1
Registratie-richtlijnen A047 GEHALOGENEERDE AROMATISCHE KOOLWATERSTOFFEN (127: Door halogeenderivaten van aromatische koolwaterstoffen veroorzaakte ziekten)
Beschrijving van de groep stoffen De benzeen-zesring vormt de kern van deze groep van stoffen, die weer kan worden onderverdeeld in drie subgroepen: I. Benzeenderivaten, waarin één of meer waterstofatomen vervangen zijn door één of meer halo-geenatomen. Belangrijkste stoffen: chloorbenzeen (monochloorbenzeen), di-, tri-, hexachloorbenzeen; broombenzeen (monobroombenzeen); chloortolueen (monochloortolueen) en trichloortolueen. II.Bifenylen en polyfenylen, waarin één of meer waterstofatomen vervangen zijn door één of meer halogeenatomen. Belangrijkste stoffen: polychloorbifenylen (PCB’s), polybroombifenylen (PBB’s). III.Verbindingen met twee of meer benzeenringen (poly-aromatischekoolwaterstoffen (PAK's) = polycyclische-aromaten (PCA’s)) waarin één of meer waterstofatomen vervangen zijn door één of meer halogeenatomen. Belangrijkste stoffen: gechloreerd naftaleen; hexachloornaftaleen. Belangrijkste beroepsmatige toepassingen en blootstellingsbronnen I. Chloor- en broombenzenen, chloortolueen worden voornamelijk gebruikt als oplosmiddelen, ongedierte-, onkruid- en schimmelverdelgers en als chemische tussenproducten. II.Polychloor-, polybroombifenylen werden toegepast in diëlectrische vloeistoffen in condensatoren en transformatoren; verder in smeermiddelen, weekmakers, synthetische rubber, brandvertragende materialen en in carbonloos kopieerpapier. III.Chloornaftalenen worden gebruikt in elektrische condensatoren, bij de isolatie van elektrische kabels en draden en in additieven voor smeermiddelen voor toepassingen onder hoge druk.
1999-2001 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Registratie-richtlijnen Beroepsziekten 09-11-99
2
Registratie-richtlijnen A047 Grenswaarden MAC (1998) Chloorbenzeen (monochloorbenzeen) Dichloorbenzeen Trichloorbenzeen Hexachloorbenzeen α-chloortolueen 2-chloortolueen Chloorbifenyl (42% Cl) Chloorbifenyl (54% Cl) PCA’s (niet carcinogeen) Hexachloornaftaleen Pentachloornaftaleen
MAC TGG 8 uur mg/m3 ppm 46 150 15,1 0,03 5 250 1 0,5 0,2 0,2 0,5
10 25 2 0,0024 1 50 (H) (H) (H)
MAC-TGG 15 min. mg/m3 ppm
300 37,3
50 5
0,05
TLV-BEI (ACGIH, 1998) BEI chloorbenzeen. Totaal 4-chloorcatechol in urine bij einde dienst: 150 mg/g creatinine. Totaal p-chlorofenol in urine bij einde dienst: 25 mg/g creatinine. I. HALOGEENDERIVATEN VAN BENZEEN A. Lokale irriterende effecten
Registratie-richtlijn a. Klinisch beeld: Irritatie van huid, ogen en luchtwegen ten gevolge van het werken met gehalogeneerde benzeenverbindingen, van zodanige ernst dat werkverzuim optreedt of waarvoor aanpassingen in de werksituatie, waardoor verder contact vermeden wordt, noodzakelijk zijn. b. Blootstelling. Minimale blootstellingsintensiteit: Beroepsmatige acute blootstelling aan gehalogeneerde benzeenverbindingen aannemelijk op basis van de anamnese en zo mogelijk bevestigd door werkplekinformatie, aangevuld met arbeidshygiënisch onderzoek: Environmental monitoring. Minimale blootstellingsduur: Niet te bepalen, afhankelijk van de ernst van de blootstelling. Maximale latentietijd: 48 uur. Zie de registratie-richtlijn F002 ‘Beroepscontactdermatosen’; J002 ‘Irritatie van de ogen’; G002 “Irritatie luchtwegen’.
1999-2001 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Registratie-richtlijnen Beroepsziekten 09-11-99
3
Registratie-richtlijnen A047 B. Systemische effecten – Narcotisch syndroom.
Registratie-richtlijn a. Klinisch beeld: Hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, slaperigheid, spierzwakte, verwardheid, bewusteloosheid, coma. b. Blootstelling. Minimale blootstellingsintensiteit: Beroepsmatige acute blootstelling aan hoge concentraties monochloor- of monobroombenzeen (eventueel ook via huidcontact), aannemelijk op basis van de anamnese en zo mogelijk bevestigd door werkplekinformatie, aangevuld met arbeidshygiënisch onderzoek: Environmental monitoring. Minimale blootstellingsduur: Variërend van een paar minuten tot een paar uur, afhankelijk van de ernst van de blootstelling. Maximale latentietijd: 24 uur.
II. GEHALOGENEERDE BIFENYLEN (PBB, PCB) A. Lokale irriterende effecten
Registratie-richtlijn a. Klinisch beeld Irritatie van huid, ogen en luchtwegen ten gevolge van werken met gehalogeneerde benzeenverbindingen, van zodanige ernst dat werkverzuim optreedt of waarvoor aanpassingen in de werksituatie, waardoor verder contact vermeden wordt, noodzakelijk zijn. b. Blootstelling • Minimale blootstellingsintensiteit: Beroepsmatige blootstelling aan gehalogeneerde bifenylen aannemelijk op basis van de anamnese en zo mogelijk bevestigd door werkplekinformatie, aangevuld met arbeidshygiënisch onderzoek. Zie de registratie-richtlijn F002 ‘Beroepscontactdermatosen’; J002 ‘Irritatie van de ogen’; G002 “Irritatie luchtwegen’.
1999-2001 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Registratie-richtlijnen Beroepsziekten 09-11-99
Registratie-richtlijnen
4
A047 B. Systemische effecten B.1. Chlooracne.
Registratie-richtlijn a. Klinisch beeld Kleine strogele cysten en comedonen. In ernstiger gevallen ontstoken laesies met grotere cysten, abcessen en folliculaire hyperkeratose. De typische lokalisatie is het gezicht (waarbij de neus meestal vrij blijft), vervolgens de nek, schouders, borst, rug en scrotum. De aandoening is extreem hardnekkig en kan in sommige gevallen tot tientallen jaren na het stoppen van de blootstelling duren. b. Blootstelling Minimale blootstellingsintensiteit: Beroepsmatige acute, langdurige of herhaalde blootstelling aan PCB’s of PBB’s aannemelijk op basis van de anamnese en zo mogelijk bevestigd door werk-plekinformatie, aangevuld met arbeidshygiënisch onderzoek. De afwijking treedt over het algemeen op na huidcontact, maar kan ook optreden na inhalatie of ingestie. Minimale blootstellingsduur: Enkele weken tot maanden, afhankelijk van de ernst van de blootstelling. Maximale latentietijd: Zes maanden. B.2. Toxische hepatitis.
Registratie-richtlijn a. Klinisch beeld Subklinisch of klinisch beeld van leverfunctiestoornissen ontstaan of verergerd in relatie tot blootstelling aan PBB’s/PCB’s. Het betreft over het algemeen een reversibele stoornis van de leverfuncties, zelden ernstiger afwijkingen. b. Blootstelling • Minimale blootstellingsintensiteit: Beroepsmatige langdurige of herhaalde blootstelling aan gehalogeneerde bifenylen, huidabsorptie mede in aanmerking genomen, aannemelijk op basis van de anamnese en zo mogelijk bevestigd door werkplekinformatie, aangevuld met arbeidshygiënisch onderzoek. Minimale blootstellingsduur: Enkele maanden. Maximale latentietijd: Zes maanden.
1999-2001 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Registratie-richtlijnen Beroepsziekten 09-11-99
5
Registratie-richtlijnen A047 III. HALOGEENDERIVATEN VAN NAFTALEEN A. Lokale irriterende effecten
Registratie-richtlijn a. Klinisch beeld Irritatie van huid, ogen en luchtwegen ten gevolge van werken met gehalogeneerde nafta-leenverbindingen van zodanige ernst dat werkverzuim optreedt of waarvoor aanpassingen in de werksituatie, waardoor verder contact vermeden wordt, noodzakelijk zijn. b. Blootstelling Minimale blootstellingsintensiteit: Beroepsmatige acute blootstelling aan gehalogeneerde naftaleen-verbindingen aannemelijk op basis van de anamnese en zo mogelijk bevestigd door werkplekinformatie, aangevuld met arbeidshygiënisch onderzoek (environmental monitoring). Minimale blootstellingsduur: Niet te bepalen, afhankelijk van de ernst van de blootstelling. Maximale latentietijd: 48 uur. Zie de registratie-richtlijn F002 ‘Beroepscontactdermatosen’; J002 ‘Irritatie van de ogen’; G002 “Irritatie luchtwegen’. B. Systemische effecten B.1. Toxische hepatitis.
Registratie-richtlijn a. Klinisch beeld Leverafwijkingen variërend van subklinische reversibele leverfunctiestoornissen tot acute leveratrofie, ontstaan of verergerd in relatie tot blootstelling aan gehalogeneerde naftalenen. b. Blootstelling Minimale blootstellingsintensiteit: Beroepsmatig langdurige of herhaalde blootstelling aan gehalogeneerde naftalenen, eventuele huidabsorptie mede in aanmerking genomen, aannemelijk op basis van de anamnese en zo mogelijk bevestigd door werkplekinformatie, aangevuld met arbeidshygiënisch onderzoek. Minimale blootstellingsduur: Enkele maanden. Maximale latentietijd: Zes maanden.
1999-2001 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Registratie-richtlijnen Beroepsziekten 09-11-99
Registratie-richtlijnen
6
A047 B.2. Chlooracne.
Registratie-richtlijn a. Klinisch beeld Kleine strogele cysten en comedonen. In ernstiger gevallen ontstoken laesies met grotere cysten, abcessen en folliculaire hyperkeratose. De typische lokalisatie is het gezicht (waarbij de neus meestal vrij blijft), vervolgens de nek, schouders, borst, rug en scrotum. De aandoening is extreem hardnekkig en kan in sommige gevallen tot tientallen jaren na het stoppen van de blootstelling duren. b. Blootstelling Minimale blootstellingsintensiteit: Beroepsmatig acute, langdurige of herhaalde blootstelling aan gehalogeneerde naftalenen (meestal penta- of hexachloornaftaleenverbindingen), aannemelijk op basis van de anamnese en zo mogelijk bevestigd door werkplekinformatie, aangevuld met arbeidshygiënisch onderzoek. De afwijking treedt over het algemeen op na huidcontact, maar kan ook optreden na inhalatie of ingestie. Minimale blootstellingsduur: Enkele weken tot maanden, afhankelijk van de ernst van de blootstelling. Maximale latentietijd: Zes maanden.
1999-2001 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Registratie-richtlijnen Beroepsziekten 09-11-99
