prosthodontist OR denturist AND ("last 10 years"[PDat] AND Humans[Mesh])

Figuur 3: Gehanteerde zoekstrategie in PubMED naar de klachten van personen met volledige gebitsprotheses


70

Rebasing PUBMED De volgende zoekstrategie is gehanteerd voor informatie over rebasing en relining van de prothese (22 maart 2013) (zie figuur 4): denture rebasing OR denture relining of patients OR persons with complete denture OR dental prosthesis OR edentulism AND prosthodontist OR denturist AND ("last 10 years"[PDat] AND Humans[Mesh])

Figuur 4: Gehanteerde zoekstrategie in PubMED naar de rebasing en relining van de volledige gebitsprotheses

Materiaal PUBMED De volgende wijziging in de zoekstrategie is gehanteerd voor de zoekstrategie naar materiaalkeuze voor de vervaardiging van protheses (op 4 april 2013) (zie figuur 5): dental materials OR substances for complete denture OR dental prosthesis OR edentulism AND prosthodontist OR denturist AND ("last 10 years"[PDat] AND Humans[Mesh])


71

Figuur 5: Gehanteerde zoekstrategie in PubMED naar het gebruikte materiaal voor de volledige gebitsprotheses

Nazorg PUBMED De volgende wijziging in de zoekstrategie is gehanteerd voor de zoekstrategie naar de nazorg (op 5 april 2013) (zie figuur 6) : aftercare OR case management AND patients OR persons with complete denture OR dental prosthesis OR edentulism AND prosthodontist OR denturist AND ("last 10 years"[PDat] AND Humans[Mesh])

Figuur 6: Gehanteerde zoekstrategie in PubMED naar de nazorg van personen met volledige gebitsprotheses


72

Extra zoekstrategieën CINAHL PLUS (EBSCOhost) De zoekterm ‘complete denture OR dental prosthesis OR edentulism AND prosthodontist OR denturist NOT Dental Prosthesis, Implant Supported’ met limiters ‘published date from 01-01-2003 to 31-12-2013’ en ‘human’ levert 742 resultaten op ( 12 april 2013): Vervolgens zijn de volgende major headings geselecteerd (zie figuur 7):

Figuur 7: Gehanteerde zoekstrategie in Cinahl PLUS naar de behandeling van personen met volledige gebitsprotheses.

SAGE PREMIER JOURNALS De zoekterm ‘complete denture OR dental prosthesis OR edentulism AND prosthodontist OR denturist’ van 2003 tot 2013’ leverde 8 resultaten op (op 12 april 2013). SCIENCEDIRECT De zoekterm ‘complete denture OR dental prosthesis OR edentulism AND prosthodontist OR denturist’ met limitation publication date > 2002 leverde 301 artikelen op (16 april 2013): Wanneer de zoekterm wordt uitgebreid met ‘NOT implant’ bleven er 40 artikelen over. COCKRANE LIBRARY De zoekterm ‘complete denture OR dental prosthesis OR edentulism AND prosthodontist OR denturist’ van 2003 tot 2013 leverde 10 Cochrane reviews op (op 16 april 2013), waarvan geen enkele bruikbaar was voor de herziene richtlijn vervaardiging volledige gebitsprothese.


73

BIJLAGE 6: Protocol verticale verwijzing

Verwijzingsformulier Datum: Naam tandprotheticus: ……………………………………….te: ………………………………

Naam en adres betreffende tandarts/specialist: …………………………………………………. Naam patiënt: …………………………………………………………………………………… Verwezen patiënt heeft de betreffende tandarts als huistandarts: ja/neen Contact gezocht: ¬

telefonisch/schriftelijk

¬

voorbehandeling voor partiële prothese

¬

voorbehandeling voor frameprothese

¬

implantaat gedragen prothese

¬

overkappingsprothese

¬

immediaatprothese

¬

geconstateerde afwijking in de mondholte

¬

anders, te weten: …………………………………………………. …………………………………………………………………….......... ……………………………………………………………………..........

Verwijzing inzake:

(indien van toepassing) Is de patiënt naar u terug verwezen:

ja/neen

Evt. Toelichting:

Bijlagen (indien van toepassing) kopieën betreffende correspondentie: ja/neen

1 basis/00/verwijzingsformulier/14 februari 2000


74

BIJLAGE 7: Voorbeeld garantiedocument volledige gebitsprothese De tandprotheticus geeft een garantie van 1 jaar op materiaal, constructie en pasvorm1 van de volledige gebitsprothese, mits door de tandprotheticus en cliënt aan de volgende voorwaarden zijn voldaan, tenzij anders is overeengekomen met een verzekeraar: I. II. III.

IV. V.

De tandprotheticus verleent de gebruikelijke nazorg zoals beschreven in de richtlijn ‘herziening volledige gebitsprothese, 2013’. De cliënt verschijnt op de afspraken gemaakt voor controle en nazorg. De cliënt dient het product (volledige gebitsprothese) volgens de aanbevolen wijze te onderhouden en te gebruiken. Wanneer er sprake is van toerekenbare onachtzaamheid bij verlies, diefstal, onoordeelkundig gebruik of verwaarlozing van het product vervalt de mogelijkheid op aanspraak voor garantie. De volledige gebitsprothese is in Nederland vervaardigd door een gekwalificeerd tandprotheticus2. Er zijn geen reparaties gedaan of veranderingen toegebracht aan de prothese die niet door de behandelend tandprotheticus zijn uitgevoerd.

1

Uitzondering op de garantie op pasvorm van de prothese betreft het onvoorzien slinken van de kaken. Een gekwalificeerd tandprotheticus is in het bezit van een diploma tandprotheticus, afgegeven door een door de minister aangewezen opleidingsinstelling die voldoet aan de wettelijke opleidingseisen en deskundigheid zoals vastgelegd in artikel 3 en 4 van het Besluit opleidingseisen en deskundigheid van een tandprotheticus (gebaseerd op artikel 34 van de Wet BIG) of een daaraan gelijkgesteld getuigschrift. 2


75

Richtlijn vervaardiging volledige gebitsprothese. Herziene versie, 2014

Recommend Documents