MINISTERE DE LA REGION DE BRUXELLESCAPITALE
MINISTERIE VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST
ARRETE DU GOUVERNEMENT DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALE ENTAMANT LA PROCEDURE DE CLASSEMENT COMME MONillvfENT DE LA TOTALITE DE LA VILLA « LE PARADOR » Y C011PRIS DE L'ENSEMBLE DU MOBILIER FIXE PAR DESTINATION, DU PAVILLON ET DU JARDIN SIS AVENUE LOUIS JASMIN 297 A WOLUWE-SAINT-PIERRE
DE BRUSSElSE BESLUIT VAN HOOFDSTEDELIJKE REGERING HOUDENDE INSTELLING VAN DE PROCEDURE TOT BESCHERMING ALS MONUMENT VAN DE TOTALITEIT VAN DE VILLA "LE PARADOR", HIERBIJ INBEGREPEN HET GEHEEL VAN HET MEUBILAIR DAT VAST IS DOOR BESTEMMING, VAN HET PAVILJOEN EN VAN DE TUIN, GELEGEN LOUIS JASMINLAAN 297 TE SINT-PIETERS-WOLUWE
Le Gouvernement de la Région de Bruxelles- De Brusselse Hoofdstedelijke Regering, Capitale,
Vu l'ordonnance du 4 mars 1993 relative à la Gelet op de ordonnantie van 4 maart 1993 inzake du patrimoine immobilier, het behoud van het onroerende erfgoed, conservation notamment l'article 18; inzonderheid op artikel 18;
Sur la proposition du Ministre-Président chargé Op de voordracht van de Minister-Voorzitter belast des Pouvoirs locaux, de l'Emploi, du Logement et met Plaatselijke Besturen, Tewerkstelling, Huisvesting en Monumenten en Landschappen, des Monuments et Sites,
ARRETE:
BESLUIT:
Artiele Ier - Est entamée la procédure de classement comme monument de la totaIité de la villa «Le Parador » y compris de l' ensemble du mobilier fixe par destination, du pavillon et du jardin sis avenue Louis Jasmin 297 à Woluwe-Saint-Pierre, connu au cadastre de Woluwe-Saint-Pierre, 3ème division, section 0, 8ème feuille, parcelles n°S 324 S23, 324 t23, 324 V23 , en raison de son intérêt historique et artistique, précisé dans l'annexe I au présent arrêté.
Artikel 1 - Wordt ingesteld de procedure tot bescherming als monument van de totaliteit van de villa «Le Parador » hierbij inbegrepen het geheel van het mobilair dat vast is door bestemming, van het paviljoen en van de tuin, gelegen Louis Jasminlaan 297 te Sint-Pieters-Woluwe, bekend ten kadaster te Sint-Pieters-Woluwe, 3de afdeling, sectie 0, 8ste blad, percelen nrs 324 S23, 324 t23, 324 V23, wegens hun historische en artistieke waarde, zoals nader bepaald in bijlage I van dit besluit.
La délimitation du bien est reprise sur Ie plan De afbakening van het goed wordt aangeduid op figurant à l'annexe TI du présent arrêté. het plan in bijlage TI van dit besluit.
Art. 2 - La zone de proteetion relative au monument décrit dans l'article Ier comprend l'ensemble des parcelles et des voiries ainsi que les parties de parcelles et de voiries reprises dans Ie périmètre dêlimité sur Ie plan figurant à l'annexe TI du présent arrêté.
V.9511
Art. 2 - De vrijwaringszone met betrekking tot het in artikel 1 vermelde monument omvat het geheel
van de percelen en de wegen, voorgedeelten van de percelen en de wegen opgenomen in de omtrek zoals afgebakend op het plan in bijlage TI van dit besluit
Art. 3 - Le ministre qui a les monuments et sites Art. 3 - De minister bevoegd voor de monumenten dans ses attributions est chargé de l'exécution du en landschappen, is belast met de uitvoering van présent arrêté. dit besluit.
Bruxelles, Ie
2 0 -05- 1999
Brussel,
2 0 -05- 1999
Par Ie Gouvernement de la Région de Bruxelles- Door de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, Capitale,
Le Ministre-Président du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale et Ministre des Pouvoirs locaux, de l'Emploi, du Logement et des Monuments et Sites,
'd ct verklaard afschnnCopie certiliée conlOlme Voor eens\ul en
Nadine SOUGNÉ
GRBC ~ ChanceUene
V.9511
De Minister-Voorzitter van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en Minister van Plaatselijke Besturen, Tewerkstelling, Huisvesting en Monumenten en Landschappen,
ANNEXE I A L'ARRETE DU GOUVERNEMENT DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALE OUVRANT LA PROCEDURE DE CLASSEMENT COl\1lVIE MONUMENT DE LA TOTALITE DE LA VILLA « LE PARADOR » Y COMPRIS DE L'ENSEMBLE DU MOBILIER FIXE PAR DESTINATION, DU PAVILLON ET DU JARDIN SIS AVENUE LOUIS JA5MIN 297 A WOLUWESAINT-PIERRE
Réf. cadastrale : Woluwe-Saint-Pierre, 3ème division, section D, 8ème feuille, parcelles 324
S23,
324 t23, 324
v 23•
Description sommaire La villa «Le Parador » constitue un exemple remarquable de I'architecture bourgeoise de I'immédiat après-guerre. Conçue par I'architecte Jacques Dupuis pour son frère Ie docteur Paul Victor Dupuis «Le Parador » est une oeuvre totale, I'architecte ayant imaginé à la fois I'habitation, I'ensemble du mobilier, de la décoration intérieure, ainsi que Ie jardin et les pavillons annexes, Ie tout s'interpénétrant de manière organique. Le corps principal de la villa a été érigé entre 1946 et 1948. Au fil du temps, la maison a subi quelques transformations, également conçues par Jacques Dupuis, dans Ie respect de I'élévation d' origine. TI s'agit essentiellement de la construction d' une nouvelle aile avec salie de jeu et bar en 19501951, de la décoration du petit salon rose au rez-de-ehaussée ainsi que de la salIe à manger de l'étage (1957) et plus tard du réaménagement de la salie de jeu en appartement (1978). L'ensemble des meubles et décors sont en matériaux nobles. Ils adoptent des Iignes simples et raffinées qui souvent se réfèrent à la personnaIité des occupants ou au nom de la maison. Ce nom « Parador » fait allusion aux casemes espagnoles transformées en auberge. Ce choix provient des origines espagnoles de la famille Dupuis et de son attachement à ce pays. L'eau (du puits) et Ie soleil sont les motifs récurrents, présents dans de nombreux éIéments de décors - ferronneries, dallages, portes.
Les plans de la villa qui se développent sur deux niveaux sont d'une grande clarté fonctionnelle. 0' emblée I'élévation en briques espagnoles peintes en blanc et pierre de meuse se distingue par sa mise en scène, sobre dans ses Iignes mais qui au travers de ses détails, tous très soignés, laisse transparaître des accents régionalistes et un certain sens de I'humour. Elle témoigne d'une interprétation très personnelIe et originale de la modernité. Le rapport à la lumière joue un röle majeur dans la maison qui est implantée en biais SUf la parcelle de manière à s'orienter sur les points cardinaux. La combinaison de fenêtres tantöt larges tantöt étroites crée un dosage très subtil d' éclairement. L'ensemble des chässis sent en bronze. Au nord, cöté roe, Ie corps principal ne présente pratiquement pas d'ouvertures. TI est percé dans son axe par l'entrée principale à eneadrement de pierre bleue omé d'un décor de volutes stylisées. La porte a battant unique est bordée d'un décor mouluré et omé en son milieu par un motif en ferronnerie à décor rayonnant. La clé est gravée d' une figure féminine s'élevant d' un puits enroulé d' un serpent symboIisant La vérité. Latéralement, des fenêtres étroites à large larmier évoquent des meurtrières. A droite, formant un retour, s'élève Ie corps de bätiment érigé en 1951. Cette élévation oü dominent les larges surfaces vitrées s'ouvre sur Ie jardin de devant et contraste avec les parties plus anciennes. A gauche de l'entrée un pavillon bas abrite les garages. La façade postérieure au sud est complètement tournée vers Ie jardin, elle se développe en largeur et se présente comme un quadrilatère divisé par des médianes. Les quartiers ainsi défi.nis adoptent selon un rythme diagonal des jeux de pleins et de vides auxquels participent les ouvertures. Au rez-de-ehaussée, la partie gauche traitée en maçonnerie est simplement percée d'une petite fenêtre reetangulaire protégée d'une grille ouvragée et d'une porte qui ouvre sur Ie jardin. Sur la droite, la façade est entièrement vitrée. Elle se compose de quatre fenêtres jumelées et d'une portefenêtres qui éclaire Ie salon de réception. Les encadrements sont en pierre blanche. A I'étage, à gauche, la pièce de séjour entièrement vitrée est devancée d'une large loggia ceinte d'un garde-eorps métallique; à droite, Ie mur de maçonnerie est percé par deux baies à eneadrement rectangulaire. Sur la droite, une imposante tour en pierre de Meuse domine Ia façade. De plan carré, et pratiquement aveugle elle donne à la villa I'aspect d'un castel. Quelques éléments omementaux renforcent Ie caractère pittoresque de cette construction : Cadran solaire, hampe de drapeaux, fenêtres meurtrières. Le cöté est de la tour est percé au rez-de-ehaussée d'une fenêtre à auvent et à l'étage d'une baie à claustra qui éclaire la chambree A l' ouest, Ie pignon gauche est traité en partie avec des moellans de pierre. TI est percé de deux baies
V .9511
jumelées pour profiter des rayons du soleil couchant. La toiture d'ardoises, débordante, est à plan incliné. La corniche sur consoles est décorée de fleur de lys. L'agencement intérieur de la maison tient à la fois compte des exigences familiales et professionnelles de ses occupants (un médecin et sa familIe). Deux salons de réception, un petit cabinet de consultation et diverses pièces de service occupent Ie rez-de-ehaussée. Les pièces destinées à la vie familiale occupent l' étage. Les espaces sont clairs, les articu1ations d' une grande lisibilité. Le hall d'entrée voûté traverse Ie bátiment de part en part, J. Dupuis Y a dessiné un ciel et un ange en hommage à l' un de ses neveux mort en bas äge. Ce hall est pavé comme Ie salon de dalles de schistes, certaines étoilées. D' un cöté, il dessert les pièces de service et un vestibule qui donne accès à I'appartement occupant I'extension, d'autre part, i1 s'ouvre sur Ie salon de réception prolongé par un petit salon-bar situé dans Ie pied de la tour. La décoration de ces deux pièces est originale. Une large cheminée en pierre prend place sur Ie mur nord et focalise l'attention. Son manteau particulièrement imposant s'appuie sur la cage d' escalier menant aux étages et retombe sur des consoles à volutes. De part et d'autre de la cheminée, Ie mur est agrémenté d'une peinture murale réalisée dans les tons ocrejaune par Z. Busine et P. Boelman. Dédiée au soleil, elle illustre dans un style assez libre les jeux des enfants, on y observe entre autres un coq, des tournesols, une figure férninine inspirée des fresques italiennes de Campigli. Le cöté sud est entièrement ouvert sur Ie jardin par une série de baies et portesfenêtres. Cette pièce se prolonge par un petit-salon bar (salon rose) dont Ie mobilier est en grande partie fixe (bar, armoire, table-applique, radiateur). Cette pièce était à l' origine conçue comme une bibliothèque et était séparée du salon par un mur également décoré d'une fresque représentant une scène champêtre et intégrant un soleil en stuc. L'ensembie du mobilier d'une grande sobriété est réduit au minimum et s'intègre à la décoration intérieure. Des jeux de miroirs (ancienne pièce d'eau et ébrasement de porte) agrandissent I'espace. L'accès à I'étage s'effectue par un vestibule. Un escalier en pierre blanche et à rampe en ferronnerie caractéristique conduit à. un palier qui donne d'une part accès aux chambres et de l'autre débouche sur un large espace de vie. Une série de niches décore la cage d'escalier. Le séjour comprend un coin salon et la saI1e à manger. Le salon qui s'organise autour d'un foyer se caractérise par son mobilier entièrement intégré (bibliothèque, armoire radio, étagère, banquette) et son plafond stuqué à motif rayonnant. Les murs sont recouverts d'un parement en flexwood (cèdre du Honduras). Un mur incorporant un aquarium fait la transition vers la salIe à manger. Le couvrement des murs et Ie mobilier tables en sycomore et bronze - fauteuils - cache-radiateur - constituent des exemples très intéressants d'art appliqué, dont l'originalité s 'exprime tant au travers de leurs formes que par l'utilisation de matériaux inhabituels. Une grande porte-fenêtre à l'origine couIissante, éclaire la pièce sur teute sa longueur et donne accès à la loggia. Une porte sépare la salle à manger de l' office et de la cuisine. Encore d' origine, celle-ei entièrement carrelée est très fonctionnelle. Son mobilier mural est complètement modulabie et intègre une cuisinière et une chambre froide. A partir de la cuisine une porte ouvre sur une petite terrasse. Trois chambres occupent Ie cöté est de la maison. La chambre principale se situe dans la tour et est éc1airée par une fenêtre à claustra. Un bureau - bibliothèque occupe l' étage supérieur de la tour. Sen mobilier dessiné par Antoine Pompe a été conçu pour une autre habitation du maître d'ouvrage et réadapté en fonetion de la configuration de la tour. L'extension occupée à l'origine par une salle de jeu a été transformée en appartement. Les murs couverts de lambris conservent quelques éléments intéressants dont une table rabattable et des armoires murales. Le jardin participe complètement à l'architecture de la villa, son orientation nord-sud ne suit pas l' alignement adopté dans la me. En façade, Ie terrain surélevé est délimité par un muret de pierre et une haie d'ifs qui renforcent Ie caractère discret de la façade à me. Une petite al1ée de dalles de pierre chemine jusqu'à la porte d'entrée. Une sculpture abstraite de Jacques Guimont a trouvé sa place dans Ie jardinet gazonné planté de quelques bouleaux. Le jardin se développe largement jusqu' à l' avenue Montgolfier. [adis, avant Ie percement de celle-ei, il se prolongeait englobant la propriété qui lui fait face et qui est également occupée par une villa que Jacques Dupuis réaIisa pour sa nièce. Le jardin s'organise autour d'une vaste pelouse traversée dans teute sa longueur par un chemin pavé. Une terrasse pavée borde la façade sud et fait Ia transition avec Ie bätiment. Auteur du jardin des alignements d'arbres (épicéas, thuyas, haie d'ifs et de tiI1euls) forment un écran visuel qui isole la villa de son environnement. Des tilleuls paIissés doubles la rangée de thuyas en fond de parcelle. A l' est, une butte artificielle et des
V.9511
sorbiers argentés palissés rompent la perspective et renforcent l'impression de profondeur. On remarque notamment un beau bosquet d' azalées et un érable rouge du japon. Derrière la butte, à l'abri des regards, un bac à sable a été aménagé pour les enfants. Le cöté ouest se compose d'un mixed-bored et d'une petite pièce d' eau, devançant un pavillon de jardin. Ce pavillon à toiture d'ardoises réunit un trapèze ouvert et un carré fermé, formule qui annonce les réalisations postérieures de J. Dupuis notamment ses chapelles . Largement vitré, il est relié visuellement à la villa par un mur de clöture qui protège la maison des vents du sud-ouest et intègre une fontaine murale à décor en mosaïques reprenant un motif de soleil or sur fond bleu Un saule pleureur et un magnolia complètent ce décor. En fond de jardin, s' élèvent un imposant cèdre du Liban et des arbres fruitiers.
Intérêt présenté par Ie bien selon les critères définis à l'article 2, de l'ordonnance du 4 mars 1993 relative à la conservation du patrimoine immobilier : Intérêt historique et artistique : La villa Ie «Parador » figure parmi les réalisations les plus remarquables de I'immédiat après-guerre. Elle étonne tant par la modemité de sa conception que par la qualité des matériaux mis en oeuvre à une époque oü Ie contexte économique est peu favorable et ou la standardisation s'impose, souvent au détriment de la créativité. Tout son programme (maison pour réception et vie familiale) témoigne d'une complicité étroite entre l' architecte et Ie maître d'ouvrage. Chaque intervention, tant au niveau de l'élévation, du mobilier que du jardin, est issue d'une réflexion globale ou 1'impact de la lumière occupe une place particulière. L'architecte Jacques Dupuis (Quaregnon 1914-1994) s'impose comme l'un des architectes belges les plus intéressant de 1'après-guerre. On peut Ie considérer comme 1'un des héritiers du mouvement moderne. Ayant étudié à 1'institut des Arts décoratifs de la Cambre, Jacques Dupuis est imprégné des enseignements des maîtres du fonctionnalisme : [.], Eggericx, Victor Bourgeois, Jean de Ligne. De 1945- à 1950, i1 effectue plusieurs voyages d'études en Angleterre, au Pays-Bas, au Danemark et en Suède en compagnie de l' architecte Roger Bastin. Son travail sera fortement influencé par ces rencontres. Au travers de son oeuvre on retrouvera les influences de Gio Ponti, et des architectes scandinaves teIs Alvar Aalto et Gunnar Asplund. L'architecture de Jacques Dupuis est moderne, vivante et profondément humaine. Rejetant à la fois les doctrines fonctionnalistes et l' intégrisme régionaliste, elle s' inscrit en quelque sorte dans la continuité de I' oeuvre d'Antoine Pompe. Attaché à ses racines, on sent au travers les réa1isations de Dupuis Ie souci de tirer parti de I' environnement tout en s'assimilant avec lui. Dupuis réalisera au cours de sa carrière un bon nombre d'habitations privées originales ( Maison van der Vaeren. Herent 1959, Maison atelier de Gaston Bertrand à Uccle (1949), maïs aussi des habitations sociales, un stade, un jardin d' enfant, et une série de chapelles. La maison Ie «Parador » est la première habitation privée qu'i1 réalise. Elle constitue un champ d'expériences oü l' on sent la volonté de créer un style personnel. Oeuvre de jeunesse, on y décèle de nombreux éléments empreints d' anecdotes qui paraissent parfois un peu anachronique tandis que Ie rapport à la lumière, les lignes claires et Ie souci de modernité laissent présager l'oeuvre future. Le Parador est une oeuvre totale et finement réfléchie qui intègre I' architecture. Ie mobilier, la décoration, Ie jardin et tient compte tant des notions de concepts que de fonctions. Les modifications apportées au cours du temps, également pensées par J. Dupuis, permettent par Ie refus du pastiche de juger de I'évolution de son style. Pour ses qualités architectura1es et paysagères cette villa ainsi que son jardin méritent d' être protégés. Vu pour être annexé à l'arrêté du
2 0 -OS- 1999 ,
Le Ministre-Président du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale et Ministre des Pouvoirs locaux, de l'Emploi, du Logement et des Monuments et Sites,
Copie certifiée conforme V.9511
Charles PICQUE.
BIJLAGE I BIJ HET BESLUIT VAN DE BRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKE REGERING HOUDENDE INSTELLING VAN DE PROCEDURE TOT BESCHERMING ALS MONUMENT VAN DE TOTALITEIT VAN DE VILLA "LE PARADOR", HIERBIJ INBEGREPEN HET GEHEEL VAN HET MEUBILAIR DAT VAST IS DOOR BESTEMl\1ING, VAN HET PAVILJOEN EN VAN DE TUIN, GELEGEN LOUIS JASMINLAAN 297 TE SINT-PIETERS-WOLUWE Kadastrale ref. : Sint-Pieters-Woluwe, 3de afdeling, sectie D, 8ste blad, percelen 324s 23, 324t23, 324v 23. Beknopte beschrijving De villa "Le Parador" is een merkwaardig voorbeeld van burgerlijke architectuur uit de onmiddellijke naoorlogse periode. Ontworpen door architect Jacques Dupuis voor zijn broer, dokter Paul Victor Dupuis, is IJLe Parador" opgevat als een totaalwerk. De architect heeft zowel de woning als het volledige meubilair, de decoratie van het interieur, de tuin en de aanpalende paviljoenen ontworpen, zodat alles op een organische manier met elkaar verweven is. Het hoofdgebouw van de villa is opgericht tussen 1946 en 1948. In de loop der jaren heeft het huis enkele verbouwingen ondergaan, eveneens naar plarmen van Jacques Dupuis, maar zonder te raken aan de oorspronkelijke opstand. Het betreft voornamelijk de bouw van een nieuwe vleugel met speelkamer en bar in 1950-1951, de decoratie van het kleine roze salon op de benedenverdieping en van de eetkamer op de verdieping (1957). Nog later werd de speelkamer ingericht als appartement (1978). Alle meubels en decors zijn vervaardigd uit edele materialen. Ze hebben een eenvoudige en geraffineerde belijning die vaak verwijst naar de persoonlijkheid van de bewoners of de naam van het huis. De naam "Parador" verwijst naar de Spaanse kazernes die tot herberg werden omgebouwd. De keuze van deze naam vloeit voort uit de Spaanse oorsprong van de familie Dupuis en haar gehechtheid aan dit land. Het (put)water (du puits = van de put) en de zon zijn vaak terugkerende motieven die in talrijke decorelementen - ijzersmeedwerk, betegeling, deuren - voorkomen. De plannen van de villa, gespreid over twee bouwlagen, zijn van een grote functionele helderheid. De opstand in wit geschilderde Spaanse baksteen en Maassteen valt onmiddellijk op door de sobere vormgeving. De bijzonder goed afgewerkte details legt echter bepaalde regionalistische accenten en geeft blijk van een zekere zin voor humor. De vormgeving getuigt van een zeer persoonlijke en originele opvatting van de moderniteit. De wisselwerking met het licht speelt een erg belangrijke rol in het huis, dat schuin op het perceel werd opgetrokken zodat dat het naar de vier windstreken gericht is. De afwisseling van brede en smalle ramen zorgt voor een zeer subtiele dosering van het binnenvallende licht. Alle raamlijsten zijn van brons. In het noorden, aan de straatkant, heeft het hoofdgebouw nagenoeg geen openingen. De gevel wordt in de aslijn doorbroken door de hoofdingang met hardstenen omlijsting, versierd met een decor van gestileerde voluten. De enkele deur is afgezet met een lijstdecor en in het midden versierd met een smeedijzeren motief in de vorm van een stralenkrans. De sleutelsteen is gegraveerd met een vrouwenfiguur die zich opricht boven een put waarrond een slang gekronkeld ligt die de Waarheid symboliseert. De smalle laterale ramen met brede waterlijst doen denken aan schietgaten. Aan de rechterkant verrijst het utspringend gebouw dat in 1951 is opgetrokken. Deze opstand waarin grote glaspartijen overheersen, kijkt uit op de tuin aan de voorkant en contrasteert met de oudere gedeeltes. Links van de ingang bevndt zich een paviljoen dat de garages huisvest. De zuidelijke achtergevel is volledig naar de tuin gericht en in de breedte uitgebouwd als een vierhoek verdeeld door medianen. De aldus gevormde kwartieren vertonen volgens een diagonaal patroon een afwisseling van volle en lege vlakken waarvan ook de gevelopeningen deel uitmaken. Op de benedenverdieping telt het bakstenen linker gedeelte een klein rechthoekig raam beschermd door een kunstig traliewerk en een deur die toegang verleent tot de tuin. Aan de rechterkant is de gevel volledig in glas, bestaande uit vier dubbele ramen en een glazen deur die de ontvangstsalon van licht voorzien. Het lijstwerk is in witte steen. Op de verdieping links springt uit de eveneens volledig glazen gevel van de woonkamer een brede loggia omsloten door een metalen borstwering. De bakstenen muur rechts heeft twee rechthoekige raamopeningen. Aan de rechterkant domineert een imposante toren in Maassteen de gevel. Met zijn vierkant grondvlak en bijna blinde muren geeft deze toren de villa het karakter van
V.95~1
een versterkt kasteel. Een paar decoratieve elementen versterken het schilderachtige karakter van dit bouwwerk: zonnewijzer, vlaggenmast, ramen in de vorm van schietgaten. In de oostzijde van de toren bevindt zich op de benedenverdieping een raam met luifel en op de verdieping een raamopening met claustra die het licht binnenlaat in de achterliggende kamer. Aan de westzijde is de puntgevel gedeeltelijk met breukstenen uitgevoerd. Deze gevel wordt doorbroken door een dubbel raam waarlangs de stralen van de ondergaande zon binnenvallen. Het uitstekende leien dak heeft een hellend vlak. De kroonlijst rust op consoles en is versierd met lelies. De binneninrichting van het huis houdt zowel rekening met de huishoudelijke als professionele behoeften van de bewoners (een arts en zijn gezin). De benedenverdieping wordt ingenomen door twee ontvangstsalons, een klein dokterskabinet en diverse dienstvertrekken. De kamers bestemd voor het gezinsleven bevinden zich op de verdieping. De ruimtes zijn helder en vloeien in elkaar over. De gewelfde toegangshal loopt door het hele huis. J. Dupuis heeft er een hemel en een engel getekend als eerbetoon aan zijn jong gestorven neven. Deze hal heeft een vloer van schisttegels, sommige met stervormig patroon. Hij geeft langs de ene kant toegang tot de dienstvertrekken en een vestibule. die naar het appartement in de uitbreiding leidt, langs de andere kant tot het ontvangstsalon, 'verlen gd door een klein barsalon in de voet van de toren. De decoratie van deze twee kamers is origineel. Een brede natuurstenen schouw trekt alle aandacht naar zich toe op de noordelijke muur. De bijzonder indrukwekkende mantel leunt tegen het trappenhuis dat naar de verdiepingen leidt en steunt op consoles met voluten. Aan weerszijden van de schouw bevindt zich een decoratieve muurschildering uitgevoerd in okergele tinten door Z. Busine en P. Boelman. Deze aan de zon gewijde schildering beeldt kinderspelen uit in een nogal vrije stijl. Men bemerkt onder andere een haan, zonnebloemen en een vrouwenfiguur geïnspireerd op de Italiaanse fresco's van Campigli. De zuidkant is volledig open op de tuin via een reeks ramen en tuindeuren. In het verlengde van deze kamer ligt een kleine salonbar (roze salon) waarvan het meubilair voor een groot deel vast is (bar, kast, wandtafel, radiator). Deze kamer was oorspronkelijk bedoeld als bibliotheek en van het salon gescheiden door een muur die eveneens versierd was met een fresco van een landelijk tafereel met ingewerkte zon in stuc. Het zeer sobere meubilair is tot het minimum beperkt en vormt een geheel met de decoratie van het interieur. Spiegeleffecten (voormalig bassin en deuromlijsting) doen de kamer groter lijken. De verdieping is toegankelijk via de vestibule. Een witstenen trap mondt uit in een brede woonkamer. Een reeks nissen siert de trappenhal. De leefruimte bestaat uit een salonhoek en eetkamer. Het salon dat rond een open haard is opgebouwd, kenmerkt zich door het volledig geïntegreerde meubilair (bibliotheek, radiokast, wandrek, zitbank) en stucplafond met radiaal motief. De muren zijn bekleed met flexwood (Honduras-ceder). Een muur met ingebouwd aquarium vormt de overgang naar de eetkamer. De muurbekleding en het meubilair - tafels in es en brons, fauteuils, radiatorscherm - zijn zeer interessante voorbeelden van toegepaste kunst, die hun originaliteit zowel aan hun vormen als aan het gebruik van ongewone materialen ontlenen. Een kamerhoge deur, die oorspronkelijk kon openschuiven, verlicht de kamer over de hele breedte en geeft toegang tot de loggia. Een deur scheidt de eetkamer van het bureau en de keuken. Deze laatste is nog origineel, volledig betegeld en zeer functioneel. Het muurmeubilair is volledig moduleerbaar en bevat een ingebouwd fornuis en dito koelkast. Een deur leidt van de keuken naar een klein terras. Aan de oostkant van het huis liggen drie kamers. De grootste kamer bevindt zich in de toren en wordt verlicht door een raam met claustra. De bovenste verdieping van de toren wordt ingenomen door een bureau-bibliotheek. Het door Antoine Pompe getekende meubilair was eerst bestemd voor een andere woning van de bouwheer en is nadien aangepast aan de afmetingen van de toren. De uitbreiding die oorspronkelijk als speelkamer diende, is later verbouwd tot appartement. De met lambrisering beklede muren bevatten nog enkele interessante elementen, waaronder een uitklapbare tafel en muurkasten. De tuin maakt integraal deel uit van de architectuur van de villa. Zijn noord-zuidrichting volgt het tracé van de straat niet. Aan de kant van de voorgevel wordt het verhoogde terrein begrensd door een stenen muurtje en een taxushaag die het discrete karakter van de straatgevel versterken. Een kort pad van stenen tegels leidt naar de voordeur. Een abstract beeldhouwwerk van Jacques Guimont is opgesteld op het kleine gazon waar enkele berken staan. De tuin strekt zich uit tot aan de
V.9511
Montgolfierlaan. Vroeger, vooraleer deze laan was aangelegd, liep de tuin door en omvatte ook het eigendom ertegenover, waar een villa staat die Jacques Dupuis ontworpen heeft voor zijn nicht. De tuin is aangelegd rond een groot grasperk dat over zijn hele lengte wordt doorsneden door een geplaveide weg. Aan de zuidgevel vormt een geplaveid terras de overgang tussen tuin en huis. Rond de tuin staan rijen bomen (sparren, levensbomen, taxushagen en linden) die een scherm vormen dat de villa van de omgeving isoleert. Opgebonden linden vormen een dubbele rij met de levensbomen achteraan op het terrein. In het oosten breken een kunstmatig heuveltje en opgebonden zilverlijsterbessen het perspectief en versterken de indruk van diepte. Men merkt er onder andere een mooie groep azalea's en een Japanse rode esdoorn. Achter het heuveltje, aan het gezicht onttrokken, bevindt zich een zandbak voor de kinderen. De westzijde bestaat uit een mixed-bored en een kleine vijver, met daarachter een tuinpaviljoen. Dit paviljoen met leien dak houdt het midden tussen een open trapezium en een gesloten vierkant, een vorm die reeds de latere realisaties van J. Dupuis aankondigt, met name zijn kapellen. Het paviljoen, voorzien van grote ramen, is visueel met de villa verbonden door een afsluitingsmuur die het huis beschut tegen de zuidwestenwinden en een muurfontein bevat met een mozaïekdecor waarin opnieuw het motief van de zon opduikt tegen een blauwe achtergrond. Een treurwilg en een magnolia maken dit decor volledig. Achteraan in de tuin verrijst een indrukwekkende ceder uit Libanon, naast diverse fruitbomen. Waarde van het goed volgens de maatstaven bepaald in artikel 2 van de ordonnantie van 4 maart 1993 inzake het behoud van het onroerende erfgoed: Historisch en artistiek belang: De villa "Le Parador" behoort tot de meest opmerkelijke realisaties van de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog. De villa maakt indruk zowel door de moderniteit van zijn ontwerp als door de kwaliteit van de aangewende materialen in een tijd waarin de economische omstandigheden weinig gunstig waren en standaardisering de regel, dikwijls ten koste van de creativiteit. Het hele programma (huis voor dokterspraktijk en gezinsleven) getuigt van een nauwe samenspraak tussen de architect en de opdrachtgever. Elke ingreep, zowel wat betreft de opstand als het meubilair en de tuin, is het resultaat van een globale visie waarin de impact van het licht een zeer belangrijke plaats inneemt. Architect Jacques Dupuis (Quaregnon 1914-1994) is een van de interessantste Belgische architecten van de naoorlogse periode. Men kan hem beschouwen als een van de erfgenamen van de modernistische stroming. Tijdens zijn studies aan het Institut des Arts décoratifs de la Cambre werd hij doordrongen van de principes van de boegbeelden van het functionalisme: J.J. Eggericx, Victor Bourgeois, Jean de Ligne. Tussen 1945 en 1950 maakte hij verschillende studiereizen naar Engeland, Nederland, Denemarken en Zweden in gezelschap van architect Roger Bastin. Zijn werk werd sterk beïnvloed door deze contacten. Men treft er de invloeden aan van Gio Ponti en van Scandinavische architecten als Alvar Aalto en Gunnar Asplund. De architectuur van Jacques Dupuis is modem, levendig en diep menselijk. Ze verwerpt de doctrines van functionalisme en regionalistisch integrisme, om in zekere zin voort te bouwen op het werk van Antoine Pompe. Gehecht aan zijn wortels voelt men in de realisaties van Dupuis de bekommernis om het bouwwerk te assimileren met de omgeving. Hij zal in de loop van zijn carrière meerdere originele privé-woningen ontwerpen (woning van der Vaeren, Herent 1959; atelierwoning van Gaston Bertrand in Ukkel, 1949), maar ook sociale woningen, een kindertuin en diverse kapellen. De villa IILe Parador" is zijn eerste ontwerp voor een privé-woning. Het huis is een oefenterrein waar men de zoektocht van de architect voelt naar een persoonlijke stijl. Het is een jeugdwerk, waar talrijke elementen anekdotische ontleningen lijken die soms wat anachronistisch aandoen, Maar de houding tegenover het licht, de klare lijnen en het streven naar moderniteit wijzen reeds vooruit naar het latere werk. De Parador is een goed doordacht totaalwerk dat de architectuur, het meubilair, de decoratie en de tuin .integreert, en dat rekening houdt met zowel het conceptuele als het functionele. De later aangebrachte wijzigingen, eveneens uitgewerkt door J. Dupuis, maken het door de afwijzing van elke pastiche mogelijk de ontwikkeling van zijn stijl te volgen.
V.9511
Op grond van deze architecturale en landschappelijke kwaliteiten verdient deze villa alsook de tuin ervan te worden beschermd.
Gezien om te worden gevoegd bij het besluit van
2 0 -05- 1999
De Minister-Voorzitter van deBrusselse Hoofdstedelijke Regering en Minister van Plaatselijke Besturen, Tewerkstelling, Huisvesting en Monumenten en Landschappen,
V.9511
ANNEXE II A L'ARRETE DU GOUVERNEMENT DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALE ENTAMANT LA PROCEDURE DE CLASSEMENT COMME MONUMENT DE LA TOTALITE DE LA VILLA « LE PARADOR » Y COMPRIS DE L'ENSEMBLE DU MOBILIER FIXE PAR DESTINATION, DU PAVILLON ET DU JARDIN SIS AVENUE LOUIS JASMIN 297 A WOLUWE-SAINT-PIERRE
BIJLAGE II VAN HET BESLUIT VAN DE BRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKE REGERING TOT BESCHERMING ALS MONUMENT VAN DE TOTALITEIT VAN DE VILLA "LE PARADOR", HIERBIJ INBEGREPEN HET GEHEEL VAN HET MEUBILAIR DAT VAST IS DOOR BESTEMMING, VAN HET PAVILJOEN EN VAN DE TUIN, GELEGEN LOUIS JASMINLAAN 297 TE SINT-PIETERSWOLUWE
DELIMITATION OU MONUMENT ET DE LA ZONE DE PROTECTION
AFBAKENING VAN DE EN VAN DE VRIJWARINGSZONE
Vu pour être annexé à l'arrêté du
2 0 -05- 1999 Copie certi~~ ~E\frcRéél!~ndbJe.~ent de la Régionde Bruxelles-Capitale et Ministre des Pouvoirs locaux, de l'Empl ., du Logement et des Monuments et Sites,
Nadine SOUGNÉ
GRBC • Chancellerie
./ BHR - Kanselarii
Gezien om te worden gevoegd bij het besluit van
2 0 -05- 1999 De Minister-Voorzitter van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en Minister van Plaatselijke Besturen, Tewerkstelling, Huisvesting en Monumenten en Landschappen,
