Rapport over stemactiviteit 2014
04|02|2015
1/10
INLEIDING Petercam als verantwoorde speler
Als verantwoord belegger wil Petercam Institutional Asset Management zijn stem laten horen. Onze visie op verantwoord beleggen steunt immers op drie pijlers: 1. Het stellen van de juiste vragen over de eventuele gevolgen van onze beleggingen, op basis van een globaal engagement en een coherente benadering; 2. Een duidelijk stembeleid toepassen en een dialoog aangaan met de bedrijven zodat de principes van deugdelijk bestuur, die ons na aan het hart liggen, voor iedereen duidelijk zijn; 3. Het stimuleren van een duurzamer financieel systeem, met name via collaboratieve en dynamische wereldwijde netwerken. Deelnemen aan de aandeelhoudersvergaderingen lijkt ons een essentieel onderdeel te zijn van de maatschappelijke rol die we willen opnemen. Het is een efficiënte manier om ons engagement te tonen voor een verantwoord financieel systeem, waarbij duurzame groei en een risicobeheer op lange termijn primeren. Algemene vergaderingen zijn immers een uitgelezen manier om informatie uit te wisselen tussen aandeelhouders en bedrijfsleiders, om bepaalde onderwerpen verder uit te diepen of om bepaalde aandachtspunten aan te halen als oplettende beleggers. Via deze benadering wil Petercam IAM meer respect uitdragen voor de mens en zijn omgeving. Aangezien de beleggingshorizon steeds korter wordt, is het belangrijk om de aandeelhouder opnieuw centraal te stellen binnen het bedrijf in zijn hoedanigheid van mede-eigenaar. Duurzaamheid op lange termijn primeert op het najagen van kortetermijnwinsten. Aandeelhoudersengagement – of het nu gaat om engagement, het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen en/of een geëngageerde dialoogvoering met bedrijven – is een unieke hefboom voor deugdelijk bestuur die de belegger ten volle moet gebruiken. Hierdoor kan hij risico’s beter inschatten, waarden en best practices verdedigen en bijdragen tot duurzamere bedrijven. Het is dus een langetermijnproces dat – als het gestructureerd wordt toegepast – via een sneeuwbaleffect steeds meer toegevoegde waarde creëert en een positieve invloed heeft op de prestaties van een bedrijf en het langetermijnsucces van een belegging.
2/10 Rapport over stemactiviteit 2014
STEMMEN, EEN VERANTWOORDE DAAD Aan beide kanten van de Atlantische Oceaan nemen – voornamelijk institutionele – aandeelhouders hun rol steeds ernstiger. Ze nemen immers steeds vaker deel aan algemene vergaderingen en zetten steeds meer resoluties op de agenda. Verantwoorde beleggers zijn bovendien niet meer bang om hun overtuigingen te verdedigen en tegen het bedrijfsmanagement te stemmen als hun voorstellen niet gerespecteerd worden. Het aantal tegenstemmen nam fors toe in 2014. De aanpak van Petercam IAM is in grote lijnen consistent met degene die de afgelopen twee jaar werd toegepast. Sinds ons stembeleid in 2013 werd aangenomen en toegepast, hebben wij onze expertise op dit gebied steeds verder verfijnd. Op die manier hebben wij onze deelname aan aandeelhoudersvergaderingen fors verhoogd. In 2013 namen we deel aan 262 algemene aandeelhoudersvergaderingen. In 2014 was dat aantal al gestegen tot meer dan 420. Hoewel we voor het merendeel in Europa en de VS stemden, hebben we onze horizonten verder verbreed en ook gestemd voor Bulgaarse en Aziatische bedrijven. Bovendien verdedigen we onze overtuigingen en brachten we voor bijna 11 % van de resoluties een negatieve stem uit. Petercam IAM wil aandacht besteden aan transparantie en er daardoor voor zorgen dat onze stemintenties duidelijk zijn. Ons stembeleid, dat trouwens op onze website staat, geeft een gedetailleerd overzicht van de gedragsregels die in de meeste gevallen worden gehanteerd tijdens algemene vergaderingen. Onze rapportage, die ook beschikbaar is op onze site, geeft informatie over de voornaamste trends met betrekking tot de uitgebrachte stemmen. Die documenten staan ter beschikking van elk bedrijf waarin we aandelen hebben en dat de details van onze steminstructies wenst te kennen. Vervolgens heeft het Stemcomité een engagementproces afgesloten met de bedrijven om hen te informeren over onze steminstructies sinds medio 2014. Ons engagement wil de bedrijven informeren en beïnvloeden via de vier principes die centraal staan in ons stembeleid, met name: 1. De bescherming van aandeelhouders, met het oog op de creatie van langetermijnwaarde en de gelijke behandeling van aandeelhouders volgens het principe ‘één aandeel, één stem, één dividend’ en de bescherming van minderheidsaandeelhouders; 2. Het deugdelijk bedrijfsbestuur, dat gebeurt via een efficiënt en onafhankelijk directie- en controleorganisme; 3. De transparantie en de integriteit van de informatie, die betrouwbaar, duidelijk en volledig moet zijn en te gepasten tijde moet worden bekendgemaakt 4. De maatschappelijke en milieuverantwoordelijkheid, die van groot belang is voor de verantwoordelijkheid en duurzaamheid van een bedrijf dat zijn menselijk kapitaal centraal stelt in zijn belangen en de brede omgeving respecteert waarin het opereert.
3/10 Rapport over stemactiviteit 2014
Op die manier brengen we de bedrijven op de hoogte van onze stembeslissingen in de volgende gevallen: 1. Om technische redenen zou de (her)verkiezing van een lid van de raad van bestuur niet geldig zijn. Petercam IAM brengt dan een gunstige stem uit, maar spoort het bedrijf aan tot meer transparantie, in lijn met het principe van integriteit en transparantie van de informatie; 2. De onafhankelijkheid van de raad van bestuur is niet gegarandeerd door een gebrek aan evenwicht tussen de leden. Petercam kan zich ervan onthouden een gunstige stem uit te brengen en het bedrijf aanmoedigen om de onafhankelijkheid van zijn comités en raad van bestuur te verbeteren. 3. Anti-overnamemaatregelen (poison pills). Petercam IAM verwerpt elk initiatief dat de rechten van minderheidsaandeelhouders kan schenden; 4. Meervoudig stemrecht: we zijn fervent voorstander van het principe one share, one vote, one dividend, en verzetten ons bijgevolg tegen elke maatregel die dit principe geweld aandoet. Zowel Italië als Frankrijk heeft het aandeel met dubbel stemrecht in het leven geroepen, waarmee de overheid in feite een belangrijk aandelenpakket van bepaalde strategische bedrijven kan verkopen zonder de controle erover uit handen te geven (zoals Eni of Enel in Italië). De wet-Florange gaat eveneens in die richting door een dubbel stemrecht toe te kennen aan elk aandeel in Franse beursgenoteerde ondernemingen dat voor minimaal 24 maanden wordt aangehouden. De lovenswaardige doelstelling van deze maatregel is om aandeelhouderschap op lange termijn aan te moedigen en kortetermijnhandel te ontmoedigen. Nochtans lijkt het erop dat het langetermijnaandeelhouderschap eerder een excuus is dat wordt gebruikt voor minder duidelijke doeleinden. Verschillende bureaus die gespecialiseerd zijn in het geven van stemadvies op algemene aandeelhoudersvergadering pleiten om te stemmen tegen de goedkeuring van de rekeningen en/of de herverkiezing van de raad van bestuur wanneer het bedrijf geen wijziging van zijn statuten voorstelt om het aandeel met automatisch dubbel stemrecht te vermijden vanaf maart 2016. Ons engagement wordt voornamelijk op een autonome manier uitgedrukt via een brief aan het management van de bedrijven. In het bredere kader van ons engagementsbeleid, dat eveneens op onze website staat, gaan we een dialoog aan met verschillende multinationals via een samenwerkingsverband met andere beleggers. Onze brieven hebben drie doelstellingen. Eerst en vooral willen ze bedrijven informeren over onze aanpak en ze bewust maken van de principes die wij verdedigen. Ten tweede willen ze aantonen dat het toepassen van best practices inzake deugdelijk bestuur mogelijke operationele risico’s van de bedrijfsvoering kan terugdringen en de prestaties kan verbeteren. Ten derde is het ook een gelegenheid om de uitdagingen rond maatschappij, milieu en deugdelijk bestuur te benadrukken en de toegevoegde waarde van duurzame ontwikkeling in de verf te zetten. Het is erg belangrijk dat onze stemintenties transparant zijn. We willen immers transparant zijn op alle niveaus van ons duurzame aanbod (beleggingsbeleid, duurzame criteria, kostenstructuur, reportings). Vandaag wordt er a posteriori transparantie gegeven over onze steminstructies.
4/10 Rapport over stemactiviteit 2014
We willen echter onze processen verder verbeteren en informatie geven nog voor de algemene vergaderingen plaatsvinden. Op die manier zijn we in overeenstemming met de best practices op dat gebied, zoals die nu worden toegepast door het Noorse Pensioenfonds, dat met 870 miljard dollar onder beheer bijna 2,5 % van elk Europees beursgenoteerd bedrijf in handen heeft. Die toonaangevende institutionele belegger heeft immers aangekondigd dat hij zijn stemintenties publiek zou maken nog voor de algemene vergaderingen plaatsvinden, en dat voor de bedrijven die voorafgaandelijk geanalyseerd werden. Die benadering vereist immers aanzienlijke middelen en krachten. Petercam IAM, dat bescheidener middelen heeft, is echter wel ambitieus en wil op best effort-basis tegemoetkomen aan de vereisten van de markt. De vooruitzichten voor 2015 zijn bemoedigend. Het wordt een belangrijke en drukke periode. De voornaamste onderwerpen zullen waarschijnlijk transparantie en de afstemming van het remuneratiebeleid zijn, nu er steeds luidere stemmen opgaan voor meer transparantie, in lijn met de campagne say on pay en het verband tussen variabele verloning en prestaties op middellange tot lange termijn. Het meervoudig stemrecht zal nog het onderwerp van debat zijn in Frankrijk, met hopelijk een duidelijke en ondubbelzinnige oproep voor het principe “één aandeel, één stem”. Ten slotte mogen we eveneens hopen dat er steeds meer ambitieuze resoluties zullen komen over ecologische en maatschappelijke uitdagingen. Vandaag staan er nog te weinig punten op de agenda’s van algemene vergaderingen die betrekking hebben op zulke uitdagingen. Ze blijven het voorrecht van meer controversiële bedrijven zoals die uit de oliesector. Zo staan Mobil, Chevron en BP onder heel wat druk van aandeelhoudersactivisten om meer engagement te tonen in verband met de klimaatverandering. De bedrijven uit de consumentengoederensector worden ook steeds meer op de korrel genomen door aandeelhoudersactivisten. Bij andere sectoren is dat voorlopig veel minder het geval. Petercam IAM is geen voorstander van agressief aandeelhoudersactivisme. Wel integendeel. Onze aanpak is gestoeld op wederzijds respect, een geëngageerde dialoog en de uitwisseling van best practices, zodat alle stakeholders hierbij baat hebben. Het succes van ons stembeleid dient niet afgemeten te worden aan het aantal agendapunten dat we kunnen bekomen, maar aan de vooruitgang die we boeken tijdens de verschillende algemene en buitengewone aandeelhoudersvergaderingen. De opvolging van ons engagement is daarom van het grootste belang. Zo stemmen we systematisch op elke aandeelhoudersvergadering van een Aziatisch bedrijf dat al verschillende jaren een falend bestuursmodel heeft. We zorgen er daarbij voor dat onze instructies coherent zijn en afdoende worden toegepast. Het is pas op lange termijn dat de reële bijdrage van onze inspanningen om de financiële industrie verantwoorder te maken en de duurzame winstgevendheid van bedrijven te verbeteren, duidelijk zal worden. Bedrijven bepalen immers meer dan ooit de lucht die we inademen, het water dat we drinken en het milieu waarin we leven. Wij moeten binnen onze mogelijkheden onze burgerplicht van verantwoorde aandeelhouders vervullen door op een intelligente manier te stemmen.
5/10 Rapport over stemactiviteit 2014
STEMACTIVITEIT 2014
In 2014 concentreerde de stemactiviteit zich op de Europese en Noord-Amerikaanse markten (Verenigde Staten en Canada). Om de langetermijnbelangen van de aandeelhouders te verzoenen met de kosten die verband houden met het stemmen, neemt Petercam IAM pas deel aan algemene vergaderingen wanneer het minimale aantal aan te houden aandelen, zoals gedefinieerd in het stembeleid, bereikt werd. Zo nam het via zijn beveks Petercam B, Petercam L en Petercam Horizon B, deel aan de algemene en buitengewone vergaderingen van 422 bedrijven voor een totaal van 6.055 resoluties. Dat is betekent een stijging van meer dan 60 % van het aantal vertegenwoordigde bedrijven tegenover 2013.
Grafiek 1: Geografische verdeling van de deelnames aan algemene en buitengewone vergaderingen
6/10 Rapport over stemactiviteit 2014
In slechts 0,25 % van de gestemde resoluties onthield Petercam IAM zich, wat aantoont dat we wel degelijk onze stem willen laten horen. We stemden in 10,83 % van de gevallen tegen de resolutie, wat een iets lager percentage is in vergelijking met vorig jaar. Dat heeft te maken met de toepassing van ons engagementsbeleid, dat in geval van een problematische onafhankelijkheid van de raad van bestuur of een gebrek aan informatie de voorkeur gaf aan een gunstige stem in combinatie met een geëngageerde dialoog met het bedrijf, in plaats van onmiddellijk een negatieve stem uit te brengen zonder verdere uitleg. Ten slotte werd er in 78,53 % van de gevallen een gunstige stem uitgebracht. De resterende resoluties vereisten geen specifieke steminstructie (10,45 %).
Grafiek 2: Geografische verdeling van de aangenomen resoluties op algemene en buitengewone vergaderingen Aantal resoluties
% stemmen "voor"
% stemmen "tegen"
% stemmen "onthouding"
% geen stem
Zuid-Afrika
29
62,07%
Duitsland
398
90,20%
27,59%
0,00%
10,34%
1,26%
0,25%
8,29%
Oostenrijk
60
83,33%
6,67%
0,00%
10,00%
België
960
69,79%
6,77%
1,25%
22,60%
Bulgarije
10
100,00%
0,00%
0,00%
0,00%
Canada
210
72,38%
15,71%
0,00%
11,90%
China
11
63,64%
36,36%
0,00%
0,00%
Denemarken
86
73,26%
15,12%
0,00%
11,63%
Spanje
166
84,34%
6,63%
0,00%
9,04%
Verenigde Staten
883
74,75%
18,69%
0,00%
6,57%
Finland
77
53,25%
1,30%
0,00%
45,45%
Frankrijk
838
91,53%
8,23%
0,00%
0,24%
Guernsey
29
75,86%
24,14%
0,00%
0,00%
Ierland
72
95,83%
4,17%
0,00%
0,00%
Italië
86
82,56%
13,95%
0,00%
3,49%
Luxemburg
105
63,81%
15,24%
0,00%
20,95%
Noorwegen
115
84,35%
8,70%
0,00%
6,96%
Nederland
306
57,52%
3,92%
0,65%
37,91%
Portugal
28
92,86%
7,14%
0,00%
0,00%
Verenigd Koninkrijk
962
88,67%
11,33%
0,00%
0,00%
Zweden
240
58,75%
9,58%
0,00%
31,67%
Zwitserland
384
77,08%
21,88%
0,00%
1,04%
We stemden voornamelijk in de VS en het VK tegen resoluties. Het ging in het eerste geval voornamelijk om de remuneratie van uitvoerende bestuurders in Amerikaanse raden van bestuur en in het tweede geval om het geven van toestemming voor een kapitaalverhoging zonder preferente inschrijvingsrechten voor bestaande aandeelhouders. Dat leidt tot verwatering. Ten slotte stemde Petercam IAM in 10,65 % van de resoluties afwijkend van de aanbeveling van het management. 7/10 Rapport over stemactiviteit 2014
Op het gebied van de sectoren stemde Petercam IAM voor bedrijven uit de meeste sectoren. De vier belangrijkste sectoren – financials, industrials, cyclische en niet-cyclische consumptie – vertegenwoordigen iets meer dan 60 % van de bedrijven waarvoor we aan de vergaderingen hebben deelgenomen. Grafiek 3: Sectorale verdeling van de deelnames aan algemene en buitengewone vergaderingen
Wat de beurskapitalisatie betreft van de bedrijven waarin Petercam IAM heeft belegd, werd het evenwicht tussen kleine, middelgrote en grote beurskapitalisaties bewaard in vergelijking met 2013. De kleine kapitalisaties worden gedefinieerd als aandelen met een beurskapitalisatie van minder dan 2 miljard euro; de middelgrote met een beurskapitalisatie tussen 2 en 10 miljard euro en de grote met een beurskapitalisatie van meer dan 10 miljard euro. Grafiek 4: Verdeling van de beurskapitalisaties van deelnames aan algemene en buitengewone vergaderingen
large caps 34,60%
small caps 35,31%
medium caps 30,09%
De bevek naar Belgisch recht Petercam B, die de meeste compartimenten overkoepelt die beleggen in beursgenoteerde aandelen, nam deel aan 404 algemene en buitengewone vergaderingen van 342 8/10 Rapport over stemactiviteit 2014
bedrijven, die een totale beurskapitalisatie vertegenwoordigen van 10.928 miljard euro, goed voor de totale beurswaarde van de index MSCI Europe. Voor onze voornaamste fondsen in Europese aandelen stemde Petercam IAM op de algemene en buitengewone vergaderingen van Petercam Equities Euroland
62 bedrijven
Petercam Equities Europe
63 bedrijven
Petercam Equities Europe Sustainable
38 bedrijven
Petercam Equities Europe Dividend
67 bedrijven
Petercam IAM laat eveneens zijn stem horen voor de kleinere kapitalisaties en vastgoedaandelen: Petercam Equities European Small & Mid caps
48 bedrijven
Petercam Securities Real Estate Europe
53 bedrijven
Petercam Real Estate Europe Dividend
37 bedrijven
Ten slotte nam Petercam IAM eveneens deel aan de algemene vergaderingen van niet-Europese bedrijven. Via de compartimenten die beleggen in wereldwijde en thematische aandelen stemde Petercam IAM op de algemene vergaderingen van Amerikaanse, Canadese en zelfs Zuid-Afrikaanse beursgenoteerde bedrijven zoals Baxter, BHP Billiton, Bombardier, Campbell Soup, General Electrics, JP Morgan, Shoprite en Johnson & Johnson. Petercam Equities North America Dividend
46 bedrijven
Petercam Equities World Sustainable1
30 bedrijven
Petercam Equities World2 Petercam Equities Europe Dividend
43 bedrijven 80 bedrijven
Binnen de thematische strategieën stemde Petercam IAM eveneens op verschillende vergaderingen. Petercam Equities Agrivalue
29 bedrijven
Petercam Equities Metal & Mining3
6 bedrijven
1
Tot juli 2014 Petercam Equities World 3F genoemd Vroeger Petercam Equities Energy & Resources genoemd 3 Het compartiment werd gesloten op 23 juni 2014. 2
9/10 Rapport over stemactiviteit 2014
Voor de bevek naar Belgisch recht Petercam Horizon B nam Petercam IAM deel aan 142 algemene en buitengewone vergaderingen van 106 bedrijven die een totale beurskapitalisatie vertegenwoordigen van 4.298 miljard euro, ofwel meer dan 46 % van de totale beurswaarde van de index MSCI Europe. Ten slotte, in het kader van de bevek naar Luxemburgs recht Petercam L, nam Petercam IAM deel aan 63 algemene en buitengewone vergaderingen van 52 bedrijven, die een totale beurskapitalisatie vertegenwoordigen van 2.040 miljard euro, goed voor 22 % van de totale beurswaarde van de MSCI Europe index.
DISCLAIMER Dit document werd louter opgesteld voor informatieve doeleinden en is geen contractueel bindend document noch een beleggingsadvies of -aanbeveling. Petercam NV (of gelijk welke entiteit van de Petercam-groep) zal niet aansprakelijk zijn ten gevolge van een beslissing die genomen wordt op basis van deze informatie. Petercam NV zal niet verantwoordelijk worden gehouden voor de niet-uitvoering of de gedeeltelijke uitvoering van de stemrechten ten gevolge van vertragingen, vergetelheid en/of storingen die kunnen optreden bij het ter beschikking stellen of overdragen van informatie en documenten die noodzakelijk zijn voor deze uitvoering.
10/10 Rapport over stemactiviteit 2014
