Rapportage onderzoeken vleermuizen, huismus en gierzwaluw Varikse Driehoek te Heerewaarden Datum
: 1 september 2015
Projectnummer
: 15-0092
Opdrachtgever
: Woonstichting De kernen, Korenstraat 1, 5321 GV te Hedel
Opgesteld door
: ir. N. Arts
Kwaliteitscontrole
: ir. E.J.F. Claassen
1
Kader
In verband met de voorgenomen sloop van de huidige bebouwing en het realiseren van nieuwbouw op de locatie Varikse Driehoek te Heerewaarden, is in 2014 een quickscan flora en fauna uitgevoerd (Staro Natuur en Buitengebied, 2014). Uit deze quickscan is gebleken dat in het plangebied mogelijk vaste rust- en verblijfplaatsen van beschermde soorten voorkomen. Er is derhalve in het plangebied nader onderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid van vleermuizen, huismussen en gierzwaluwen om eventuele overtreding van de Flora- en faunawet te kunnen voorkomen.
2
Methode
Het onderzoeksgebied is voor de betreffende soortgroepen ruimer genomen dan het plangebied. in onderstaande figuur is het onderzoeksgebied weergegeven.
Figuur 1. onderzoeksgebied
1 van 14
Vleermuizenonderzoek Het vleermuisonderzoek is met batdetector uitgevoerd in de periode mei 2015 t/m september 2015 volgens het vleermuisprotocol 2013 van de Gegevensautoriteit Natuur, de Zoogdiervereniging en het Netwerk Groene Bureaus. Op 2 juni en 8 juli 2015 hebben veldbezoeken plaatsgevonden om mogelijke kraamkolonie- en zomerverblijven van vleermuizen in of aan de gebouwen te kunnen vaststellen, danwel uit te sluiten. Op 18 augustus en 9 september 2015 zijn onderzoeken uitgevoerd naar mogelijk aanwezige paarverblijven en zwermgedrag dat een winterverblijfplaats van vleermuizen kan indiceren. Naast mogelijke verblijfplaatsen zijn ook alle andere functionaliteiten van het onderzoeksgebied voor vleermuizen onderzocht. Het vleermuisonderzoek op 2 juni 2015 is in de avond uitgevoerd door twee onderzoekers. De overige onderzoeken zijn door een onderzoeker uitgevoerd. Tijdens de onderzoeksrondes waren de weersomstandigheden als volgt: 2 juni 2015: bewolkt, af en toe lichte motregen, windkracht 3 en 15 ˚C; 8 juli 2015: helder, droog, matige wind en 16 ˚C; 18 augustus 2015: half bewolkt, droog, 13 ˚C, weinig wind; 8 september 2015: helder, droog, windstil en 15 ˚C. Huismusonderzoek Het huismusonderzoek is uitgevoerd volgens de soortenstandaard die voor deze soort is opgesteld door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO); Soortenstandaard huismus, versie 2.0, december 2014. Het onderzoeken naar huismussen is uitgevoerd in de ochtenden van 3 juni, 15 juni, 25 juni en 7 juli 2015 onder voor huismussen geschikte weersomstandigheden. Hierbij zijn alle functies van het plangebied voor huismussen in kaart gebracht. Gierzwaluwonderzoek Het gierzwaluwonderzoek is uitgevoerd volgens de soortenstandaard die voor deze soort is opgesteld door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO); Soortenstandaard gierzwaluw, versie 2.0, december 2014. Het gierzwaluwonderzoek is uitgevoerd op 2 juni, 25 juni, 6 juli en 16 juli 2015 onder geschikte weersomstandigheden. De bezoeken van 2 juni, 6 juli en 16 juli zijn uitgevoerd in de avond vanaf ongeveer 20.30 uur tot zonsondergang. Het onderzoek van 25 juni is in de vroege ochtend uitgevoerd.
3
Resultaten
Vleermuizen 2 juni 2015 Er zijn verschillende waarnemingen van vleermuizen gedaan tijdens het bezoek van 2 juni 2015, zie figuur 2. Er zijn drie overvliegende gewone dwergvleermuizen waargenomen. Er zijn op twee locaties in het plangebied foeragerende gewone dwergvleermuizen waargenomen; in het zuiden van het plangebied in de Korte Valksestraat en in de noordwestpunt van het plangebied.
2 van 14
Figuur 2. Waarnemingen vleermuizen 2 juni 2015
3 van 14
8 juli 2015 Tijdens dit ochtendbezoek zijn verschillende waarnemingen gedaan van vleermuizen in het plangebied, zie figuur 3. Er zijn acht foeragerende gewone dwergvleermuizen waargenomen in het plangebied en een foeragerende en een overvliegende laatvlieger. Daarnaast zijn in twee woningen aan de noordkant van het plangebied vaste rust- en verblijfplaatsen van vleermuizen aangetroffen: + een kraamkolonie van acht gewone dwergvleermuizen (Variksestraat 21); + een zomerverblijfplaats van gewone dwergvleermuis (Variksestraat 15). Daarnaast is in het woonhuis Variksestraat 7 (net buiten het plangebied) een zomerverblijfplaats van een gewone dwergvleermuis vastgesteld.
Figuur 3. Waarnemingen vleermuizen 8 juli 2015
4 van 14
18 augustus 2015 Dit bezoek is uitgevoerd in de avond. De waarnemingen die zijn gedaan zijn weergegeven in figuur 4. Tijdens het bezoek van 18 augustus zijn in het plangebied twee overvliegende laatvliegers en drie overvliegende gewone dwergvleermuizen waargenomen. Daarnaast is een foeragerende laatvlieger waargenomen. Tijdens dit bezoek is daarnaast roepende gewone dwergvleermuis waargenomen, die al vliegend sociale geluiden uitstootte. Het dier was de hele avond op dezelfde locatie aanwezig. De sociale roepjes van deze gewone dwergvleermuis moeten geïnterpreteerd worden als baltsroepjes. Deze vleermuis stootte vrijwel continue deze werfroepjes uit, waardoor er sprake is van baltsgedrag. Dit gedrag duidt op een territorium waarbinnen zich een zogenoemde paarverblijfplaats bevindt. De paarverblijfplaatsen bevinden zich meestal in de bebouwing. In tegenstelling tot de andere typen verblijfplaatsen kunnen deze zich soms ook in boomholten of in kasten bevinden (Soortenstandaard gewone dwergvleermuis, RVO, 2014). De exacte locatie van de paarverblijfplaats kon niet worden vastgesteld. Over het algemeen bevindt de paarverblijfplaats zich binnen een afstand van tientallen meters van de waarneming van een baltsende vleermuis. Het is zodoende aannemelijk dat de paarverblijfplaats zich in een huizenblok aan de Korte Valksestraat bevindt, waarschijnlijk in Korte Valksestraat 8, 10, 12 of 14.
Figuur 4. Waarnemingen vleermuizen 18 augustus 2015
5 van 14
8 september 2015 Dit bezoek is uitgevoerd in de avond. De waarnemingen die zijn gedaan zijn weergegeven in figuur 5. Tijdens het bezoek van 8 september zijn in het plangebied een overvliegende ruige dwergvleermuis en een overvliegende gewone dwergvleermuis waargenomen. Ook zijn foeragerende gewone dwergvleermuizen en een foeragerende laatvlieger waargenomen. Bij de hoekwoning aan Burgemeester Woltersstraat 25 is een gewone dwergvleermuis waargenomen die al vliegend sociale roepjes uitstootte. Deze vleermuis is de hele avond maar éénmaal waargenomen. Het is zodoende niet aannemelijk dat deze gewone dwergvleermuis een paarverblijfplaats heeft binnen het plangebied.
Figuur 5. Waarnemingen vleermuizen 8 september 2015
6 van 14
Huismussen Op 3 juni, 15 juni, 25 juni en 7 juli 2015 is de aanwezigheid van huismussen in het plangebied in onderzocht, zie bijlage 1 voor de waarnemingen per bezoek. Er is een grote kolonie huismussen aanwezig in de woningen op de hoek tussen de Burgemeester Wolterstraat (beide zijden van de weg) en de Variksestraat, zie figuur 6 en tabel 1. De huismussen hebben nesten in de woningen en een slaapplaats in de grote groenblijvende struiken (coniferen) in de tuin ten westen van Burg. Woltersstr. 12. In de Korte Variksestraat is een kleine kolonie van ongeveer zes dieren aanwezig; er zijn twee vaste rust- en verblijfplaatsen vastgesteld. Aangezien in het plangebied zeer weinig openbaar groen aanwezig is, foerageren de huismussen voornamelijk in de tuinen en in de coniferen aangegeven in figuur 6. Uit deze figuur blijkt dat de huismussen binnen het plangebied op die locaties aanwezig zijn waar het meeste groen aanwezig is. Tabel 1. Waarnemingen huismussen
Straat + Huisnr. Variksestraat 19 Variksestraat 25 Variksestraat 27a Korte Valksestr. 8 Korte Valksestr. 12 Burg. Woltersstr. 7 Burg. Woltersstr. 12
Burg. Woltersstr. 15 Burg. Woltersstr. 17 Burg. Woltersstr. 23
3 juni 2015
15 juni 2015 1 nest
1 nest
25 juni 2015
7 juli 2015
gezien
gezien
1 nest baltsend/zingend baltsend/zingend 1 nest 10 verblijfplaatsen in coniferen naast woning 1 nest 1 nest 1 nest
In de oostelijke punt van de Varikse Driehoek, waar geen werkzaamheden plaatsvinden, is een tiental broedparen aanwezig. Op deze locatie bevinden zich voldoende groenblijvende struiken en stofbaden voor huismussen. Ook in de wijk ten noorden van de Variksestraat zijn huismussen waargenomen. in deze wijk zijn mogelijkheden voor verblijfplaatsen, voldoende foerageergebied en stofbaden in openbaar groen en tuinen aanwezig.
7 van 14
Figuur 6. Functies plangebied voor huismussen op basis van alle bezoeken in 2015
Gierzwaluwen In het dorp Heerewaarden zijn in de avondschemering veel gierzwaluwen aanwezig die foerageren boven het dorp. Het aantal is geschat op ongeveer 200 individuen. Tijdens de veldbezoeken gierden er ongeveer 50 tot 60 dieren laag door de straten van het plangebied en de straten er omheen. Deze dieren bleken niet allemaal binding te hebben met de woningen binnen het plangebied. op een aantal locaties in ‘bounce’ gedrag waargenomen. Tijdens de onderzoeken zijn in totaal zes nesten waargenomen van gierzwaluw binnen het plangebied, zie tabel 1. In het huis aan de Variksestraat 21 zijn twee nesten vastgesteld, drie nesten in de Korte Valksestraat en een nest in het huis aan de Burgemeester Woltersstraat 6, zie figuur 7. Tabel 1. Waarnemingen gierzwaluwen
Straat + Huisnr. Variksestraat 21 Korte valkstraat 22 Korte valkstraat 20 Korte valkstraat 18 Burg. Wolterstraat 6
25 juni 2015 1 nest 2 nesten 1 nest 1 nest
6-7-2015 Gezien Bouncend Bouncend Bouncend Niet gezien
16-7-2015 Gezien Gezien Niet gezien Gezien Gezien
8 van 14
Figuur 7. Nesten gierzwaluwen in de Varikse Driehoek
4
Conclusie
Vleermuizen Uit het verrichte onderzoek blijkt dat vleermuizen in het plangebied foerageren. De voorgenomen gefaseerde ontwikkeling binnen het plangebied heeft geen invloed op deze functie. In de nieuwe situatie blijft het plangebied eveneens geschikt om te foerageren en in de omgeving van het plangebied is voldoende alternatief foerageergebied voor vleermuizen aanwezig. Uit het onderzoek blijkt tevens dat er vleermuizen, gewone dwergvleermuizen en laatvliegers, over het plangebied vliegen. Er is echter geen duidelijke vliegroute vastgesteld over het terrein. Aangezien de invulling van het terrein niet wezenlijk wijzigt, zal er geen negatieve invloed optreden op overvliegende vleermuizen. Ook de straatverlichting zal in het nieuwe plan, gelijkwaardig zijn aan de huidige situatie. In het plangebied zijn twee zomerverblijfplaatsen van gewone dwergvleermuis vastgesteld. Daarnaast zijn tijdens het najaarsonderzoek een baltsende gewone dwergvleermuisen waargenomen. Het is derhalve aannemelijk dat binnen het plangebied een paarverblijfplaats van gewone dwergvleermuis aanwezig is. De aanwezigheid van deze verblijfplaats betekent dat indien de betreffende woonhuizen gesloopt worden, de verblijfplaats wordt vernietigd. Het vernietigen van vaste rust- en verblijfplaatsen van
9 van 14
gewone dwergvleermuis is een overtreding van de Flora- en faunawet. Voor vernietiging van vleermuisverblijfplaatsen moet derhalve een ontheffing van de Flora- en faunawet worden aangevraagd. Bij de ontheffingsaanvraag moet worden aangegeven welke mitigerende maatregelen genomen gaan worden om de functies die vernietigd worden in het gebied te behouden en geen negatieve effecten te veroorzaken op de populatie gewone dwergvleermuizen. Huismussen en gierzwaluwen Uit de verrichte veldbezoeken blijkt dat verschillende vaste rust- en verblijfplaatsen van huismussen en gierzwaluwen aanwezig zijn in het plangebied. Vaste rust- en verblijfplaatsen van huismussen en gierzwaluwen zijn jaarrond beschermd in het kader van de Flora- en faunawet. Bij het slopen van de gebouwen en het verwijderen van groenblijvende struiken verdwijnen vaste rusten verblijfplaatsen en functioneel leefgebied van huismussen. Bij het slopen v an de woningen verdwijnen tevens vaste rust- en verblijfplaatsen van gierzwaluwen. Hiermee wordt de Flora- en faunawet overtreden. Voor het verwijderen van de vaste rust- en verblijfplaatsen en functionele leefomgeving dient een ontheffing van de Flora- en faunawet te worden aangevraagd bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Om een negatief effect op de huismussen en gierzwaluwen te voorkomen, de functie voor deze vogelsoorten te behouden en een ontheffing van de Flora- en faunawet te kunnen verkrijgen, dienen mitigerende maatregelen te worden genomen. Er dient een mitigatieplan te worden opgesteld voor de huismus en de gierzwaluw waarin de te nemen maatregelen nauwkeurig worden beschreven.
10 van 14
Bijlage 1 kaarten waarnemingen huismussen en gierzwaluwen per bezoek In de laatste veldbezoeken zijn de locaties van de vastgestelde nesten bevestigd. Hiervan zijn geen kaarten gemaakt.
11 van 14
12 van 14
13 van 14
14 van 14
