Doorleren met Jezus
In de serie ‘Praten met de Bijbel’ verschijnen boeken die stimuleren om – persoonlijk én samen – in gesprek te gaan met de Bijbel. Kenmerkend is dat je wordt uitgedaagd om zelf te ontdekken wat God door Zijn Woord tegen je wil zeggen en hoe jij hier op reageert.
Reeds verschenen: Heldere hoofden, warme harten Bijbelstudies over 1 Johannes Van binnenuit Bijbelstudies over Psalmen
Diane Palm, Eline van Vreeswijk en Herman van Wijngaarden (red.)
Doorleren met Jezus Bijbelstudies over het Evangelie van Lukas
Uitgeverij Jes! · Zoetermeer
Uitgeverij Jes! is een samenwerking tussen Uitgeverij Boekencentrum en de hgjb. Kijk voor meer informatie op www.jesvoorjou.nl.
Ontwerp omslag: Artisty Ontwerp binnenwerk: JetOntwerp
De bijbelgedeelten in deze uitgave zijn met toestemming overgenomen uit de Herziene Statenvertaling. ISBN 978 90 239 2038 0 NUR 707 © 2012 Uitgeverij Jes! Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Inhoud Inleiding
7
1. Als angst je hindert
8:40-50
13
2. Geloven kost je wat!
14:25-33
23
3. Hoe weet ik het nou zeker?
1:5-38
33
4. ‘Je blijft toch wel eten, hè?’
14:15-24
47
5. Bekering: wat moeten we doen?
3:1-18
57
6. Genezing en bevrijding
9:1-6
69
7. Let je wel goed op?
8:4-15
79
8. Hoge verwachtingen van het gebed
11:5-13
91
Inleiding Praten met de Bijbel – hoe doe je dat? Het volgen van Jezus Het zou wel eens zo kunnen zijn dat het volgen van Jezus veel uitdagender is dan we het ons voorstellen. Je hebt het in ieder geval niet zomaar onder de knie. Denk je dat je net een belangrijke les geleerd hebt, komt de volgende alweer op je pad. Het is een kwestie van steeds weer en meer leren: doorleren met Jezus. In het Evangelie dat Lukas geschreven heeft, kom je daar veel spannende voorbeelden van tegen. Spannend, omdat daaruit blijkt dat de Heere Jezus voortdurend prikkelt om het jezelf niet te makkelijk te maken. Tegelijkertijd merk je dat Hij daarbij op een pastorale manier rekening houdt met onze angsten, weerstanden en vragen. Hij dwingt of forceert niets, maar laat ons ook niet zomaar met rust. Door op allerlei manieren met mensen in gesprek te gaan, geeft Hij ons les in het leven met God. Dat deed Hij toen en dat doet Hij nog steeds. We hopen dat de volgende bijbelstudies dat laten zien. Qua opzet is dit boek gelijk aan de voorgaande delen van de bijbelstudieserie ‘Praten met de Bijbel’1. Het enige verschil is dat 1 Eerder verschenen: Heldere hoofden, warme harten. Bijbelstudies over 1 Johannes. En: Van binnenuit. Bijbelstudies over Psalmen. Het eerstvolgende deel zal gaan over (gedeelten uit) Jozua.
7
aan elke studie vijf of zes andere bijbelgedeelten zijn toegevoegd, die je kunt lezen op de dagen na de bijbelstudie. Ze laten zien hoe het thema ook op andere plaatsen in het Evangelie van Lukas terugkomt en zijn dus heel geschikt om… door te leren!
In gesprek met de Bijbel Omdat dit misschien je eerste kennismaking is met deze bijbelstudieserie, leggen we hieronder nog een keer uit ‘hoe het werkt’. Eigenlijk hebben we daarover al iets gezegd toen we schreven dat Jezus met ons ‘in gesprek gaat’. Dat sluit namelijk heel goed aan bij de methode van deze serie. In het kort komt die methode erop neer dat we – persoonlijk én samen – in gesprek gaan met de Bijbel. Bijbellezen begint natuurlijk met luisteren naar de Bijbel, want God is aan het Woord. Maar vervolgens mogen we ermee (met Hem!) in gesprek gaan. Want God heeft de Bijbel niet in de eerste plaats gegeven omdat Hij een heleboel informatie aan ons kwijt wil, het gaat Hem vooral om de relatie. God wil met ieder van ons persoonlijk in gesprek gaan, ieder in zijn of haar eigen situatie. En we mogen daarop onze eigen, persoonlijke reactie geven. Ook bij de komende studies uit Lukas letten we dus niet alleen op: wat staat er nu? Die laatste vraag is heel belangrijk, maar we koppelen hem direct aan vragen als: wat valt me op, wat vind ik ervan, wat spreekt me aan, en vooral ook: hoe reageer ik erop, wat doe ik ermee? Het is spannend om dat steeds weer te ontdekken, ieder voor zich, maar ook samen. Daarmee is nog een ander belangrijk principe in deze methode gegeven: je wordt uitgedaagd om zélf te ontdekken wat God door dit gedeelte tegen jou wil zeggen. Natuurlijk krijg je de nodige (achtergrond)informatie aangereikt, maar we kauwen niet voor wat je er vervolgens mee moet of kunt doen. Dat mag je zelf 8
én met elkaar ontdekken, in het vertrouwen dat God door Zijn Heilige Geest persoonlijk tot je spreekt.
Lezen in je eentje Dit bijbelstudieboek kun je op twee manieren gebruiken: in je eentje of samen met anderen. Gebruik je het in je eentje, dan kun je de zogenaamde SOLVAT-methode erin herkennen. Dat is een manier van bijbellezen die de HGJB heeft ontwikkeld voor het persoonlijk bijbellezen.2 Elke letter van het ‘woord’ SOLVAT staat voor een bepaalde stap: 1. Stil worden – Als je direct begint met het lezen van de Bijbel, is de kans groot dat er nog van alles door je hoofd spookt. Om God te kunnen laten spreken, moet je eerst zelf stil worden. Dat begint al door er rustig voor te gaan zitten en een aandachtige luisterhouding aan te nemen. Tips hiervoor worden aan het begin van elk hoofdstuk gegeven. 2. Open handen – Bid voordat je de Bijbel gaat lezen om Gods nabijheid en de hulp van de Heilige Geest. Dat is geen christelijk foefje ofzo, maar daarmee laat je zien dat het je alleen niet lukt om te begrijpen wat God in Zijn Woord te zeggen heeft. Vandaar: open handen, om los te laten wat je bezighoudt en om te ontvangen wat God geeft! Ook deze stap komt aan het begin van elk hoofdstuk terug. 3. Lezen – Je leest het bijbelgedeelte rustig voor jezelf door en laat de woorden tot je doordringen. Deze stap lijkt misschien vanzelfsprekend, maar iedereen die ervaring heeft met bijbellezen, weet dat het vaak helemaal niet vanzelf gaat. Het vraagt concentratie en aandacht. De bijbelgedeelten zijn in dit boekje afgedrukt (uit de Herziene Statenvertaling). 2 Deze methode wordt uitgebreider beschreven in het boekje: Leer Me Lezen. Hoe de Bijbel opengaat van Herman van Wijngaarden (red.), uitg. Jes! (serie Hot items).
9
4. Vragen stellen – God gaat door middel van de Bijbel met ons in gesprek en wij luisteren. Maar vervolgens mogen wij ook in gesprek gaan met Hem. Bijbellezen is dan in feite: praten met de Bijbel. Net zoals je in een goed gesprek vragen stelt aan elkaar, kun je vragen stellen aan een bijbelgedeelte. In dit boek wordt daarvoor steeds een Leesvraag gegeven. Die leesvragen zijn in feite de kern van deze methode. Neem er dus de tijd voor! 5. Antwoorden – Het bijbelgedeelte dat je gelezen hebt, heeft je wat te zeggen. Ga daarover met God in gesprek. Dank Hem voor wie Hij is, vraag om kracht om te doen wat Hij zegt, belijd waarin je tekort schiet, bid naar aanleiding van het bijbelgedeelte voor anderen, etcetera. De Verdiepingsvragen geven je daarvoor een aanzet, maar het komt vooral ook terug in het onderdeel Om af te ronden. 6 Toepassen – De Bijbel wil ook wat doen in je leven. Anders gezegd: je léést niet alleen de Bijbel, maar je lééft ‘m ook. Je vraagt je af: wat heb ik ontdekt en wat ga ik ermee doen in de praktijk? Dat is het doel van het laatste onderdeel: Om af te ronden.
Lezen met elkaar ’t Mooiste is het als je op deze manier samen gaat bijbellezen. Hoe dat kan met dit boek, lees je hieronder. Opbouw van de avond Elk hoofdstuk bestaat uit vijf onderdelen: Om te beginnen – Daarin komen letterlijk de stappen Stil worden en Open handen uit de SOLVAT-methode terug. Neem even de tijd om gedachten met elkaar te delen en vooral om met elkaar te bidden. Verder wordt hier het thema geïntroduceerd, met daarbij een Startvraag om alvast gedachten en ervaringen rond dit thema met elkaar te delen. Neem hier ongeveer 15 minuten de tijd voor. 10
Drie stappen – De meeste hoofdstukken behandelen een bijbelgedeelte in drie stappen of subthema’s, met bij elke stap een Leesvraag en een Verdiepingsvraag (alleen de hoofdstukken 1 en 6 hebben twee subthema’s). Omdat de stappen nauw met elkaar samenhangen, raden we aan ernaar te streven ze alle drie (of twee) te bespreken. Lukt dat niet, spreek dan van tevoren af welke thema’s je (vooral) wilt bespreken. Totale tijdsduur: 1 tot 1½ uur. Om af te ronden – Geen uitgebreid, maar wel een belangrijk onderdeel, omdat het hier gaat om het Antwoorden en Toepassen van de SOLVAT-methode. Ook hiervoor kun je ongeveer 15 minuten uittrekken. Voorbereiding Het is niet per se nodig dat iedereen zich van tevoren voorbereidt. Maar het heeft wel voordelen: de aard van de vragen brengt met zich mee dat het goed is om er thuis alvast over na te denken. Als iedereen dat doet, kun je op de avond zelf waarschijnlijk méér bespreken. Degene die de avond leidt, moet zich natuurlijk wél goed voorbereiden. Zorg ervoor dat je het hele hoofdstuk goed doorgelezen hebt (inclusief Goed om te weten en Aantekeningen), zodat je op de avond zelf zo nodig belangrijke informatie kunt aanvullen. Beslis ook alvast welke vragen je in ieder geval wilt behandelen en welke vragen je eventueel laat liggen. Verloop van de avond Op de avond zelf kun je heel eenvoudig het boek volgen. Lees met elkaar – ook als iedereen het hoofdstuk van tevoren al heeft gelezen – in ieder geval de bijbelgedeelten en de teksten met de grotere, schuingedrukte letter. Samen met de vragen geven die de rode draad voor de avond aan. Als de deelnemers het hoofdstuk niet thuis al doorgelezen hebben, kun je op de avond zelf ook de teksten Om vast te houden met elkaar lezen; ze zijn daarvoor meestal net kort genoeg. Maar het is niet per se nodig. Degene die de leiding 11
heeft, kan hieruit – afhankelijk van hoe het gesprek is gegaan – doorgeven of onderstrepen wat volgens hem of haar nog belangrijk is. Zoals hierboven al gezegd, vormen de Leesvragen in feite de kern van deze bijbelstudiemethode. Welke vragen je ook overslaat, deze dus niet! Doorleren met Jezus is een bewerking van bijbelstudies die door ons geschreven zijn voor het HGJB-jongerenblad Cruciaal. We hopen dat ze opnieuw voor veel jongeren een stimulans zijn om Jezus te volgen. Diane Palm Eline van Vreeswijk Herman van Wijngaarden (eindredactie)
12
Hoofdstuk 1 Lukas 8:40-50
Als angst je hindert Om te beginnen Stil worden Stel je voor dat je aan het begin staat van een (vervolg)cursus discipelschap bij en met Jezus. Sta erbij stil wat je daarvoor vooral nodig hebt. Welke houding en/of omstandigheden worden bijvoorbeeld gevraagd? Open handen Wijd je toe aan Jezus: ‘Heere, ik wil leren U te volgen!’ Vraag Hem je eventuele weerstand weg te nemen.
LUKAS 8:40-50 40 Het gebeurde, toen Jezus terugkeerde, dat de menigte Hem ontving, want ze waren allen op Hem blijven wachten. 41 En zie, er kwam een man, van wie de naam Jaïrus was. Hij was een leidinggevende in de synagoge. Hij viel aan de voeten van Jezus en smeekte Hem naar zijn huis te komen. 42 Hij had namelijk één kind, een dochter van ongeveer twaalf jaar, en die lag op sterven. Toen Hij erheen ging, drong de menigte zich om Hem heen. 43 En een vrouw die al twaalf jaar bloedvloeiingen had en die al haar bezit aan dokters uitgegeven had, maar door niemand genezen had kunnen worden, 44 kwam van achteren naar Hem toe en raakte de zoom van 13
Zijn bovenkleed aan; en onmiddellijk hield het vloeien van haar bloed op. 45 En Jezus zei: Wie is het die Mij heeft aangeraakt? Toen zij het allen ontkenden, zeiden Petrus en die bij hem waren: Meester, de menigte duwt tegen U aan en verdringt U, en U zegt: Wie is het die Mij aangeraakt heeft? 46 Jezus zei: Iemand heeft Mij aangeraakt, want Ik heb gemerkt dat er kracht van Mij uitgegaan is. 47 Toen de vrouw zag dat zij niet onopgemerkt was, kwam zij bevend naar Hem toe, en nadat zij voor Hem neergevallen was, vertelde zij voor heel het volk om welke reden zij Hem aangeraakt had en dat zij onmiddellijk genezen was. 48 Hij zei tegen haar: Heb goede moed, dochter, uw geloof heeft u behouden; ga heen in vrede! 49 Terwijl Hij nog sprak, kwam er iemand van het huis van het hoofd van de synagoge en zei tegen hem: Uw dochter is gestorven; val de Meester niet lastig. 50 Maar toen Jezus dat hoorde, antwoordde Hij hem: Wees niet bevreesd, geloof alleen, en zij zal behouden worden. Heb je nog verlangens? ‘En? Heb je nog een verlanglijstje voor je verjaardag?’ Misschien is het voor jou anders, maar voor veel mensen is dat vaak een lastige vraag. De meeste dingen die je met enig fatsoen kunt vragen, heb je tenslotte al. Zomaar voor de lol kun je er wel eens verder over fantaseren: heb je nog verlangens? Tja, een snelle auto, een mooi huis, een goede baan, een lieve vriend(in)… Maar deze dingen kun je niet voor je verjaardag vragen.
Fantaseren over je verlangens, hoe ‘lollig’ is dat eigenlijk? Oké, het kan leuk zijn om te dromen over een snelle auto of een mooi huis. Want als het erop aankomt, weet je dat je best zonder kunt. Maar voor hetzelfde geld doet het juist pijn om je echte verlanglijstje op te stellen, omdat het je confronteert 14
met dingen die je pijnlijk mist: gezondheid, een relatie, rust in je hart… Dan kan het ook angst oproepen: stel je voor dat ik nooit aan de vervulling van deze verlangens toe kom! Een christen gaat daarmee naar Jezus, zeggen we dan. Maar we weten allemaal dat het zo simpel niet is. Want hoe gaat Hij om met onze verlangens en angsten? Kunnen we ze wel werkelijk voor Hem neerleggen? Durven we dat? In deze bijbelstudie willen we daarover nadenken. Want deze vraag zou wel eens heel belangrijk kunnen zijn voor ons discipelzijn.
Startvraag 1a. Als je op dit moment een lijstje mocht maken met je vijf grootste verlangens, wat zou daar dan op staan? (Als je deze studie met een groep doet, hoef je je ‘verlanglijst’ niet met elkaar te delen.) Wat doet het met je om dit lijstje te maken? Welk gevoel roept het op? 1b. Als je jezelf zou aanmelden als leerling van Jezus, zou je dat lijstje dan meenemen en het voorleggen aan de Meester? Welk gevoel roept dat op? Hetzelfde of een ander gevoel dan bij de vorige vraag?
Goed om te weten Verlangen en angst, dat die twee heel dichtbij elkaar kunnen liggen, blijkt uit Lukas 8:40-50. Twee mensen komen met hun verlangens bij Jezus. Maar wat een angst zien we ook in deze geschiedenis. Het is trouwens opvallend hoe vaak Lukas het onderwerp angst in zijn Evangelie aanroert, veel vaker dan de andere drie evangeliën (kijk in de concordantie maar bij het woord ‘vrees’ en ‘vrezen’). Het is zelfs de eerste emotie die in zijn Evangelie voorkomt: vrees overvalt Zacharias als de engel hem ontmoet (1:12). En zo zijn er in Lukas’ verslag over het leven van Jezus meer mensen die vrezen, bang zijn. Natuurlijk, de ene vrees is dan de andere niet. Soms zit er in de emoties ook gezonde vrees, vergelijkbaar met wat wij ‘de vreze des Heeren’ zouden noemen. Maar ook dan blijkt het nogal 15
