Radio Freedom, de stem van het verzet http://www.aluka.org/action/showMetadata?doi=10.5555/AL.SFF.DOCUMENT.nizap1023
Use of the Aluka digital library is subject to Aluka’s Terms and Conditions, available at http://www.aluka.org/page/about/termsConditions.jsp. By using Aluka, you agree that you have read and will abide by the Terms and Conditions. Among other things, the Terms and Conditions provide that the content in the Aluka digital library is only for personal, non-commercial use by authorized users of Aluka in connection with research, scholarship, and education. The content in the Aluka digital library is subject to copyright, with the exception of certain governmental works and very old materials that may be in the public domain under applicable law. Permission must be sought from Aluka and/or the applicable copyright holder in connection with any duplication or distribution of these materials where required by applicable law.
Aluka is a not-for-profit initiative dedicated to creating and preserving a digital archive of materials about and from the developing world. For more information about Aluka, please see http://www.aluka.org
Radio Freedom, de stem van het verzet Contributor
De Cock, Paul
Publisher
Omroep voor Radio Freedom
Date
1988-00-00
Resource type
Pamphlets
Language
Dutch
Subject Coverage (spatial)
South Africa, Netherlands
Coverage (temporal)
1983 - 1988
Source
NIZA
Description
Brochure advertizing campaign for the ANC’s Radio Freedom; lists the campaign’s achievements 1983–1987/88.
Format extent (length/size)
8
http://www.aluka.org/action/showMetadata?doi=10.5555/AL.SFF.DOCUMENT.nizap1023
http://www.aluka.org
'tIII
'tIII II 1d~U III] 5w un M~jak kritiek op onze radio. Sommige Nederlanders 1 omroepen zijn!.. In Zuid-Afrika zouden de net zoveel verschillende omroepen als in Nederfrika hebben ze er maar één - de Suidafrikaanse . De staatsomroep. De Nederlandse omroepen hebben de vrijheid om kritiek te leveren op de eigen machthebbers. In Zuid-Afrika heeft die vrijheid nooit bestaan. Want de omroep daar staat in dienst van de apartheid. De meeste Nederlandse omroepen zijn gekant tegen rassenwaan en zij hebben partij gekozen in de strijd tegen het racisme. In Zuid-Afrika moet de omroep rassenwaan en racisme juist uitdragen en bevorderen. eigen radio-uitzendingen: eerst ondergronds in Zuid-Afrika zelf, maar deze zender werd opgerold door de Zuidafrikaanse geheime politie. Daarna ging Radio Freedom uitzenden vanuit de buurlanden. Uitzendingen om de mensen in Zuid-Afrika steun in de rug te geven. Maar ook om muziek en liedjes uit te zenden die in Zuid-Afrika verboden zijn. Radio Freedom is de zender van het verzet tegen de apartheid met het oog op bevrijding. Een Zuid-Afrika zonder rassenwaan, zonder discrimatie. Want Zuid-Afrika behoort aan allen die er wonen, zwart en blank, landgenoten, gelijken. Radio Freedom neemt daar een voorproefje op - elke dag. HOE wekt radio Ireedom? Wie in Nederland een studio bezoekt om te zien hoe daar 'radio' wordt gemaakt, meldt zich bij de portier van een omroepvereniging. Een paar uur later sta je na een rondleiding met een hoop indrukken weer buiten. Vol ontzag over al die apparatuur en de vlekkeloze samenwerking tussen geluidstechnici van de NOS en de WAT IS RADIO FREEDOM? De Zuidafrikaanse staatsomroep staat in dienst van de oorlog die de Zuidafrikaanse machthebbers voeren om de apartheid in stand te houden. Een oorlog tegen de meerderheid van het Zuidafrikaanse volk dat zich bevrijden wil. Dat begon al driekwart eeuw geleden, in 1912 toen het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) werd opgericht, de nationale bevrijdingsbeweging. Ze vertegenwoordigt de meerderheid van het Zuidafrikaanse volk. Het ANC heeft zich altijd geweldloos verzet tegen het traditionele Zuidafrikaanse blanke racisme, maar toen de organisatie in 1960 verboden werd, heeft de
blanke regering de oorlog verklaard aan het verzet. Een oorlog die nu al meer dan een kwart eeuw duurt. Het ANC kon er maar éIn antwoord op geven: Nelson Mandela en de zijnen namen de wapens op om zich te verdedigen tegen de terreur van de staat. Toen ook begon het ANC met zijn De oudere Nederlanders weten het nog: in de Tweede wereldoorlog was Radio Oranje de zender van het Nederlandse verzet. Radio-uitzendingen vanuit Londen in de Nederlandse taal om de Nederlanders onder de Duitse bezetting voor te lichten over alles waar de bezet~ te Nederlandse zenders toen over moesten zwijgen. Radio Oranje bracht nieuws over de strijd tegen de Nazi's. Om de Nederlanders te sterken in het verzet. Om de mensen in Nederland een steun in de rug te geven. Om het Wilhelmus uit te zenden, dat toen in Nederland verboden was. Het luisteren naar Radio Freedom is in Zuid-Afrika verboden, zoals de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog het luisteren naar Radio Oranje verboden hadden. Want de Duitse bezetter zag in Radio Oranje een gevaar, zoals de blanke machthebbers in Pretoria Radio Ereedom als bedreiging zien. Toch wordt overal in Zuid-Afrika naar Radio Freedom geluisterd, zoals ook in het bezette Nederland naar Radio Oranje werd geluisterd. Kerkeraadsvergaderingen worden onderbroken voor de uitzending van Radio Freedom, muziek van Radio Freedom wordt op cassettes in zwarte taxi's afgespeeld. Scholieren vertellen elkaar wat ze op Radio Freedom hebben gehoord. Cassettes met uitzendingen van Radio Freedom worden in luistergroepen afgedraaid. Radio Freedom is niet zomaar een verzetszender die propaganda bedrijft. Radio Freedom brengt de werkelijkheid van Zuid-Afrika onder woorden, zoals het ANC die ziet. Radio Freedom geeft in Zuid-Afrika stem aan de stemlozen. Radio Freedom gaat er van uit dat de apartheid een misdaad is tegen de mensheid. Radio Freedom helpt bij de bestrijding en uitroeiing van die misdaad. Radio Freedom is de radio van het ANC dat voor Zuid-Afrika een betere toekomst wil. programmamakers van de omroepen. Bijna op de seconde nauwkeurig worden aankondigingen, muziek,inter-views en jingles tot programma's gecomponeerd. Lukt dat niet, dan denderen reclame, nieuws en reclame er meedogenloos overheen .... Enkele duizenden kilometers zuidelijker, in de Zambiaanse hoofdstad maakt de redactie van Radio Freedom dagelijks haar programma. De verschillen met Nederland zijn groot. Om te beginnen zal het de bezoeker niet meevallen om de opnamestudio van Radio Freedom te vinden: een klein huisje, midden in een van Lusaka's stoffige woonwijken, dat er aan de buitenkant precies zo uitziet als de duizenden andere woonhuizen. Radio Freedom is gedwongen tot een soort 'ondergronds' bestaan, omdat een aanval door een Zuidafrikaanse militair commando altijd mogelijk is. Bezoekers worden er zelden toegelaten, alleen onder begeleiding van iemand van Radio Freedom. In een oogopslag vallen de grote 1
verdshleet Hilgvaderu'o:d tallorau (dtrie cper ecor drschillen e a setieers ders sicrofoons, boxen, wereldonvangers) steat in een kleine kaser zonder aparte presentatieruimte. Gelden Mlqwebu heeft de dagelijkse leiding over Radin Freedom in Lusaka. Hij legt uit dat de studie regelmatig verhuist uit veiligheidsoverweging en : "Als we nu het bericht krijgen dat de Zsidafrikaanse commando's onder weg zijn, dan kunnen we over vijf minuten wegrijden, met studio en al. Een kwestie van alle kabels losgooien, de machines in de koffers en razendsnel de auto in.", laat Mqwebu weten. Radio Freedom Lusaka is in Zuid Afrika iedere avond te beloisteren (korte golf, 1 meter, 9580 KHz). De programma's variren in lengte van dertig minuten tot een uur. Naast de dagelijkse nieuws-uitzendingen zijn er speciale themaprogramma' (bij voorbeeld culturele magazines, vrouwenprogramma's en een wekelijks vakbondsprogramma getiteld 'Werkers Front dat door medewerkers van de ndergrondse Zuidafrikaanse vakcentrale SATU wordt geprodu ceerd). De nieuweitzendingen worden verzorgd in diverse Afrikaanse Talenoen in het Engels en hebben een vast stramien: kort nieuwoverzicht, gevolgd door muziek (Zuidafrikaanse vrijheidsliederen, maar soms ook antimapartheid songs uit andere landen) en een toelichting of com mentaar op het nieuws. Somus bevat het programma de rubriek 'Listener ' Corner', waarin ingezonden brieven van luisteraars met kritiek op de programma's, speciale verzoeken of commentaren op ontwikkelingen in Zuid-Afrika worden behandeld. vakendtraled A odtgpou ce eedt vanzelf dat nieuw en standpunten van het Afrikaan Nationaal Congre Radio Freedom itenslotte de verzetszender van het ANC - veelvuldig in de programma's doorklinken. Toch zijn de programmas meer dan 'zendtijd voor politieke partijen' van het ANC; ook andere anti-apartheidsorganisaties in Zuid-Afrika (zoals het UDF, COSATU, de Raad van Kerken, gemeenschaps~ organisaties in de zwarte townships) komen ruimschoots aan bod. In de rubriek 'Radio Freedom International' wordt aandacht besteed aan activiteiten en ontwikkelingen rond Zuid-Afrika elders in de wereld (zoals acties van antiapartheidsgroepen of een parlementair debat over sancties tegen Pretoria), maar de redactie staat ook stil bij belangrijke internationale gebeurtenissen die niets met Zuid-Afrika te maken hebben. Voor deze rubriek is met name de journalistieke samenwerking met collega's van de Nederlandse omroep van belang; enkele radiojournalisten die actief deelnemen aan 'Omroep voor Radio Freedom' sturen van tijd tot tijd bandjes met Zuid-Afrika-nieuws (bijvoorbeeld een vraaggesprek met dominee Alan Boesak tijdens een bezoek aan Nederland) naar Lusaka, waarvan fragmenten in de programma's worden verwerkt. Vlerbterd
De redactie van Radio Freedom staat .dag in dag uit voor een groot aantal problemen. Zo moet met een kleine groep van vijf tot zeven mensen elke dag het programma worden gemaakt. De meeste medewerkers hebben nooit een opleid ng tot radiojournalist gevolgd en het ligt dan ook voor de hand dat Golden Mqebu en mtrick Makaya (die een cursus algemene radiojournalistiek aan het opleidingscentrum van de Wereldomroep in Hilversum doorliepen) een centrale rol binnen de redactie vervullen.Met de komst van de eigen opname~ apparatuur zijn de mogelijkheden van de redactie om gevarigerde programma's te maken enorm gegroeid en is de kwaliteit van de producties sterk ver- cerd, maar voor een groot aantal problemen is nog geen oplossing gevonden. Neem alleen al de nieuwsgaring: er ratelt in de studio van Radio Freedom (nog) geen telex. waarop het nieuws van de internationale persbureaus binnenkomt. De redactie is grotendeels aangewezen op het nieuws dat hen via radiostations als de BBC, Radio South Africa (!) en enkele andere bereikt. Om financigle redenen is het aantal abbonementen op dag- en andere bladen ook beperkt. Veel mensen die Radio Freedom graag in haar uitzendingen aan het woord zou willen laten zitten in Zuid-Afrika, en die kunnen niet eenvoudig telefonisch getnterviewd worden (zelfs het luisteren naar de verzetszender is in ZuidAfrika al verboden) Ezel "Omroep voor Radio Freedom" probeert een paar van deze problemen te helpen oplossen door drie telexmachines aan Radio ?reedom ter beschikking te stellen, en door een abbonement op de nieuwsvoorziening van Inter mess Service in Rome. Die telexvoorziening is ook van groot belang voor de verbetering van het onderlinge contact tussen Radio Freedom in Lusaka en de redactie in Luanda (Angola), Dar es Salaam (tanzania), Antananarivo (Madagascar) en Addis Abeba (Ethiopig), die vaak nog veel grotere problemen hebben om het materiaal voor hun programma's bij elkaar te krijgen. Patrick Mafuna (een van de twee Radio Freedom medewerkers van de redactie in Addis Abeba die zeven dagen per week een programma van een uur produceren) over geluidsbanden die ze van het ANC-hoofdkantoor in Lusaka moeten krijgen: Die komen per ezel, en die ezels moeten wel eens aan de oever van een rivier wachten tot het waterpeil gezakt is ' De productie van de radioprogramma's gaat, met vallen en opstaan, flink vooruit. Een groot probleem vormt nog de ontvangst van de programma's : die worden via de zenders van de nationale radiostations (waar Radio Freedom te gast is ) de ether ingestuurd, maar die zenders zijn (met uitzondering van Addis Abeba) zwak en worden nogal eens 'overvleugeld' door Radio South Africa of de Voice of America (Amerikaanse propa gandazender in Afrika). De strijd tussen het apartheidsbewind en het ANC wordt dus ook via de ether gevoerd .... 1984 * verzending tweede studio-set naar Zambia (Lusaka).
ý, cursus bij het trainingscentrum van de Wereldomroep (2 Radio Freedom medewerkers). 1985 * verzending derde studio-set naar Vihiopieý (Addis-Abeba). ý cursus bij het trainingscentrum van de Wereldomroep (1 Radio Free dom medewerker). * verzending van een uitgebreide platen kollektie te n behoeve van de pho. otheek van Radio Freedom. men RADIO FREEDOM LISTEN TO: THE WORKERS FRONT AN INJURY TO ONE %S AN INJURY TO ALL - 7HE VOICE OF THE SOUTH AFRICAN CONGRESS OF TRADE UNIONS LISTEN TO: RADIO LUSAKA Shor, W,e 31m. bad, 9505KH,. Fr d.V 7.00 - 7.30p LISTEN TO: FORWARD WORKERS RADIO LUANDA Sho0 W-.e 31, boad, 953SKHz, WeD,,daV 7.30 - 8 OOpo RADIO MADAGASCAR Sh-o, W,e 09m band 6135KH,. MondaV, 7.00 9 00~o Aankondiging van ':the Workers Front", een programma van 'the Congress of South African Trade Unions' (SACTU) op Radio Freedom. (uit:Worker's Unity;I.no 65, 1987) RADIO FREEDOM o ,w,,,r SOLLY RASEBOTSA, na zijn cursus in Nederland. 1986 * verzending vierde studio -set naar Angola ýLuanda). " technische stage van twee Radio Freedom medewerkers bij de N.O.S. * verzending 84 speciale wereldontvangers/cassetterecorders die ZuidAfrika zijn ingesmok keld. * diverse nazendingen van audio -en andere apparatuur naar verschillende Radio Freedom stations. 1987 * verzending telexmachines naar diverse Radio Freedom stations. * verzending Newsroom. om u PA mkani%k YEP RADe0AAA& hh V<>OR FREEPOM
In 1982 vroeg Radio Freedom om steun aan de Anti Apartheids Beweging Nederland. Omroepmedewerkers in Hilversum werden gepolst en er bleek grote bereidheid om Radio Freedom te helpen. Dat leidde tot de oprichting van "Omroep voor Radïb Freedom", in november 1982. In de groep zijn bijna alle omroepen vertegenwoordigd. Alle omroepen werden benaderd met het verzoek het Omroep voor Radio Freedom project financieel te steunen. Van IKON, VARA, VPRO en KRO werden bedragen ontvangen. Ook werd er steun ontvangen van de NOVIB, het FN V, de D lenstenbonden van het FNV en het CNV, de NVJ en van de ABP. Het doel i§ verbetering van de dagelijkse uitzendingen van Radio Freedom, zodat het bereik en de invloed van de programma's worden vergroot. Daarom werden akties gehouden, door middel van radioen televisie spots werd geld en aandacht gevraagd voor Radio Freedom. De reactie was en is nog steeds groot. Inmiddels zijn vier mobiele radiostudiosets verscheept naar Lusaka, Addîs Abeba, Madagascar en Luanda.NOS- en Wereldomroep collega's verzorgden de technische instalatie ter plekke en instrueerden de Radio Freedom medewerkers. Verschillende van hen kregen in het trainingscentrum van de wereldomroep in Hilversum de gelegenheid het "radiomaken" te leren. Door deze ondersteuning, maar ook door persoonlijke contacten is de stem van Radio Freedom krachtiger geworden. Omroep voor Radio Freedom gaat door. Er staat nog veel op het verlanglijstje: communicatieapparatuur zoals telexmachines. Er zijn reparatiesets nodig en aanvullingen op de studiosets, radioontvangers en cassetterecorders. Radio Freedom is de stem van het verzet tegen apartheid. Een stem die over de hele wereld aandacht verdient! HOE WERKT DE NEDERLANDSE OMROEP VOOR îADIO FREEDOM? Het antwoord is kort en duidelijk; "Nee! ! " We zullen doorgaan met hulp op alle gebieden waar Radio Freedom ons om vraagt: apparatuur, studio's, opleidingen enz. Wellicht komen er in de toekomst andere, nieuwe projecten bij. Zeker als de situatie in Zuidelijk Afrika verandert, zullen ook de wensen - en daarmee ook onze activiteiten veranderen. Al bij de presentatie van de allereerste studioset in mei 1983 vroeg een journalist aan een van de leden van initiatiefgroep: "Hoe lang gaan jullie hier mee door? Wanneer stoppen jullie met dit werk?" Het antwoord van toen geldt nog Zolang Radio Freedom de hoop op bevrijding levend houdt. Zolang Radio Freedom onze (westerse) steun daarbij nodig heeft. Zolang er in Nederland nog getwijfeld wordt over de onmenselijkheid van het apartheids-systeem, Zolang zullen we doorgaan. Doorgaan met in te spelen op de behoeften die Radio Freedom vanuit Zuidelijk Afrika aan ons doorgeeft; die behoeften zijn vaak
nijpend en vragen om snelle beslissingen. Regelmatig overleg met Radio Freedom en de initiatiefgroep is daarbij een noodzaak. Het gevolg is wel dat wij nu niet kunnen aangeven wat wij over twee jaar zullen gaan doen. steeds: "We stoppen als de apartheid Duidelijk is ook dat de initiatiefin ZuidAfrika is verdwenen". groep er over twee jaar nog zal Helaas, apartheid bestaat nog steeds zijn en dat we concrete projecten in ZuidAfrika, en Omroep voor Radio willen ondersteunen. Het mooiste Freedom gaat dus door. project als slot zou zijn de hulp bij de terugkeer van Radio Freedom Zolang er nog apartheid is, in Zuid-Afrika als de apartheid is Zolang het A.N.C. verboden is in verdwenen, het A.N.C. en Radio Zuid-Afrika en gedwongen is om Freedom erkend., het ontstaan van vanuit andere landen te werken, een vrije pers, inclusief radio en televisie, waarin Radio Freedom deel Zolang Radio Freedom als 'onder~ zal uitmaken van een netwerk van grondse' verzetszender de nieuws- vrije omroepen die zich samen tot voorziening en de culturele vorming zwart en blank zullen richten. van de zwarte meerderheid moet Een droom? blijven verzorgen, Het zou voor ons het einde zijn! Hu[ [A\J GAA OMBOEP VBO0 RADIO FREEDOM DUUR ? In juni volgend jaar staan er in vijf Afrikaanse landen volledige radiostudiosets uit Nederland. Ver schillende Radio Freedom-medewerkers hebben hier een journalistieke of technische cursus gevolgd en de initiatiefgroep heeft onze Afrikaanse collega's regelmatig voorzien van allerlei apparatuur, zoals reserve~ onderdelen, telex en kortegolfontvangers. Dat is wat we vijf jaar geleden wilden bereiken. Kan Omroep voor Radio Freedom nu dus » met een gerust hart stoppen? Diegenen die meer informatie over Radio Freedom willen kunnen bellen naar het Omroep voor Radio Freedom secretariaat telefoon 020 267525 of schrijven, Omroep voor Radio Freedom, per adres Anti-Apartheids Beweging Nederland Postbus i0500 1001 EM wsoterdam. ONDERWIJS VOOR RADIO FREEDOM Tegen hoge kosten (fl 25.000,-- cursusgeld excl reis- en verblijfskosten) zijn verschillende Radio Freedom medewerkers op uitnodiging van Omroep voor Radio Freedom naar Nederland gekomen. Noodzakelijke uitgaven Want weinig is zo belangrijk als een goede opleiding in het vak "radio-maken". Omdat de kosten zo hoog zijn zochten Radio Freedom en de hilversumse initiatiefgroep naar goede goedkope alternatieven. Toen die uiteindelijk niet binnen bestaande instituten kon
worden gevonden werd besloten het initiatief in eigen hand te nemen. Het idee is Radio Freedom een eigen trainingscentrum te geven op het Solomon Mahlangu Freedom college (ANC-school in Tanzania). Daar zullen Nederlandse omroepmedewerkers jaarlijks een aantal kursussen gaan geven. Het ambitieuze plan ( begroting van anderhalve ton ) begint langzamerhand vorm te krijgen. De Algemene Bond Onderwijzend Personeel (ABOP) heeft zich bereid verklaart aktie te voeren om ruim veertigduizend gulden van de begroting voor haar rekening te nemen. Volgens algemeen ABOP voorzitter Jan van den Bosch is steun voor Radio Freedom "een zeer doeltreffende vorm van solidariteit met het zwarte verzet." De ABOP sluit haar aktie - die ze samen met Omroep voor Radio Freedom voert - eind 1987. Omroep voor Radio Freedom start dan, begin 1988, een speciaal op scholen gerichte aktie onder het motto "ONDERWIJS VOOR RADIO FREEDOM". Met deze aktie wordt aandacht gevraagd voor Radio Freedom en haar strijd tegen de apartheid. De Initiatiefgroep Omroep voor Radio Freedom hoopt dat scholen financiële akties starten zodat het geven van onderwijs aan Radio Freedom medewerkers mogelijk wordt, en de Zuid-Afrikaanse bevolking steeds betere Radio Freedom programma's krijgt voorgeschoteld. Omroep voor Radio Freedom brengt voor scholen, groepen en anderen die voor de verzetszender in aktie willen komen divers aktie- en informatie-materiaal'uit wat tegen geringe vergoeding te bestellen is, zoals onder andere: tentoonstellingsaffiches, buttons, stickers, een brochure, folder en een videoband over Radio Freedom. Bij de Anti-Apartheids Beweging Nederland is een uitgebreide onderwijs-set voor zowel het basisonderwijs, het L.B.O. als het middelbaar onderwijs te bestellen. Bovendien zijn er diverse voor het onderwijs geschikte videobanden te bestellen, zoals "Kleur bekennen" ( een productie over Nederlandse jongeren en apartheid. 1987) .
