28|01|2014
1/9 Rapport over stemactiviteit 2013
INLEIDING Petercam als verantwoorde speler In september 2011 ondertekende Petercam Institutional Asset Management (IAM) de Principes voor Verantwoord Beleggen (UN PRI) van de Verenigde Naties, die als doelstelling hebben om de integratie van ecologische, sociale en deugdelijkbestuurscriteria (ESG) in het beleggingsbeslissingsproces te bevorderen. Door dit document te ondertekenen, verbindt de onderneming zich ertoe om de zes belangrijke principes van de UN PRI te aanvaarden en toe te passen. Ze toont hiermee ook publiekelijk aan dat ze zich op het hoogste niveau engageert om op een consistente manier ESG-factoren te integreren door haar maatschappelijke rol ter harte te nemen, en om bij te dragen aan de ontwikkeling van een beleggingsbenadering die meer op de lange termijn is gericht en een duurzamer oogpunt heeft. De zes principes van de UN PRI: 1. de ESG-uitdagingen integreren in de analyses en de beleggingsprocessen; 2. een actieve aandeelhouder zijn en de ESG-uitdagingen in het aandeelhoudersbeleid en de praktijk integreren; 3. zorgen voor nauwkeurige informatie rond de ESG-uitdagingen van de bedrijven waarin we beleggen; 4. de toepassing en de navolging van de Principes binnen de beleggingsindustrie bevorderen; 5. ervoor zorgen dat de adequate en efficiënte toepassing van de Principes wordt verbeterd; 6. rapporteren over de activiteiten en de vooruitgang die wordt geboekt op het gebied van de toepassing van de Principes. Deel uitmaken van een wereldwijd en dynamisch netwerk dat samenwerking bevordert, is voor Petercam een kans om de risico’s en opportuniteiten die verband houden met verantwoorde beleggingen beter te begrijpen. Als bewijs van zijn engagement heeft Petercam bijvoorbeeld een Comité voor Verantwoord Beleggen (RI) opgericht, dat medewerkers van verschillende departementen van het bedrijf samenbrengt die dezelfde wil en pro-activiteit hebben om SRI- en ESG-onderwerpen binnenshuis te promoten. Bovendien heeft Petercam eveneens een Coördinatrice voor Verantwoord Beleggen aangesteld, die zich binnen het bedrijf bezighoudt met verantwoord beleggen en de volgende belangrijkste opdrachten heeft: • het aansturen van initiatieven, projecten en methodes die verband houden met SRIuitdagingen binnen de beleggingsprocessen van Petercam; • het harmoniseren en rationaliseren van de initiatieven die verband houden met ESGuitdagingen op het niveau van Petercam als bedrijf; en • het vertegenwoordigen van het bedrijf bij verschillende organisaties die actief zijn op het domein, zoals de UN PRI, BeAMA, Eurosif, Fir, Belsif enz. Vandaag beheert Petercam IAM drie beleggingsfondsen met een SRI-strategie: Petercam Equities Europe Sustainable (aandelenfonds), Petercam L Bonds Government Sustainable (obligatiefonds) en Petercam L Bonds Emerging Markets Sustainable (obligatiefonds). De doelstelling is om deze strategieën te promoten en op termijn het SRI-fondsengamma uit te breiden, zowel voor fondsen die beleggen in obligaties als in aandelen. Petercam IAM is momenteel bezig om zijn aanpak te bepalen om ESG-kwesties te integreren in zijn buy-sideresearch en beleggingsprocessen van de zogenaamde ‘core’-strategieën.
2/9 Rapport over stemactiviteit 2013
STEMMEN, EEN VERANTWOORDE DAAD De jongste jaren hebben aandeelhouders steeds vaker hun democratische stem uitgebracht; institutionele beleggers nemen steeds vaker deel aan de algemene vergaderingen van bedrijven waarin ze beleggen. Die verhoogde interesse in de deelname aan aandeelhoudersvergaderingen wordt onder meer verklaard door het groeiende succes van de Principes voor Verantwoord Beleggen van de Verenigde Naties (UNPRI). Een van die zes principes houdt immers in om een actieve belegger te zijn die rekening houdt met ESG-vraagstukken (ecologische, sociale en bestuurskwesties) in zijn aandeelhoudersbeleid en -praktijken. Met meer dan 1.200 leden die de UN PRI ondertekend hebben en samen zowat 34 miljard dollar vertegenwoordigen, neemt het aantal activistische asset owners en asset managers elke dag toe. Bovendien evolueert de wetgeving ook in die richting, met name op het gebied van adviserend stemmen over de verloning van directieleden, zoals in de Verenigde Staten met de Dodd-Frank Act of de voorstellen van de Afep-Medef in Frankrijk. Verschillende studies lijken de impact aan te tonen van de uitoefening van stemrechten op het bestuur van ondernemingen, met name dan hun verloningsbeleid. Zo hebben ondernemingen steeds meer de neiging om voorafgaandelijk aan de formele stemming hun verloningsbeleid aan te passen, om het in lijn te brengen met de aanbevelingen van gespecialiseerde bureaus en om dus ook een negatieve stemaanbeveling te vermijden. Om op een verantwoorde manier te stemmen, moet de aandeelhouder een duidelijk beleid en een efficiënte procedure aannemen. De verantwoordelijkheid van de aandeelhouder hoeft niet per se tot uiting te komen in aandeelhoudersactivisme (engagement), dat inhoudt dat er formele brieven worden geschreven waarin informatie wordt gevraagd, of waarmee zelfs druk wordt uitgeoefend op de raad van bestuur. Dit engagement kan soms als agressief worden opgevat en kan worden vervangen door een dialoog die wordt aangegaan tijdens ontmoetingen met het management van bedrijven. Buiten de financiële informatie zijn deze meetings ook een gelegenheid om de bedrijven te ondervragen over de ESG-uitdagingen van morgen. Die aandeelhoudersdialoog over ESGvraagstukken heeft doorgaans een toegevoegde waarde aangezien hij winst oplevert en tegelijkertijd de negatieve ESG-risico’s en -invloeden vermindert. Hoe meer deze vragen integraal deel uitmaken van de meetings met het bedrijfsmanagement, hoe meer de antwoorden op ESGuitdagingen systematisch en spontaan zullen worden gecommuniceerd. Aandeelhoudersengagement – of het nu gaat om engagement, het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen en/of een geëngageerde dialoogvoering met bedrijven – is een unieke bestuurstool die de belegger ten volle moet gebruiken. Hierdoor kan hij risico’s beter inschatten, waarden en best practices verdedigen en zo bijdragen tot duurzamere bedrijven. Het is dus een langetermijnproces dat – als het gestructureerd wordt toegepast – via een sneeuwbaleffect steeds meer toegevoegde waarde creëert en een positieve invloed heeft op de prestaties van een bedrijf en het langetermijnsucces van een belegging.
3/9 Rapport over stemactiviteit 2013
HET STEMBELEID VAN PETERCAM Begin 2013 heeft het Directiecomité van Petercam een globaal stembeleid ingevoerd om zijn rol van verantwoorde aandeelhouder te versterken. De doelstelling van dit beleid is om de waarden en principes weer te geven inzake deugdelijk bestuur die Petercam wil verdedigen binnen de beursgenoteerde ondernemingen waarin het belegt. Die aanpak stemt overeen met de Principes voor Verantwoord Beleggen van de Verenigde Naties, die Petercam Institutional Asset Management, een dochteronderneming van Petercam NV, in september 2011 ondertekende. De fundamentele principes die richting geven aan de uitgebrachte stemmen vloeien voort uit de principes inzake deugdelijk bestuur die worden toegepast, alsook uit internationale aanbevelingen ter zaken, vooral degene die door de OESO of het internationale netwerk van deugdelijk bedrijfsbestuur (ICGN) worden voorgedragen). Die principes bestaan uit vier belangrijke punten, namelijk: 1. De bescherming van aandeelhouders, met het oog op de creatie van langetermijnwaarde en de gelijke behandeling van aandeelhouders volgens het principe ‘één aandeel, één stem, één dividend’ en de bescherming van minderheidsaandeelhouders; 2. Het deugdelijk bedrijfsbestuur, dat gebeurt via een efficiënt en onafhankelijk directie- en controleorganisme; 3. De transparantie en de integriteit van de informatie, die betrouwbaar, duidelijk en volledig moet zijn en te gepasten tijde moet worden bekendgemaakt 4. De maatschappelijke en milieuverantwoordelijkheid, die van groot belang zijn voor de verantwoordelijkheid en duurzaamheid van een bedrijf dat zijn menselijk kapitaal centraal stelt in zijn belangen en de brede omgeving respecteert waarin het opereert.
4/9 Rapport over stemactiviteit 2013
STEMACTIVITEIT 2013 In 2013 concentreerde de stemactiviteit zich op de Europese en Amerikaanse markten (Verenigde Staten en Canada). Om de langetermijnbelangen van de aandeelhouders en de kosten die verband houden met het stemmen te verzoenen, neemt Petercam IAM deel aan algemene vergaderingen wanneer de ondergrens inzake het aanhouden van aandelen, zoals gedefinieerd in zijn stembeleid, bereikt werd. Zo nam het via zijn beveks Petercam B, Petercam L en Petercam Horizon B, deel aan de algemene en buitengewone vergaderingen van 260 bedrijven voor een totaal van 3.652 resoluties.
Grafiek 1: Geografische verdeling van de deelnames aan algemene en buitengewone vergaderingen
Petercam IAM onthield zich in 1,59% van de 3.652 gestemde resoluties, in 15,66% van de gevallen stemde het tegen de resolutie, en in 74,81% van de gevallen voor de resolutie. De resterende resoluties vroegen niet om een steminstructie (7,94%).
5/9 Rapport over stemactiviteit 2013
Grafiek 2: Geografische verdeling van de aangenomen resoluties op algemene en buitengewone vergaderingen
Duitsland Oostenrijk België Canada Denemarken Spanje VS Finland Frankrijk Guernsey Ierland Italië Jersey Luxemburg Noorwegen Nederland Portugal VK Zweden Zwitserland
Aantal resoluties
% 'voor' stemmen
% 'tegen' stemmen
387 26 542 57 18 127 397 8 847 2 93 43 7 44 83 134 17 577 115 128
64.34% 80.77% 69.74% 82.46% 83.33% 81.10% 71.28% 37.50% 79.69% 100.00% 81.72% 86.05% 71.43% 81.82% 81.93% 61.94% 82.35% 84.23% 57.39% 66.41%
13.44% 7.69% 9.41% 3.51% 11.11% 18.11% 21.66% 0.00% 19.24% 0.00% 18.28% 9.30% 28.57% 9.09% 14.46% 4.48% 17.65% 15.77% 11.30% 30.47%
% 'onthouding' stemmen 12.66% 0.00% 0.18% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.71% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 1.56%
% niet gestemd 9.56% 11.54% 20.66% 14.04% 5.56% 0.79% 7.05% 62.50% 0.35% 0.00% 0.00% 4.65% 0.00% 9.09% 3.61% 33.58% 0.00% 0.00% 31.30% 1.56%
De stemmen tegen de resoluties waren voornamelijk te vinden in de Verenigde Staten en in Zwitserland, en hadden vooral betrekking op de verkiezing en herverkiezing van bestuurders en andere leden van de Raad van Bestuur, aangezien werd geoordeeld dat ze onvoldoende onafhankelijk waren. Ten slotte stemde Petercam IAM bij 17,2% van de resoluties in afwijking van de aanbeveling van het management. Op het gebied van de sectoren stemde Petercam IAM in de meeste sectoren. De vier belangrijkste sectoren – niet-cyclische consumptie, energie, financials en industrials – vertegenwoordigen meer dan 60% van de bedrijven waarvoor we aan de vergaderingen hebben deelgenomen.
6/9 Rapport over stemactiviteit 2013
Grafiek3: Sectorale verdeling van de deelnames aan algemene en buitengewone vergaderingen
Op het gebied van de beurskapitalisatie van de ondernemingen waarin Petercam IAM heeft geparticipeerd, is er een goed evenwicht te merken tussen kleine, middelgrote en grote kapitalisaties. De kleine kapitalisaties worden gedefinieerd als kleiner dan 2 miljard euro; de middelgrote tussen 2 en 10 miljard euro en de grote kapitalisaties meer dan 10 miljard euro. Grafiek 4: Verdeling van de beurskapitalisaties van deelnames aan algemene en buitengewone vergaderingen
7/9 Rapport over stemactiviteit 2013
De bevek naar Belgisch recht Petercam B, die de meeste compartimenten overkoepelt die beleggen in beursgenoteerde aandelen, heeft deelgenomen aan 255 algemene en buitengewone vergaderingen van 233 bedrijven, die een totale beurskapitalisatie vertegenwoordigen van 4.716 miljard euro, ofwel bijna 58% van de totale beurswaarde van de index MSCI Europe. Op het niveau van onze voornaamste fondsen in Europese aandelen, stemde Petercam IAM in de algemene en buitengewone vergaderingen van Petercam Equities Euroland
53 bedrijven
Petercam Equities Europe
56 bedrijven
Petercam Equities Europe Sustainable
38 bedrijven
Petercam Equities Europe Dividend
39 bedrijven
Petercam IAM laat eveneens zijn stem horen voor de kleinere kapitalisaties en vastgoedaandelen: Petercam Equities European Small & Mid caps
41 bedrijven
Petercam Securities Real Estate Europe
33 bedrijven
Petercam Real Estate Europe Dividend
39 bedrijven
Ten slotte nam Petercam IAM eveneens deel aan de algemene vergaderingen van niet-Europese bedrijven. Via zijn in wereldwijde en thematische aandelen belegde compartimenten heeft Petercam IAM gestemd op de algemene vergaderingen van bedrijven die genoteerd zijn op de Amerikaanse of Canadese beurs, zoals Africa Oil, Potash Corporation of Baxter, Chevron, Microsoft en Pepsico. Petercam Equities North America Dividend
10 bedrijven
Petercam Equities World 3F
27 bedrijven
Binnen de thematische strategieën heeft Petercam IAM eveneens gestemd op verschillende vergaderingen. Petercam Equities Agrivalue
28 bedrijven
Petercam Equities Energy & Resources
25 bedrijven
Petercam Equities Metals & Mining
6 bedrijven
8/9 Rapport over stemactiviteit 2013
In het kader van de bevek naar Belgisch recht Petercam Horizon B heeft Petercam IAM deelgenomen aan 89 algemene en buitengewone vergaderingen van 81 bedrijven die een totale beurskapitalisatie vertegenwoordigen van 1.867 miljard euro, ofwel bijna 23% van de totale beurswaarde van de index MSCI Europe.
Ten slotte, in het kader van de bevek naar Luxemburgs recht Petercam L, heeft Petercam IAM deelgenomen aan 44 algemene en buitengewone vergaderingen van 38 bedrijven, die een totale beurskapitalisatie vertegenwoordigen van 1.146 miljard euro, of 14% van de totale beurswaarde van de index MSCI Europe.
DISCLAIMER Dit document werd louter opgesteld voor informatieve doeleinden en is geen contractueel bindend document noch een beleggingsadvies of -aanbeveling. Petercam NV (of gelijk welke entiteit van de Petercam-groep) zal niet aansprakelijk zijn ten gevolge van een beslissing die genomen wordt op basis van deze informatie. Petercam NV zal niet verantwoordelijk worden gehouden voor de niet-uitvoering of de gedeeltelijke uitvoering van de stemrechten ten gevolge van vertragingen, vergetelheid en/of storingen die kunnen optreden bij het ter beschikking stellen of overdragen van informatie en documenten die noodzakelijk zijn voor deze uitvoering.
9/9 Rapport over stemactiviteit 2013