1. eenheden 2. netwerk 3. bestandssysteem 4. backup strategie 5. (sociale ) media gebruik
pagina 3 4 5 6 8
pagina 2
claes meijer 15/16
1. eenheden Computereenheden worden aangegeven in veelvouden van bytes. Een byte is een binaire eenheid van informatie voor te stellen als een woord van een aaneengesloten rij van bits. De standaard is dat een byte uit 8 bits bestaat. De grootte van het interne geheugen (RAM) in een computer wordt traditioneel in ‘megabytes’ van 1024×1024 bytes aangegeven (binair), maar de capaciteit van extern geheugen (onder andere harde schijven en geheugenkaarten) wordt in megabytes van 1000×1000 bytes of in gigabytes van 1000×1000×1000 bytes opgegeven. Daarentegen wordt de omvang van bestanden weer vaak in de binaire eenheden uitgedrukt. Dit, gecombineerd met het feit dat de opgegeven capaciteit van extern geheugen meestal de brutocapaciteit is en er na het formatteren netto minder overblijft, kan er toe leiden dat een “bestand van 95 MB” niet past op een geheugendrager waarop een capaciteit van 100 MB vermeld staat. (bron: Wikipedia)
veelvouden van bytes
symbool naam
voorvoegsel waarde
hoeveelheid
bit
b
0 of 1
0 of 1, ja of nee
byte
B
8 bit
1 letter, 10 bytes een woord
kB
kilobyte
kilo
1000¹ = 10³ (1024 bytes)
100 kB is een pagina tekst
MB
megabyte
mega
1000² = 10⁶ (1024 kB)
1,44Mb, een ‘floppy’, kan een klein boek bevatten
GB
gigabyte
giga
1000³ = 10⁹ (1024 MB)
ongeveer 10m boeken
TB
terabyte
tera
1000⁴ = 10¹² (1024 GB)
PB
petabyte
peta
1000⁵ = 10¹⁵ (1024 TB)
EB
exabyte
exa
1000⁶ = 10¹⁸
ZB
zettabyte
zetta
1000⁷ = 10²¹
YB
yottabyte
yotta
1000⁸ = 10²⁴
pagina 3
claes meijer 15/16
2. netwerk Een netwerk zoals je dat thuis zou kunnen hebben, met een harde schijf als backup, een eigen gescheiden mail provider, een account bij een internet provider en bij een mobiele data provider. Voor de overzichtelijkheid zijn er wat tussenstations weggelaten - Google heeft bijvoorbeeld heus wel meer dan één serverruimte, dus je data kan in principe de hele wereld overgaan, en ook van plek wisselen, zonder dat je dat merkt.
pagina 4
claes meijer 15/16
3. bestandssysteem Het ‘filesystem’ van 3 verschillende systemen. Zie hoe de programma’s en systeembestanden gescheiden zijn van de documenten van de gebruiker. Verder kun je ook nog onderscheiden waar de diverse harde schijven (aangesloten op de computer) staan in dit overzicht. Let ook op de menustructuur, met altijd vertakkingen naar beneden.
bron: Wikipedia
Deze menustructuur zie je ook terug in de bediening van het OS (Operating System, bijvoorbeeld Windows of Mac OS X) en programma’s. Het is daarom belangrijk om te weten waar je heen wil of wat je wil gaan doen, omdat je altijd via een andere weg moet komen (de bovenliggende map of commando). De makers van programma’s moeten hier rekening mee houden, maar voor jezelf is het daarom ook wel zo handig om de indeling van je computer logisch te houden, met een duidelijke hoofd- en submappen structuur. Zo kun je je bestanden altijd snel terugvinden. Gebruik voor de indeling van je schoolmap op je laptop bijvoorbeeld de volgende indeling: mijn documenten > Ma > jaar > vak > periode > opdracht of project per map maar er zijn natuurlijk andere variaties mogelijk.
pagina 5
claes meijer 15/16
4. backup strategie Het gezegde luidt:’Het is niet of je harde schijf kapot gaat, maar wanneer.’ Daarom is het altijd goed om een backup achter de hand te hebben, het liefst zo recent mogelijk. Op die manier raak je zo weinig mogelijk bestanden kwijt en heb je geen werk voor niets gedaan. Om er voor te zorgen dat je computer altijd een veilige backup heeft, moet je een ‘backup strategie’ ontwikkelen. Dat betekent dat je regelmatig, liefst elke dag, een incrementele¹ backup maakt van je computer. Dat is tegenwoordig met een programma (app) als Timemachine op OS X een klein kunstje. Je sluit een externe harde schijf aan op de laptop, en die vraagt of je deze voor Timemachine backup wilt gebruiken. Bij bevestiging maakt het systeem zeer regelmatig incrementele backups van je computer, zolang de harde schijf is aangesloten natuurlijk. Er zijn nog vele makers van soft- en hardware die hier op inspringen, dus er is veel keus op de markt. Waar je echter rekening mee moet houden is het volgende: • Hoe snel ben ik weer aan het werk? een exacte kopie van je laptop op een externe harde schijf werkt het snelst (bijvoorbeeld via ‘superduper’ of carboncopycloner’ op de mac) omdat je op die manier niets hoeft in te stellen, te veranderen, je bent binnen 5 minuten weer aan het werk • Hoe recent is de backup? oftewel, hoeveel werk ben ik kwijt? Hoe regelmatiger je een backup maakt, des te kleiner is de kans op een ramp. • Werkt de backup? Als je hele harde schijf verloren is, moet je alles inclusief het OS uit je backup halen. Verstandig is daarom regelmatig te testen of de kopie van je laptop ook daadwerkelijk opstart. Het is belangrijk te bedenken dat je ook een kopie van je gegevens moet hebben op een andere locatie dan je laptop. De harde schijf die er naast staat op je buro is dus niet voldoende. Bij een brand of inbraak bijvoorbeeld ben je nog alles kwijt. Daarom maakt men vaak een ‘offsite’ backup, dus ergens anders als de werkplek. Tegenwoordig zijn daar allerlei online oplossingen voor, zodat je niet met een harde schijf of DVD’s heen en weer hoeft te slepen. Cloud oplossingen zoals Dropbox worden bijvoorbeeld ook allemaal ge-backupped. Telefoons en tabletten hebben vaak al een eigen backup service (zoals iCloud van Apple), en foto’s zijn ook verschillende online oplossingen voor zoals Flickr, iPhoto, Picasa, Carousel etc etc. Muziek heb je vaak al niet meer zelf, sinds Spotify en nu ook Deezer, Apple Music en Tidal (bijna) alle muziek kunnen streamen. 1.
incrementeel betekent alleen schrijven van de gewijzigde bestanden, dus waar niets aan is veranderd verandert ook niet op de backup
pagina 6
claes meijer 15/16 Zodoende kom je tot het hiernaast staande schema van alle locaties waar data van je (kan) staan. Hou zelf goed in de gaten wat je ook thuis op je computer en backupschijf wilt hebben, en wat niet. Zoals je weet zijn er regelmatig falende clouddiensten of gehackte accounts in het nieuws, dus houd er rekening mee dat je zélf verantwoordelijk bent en blijft voor je bestanden. Hieronder nog ter illustratie de backup strategie van een klein bedrijf:
pagina 7
claes meijer 15/16
5. (sociale) media gebruik Met ‘media’ bedoelen we in de cintext van computers in de eerste plaats een medium dat je gebruikt om mutli-mediale content (beeld, audio) te bekijken of te maken. Muziek kan je bijvoorbeeld op allerlei manieren tot je nemen tegenwoordig. Er was eens... de LP, maar sindsdien is er wel het één en ander bijgekomen. Eerst was daar MP3, een manier om muziek digitaal te comprimeren (verkleinen) wat leidde tot massaal muziek downloaden via Napster. Daarna kreeg je de iPod, en was de walkman definitief naar de geschiedenis verwezen. Nu hoef je de muziek niet eens meer te hebben, en stream je alles via Spotify of soortgelijk. Televisie is ook volop in beweging, nadat YouTube en illegaal downloaden alles op z’n kop heeft gezet. Copyright staat onder druk. Tegenwoordig is alles dus data, het weegt niets en neemt nauwelijks plaats in. En is dus via internet volop in beweging, en de manieren om data op te slaan en te bewaren voor de toekomst blijven volop in ontwikkeling. Denk maar aan de SSD, de harde schijf zonder bewegende delen, op zich weer de opvolger van de USB stick. Deze SSD (Solid State Disk, opslag op chips) is veel gebruikszekerder, en nog ‘s veel sneller ook. Je hebt waarschijnlijk al veel gelezen over de het plezier maar ook de gevaren van sociale media. Alles wat je op een sociaal medium zet, moet je van uitgaan dat dat voorgoed uit je handen is. Als het niet te downloaden is, is het wel van het scherm te kopiëren. Email heeft de veiligheid van een ansichtkaart. Data reist de hele wereld over, zoals we al eerder hebben gezien. Wees dus zorgvuldig met wat je online zet. Het blijft zichtbaar, ook als je later een baan gaat zoeken. Het is algemeen bekend dat er werkgevers zijn die sociale media profielen bezoeken voor een sollicitatie. Dan zijn er dingen die je misschien liever niet wilt delen...
