Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Leercentrum Nijmegen
Oberon, november 2012
1
Inleiding
Playing for Success heeft, naast het verhogen van de taal- en rekenprestaties van de leerlingen, een aantal belangrijke doelstellingen op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen. Daarbij gaat het om het verbeteren van het gevoel van eigenwaarde en het zelfvertrouwen, het verhogen van de motivatie om te leren, het verbeteren van het zelfstandig leren en het verbeteren van het vermogen om met anderen samen te werken. Om inzichtelijk te maken welke resultaten PfS op dit vlak met de leerlingen boekt, heeft het leercentrum in Nijmegen in het voorjaarjaar van 2012 bij alle deelnemende leerlingen een meting gedaan, aan de hand van het zelfbeoordelingsinstrument dat Oberon heeft ontwikkeld. Het betreft een meetinstrument met uitsluitend een nameting: aan het eind van een PfS-cyclus beoordelen leerlingen zelf of ze verandering zien op de domeinen zelfvertrouwen, motivatie, samenwerking en zelfstandig leren/zelfsturing. In dit rapport presenteren we de resultaten van deze meting, waarbij we tot een antwoord komen op de volgende onderzoeksvraag: Welke opbrengsten van PfS zien leerlingen van het leercentrum in Nijmegen bij zichzelf op het vlak van sociaal-emotionele ontwikkeling?
2
Dataverzameling
Het leercentrum Playing for Success Eindhoven heeft tussen maart en juli 2012 het meetinstrument sociaal-emotionele ontwikkeling afgenomen bij 58 leerlingen. Hieronder geven we weer hoeveel jongens en meisjes het betreft en in welke klassen de leerlingen zitten: Tabel 1: Geslacht en schoolklas van leerlingen die hebben deelgenomen aan de meting sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Geslacht
Schoolklas
Jongen
Meisje
45
13
Groep 6
Groep 7
Groep 8
1e klas VO
2e klas VO
16
3
14
13
12
Oberon – Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Nijmegen
3
Resultaten meting bij leerlingen
3.1
Vooruitgang per item
2
In onderstaande figuur zijn de antwoorden van leerlingen weergegeven in percentages per antwoordcategorie. De items staan in deze figuur in volgorde van de hoeveelheid vooruitgang die de leerlingen hebben gerapporteerd. Het item waarop leerlingen naar hun eigen idee de meeste vooruitgang hebben geboekt, staat bovenaan. In totaal geeft 97% van de leerlingen aan op minstens één item vooruit te zijn gegaan. Figuur 1: Gegeven antwoorden in percentages, op volgorde van de mate van vooruitgang
3.2
Totaalscore
We hebben voor alle leerlingen een totaalscore berekend, die bestaat uit de optelling van de scores van de leerlingen op alle items: veel slechter (-2), slechter (-1), hetzelfde (0), beter (1), veel beter (2). Theoretisch zou de totaalscore per leerling dus op zijn laagst -40 kunnen zijn en op zijn hoogst +40 (minimaal 20 x -2 en maximaal 20 x 2). Dat gebeurt in de praktijk echter niet snel. De laagste score die voorkomt onder de leerlingen is -1 en de hoogste is 31. De gemiddelde totaalscore van de leerlingen uit Nijmegen bedraagt 13,4. Ter vergelijking: de totaalscore van de leerlingen van alle leercentra bij elkaar bedraagt 16,8.
Oberon – Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Nijmegen
3
Hieronder geven we de gemiddelde totaalscores weer van jongens en meisjes, en van kinderen uit verschillende schoolklassen. We plaatsen hierbij de kanttekening dat de groepen die we met elkaar vergelijken, relatief klein zijn. Daardoor zijn de verschillen tussen de groepen in onderstaande grafieken niet significant. Figuur 2: Gemiddelde totaalscores van jongens en meisjes
Figuur 3: Gemiddelde totaalscores van kinderen uit verschillende klassen
3.3
Vooruitgang per domein
De items uit de vragenlijst zijn samengesteld rondom de vier domeinen zelfvertrouwen, motivatie, zelfstandig werken en samenwerken. Voor elk van deze domeinen zijn vijf items in de vragenlijst opgenomen. In bijlage 1 is te zien welk item bij welk domein hoort. Om in beeld te brengen hoe de leerlingen scoren op de afzonderlijke domeinen, hebben we per domein een somscore berekend. Dat hebben we gedaan door voor elke leerling per domein de scores op de items bij elkaar op te tellen. Theoretisch zou de somscore van een leerling per domein minimaal -10 en maximaal 10 kunnen zijn (minimaal 5 x -2 en maximaal 5 x 2). In figuur 4 zijn de gemiddelde somscores voor de vier domeinen weergegeven.
Oberon – Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Nijmegen
4
Figuur 4: Gemiddelde somscores op de vier domeinen
Te zien is dat de leerlingen gemiddeld het hoogst scoren op de items die horen bij het domein motivatie (in elk geval significant meer dan op het domein zelfstandig werken).
4
Resultaten pilot meting bij leraren en ouders
In Nijmegen zijn ook ouders en leraren van kinderen die in de laatste periode voor de zomervakantie van 2012 deelnamen aan PfS bevraagd over de opbrengsten van PfS. We beschikken over de antwoorden van 22 leraren en 14 ouders. In dit hoofdstuk geven we een beknopt overzicht van de resultaten, specifiek voor leercentrum Nijmegen. We willen er vooraf op wijzen dat vergelijkingen tussen leraren en ouders, leraren en leerlingen en ouders en leerlingen niet helemaal eerlijk en betrouwbaar zijn, omdat de aantallen leraren en ouders die aan het onderzoek hebben meegewerkt relatief klein zijn. Vergelijkingen tussen leraren en ouders zijn bovendien lastig omdat zij niet in alle gevallen dezelfde leerlingen beoordelen (soms heeft van één betreffende leerling wel de leraar, maar niet de ouder aan het onderzoek meegewerkt of andersom). Het is daarom verstandig om een slag om de arm te houden ten aanzien van de representativiteit. Verschillen en overeenkomsten tussen groepen zijn op basis van deze pilotmeting het best te interpreteren als een indicatie van verschillen en overeenkomsten tussen de drie groepen.
4.1
Vooruitgang per item
Onderstaande grafieken tonen (in aantallen) de antwoorden van leraren en ouders op de twintig items die ook aan de leerlingen zelf zijn voorgelegd. In beide tabellen staan de items op volgorde van de hoeveelheid vooruitgang die leraren en ouders op het betreffende gebied waarnemen.
Oberon – Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Nijmegen
5
Tabel 2: Antwoorden van leraren over de vooruitgang van hun leerling op de betreffende items (in aantallen), op volgorde van meer naar minder vooruitgang. (N=22) veel beter beter hetzelfde slechter veel slechter Hulp vragen
0
15
7
0
0
Vragen durven stellen
0
13
9
0
0
Vertellen waar hij/zij goed in is
0
13
9
0
0
Voor zichzelf opkomen
0
12
10
0
0
Moeite doen om iets te bereiken
1
8
13
0
0
Doorzetten, ook als iets moeilijk is
0
9
12
1
0
Het leuk vinden om iets nieuws te leren
0
9
13
0
0
Meepraten in een discussie
0
8
14
0
0
Zijn/haar best doen om iets te snappen
1
7
14
0
0
Zich ergens op concentreren
1
6
14
1
0
Zelfstandig werken
2
5
15
0
0
Zelf oplossingen bedenken
0
6
16
0
0
Zijn/haar eigen mening zeggen
0
6
16
0
0
Iets helemaal afmaken
2
4
15
1
0
Samenwerken met andere kinderen
1
4
17
0
0
Opletten als er iets wordt verteld
0
5
14
3
0
Andere kinderen helpen
1
3
17
1
0
Zijn/haar ideeën vertellen aan anderen
0
4
18
0
0
Luisteren naar de ideeën van anderen
0
3
19
0
0
Nieuwe vrienden maken
0
1
21
0
0
Tabel 3: Antwoorden van ouders over de vooruitgang van hun leerling op de betreffende items (in aantallen), op volgorde van meer naar minder vooruitgang. (N=14) veel beter beter hetzelfde slechter veel slechter Het leuk vinden om iets nieuws te leren
2
8
4
0
0
Vragen durven stellen
0
9
5
0
0
Meepraten in een discussie
1
7
6
0
0
Voor zichzelf opkomen
2
6
6
0
0
Vertellen waar hij/zij goed in is
1
7
6
0
0
Zelf oplossingen bedenken
0
8
6
0
0
Moeite doen om iets te bereiken
2
5
7
0
0
Zijn/haar best doen om iets te snappen
1
6
7
0
0
Hulp vragen
0
7
7
0
0
Zijn/haar ideeën vertellen aan anderen
0
7
7
0
0
Nieuwe vrienden maken
0
7
7
0
0
Doorzetten, ook als iets moeilijk is
2
4
8
0
0
Samenwerken met andere kinderen
1
5
8
0
0
Opletten als er iets wordt verteld
0
5
9
0
0
Luisteren naar de ideeën van anderen
0
5
9
0
0
Zijn/haar eigen mening zeggen
1
4
9
0
0
Iets helemaal afmaken
0
5
9
0
0
Zich ergens op concentreren
0
4
10
0
0
Zelfstandig werken
1
3
10
0
0
Andere kinderen helpen
1
2
11
0
0
Oberon – Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Nijmegen
4.2
6
Totaalscore
Voor zowel de leraren als de ouders hebben we (evenals voor de leerlingen) over al deze items een totaalscore berekend. Voor leraren bedraagt deze totaalscore gemiddeld 6,9, voor ouders 10,3. Leraren lijken de totale vooruitgang van leerlingen als gevolg van PfS dus lager in te schatten dan ouders.
4.3
Vooruitgang per domein
Net als voor de leerlingen zijn ook voor de leraren en de ouders somscores berekend per domein. Onderstaande grafieken laten de gemiddelde somscores per domein zien, apart voor de leraren en de ouders. Figuur 5: Gemiddelde somscores volgens leraren op de vier domeinen (N=22)
Figuur 6: Gemiddelde somscores volgens ouders op de vier domeinen (N=14)
Zowel leraren als ouders rapporteren de meeste vooruitgang op het domein zelfvertrouwen. Verder lijken ouders de vooruitgang op het gebied van motivatie wat hoger in te schatten dan de leraren.
Oberon – Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Nijmegen
4.4
7
Opbrengsten volgens leraren en ouders
We hebben ouders en leraren ook gevraagd om, meer in algemene zin, aan te geven welke opbrengsten van PfS zij zien bij hun kinderen en leerlingen. Ze konden meerdere antwoordmogelijkheden aankruisen en hadden ook de mogelijkheid om zelf nog andere opbrengsten te benoemen. Tabel 4 geeft een overzicht van hun antwoorden. Tabel 4: Opbrengsten van PfS volgens ouders en leraren (in aantallen) Leraren
Ouders
Verbeterde taalprestaties
0
0%
2
14%
Verbeterde rekenprestaties
0
0%
1
7%
Meer zelfvertrouwen
13
59%
8
57%
Verbeterde motivatie
9
41%
7
50%
Beter zelfstandig kunnen werken
6
27%
5
36%
Beter kunnen samenwerken
3
14%
5
36%
Beter kunnen reflecteren
5
23%
3
21%
Er zijn volgens mij geen opbrengsten
0
0%
1
7%
Weet niet
2
9%
3
21%
N Leraren: 22, N Ouders: 14 Enkele leraren en ouders noemden daarnaast zelf nog andere opbrengsten: Tabel 5: Andere opbrengsten van PfS volgens ouders en leraren Leraren Ouders meer doorzettingsvermogen beter relativeren Vertelt sneller haar verhaal aan de docent minder verlegen en meer inzet en (interesses, dingen die dwars zitten) doorzettingsvermogen Nog fanatieker voor N.E.C. als dat ze al was
4.5
Verklaringen voor opbrengsten van PfS
Aan de leraren en ouders die hebben aangegeven dat zij één of meerdere opbrengsten van PfS zien, hebben we gevraagd om aan te geven hoe het volgens hen komt dat PfS deze opbrengsten heeft. Tabel 6 geeft een overzicht van hun antwoorden. Tabel 6: Verklaringen van ouders en leraren voor de opbrengsten van PfS Leraren
Ouders
Veel persoonlijke aandacht
15
75%
7
70%
De omgeving van het voetbalstadion
14
70%
7
70%
Het contact met kinderen van andere scholen
5
25%
4
40%
Een inhoudelijk sterk programma
2
10%
5
50%
De goede begeleiders
6
30%
7
70%
Weet niet
2
10%
0
0%
N Leraren: 20, N Ouders: 10
Oberon – Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Nijmegen
8
Ouders en leraren gaven de volgende toelichting op hun antwoorden: Tabel 7: Toelichting Leraren Begeleiders die voor hem al bekend waren Naast Playing for Success heeft hij ook intensieve remedial teaching gehad op school. De resultaten zijn hoogstwaarschijnlijk een combinatie van beiden. Veel punten waar jullie reflectie op vroegen (zoals kunnen samenwerken of concentreren) kan hij al heel goed. Ik heb hem m.n. aangemeld om zijn zelfvertrouwen en het omgaan met mindere prestaties te kunnen verhogen.
Ouders leuke aansprekende (sportieve) activiteiten waarbij kinderen een link leggen tussen theorie en praktijk Het geheel is erg leuk en positief van opzet. In zo'n omgeving is altijd veel te bereiken. Hij is steeds met heel veel plezier naar PFS gegaan en kwam er altijd enthousiast weer van terug. De entourage van het NEC-stadion heeft daar ook zeker in bijgedragen; maakte het extra leuk. Mijn zoon heeft dit als zeer prettig ervaren! Hij ging er met veel plezier naar toe. Dit is een heel fijn project voor de kinderen! Bedankt voor deze kans!!!
4.6
Meerwaarde van PfS volgens de leraren
Aan de leraren hebben we gevraagd om zelf onder woorden te brengen wat zij in algemene zin de belangrijkste meerwaarde vinden van PfS voor leerlingen van hun school. Tabel 7 geeft hun antwoorden weer. Tabel 7: Meerwaarde van PfS in algemene zin volgens de leraren Kinderen zijn enthousiast. leren dingen op een andere manier. Dat de kinderen heel enthousiast waren, om in een andere omgeving toch nog "gewoon" te leren. Dat de kinderen leren samenwerken met kinderen bij wie ze niet in de klas zitten. Deze kinderen komen op deze manier in contact met leeftijdsgenoten die ook een extra steuntje in de rug nodig hebben. Ze komen er op deze manier achter dat zij niet de enige zijn die moeite hebben met iets. Het rolmodel van een voetbalclub voor onze leerlingen kan enorm zijn! Geweldig initiatief dat hopelijk door kan gaan! Ik denk dat "playing for succes"een mooie aanvulling kan zijn voor vele leerlingen op het "Kandinsky Haterste weg". Vooral de leerlingen die meer in hun mars hebben maar om persoonlijke redenen of gêne hun volle potentie niet laten zien. Ik heb geen verandering bij hem gemerkt. Hij heeft ook nooit uit zichzelf iets verteld over Playing for Succes. Hij is beter zijn best gaan doen voor school. Om goede cijfers te halen. Hij geeft echter zelf aan dat dit komt om iets dat zijn moeder heeft gezegd Kinderen krijgen zelfvertrouwen en leren samen te werken, te reflecteren en zich bewust te worden van hun aandeel in groepsprocessen. Kinderen die aandacht krijgen buiten school in een setting die ze aanspreekt. Meer kinderen met dezelfde probleempjes. Leerlingen kunnen op een leuke manier werken aan hun ontwikkeling, ze zien het niet als straf, maar juist speciaal dat ze daar naar toe mogen. Meer motivatie en zekerder worden in eigen kwaliteiten. Persoonlijke aandacht krijgen in een omgeving die hen enorm stimuleert is verrijkend om in te werken. Zo wordt iets uitdagends ingezet om betekenisvol te werk te gaan. Fijn! Vooral de individuele aandacht is een grote meerwaarde.
Oberon – Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Nijmegen
4.7
9
Opmerkingen en tips van leraren en ouders
Aan het eind van de vragenlijst hebben de leraren en ouders gevraagd of ze nog opmerkingen of tips hadden voor Playing for Success. In tabel 8 is te zien wat zij antwoordden. Tabel 8: Opmerkingen/tips van leraren en ouders Leraren Bedankt! Goed initiatief!
Misschien is het goed om mentoren eerder en vaker te betrekken bij dit project en de vorderingen.
Nec nog meer betrekken. Voetbaltrainingen. Praten met een speler over de toekomst etc. Wat wil je later worden en wat moet je er voor doen/laten. Zo door blijven gaan!
5
Conclusie
5.1
Zelfbeoordeling door leerlingen
Ouders Ga zo door! Zijn zoon heeft het erg leuk gevonden. Of het inderdaad meer heeft opgeleverd weet ik niet zeker. Maar op bepaalde dingen zie je wel een verandering, dus dan is dat toch weer meegenomen. Het is nu al wel heel snel om bij mijn zoon al meerdere resultaten te zien. Maar we nemen zeker wel duidelijke vooruitgang waar. Dus deze vragenlijst komt nog al wat snel. Hij heeft er erg van genoten en is in vele opzichten gegroeid. Bedankt voor jullie initiatief en inzet en veel succes gewenst met dit programma. Super goed idee pfs
Vrijwel alle 58 leerlingen geven aan dat zij op minimaal één van de twintig items vooruitgang boeken. Op een schaal van -40 tot 40 is de gemiddelde totaalscore van alle leerlingen 13,4. Leerlingen boeken naar hun eigen oordeel de meeste vooruitgang op het domein motivatie. Op het eerste gezicht lijken er verschillen te zijn tussen jongens en meisjes en tussen leerlingen uit verschillende schoolklassen, maat die zijn (vanwege de kleine aantallen) niet significant.
5.2
Beoordeling door leraren en ouders
Er zijn 22 leraren en 14 ouders bevraagd over de opbrengsten van PfS bij hun leerlingen/kinderen. Ouders lijken de vooruitgang van de kinderen die deelnemen aan PfS, iets hoger in te schatten dan leraren. Wel geven zowel de ouders als de leraren aan dat zij de meeste vooruitgang waarnemen op het gebied van zelfvertrouwen. De bevraagde leraren en ouders geven in ruime meerderheid als verklaring voor de opbrengsten van PfS ‘veel persoonlijke aandacht’ en ‘de omgeving van het voetbalstadion’. De ouders denken daarnaast ook in ruime meerderheid dat de goede begeleiders een grote bijdrage daaraan leveren. Voor deze conclusies geldt dat ze gebaseerd zijn op een pilotmeting onder relatief kleine aantallen leraren en ouders. Het is daarom verstandig om een slag om de arm te houden ten aanzien van de representativiteit van de uitkomsten.
