Rapportage Infra Rood-scan Van Sassenstraat 4, 4561 ZZ LK Hulst scan uitgevoerd in opdracht van de ZMF op: maandag 16 februari 2008 Door studenten van de opleiding Bouwkunde: Rick Hameeteman, Tim Havermans, Mayco Verhaert Ondersteund door docent van de opleiding: Bernard Vercouteren van den Berge
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 2
Inhoud Inleiding Waarom Wie Planning Leeswijzer Dank
Infra Rood Achtergronden
Het Gebouw Geschiedenis Locatie en Oriëntatie Schilconstructies Verwarmingsinstallatie Verbruiksgegevens Gebruikers gebouw
De IR-scan Meetomstandigheden Verrichte scans Bijzonderheden
De Isolerende Schil
5 5 5 5 6 6
7 7
17 17 17 18 20 21 21
22 22 23 23
29
Opbouw Schil Temperatuurlijnen Oppervlakken Bijzonderheden
29 31 32 32
IR-scan vs. Berekening
33
Vergelijking Bijzonderheden Conclusie Warmteverlies
Schil vs. Verbruik
33 33 33
38
Verbruik Bijzonderheden Conclusie Verbruik
38 39 40
Conclusies en Aanbevelingen
41
Schil Verbruik Eindconclusie
41 44 45
Geraadpleegde bronnen
46
Bijlage
47
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 3
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 4
Inleiding van dit Infra-Rood-onderzoek
Waarom De Zeeuwse klimaatstraat: de Van Sassenstraat in Hulst heeft de gratis Infrarood scan gewonnen. De prijs wordt hen aangeboden door de opleiding Bouwkunde van de Hogeschool Zeeland (HZ) en de Zeeuwse Milieufederatie (ZMF). Met deze scan kunnen de straatbewoners warmtelekken tijdig op sporen en kunnen zo dus snel en veel energie besparen. Tegenwoordig wordt veel aandacht besteed aan de energiezuinigheid van woningen en aan duurzaamheid in het algemeen. Verbruik van energie gaat steeds meer kosten doordat natuurlijke voorraden schaars worden. Aan de andere kant zien we de ontwikkelingen van duurzame energiebronnen als wind- water- en zonne-energie. Een voorbeeld is dat sinds 2008 het energielabel in de woningbouw verplicht is.
Wie De verslaglegging van dit rapport wordt aangeboden door 3 studenten van de opleiding Bouwkunde aan Hogeschool Zeeland. De betrokken studenten zijn: -
Rick Hameeteman
-
Tim Havermans
-
Mayco Verhaert
Rapportage wordt opgesteld onder begeleiding van docent Bouwkunde: ir. Bernard Vercouteren van den Berge.
Planning Scan aan de Van Sassenstraat 4 te Hulst is uitgevoerd op maandag 16 februari om 16.00 uur bij de familie Schillemans. Presentatie en tevens uitreiking rapportage van de klimaatstraat te Hulst wordt gehouden op vrijdag 27 maart in de Van Sassenstraat. www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 5
Leeswijzer Tegenwoordig wordt er meer waarde gehecht aan isoleren en energiekosten besparen. Het Infrarood meten is een handige methode om een gebouw te kunnen scannen op warmtelekken. In het volgende hoofdstuk zijn allereerst twee recente artikelen te lezen over InfraRood scans. Vervolgens zal in het daarop volgende hoofdstuk meer informatie gegeven worden over de te onderzoeken woning aan de Van Sassenstraat 4 te Hulst. Hierna wordt de ‘schil’ van het pand nader toegelicht. De foto’s van de scan worden hier getoond. Tevens worden berekeningen gemaakt om het temperatuur verloop van bijvoorbeeld; het dak of de gevel te bepalen. In het daarop volgende hoofdstuk, het hoofdstuk ‘Scans vs. Berekeningen’ worden de berekeningen van het temperatuurverloop vergeleken met de waarden uit de scans. In het hoofdstuk ‘Schil vs. Verbruik’ wordt bekeken of en op welke manier de samenstelling van de schil van het pand invloed heeft op het verbruik van het pand. Tot slot zullen er conclusies worden getrokken op het gebied van isolatie en warmtelekken. Tevens zullen er aanbevelingen gegeven worden om het pand te kunnen optimaliseren. Hoewel dit rapport met groter zorg is samengesteld, bestaat de kans dat de berekende en gemeten waarden afwijken van de eigenlijke situatie. Deze afwijkingen kunnen veroorzaakt zijn bij het bepalen van de opbouw van de schil. De scans zouden ook onnauwkeurig kunnen zijn omdat bij elke scan de apparatuur is ingesteld op een standaard emissiecoëfficiënt in plaats van deze in te stellen per verschillend materiaal. De gegevens van de scans en berekeningen kunnen dus afwijken. Wel geven de IRfoto’s een goede indicatie van de isolatie van het pand en waar de warmte weglekt.
Dank Een woord van dank gaat uit naar fam. Schillemans, voor het beschikbaar stellen van hun woning en vrije tijd. Daarnaast willen we de fam. Schillemans bedanken voor alle medewerking die ze hebben gegeven voor het zo goed mogelijk uit te laten voeren van het Infra-Rood onderzoek van hun woning.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 6
Infra Rood een kleine introductie over de mogelijkheden en onmogelijkheden van IR
Achtergronden Over Infra Rood zijn de laatste tijd enkele artikelen verschenen die het fenomeen goed illustreren. U treft de bewuste artikelen uit HZ-Discovery1 en de Volkskrant2 in dit hoofdstuk aan.
1 nummer 5, november 2008 2 zaterdageditie 15 november 2008 www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 7
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 8
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 9
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 10
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 11
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 12
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 13
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 14
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 15
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 16
Het Gebouw een beknopte omschrijving van het onderzochte object
Geschiedenis De te onderzoeken woning aan de Van Sassenstraat in Hulst betreft een twee-onderéén kap woning, die omstreeks 1981 zijn getekend door architect Henk van Hoof. Totaal zijn er 18 stuks gelijke woningen gebouwd door Projekta BV uit Utrecht aan de Van Sassenstraat. Qua vorm en uiterlijk is de woning als echt jaren 80 woning uitgevoerd. Op de begane grond bevinden zich de hal, woon-/eetkamer, keuken en een garage die via de hal is te bereiken. Via de overloop op de verdiepingsvloer heb je 3 slaapkamers en een badkamer, in de nok van de woning zit nog een zolder die via een vlizotrap is te bereiken. De woning zelf heeft een spouwmuurconstructie van 280 mm, de garage is enkelsteens uitgevoerd (100mm). De woningscheidende wand tussen de woningen is een ankerloze spouwmuur. Op de woning zit een gordingenkap met houten dakbeschot in de vorm van een zadeldak. Het voorste gedeelte van garage heeft een ongeïsoleerd plat dak. Enkele jaren geleden heeft de eigenaar zijn woning uitgebreid, hierbij is in het verlengde van zijn garage een stuk bij aangekomen wat volledig is geïsoleerd.
Locatie en Oriëntatie De twee-onder-een kap woning aan de Van Sassenstraat is gelegen in een rustige woonwijk. De voorgevel van de woning is gesitueerd op het Noord Oosten, waardoor de achtergevel zich op het Zuid Westen bevind wat veel voordeel biedt in de zomermaanden met betrekking tot de zon.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 17
Schilconstructies De woning heeft verschillende schilconstructies van zowel transparante delen (glas) en niet transparante delen zoals de spouwmuur. Hieronder is de opbouw van de m2paketten weergegeven.
Spouwmuur:
Kalkzandsteen als binnenblad met een dikte van 100 mm. Isolatiemateriaal met een dikte van 50 mm. Luchtspouw met een dikte van 20 mm. Baksteen als buitenschil met een dikte van 100 mm.
Topgevel
Kalkzandsteen als binnenblad met een dikte van 100 mm. Regelwerk met een dikte van 130 mm. met hiertussen isolatiemateriaal met een dikte van 50 mm. Waterkerende en dampdoorlatende laag om de achterliggende constructie te beschermen tegen vocht. Tengels om de buitenwandafwerking te kunnen monteren en te ventileren met een dikte van 22 mm. Rabatdelen (geschilderd) als afwerking met een dikte van 18 mm.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 18
Dak
Gipsplaat als binnenwandafwerking met een dikte van 12,5 mm. Dampremmende laag t.b.v. damp in de constructie De gordingen met isolatiemateriaal ertussen met een dikte van 80 mm. Houten Dakbeschot met een dikte van 22 mm. Panlatten met een dikte van 27 mm. Betonnen dakpannen.
Zijwang dakkapel
Gipsplaat als binnenwandafwerking met een dikte van 12,5 mm. Dampremmende laag t.b.v. damp in de constructie Regelwerk met isolatiemateriaal ertussen vormt de zijwang van het dakkapel met een dikte van 90 mm. Waterkerende en dampdoorlatende laag om de achterliggende constructie te beschermen tegen vocht. Tengels om de buitenwandafwerking te kunnen monteren en te ventileren met een dikte van 22 mm. Trespa als afwerking voor buiten met een dikte van 9 mm.
Transparante delen
De ramen aan de voorzijde zijn pasgeleden vervangen voor HR++ glas, de ramen aan de achterzijde zijn nog niet vervangen.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 19
Verwarmingsinstallatie De woning wordt verwarmd met een Ecomline HR HRC 22H hoogrendement verwarmingsinstallatie van Nefit met een vermogen van 21 kW. Deze ketel is geïnstalleerd in 2000. Hieronder geven we een aantal technische gegevens van de ketel.
Soort toestel
Hoogrendement Combiketel met warmwatervoorziening
Gaskeur labels
HR 107, SV, Nz, CW(3)
Bijzonderheden
Voorzien van voorraadboiler 25 liter
Vermogen
21.0 kW (80/60 ºC) 22.9 kW (50/30 ºC)
Op HR-ketels staat vaak een percentage van meer dan 100% vermeld, bijvoorbeeld 107%. Dat wekt de indruk dat er meer energie uit het aardgas gehaald wordt dan er eigenlijk in zit. De verklaring voor dat hoge percentage is dat in HR-ketels (in tegenstelling tot andere ketels) een condensor zit waarin waterdamp, die ontstaat bij de verbranding van aardgas, wordt gecondenseerd. Bij dat condenseren komt warmte vrij, die wordt afgestaan aan het verwarmingswater. Dit is bijvoorbeeld 10%. Dit wordt opgeteld bij het rendement dat al door de ketel zelf uit het aardgas wordt gehaald, bijvoorbeeld 97%. Samen geeft dit dan 107%. De HR SV 107 ketel heeft hier dan ook zijn naam aan te danken. HR staat voor hoogrendementsketel, SV staat voor schone verbranding en 107 staat voor het rendement van de ketel. In dit geval dus 107%. Deze ketel bespaard ten opzichte van een normale ketel 430 kg/jaar aan CO2. De fam. Schillemans stookt over het algemeen alleen op begane grondvloer van de woning. De ruimten hier worden verwarmd doormiddel van radiatoren en convectoren ter plaatse van schuifpuien. Koken geschied door middel van een elektrisch kooktoestel.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 20
Verbruiksgegevens De bewoner heeft ons zijn verbruikgegevens gegeven van elektriciteit, gas en water. Elektriciteit kWh
Factuurperiode
26-06-2007 t/m 24-06-2008
laag
hoog
6.097
5.783
Gas m³
Water m³
1615
113
Gebruikers gebouw De woning aan de Van Sassenstraat 4 te Hulst wordt bewoond door de fam. Schillemans bestaande uit 2 volwassenen en 1 kind. We gaan uit van een modaal gezin, anno 2009. Man en vrouw werken beide en de kinderen overdag naar school. De woning is overdag niet in gebruik en zal dus niet verwarmd hoeven worden. In de ochtend en avond zal de woning kort verwarmd moeten worden om de kou uit de woning te krijgen. De gegevens van het gebouw, de eigenaar, installaties en gebruik zijn terug te vinden in bijlage 1.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 21
De IR-scan een beschrijving van de uitgevoerde scan
Meetomstandigheden De beste meetomstandigheden voor een IR-scan uit te voeren zijn: koud (onder de 10 ⁰C), bewolkt (zodat de bewolking zonlicht tegen houdt en zo de scan niet beïnvloed), droog (zodat de gevel niet afgekoeld is door de regen. Bovendien kan de apparatuur niet tegen regen). Binnentemperaturen De gemeten binnentemperaturen van het woonhuis zijn: Ruimte:
Temperatuur:
Eetkamer
23 ⁰C
Woonkamer
22 ⁰C
Slaapkamer (voorzijde)
24 ⁰C
Slaapkamer (achterzijde)
26 ⁰C
Buitentemperaturen De gemeten buitentemperatuur is: Ruimte:
Temperatuur:
Buiten
9 ⁰C
De buitenwaardes van de KNMI van 16 februari 2009:
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 22
Situatie (foto’s) Plaats
Infrarood Scan’s
Voorgevel
636 - 388
Vanaf dak garage
389 – 418
Achtergevel
426 - 446
Binnen
447 - 478
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 23
Verrichte scans (1)
Scan: 363
Scan: 387
Bijzonderheden: Bij de zijgevel zijn verschillende warmte lekken zichtbaar, deze worden op één van de komende blz. verder besproken. Bij de garage is te zien waar er kasten tegen de muur hangen, deze zorgen dat er minder warmte wordt doorgelaten. Op scan 387 is bij de dakkapel ook een warmtelek te zien dit is aan de onderkant van het bovenste raamkozijn (het raam was gesloten, dus het moet een andere oorzaak hebben). Over het algemeen is te zien dat de deze die aan de buitenzijde afgewerkt zijn met hout beter isoleren dan de geveldelen die aan de buitenzijde van metselwerk zijn. www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 24
Verrichte scans (2)
Scan: 396
Scan: 391
Bijzonderheden: Zijwang dakkapel: Op de IR-scan van de dakkapel is goed te zien dat de zijwang van het dakkapel meer warmte doorlaat dan het dak van het huis. Rookgasafvoer / schoorsteen): Bij de rookgasafvoer is te zien dat het warmteverlies aan de boven en onderzijde groter is dan het middelste deel. De onderzijde is verloren warmte van binnen, de bovenzijde is de afgevoerde lucht van de cv. Het middelste deel is dubbelwandig en verminderd warmteverlies. Waar de schoorsteen boven het dak uit komt is te zien dat daar het warmte verlies groot is. www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 25
Verrichte scans (3)
Scan: 397
Scan: 413
Bijzonderheden: Zoals bij de eerste scans al is aangeven zijn er verschillende warmtelekken te zien in de zijgevel. kozijn: De ventilatieroosters van de raamkozijnen zijn de warmste punten aan de buitenzijde van de gevel. Zoals toch vaak te zien is bij spouwmuren is toch dat onder de raamkozijnen vaak warmteverlies optreedt. De 2 ‘punten’ van het metselwerk springen er specifiek uit, deze zijn aanmerkelijk warmer dan de gemiddelde temperatuur van de spouwmuur. Op de bovenstaande IR-scans is goed te zien dat de delen van hout aan de buitenzijde kouder zijn (en dus beter isoleren) van de delen die aan de buitenzijde van metselwerk zijn. www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 26
Verrichte scans (4)
Scan: 421
Scan: 431
Bijzonderheden: Naast de warmtelekken bij de schoorsteen en de rookgasafvoer die ook bij de voorgevel opvallen valt bij de achtergevel de scheidingswand die tussen de twee woningen staat op. Deze is goed te zien aan de bovenzijde van de dakkapel. Bij de dakkapel is het ook weer het ventilatierooster wat net als bij de andere kozijnen het grootste warmtelek is. Kozijnen zijn gewoonlijk aan de buitenzijde warmer dan de andere geveldelen. Ook hier zijn de kozijnen op de begane grond ook warmer dan de spouwmuur, echter het raam aan de linkerbovenzijde en dan vooral het raamkozijn straalt nog veel warmte af.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 27
Verrichte scans (5)
Beschrijving: In de woonkamer is te zien dat onder de vloer de toevoer van de convectorput loopt, deze ‘lekt’ warmte, maar deze warmte komt in de woonkamer terecht, dus is niet echt een warmtelek te noemen.
Beschrijving: In het plafond van de woonkamer is ook een leiding te zien dat een ‘warmtelek’ is, waarschijnlijk is dit de toevoerleiding van de radiatoren op de eerste verdieping, deze leiding ‘lekt’ ook wel warmte, maar deze warmte komt in de woonkamer /slaapkamers op de eerste verdieping terecht, dus is ook niet echt een warmtelek te noemen.
Beschrijving: In het plafond van de slaapkamer (dak v/h dakkapel) is goed de balklaag van het dak te zien, op de IR-scan is te zien dat de balken aan de onderzijde warmer zijn dan de ruimte tussen de balken.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 28
De Isolerende Schil de temperatuurlijnen en samenstelling van de schilconstructies
Opbouw Schil Er worden vier schilconstructies berekend. Hieronder is de opbouw van de m2paketten weergegeven.
Spouwmuur: • Kalkzandsteen als binnenblad met een dikte van 100 mm. • Isolatiemateriaal met een dikte van 50 mm. • Luchtspouw met een dikte van 20 mm. • Baksteen als buitenschil met een dikte van 100 mm.
Topgevel •
Kalkzandsteen als binnenblad met een dikte van 100 mm.
•
Regelwerk met een dikte van 130 mm. met hiertussen isolatiemateriaal met een dikte van 50 mm.
•
Waterkerende en dampdoorlatende laag om de achterliggende constructie te beschermen tegen vocht.
•
Tengels om de buitenwandafwerking te kunnen monteren en te ventileren met een dikte van 22 mm.
•
Rabatdelen (geschilderd) als afwerking met een dikte van 18 mm.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 29
Dak: •
Triplex 3 mm. binnenlaag van Opstalan dakelement
•
Dampremmende laag t.b.v. damp in de constructie
•
Isolatiemateriaal (Opstalan element) met een dikte van 80 mm.
•
Triplex afwerking Opstalan dakelement.
•
Tengels om te ventileren.
•
Panlatten met een dikte van 27 mm.
•
Betonnen dakpannen.
Zijwang dakkapel: • Gipsplaat als binnenwandafwerking met een dikte van 12,5 mm. • Dampremmende laag t.b.v. damp in de constructie • Regelwerk met isolatiemateriaal ertussen vormt de zijwang van het dakkapel met een dikte van 90 mm. • Waterkerende en dampdoorlatende laag om de achter liggende constructie te beschermen tegen vocht. • Tengels om de buitenwandafwerking te kunnen monteren en te ventileren met een dikte van 22 mm. • Trespa als afwerking voor buiten met een dikte van 9 mm.
Temperatuurlijnen Tijdens de scan was de buitentemperatuur ongeveer 9 graden Celsius. De binnentemperaturen waren als volgt. In de woonkamer achter in het huis was het op het moment van meten 22 graden Celsius. Bij de Temperatuurlijnen van de overige www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 30
schilconstructies zijn de volgende temperaturen aangehouden. In de eetkamer een temperatuur van 23 graden Celsius en in de voorste slaapkamer is een temperatuur van 24 graden Celsius gemeten. In de achterste Slaapkamer is de hoogste temperatuur gemeten namelijk 26 graden Celsius. In de vorige paragraaf “opbouw schil” staan de schilconstructies vermeld waarvan de temperatuurlijnen zijn bepaald. Hieronder is een voorbeeld te zien van de temperatuurlijnen die gemaakt zijn voor dit rapport. Aan de linkerzijde zijn de temperaturen weergeven, en aan de rechterzijde de maximale dampdruk die bij de desbetreffende temperatuur hoort, deze is nodig voor de voor de werkelijke dampspanning te berekenen. Dit is een doorsnede van de gevel met een binnentemperatuur van 22 graden Celsius en voor de buitentemperatuur is zoals hierboven beschreven is 9 graden Celsius aangehouden.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 31
Oppervlakken Verliesoppervlakken gevel (incl. begrenzing buren)
262,59 m²
gevel (excl. begrenzing buren)
102,60 m²
dak (hellend- en plat)
106,06 m²
Vloeroppervlak vloer (begane grond en verdieping)
133,46 m²
Inhoud woning en garage
360 m³
Hierna kan gekeken worden naar de vormfactor. De vormfactor geeft de verhouding weer tussen het volume en het verliesoppervlak (de schil). Hoe hoger deze factor is hoe beter de verhouding is tussen het volume en verliesoppervlak. Daarmee zou een bol een van de meest praktische vormen zijn, maar veel mensen hebben hier problemen mee met de indeling van de woning. De vormfactor voor deze woning is als volgt : verliesoppervlak van de woning / volume van de woning = 360 / 368,65 = 0,98 Hier moet wel een kant tekening geplaatst worden aangezien de zijgevels nu gezien worden als vrijstaand huis, want je verliest hier natuurlijk veel minder aangezien de buren ook stoken. De vormfactor zou er dan als volgt uitkomen te zien: 360 / 208,66 = 1,73 Een erg groot verschil, maar wel logisch aangezien deze woning alleen via de vooren achtergevel en daken warmteverlies kan optreden. Bijzonderheden Doorbrekingen van de isolerende schil, zoals brievenbussen zijn de enige bijzonderheden die voor het gebouw gelden. www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 32
IR-scan vs. Berekening vergelijking van de uitkomsten van de scans en de berekeningen
Vergelijking De vergelijking van scan en berekening wordt in dit hoofdstuk aan de hand van de vier verschillende onderdelen van de schil waar de temperatuurlijn van is getekend. Er zijn wel bepaalde aannames gedaan om tot een goede berekening te komen waardoor er een redelijk groot verschil kan ontstaan.
9,89 is er berekend en de scan geeft 6,5 aan. Dit houdt in dat de wand beter isoleert dan er berekend is. Dit is wel een heel groot verschil waarschijnlijk heeft de thermometer geen nauwkeurige waarde gemeten. De berekeningen worden opnieuw gemaakt met de referentiewaarde van KNMI. Hieruit blijkt dat de relatieve luchtvochtigheid 97% was die dag, in de berekening is 60% aangehouden. Het temperatuurverschil is groot. Er zijn nieuwe berekeningen toegevoegd om een nauwkeurigere bepaling te verkrijgen.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 33
De volgende waarde komt daar uit: Berekende waarde:
6,65 ºC
Gemeten waarde:
6,50 ºC
Verschil:
+0,15 ºC
Dit houdt in dat met de nieuwe berekening de wand iets beter isoleert dan we berekend hebben. Dit verschil kan ook zitten in de relatieve luchtvochtigheid binnen die niet gemeten is. Hieruit kunnen we concluderen dat de wand die we berekend hebben overeenkomt met de scan.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 34
In de vorige toelichting is vermeld dat de spouwmuur gemeten overeenkomt met de spouwmuur die berekend is. Op deze afbeelding is goed te zien dan de aansluiting met het dak minder goed is geïsoleerd. Dit komt doordat de isolatie niet goed aansluit en er hierdoor een warmtelek ontstaat waar meer warmte doorgaat dan door de spouw zelf. Verder is er een berekening gemaakt van de topgevel met de houten bekleding, hier komen de volgende waarde uit: Gemeten:
5,70 ºC
Berekend:
6,94 ºC
Verschil:
-1,24 ºC
Voor de opbouw van de topgevel is een bepaalde waarde aangehouden en een bepaalde dikte van de isolatie. Uit de bovenstaande gegevens blijkt dat de topgevel
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 35
een stuk beter isoleert dan er berekend is. Naar alle waarschijnlijkheid komt dit omdat er een dikkere isolatielaag is toegepast dan er berekend is.
Bij het dak is er een egale kleur te zien in de bovenstaande foto. Hieruit is te concluderen dat het dak goed gelijkmatig is geïsoleerd en dat er (volgens deze afbeelding er geen grote warmtelekken aanwezig zijn). De gemeten waarde ligt rond de 6,5 ºC er is wederom een berekening gemaakt om de verschillen te vergelijken. De volgende gegevens zijn hieruit voort gekomen: Gemeten:
6,50 ºC
Berekend:
7,21 ºC
Verschil:
-0,71 ºC
Het verschil ligt wederom in de dikte van de isolatie. Het dak isoleert beter dan er berekend is. Voor het dak is wederom een dikte aangehouden die waarschijnlijk niet overeenkomt met wat is toegepast. Het dak isoleert dus beter dan is berekend.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 36
Als laatste is er een berekening gemaakt van het dakkapel. Op de foto zijn een aantal stipjes te zien. Deze stipjes geven de plaats van de spijkers/schroeven aan die de warmte van binnen naar buiten eenvoudiger geleiden. Verder is er ter plaatse van de oplegging van het dakje van het dakkapel een kleine horizontale streep te zien. Dit duidt op een kleine warmtelek ter plaatse van de oplegging van de balken. Hier zal het isolatiemateriaal niet goed zijn aangesloten op de rest van de constructie. De volgende gegevens zijn voortgekomen uit de scan en berekening: Gemeten:
8,00 ºC
Berekend:
6,60 ºC
Verschil:
+1,40 ºC
Het grootste verschil dat er waargenomen is, is bij het dakkapel. Deze isoleert duidelijk minder dan er berekend is. Hier zal er waarschijnlijk een dunnere isolatielaag zijn toegepast dan er in de berekening rekening mee is gehouden.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 37
Schil vs. Verbruik onderzoek naar de samenhang tussen schil, bewoners en het verbruik
Verbruik Aan de hand van de gebruikgegevens en het aantal personen kunnen we het gebruik per persoon bereken. Dit wordt vergeleken met het gemiddelde van Nederland (p.p. staat voor per persoon). Electriciteit
26-06-2007 tot 24-06-2008
Verbruik
11880 kWh
Aantal personen
3
Gemiddeld per persoon
3960 kWh
Gemiddelde Nederland
875 p.p.
Verschil per persoon
+ 3085 kWh
Gas
26-06-2007 tot 24-06-2008
Verbruik
1615
Aantal personen
3
Gemiddeld per persoon
538,33
Gemiddelde Nederland
402 p.p.
Verschil per persoon
+ 136 m3
Water
26-06-2007 tot 24-06-2008
Verbruik
113
Aantal personen
3
Gemiddeld per persoon
0,103 m
Gemiddelde Nederland
0,127 m3 per dag x 3 personen = 140 m3 per jaar -27 m3 per jaar
Verschil per persoon
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 38
Bijzonderheden Wanneer er gekeken wordt naar de verbruikgegevens, zien we dat de bewoners van de onderzochte woning veel meer elektriciteit gebruiken dan een gemiddeld huishouden in Nederland. Dit is als eerst te verklaren doordat het huishouden alleen kan koken op elektriciteit en andere verklaring kan zijn de hobby die de bewoners hebben. Hierdoor wordt er overdag veel elektriciteit gebruikt. Bij gasverbruik zien we ook dat de familie veel meer gas gebruikt dan een modaal gezin in de periode 2006-2007. Hier is te zien dat de familie de Wit 136 m3 meer gas verbruikt. Het waterverbruik is positief in verhouding de gemiddelde Nederlander. Het waterverbruik ligt een stuk lager. Dit is te verklaren door de aanwezigheid van een jong kind dat minder water verbruikt dan een volwassen persoon.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 39
Conclusie Verbruik Conclusie elektriciteitsverbruik Wanneer we kijken naar het elektriciteitsverbruik zien we dat het verbruik veel hoger ligt dan het landelijke gemiddelde. De verklaring is bovenaan de pagina weergegeven. Dit komt waarschijnlijk omdat ze elektrisch moeten koken en vanwege de hobby van de bewoners. Conclusie gasverbruik Als we kijken naar het gasverbruik zien we dat in de factuur periode 26-06-2007 tot 24-06-2008 een stuk hoger ligt dan het landelijke gemiddelde. Om dit te verklaren hebben we gekeken hoe de winter was van 2007-2008. Als dit eens strenge winter was kunnen we het hogere gasverbruik verklaren. Na onderzoek te hebben gedaan vinden we het volgende: “Winter 2007/2008 (december, januari, februari): Zeer zacht, zeer zonnig en de normale hoeveelheid neerslag”. (bron KNMI). Dit houdt in dat het hogere gasverbruik moeilijker is te verklaren. Dit kan zijn omdat de wanden minder goed geïsoleerd zijn als bij de gemiddelde Nederlander. (Dit blijkt ook uit de berekeningen van de schil). Verder kan het zijn omdat de bewoners de thermostaat hoger hebben staan dan de gemiddelde Nederlander. Conclusie waterverbruik Als we kijken naar het waterverbruik zien we dat het waterverbruik afwijkt van het landelijke gemiddelde. Dit is te verklaren door de aanwezigheid van een jong kind en door het bewust minder gebruiken van water door de bewoners.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 40
Conclusies en Aanbevelingen samenvatting conclusies en aanbevelingen voor de bewoners
Schil Ventilatie roosters zijn de voornaamste oorzaak van warmte lekken in de woning maar deze zijn eigenlijk niet goed te isoleren zonder dat ze hun werk goed doen.
Opties verbetering De rookgasafvoer aan de voorzijde van de woning heeft niks meer met de cv-ketel te maken, de rookgasafvoer van de cv-ketel staat namelijk aan de achterzijde van de woning, daarom raden we aan te kijken of de rookgasafvoer nog een functie heeft, zo niet wordt aangeraden deze te verwijderen, heeft de rookgasafvoer nog wel een functie dan wordt aanbevolen deze aan de binnenzijde te isoleren (bv. met minerale wol of polyurethaan (PU) schuim) voor een voorbeeld zie hiernaast
Voor de deuren en openslaande ramen geldt dat er gekeken kan worden naar de tochtdichting, vooral aan de onderkant waar veel kou naar binnen kwam. De rest van alle punten die in dit rapport naar boven zijn gekomen betreffende de schil zijn, als er gekeken zou worden naar de kosten en baten, niet kosten besparend, ook niet op lange termijn. Echter maatregelen waarbij de vraag is of dit voordeel oplevert in de kosten, zullen uiteraard het milieu wel ten goede komen.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 41
Kruipruimte Tijdens de scan heeft dhr. Schillemans aangegeven van plan te zijn de begane grondvloer te willen gaan isoleren, hieronder een is een manier beschreven, doormiddel van ‘Polystyreenschuim chips’ in de kruipruimte.
Isolatie maakt de kruipruimte droger en warmer. Dit heeft niet alleen voordelen onder de grond. Ook boven de grond biedt kruipruimte-isolatie meer voordelen dan u denkt: • • •
•
Het pand koelt bij koud weer minder snel af. Zelfs als het koud is, blijft de begane grondvloer enkele graden warmer. Onder de vloer liggende verwarmingsleidingen gaan fungeren als vloerverwarming. Een vloer die warm is, blijft droger. Droge vloeren zijn voor schimmels en huismijt veel minder aantrekkelijk. Huisstofmijt is een belangrijke veroorzaker van luchtwegaandoeningen. Vloerisolatie stopt betonrot.
Waarom isoleren? Vocht uit de grond verdampt en wordt opgenomen in de lucht in de kruipruimte. De lucht stijgt op en komt in contact met de onderkant van de begane grondvloer. Op dat moment condenseert het vocht tegen de vloer. Het resultaat is een (on)zichtbare vochtige, natte vloer, waardoor: • • • • •
Een muffe lucht kan ontstaan. Balken kunnen rotten, Leidingen kunnen gaan roesten, Huismijt en schimmel welig tieren. Natte muren met loslatend behang kunnen ontstaan.
Hoe isoleren? Door een laag chips op de bodem van de kruipruimte te leggen, voorkomt u dat de vochtige lucht in contact komt met de begane grondvloer. Het vocht in de kruipruimte blijft onder de isolatielaag, waar het geen schade aanricht. Er vormt zich dus geen condens meer tegen de vloer, waardoor deze droog blijft.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 42
Chips Isolatiemateriaal op schuimbasis (EPS: Geëxpandeerd Polystyreenschuim) zijn milieuvriendelijk: cfk-vrij, chloorvrij en grondwaterneutraal. De chips blijven drijven en nemen geen vocht op en hebben een praktijkrekenwaarde van de warmteweerstand van lambda = 0,074 W/(m.K) en een dampdiffusiedichtheid van u=2,2 (TNO-rapport 2005-BCS-R0021) De chips vallen in klasse 1-2 wat betreft de brandvoortplantingssnelheid volgens NEN 6065. Besparing U verdient chips snel terug, omdat u 3 tot 6 m3 aardgas per m2 bespaart per jaar. U draagt ook bij aan de vermindering van de CO2 uitstoot (250 – 1000 kg per jaar) De voordelen op een rijtje • • • • • • • • •
Besparing op stookkosten. Lage investering. Verhoogd wooncomfort. Beter voor de gezondheid. Droge kruipruimte. Vermijding van reparatiekosten door vochtschade. Goed voor het milieu. Snel en eenvoudig aan te brengen. Uw kruipruimte blijft toegankelijk. Bron: http://www.vloerisolatie-concurrent.nl/
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 43
Verbruik Als we kijken naar het verbruik van de bewoners zien we dat de bewoners geen onnodige energieverspillers zijn. Hieronder geven we een aantal tips voor het besparen van elektriciteit, gas en water. Besparen van elektriciteit - Er kan energie bespaard worden door op een lagere stand te wassen. Wassen op zestig graden kost twee keer zoveel energie, als wassen op veertig graden. - Trek van apparaten die niet gebruikt worden, maar wel een transformator hebben de stekker uit het stopcontact. Besparen van gas - Zet de thermostaat een graad lager dan normaal. Hier bij bespaar je gemiddeld 7% van je stookkosten. - Zet een uur voordat je weg gaat of dat je gaat slapen de thermostaat tussen de 13 en 15 graden Celsius. - Kook in een niet te grote pan, zodat er minder gas nodig is voor het opwarmen van het gerecht. - Isoleer warmwaterleidingen / CV-leidingen ook in niet verwarmde ruimtes. Besparen van water - Neem als het even kan een douche in plaats van een bad. Bij een douche verbruik je minder water dan bij een bad. - Plaats een waterbesparende douchekop. Dit bespaart zowel water als gas. - Vang zoveel mogelijk regenwater op voor het besproeien van de tuin.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 44
Eindconclusie Het huis voldoet niet aan de eisen die tegenwoordig aan nieuwbouw gesteld worden namelijk een warmteweerstand van de gevel (Rc) van 2,5. Dit valt eigenlijk ook niet te verwachten van een huis uit 1981, omdat in deze jaren de Rc- eis lang niet zo hoog lag. Het is de vraag of het wel verstandig is om je huis zo goed mogelijk te isoleren want indien je namelijk alles isoleert, behalve bijvoorbeeld 1 vierkante meter gevel. Dan is er op deze plek zo een groot verschil met de binnentemperatuur dat al het vocht in de woning op deze koude plek zal condenseren. Hierdoor krijg je dan condens en schimmelvorming. Wel is het verstandig om eens goed te kijken naar de echte warmte lekken, dus de punten waar er meer warmteverlies optreed dan de omliggende gevel of dak.
Slotwoord Wij vonden de IR-Scan een interessante opdracht. Het is de 2e maal dat we een scan hebben uitgevoerd. Door deze opdracht raak je als student bouwkunde toch meer betrokken met het energiezuinig bouwen. Als er ‘goed’ gebouwd wordt kan er energie bespaard worden. Door middel van de IR-Scans krijg je als scanner, maar natuurlijk ook de opdrachtgever een goed beeld hoeveel warmte er verloren gaat. Dit energieverlies kan voorkomen worden door goede detaillering van details/aansluitingen. En hoe meer energie er bespaard kan worden des te beter voor het milieu! Wij hopen dat u het interessant vond om het rapport te lezen en dat u er wat van bent opgestoken. We hopen dat onze conclusies en aanbevelingen een weer verder helpen bij het energiezuinig maken van uw woning, en we hopen dat dit rapport een voorbeeld wordt voor de hele van Sassenstraat.
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 45
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Hieronder volgen de gebruikte bronnen voor dit verslag. Sheets: Vercouteren van den Berge, Bernard. “sheets Klimaatbeheersing 2” Vlissingen: Bernard Vercouteren van den Berge, 11-01-2009. Boeken: Linden van der, Ir. A.C.,”bouwfysica”. Utrecht/Zuthpen, ThiemoMeulenhof, 2006
Websites: www.zmf.nl http://idisk.Mac.com/bbo-Public
(webspace dhr. Vercouteren van den Berge)
www.google.nl www.google.nl/maps www.knmi.nl www.milieucentraal.nl www.wikipedia.nl http://www.meuwissen.nl/productinfo/Brochure_warmte.pdf http://www.mi.nl/
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
pagina 46
BIJLAGE:
BIJLAGE 1:
INFRA ROOD FOTO’S
BIJLAGE 2:
DE TEMPERATUURLIJNEN
BIJLAGE 3:
VERBRUIKSGEGEVENS
BIJLAGE 4:
TEKENINGEN
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
BIJLAGE 1
INFRA ROOD FOTO’S
(voorgevel + garage) foto: 363
(voorgevel + garage) foto: 369
(voorgevel) foto: 373
(voorgevel + voordeur buren) foto: 377
(voorgevel + garage) foto: 383
(zijgevel) foto: 410
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
(zijgevel + dak garage) foto: 414
(dak garage) foto: 417
(zijgevel) foto: 397
(achtergevel garage) foto: 419
(achtergevel dak) foto: 424
(achtergevel dakburen) foto: 427
(achtergevel buren) foto: 438
(dak achterburen) foto: 446
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
( woonkamer) foto: 447
(woonkamer) foto: 450
(woonkamer) foto: 455
(woonkamer) foto: 456
(plafond hal) foto: 465
(slaapkamer voorzijde) foto: 473
(plafond hal) foto: 475
(slaapkamer voorzijde) foto: 478
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
BIJLAGE 2
De temperatuurlijnen
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
0,28 m.
ʄƌĞŬĞŶсʄĚƌŽŽŐΎ;ϭнĂͿ;ŝŶt;ŵ<Ϳ
YсʌΎĐΎĚΎȴd;:ͬŵϸͿ
YсĚĞŚŽĞǀĞĞůŚĞŝĚǁĂƌŵƚĞƉĞƌŵϸŝŶĚĞĐŽŶƐƚƌƵĐƚŝĞůĂĂŐŝƐŐĞĂĐĐƵŵƵůĞĞƌĚ ʌсĚĞǀŽůƵŵŝĞŬĞŵĂƐƐĂ;ĚŝĐŚƚŚĞŝĚͿǀĂŶŚĞƚŵĂƚĞƌŝĂĂůŝŶŬŐͬŵϹ ĐсĚĞƐŽŽƌƚĞůŝũŬĞǁĂƌŵƚĞŝŶ:ͬŬŐΎ< ĚсĚĞĚŝŬƚĞǀĂŶĚĞůĂĂŐŝŶŵ ȴdсĚĞƚĞŵƉĞƌĂƚƵƵƌƐƚŝũŐŝŶŐĚŝĞĚĞůĂĂŐŚĞĞĨƚŽŶĚĞƌŐĂĂŶŝŶ<
Dikte totaal
08 Grenslaag aangrenzende ruimte lucht buiten
0,100
06 Baksteen, nat
-
0,020
05 Luchtspouw 0,900
-
0,037
0,25
0,05
f
Rl Rc ∆T Ɍǁ U-waarde q
1,125
-
0,039
0,89
0,61
1,16
8,77
0,55
0,14
0,89
∆Tn
9
13,00
9,00
9,89
10,49
11,65
20,43
20,97
21,11
22,00
Temp. T in ºC
688
60%
1146
0,93
1,91 1,48 Voldoet Niet aan BB 13,00 6,82 0,52 6,82
Totaal van ∆T
0,130
0,089
0,170
1,287
0,080
0,050
1,250
04 Minerale wol, platen
0,25
0,100
03 Kalkzandsteen Elementen, droog
1,000
0,021
0,481
R W/K
0,010
0,30
gecor. waarde λ
02 Stuclaag Binnen
0,370
Veroud. factor a
0,130
lucht binnen
λ in W (mK)
verschil in dampspanning, ∆p
Optredende dampspanning buiten
Relatieve vochtigheid buiten, in %
Maximale dampdruk volgens ber.
Temperatuur binnen Tbuiten:
01 Grenslaag binnen
Constructielaag
dikte d in m
Optredende dampspanning binnen
Rc-waarde Spouwmuur bij woonkamer
40%
1057
Relatieve vochtigheid binnen, in %
22
2643
Maximale dampdruk volgens berek.
Temperatuur binnen Tbinnen:
1146
1217
1267
1369
2399
2481
2503
2643
Pmax
369
1,18939
7,03897
11,6992
12,0428
∆Tqn
1800,00
30,00
2400,00
1000,00
Vol. Massa ρ in kg/m³
Totaal van Q
840,00
840,00
840,00
840,00
S. Warmte c in J/kg * K
2648415,75
179835,09
8869,10
2358552,31
101159,25
W. accumulatie Q per m²
λ in W (mK)
ʌсĚĞǀŽůƵŵŝĞŬĞŵĂƐƐĂ;ĚŝĐŚƚŚĞŝĚͿǀĂŶŚĞƚŵĂƚĞƌŝĂĂůŝŶŬŐͬŵϹ
YсĚĞŚŽĞǀĞĞůŚĞŝĚǁĂƌŵƚĞƉĞƌŵϸŝŶĚĞĐŽŶƐƚƌƵĐƚŝĞůĂĂŐŝƐŐĞĂĐĐƵŵƵůĞĞƌĚ
ʄƌĞŬĞŶсʄĚƌŽŽŐΎ;ϭнĂͿ;ŝŶt;ŵ<Ϳ
YсʌΎĐΎĚΎȴd;:ͬŵϸͿ
ȴdсĚĞƚĞŵƉĞƌĂƚƵƵƌƐƚŝũŐŝŶŐĚŝĞĚĞůĂĂŐŚĞĞĨƚŽŶĚĞƌŐĂĂŶŝŶ<
ĚсĚĞĚŝŬƚĞǀĂŶĚĞůĂĂŐŝŶŵ
ĐсĚĞƐŽŽƌƚĞůŝũŬĞǁĂƌŵƚĞŝŶ:ͬŬŐΎ<
0,56
1,18
2,36
0,01
2,36
9,56
10,73
13,09
13,10
15,46
1,23 0,89 Voldoet Niet aan BB 17,00 13,88 0,82 13,88 0,89
Totaal van ∆T
0,040
0,085
0,170
0,001
0,170
7,34
17,00
Rl Rc ∆T Ɍǁ U-waarde q f
0,213
-
0,170
-
0,529
Dikte totaal
0,25
-
0,00
-
0,095
22,80
23,91
24,20
26,00
Temp. T in ºC
688
60%
9,00
0,170
-
0,170
-
0,05
1,11
0,29
1,80
∆Tn
9 1146
lucht buiten 0,29 m.
0,018
08 Rabatdelen
09 Grenslaag buiten
0,022
0,0001
07 Luchtlaag
06 Waterwerende en damp-open laag
0,090
05 Luchtlaag
0,090
0,080
0,050
1,250
04 Isolatie
0,25
0,100
03 Kalkzandsteen Elementen, droog
1,000
0,021
0,481
R W/K
0,010
0,30
gecor. waarde λ
02 Stuclaag Binnen
0,370
Veroud. factor a
0,130
lucht binnen
dikte d in m
01 Grenslaag binnen
Constructielaag
Rc-waarde Topgevel (t.p.v. Het hout)
Optredende dampspanning buiten
Optredende dampspanning binnen verschil in dampspanning, ∆p
Relatieve vochtigheid buiten, in %
40% 1344
Relatieve vochtigheid binnen, in %
Temperatuur binnen Tbuiten: Maximale dampdruk volgens ber.
26 3361
Maximale dampdruk volgens berek.
Temperatuur binnen Tbinnen:
1146
1190
1287
1505
1505
1754
2774
2966
3018
3361
Pmax
657
10,1427
2,90977
5,27267
5,27676
10,1269
14,3527
15,052
∆Tqn
1800,00
1,29
750,00
1,29
90,00
2400,00
1000,00
Vol. Massa ρ in kg/m³
Totaal van Q
840,00
710,00
1470,00
710,00
840,00
840,00
840,00
S. Warmte c in J/kg * K
3335340,06
276043,31
58,77
581,31
435,98
38279,78
2893504,49
126436,42
W. accumulatie Q per m²
0,25
0,288
λ
R W/K
ʌсĚĞǀŽůƵŵŝĞŬĞŵĂƐƐĂ;ĚŝĐŚƚŚĞŝĚͿǀĂŶŚĞƚŵĂƚĞƌŝĂĂůŝŶŬŐͬŵϹ
YсĚĞŚŽĞǀĞĞůŚĞŝĚǁĂƌŵƚĞƉĞƌŵϸŝŶĚĞĐŽŶƐƚƌƵĐƚŝĞůĂĂŐŝƐŐĞĂĐĐƵŵƵůĞĞƌĚ
ʄƌĞŬĞŶсʄĚƌŽŽŐΎ;ϭнĂͿ;ŝŶt;ŵ<Ϳ
YсʌΎĐΎĚΎȴd;:ͬŵϸͿ
ȴdсĚĞƚĞŵƉĞƌĂƚƵƵƌƐƚŝũŐŝŶŐĚŝĞĚĞůĂĂŐŚĞĞĨƚŽŶĚĞƌŐĂĂŶŝŶ<
ĚсĚĞĚŝŬƚĞǀĂŶĚĞůĂĂŐŝŶŵ
ĐсĚĞƐŽŽƌƚĞůŝũŬĞǁĂƌŵƚĞŝŶ:ͬŬŐΎ<
0,25
0,30
1,08
0,00
12,26
0,00
9,25
9,55
10,63
10,64
22,89
2,36 2,02 Voldoet Niet aan BB 15,00 6,35 0,42 6,35 0,94
Totaal van ∆T
0,040
0,047
0,170
0,001
1,931
0,001
15,00
Rl Rc ∆T Ɍǁ U-waarde q f
0,213
-
0,170
0,039
0,170
Dikte totaal
0,25
-
0,00
0,05
0,00
22,90
23,17
24,00
in ºC
T
Temp.
688
60%
9,00
0,170
-
0,170
0,037
0,170
0,28
0,83
∆Tn
9 1146
lucht buiten 0,1197 m.
0,010
08 Trespa
09 Grenslaag buiten
0,022
0,0001
0,075
0,0001
07 Luchtlaag
06 Waterwerende en damp-open laag
04 Isolatie
03 Dampremmende laag
0,043
0,230
gecor. waarde
02 Gipsplaat 0,013
a
factor
Veroud.
0,130
lucht binnen
in m
d
01 Grenslaag binnen
Constructielaag
λ in W (mK)
dikte
verschil in dampspanning, ∆p
Optredende dampspanning buiten
Optredende dampspanning binnen
Rc-waarde zijwang dakkapel
Relatieve vochtigheid buiten, in %
40% 1193
Relatieve vochtigheid binnen, in %
Temperatuur binnen Tbuiten: Maximale dampdruk volgens ber.
24 2983
Maximale dampdruk volgens berek.
Temperatuur binnen Tbinnen:
1146
1166
1190
1279
1279
2790
2791
2838
2983
Pmax
506
9,40341
1,09257
1,63418
7,76537
13,8966
14,0365
∆Tqn
1,29
750,00
90,00
750,00
1000,00
in kg/m³
ρ
Vol. Massa
Totaal van Q
710,00
1470,00
840,00
1470
840,00
in J/kg * K
c
S. Warmte
193146,80
22,07
180,17
44029,63
1532,09
147382,84
per m²
Q
W. accumulatie
0,79
0,09
1,12
0,11
13,51
2,10 Voldoet Niet aan BB 17,00 6,56
∆T Φw
c = de soortelijke warmte in J/kg * K
d = de dikte van de laag in m
17,00
9,00
9,79
9,87
10,99
11,10
2,59
Totaal van ∆T
0,120
0,013
0,170
0,017
2,059
24,62
Rl
1,500
-
0,175
0,039
0,00
24,62
24,69
26,00
in ºC
T
Temp.
Rc
0,25
-
0,25
0,05
0,001
97% 1112
ρ = de volumieke massa (dichtheid) van het materiaal in kg/m³
1,200
-
0,140
0,037
0,170
0,07
1,31
∆Tn
9 1146
Q = de hoeveelheid warmte per m² in de constructielaag is geaccumuleerd
0,1461 m.
0,020
08 Dakpannen
Dikte totaal
0,040
07 Luchtlaag
lucht buiten
0,003
06 triplex
09 Grenslaag buiten
0,080
05 Isolatie
0,00
0,0001
03 Dampremmende laag
0,170
0,010
0,288
λ
R W/K
0,0030
0,25
gecor. waarde
02 triplex (opstalan dakelement)
0,230
a
factor
Veroud.
verschil in dampspanning, ∆p
Optredende dampspanning buiten
Relatieve vochtigheid buiten, in %
0,200
lucht binnen
in m
d
Temperatuur binnen Tbuiten: Maximale dampdruk volgens ber.
01 Grenslaag binnen
Constructielaag
λ in W (mK)
dikte
Optredende dampspanning binnen
Rc-waarde Dak
40% 1344
Relatieve vochtigheid binnen, in %
26 3361
Maximale dampdruk volgens berek.
Temperatuur binnen Tbinnen:
1146
1209
1216
1310
1320
3095
3096
3108
3361
Pmax
233
0,39372
0,83118
1,43269
2,0467
8,85911
15,6172
15,6534
∆Tqn
1,29
600,00
90,00
750,00
1000,00
in kg/m³
ρ
Vol. Massa
Totaal van Q
710,00
1880,00
840,00
1470
840,00
in J/kg * K
c
S. Warmte
101726,85
52,61
6926,02
53579,91
1721,80
39446,51
per m²
Q
W. accumulatie
BIJLAGE 3
De verbruiksgegevens
Gegevens van de woning Naam Bewoner
J. Schillemans
Adres / Plaats
Van Sassenstraat 4
Bouwjaar van de woning
1981
Architect / aannemer
PROJECTA BV Utrecht
Bouwjaar uitbreidingen
2005
Evt. Opmerkingen betreffende de geschiedenis van de woning
/
Gegevens van de bewoner Naam Bewoner
J. Schillemans
Hoeveelheid bewoners
2 volwassenen / 1 kind
E-mail bewoner
[email protected]
Ruimtes die gestookt worden
Eetkamer Woonkamer Slaapkamer (voor) Slaapkamer (achter)
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
Installaties Verwarmingsinstallatie Merk: Jaartal: Kooktoestel Type:
NEFIT HR ecoline Ecoline 21 kw 2000 Elektrisch
Verbruiksgegevens Jaar
26-6-2007 / 24-6-2008
Elektriciteit laag Elektriciteit hoog
6.097 kWh 5.783 kWh
Gas
1615 m³
Water
113 m³
Binnentemperaturen
Tijdens meting
Eetkamer
23 ϶C
Woonkamer
22 ϶C
Slaapkamer (voorzijde)
24 ϶C
Slaapkamer (achterzijde)
26 ϶C
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
BIJLAGE 4
Tekeningen
Begane grondvloer
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
Eerste verdiepingsvloer
Zoldervloer
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193
Voorgevel
Zijgevel
www.hz.nl • Hogeschool Zeeland • Opleiding Bouwkunde • Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen • 0118-489193