Rapportage ontwerpnota Transferium Kerkrade-West. Opdrachtgever Parkstad Limburg De heer P. Alzer Postbus AE Heerlen

Rapportage ontwerpnota Transferium Kerkrade-West projectnr. 0250627.00 revisie definitief februari 2013

auteur(s) JMP Schaghen

Opdrachtgever

Mede opdrachtgevers:

Parkstad Limburg De heer P. Alzer Postbus 200 6400 AE Heerlen

datum vrijgave 25 februari 2013

beschrijving revisie definitief

goedkeuring J. Schaghen

vrijgave T. Schreurs

Visualisatie: Buro5; A. Nickisch 3D Geo media; T. Breeschoten Vormgeving: Oranjewoud B.V. Datum van uitgave: 25 februari 2013 Contactadres: Mijnweg 3 6167 AC GELEEN Postbus 17 6160 AA GELEEN

Copyright © 2013 Ingenieursbureau Oranjewoud Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de auteurs.

Rapportage ontwerpnota Transferium Kerkrade-West Projectnr. 0250627.00 25 februari 2013 , revisie Definitief

Inhoud blz.

SUMMARY ..................................................................................................................................... 3 1

Inleiding ........................................................................................................................... 5

1.1 1.2 1.3

De projectgroep .................................................................................................................................. 6 Projectgebied ...................................................................................................................................... 7 Leeswijzer ........................................................................................................................................... 7

2

Procesbeschrijving ............................................................................................................ 8

2.1 2.2

Definitiefase........................................................................................................................................ 8 Ontwerpfase ....................................................................................................................................... 9

3

Definitiefase ................................................................................................................... 10

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Ruimtelijke analyse ........................................................................................................................... 10 Functionele analyse........................................................................................................................... 14 Openbaar vervoer ............................................................................................................................. 15 Parkeren en bereikbaarheid .............................................................................................................. 17 Recreatie en recreatieve routes......................................................................................................... 18

4

Ontwerpfase................................................................................................................... 20

4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.3 4.4 4.5 4.5.1

Ontwerpuitgangspunten in PvE ......................................................................................................... 20 Modellenstudie ................................................................................................................................. 22 Ruimtelijke visie ................................................................................................................................ 23 Model 1: 'compact' ............................................................................................................................ 24 Model 2: 'rotonde'............................................................................................................................. 25 Model 3: 'parkeren' ........................................................................................................................... 27 Globale kostenraming ....................................................................................................................... 28 Integrale afweging............................................................................................................................. 29 Alternatieven .................................................................................................................................... 32 Alternatief: 'Heuvellandlijn'............................................................................................................... 32 blad 1 van 65


4.5.2

Alternatief: 'Mini' .............................................................................................................................. 33

5

Voorkeursmodel ............................................................................................................. 34

5.1 5.2 5.3

Functiebeschrijving Transferium ....................................................................................................... 34 Modelbeschrijving............................................................................................................................. 35 Beeldreferenties voorkeursmodel ..................................................................................................... 42

6

Aanbevelingen................................................................................................................ 43

7

Documentenlijst ............................................................................................................. 45

8

Bijlagen .......................................................................................................................... 46

blad 2 van 65


SUMMARY This report gives the results of the plan development for the Transferium Kerkrade-West, a new station and its connection to the city and transport networks. The framework for this plan is given by the Partnership Agreement Kerkrade-West (SOK KerkradeWest) and its objectives for the Transferium:  Connection of this part of the city to Germany and Heerlen  Connection on regional and international transport networks  Connection to surrounding touristic attractions  Logical spatial en functional connection to Industriestraat and Akerstraat/Carboonplein  Realisation of a virtual Transferium, this is a website with area information for inhabitants, companies and visitors of this part of the city The plan development is part of the Interreg project Citizens’ Rail. Inhabitants are involved from the start. For this a project group has been formed with inhabitants and representatives of companies from the area. The decision by the Province on the new regional rail connection to Aachen is conditional for the Transferium:  A new station on this new line Maastricht-Heerlen- Kerkrade-Aachen  A new end station on the extended Heuvellandline to Kerkrade-West  No station This framework and condition is described in detail in a project plan. In the plan process the following steps have been taken within the project group:  Defining conditions, wishes and requirements  Defining 3 plan models and two alternatives  Multi-criteria analysis and choice of the best model  Design for the best model The best model is a compact Transferium, with car and bicycle parking and bus stops in the direct green surrounding. The alternative for an end station on the Heuvellandline is comparable but the

blad 3 van 65


railway ends at the station so a bridge for passengers isn’t needed. In the alternative without regional rail, a smaller plot is used and the station for the steam train is moved to this location. The effects of the participation by inhabitants and representatives from companies in the process are worthwhile:  More consciousness for the situation in real practise (traffic, un-safety, initiatives)  More focus on the liveability and users of the Transferium  A combination with defined touristic routes by inhabitants  The choice for the routing for busses through the shopping street

blad 4 van 65


1

Inleiding In de samenwerkingsovereenkomst Kerkrade-West is de intentie uitgesproken voor de ontwikkeling van een Transferium met een station voor de Avantislijn (Maastricht-Heerlen-Kerkrade-Avantis-Aachen) in Spekholzerheide. De locatie is voorzien in het verlengde van de Akerstraat zoals is vastgelegd in de Stadsdeelvisie 2010. In de stadsdeelvisie is opgenomen dat met het Transferium het recreatiepluspunt wordt ingevuld met de volgende programmadoelen:  Ontsluiten van het stadsdeel naar Duitse zijde (Aachen) en Heerlen en omgeving,  Aansluiten van het stadsdeel op regionale en internationale vervoersnetwerken,  Zorgen dat de verbindingen vanuit het Transferium (knooppunt) tot stand komen naar omliggende toeristisch-recreatieve attracties,  Zorgen dat een logische ruimtelijke en functionele verbinding tot stand komt met de Industriestraat en Akerstraat/Carboonplein In de visie is aangedrongen op een goede aansluiting op de buurt en de overige vervoerswijzen en wordt het Transferium gezien als een belangrijke voorwaarde voor de herontwikkeling van de wijk Kerkrade-West. Het kader voor de planontwikkeling van het Transferium wordt gevormd door de samenwerkingsovereenkomst en de stadsdeelvisie. Voor het kader zijn nader van belang de komst van de Avantislijn en het goedgekeurde Europese subsidieproject Citizens Rail. Naast deze kaderstelling is een situatie zonder Avantislijn opgesteld waarbij een tweetal alternatieven in beeld zijn. Het doortrekken van de Heuvellandlijn naar Kerkrade-West en een alternatief zonder treinhalte. Als proceslijn voor de Avantislijn is voorzien in de volgende stappen:  Tracéstudie; afgerond,  Planvorming Prorail; medio 2012 - medio 2013,  Financiering; medio 2012 - medio 2013,  Besluitvorming; (medio 2012 -) medio 2013,  Mer studie; medio 2013 - 2014,  Engineering; medio 2013 - 2014,  Vergunningen; 2015,  Aanbesteding; eerste helft 2015,  Uitvoering; medio 2015 - 2016,  Exploitatie; 2017. Medio 2013 wordt er een definitief besluit over het doorgaan van de Avantislijn verwacht of over het alternatief van de Heuvellandlijn naar Kerkrade-West. blad 5 van 65


Voor deze fase van de planontwikkeling zijn de mogelijke risico's met name dat partijen niet bereid zijn hun medewerking op de voorziene wijze te verlenen. De risico's liggen met name bij de Avantislijn en de Akerstraat:  Het niet doorgaan van de Avantislijn,  Niet doorgaan doortrekken Heuvellandlijn naar Kerkrade-West. Een ander risico is dat het niet lukt de grondpositie voor het doortrekken van de Akerstraat naar het Transferium rond te krijgen. De procedure hiervoor wordt verzorgd door de gemeente evenals het risico. Het kader, proces en risico's zijn nader omschreven in bijgevoegd projectplan Transferium Kerkrade-West. De planontwikkeling voor het Transferium wordt verzorgd door Parkstad Limburg samen met een projectgroep. Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. ondersteunt de projectorganisatie voor de definitiefase als ook de ontwerpfase.

1.1

De projectgroep In de overeenkomst is vastgelegd dat de provincie zorg draagt voor de Avantislijn met een halte Spekholzerheide en dat Parkstad het station en de omgeving organiseert. Vanuit deze zorgplicht is de opdracht naar Oranjewoud geformuleerd om middels een participatiemodel met de projectgroep te komen tot een gedragen schetsontwerp. De projectgroep bestaat uit de volgende leden;  De heer Alzer, Parkstad Limburg, projectleiding,  De heer Stratermans, gemeente Kerkrade,  De heer Pijpers, gemeente Kerkrade,  De heer Schings, gemeente Kerkrade,  De heer Bracun, gemeente Kerkrade,  De heer Wolff, provincie Limburg,  Mevrouw Robroek, bewonersplatform Kerkrade-West,  De heer Slangen, bewonersplatform Kerkrade-West,  De heer Lipperts, ondernemersstichting Carboon,  De heer Van Hommerig, ondernemersstichting Carboon,  De heer Sijstermans, Ingenieursbureau Oranjewoud B.V.  De heer Schaghen, Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. De projectgroep heeft ondersteuning gekregen van de heer P. Jansen van de Zuid-Limburgse Stoom Maatschappij en van de heer P. Weijers van vervoersmaatschappij Veolia.

blad 6 van 65


1.2

Projectgebied Transferium Kerkrade-West is een gebied dat nog niet nader is bepaald. Deze ontwerpnota is mede bedoeld om het projectgebied te definiëren, de stappen te omschrijven om te komen tot een schetsontwerp (SO). Het zoekgebied dat vooraf is gedefinieerd strekt van de kruising Akerstraat / Industriestraat tot en met de spoorlijn (Parallelweg), Grachterstraat en het groengebied aan de oostzijde. De breedte aan de Industriestraat is afhankelijk van de benodigde ruimte die wordt bepaald door de keuze voor een voorkeursmodel dat ruimte moet bieden aan het Transferium, de halte en zijn voorzieningen. Daarnaast wordt een groter gebied bij de planvorming betrokken, te weten de naaste omgeving en het zogenaamde invloedsgebied. Hierin zijn bijvoorbeeld directe relaties en van invloed zijnde vervoersnetwerken voorzien. Het uiteindelijke doel is om te komen tot een schetsontwerp voor het projectgebied.

1.3

Leeswijzer Omdat de procesgang en de gemaakte afwegingen een wezenlijk onderdeel uitmaken van het ontwerpproces zijn deze dan ook als volgt in deze ontwerpnota vastgelegd. In hoofdstuk 2 is het proces van de definitiefase en de ontwerpfase beschreven. De afweging naar de verschillende modellen is verwerkt in hoofdstuk 3. De modellenstudie, de integrale afweging en de uitwerking van het voorkeursmodel zijn beschreven in hoofdstuk 4. De beschrijving en de visualisatie van het schetsontwerp worden getoond in hoofdstuk 5. Hoofdstuk 6 geeft de aanbevelingen voor het vervolgproces en als hoofdstuk 7 bevat een lijst van geraadpleegde documenten. Als bijlage zijn opgenomen:  Projectplan Transferium Kerkrade-West,  de kostenraming van de 3 modellen.

blad 7 van 65


2

Procesbeschrijving Samen met de projectgroep is een proces doorlopen dat is onderverdeeld in een definitiefase en een ontwerpfase. In de definitiefase zijn onderzoeken uitgevoerd en zijn de uitgangspunten bepaald. De ontwerpfase is een uitwerking van een voorkeursmodel dat middels een modellenstudie met integrale afweging tot stand is gekomen. Voor de verschillende disciplines als verkeer en vervoer, parkeren, recreatie, stedenbouw, economische ontwikkelingen en gebruikersbelangen zijn specialisten en deskundigen betrokken in het proces. Het doel van deze werkwijze is om het proces te stromen van 'breed en algemeen wensenpakket' tot een inzichtelijke afweging van de verschillende belangen. Het beoogde resultaat is een breed gedragen, kwalitatief ontwerp.

2.1

Definitiefase De definitiefase is een fase die de verschillende onderzoeken in beeld brengt. Daarin hebben we ons gefocust op de wensen en belangen die zijn benoemd door de projectgroep. Omdat er geen duidelijke randvoorwaarden waren bepaald zijn thema's als openbaar vervoer, parkeren, functionaliteit, gebruikerskentallen, stedenbouwkundige en ruimtelijke aspecten, uitstraling e.d. per thema onderzocht en beschreven. In onderstaande zijn de uitgangspunten per onderzoeksthema vastgelegd. Ruimtelijke en functionele analyse. Om het Transferium Kerkrade-West te ontwikkelen zullen aan de Industriestraat woningen worden aangekocht. De exacte gebiedslocatie aan de Industriestraat is afhankelijk van de ruimtelijke analyse. De betrokkenheid van Buro5 bij dit proces was gewenst om samen te inventariseren, analyseren en een verantwoorde keuze voor de Industriestraat voor te bereiden. De ruimtelijke analyse en de functionele analyse zijn voorafgegaan door een terreinbezoek. Het terreinbezoek is niet beperkt tot het plangebied maar ook de directe omgeving is bezocht en in het onderzoek verwerkt. De verschillende mogelijkheden en de impact zijn in ruimtelijke modellen verbeeld en verwerkt in de op te stellen modellenstudie voor het Transferium Kerkrade-West. Openbaar vervoer. In een bespreking met de verkeerskundige van de gemeente Kerkrade is bekeken voor welke buslijnen het een verbetering zou zijn als er op het Transferium een bushalte wordt ontwikkeld. De overwegingen voor het openbaar vervoer zijn ter toetsing voorgelegd aan de Vervoerkundige Veolia Transport en de expertise van Oranjewoud. Vragen op het gebied van veiligheid, inrichtingseisen, parkeeraantallen, verkeersbewegingen en toegankelijkheid zijn besproken om als specifieke informatie te gebruiken bij de modellenstudie als bij het uitwerkingsproces. Parkeren en bereikbaarheid. Een specifiek onderzoek naar het parkeren maakte geen deel uit van de opdracht aan Oranjewoud. Om in het proces toch te kunnen uitgaan van een verantwoorde keuze is in overleg met de opdrachtgever besloten om hiervoor gebruik te maken van een referentieonderzoek. Vergelijkbare transferia

blad 8 van 65


binnen Parkstad zijn als vergelijk opgevoerd en aangevuld met ervaring van specialisten van de gemeente en Oranjewoud. Ook voor de fietsers is een inschatting gemaakt. Recreatie en recreatieve routes. Tijdens het startoverleg is al aandacht gevraagd voor de recreatieve functies van het toekomstige Transferium Kerkrade-West als knooppunt. Daarom is naast de input vanuit de stadsdeelvisie Kerkrade-West ook informatie ingewonnen bij medewerkers van de gemeente Kerkrade, de ZLSM (stoomtram) en de bewonersvereniging. Ook de invloed van de geplande buitenring Parkstad Limburg en bestaande wandel- en fietspaden die deel uitmaken van een recreatief netwerk zijn verwerkt.

2.2

Ontwerpfase Bij deze fase staan de vormgevende, functioneel-ruimtelijke en inrichting centraal. Een samenspel waarbij de analytische en creatieve aspecten worden ingebracht om te komen tot keuzes die leiden tot het voorkeursmodel. Ontwerpuitgangspunten. Om te komen tot een zo volledig mogelijke lijst van wensen en randvoorwaarden worden de beschikbaar gestelde documenten van Parkstad, gemeente Kerkrade, Buro5 en overige belanghebbenden bestudeerd en verwerkt in het onderzoek. Deze fase is verwerkt middels een analyse tot een keuzemoment en komt samen in een opgesteld Programma van Eisen (PvE). Modellenstudie. De modellenstudie is gericht op een situatie waarbij de Avantislijn een halte krijgt in Spekholzerheide. Alle modellen gaan uit van een eenvoudige stationslocatie met een verbinding voor voetgangers over het spoor. Omdat in deze fase van het proces niet zeker is of er voldoende mogelijkheden zijn om voor de halte Avantislijn te kiezen zijn tevens een tweetal alternatieven ontwikkeld. Globale kostenraming. De kostenraming is gericht om een inschatting te kunnen maken over de financiële gevolgen die de verschillende keuzes met zich meebrengen. De kostenraming is een globale inschatting afgestemd op modelmatig detailniveau. Voorkeursmodel. Op basis van het PvE en de opgestelde kostenraming heeft een integrale afweging plaats gevonden waaruit een voorkeursmodel is uitgesproken. Het voorkeursmodel is visueel uitgewerkt in een 'beeldende fotopresentatie' die is bedoeld om het niveau van schetsontwerp voor een brede doelgroep leesbaar te maken. De presentatie is schetsmatig verbeeld om de status van ontwerpstudie te onderstrepen.

blad 9 van 65


3

Definitiefase De definitiefase is een fase die de verschillende onderzoeken in beeld brengt. Alle wensen en randvoorwaarden zijn gebundeld in een document, genaamd het Programma van Eisen (PvE). Uitgangspunt in de definitiefase zijn de programmadoelen zoals die in het programmadocument door de bestuursgroep zijn verwoord. Deze doelen zijn als volgt;  Ontsluiten van het stadsdeel naar Duitse zijde (Aachen) en Heerlen en omgeving,  Aansluiten van het stadsdeel op regionale en internationale vervoersnetwerken,  Zorgen dat de verbindingen vanuit het Transferium (knooppunt) tot stand komen naar omliggende toeristisch-recreatieve attracties,  Zorgen dat een logische ruimtelijke en functionele verbinding tot stand komt met de Industriestraat en Akerstraat/Carboonplein De verschillende onderzoeken en analyses zijn onderstaand puntsgewijs beschreven.

3.1

Ruimtelijke analyse Samen met stedenbouwkundig Buro5 is de ruimtelijke analyse onderzocht. Daarvoor heeft een veldinventarisatie plaatsgevonden. In een ateliersessie tussen ontwerpers en stedenbouwkundige is de ruimtelijke impact als volgt in beeld gebracht.  Ten eerste is de locatie van het toekomstige Transferium bepaald.  Vervolgens is onderzocht welke invloed de aanleg van het Transferium heeft op de ruimtelijke structuur van de Industriestraat, de invloed op de Akerstraat en de aansluiting op de voorziene spoorvoorziening.  Als derde is onderzocht welke mogelijkheden er zijn om het spoor te kruisen en het nieuwe perron te benaderen. De locatie van het Transferium kan op twee manieren worden ingepast in de bestaande structuur;  in het verlengde van de Akerstraat,  of evenwijdig aan de verkavelingstructuur in de Industriestraat. Beide situaties zijn onderzocht op impact voor de omgeving en inpassing binnen de te behouden bebouwingsstructuur. Daarbij is bepaald dat de tweede keuze, evenwijdig aan de kadastrale structuur de meest logische is en de meeste mogelijkheden heeft voor zorgvuldige inpassing. Deze keuze is de meest logische omdat tuinen hierbij worden behouden en de positionering van het Transferium ten opzichte van de Industriestraat in ritmiek is gepositioneerd. Daarnaast is er zichtrelatie evenwijdig aan de verkavelingstructuur die vanaf het Transferium zicht geeft op de kerk aan de Akerstraat. Ook maakt deze keuze de stationsvoorziening in een direct zichtverband met de Industriestraat omdat de voorziening niet schuil gaat achter andere panden. In

blad 10 van 65


onderstaand figuur zijn de twee mogelijkheden in beeld gebracht. De projectgroep volgde de analyse en heeft de positie van het toekomstige Transferium gekoppeld aan de huidige kadastrale structuur.

Figuur over de positionering van het toekomstige Transferium. De impact van het Transferium op de stedenbouwkundige structuur van de Industriestraat is beschouwd in relatie tot de ruimtelijke structuur van de Akerstraat. De Industriestraat maakt onderdeel uit van een gesloten bebouwingsstructuur aan een verbindingsweg. Daarbij schakelt de Akerstraat als smalle winkelstraat aan op de Industriestraat. Vanuit de vastgestelde stedenbouwkundige visie is het Transferium direct in verbinding gepositioneerd met de Akerstraat, in elkaars verlengde. Vervolgens is onderzocht welke ruimte voor het Transferium noodzakelijk is en voor de Industriestraat verantwoord. De smalle corridor vanuit de Akerstraat zou een grote opening in de structuur van de Industriestraat niet rechtvaardigen. Een kleinschaliger Transferium sluit goed aan bij het karakter en de sfeer van de Akerstraat en de wijk. Het is wenselijk om de dorpse uitstraling van de Industriestraat grotendeels in tact te houden omdat er anders een groot 'ruimtelijk gat' ontstaat waarachter het Transferium zich ontvouwt. Een meer intiem Transferium sluit goed aan bij de wens als kwalitatief doorgangs- en vertrekpunt voor recreatieve routes. De noodzakelijke afscherming van de omliggende private gronden draagt daar wezenlijk aan bij. Hierin is voorzien door de karakteristieke mijnmuren als beeld herkenbaar te gebruiken en het Transferium ruimtelijk te begrenzen.

blad 11 van 65


Figuur ruimtelijke impact Industriestraat Buro5 is van mening dat vanwege de krimp de noodzakelijke wanden voor het Transferium niet met woon- en/of winkelfuncties verantwoord kan worden ingevuld. Wanden zijn noodzakelijk maar kunnen als groenstructuur met (muur)elementen worden vormgegeven. Belangrijk is daarbij het aanschakelen met de huidige groenstructuur rondom het spoor en de achtertuinen. In onderstaande figuren (volgende pagina) is de impact vanuit verschillende invalshoeken visueel gemaakt en is een afweging gemaakt. Daarmee is de analyse verbeeldend verwoord. De geleiding vanuit de Akerstraat is zeer wenselijk om richting gevend te zijn naar de spoorvoorziening. Het voormalige, karakteristieke winkelpand in de zichtlijn vanuit de Akerstraat is een goede ruimtelijke wand die deze begeleiding fraai mogelijk maakt. Advies is dan ook om dit pand voor sloop te behoeden en te betrekken bij de planvorming. Het advies om beide karakteristieke panden te behoeden voor sloop is een wens. Onderzoek is noodzakelijk naar de (economische) haalbaarheid en de bouwkundige mogelijkheden. Ruimtelijk zijn beide panden van belang in het straatbeeld en de positionering van het Transferium. Aandachtspunt is de zij- en achterkant situaties van beider gebouwen. Bij behoud en renovatie is transformatie van zichtgevels naar 'voorkant situaties' een uitgangspunt.

blad 12 van 65


Figuur ruimtelijke analyse. Functioneel is in de kaderstelling voor de opdracht vastgelegd dat er een verbinding met de zuidzijde van het spoor tot stand moet worden gebracht. Daarin is niet bepaald of dat boven dan wel ondergronds plaats dient te vinden. De verlaagde ligging van de Industriestraat t.o.v. het niveau van het huidige spoor (ongeveer vier meter) en de verhoogde ligging van de Parallelweg aan de zuidzijde van het spoor zijn belangrijke uitgangspunten. Een onderdoorgang maakt dat er veel stijgpunten voor gebruikers noodzakelijk zijn. Daarnaast is het gevaar voor sociale onveiligheid groter bij een ondergronds aangesloten Transferium door het ontbreken van voldoende

blad 13 van 65


bezoekers, bedrijvigheid en/of woonactiviteit. Daarom is ingezet op een bovengrondse aansluiting op het spoor, perron en aansluiting op de Parallelweg. In onderstaande figuur is deze hoogteligging in beeld gebracht.

Figuur hoogteligging toekomstig Transferium.

3.2

Functionele analyse De huidige functies van het toekomstige Transferium bestaan uit achterterreinen. In de achterterreinen zijn aanwezig:  parkeren in de vorm van garageboxen,  achtertuinen en beperkte bedrijvigheid (loods). In de Industriestraat zijn voornamelijk woningen aanwezig, enkele gecombineerd met een winkelfunctie. In de Akerstraat is een concentratie van winkelgebied en is daar gewenst. Het toekomstige Transferium zal een plek innemen die moet aansluiten op deze functies. Functioneel gezien is er op het Transferium behoefte aan:  parkeren voor treinen busreizigers,  parkeren van fietsen,  goede verkeerskundige verbindingen en routes,  tevens aansluitingen op bestaande structuren,  knooppunt in een recreatief netwerk,  een passerelle over het spoor bedoeld voor perronontsluiting en als verbinding met het buitengebied,  beslotenheid vanuit het Transferium,  en afscherming van de private gronden. Vanuit de stadsdeelvisie is eerder gesproken over woon- en winkelfuncties in verbinding met de structuur in de Akerstraat. Deze gedachte is door Buro5 herzien in een Transferium met verbindingsfunctie Akerstraat. Inzet op uitbreiding in bouwvolumes in tijden van noodzakelijke krimp is niet verantwoord en wordt daarom dan ook sterk afgeraden. Krimp was al een stedenbouwkundige randvoorwaarde die zich al voordeed ten tijde van het opstellen van de stadsdeelvisie Kerkrade-West. De economische omstandigheden zijn nadien almaar verslechterd. Bouwen voor leegstand is daarom ook niet wat wordt geadviseerd. De visie van Buro5 wijkt daarmee af van de visie in de blad 14 van 65


Stadsdeelvisie. De gemeente Kerkrade geeft aan ook geen ruimte te zien voor een verantwoorde stedenbouwkundige opgave.

3.3

Openbaar vervoer Vanuit de diverse actoren is sterk aangedrongen om de bestaande buslijnen zo dicht mogelijk te koppelen aan het nieuwe Transferium. Dit kan door de buslijnen te laten halteren op het Transferium of door een halteplaats te creëren in de Industriestraat zo dicht mogelijk bij het Transferium. In het tweede geval is onderzocht of er een mogelijkheid is om de buslijnen om te leggen door de Industriestraat / Akerstraat / Patronaatstraat en vice versa. Uit rijcurve onderzoek is gebleken dat er veel verkeerskundige- en parkeerproblemen ontstaan als de buslijnen worden verlegd door de Patronaatstraat. Daarom is aanvullend onderzocht of er ruimte en mogelijkheden zijn om de buslijnen te verleggen door de Akerstraat en vervolgens door de Willemstraat. Deze optie is met rijcurve toetsen getest. Aanvullende problemen die zich mogelijk voordoen in de Akerstraat met laad- en losregiem en zogenaamd 'wild parkeren' dienen te worden opgelost in de vervolgfase. Afspraken om te komen tot ander gedrag om deze problemen te voorkomen zijn door de winkeliersvereniging als welwillend toegezegd. Op basis van de prognose Avantislijn ikv de IGVP 2010 worden er dagelijks 650 reizigers verwacht op de halte Kerkrade-West. Deze zijn als volgt verdeeld over de vervoerswijzen voor wat betreft hun natransport:  45% lopend  30% bus  15% auto  10% fiets Circa 70% heeft een herkomst/bestemming in de wijk Kerkrade-West. Op het Transferium komen de volgende OV-lijnen:  Avantislijn (Maastricht-Heerlen-Avantis-Aachen); Continium, Mondo Verde, Woonboulevard  Buslijn 25 Gracht-Heerlen vv; Snowworld, Megaland  Buslijn 28 Heerlen-Bleierheide vv; Gaiapark Zoo, Stadion  Buslijn 43 Heerlen-Gulpen vv; Stadion  Buslijn 44 Heerlen-Aachen; Stadion Dit zijn alle doorgaande lijnen. De doorstroming van deze lijnen is reden om niet op het Transferiumplein te halteren maar op de route (Industriestraat/Akerstraat)

blad 15 van 65


Kruispunt Akerstraat / Industriestraat

Uitsnede buslijnenkaart Kerkrade (bron gemeente Kerkrade) In de programmadoelen is een verknoping met omliggende toeristisch-recreatieve attracties middels het openbaar vervoer netwerk opgenomen. Vandaar dat met de komst van het Transferium onderzocht is of en op welke wijze het openbaar vervoer zo dicht mogelijk met het Transferium kan worden verbonden. Een haltering van de bus op het Transferium zelf is de meest optimale verbinding vanuit het gebruik van de toekomstige reizigers. Overstappen tussen trein, auto, fiets en bus is daarmee het beste af vanwege zicht relaties, korte looplijnen en bundeling van voorzieningen die het Transferium in functie versterken. Belangrijke blad 16 van 65


randvoorwaarde dat de busvoorziening géén stationsvoorziening maar een halte plek is. Dat maakt dat de bussen het Transferium bezoeken maar niet op reizigers wachten. De werkgroep acht een bushalte op het Transferium vanwege het ruimtebeslag niet wenselijk. Wel is daarom is in een van de modellen voorzien in een parallelbaan met bushalte op de Industriestraat. Tevens is deze mogelijkheid gekoppeld aan een keerbeweging op de Industriestraat die het eventueel vermijden van de Akerstraat als busroute mogelijk maakt. In de stadsdeelvisie wordt het streefbeeld omschreven van een autoluw kerkplein. Een verlegging van de busroute zou tegenstrijdigheid kunnen oproepen. In de stadsdeelvisie wordt gesproken over een verblijfsgebied voor de omgeving kerkplein. Autoluw is een inrichtingsbeeld dat dit beeld mogelijk maakt. Het toestaan van autoverkeer is daaraan niet tegenstrijdig. Inrichting is gericht op verblijven en auto, en dus ook bus is te gast maar heeft wel doorgang. Het verblijfskarakter is sterker gekoppeld aan de ruimte van de Patronaatstraat dan het deel Akerstraat. Een ruimtelijke afbakening in de vorm van inrichtingselementen met een boomstructuur zou dit karakter versterken. In het huidige beeld is het kerkplein overwegend functioneel toebedeeld aan parkeren voor auto's. Nieuwe parkeermogelijkheden in de omgeving helpen de parkeerdruk te verkleinen waardoor het verblijfskarakter meer ruimte krijgt. Een doorgaande busroute hoeft geen belemmering te zijn voor het ontwikkelen van een autoluw, verblijfsgebeid voor het kerkplein.

3.4

Parkeren en bereikbaarheid Om te komen tot een realistische inschatting over het benodigde aantal parkeerplaatsen en fietsvoorzieningen op of nabij het Transferium is een quick-scan uitgevoerd. De stations die daarbij zijn betrokken liggen in de regio Parkstad en voldoen qua aansluiting en woonomgeving aan het Transferium Kerkrade-West. De volgende stationlocaties zijn in het onderzoek betrokken;  Woonboulevard,  Hoensbroek,  De Kissel,  en Landgraaf. De voorzieningen zijn opgeteld en gemiddeld. De uitkomsten zijn door een verkeerskundige met ervaring voor stationslocaties bekeken en met zijn visie gecompleteerd. Daaruit is voorgesteld het aantal parkeervoorzieningen, zowel kort als lang parkeren te stellen op 20 parkeerplaatsen. Voor het aantal fiets parkeerplekken is voorgesteld om uit te gaan van een aantal van 60 stuks, overdekt en een klein aantal als cabines. Door de komst van het Transferium en een mogelijke busstop in de Industriestraat is een inschatting gemaakt over het aantal parkeerplaatsen dat hiermee komt te vervallen. Deze parkeerplaatsen worden in de nabije omgeving of op het Transferium gecompenseerd. We schatten in dat het gaat om 10 parkeerplaatsen.

blad 17 van 65


Figuur met inventarisatiegegevens Quick-scan stationsvoorzieningen

3.5

Recreatie en recreatieve routes De komst van het Transferium is om te voorzien in een verbeterde bereikbaarheid van een groot aantal recreatieve voorzieningen in de omgeving. Dit is als volgt opgenomen als programmadoel: ”Zorgen dat de verbindingen vanuit het Transferium (knooppunt) tot stand komen naar omliggende toeristisch-recreatieve attracties". Om dit te bereiken is het van belang dat openbaar vervoernetwerken met elkaar verknoopt worden. De buslijnen worden zo dicht mogelijk in directe relatie gebracht met het Transferium. Daarnaast is op het Transferium gedacht aan parkeervoorzieningen om (dag)recreanten de mogelijkheid te geven vanaf hier hun tocht te laten aanvangen. Een logische gedachte is dat recreanten graag een hapje willen eten, nog wat willen winkelen of nieuwsgierig zijn naar wat er te doen is in Kerkrade-West. Het Transferium is daarom veel meer dan een in- en uitstappunt voor treinreizigers. Het Transferium speelt in op mogelijkheden om te voorzien in recreatieve uitstapjes vanaf Kerkrade-West. De inrichting en het voorzieningen niveau zijn gericht op een meerwaarde die zich vertaald in aantrekkingskracht. De belevingswaarde is daarom ook gericht op aantrekkelijkheid en niet louter op functionaliteit. Ook is het mogelijk om fietsroutes van hieruit te starten en zo mogelijk een (elektrische) fiets te huren. Aanvullende voorzieningen als route informatieborden, bewegwijzering en recreatieve inspiraties worden in een verdere uitwerking concreet in het plan vertaald en opgenomen. De voorzieningen waaraan binnen de projectgroep is gedacht zijn verwoord in het Programma van Eisen (par. 4.1).

blad 18 van 65


Vanuit de duurzaamheids aanbevelingen die zijn opgesteld voor Kerkrade-West is aandacht gevraagd voor toekomstige mogelijkheden. Duurzaamheid wordt dan vertaald door in te spelen op veranderende behoeften in de samenleving. De bedachte aanpassingen, ingrepen en voorzieningen op en rondom het Transferium zijn bedacht vanuit die visie. Ze laten ruimte voor groei, verandering of transformatie. De ruimtelijke inpassing draagt bij aan het welbevinden van de eigen bewoners maar zeker ook aan dat van bezoekers en recreanten. Aantrekkelijke verbindingen worden hierdoor nog aantrekkelijker en mogelijk drukker bezocht. Een positieve impuls op de economische ontwikkeling voor de regio kan het gevolg zijn. Het Transferium op deze locatie is mede bedoeld om onderdeel uit te maken van een beter bereikbaarheid van het buitengebied van Kerkrade. De verknoping van openbaar vervoer met recreatieve lijnen mag zich niet beperken tot de Kerkraadse zijde door de ontwikkeling van de Buitenring Parkstad Limburg. Een goede ontsluiting van het buitengebied (vb. Pferdeland en wandelroutes) is daarom van het grootste belang. Goede kruisingsmogelijkheden met de Buitenring Parkstad Limburg moeten de bereikbaarheid vergroten en de recreatieve mogelijkheden versterken. Een uitblijven van deze essentiële kunstwerken zal de doelen van het Transferium te kort doen. Daarnaast heeft het ontbreken van dergelijke voorzieningen door barrière vorming invloed op de leefbaarheid van de bewoners van Kerkrade-West. De ontwikkeling van de Buitenring Parkstad Limburg zal hierin moeten faciliteren om de ontsluitingsmogelijkheden op meerdere niveaus te vergroten.

blad 19 van 65


4

Ontwerpfase De input uit de stappen van de inventarisatie en analyse zijn samengebracht om uit te werken in een stedenbouwkundige visie met daaraan gekoppelde modellenstudie. Alle voorgaande stappen zijn gepresenteerd, toegelicht, bediscussieerd en als keuze besproken met de projectgroep. Op basis van dat proces is een aanzet gegeven tot de modellenstudie. Middels een integrale afweging zijn de verschillende modellen op 'voors en tegens' gewogen en is een voorkeursmodel samengesteld. De financiële inspanning die verricht moet worden om de openbare ruimte volgens modellenstudie in te richten is in beeld gebracht om ook die component in de afweging te kunnen betrekken.

4.1

Ontwerpuitgangspunten in PvE Het palet aan randvoorwaarden, wensen, aandachtspunten vanuit een vooraf bepaald actoren onderzoek is samengevoegd in een memo. De lijst met randvoorwaarden is bedoeld als vertrekpunt voor de te ontwikkelen visie en modellenstudie voor het Transferium Kerkrade-West. De lijst is een opsomming van wensen, gedachten, eisen en afspraken die gericht zijn op de ruimtelijke en functionele inrichting van het toekomstige Transferium Kerkrade-West. Een Programma van Eisen gericht op de uitvoering (inrichtingsaspecten) maakt geen onderdeel uit van deze opdracht maar is wel ter volledigheid opgenomen in onderstaande lijst. In een vervolg fase zijn deze aspecten relevant. De lijst is onderverdeeld in verschillende aspecten gericht op functie en inrichting. Functionele aspecten:  Goede bereikbaarheid vanuit de wijk,  Houdt het 'kleinschalig',  Parkeervoorzieningen openbaar, zowel kort als lang parkeren; 20 pp  Uitbreiding winkelgebied niet gewenst maar zie het Transferium als 'passage naar de wijk',  Aanschakelen Akerstraat, verbinden en doortrekken sfeer van kerkplein,  Goede en veilige verbinding voor voetgangers en fietsers vanuit de wijk,  Voorziening Kiss&Ride, ruimte voor een drietal wagens,  Startlocatie recreatieve wandelroutes,  Aandacht voor vergroten leefbaarheid en vitaliteit van de wijk,  Aandacht voor route met het buitengebied in relatie tot de ontwikkeling buitenring (Pferdeland),  Aandacht voor recreatieve fietsroute Kerkrade - Simpelveld, als wens beschrijven in de rapportage maar niet verwerken in het PvE  Fietsverhuur,  Station ook bedoeld voor gebruik ZLSM,

blad 20 van 65


     

Transferium voorzien van bushalte in de directe omgeving maar niet op het Transferium zelf (géén busstation), Alternatieve busroute via Kerkplein, Transferium onderdeel en/of startpunt van wandelroutes, fietsroutes en ruiterroutes, Zichtrelatie tussen het station en de Akerstraat, Inrichting gericht op functie flexibiliteit, Wens om stedenbouwkundige ontwikkelingen op het Transferium die de levendigheid en de sociale veiligheid ten goede komen'

Functionele aspecten die binnen de projectgroep als eis zijn vervallen:  Private parkeervoorzieningen vanuit de huidige situatie; 38 garageboxen,  Standplaats taxi's, aantal …  Standplaats wijkbusjes, aantal …  Inrichting aspecten:  Sober en doelmatig,  Duurzaam materiaalgebruik (gericht op levensduur, kwantiteit en recycling),  Duurzame energievoorziening,  Duurzaam qua onderhoud,  Duurzame oplossing voor regenwater,  Meer groenaanplant in de wijk,  Aandacht voor geluidsoverlast, minder noodzakelijk als buslijn niet over het Transferium rijdt,  Aandacht voor cultuurhistorische elementen,  Veilige oversteek Akerstraat / Industriestraat,  Industriestraat deels inrichten als 30 km/uur gebied,  Voldoende parkeervoorzieningen openbaar, (lang parkeren openbaar, aantal 15 à 20 stuks, uitgaan van minimaal 20 pp),  Voldoende fiets parkeerplekken, aantal 50 tot 65 stuks, overdekt,  Gesloten fiets parkeerplekken, fietscabines 10 stuks,  Stationswinkel,  Huidige fietsroute evenwijdig aan het spoor inpassen,  Oplaadpunt voor elektrische fietsen,  Bebording voor recreatiedoeleinden,  Bewegwijzering naar het station op ontsluitingsroutes,  Uitgaan van een passeerspoor voor de treinen en een middenperron, blad 21 van 65


      

Verbinding over het spoor heeft de voorkeur (kostentechnisch), Perronlengte 180 meter, Perron aansluiting / toegang aan de Gracht, wordt nagevraagd of dat vanuit veiligheid is toegestaan, Huidige overgang van de Gracht blijft gehandhaafd, Voldoende en goede verlichting, Bushalte voorziening, Rekening houden met hoogteverschillen ivm mindervalide,

Inrichting aspecten die binnen de projectgroep als eis zijn vervallen:  Voldoende parkeervoorzieningen openbaar, Park & Ride, abonnement?  Voldoende parkeervoorzieningen openbaar, recreanten, aantal …  Oplaadpunt voor elektrische auto's, De volgende bronnen zijn voor dit PvE gebruikt:  de visie uit de Stadsdeelvisie Kerkrade-West, december 2010,  besprekingsverslag van het startoverleg met de projectgroep van 10 september 2012,  memo aanvulling op het startoverleg van 15 oktober 2012,  de aanbevelingen uit de 'Duurzame gebiedsontwikkeling in Kerkrade-West met DPL, juli 2011.

4.2

Modellenstudie Alle ingrediënten noodzakelijk voor de modellenstudie die vooraf zijn bepaald zijn samengebracht in het PvE. De stedenbouwkundige en ruimtelijke afwegingen zijn vastgelegd in een ruimtelijke visie. Van daar uit zijn de drie modellen opgesteld die uitgaan van de aanleg van de Avantislijn met stationvoorziening. In een later stadium is daar nog een vierde model (model bus) aan toegevoegd om een volledigere afweging te kunnen maken. Het toegevoegde model gaat uit van een halteplaats voor de bus op het Transferium. De alternatieven zijn in afwijking van de vraag niet alleen beschreven maar ook als modellen inzichtelijk gemaakt. Om te komen tot het voorkeursmodel zijn deze modellen buiten beschouwing gebleven omdat er in de opdracht van wordt uitgegaan dat de Avantislijn met perronvoorziening wordt aangelegd.

blad 22 van 65


4.2.1

Ruimtelijke visie Buro5 heeft een visie afgegeven die recht doet aan de gestelde eisen in het PvE en die mogelijk zijn vanuit de stedenbouwkundige structuur. Die zijn als volgt gedefinieerd en in een visieschets vastgelegd.

Figuur: ruimtelijke visie Buro5, referentiebeeld Stadsdeelvisie Kerkrade-West In de visie is de toegang tot het Transferium in het verlengde gelegd van de Akerstraat. De opening in de Industriestraat is minimaal gehouden met een functionele toegankelijkheid voor langzaam verkeer en t.b.v. parkeervoorzieningen. De verkeerskundige structuur op de Industriestraat wordt ruimtelijk onderbroken en de inrichting daarop aangepast. De Transferiumruimte achter de woningen wordt vormgegeven met wanden. Er is gekozen om dat te versterken middels een groenstructuur. De exacte randen van het Transferium worden bepaald in de modellen. Belangrijk is de beleving van het Transferium vanuit de Industriestraat en het zicht op de passerelle vanuit de Akerstraat kruising Industriestraat. In later stadium is de vraag aan de gemeente voorgelegd of het voormalige winkelpand aan de Industriestraat (nr. 49/53) kan worden behouden en wat de mogelijkheden zijn om het pand te splitsen in verschillende functie eenheden. Deze vraag kwam enerzijds voort uit de wens om de toekomstige halteplaats voor de bus in een directe zichtrelatie te brengen met het Transferium Kerkrade-West, anderzijds om de ruimte benodigd om een blad 23 van 65


zo breed mogelijke modellenstudie vorm te geven in geval een bushalte in lijn met het Transferium wordt gepositioneerd. Deze vraag is door de gemeente beantwoord met een advies om het gehele gebouw aan te kopen, te slopen en niet als bouwkundig element terug te brengen. De consequentie van dit advies is ruimtelijk aan de werkgroep in beeld gebracht en als 'niet wenselijk' beoordeeld. De belangrijkste argumenten die binnen de werkgroep hierbij zijn aangehaald staan omschreven in de Stadsdeelvisie Kerkrade-West (december 2010) . Daarnaast is duidelijk de wens uitgesproken voor kleinschaligheid tegenover een grote open ruimte aan de Industriestraat. Door middel van digitale maquette beelden is de wenselijkheid van gedeeltelijke sloop van het pand ten behoeve van een directe zichtrelatie op de abri inzichtelijk gemaakt. Deze aanvullende studie heeft geresulteerd in de keuze van de werkgroep om het pand in zijn geheel te behouden. Daarbij wordt uitgegaan het pand aan de Transferiumzijde om te vormen tot een service punt van de busmaatschappij.

4.2.2

Model 1: 'compact' Model compact is ontwikkeld vanuit de gedachte om het Transferium niet te grootschalig te maken maar met ruimte voor de benodigde voorzieningen. Daarbij is uitgegaan van het aantal parkeerplaatsen en compensatie voor het verlies aan parkeren in de Industriestraat, de loop- en fietsverbinding inclusief het parkeren voor de fiets. De verbindende routes tussen de Akerstraat en het spoor zijn zo optimaal mogelijk met elkaar in verbinding gebracht waarbij de kruising met de Industriestraat als een plateau is uitgewerkt. Van daaruit is ruim zicht op de stationsvoorziening met passerelle. De afscherming met de kavels rondom is ruimtelijk vormgegeven middels 'mijnmuren' met opgaande bomen. De uitstraling is parkachtig, bomen met gras. Het parkeren op het Transferium is net als in alle modellen voorzien als een parkeerstraat met aantrekkelijke bestrating. De parkeerstraat is gecombineerd met een Kiss & Ride voorziening vanwaar men kan overstappen op openbaar vervoer. In alle modellen is uitgegaan van verleggen van busroutes via de Akerstraat met een halte voorziening nabij het Transferium. In model compact is dit gelegen in de Industriestraat vóór het plateau met de Akerstraat. De halte ligt zo veel mogelijk in het directe zicht met de passerelle om de Openbaar Vervoer relaties zo krachtig mogelijk te maken. Om model compact te ontwikkelen is het noodzakelijk om het gehele winkelpand (nr 49/53) aan te kopen. Hierbij wordt uitgegaan van deling van het pand waardoor een deel als wooneenheid met tuin in de markt kan worden gezet. Pand 51 is na aankoop te transformeren tot een pand met winkelvoorziening. Buro5 heeft geadviseerd dat boven de winkellocaties ruimte is voor de ontwikkeling van een aantal studenten studio's.

blad 24 van 65


4.2.3

Model 2: 'rotonde' Model rotonde onderscheid zich door de haltevoorziening van de busroutes in directe lijn te verbinden met het Transferium. Door de sloop van winkelpand nr. 53 ontstaat ruimte om een parallel rijbaan aan te leggen voor de ontsluiting van de parkeerweg en om de bushalte in de loopverbinding met het station te brengen. Deze gedachte is voortgekomen uit de wens om de haltevoorziening op het Transferium te creëren. Vanwege de ruimtelijke impact is die gedachte aangepast in de rotonde variant. Hierdoor kunnen de bussen komende vanuit de Industriestraat of de Akerstraat eerst draaien voor het Transferium en vervolgens hun route voortzetten. De doorgaande verkeersfunctie op de Industriestraat is aan de noordzijde van de parallelweg gekoppeld aan de rijbaan waardoor er in die situatie geen sprake is van een echte rotonde. Deze benaming is ontleend aan de modellenstudie waar die eerder als volledige rotonde is bedacht. De hier getoonde optie is een doorvertaling vanuit opmerkingen vanuit de werkgroep. blad 25 van 65


Model rotonde verschilt met name in de inrichting en uitstraling van het kruisingsvlak ten opzichte van model compact. Model rotonde is meer verkeerskundig ingericht waarbij de rotonde zo centraal mogelijk is gepositioneerd ten opzichte van de Akerstraat. Hierdoor is het logischer om de voetgangersverbinding te realiseren als oversteek over de rotonde. De fietsers echter zijn genoodzaakt de rotonde beweging te maken.

De parkeeraantallen in dit model zijn beperkter dan in model compact. Enerzijds is dat mogelijk vanwege het verplaatsen van de bushalte tot één gecombineerde halte waardoor er meer parkeren in de Industriestraat mogelijk blijft, anderzijds is door het ruimtegebruik minder ruimte over om parkeerplaatsen in de parkeerstraat te realiseren. In alle overige uitwerkingen is het model rotonde gelijk aan model compact.

blad 26 van 65


4.2.4

Model 3: 'parkeren' Dit model is volledig gelijk aan het model compact. Waar zit dan het verschil? In dit model is uitgegaan van het grotendeels compenseren van het aanwezige parkeren dat nu aanwezig is op de aan te kopen percelen. In de huidige situatie is voorzien in een aantal van 38 parkeerboxen. Deze private voorzieningen worden in model parkeren in een nieuwe uitwerking deels gecompenseerd. De kavel die in model compact staat aangemerkt als 'uitgeefbaar' is in deze variant ingericht als private parkeerstraat. Hierdoor ontstaat grofweg een verdubbeling van de parkeeraantallen binnen het Transferium. Het uitgeefbare pand is nog steeds uitgeefbaar maar de tuin is geminimaliseerd tot een stadstuin. De garageboxen zijn vervangen door 15 nieuwe garageboxen en daarnaast is ruimte gecreëerd om een 20-tal parkeerplaatsen te realiseren. Deze parkeervoorzieningen zijn afgesloten van het Transferium door middel van een slagboom. Een andere afscheiding is ook mogelijk. De ruimte is voor bezoekers toegankelijk vanuit de stationsvoorziening middels een uitsparing in de muren. De parkeerstraat ligt lager t.o.v. het Transferium om de garageboxen grotendeels aan het oog te onttrekken.

blad 27 van 65


Voor de ontwikkeling van de private parkeerstraat is meer ruimte noodzakelijk dan de ruimte benodigd voor model compact (breedte uitgeefbare kavel). Deze ruimte gaat ten koste van de groene ruimte van het Transferium. Deze extra voorziening t.o.v. model compact kan worden gezien als een losse module die ook in later stadium aan een ander model (bv voorkeursmodel) kan worden toegevoegd. In de globale kostenraming is deze voorziening als apart onderdeel in beeld gebracht.

4.3

Globale kostenraming Voor de drie beschreven modellen; compact, rotonde en parkeren zijn afzonderlijke kostenramingen opgesteld. De kostenraming is gemaakt op basis van de modelschetsen en dus gebaseerd op een hoog abstractieniveau. Voor de verschillende modellen zijn de ontwikkelkosten van de stationsomgeving (passerelle, hellingbanen, liften, perronvoorzieningen, e.d.) gelijk gehouden. Daarbij is steeds uitgegaan van een bedrag dat door de provincie Limburg is gereserveerd. Voor het opstellen van de kostenraming zijn uitgangspunten geformuleerd en als volgt als randvoorwaarde geformuleerd:  Oppervlaktes, materialisatie, hoeveelheden, e.d. op basis van de modellenstudie,  Geen bedragen opgenomen voor aankoop, verbouw of sloop of andere kosten voor gebouwen,  geen bodemverontreinigingen aanwezig zijn,  Stationsvoorzieningen zijn niet ingesloten, wel de civieltechnische aansluitingen,  Fietsparkeervoorzieningen zijn meegenomen in de raming,  Inrichtingsambitie is gesteld op 'sober en doelmatig',  Materialisatie Industriestraat wordt grotendeels hergebruikt en kwaliteitsniveau niet verhoogd,  In de raming is opgenomen; rioleringswerkzaamheden en infiltratievoorziening, inrichtingselementen, verlichting, groenvoorzieningen,  Op de afscherming met naastgelegen percelen is gerekend met keerelementen van ca 1.80 m. hoogte,  Voor het grondwerk is uitgegaan van een gesloten grondbalans.  Voor model 'compact en parkeren' is uitgegaan van een dubbel busperron voorziening in de Industriestraat. Voor model 'rotonde' is gerekend met één busperron aan het Transferium. Afhankelijk van de toekomstige busroute is de definitieve locatie van bushalteplekken te bepalen. Het idee van het aanbrengen van een folly is als noodzakelijk bestempeld vanwege de zichtbaarheid en de identiteit van het Transferium Kerkrade-West. Daarnaast speelt het mee in de beleving van het Transferium als knooppunt naar omliggende recreatieve attracties. Deze toevoeging aan de stationsvoorziening is financieel niet meegenomen maar is toebedeeld binnen de uitwerking van het station als zodanig. Dit voorstel is als advies bij de doorontwikkeling van het Transferium bedoeld.

blad 28 van 65


Samenvattend zijn de volgende bedragen voorzien voor de ontwikkeling van het Transferium Kerkrade-West:  Aankoop kadastrale panden Industriestraat 47 t/m 51 P.M.  Verbouw, renovatie aangekochte panden P.M.  Stationsvoorziening (halte, perron incl. voorzieningen, passerelle, e.d.) € 1.585.000, Toevoeging aan passerelle als bouwkundige aankleding P.M.  Aanleg busvoorziening in de Industriestraat per rijbaanzijde € 33.000, Model Compact, inrichting openbare ruimte € 795.000, Model Rotonde, inrichting openbare ruimte € 847.000, Model Parkeren, inrichting openbare ruimte € 745.000, Model Parkeren, inrichting private parkeereenheid € 675.000,-

Omschrijving

Totaal:

Model 1; 'compact' (incl. busvoorzieningen) Model 2; 'rotonde' (incl. busvoorziening) Model 3; 'parkeren' (incl. parkeereenheid en busvoorzieningen)

€ 860.000,€ 880.000,€ 1.450.000,-

Opmerkingen bij de raming:  In de bedragen is een 'budget onvoorzien' opgenomen van 20%.  De raming is inclusief 21% BTW. De ramingen van de 3 modellen zijn als bijlage bij dit rapport ingesloten. Het uitgangspunt 'sober en doelmatig' is voor alle modellen gelijk toegepast. Sober is in de opgave niet vertaald door een zo goedkoop mogelijke voorziening te realiseren. Sober is gehanteerd met als doel geen overbodige voorzieningen aan te leggen die onnodig budget vragen, geen overdreven luxe materialen toe te passen en verantwoord invulling te geven aan het programma van eisen. Een duurzame inrichting kan in beginsel duurder zijn dan een minder duurzame oplossing, maar naar de toekomst toe bezien is de meer duurzame keuze te rechtvaardigen vanuit het ambitieniveau van de gemeente op het gebied van gebiedsontwikkeling.

4.4

Integrale afweging Om te komen tot een weloverwogen keuze tussen de modellen is gevraagd een integrale afweging tussen de verschillende modellen op te stellen. Binnen de integrale afweging zijn de 3 modellen in de kolommen geplaatst. In de rijen zijn de verschillende afwegingscriteria in beeld gebracht. Daarbij is een onderverdeling gemaakt naar de programmadoelen zoals de relatie tussen de Akerstraat en het Transferium, de verbindingen met de toeristisch-recreatieve voorzieningen in de omgeving van Kerkrade en de verknoping van openbaarvervoer met blad 29 van 65


overige verkeersstromen. Andere items die in de weging zijn meegenomen zijn vanuit de komst van het Transferium bezien als de impact op de omgeving, het verwachte procedurele proces door verwachte bezwaren, ruimtelijke en fysieke gevolgen en mogelijkheden, sociale en verkeersveiligheid, maar ook de mate van parkeervoorzieningen en compensatie van huidige voorzieningen. Aan de rechterzijde van de linker kolom staan vernoemd de afwegingscriteria met aan de linkerzijde een korte toelichting op de punten die daarbij van invloed zijn geacht. De weging is opgebouwd uit een drietal scores, te weten; goed, matig en slecht. Indien een model ver uitstijgt boven de score goed was daarvoor een zeer goed te verdienen. Dit is slechts verdiend voor het model parkeren voor de parkeeraantallen die gerealiseerd zijn door de inpassing van een private parkeerstraat. Als extra toevoeging is in de werkgroep het model Bus besproken. Dit model gaat uit van een halte op het Transferium gekoppeld aan de passerelle. Daar dit uitgangspunt vroeg in het proces als niet gewenst is betiteld. Daar dit model wel is getoond en bij aanvang als één van de modellen was bedacht is deze variant niet uit de afweging verwijderd. Zie deze toevoeging als volledigheid van het proces. Model compact is het model dat het meest past in het door de werkgroep opgestelde programma van Eisen en scoort op de benoemde afwegingsonderdelen. Dit model scoort beter omdat uitgangspunt is geweest om op de verschillende onderdelen gelijkmatig in te spelen. Zo is rekening gehouden met huidige bewoning en het respecteren van privacy. Het voorkomen van geluidsoverlast door de bus te laten halteren in de Industriestraat en het aantal parkeerplaatsen af te stemmen op het Transferium gebruik. Model rotonde is sterker ingezet vanuit een veiligheidsgedachte vanuit verkeer maar de bus niet te laten halteren op het Transferium. Hierdoor is een optimale bereikbaarheid behaald maar is de geluidsoverlast van de bushalte voor de achtertuinen beperkt. Deze ingreep vraagt meer ruimte en gaat ten koste van de bestaande omgeving. Brengt meer kosten en minder baten met zich mee. De beoogde koppeling met de Akerstraat is daardoor ook minder optimaal. Model parkeren heeft als doel om het huidige gebruik van het terrein als parkeervoorziening grotendeels te compenseren. Daardoor zijn er meer verkeersbewegingen, is er meer verharding en dus minder groenkwaliteit. De verbinding met de Akerstraat wordt daardoor gereduceerd tot een smallere passage. Geluid en fijnstof zullen in dit model op en rond het Transferium toenemen wat op weerstand mag rekenen. Daar tegenover staat de compensatie van verloren parkeermogelijkheden die op waardering van de huidige gebruikers kan rekenen. De mate van beslotenheid is een punt van aandacht vanwege de sociale veiligheid. De toevoeging van model bus is eerder gestrand in de modellenstudie. De impact van een bushalte op het Transferium is groot vanwege een toename in de geluidsbelasting. Daarnaast is een toename in routetijd te verwachten die zwaar weegt ten opzichte van het verhoogde reizigersgemak tijdens overstap van en naar de trein. Een halte voor de bus is mede verlaten omdat géén van de buslijnen het Transferium als startpunt heeft en de doorgaande verbinding te veel oponthoud ondervindt. Daarnaast was er weinig draagvlak in de projectgroep.

blad 30 van 65


blad 31 van 65


4.5

Alternatieven In de opdracht is gevraagd om een tweetal alternatieven te beschrijven indien de Avantislijn niet ontwikkeld wordt. Men gaat dan uit van een tweetal scenario's; een eindhalte voor de Heuvellandlijn of de situatie van geen aanvullende halte. Beide varianten zijn omwille van de leesbaarheid uitgewerkt op het niveau gelijk aan de modellenstudie. De alternatieven daarentegen zijn niet meegenomen in de globale kostenraming.

4.5.1

Alternatief: 'Heuvellandlijn' Alternatief heuvellandlijn gaat uit van de komst van een perron dat bereikbaar is op maaiveld niveau. Door het aan te leggen perron, geen verbinding te laten maken met de spoorwegovergang aan de Gracht, is dit maaiveld oplossing mogelijk. Hierdoor kan worden afgezien van de spoorvoorziening passerelle met noodzakelijke stijgpunten. Dit geeft een reductie op de totale ontwikkelkosten. Om de stationsvoorziening toch zichtbaar te maken vanuit de Akerstraat en de Industriestraat is de folly-achtige façade met een link naar het mijnbouw verleden gehandhaafd.

Figuur alternatief Heuvelland

blad 32 van 65


4.5.2

Alternatief: 'Mini' Het alternatief mini is een variant op het Transferium waarbij geen aanvullende voorziening aan het spoor wordt gerealiseerd. De Avantislijn en de Heuvellandlijn worden beide niet gerealiseerd. Eigenlijk is aankoop van de gronden niet noodzakelijk geweest. Een oplossing is de panden en kavels terug op de markt te brengen. In het geval dat dit geen optie is, is voorzien in een soort mini variant. Daarbij is gezocht naar een invulling die de verloren gegaan private parkeerboxen op het achterterrein deels compenseren. De aangekochte terreinen voorzien in parkeren, bereikbaarheid van het langzaam verkeer route evenwijdig aan het mijnspoor en sluit aan bij de vergroening opgave voor de wijk Kerkrade-West. De bushalte is in dit alternatief verlegd naar de Akerstraat maar voorziet niet in een extra halte aan de Industriestraat. Het alternatief mini biedt de mogelijkheid om het perron van de ZLSM te verbeteren en op een meer geschikte locatie te brengen; in het verlengde van de Akerstraat. Nu is de perronvoorziening gesitueerd aan de westzijde van de spoorweg overgang. In een verleggen van deze voorziening is geen budget opgenomen maar is wel een kans voor het beter exploiteren van de ZLSM.

Figuur alternatief Mini

blad 33 van 65


5

Voorkeursmodel Model Compact is in de integrale afweging als meest geschikt model naar voren gekomen. De werkgroep heeft zich uitgesproken voor het model Compact en daarmee is dit model ook het voorkeursmodel. Het voorkeursmodel is verder uitgewerkt in een visualisatie die bedoeld is om een reëel beeld te schetsen dat leesbaarder is dan een schetsontwerp. Daarom is ervoor gekozen om het voorkeursmodel middels een 3D verder door te ontwikkelen en te voorzien van de ideeën rondom materialisatie en inrichting. Natuurlijk is dit uitgewerkt tot op het niveau van een schetsontwerp en is het niet de bedoeling de beelden als een eindbeeld te interpreteren. Duidelijk moet worden gesteld dat na dit proces er een doorvertaling dient plaats te vinden. Dit geldt voor zowel de stationsomgeving, de openbare ruimte, de gebouwen als ook de verkeerskundige oplossingen. Zie deze visualisatie als een blauwdruk voor de verdere ontwikkeling als uitwerking.

5.1

Functiebeschrijving Transferium In de programmadoelen beschreven in het projectplan Transferium Kerkrade-West is een duidelijke functiewens geformuleerd. Daaruit blijkt dat het Transferium een multifunctionele rol krijgt toebedeeld. Natuurlijk is het Transferium bedoeld als overstappunt tussen de verschillende verkeersstromen. Daarnaast is het Transferium bedoeld om door een betere bereikbaarheid van de recreatieve voorzieningen in de regio te versterken. De komst van een Transferium sluit aan op het fijnmazige buslijnnetwerk waardoor de attracties in de regio voor meer bezoekers goed bereikbaar wordt. Snowworld en Megaland (Pinkpop e.d.) zijn verbonden door buslijn 26, buslijn 28 faciliteert in een goede bereikbaarheid van Gaiapark Zoo. Liefhebbers van voetbal bereiken het Parkstad Limburg Stadion met lijn 43 en 44. Een verbeterde en verdere afstemming van buslijnen op het treinaanbod zal een aantrekkingskracht uitoefenen op het reizigersaanbod. Omgekeerd zullen door de komst van het Transferium ook meer mensen gebruik maken van voorzieningen die bereikbaar zijn door de trein. Voorbeelden hiervan zijn Continium, Mondo Verde en de woonboulevard. Hiervoor is in ruime mate ook voorzien in het aanbrengen van parkeervoorzieningen voor auto en fietsen. De strategische ligging van het Transferium ten aanzien van het recreatieve netwerk voor fietsers en voetgangers maakt dat de voorzieningen hiervoor aantrekkelijk zijn. Parkeren van je voertuig of fiets is een, informatievoorziening naar beoogde reisdoelen is twee. Daarom wordt ook hierin geïnvesteerd en is hierin voorzien. We hebben rekening gehouden met informatievoorziening op borden, recreatieve routes dmv uitgezette routes binnen de wijk als naar het buitengebied (vb Pferdeland). Mensen die kiezen of beschikken over elektrische fietsen vinden hier oplaadpunten, mogelijk ook voor hybride en elektrische auto's. Het Transferium voorziet in een versterking van het recreatieve netwerk binnen de regio en een betere bereikbaarheid. Het maakt dat reizigers en recreanten gemakkelijk en comfortabel gebruik kunnen maken van fiets, auto, bus en trein, kunnen parkeren en overstappen op andere vervoerssystemen. Een zeer belangrijke

blad 34 van 65


bijdrage van het Transferium is dat deze voorziening op loopafstand in de wijk ligt voor de bewoners van Kerkrade-West. Het Transferium wordt opgetuigd met aanvullende voorzieningen gericht op aantrekkelijkheid en versterking van de bedrijvigheid. Door het aanbieden van een aantal commerciële ruimtes is er de mogelijkheid om te denken aan een fietsverhuur, broodjeszaak, kleine kiosk of iets dergelijks. De overige vrijkomende (gerenoveerde) panden zijn beschikbaar voor verkoop en/of verhuur. Daarom is voorzien in aantrekkelijke ruimtes met achtertuin. Ook is ontwikkelruimte voor exploitatie van een aantal parkeervoorzieningen in de publiek/private sfeer. Deze voorziening is nog sterker voor de exploitatie van het Transferium wanneer die worden voorzien van goed uitziende garageboxen. Naast de mogelijkheid van langdurig vrij parkeren op de Transferium is het dan ook mogelijk om een garageplek of -box te huren. Genoeg ondernemersmogelijkheden waar de komst van het Transferium in voorziet. Het Transferium wordt verbonden met de Akerstraat. Een directe, doorgaande verbinding over de Industriestraat heen zorgt voor de optimale bereikbaarheid. Een pleinachtig plateau maakt deze functionele koppeling mogelijk en draagt bij aan een verkeersveiliger kruispunt. Een verwijzing naar de voorzieningen van de Akerstraat en het Carboonplein is bedacht in een gelijkheid van materialen tussen beider gebieden. Reclameuitingen ondersteunen de koppelingsgedachte van winkelstraat met Transferium. Gedacht wordt aan verwijzingen die staan vermeld op meubilair, subtiele reclame aan verlichting of de sponsoring van een kleurrijk bloemperk.

5.2

Modelbeschrijving De uitgangspunten om te komen tot het model Compact staan beschreven in het voorgaande hoofdstuk. Het inrichtingsbeeld dat staat omschreven als kleinschalig en gericht op een sterke binding tussen de Akerstraat en het Transferium kan als volgt worden onderverdeeld;  de Industriestraat met het kruispunt Akerstraat,  het stationsplein,  en de stationsomgeving. De Industriestraat met het kruisingsvlak Akerstraat. Om de koppeling tussen de Akerstraat en het Transferium tot stand te brengen is voorzien in een pleinachtige inrichting. De doorgaande beweging of wel beleving voor het autoverkeer wordt daarmee onderbroken qua sfeer en inrichting. De inrichtingsmogelijkheden om de verbinding voor voetgangers te realiseren wordt hierdoor sterker. Om deze inrichting mogelijk te maken is een verruiming van de 30 km/uur zone in oostelijke richting in de Industriestraat noodzakelijk. Nabij het kruisingsvlak is voorzien in een halte voor de bus aan beide zijden van de rijbaan. Het pand op de hoek van het Transferium is bedacht als steunpunt voor de busmaatschappij. In het pand is ruimte voor kaartverkoop, informatie voorziening en eventuele wachtruimte. Daarnaast is bedacht dat

blad 35 van 65


dit pand kan voorzien in de behoefte van verhuur van elektrische fietsen, oplaadpunt en bewaakte fietsenstalling. De materialisatie van het plein aan de Akerstraat is bedacht in een afwijkende elementenverharding met een kleur in aarde tint. De loopstrook rondom sluit qua kleur en uitstraling aan bij het materiaalgebruik in de Akerstraat. De algehele uitstraling van het Transferium en het kruisingsvlak moet worden bezien in relatie tot de herinrichting van het Plein. De bomen in de Industriestraat werken ruimtelijk sterker als ze van een andere grootte zijn. Door ze op de kruising niet te plaatsen ontstaat een accentuering naar de Akerstraat en het Transferium, van beslotenheid naar openheid.

Sfeerimpressie 01; beeld vanuit de oostzijde Industriestraat

blad 36 van 65


Sfeerimpressie 02; beeld vanuit de westzijde Industriestraat

Sfeerimpressie 03; beeld vanaf de Akerstraat

blad 37 van 65


Het stationsplein. Het stationsplein is ruimtelijk begrensd door de omranding met bomen. Een gesloten structuur waarbij de passerelle is open gehouden vanwege de zichtfunctie. Op lager niveau is de omranding gerealiseerd door het plaatsen van muren in een uitstraling die gelijk is aan de muren nabij het spoor. De muren zijn noodzakelijk om privacy te garanderen naar de private kavels en vanwege de veiligheid. Binnen de fysieke ruimte is plaats voor verbindingen van fiets en voetgangers. Vanwege de fietsstructuren die aansluiten op het Transferium is gekozen om het fietspad los te koppelen van de looproute. De looproute is zo mogelijk in een rechte lijn verbonden tussen de passerelle en de Akerstraat; breed en daardoor uitnodigend. De materialisatie van het fietspad is in rood asfalt, de looproute in groot formaat tegels met een uitstraling afgeleid van de trottoirs in de Akerstraat. Een verbijzondering door aanvullende figuratie in het bestratingpatroon versterkt de uitstraling zonder voorbij te gaan aan de doelstelling 'sober en doelmatig'. Aan de oostzijde van het Transferium is de parkeerstraat ontworpen en ontsloten. Vanwege de hoeveelheid bestrating is het een pré de parkeerstraat in een elementenverharding van gebakken klinkers uit te voeren. Klinkers hebben een lange levensduur, zijn daarmee duurzaam en blijven ook over de levensduur fraai en kleurecht. Wanneer de bodem het toelaat is onder de parkeerstraat een infiltratievoorziening voor regenwater aan te leggen die het gehele Transferium voorziet van regenwaterafvoer. Anders is een buffering met vertraagde afvoer een alternatief.

Sfeerimpressie 04; beeld vanaf de passerelle richting Akerstraat

blad 38 van 65


Het Transferium heeft een parkachtige uitstraling. Door de aanleg van gras met parkbomen (fraaie blad- en bloemkleur, bijzondere habitus) is dit beeld op te roepen. Een afscherming van de parkeerplaatsen door het gebruik van een groenblijvende blokhaag maakt dat er rust ontstaat in het totaalbeeld. Blokhagen zijn ook voorzien aan de rand met de Industriestraat om de scheiding tussen looproute en fietspad te duiden. Het gebruik van een lage sierheester aan de Industriestraat verfraait het beeld en accentueert het kruisingsvlak. De looproute is voorzien van verlichting dat qua vormgeving een relatie weergeeft met het mijnverleden. Naast het fietspad aan de westzijde van de passerelle is voorzien in overdekte fietsenstallingen. Een aantal hiervan is uitgevoerd als fietscabines. Omdat het gebied niet alleen is bedoeld voor bewoners uit de wijk maar ook is bedacht om te faciliteren in de behoefte om de toeristisch-recreatieve gebieden te ontsluiten is voorzien in een aantal reclame uitingen die de voorzieningen onder de aandacht brengen. Om de mogelijkheden van wandelroutes in de wijk en het buitengebied onder de aandacht te brengen is ook hierin voorzien middels bebording. Enkele zitbanken met afvalbakken completeren de inrichting. Belangrijk aandachtspunt is dat de bebording en de overige elementen op elkaar zijn afgestemd als een familie van inrichtingsmaterialen.

Sfeerimpressie 05; beeld vanaf de parkeerstraat richting de Passerelle De stationsomgeving De stationsomgeving voorziet in de ontsluiting van het middenperron voor de treinreizigers en een verbinding met het zuidelijke deel van wijk en het buitengebied. Daarvoor is voorzien in een passerelle die de beide blad 39 van 65


spoorzijden met elkaar verbind. Aan de industriestraat en het perron is het daarbij noodzakelijk om stijgpunten aan te leggen in de vorm van een trap en een hellingbaan, aan de Parallelweg is de hoogteligging gelijk aan de Passerelle. Mogelijk zijn er de middelen om te voorzien in liften. De vormgeving van de Passerelle is niet bepaald, maar voorstel is om een link te leggen met het mijnverleden van het bestaande spoor. Vanwege de beperkte zichtbaarheid van de passerelle en de behoefte om de stationsomgeving een herkenbaar karakter te geven is voorgesteld om de passerelle te voorzien van een folly-achtig bouwwerk. Een eenvoudige staalconstructie in de vorm van een mijnschacht waarbinnen de lift is weg gewerkt. Kleur en vormgeving maken het geheel tot een aantrekkelijk object en tevens een bouwkundige beëindiging is van de zichtlijn uit de Akerstraat.

Een beeldreferentie is hierboven weergegeven.

Sfeerimpressie 06; beeld vanaf het kruispunt Industriestraat richting passerelle

blad 40 van 65


Sfeerimpressie 07; beeld vanaf de langzaamverkeersroute evenwijdig aan het spoor

blad 41 van 65


5.3

Beeldreferenties voorkeursmodel

––

blad 42 van 65


6

Aanbevelingen Het proces heeft geresulteerd in een onderbouwd advies voor het ontwerp van het Transferium, als knooppunt van vervoerswijzen en verbindingen naar buurt en attracties, dat gedragen wordt door de vertegenwoordigers van de projectgroep:  Een ontwerp voor het Transferium bij het doorgaan van de Avantislijn ('compact'),  Een ontwerp voor het scenario waarbij de Avantislijn niet doorgaan maar de Heuvellandlijn wordt doorgetrokken tot station Kerkrade-West ('heuvellandlijn'),  Een ontwerp voor het scenario waarbij ook dat niet doorgaat en alleen de halte ZLSM wordt verlegd naar de Transferiumlocatie ('mini'). De ontwerpnota is opgesteld aan de hand van een aantal, vooraf afgesproken stappen. Voor een vervolgfase geven wij de volgende aanbevelingen. Deze zijn hieronder toegevoegd:  Specifiek stedenbouwkundig onderzoek naar de mogelijkheden van de aan te kopen hoekpanden gelegen aan de Industriestraat met het Transferium. Visie is deze gebouwen te transformeren naar een winkel, eventueel met eventueel publieke nevenfunctie. Aandacht is gewenst voor de transformatie van zij- en achter gevels naar 'voorgevels'.  De kruising Industriestraat / Akerstraat / Transferium is bedacht als een pleinachtig plateau. Voor een verkeersveilig ontwerp zal een gedetailleerd verkeerskundig onderzoek noodzakelijk zijn alvorens het ontwerp verder uit te werken.  Binnen de wijk Kerkrade-West en vanaf de omliggende hoofdwegen zijn route verwijzingsborden noodzakelijk.  Locatie van de bushaltes zijn bedacht aan de Industriestraat. Wens van de ondernemers is om zo dicht mogelijk te halteren bij het Carboonplein. Een dubbele halte is weinig voor de hand liggend en onderzoek naar de meest geschikte locatie is gewenst.  De omleidingmogelijkheden naar andere busroutes door de Akerstraat is middels een rijcurve onderzoek aangetoond. Gedetailleerd onderzoek met 'proefrijden' is een vervolgstap die in gezamenlijkheid met de vervoerder wordt geadviseerd.  Zogenaamd 'wildparkeren' in de Akerstraat is een mogelijk probleem voor toekomstige busverbindingen. Afstemming met winkeliers over laden en lossen, handhavers en vervoerders is een belangrijk overleg dat vroegtijdig in de vervolgfase moet plaatshebben.  De parkeervoorziening op het Transferium is bedacht voor reizigers en recreanten. Betaald parkeren is vanuit de projectgroep niet wenselijk geacht.

blad 43 van 65










 





Door het vervallen van een aanzienlijk aantal particuliere parkeermogelijkheden is het wenselijk een onderzoek te doen naar de eventuele behoefte onder huidige huurders omtrent herhuur in een nieuwe situatie. Dit onderzoek kan worden verbreed om de commerciële haalbaarheid van een private parkeerstraat met parkeergarages te toetsen. De recreatieve expansie van Kerkrade-West is te vergroten door onderzoek te doen naar aanwezige recreatieve routes en deze uit te breiden met nieuwe en/of aanvullende routes. Een pre is om deze te laten straten c.q. te beëindigen vanaf het Transferium. Een verdere ondersteuning is wenselijk door de bereikbaarheid, openingstijden en reclame-uitingen van recreatieve voorzieningen op het Transferium zichtbaar en representatief in beeld te brengen. Commerciële uitbating van het Transferium kan bijdragen aan verlevendiging van het gebied en de sociale veiligheid verhogen door bijvoorbeeld het gebruik van reclame verlichting. De ondernemersvereniging is een mogelijke partner om dit te ontwikkelen. De trend naar elektrisch fietsgebruik is groeiende. Voorzieningen gericht op verhuur en reparatie van elektrische fietsen en het opladen van accu's zou bijdragen aan de recreatieve doelen van het Transferium. Een betrouwbare partner / leverancier is een mogelijk een goede huurder voor een van de hoekpanden. Een eventuele aansluiting voor voetgangers van het perron op de spoorwegoverweg de Gracht is een wens. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of die gedachte haalbaar en betaalbaar is. De ontwikkeling van de passerelle met toegangen is een architectonisch bouwwerk. Vanwege de brede functionaliteit van het Transferium (recreatieve doelen) is opschalen van een functioneel naar een architectonisch ontwerp een aandachtspunt. Wij onderstrepen de meerwaarde die uitgaat van een aantrekkelijke vormgeving. De inpassing van de overdekte parkeervoorziening voor fietsen valt onder de zelfde zorgvuldigheid wens. Een eenvoudige kioskvoorziening op het perron is denkbaar. Geschikter is een voorziening in een van de winkelpanden op de hoek met het Transferium ivm een versterking van de winkellocaties aan de Industriestraat en vanwege de sociale veiligheid. De functionaliteit en de meerwaarde van het Transferium voor de wijk Kerkrade-West is belangrijk voor de herontwikkeling van de wijk. Een belangrijke bijdrage voor een meervoudig gebruik gericht op recreanten is afhankelijk van de uitstraling, de kwaliteit van de inrichting en de aanwezigheid van in eerder genoemde functies. Daarom is een brede ontwikkeling van het Transferium een meerwaarde die bijdraagt aan de herontwikkeling van een groter gebied in de regio.

blad 44 van 65


7

Documentenlijst       

Concept projectplan Transferium Kerkrade-West, versie 7, 21 juni 2012 Stadsdeelvisie 2010; de recreatie van Kerkrade-West Tracéstudie DHV Avantislijn, PowerPoint 4 mei 2012 Besprekingsverslagen van de werkgroep; 10/09, 29/10, 19/11 en 03/12 Memo aanvulling op het startoverleg van 15 oktober 2012 Duurzame gebiedsontwikkeling in Kerkrade-West met DPL, juli 2011 (IVAM) Buslijnenroutekaart Kerkrade (gemeente Kerkrade)

blad 45 van 65


8

Bijlagen  

Globale kostenraming Projectplan Transferium Kerkrade-West, Versie 8, 22 augustus 2012

blad 46 van 65


blad 47 van 65


blad 48 van 65


blad 49 van 65


PROJECTPLAN TRANSFERIUM KERKRADE-WEST Versie 8, 22 augustus 2012

blad 50 van 65


Inhoud 1. Projectgegevens 2. Inleiding 2.1 Aanleiding 2.2 Stand van zaken 2.3 Doel en status projectplan 2.4 Opbouw projectplan 3. Projectafbakening 3.1 Kader 3.2 Afbakening plangebied 3.3 Referentiedocumenten 3.4 Randvoorwaarden en uitgangspunten 3.5 Projectrisico’s 4 Aanpak 4.1 Fasering 4.2 Resultaten per fase 4.3 Besluitvorming en beslismomenten 5 Organisatie en communicatie 5.1 Uitgangspunten projectorganisatie 5.2 Projectorganisatie 5.3 Rollen partijen 5.4 Communicatie 6 Financiën 6.1 Apparaatskosten 6.2 Procesmiddelen 6.3 Gebiedsexploitatie 7 Masterplanning en mijlpalen blad 51 van 65


Projectgegevens Samenwerkingsovereenkomst Kerkrade-West Programma Recreatiepluspunt Transferium Kerkrade-West Concept projectplan planontwikkelingsfase Kwartiermaker/projectleider: Paul Alzer Parkstad Limburg [email protected] 045 5700 171

blad 52 van 65


2.

Inleiding

2.1

Aanleiding

In de samenwerkingsovereenkomst Kerkrade-West is oa afgesproken dat er een Transferium Kerkrade-West wordt ontwikkeld. Dat transferium is een station langs de Avantislijn in Spekholzerheide in het verlengde van de Akerstraat met een goede aansluiting op de buurt en de overige vervoerwijzen, zoals deel uitmaakt van de stadsdeelvisie 2010. Het transferium, is als het knooppunt in verbindingen en aansluitingen, een belangrijke voorwaarde voor de herontwikkeling van de wijk Kerkrade-West. Met de gemeente is afgesproken dat zij zorgen voor de planvorming Akerstraat en de procedure voor het doortrekken van de Akerstraat naar Industriestraat. Met de provincie is afgesproken dat zij zorgen voor de Avantislijn met een halte Spekholzerheide en dat Parkstad zorgt voor het station en de omgeving daarvan. Voor Parkstad maakt dit onderdeel uit van hun interregproject Citizens Rail dat gaat over de stationsontwikkeling van 3 stations waaronder Spekholzerheide. Daarbij worden bewoners en winkeliers betrokken in het planproces. 2.2

Stand van zaken

Op dit moment ligt de samenwerkingsovereenkomst en stadsdeelvisie Kerkrade-West er als basis. Daarnaast is gestart met het vormen van een projectgroep en het maken van het projectplan. Dit zal door de stuurgroep Kerkrade-West goedgekeurd moeten worden (juni 2012). Voor de Avantislijn zijn de budgetten aan Duitse en Nederlandse zijde beschikbaar en is er een ontwerp en kostenraming opgesteld. Definitieve besluitvorming over de investeringen dienen aan beide zijde van de grens echter nog genomen te worden. 2.3

Doel en status projectplan

blad 53 van 65


Het doel van het projectplan is beschrijven hoe de planontwikkeling van het transferium plaats vindt ten behoeve van het opstellen van een uitvoeringsplan en uitvoeringsovereenkomst met als onderdelen:  Een ruimtelijk/stedenbouwkundig plan  Een uitvoeringsprogramma  Een raming van de kosten  Een dekkingsvoorstel Het projectplan is tot stand gekomen in overleg tussen projectpartners Hestia, gemeente Kerkrade, provincie Limburg en Parkstad Limburg en opgesteld door de projectleider van het transferium. Het projectplan zal door de stuurgroep KerkradeWest goedgekeurd moeten worden (juni 2012). 2.4

Opbouw projectplan

In het projectplan worden de volgende zaken beschreven:  projectafbakening  projectaanpak  organisatie en communicatie  financiën  planning

blad 54 van 65


3.

Projectafbakening

3.1

Kader

Het kader voor de planontwikkeling van het transferium Kerkrade-West wordt gevormd door de samenwerkingsovereenkomst en stadsdeelvisie Kerkrade-West. In de stadsdeelvisie is opgenomen dat met het transferium het recreatiepluspunt wordt ingevuld met de volgende programmadoelen:  Ontsluiten van het stadsdeel naar Duitse zijde (Aachen) en Heerlen en omgeving  Aansluiten van het stadsdeel op regionaal en internationaal vervoersnetwerken  Zorgen dat de verbindingen vanuit het transferium (knooppunt) tot stand komen naar de omliggende toeristisch-recreatieve attracties  Zorgen dat een logische ruimtelijke en functionele verbinding tot stand komt met de Industriestraat en Akerstraat/Carboonplein Binnen dit project zal er een plan worden gemaakt inclusief de verbinding naar de Industriestraat. De procedure om deze verbinding ruimtelijk mogelijk te maken zal door de gemeente verzorgd worden. Voor het kader zijn nader van belang de Avantislijn en het goedgekeurde Europese subsidieproject Citizens Rail. Voor het transferium wordt uitgegaan van de komst van de Avantislijn. Hier wordt de planontwikkeling voor opgesteld. Er worden echter tevens functionele eisen opgesteld voor een situatie zonder Avantislijn, een alternatief met een doorgetrokken Heuvellandlijn naar Kerkrade-West en een alternatief zonder treinhalte. Vanuit Citizens Rail is het met name van belang dat de planontwikkeling dient plaats te vinden met directe betrokkenheid van bewoners en ondernemers. Bij de randvoorwaarden wordt hier nader op ingegaan. 3.2

Afbakening plangebied

blad 55 van 65


Het plangebied wordt onderscheiden in werkgebied, omgeving en invloedsgebied. Het werkgebied wordt begrensd door de Industriestraat, Grachterstraat, Parallelweg en groengebied aan de oostzijde. Daarbij wordt het kruispunt IndustriestraatAkerstraat meegenomen. Daarbinnen dient het eigenlijke transferium, de halte met zijn voorzieningen, gerealiseerd te worden. Hiervoor wordt dus een plan opgesteld. De omgeving wordt gevormd door een gebied om het transferium heen, waarbinnen de directe relaties liggen, met name de Akerstraat en wijk, de Brede School en de Horbacherbörde. Hiervoor wordt de verbinding in het plan opgenomen. Het invloedsgebied wordt gevormd door de vervoersnetwerken; auto-OV-fiets-lopen, de routes naar Heerlen, Aachen, Kerkrade-centrum en attracties. Hiervoor wordt opgenomen welke functionele eisen er zijn en hoe die zouden kunnen worden ingevuld (functioneel programma).

blad 56 van 65


3.3

Referentiedocumenten    

3.4

Stedenbouwkundige visie uit Stadsdeelvisie 2010 (zie www.westwint.nl) Samenwerkingsovereenkomst Kerkrade-West 2011 (bijgevoegd) Avantislijn (zie ontwerptekening nieuw spoor in aansluiting op bestaand spoor tot Locht) Citizens Rail (zie bijgevoegde applicatie met Nederlandse samenvatting) Randvoorwaarden en uitgangspunten

Voor het transferium wordt uitgegaan van de komst van de Avantislijn. Hier wordt de planontwikkeling voor opgesteld. Er worden echter tevens functionele eisen opgesteld voor een situatie zonder Avantislijn:  een alternatief met een doorgetrokken Heuvellandlijn naar Kerkrade-West  een alternatief zonder treinhalte. Voor de Avantislijn gelden de volgende randvoorwaarden: o Ruimtelijk  De Avantislijn is het deel van de spoorverbinding Maastricht-Aachen tussen station Kerkrade-centrum via bestaand spoor naar Spekholzerheide, nieuw spoor via Avantis en bestaand spoor naar Aachen Hbf  Met de Avantislijn wordt een nieuw station Spekholzerheide aangelegd in het verlengde van de Akerstraat met een functioneel en sober middenperron, perronvoorzieningen en een spoorkruising voor langzaam verkeer o Financieel  De provincie is verantwoordelijk voor de Avantislijn aan Nederlandse zijde. Er is reeds een ontwerp en kostenraming gemaakt  Hoewel budget is gereserveerd dient er nog een provinciaal besluit over definitieve ontwerp, kosten en dekking te worden genomen  Aan Duitse zijde is AVV verantwoordelijk, is het budget tevens gereserveerd, maar dient ook nog definitieve besluitvorming over de aanleg plaats te vinden o Besluitvorming blad 57 van 65






De volgende stappen in het proces van de Avantislijn zijn voorzien:  Tracéstudie afgerond  Planvorming Prorail medio 2012-medio 2013  Financiering medio 2012-medio 2013  Besluitvorming (medio 2012-)medio 2013  MER studie medio 2013-2014  Engineering medio 2013-2014  Vergunningen 2015  Aanbesteding eerste helft 2015  Uitvoering medio 2015-2016  Exploitatie 2017 Medio 2013 wordt er dus een definitief besluit over het doorgaan van de Avantislijn verwacht of over het alternatief, het doortrekken van de Heuvellandlijn naar Kerkrade-West (Spekholzerheide)

Voor Citizens Rail gelden de volgende randvoorwaarden:  Directe betrokkenheid van bewoners en ondernemers  De planontwikkelingskosten worden voor 50% gefinancierd door de EU met cofinanciering door Parkstad Limburg  Voor planontwikkeling voor het station Kerkrade-West is een ton beschikbaar. Voor deze fase wordt uitgegaan dat ongeveer de helft toereikend zou moeten zijn, hetgeen ook ruimte biedt voor verdere verbeteringen en uitwerkingen Een andere randvoorwaarde komt vanuit het projectdeel Akerstraat, de doortrekking van de Akerstraat naar het transferium ofwel spoorlijn (zie risico’s). Daarnaast is randvoorwaarde van het plan, dat dit integraal wordt afgewogen en beoordeeld. Dat wil zeggen dat financiële, procedurele, civiel- en milieutechnische en ruimtelijke aspecten worden meegenomen in de beoordeling. 3.5

Projectrisico’s

blad 58 van 65


De risico’s voor dit project liggen niet zo zeer in deze fase van planontwikkeling, al is er dan het risico dat partijen niet bereid zijn hun medewerking op de voorziene wijze te verlenen. De risico’s liggen met name bij de Avantislijn en Akerstraat:  Niet doorgaan Avantislijn  Niet doorgaan doortrekken Heuvellandlijn naar Kerkrade-West Zoals gezegd zullen voor deze risico’s alternatieven worden opgesteld in de vorm van functionele eisen. Een ander risico is dat het niet lukt de grondpositie voor het doortrekken van de Akerstraat naar het transferium rond te krijgen. De procedure hiervoor wordt verzorgd door de gemeente. Slagen hiervan is randvoorwaarde voor het realiseren van het transferium. Het risico hiervan ligt bij de gemeente Kerkrade.

blad 59 van 65


4.

Aanpak

4.1

Fasering

Het project transferium Kerkrade-West kent globaal de volgende fasen:  Vormen projectgroep en opstellen projectplan (mei/juni 2012)  Goedkeuring projectplan in stuurgroep (juni 2012)  Definitiefase (product: rapportage definitiefase):  In beeld brengen ruimtelijke, beleidsmatige en overige uitgangspunten (juli/augustus 2012)  In beeld brengen wensen (juli/augustus 2012)  In beeld brengen voorstellen (augustus/september 2012)  Besluitvorming stuurgroep (oktober 2012)  Ontwerpfase (product: rapportage ontwerpfase)  Maken plan inclusief kostenraming (ontwerpfase) (november/december 2012)  Maken visualisatie/ontwerp (november/december 2012)  Besluitvorming stuurgroep (december 2012/januari 2013)  In beeld brengen haalbaarheid/uitvoerbaarheid (januari/februari 2013)  Planning/uitvoering (PM) De planontwikkeling behelst enerzijds de fasen van definitie en ontwerp en anderzijds het in beeld brengen van de haalbaarheid en uitvoerbaarheid. Het eerste deel zal onder leiding van de projectleider plaats vinden in een projectgroep met ondersteuning van een professioneel adviesbureau. Het tweede deel, waar ook een dekkingsvoorstel en uitvoeringsovereenkomst bijhoren, wordt daarna in overleg met de betrokken partijen bij de uitvoering uitgevoerd. 4.2

Resultaten per fase

De volgende resultaten worden geleverd: blad 60 van 65


   

4.3

Een projectplan Een rapportage van de definitiefase (uitgangspunten, wensen, voorstellen) Een rapportage van de ontwerpfase (integrale afweging, ruimtelijk plan, ontwerp, kostenraming) Een rapportage over de haalbaarheid en uitvoerbaarheid (dekkingsvoorstel en uitvoeringsovereenkomst) Besluitvorming en beslismomenten

Besluitvorming over projectplan en resultaten (rapportages definitie- en ontwerpfase en haalbaarheid en uitvoerbaarheid) vindt plaats in de stuurgroep Kerkrade-West. De rapportages worden in opdracht van de projectleider door een adviesbureau opgesteld. In de projectgroep wordt de inbreng geleverd voor het opstellen daarvan. Deelnemers in de projectgroep vertegenwoordigen daarin hun organisatie, maar nemen geen besluiten namens die organisaties. Besluitvorming over uitvoering, financiering en planning van het resulterende plan vindt in overleg tussen de diverse partijen plaats en is natuurlijk afhankelijk van de besluitvorming over de Avantislijn en mogelijke alternatieven. Die besluitvorming moet bij gebleken haalbaarheid en uitvoerbaarheid leiden tot een uitvoeringsovereenkomst. In de planning worden ook de mijlpalen qua besluitvorming aangegeven.

blad 61 van 65


5.

Organisatie en communicatie

5.1

Uitgangspunten projectorganisatie

De uitgangspunten voor de projectorganisatie zijn verwoord in bijlage 6 van de samenwerkingsovereenkomst Kerkrade-West (bijlage). Hierin staan onder meer de rol van de stuurgroep, projectdirectie, projectcoördinator en projectleider beschreven. 5.2

Projectorganisatie

De planontwikkeling voor het transferium wordt verzorgd door Parkstad Limburg, die zich daarbij voor de definitie- en ontwerpfase zal laten ondersteunen door een adviesbureau. Parkstad Limburg, in de persoon van Paul Alzer, verzorgt de projectleiding. Voor de planontwikkeling wordt een projectgroep geformeerd met de volgende deelnemers:  Parkstad Limburg, P. Alzer (projectleider en deelnemer werkgroep Avantislijn)  Provincie Limburg, E. Wolff (projectleider Avantislijn)  gemeente Kerkrade, T. Stratermans (projectleider Akerstraat en projectcoördinator)  gemeente Kerkrade, E. Theunissen (planoloog)  gemeente Kerkrade, E. Komen (projectleider civiele techniek)  gemeente Kerkrade, H. Bracun (wijkmanager)  gemeente Kerkrade, L. Schings (verkeerskundige)  ZLSM, Paul Jansen  vertegenwoordiging bewoners, Tiny Robroek en Wil Slangen van het bewonersplatform Kerkrade-West  vertegenwoordiging winkeliers/ondernemers, Eric Lipperts (Lipperts Mode) en Hub Vanhommerig (Rabobank / interim voorzitter ondernemerstichting Carboon), beide beschikbaar op maandagmorgen of avonduren  adviesbureau blad 62 van 65


5.3

Rollen partijen

De rol van de vertegenwoordigers in de projectgroep is gelijk, inbreng leveren vanuit hun vakgebied, organisatie en persoon. De status hiervan is informeel. In overleg worden de rapportages opgesteld. De besluitvorming vindt plaats zoals is aangegeven in 4.3. Alleen de projectleider heeft ook nog de rol het proces in goede banen te leiden. Daarnaast hebben partijen een rol in de samenwerkingsovereenkomst en naar hun eigen organisatie. 5.4

Communicatie

De projectgroep/leider verzorgt de communicatie over de planontwikkeling:  binnen de projectgroep  met het adviesbureau  met de stuurgroep  met partnerpartijen in stuurgroep De stuurgroep verzorgt eventuele communicatie met derden en media.

blad 63 van 65


6.

Financiën

6.1

Apparaatskosten

De apparaatskosten van de vertegenwoordigers in de projectgroep worden niet in rekening gebracht of vergoed. Dat geldt ook voor de ambtelijke kosten van partijen betrokken bij de samenwerkingsovereenkomst. 6.2

Procesmiddelen

De planontwikkelingskosten worden voor 50% gefinancierd door de EU met cofinanciering door Parkstad Limburg. Voor planontwikkeling voor het station Kerkrade-West is een ton beschikbaar. Voor deze fase wordt uitgegaan dat ongeveer de helft toereikend zou moeten zijn, hetgeen ook ruimte biedt voor verdere verbeteringen en uitwerkingen. 6.3

Gebiedsexploitatie

Nog niet van toepassing

blad 64 van 65


7.

Masterplanning en mijlpalen

Onderdeel Projectgroep Projectplan Besluit stuurgroep Definitiefase Rapportage Besluit stuurgroep Ontwerpfase Rapportage Besluit stuurgroep Haalbaarheid/ uitvoerbaarheid Rapportage Besluit stuurgroep Uitvoering

2012 2012 2013 Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Jan Feb Maart PM

blad 65 van 65

Rapportage ontwerpnota Transferium Kerkrade-West. Opdrachtgever Parkstad Limburg De heer P. Alzer Postbus AE Heerlen

Recommend Documents