R ECHTSBESCHERMING
Belangrijkste functie is bijgevolg een filterfunctie 1. D.
§1
ADMINISTRATIEVE RECHTSBESCHERMING
1.
ADMINISTRATIEF BEROEP
1.A.
KENMERKEN
- het beroep wordt ingesteld bij een orgaan van actief bestuur - beslissing heeft geen gezag van gewijsde - alles wordt beoordeeld: ontvankelijkheid, legaliteit & opportuniteit - er is devolutieve werking - er is geen verplichting tot uitputting indien ze niet-georganiseerd is. In het andere geval is ze een ontvankelijkheidsvoorwaarde voor een procedure bij de Raad van State. 1. B.
VOORDELEN
SOORTEN
1. D. A. Willig beroep - wordt ingesteld bij dezelfde overheid - men is niet verplicht te antwoorden - slaagkans is klein want de intrekkingsmogelijkheid is sowieso beperkt (cf. Bestuursrecht algemeen deel)
1. D. B. Hiërarchisch beroep - bij hiërarchisch meerdere ( cf. deconcentratie) - hiërarchisch gezag wordt uitgeoefend - injunctie: bindende richtlijnen worden gegeven - reformatie: hervorming - annulatie: ongedaanmaking - evocatie: dossier wordt naar zich toegetrokken
- informeel - ruimere toetsingsmogelijkheid dan jurisdictioneel beroep - bevordert het besluitvormingsproces 1. C.
NADELEN
- een nadeliger beslissing is niet uitgesloten - geen verplichting tot antwoorden (in principe) - vaak nauwe band met overheid die de beslissing genomen heeft - geen geazg van gewijsde.
©Morgan Bechet
1. D. C. Beroep bij de toezichthoudende overheid - er wordt gevraagd om het administratief toezicht uit te oefenen (cf. decentralisatie) - vaak niet georganiseerd - uitkomsten zijn: schorsing, vernietiging, niet goedkeuren, ongunstig advies of niet machtigen
1
- soms zijn er bijzondere uitkomsten mogelijk: er wordt een commissaris aangesteld.
1. D. D. Georganiseerd administratief beroep - alles is in de wet geregeld - antwoord verplicht - de uitputting is een fundamentele ontvankelijkheidsvereiste voor de Raad van State - het bestuur is verplicht alle georganiseerde beroepsmogelijkheden in haar beslissing op te nemen, zoniet begint de termijn voor de Raad van State niet te lopen. 1. E.
2. Beroep bij de toezichthoudende overheid - binnen termijn voor beroep Raad van State - binnen termijn voor het administratief toezicht - tot uitslag administratief toezicht (gevolg: kennisgeving bij nietbehandeling) VERDER OOK NOG: KLACHT & OMBUDSDIENSTEN: zie boek & codex
WEERSLAG OP HET JURISDICTIONEEL BEROEP
1. E. A. Georganiseerde beroepen - ontvankelijkheidsvoorwaarde bij de administratieve rechtscolleges
1. E. B. Niet-georganiseerde beroepen Er kan een stuiting van de termijn plaatsvinden. Een onderscheid moet gemaakt worden tussen de soorten beroepen, wil de stuiting plaatsvinden: 1. W illig & hiërarchisch beroep: - het beroep is ingesteld binnen termijn beroep Raad van State - er zijn nieuwe gegevens voorhanden (geen louter bevestigende beslissing)
©Morgan Bechet
2
§2
JURISDICTIONELE RECHTSBESCHERMING
1.
PLURALISME (ART. 144 & 145 GW.)
- 2 soorten rechtscolleges: gewone hoven en rechtbanken administratieve rechtscolleges - bevoegdheid wordt bepaald door het onderscheid tussen burgerlijke subjectieve rechten en politieke subjectieve rechten Tenzij anders bepaald zijn de geschillen over politieke rechten door de administratieve rechters beslecht 2.
KENMERKEN JURISDICTIONELE RECHTSBESCHERMING
- vereist een geschil - beslissing heeft gezag van gewijsde - definitief (res iudicata pro veritate habetur) - binnen de perken van wat aangevochten wordt (cf. kenmerken administratief beroep) - een uitspraak is verplicht - inter partes (soms erga omnes) 3.
RECHTSBESCHERMING DOOR DE GEWONE RECHTER
3. A.
ART.
159 GW.: EXCEPTIE VAN ILLEGALITEIT
- ambtshalve toetsing - ook administratieve rechtscolleges - zowel interne als externe legaliteit wordt getoetst - zowel voor individuele als reglementaire handelingen - zonder beperking in de tijd nuance: Raad van State aanvaardt voor individuele beslissingen
©Morgan Bechet
dat dit binnen de 60 dagen moet ingesteld worden. De enige uitzondering is een grove onwettigheid - het vormt geen autonoom beroep (hoewel evolutie) maar je kan wel rechtstreeks op basis van art. 159 Gw. vorderen. - gevolg: de onwettige beslissing wordt buiten toepassing gelaten & er kan een positief injunctierecht bestaan. 3. B.
OVERHEIDSAANSPRAKELIJKHEID
- Flandria-arrest! - het gemeen aansprakelijkheidsrecht wordt toegepast: fout kan bestaan uit een doen, laten of een materiële gedraging (de overheid moet handelen als een goed huisvader!) - Als de Raad van State de fout erkent, is een schadevergoeding mogelijk voor burgerlijke rechter (maar cf. staatshervorming) - Schade kan vanalles zijn: rechtmatig belang vereist. - Schadevergoeding tenzij verboden/onmogelijk 3. C.
IMMUNITEIT TENUITVOERLEGGING OP DE GOEDEREN VAN DE OVERHEID
- wordt verantwoord door continuïteit van de openbare dienst - MAAR art. 1412bis Ger.W. De overheid moet een lijst opstellen met alle goederen die zij voor beslag wenst open te stellen. Bij ontstentenis van zo’n lijst kan men in beslag nemen wat kennelijk niet nuttig is voor de continuïteit van de openbare dienst. Verzet is echter mogelijk. - MAAR dwangsom is mogelijk 4.
RECHTSBESCHERMING DOOR DE ADMINISTRATIEVE RECHTSCOLLEGES
- Uitvoerende macht (art. 145 Gw.) - Specifiek opgericht (specialisatie)
3
- Veel onduidelijkheid: wirwar, soms verschillende hoedanigheid, vaak ook tekortkomingen aan art. 6 EVRM)
§3
HET ANNULATIEBEROEP BIJ DE RAAD VAN STATE
rechtscolleges, begint ze pas te lopen wanneer de procedure afgelopen is. - de schadevergoeding wordt niet toegekend als blijkt dat ze budgettair te zwaar zou zijn. - beslissing is van rechtswege uitvoerbaar
1.
DE RAAD VAN STATE EN HAAR HOEDANIGHEDEN
1. D.
1. A.
IN VOLLE RECHTSMACHT (ART. 16 RVS-WET)
1. D. A. Vereisten
- geschillen over subjectieve politieke rechten - er is een nieuw onderzoek. Ze oordeelt in eerste en enige aanleg of als beroep. 1. B.
ALS CASSATIERECHTER (ART. 14 §2 RVS-WET)
- het moet gaan om subjectieve politieke rechten - ingesteld tegen een beslissing van een administratief rechtscollege - het dossier wordt verwezen naar hetzelfde rechtscollege, eventueel met een andere samenstelling. - de beslissing is bindend. 1. C.
ALS ANNULATIERECHTER
- bestuurshandelingen: eenzijdig, uitvoerbare handelingen en de actes détachables - ook tegen fictieve handelingen (stilzitten van het bestuur) Termijnen zijn te lezen in de wet: in ieder geval moet er een aanmaning naar de overheid gericht zijn om alsnog te beslissen - benadeling vereist - de bestuurshandelingen moeten gesteld zijn door administratieve overheden. Er is een uitzondering voor administratieve handelingen vanwege de wetgevende of rechterlijke macht: ook hier kun je bij de Raad van State terecht wat betreft de beslissingen m.b.t. hun personeel of overheidsopdrachten.
ALS VERGOEDINGSRECHTER (ART. 11 RVS-WET)
- vergoeding voor persoonlijke, directe en zekere buitengewone schade - de bevoegdheid is residuair (niemand anders is bevoegd) - de bevoegdheid is subsidiair (men is al eens gaan aankloppen bij de administratieve overheid) Termijnregelingen: 60 dagen als de administratieve overheid een beslissing geveld heeft 3 jaar als er geen beslissing is Als er al een vordering hangende was voor de gewone
©Morgan Bechet
1. D. B. Kenmerken - algemeen (alle overheden) - subsidiair (de administratieve georganiseerde beroepen moeten uitgeput zijn) - residuair (geen ander rechtscollege is bevoegd) - het gaat om politieke subjectieve rechten: de Raad van State kan echter geen schadevergoeding toekennen noch uitspraak doen over het subjectieve recht. Ze kan enkel de schending van het objectief recht
4
vaststellen. Wil men zien of een geschil subjectief is (en dus de Raad van State onbevoegd) moet men zich afvragen of het bestuur een gebonden bevoegdheid heeft m.b.t. een bepaald subjectief recht en deze bevoegdheid geschonden heeft.
- uitputting interne beroepsmogelijkheden: je moet eerst alle georganiseerde beroepsmogelijkheden uitgeput hebben.
1. D. C. Geschillen van attributie
De vernietigingsgronden rechtvaardigen de vernietiging. De middelen tonen de geschonden geachte rechtsregel.
Het gaat om bevoegdheidsconflicten tussen de Raad van State en de gewone hoven en rechtbanken. Zie hiervoor art. 33 & 34 RvS-wet)
1. D. D. Ontvankelijkheid - verzoekschrift (alles geregeld in wetboek) - binnen een termijn van 60 dagen na de bestreden beslissing - bekwaamheid: vertegenwoordiging vereist indien onbekwaam (cf. problematiek feitelijke verenigingen: zij moeten bovendien erkend zijn door de overheid) - hoedanigheid: de vertegenwoordigingsbevoegdheid moet blijken uit de wet, mandaat of een machtiging. - belang: een rechtstreeks, persoonlijk, actueel, zeker en geoorloofd belang. Rechtstreeks: Vereist een causaal verband tussen nadeel en beslissing Vereist een causaal verband tussen vernietiging en voordeel Persoonlijk: ook een persoonlijk voordeel vereist Actueel: continu Zeker: het moet redelijkerwijze zeker zijn dat men er nadeel van zal ondervinden (evt.) Functioneel belang: ter behartiging van de functie
©Morgan Bechet
1. D. E. Vernietigingsgronden en middelen
- externe regelmatigheid: - vormvereisten -substantiële vormvereisten: degene die de openbare orde raken zoals deze voortvloeit uit de wet of de ABBB. -i/h belang van de rechtszoekende: de rechtszoekende moet immers effectief benadeeld zijn -op straffe van nietigheid voorgeschreven - onbevoegdheid ratione loci, tempori - interne regelmatigheid - machtsoverschrijding andere regels dan vormvereisten zijn overschreden (maar geen burgerlijke rechten!) - machtsafwending Men gebruikt de bevoegdheid voor een ander doel dan waarvoor ze bestemd is. Dit moet het enige doel zijn!
1. D. F. Ontvankelijkheid van de middelen - voldoende duidelijk en begrijpelijk: exceptio obscurii libelli wordt geweerd. Dit wordt beoordeeld in functie van de rechten van de verdediging. Er wordt nagegaan of men in redelijkheid de middelen kon begrijpen. - alle middelen moeten geformuleerd worden in het inleidend
5
verzoekschrift. De enige uitzondering is het middel dat de openbare orde raakt.
1. D. G. Gezag en gevolgen van de vernietigingsarresten - gezag van gewijsde erga omnes De rechtshandeling wordt geacht nooit te hebben bestaan. Ze verdwijnt voor iedereen uit het rechtsverkeer. Dit geldt zowel voor het dispositief als de rechtsgrond. Een verwerpingsarrest heeft echter slechts gezag van gewijsde inter partes. De gewone rechter is wel niet gebonden door een verwerpingsarrest. - annulatie ex tunc: de handeling houdt retroactief op met bestaan. De handeling wordt onwettig. Er bestaan hier verzachtingen op. - herstel na vernietiging. Sommige handelingen blijven evenwel onverkort bestaan. De gevolgen eventueel ook: handelingen die in strijd zijn met het arrest, daar staat een nieuw beroep tegen open. Men kan ook nog naar de gewone rechter gaan op basis van 1382 of een dwangsom vorderen. 1. E.
HET ADMINISTRATIEF KORTGEDING
- vordering tot schorsing - accessoir karakter (volgt de hoofdvordering!) - Raad van State is als enige bevoegd. - voorlopige maatregelen worden opgelegd
1. E. A. Grondvoorwaarden - ernstige middelen (prima facie) - moeilijk te herstellen ernstig nadeel - uiterst dringende noodzakelijkheid
©Morgan Bechet
6
