Remedies Mr. W.L. Valk
1
Inleiding • denken in remedies – – – –
perspectief van de rechter perspectief van de wetenschap perspectief van partijen advocaat/andere rechtshulpverlener als intermediair
• aanpak in deze cursus: remedies in samenhang met elkaar bespreken • uitwisselbaarheid van remedies en de positie van advocaat respectievelijk rechter
Indeling van de remedies • remedies die (vooral) op ongedaanmaking van verrichte prestaties zijn gericht (vernietiging, ontbinding) • remedies die op vervolmaking van de geleverde prestatie zijn gericht (nadere nakoming en soms ook schadevergoeding of wijziging) • remedies die op prijsvermindering zijn gericht (gedeeltelijke ontbinding, aanvullende schadevergoeding, wijziging)
Plan van behandeling • grondslagen – iets over verhouding tussen remedies in de totstandkomingsfase en de uitvoeringsfase – dwaling – tekortkoming (m.n. non-conformiteit)
• bespreking van de remedies – ongedaanmaking – vervolmaking – prijsvermindering
Totstandkomings- en uitvoeringsfase • studie/handboeken • dwaling (eventueel bedrog) als alternatief voor de remedies van de uitvoeringsfase • grens: zuiver toekomstige omstandigheid • conformiteit als verbinding tussen uitvoeringsfase en totstandkomingsfase • precontractuele zorgplichten
•
•
•
Dwaling *
mogelijkheden: – vernietiging (leidt tot ongedaanmaking) – wijziging van de overeenkomst (6:230 BW) (wat is op te heffen nadeel?) daarnaast schadevergoeding: – dwaling betekent niet dat wederpartij schadeplichtig is; specifieke rechtsgrond nodig (HR 11 oktober 2013, NJ 2013, 492, Vano/Foreburghstaete Investments)
drie dwalingsgevallen (6:228 BW): – onjuiste mededeling (sub a) – geschonden spreekplicht (sub b) – wederzijdse dwaling (sub c) – steeds vereist: onjuiste voorstelling en causaal verband (aanhef)
Dwaling ** • uitzondering 1: voor rekening van de dwalende – belangrijkste geval: onderzoeksplicht • maar je mag afgaan op mededeling van wederpartij • mededelingsplicht gaat boven onderzoeksplicht • resteert geval van wederzijdse dwaling
• uitzondering 2: toekomstige omstandigheden – verhouding/samenloop met onvoorziene omstandigheden (terughoudendheid; verschil in uitgangspunt wat betreft de vraag wie het risico draagt van onjuiste veronderstelling/verwachting)
Dwaling *** • stelplicht en bewijslast – ad causaal verband: HR 17 januari 1997, NJ 1997, 222 (Geerlofs/Meinsma) en HR 4 september 2009, NJ 2009, 398 (Van Eendenburg/De Alternatieve) – ad gedane mededeling – ad geschonden spreekplicht: HR 8 oktober 1999, NJ 1999, 781 (Bouman/Rabobank), en HR 1 juni 1990, NJ 1991, 759 (Van Lanschot/Bink) – ad wederzijdse dwaling
Casus kelderzwam Cliënt heeft een huis gekocht en geleverd gekregen en heeft na enige tijd bemerkt dat de vloerbalken door kelderzwam zijn aangetast. Terugkijkend op de bezichtigingen voorafgaand aan de koop valt voor hem het kwartje: de verkoper deed zo schichtig toen ze in de buurt van het luik naar de kruipruimte stonden te praten. De verkoopinformatie vermeldt over de staat van onderhoud van de woning: redelijk tot goed gelet op ouderdom van woning. Daarnaar gevraagd zegt cliënt dat hij ook gevraagd heeft naar de staat van de vloer en dat de verkoper heeft gezegd: met die vloer is niks mis.
Tekortkoming • = ieder ten achter blijven bij de verbintenis • ook verbintenis die niet uitdrukkelijk in de overeenkomst is uitgedrukt (bijv. aanvullende werking redelijkheid en billijkheid) en kan ook het gedrag jegens derden betreffen (bijv. huurder bezorgt veelvuldig ernstige overlast jegens medehuurders) • toerekenbaarheid bij ontbinding niet vereist, bij schadevergoeding is overmacht een verweermiddel waarop de schuldenaar zich kan beroepen
Non-conformiteit * • 7:17 BW: species van gewone tekortkoming • non-conformiteit = achterblijven van de gekochte zaak bij de gerechtvaardigde verwachtingen van de koper • consequentie van dit criterium: (volledige?) samenval met feitelijke grondslag voor dwaling – precontractuele mededelingen – ook: precontractuele verzwijging – samenloop met wederzijdse dwaling
• bestaat vergelijkbare samenval bij andere overeenkomsten? (Haviltex)
Non-conformiteit ** • mogelijkheden: – hernieuwde nakoming (herstel of vervanging) – aanvullende en vervangende schadevergoeding – (gedeeltelijke) ontbinding – prijsvermindering is vorm van gedeeltelijke ontbinding (7:22 lid 1 nieuw niet a contrario lezen!) – volgens 7:22 lid 2 nieuw zijn bij consumentenkoop herstel en vervanging de primaire remedies • vermoeden wat betreft normaal gebruik (tweede zin van 7:17 lid 2 BW) • vermoeden in geval van consumentenkoop wat betreft tijdstip van ontstaan gebrek (7:18 lid 2) • stelplicht en bewijslast overigens – ad normaal gebruik – ad gedane mededeling Tip: herhalen/ – ad geschonden spreekplicht verdiepen stelplicht en bewijslast dwaling en nonconformiteit via onlinecursus E-wise (2 pnt.)
Ongedaanmaking * • vergelijking tussen vernietiging en ontbinding – vernietiging wel en ontbinding geen terugwerkende kracht
– beide: ongedaanmakingsverbintenissen – conclusie: maakt alleen verschil in faillissement ten aanzien van individueel bepaalbare zaak (en alleen voor de verkoper; niet voor de teleurgestelde koper)
Ongedaanmaking ** • gezichtspunten bij keuze – bij bedenktijd geen verdere vereisten – causaal verband tegenover “recht op ontbinding” (HR 4 februari 2000, NJ 2000, 562; Mol/Meijer), maar uitzondering dat tekortkoming de ontbinding niet rechtvaardigt – bij beroep op dwaling kan wederpartij wijziging voorstellen/vragen (6:230 BW) – maar bij ontbinding zal tekortkoming soms alleen gedeeltelijke ontbinding rechtvaardigen/bij dwaling alles of niets – bewijslast ad gedane mededeling
– verzuimvereiste bij ontbinding (voor zover nakoming nog gewoon mogelijk is) – maar wel altijd: klachtplicht (6:89 en 7:23 BW) – samenval van dwaling en tekortkoming? – primair/subsidiair (alternatief?) • conclusie
• nakoming
Vervolmaking *
– beperking (HR 5 januari 2001, NJ 2001, 79; Multi Vastgoed/Nethou)
• schadevergoeding ter zake van kosten van vervolmaking door een derde – te baseren op wilsgebrek/onrechtmatige daad? – non-conformiteit
• biedt wijziging van de overeenkomst de mogelijkheid om vervolmaking te verkrijgen? – opvattingen in literatuur – vergelijking met non-conformiteit – conclusie
Vervolmaking ** • gezichtspunten bij keuze – bewijslast ad gedane mededeling – bij schadevergoeding op grond van non-conformiteit is beroep op overmacht mogelijk (HR 9 januari 1998, NJ 1998, 272; Brok/Huberts) – toerekenbaarheid in geval van nakoming en wijziging niet vereist – maar bij wijziging (6:230 BW) betwistbaar of vervolmaking kan worden gevraagd – verzuim alleen vereist voor schadevergoeding op grond van tekortkoming (p.m. klachtplicht van 6:89 BW)
• primair/subsidiair (alternatief?) • conclusie
Casus kelderzwam opnieuw Cliënt heeft een huis gekocht en geleverd gekregen en heeft na enige tijd bemerkt dat de vloerbalken door kelderzwam zijn aangetast. Terugkijkend op de bezichtigingen voorafgaand aan de koop valt voor hem het kwartje: de verkoper deed zo schichtig toen ze in de buurt van het luik naar de kruipruimte stonden te praten. De verkoopinformatie vermeldt over de staat van onderhoud van de woning: redelijk tot goed gelet op ouderdom van woning. Daarnaar gevraagd zegt cliënt dat hij ook gevraagd heeft naar de staat van de vloer en dat de verkoper heeft gezegd: met die vloer is niks mis. Cliënt wil de kosten van herstel van de vloer verhalen op de verkoper.
Prijsvermindering * • wijziging als middel tot prijsvermindering • schadevergoeding op grond van non-conformiteit (waardeverschil) • gedeeltelijke ontbinding in de zin van evenredige vermindering van de tegenprestatie
Prijsvermindering ** •
gezichtspunten bij keuze – bewijslast ad gedane mededeling – toerekenbaarheid in geval van wijziging en gedeeltelijke ontbinding niet vereist – verzuim niet vereist voor wijziging (p.m. klachtplicht) – onzekerheid over verdeling van nadeel bij wijziging (6:230 BW), zie HR 18 januari 2002, NJ 2002, 106 (Ruinemans/Heijmeijer): hof had nadeel (bodemverontreiniging) over partijen verdeeld en dat geeft volgens de Hoge Raad niet blijk van onjuiste rechtsopvatting – schade/nadeel niet vereist in geval van gedeeltelijke ontbinding, HR 29 maart 2002, NJ 2002, 270; advocatenmaatschap/S
• •
primair/subsidiair (alternatief?) conclusie
Casus kelderzwam opnieuw Cliënt heeft een huis gekocht en geleverd gekregen en heeft na enige tijd bemerkt dat de vloerbalken door kelderzwam zijn aangetast. Terugkijkend op de bezichtigingen voorafgaand aan de koop valt voor hem het kwartje: de verkoper deed zo schichtig toen ze in de buurt van het luik naar de kruipruimte stonden te praten. De verkoopinformatie vermeldt over de staat van onderhoud van de woning: redelijk tot goed gelet op ouderdom van woning. Daarnaar gevraagd zegt cliënt dat hij ook gevraagd heeft naar de staat van de vloer en dat de verkoper heeft gezegd: met die vloer is niks mis. Cliënt wil de kosten van herstel van de vloer verhalen op de verkoper.
Bedankt voor uw aandacht.
21
