R E S U LTAT E N E N Q U Ê T E Z O N D A G S O P E N I N G
INLEIDING Naar aanleiding van het toenemend aantal lokale stadsbesturen (o.a. Antwerpen, Kortrijk, Gent, Luik,…) dat zijn centrum wil laten erkennen als toeristische zone met oog op de organisatie van bijkomende koopzondagen, vormt zondagsopening opnieuw een zeer actueel thema. Voorstanders van de uitbreiding van koopzondagen opperen in dit kader wel eens dat handelaars tegen hun zin in hun vrijheid beknot worden. De signalen die UNIZO op dit vlak kreeg waren echter anders. Om wat meer klaarheid te brengen in deze discussie, hield UNIZO daarom bij haar leden actief in de detailhandel een enquête over de wenselijkheid van een eventuele uitbreiding van het huidig aantal koopzondagen.
METHODOLOGIE
EN PROFIEL VAN DE BEVRAAGDE HANDELAARS
De bevraging werd tussen 10 en 16 januari 2014 via een online enquête afgenomen bij KMO’s actief in de detailhandel (NACE codes die beginnen met 47) en telde 543 respondenten. Ruim een kwart van de respondenten is werkzaam in de branche van kleding- en schoenwinkels (25,8%), 12,7% in superettes en supermarkten en 10,7% in voedingsspeciaalzaken. Grafiek 1: In welke sector bent u actief?
Andere
35,0% 25,8%
Textiel- en schoenwinkels 12,7%
Superettes en supermarkten
10,7%
Voedingsspeciaalzaken Bloemen, tuincentra, …
5,3%
Elektrohandel
4,8%
Meubelen
2,9%
Kranten, magazines en boeken
2,8% 0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Wat personeel betreft, werkt 26,2% van de respondenten als zelfstandige zonder personeelsleden, 40,9% telt tussen 1 en 4 werknemers, 15,7% tussen 5 en 9 werknemers, 10,7% tussen 10 en 19 werknemers en 5,7% tussen 20 en 49 werknemers. Grafiek 2: Hoeveel werknemers werken er in uw bedrijf? 0,9%
>50 wn
5,7%
20-49 wn
10,7%
10-19 wn
15,7%
5-9 wn
40,9%
1-4 wn 26,2%
Geen personeel/zelfst. 0%
10%
20%
30%
40%
50%
RESULTATEN DEELNAME
AAN BESTAANDE KOOPZONDAGEN?
344 van de respondenten (63,4%) geven aan dat er momenteel in hun stad of gemeente koopzondagen georganiseerd worden. In de gevallen waar er koopzondagen georganiseerd worden, beweert 29% op dit moment niet mee te doen aan bestaande koopzondagen. 32,2% zegt mee te doen aan sommige koopzondagen en slechts 23,5% doet mee aan alle bestaande koopzondagen. Voor 23,5% maakt de organisatie van koopzondagen in principe geen verschil uit, aangezien ze gewoonlijk reeds open zijn op zondag. Grafiek 3: Neemt u op dit moment deel aan bestaande koopzondagen? 15,4%
23,5%
29,0% 32,2%
Ja, aan allemaal
Ja, aan sommige
Neen
Maken voor mij geen verschil
2
VOOR
OF TEGEN UITBREIDING?
Op de vraag “bent u voor of tegen de uitbreiding van de bestaande koopzondagen” antwoordt een zeer ruime meerderheid van 72,2% tegen en slechts 15,5% voor. Een aantal belangrijke opmerkingen moeten evenwel gemaakt worden bij de 15,5% die stemt voor een uitbreiding van het bestaande aantal koopzondagen. Van die “voorstemmers” geeft immers 36% aan dat er momenteel géén koopzondagen worden georganiseerd in hun stad of gemeente, en stelt 37% dat er momenteel slechts 6 of minder koopzondagen worden georganiseerd. Grafiek 4: Bent u voor of tegen de uitbreiding van de bestaande koopzondagen? 12,3%
15,5%
72,2%
Ik ben voor
WAAROM
Ik ben tegen
Ik weet het niet
VOOR?
De voornaamste redenen die wordt opgegeven door de respondenten die voor een uitbreiding zijn betreffen de verwachting op een omzetverhoging (52,%), de tegemoetkoming naar een wens van de consument (38,8%), en het aangaan van concurrentie met handelaars in andere gemeenten (27,1%). Grafiek 5: Waarom staat u positief tegenover een uitbreiding van de koopzondagen? 52,9%
Omzetverhoging 38,8%
Consument verwacht dit
35,3%
Andere 27,1%
In concurrentie met mijn …. 1,2%
Personeel vragende partij 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
3
WAAROM
TEGEN?
De respondenten die tegen een uitbreiding van de zondagsopening zijn geven in eerste instantie aan dat de zondagsrust voor hen belangrijker is (57,1%) en dat de baten niet opwegen tegen de extra kosten (54,8%). 22,3% zegt niet voldoende personeel te vinden dat op zondag wil werken. Grafiek 6: Waarom staat u negatief tegenover een uitbreiding van de koopzondagen? 57,1%
Zondagsrust
54,8%
Kosten-baten 26,9%
Andere
22,3%
Geen personeel 0%
DEELNAME
10%
20%
30%
40%
50%
60%
AAN BIJKOMENDE KOOPZONDAGEN?
Een meerderheid van 55,4% geeft aan niet mee te zullen doen als er bijkomende koopzondagen zouden worden georganiseerd. Slechts 26,7% zou wel meedoen.
VERWACHTING
STIJGING NETTO-WINST?
Slechts 13,1% denkt dat zijn netto-winst zou stijgen door de invoering van bijkomende koopzondagen (buiten de eindejaars- en soldenperiodes). 73,8% van de respondenten denkt dat dit niet het geval zal zijn.
HOEVEEL
KOOPZONDAGEN PER JAAR?
Opvallende resultaten kregen we voor de vraag hoeveel koopzondagen er volgens de bevraagde KMO’s per jaar zouden moeten zijn. Meer dan 80% antwoordt daarop 0 of 6 (44,8% van de respondenten antwoordt 0; 35,5% antwoordt 6 per jaar). Slechts 9% geeft aan 52 koopzondagen per jaar te willen.
4
Grafiek 8: Hoeveel koopzondagen zouden er volgens u per jaar moeten zijn? 9,0%
52 dagen 32 dagen
0,4%
24 dagen
0,9% 1,5%
18 dagen
7,9%
12 dagen
35,5%
6 dagen
44,8%
0 dagen 0%
10%
20%
30%
40%
50%
December wordt (niet verrassend) het meest aangegeven als de maand waarin koopzondagen georganiseerd zouden moeten worden.
ZOU
U MEEDOEN AAN EEN KOOPAVOND?
Op de vraag of de handelaar in plaats van een koopzondag wel zou meedoen aan een koopavond antwoordt 62,8% liever niet. Slechts 19,5% geeft aan maandelijks te willen deelnemen aan een koopavond.
CONCLUSIES
EN AANBEVELINGEN
De belangrijkste conclusies die uit deze enquête voortvloeien zijn: •
een ruime meerderheid van de bevraagde handelaars (72%) is tegen een uitbreiding van de bestaande koopzondagen, slechts 15% is uitgesproken voor een uitbreiding. Van de 15% die stemt voor de uitbreiding van het bestaande aantal koopzondagen geeft echter 36% aan dat er momenteel géén koopzondagen worden georganiseerd in hun stad of gemeente, en stelt 37% dat er momenteel slechts 6 of minder koopzondagen worden georganiseerd.
•
een zeer ruime 80% van alle respondenten geeft aan helemaal geen (45%) of slechts 6 (35%) koopzondagen per jaar te willen, slechts 9% van de respondenten geeft aan dat 52 koopzondagen per jaar wenselijk zouden zijn.
De resultaten van deze enquête bevestigen het standpunt dat UNIZO steeds heeft ingenomen dat een veralgemening van de zondagsopening over heel het land niet opportuun noch wenselijk is. De grote meerderheid van de handelaars is voorstander van het behoud van de zondagsrust en wil in elk geval vermijden dat zij gedwongen wordt mee te gaan in een 7 op 7-economie. In dit verband heeft UNIZO er altijd op gewezen dat ook zelfstandigen zondagsrust verdienen en dat de baten van een 5
zondagsopening voor zelfstandigen vaak niet opwegen tegen de kosten. Zondagsopening brengt immers extra kosten met zich mee die vaak niet gecompenseerd worden. De hogere meerkosten van verruimde openingsuren (vooral hogere personeelskost, maar ook energieverbruik, bevoorrading, etc.), moeten worden gecompenseerd door een groter aantal bezoekers, anders zorgt zondagsopening enkel voor een rendementsverschuiving, niet voor een rendementsverhoging. Het is voor handelaars tenslotte ook niet evident om personeel te vinden dat op zondag wil werken. In bepaalde toeristische centra die daadwerkelijk veel (buitenlandse) toeristen aantrekken op zondag wil UNIZO evenwel mee nadenken over een beperkte zondagsopening. De kuststeden en -gemeenten bijvoorbeeld zijn op zondag open in de toeristische periodes. Ook in een aantal grootsteden zijn de handelaars bereid mee te werken aan een beperkte zondagsopening, zoals bijvoorbeeld 1 keer per maand of gekoppeld aan specifieke evenementen. De voorwaarde is evenwel dat deze steden op die dagen de nodige acties ondernemen om extra (buitenlandse) consumenten aan te trekken. UNIZO kan zich evenwel niet akkoord verklaren met een ongebreidelde zondagsopening op alle zondagen van het jaar, noch met erkenningen als toeristisch centrum voor steden die op zondag in principe geen toeristen aantrekken. Er moet immers vermeden worden dat consumenten die gewoonlijk shoppen in hun eigen handelskern, hun shopping-activiteiten massaal verplaatsen naar de toeristische centra in de buurt die op zondag geopend zijn. Een erkenning moet de rol als toeristisch centrum versterken, maar mag niet louter tot doel hebben om consumenten uit omliggende handelskernen op zondag naar de stad te ‘lokken’. Bovendien staat vast dat het succes van het huidige beperkt aantal koopzondagen (in eindejaars- en soldenperiodes) zijn effect zal verliezen wanneer er wekelijks koopzondagen georganiseerd zullen worden. Wat UNIZO betreft zijn deze resultaten een aanleiding om de huidige praktijk m.b.t. de uitbreidingen van erkenningen als toeristische centra ter discussie te stellen. Aan lokale besturen wordt gevraagd om minstens de stem van de handelaars te laten meewegen in eventuele debatten rond en intenties tot de uitbreiding van koopzondagen. Op nationaal niveau kan de vraag gesteld worden of het beleid met betrekking tot de erkenningen als toeristische centra door de Minister van Werk en/of Minister van Economie niet moet worden geëvalueerd.
******
p:\unizo\studiedienst\word\nota\2014\mien\resultaten enquête zondagsopening.docx — 6 blz — 29 januari 2014 17:39
6
