RAAMWERK MODERNE VREEMDE TALEN IN HET SECUNDAIR BEROEPSONDERWIJS

RAAMWERK MODERNE VREEMDE TALEN IN HET SECUNDAIR BEROEPSONDERWIJS

COLOFON Titel:

Het Raamwerk moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs is ontwikkeld in het kader van het project „Kwaliteitsimpuls MVT‟ van de Bve Raad.

Opdrachtgever:

Bestuurscommissie Moderne Vreemde Talen van de Bve Raad

Auteur:

Ellie Liemberg, CINOP

Met medewerking van: Anja van Kleef, CINOP Met dank aan:

Trudy Wiersma, Friesland College Ella van Kleunen, SLO Polly Perkins, CINOP

Tekst bijlage 1:

José Noijens, Citogroep

Omslag:

Crasborn Grafisch Ontwerpers bno, Valkenburg

Opmaak:

Francine Schoonens, CINOP Margriet Spoelstra, CINOP Evert van de Biezen, CINOP

Uitgave:

Bve Raad, september 2001

Referentienummer:

VIIII\cinop-slo\algemeen\01-004

Besteladres:

CINOP Pettelaarpark 1 Postbus 1585 5200 BP ‟s-Hertogenbosch Tel: 073-6800800 Fax: 073-6123425 E-mail: [email protected] HTTP://WWW.CINOP.NL

© Bve Raad, 2001 © Globale schalen en Zelfevaluatie matrix: Raad van Europa, 2000

INHOUD Inleiding.................................................................................................................................................. 1

1.

Uitgangspunten en basisdocumenten....................................................................................... 2

2.

Opzet van het Raamwerk MVT ............................................................................................... 3

3.

Relatie Raamwerk MVT met taleneindtermen in de kwalificatiestructuur beroepsonderwijs ....................................................................................................................... 9

4.

Relatie Raamwerk MVT met het begrip kerncompetenties ................................................ 11

5.

Relatie Raamwerk MVT met bestaande niveau indelingen ................................................ 12

6.

Leerlast ..................................................................................................................................... 14

7.

Vormgeving van programma’s in het talenonderwijs.......................................................... 17

8.

Toetsing en assessment ............................................................................................................ 19

9.

Relatie Raamwerk MVT met de taalportfolio ...................................................................... 21

10.

Relatie met bestaande lesmaterialen en leergangen ............................................................. 22

11.

Verankering Raamwerk MVT aan de Europese taalniveaus .............................................. 23

12.

Overzicht van taalniveaus en taalvaardigheden in het Raamwerk MVT .......................... 28

13.

Luisteren .................................................................................................................................. 30

A1 Luisteren ...................................................................................................................................... 30 A2 Luisteren ...................................................................................................................................... 31 B1 Luisteren ...................................................................................................................................... 34 B2 Luisteren ...................................................................................................................................... 36 C1 Luisteren ...................................................................................................................................... 40

14.

Lezen ......................................................................................................................................... 42

A1 Lezen ........................................................................................................................................... 42 A2 Lezen ........................................................................................................................................... 44 B1 Lezen ........................................................................................................................................... 48 B2 Lezen ........................................................................................................................................... 52 C1 Lezen ........................................................................................................................................... 54

15.

Gesprekken voeren .................................................................................................................. 56

A1 Gesprekken voeren ...................................................................................................................... 56 A2 Gesprekken voeren ...................................................................................................................... 58 B1 Gesprekken voeren ...................................................................................................................... 62 B2 Gesprekken voeren ...................................................................................................................... 66 C1 Gesprekken voeren ...................................................................................................................... 70

16.

Spreken ..................................................................................................................................... 73

A1 Spreken ........................................................................................................................................ 73 A2 Spreken ........................................................................................................................................ 74 B1 Spreken ........................................................................................................................................ 76 B2 Spreken ........................................................................................................................................ 78 C1 Spreken ........................................................................................................................................ 80

17.

Schrijven .................................................................................................................................. 82

A1 Schrijven ...................................................................................................................................... 82 A2 Schrijven ...................................................................................................................................... 84 B1 Schrijven ...................................................................................................................................... 86 B2 Schrijven ...................................................................................................................................... 90 C1 Schrijven ...................................................................................................................................... 94 Bijlage 1 Beoordelen op basis van het Raamwerk MVT (niveau B1) ............................................. 97 B1 Lezen ........................................................................................................................................ 101 B1 Luisteren ................................................................................................................................... 103 B1 Schrijven ................................................................................................................................... 104 B1 Spreken ..................................................................................................................................... 106 B1 Gesprekken voeren ................................................................................................................... 108 Bijlage 2 Van eindtermen naar taalcompetentieprofielen, een eerste aanzet .............................. 113 ECABO ........................................................................................................................................... 115 KC Handel ....................................................................................................................................... 122 KC Handel: IH/GH .......................................................................................................................... 130 Niveau 4 .......................................................................................................................................... 134 Lob HTV: MTRO............................................................................................................................ 135 OVDB: Welzijn ............................................................................................................................... 141 SOM ................................................................................................................................................ 148 VaPro: Laboratoriumtechniek ......................................................................................................... 153 VEV: Elektro en informatietechniek ............................................................................................... 155 Vervoer en Logistiek ....................................................................................................................... 157

INLEIDING Het Raamwerk MVT is onderdeel van het project Kwaliteitsimpuls MVT dat in opdracht van de Bestuurscommissie MVT van de BVE Raad uitgevoerd wordt door CINOP en SLO. Het stuk geeft een basis voor de inhoudelijke structurering van het talenonderwijs in het secundair beroepsonderwijs en legt een relatie met de Europese niveau-indeling voor het leren en onderwijzen van moderne vreemde talen. Handreikingen aan de praktijk met betrekking tot de didactische vormgeving en onderwijsinhoudelijke innovatie van het talenonderwijs zijn opgenomen in de Resource Kit MVT (SLO 2000). Het model dat in het Raamwerk MVT gepresenteerd wordt vormt de weerslag van de discussies die de afgelopen jaren gevoerd zijn over de structurering van taalonderwijs en taaltraining in een beroepsgerichte context. In het model wordt aangesloten bij het competentiedenken zoals dat zich ontwikkelt in het traject rond de versterking van de KSB (kwalificatiestructuur secundair beroepsonderwijs). Er wordt een relatie gelegd tussen de huidige taleneindtermen en de talige competenties die geformuleerd zijn door de Raad van Europa. Een conceptversie van het Raamwerk MVT is in november 2000 gepubliceerd. Hierop is een groot aantal personen gereageerd, vanuit de Roc‟s, vanuit de Landelijke Organen Beroepsonderwijs en door deskundigen uit de wereld van het talenonderwijs. Opmerkingen en commentaren zijn in deze versie waar mogelijk verwerkt. Daarnaast zijn formuleringen nog eens nauwkeurig gecontroleerd en waar nodig verbeterd aan de hand van de definitieve publicatie van het Common European Framework (Cambridge 2001). Het Raamwerk MVT zoals het nu voor u ligt, is een groeidocument. Het bevat een stabiel gedeelte, namelijk het raster van taalniveaus en taalvaardigheden, direct gekoppeld aan de Europese taalniveaus. De voorbeelden van taaltaken en taalgebruiksituaties zijn echter illustratief. De lijsten zijn niet uitputtend. De voorbeelden kunnen door de gebruikers van het Raamwerk MVT aangevuld en verbeterd worden op basis van specifieke taaltaken en situaties uit hun eigen sector of beroepsveld. Ook de plaatsing van de huidige taleneindtermen van de Landelijke Organen Beroepsonderwijs in de cellen van het Raamwerk MVT, opgenomen in bijlage 2, is niet 'af'. Ook hier zal sprake zijn van aanvulling en bijstelling, waarbij hopelijk de discussie zich zal richten op het omschrijven van bredere taalcompetentieprofielen voor verschillende kwalificatieniveaus en beroepssectoren. In de nabije toekomst komt het Raamwerk MVT in een interactieve vorm beschikbaar op internet. Via www.trefpunttalen.nl blijft u op de hoogte van de vorderingen. De tekst in bijlage 1: Beoordelen op basis van het Raamwerk MVT (niveau B1), valt onder verantwoordelijkheid van de Citogroep. Voor de leesbaarheid is in de tekst alleen de mannelijke -neutrale- persoonsvorm gebruikt. De lezer wordt verzocht voor 'hij' en 'zijn' ook 'zij' en 'haar' te lezen.

Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

1

1.

UITGANGSPUNTEN EN BASISDOCUMENTEN

Aan het uitwerken van het Raamwerk MVT lagen de volgende overwegingen ten grondslag: Het Raamwerk MVT moet passen op wat er nu aan structurering in het talenonderwijs aanwezig is. Die is aangebracht door de eindtermen in de KSB en door publicaties waarin voorstellen gedaan worden voor een betere formulering van de taleneindtermen als Talen zijn beroepsvakken (SLO, 1995) en Eindtermen voor de moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs (Colo, 1998) (eis van bestendigheid). Het Raamwerk MVT moet inzichtelijk zijn voor de praktijk: leerlingen, docenten, de aanbieders (de scholen) en de afnemers (beroepswereld, vervolgopleidingen) van het talenonderwijs (eis van transparantie). Het Raamwerk MVT moet een structuur bieden voor de ordening van programma's, cursussen en trainingen, leermaterialen, en toetsen (eis van coherentie). Het Raamwerk MVT moet aansluiten bij internationale ontwikkelingen m.b.t. niveaubeschrijvingen voor taalvaardigheid als het Common European Framework voor de moderne talen van de Raad van Europa (eis van overdraagbaarheid). Het Raamwerk MVT moet aansluiten bij ontwikkelingen in het secundair beroepsonderwijs met betrekking tot de wending naar kerncompetenties (eis van integreerbaarheid). Bij het opstellen van het Raamwerk MVT zijn de volgende documenten en bronnen geraadpleegd: Council for Cultural Co-operation (1996) Modern Languages: Learning, Teaching, Assessment. A Common European Framework of reference. Straatsburg: Raad van Europa. Uitgegeven bij Cambridge University Press in 2001, onder de titel: Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment. Open Sesame: Observing Performance in Enterprise; Single European System for Auditing, Measuring and Evaluating language skills. Een Leonardo da Vinci programma waarin 8 landen samenwerken. Kleunen, E. van (1998) Eindtermen voor de moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs Zoetermeer: Colo. De eindtermen voor de talen van een aantal Landelijke Organen Beroepsonderwijs. Liemberg. E en J. Hulstijn (1996) Referentiekader NT2 Amersfoort: PROVE. Kleef. A. van (2000) Blokkendoos KSE, Leergebied MVT 's-Hertogenbosch/Enschede: CINOP/SLO.

2


2.

OPZET VAN HET RAAMWERK MVT

Niveaus in taalbeheersing In het Raamwerk MVT sluiten we aan op het model dat door de Raad van Europa ontwikkeld is (Council of Europe, Cambridge 2001). In het Common European Framework voor de moderne vreemde talen, opgesteld door de Raad van Europa, worden drie brede niveaus van taalvaardigheid onderscheiden: A, B en C. Elk niveau is onderverdeeld in een lage kant en een hoge kant. Dit geeft de volgende hoofdindeling van taalvaardigheidniveaus: A Beginnend taalgebruiker

A1

A2

B Onafhankelijk taalgebruiker

B1

B2 C Vaardig taalgebruiker

C1

C2

Deze niveau-indeling dekt het volledige gebied van het leren beheersen van een vreemde taal. Van het beginniveau: A1, tot en met de volledige beheersing: C2. Bij C2 gaat het om een hoog vaardigheidsniveau dat pas bereikt wordt na een aantal jaren leven en werken in een land waar de vreemde taal gesproken wordt, of na een academische opleiding in de vreemde taal. Voor het onderwijs in de BVE is dit niveau niet relevant. We laten het daarom verder buiten beschouwing. Deze niveaus geven herkenbare verschillen in functionele taalvaardigheid aan. Ze zijn daarmee ook vrij grof: het kan een leerder lange tijd en veel inspanning kosten om van het ene niveau op het andere te komen. Het kan wenselijk zijn om de niveaus verder te vertakken, bijvoorbeeld om lesmaterialen of


3

toetsen in te delen, om vorderingen in het leerproces van leerlingen aan te geven, om leerders in niveaugroepen in te delen enzovoort. Het is echter niet altijd goed mogelijk om de onderverdeling van zo'n niveaugebied ook als verschillen in functionele taalvaardigheid te beschrijven. Dat discrimineert niet voldoende meer: de leerders breiden hun taalbeheersing immers geleidelijk aan uit; zij kunnen meer doen en ze kunnen het vlotter en beter doen. Vaak ziet men in de praktijk een onderverdeling in blokken: bijvoorbeeld een cursus of een leergang op niveau A2, verdeeld in A2.1 en A2.2. Ook niveautoetsen kunnen een niveaugebied onderverdelen in fijnere stappen.

De gemeenschappelijke referentieniveaus: de globale schalen Bij alle onderverdelingen die mogelijk en ook vaak wenselijk zijn is het belangrijk om vast te houden aan gemeenschappelijke referentiepunten, opdat in verschillende landen en in verschillende onderwijssectoren helder blijft wat iemand kan die een vreemde taal beheerst op bijvoorbeeld niveau B1. Daartoe biedt het Common European Framework (CEF) de zogenaamde 'common reference levels', de gemeenschappelijke referentieniveaus. Die worden eerst gepresenteerd in een overzichtsvorm, vanuit de gedachte dat op die manier de systematiek duidelijk te maken is aan nietspecialisten: leerlingen, ouders, vakdocenten, werkgevers. We geven hier een vertaling van de globale schalen uit het Common European Framework (CUP editie, pagina 24. Vertaling geredigeerd door John de Jong en Francis Staatsen). De niveaus zijn cumulatief, dat wil zeggen dat beheersing op een bepaald niveau inhoudt dat alles wat beschreven is op de onderliggende niveaus ook beheerst wordt.

Basisgebruiker A1

Kan vertrouwde dagelijkse uitdrukkingen en basiszinnen gericht op de bevrediging van concrete behoeften begrijpen en gebruiken. Kan zichzelf aan anderen voorstellen en kan vragen stellen en beantwoorden over persoonlijke gegevens zoals waar hij/zij woont, mensen die hij/zij kent en dingen die hij/zij bezit. Kan op een simpele wijze reageren, aangenomen dat de andere persoon langzaam en duidelijk praat en bereid is om te helpen.

A2

4

Kan zinnen en regelmatig voorkomende uitdrukkingen begrijpen die verband hebben met zaken van direct belang (bijvoorbeeld persoonsgegevens, familie, winkelen, plaatselijke geografie, werk). Kan communiceren in simpele en alledaagse taken die een eenvoudige en directe uitwisseling over vertrouwde en alledaagse kwesties vereisen. Kan in eenvoudige bewoordingen aspecten van de eigen achtergrond, de onmiddellijke omgeving en kwesties op het gebied van diverse behoeften beschrijven.


Onafhankelijk gebruiker B1

Kan de belangrijkste punten begrijpen uit duidelijke standaardteksten over vertrouwde zaken die regelmatig voorkomen op het werk, op school en in de vrije tijd. Kan zich redden in de meeste situaties die kunnen optreden tijdens het reizen in gebieden waar de betreffende taal wordt gesproken. Kan een eenvoudige lopende tekst produceren over onderwerpen die vertrouwd of die van persoonlijk belang zijn. Kan een beschrijving geven van ervaringen en gebeurtenissen, dromen, verwachtingen en ambities en kan kort redenen en verklaringen geven voor meningen en plannen.

B2

Kan de hoofdgedachte van een ingewikkelde tekst begrijpen, zowel over concrete als over abstracte onderwerpen, met inbegrip van technische besprekingen in het eigen vakgebied. Kan zo vloeiend en spontaan reageren dat een normale uitwisseling met moedertaalsprekers mogelijk is zonder dat dit voor een van de partijen inspanning met zich meebrengt. Kan duidelijke, gedetailleerde tekst produceren over een breed scala van onderwerpen; kan een standpunt over een actuele kwestie uiteenzetten en daarbij ingaan op de vooren nadelen van diverse opties.

Vaardig gebruiker Kan een uitgebreid scala van veeleisende, lange teksten begrijpen en de impliciete betekenis herkennen. Kan C1

C2

zichzelf vloeiend en spontaan uitdrukken zonder daarvoor aantoonbaar naar uitdrukkingen te moeten zoeken. Kan flexibel en effectief met taal omgaan ten behoeve van sociale, academische en beroepsmatige doeleinden. Kan een duidelijke, goed gestructureerde en gedetailleerde tekst over complexe onderwerpen produceren en daarbij gebruikmaken van organisatorische structuren en verbindingswoorden. [near native -en hoog opgeleid- niveau; wordt in dit Raamwerk niet verder uitgewerkt] Kan vrijwel alles wat hij hoort of leest gemakkelijk begrijpen. Kan informatie die afkomstig is van verschillende gesproken en geschreven bronnen samenvatten, argumenten reconstrueren en hiervan samenhangend verslag doen. Kan zichzelf spontaan, vloeiend en precies uitdrukken en kan hierbij fijne nuances in betekenis, zelfs in complexere situaties onderscheiden.

Council of Europe

Gewenst taalbeheersingsniveau Met de globale schalen als vertrekpunt kan men zich een eerste indruk vormen van het niveau van taalvaardigheid dat nodig zal zijn om bepaalde beroepsmatige taken in de vreemde taal te kunnen uitvoeren. Welk taalvaardigheidsniveau verwachten we van bijvoorbeeld: Een secretaresse die voor haar manager een bezoek aan een beurs in het buitenland moet regelen; Een monteur die instructies over apparatuur in een vreemde taal moet lezen; Een portier die buitenlandse bezoekers naar de juiste persoon en plaats moet kunnen doorverwijzen; Een serveerster die buitenlandse gasten te woord moet staan; Een commercieel medewerker die buitenlandse klanten informatie over de producten van zijn bedrijf moet geven; Een monteur die in het kader van een onderhoudscontract regelmatig bij buitenlandse klanten storingen moet verhelpen;


5

Een gezinsverzorgende die buitenlandse gezinnen onder haar klanten heeft; Een docent van een ROC die met buitenlandse collega's aan een gezamenlijk project werkt; Een leerling van een ROC die zijn praktijkstage (BPV) in het buitenland gaat afleggen. Als men probeert een antwoord op deze vragen af te leiden uit de globale schalen dan zal men zich snel gesteld zien voor de vraag of iemand op alle fronten wel hetzelfde taalvaardigheidsniveau nodig heeft. De monteur bijvoorbeeld die een in het Duits gestelde handleiding van een verwarmingsketel moet kunnen lezen, heeft een redelijk niveau van leesvaardigheid nodig. Laten we zeggen B1/B2. Maar moet hij op hetzelfde taalvaardigheidsniveau gesprekken kunnen voeren en brieven kunnen schrijven? Waarschijnlijk niet. Voor de serveerster die buitenlandse gasten te woord moet staan, geldt dat zij op niveau A2 gesprekken moet kunnen voeren. Lezen en schrijven zullen voor haar in de uitoefening van haar beroep minder belangrijk zijn. Om meer gedifferentieerde taalprofielen te kunnen maken zijn in het Common European Framework de taalvaardigheidsniveaus onderverdeeld in verschillende vaardigheden en subvaardigheden. Voor de Bve-sector onderscheiden we de volgende vijf vaardigheden: Luisteren; Lezen; Gesprekken voeren; Spreken; Schrijven. Deze indeling bevat de traditionele vier taalvaardigheden. Het voeren van gesprekken, de 'mondelinge interactie', waarin luisteren en spreken heel nauw met elkaar verweven zijn, is apart onderscheiden als vijfde vaardigheid. Elk van deze vaardigheden is weer onder te verdelen in een aantal subvaardigheden. Bij gesprekken voeren kunnen we denken aan: het voeren van een telefoongesprek; het houden van een praatje om sociaal contact te maken of te onderhouden; een verkoopgesprek; een gesprek waarin informatie ingewonnen wordt; een gesprek waarin een klacht behandeld wordt; enzovoort.

Een raamwerk van 25 cellen in een hypertextstructuur Door middel van dergelijke onderverdelingen is het mogelijk om een raamwerk te maken met op de verticale as de taalvaardigheidsniveaus, en op de horizontale as vaardigheden en daarachter subvaardigheden. Het raamwerk kan meer of minder fijnmazig zijn, afhankelijk van het doel waarvoor het gebruikt wordt. Belangrijk is dat alle mogelijke verfijningen gekoppeld blijven aan de hoofdstructuur van verticaal de taalvaardigheidsniveaus, en horizontaal de taalvaardigheden.

6


Het model werkt als een Hypertext. De informatie wordt weergegeven in een gelaagde structuur. Vanuit het eerste niveau, als het ware de oppervlakte, kun je steeds 'doorklikken' naar diepere niveaus, waar je meer gedetailleerde informatie vindt. Je kunt echter steeds weer terug naar de hoofdstructuur. Het Raamwerk MVT bestaat uit 25 cellen: vijf taalvaardigheden op vijf niveaus. Op de eerste laag van het raamwerk bevindt zich een overzicht van de taalniveaus en de taalvaardigheden. Hier wordt de inhoud van elke cel globaal en in algemene termen beschreven. Hier vindt men een toespitsing van de beschrijvingen uit het Common European Framework naar een algemeen beroepsmatige context. Op de tweede laag wordt elke cel uitgewerkt. Op het derde niveau worden voorbeelden gegeven van taaltaken in praktijksituaties uit de wereld van arbeid en opleiding. Voor de voorbeelden is zoveel mogelijk geput uit verschillende sectoren van de beroepswereld.

Stramien van de beschrijving per cel De tweede laag, de uitwerking van de 25 cellen, bestaat uit de volgende onderdelen: 1. 2.

3.

4.

De omschrijving van de vaardigheid in kwestie. De verschillende subvaardigheden. Met subvaardigheden bedoelen we niet het opsplitsen van de in kolom 1 omschreven vaardigheid in een aantal onderdelen. We gebruiken deze term om aan te geven dat een vaardigheid op verschillende manieren en in verschillende contexten geoperationaliseerd kan worden. De subvaardigheden zijn genummerd. Sommige subvaardigheden verschijnen pas op een hoger niveau, andere komen alleen op de lagere niveaus voor. De tekstkenmerken en de taalkennis. Hier wordt voor wat betreft het lezen en luisteren beschreven wat de kenmerken zijn van de teksten1 die leerders op een bepaald niveau met succes kunnen hanteren. Onder het kopje taalkennis wordt ingegaan op de onderliggende linguïstische kennis en vaardigheden waarover leerders op een bepaald niveau kunnen beschikken en wordt aangegeven wat de omvang van de productieve en receptieve woordenschat van de leerder is op dat niveau. De kenmerken van de taakuitvoering. Hier wordt beschreven hoe goed (vlot, correct) de leerder de taaltaken kan uitvoeren, in welke mate hij afhankelijk is van hulp van gesprekspartners enzovoort.

Met succes: taalleerders zullen in de praktijk, bijvoorbeeld tijdens een stage of bij het werken aan een project, geconfronteerd worden met situaties en teksten die niet aangepast zijn aan hun taalniveau, en dus veel te moeilijk voor hen zijn. Het leren omgaan met „te moeilijke situaties en teksten‟ moet dan ook als strategie aandacht krijgen in het taalonderwijs. Strategieën zijn echter moeilijk onder te brengen in niveau-

1 'tekst' wordt hier gebruikt in de betekenis van een samenhangend stuk taal, mondeling of schriftelijk, waarin een boodschap wordt overgebracht. Men moet het begrip 'tekst' dus niet beperken tot een tekst in een leerboek of een krant.


7

indelingen. We hebben daarom bij de receptieve vaardigheden aangegeven met welke teksten taalleerders op dat niveau met een redelijke kans op succes overweg kunnen. Woordenschat: het aangeven van de omvang en de samenstelling van de woordenschat is volgt

gedaan. Bij de receptieve vaardigheden (Luisteren en Lezen) zijn op de twee elementaire niveaus A1 en A2 getallen gegeven. Aangegeven is welke woorden de leerder beheerst: woorden die hoofdzakelijk zullen behoren tot de meest frequente woorden van de vreemde taal in kwestie. Bij de niveaus B1, B2 en C1 worden aantallen en samenstelling van de woordenschat niet meer vermeld. Boven de elementaire niveaus varieert de woordenschat namelijk sterk, afhankelijk van factoren als het algemene opleidingsniveau van de leerder (hoe hoger, hoe groter de woordenschat), de mate van taalcontact en het verwerken van mondelinge en schriftelijke input, en van de sector of beroepscontext waarbinnen de leerder functioneert. Een receptieve woordenschat is overigens veel beter meetbaar (en onderwijsbaar en dus als onderwijsdoel formuleerbaar) dan een productieve. Betrouwbare uitspraken over hoeveel woorden iemand productief tot zijn beschikking heeft (in moedertaal of vreemde taal) zijn niet te doen. Vandaar dat bij Spreken, Gesprekken voeren en Schrijven op de niveaus B1 Tm C1 volstaan is met de standaardzin: “De leerder beschikt over een productieve woordenschat die toereikend is om zich adequaat uit te drukken op dit niveau'. Hoeveel en welke woorden dat zijn, is niet precies aan te geven. Wel is het zo dat de 1000 meest frequente woorden van de vreemde taal ook deel moeten uitmaken van iemands productieve woordenschat op elementair niveau. Vandaar dat op de niveaus A1 en A2 de getallen 500 en 1000 zijn geplaatst voor productieve woordenschat.

Voorbeelden van taaltaken en taalgebruikssituaties Op de derde laag van het Raamwerk MVT worden per subvaardigheid voorbeelden gegeven van taaltaken en taalgebruiksituaties waarin een leerder de genoemde subvaardigheid toepast. De voorbeelden zijn genomen zowel uit de toekomstige beroepspraktijk als uit de opleidingssituatie. Een voorbeeld van het laatste is het uitvoeren van een stage (BPV) bij een buitenlands bedrijf of het samenwerken met een buitenlandse school in een internationaliseringproject. Bij het formuleren van de voorbeelden hebben we geput uit de eindtermen zoals die voor de verschillende sectoren in diverse deelkwalificaties zijn neergelegd en uit de lijsten met talige beroepstaken uit de COLO handleiding Eindtermen voor de moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs. De voorbeelden zijn illustratief, niet uitputtend. Ze geven een indicatie van concrete taaltaken die een leerder op een bepaald niveau van taalbeheersing aankan binnen de context van het specifieke beroep of beroepsveld waarvoor hij opgeleid wordt dan wel waarbinnen hij of zij functioneert. De voorbeelden kunnen naar believen uitgebreid worden mits men zich houdt aan de criteria die voor de desbetreffende cel van het raamwerk gelden.

8


3.

RELATIE RAAMWERK MVT MET TALENEINDTERMEN IN DE KWALIFICATIESTRUCTUUR BEROEPSONDERWIJS

Hoe verhoudt het model zoals dat in het Raamwerk MVT uitgewerkt is zich met de bekende taleneindtermen in de deelkwalificaties van de opleidingen in het secundair beroepsonderwijs? Het raamwerk maakt het mogelijk om de bestaande taleneindtermen te plaatsen op de niveauladder van de taalbeheersingsniveaus. Met andere woorden: met behulp van het raamwerk is concreet aan te geven op welk niveau van taalvaardigheid een bepaalde eindterm gerealiseerd moet worden. Een voorbeeld: als eindterm van een bepaalde opleiding is geformuleerd 'de leerling kan een zakelijk gesprek voeren in de vreemde taal'. Met behulp van het raamwerk is een dergelijke eindterm te operationaliseren: over wat voor een soort zakelijk gesprek hebben we het precies, en welke kwaliteit van uitvoering verwachten we van de leerling? We kijken daarvoor naar de vaardigheid gesprekken voeren en meer specifiek naar zakelijke gesprekken. Welk taalvaardigheidsniveau is hiervoor nodig? A1 is zonder meer te laag. Op A2 kan de taalgebruiker korte gesprekken voeren in standaardsituaties mits de gesprekspartners waar nodig hulp bieden. Heel wat zakelijke gesprekken vinden plaats in een voorspelbare, alledaagse werksituatie, met een behulpzame gesprekspartner, en gaan over vertrouwde onderwerpen. Gespreksvaardigheid op niveau A2 zou daarvoor voldoende moeten zijn. Verwacht men echter van de leerling dat hij langere en meer complexe zakelijke gesprekken kan voeren in minder routinematige omstandigheden, met minder welwillende gesprekspartners, met een groter gemak en met meer correctheid (grammaticaal en qua gesprekstoon), dan voldoet niveau A2 niet. Voor een dergelijke 'performance' is gespreksvaardigheid op niveau B2 nodig. Het is dus van belang - voor het onderwijs en voor de normstelling bij toetsing - om aan te geven of het gaat om zakelijke gesprekken waarvoor gespreksvaardigheid op niveau B2 nodig is, of waarvoor niveau A2 voldoende is. Of niveau B2 haalbaar is in de huidige onderwijscontext, is een andere vraag. Zo helpt het raamwerk om beroepsmatige eindtermen 'op niveau' te plaatsen en daarmee om inzicht te krijgen in de relatieve moeilijkheid van bepaalde eindtermen. Het raamwerk maakt het evenzeer mogelijk om binnen beroepsmatige eindtermen te differentiëren naar taalvaardigheidsniveau. Ons voorbeeld laat zien dat 'het voeren van een zakelijk gesprek' op verschillende taalvaardigheidsniveaus uitgevoerd kan worden. Dat kan ook voor bijvoorbeeld het voeren van een telefoongesprek, het lezen van instructies, het schrijven van 'eenvoudige teksten' of 'teksten die op de beroepssituatie betrekking hebben zoals artikelen, brochures, rapporten begrijpen'. In de huidige structuur zijn de taleneindtermen niet voorzien van een indicatie van het gewenste taalbeheersingsniveau. Dat maakt het moeilijk om onderwijsprogramma's op te zetten. Het is immers niet duidelijk welke norm gehaald moet worden. Het maakt het evenzeer moeilijk om eenduidige criteria vast te stellen voor toetsing en assessment.


9

Landelijke organen beroepsonderwijs zouden hun taleneindtermen in de cellen van het raamwerk moeten plaatsen om, voor de leerlingen, voor de scholen en voor afnemers - vervolgopleidingen, arbeidsmarkt, de maatschappij als geheel - meer duidelijkheid te bieden over het gewenste dan wel bereikte niveau van taalvaardigheid in het secundair beroepsonderwijs2. Zolang formele uitspraken over de plaats op de niveauladder van de taalbeheersingsniveaus van de huidige eindtermen ontbreken, kan de onderwijspraktijk in de huidige situatie verbetering aanbrengen door aan te geven aan welk taalbeheersingsniveau bepaalde eindtermen gekoppeld worden in onderwijs en toetsing. In bijlage 2 hebben we, bij wijze van handreiking aan de onderwijspraktijk, de taleneindtermen van een aantal kwalificatiestructuren geplaatst in de cellen van het Raamwerk MVT. We hebben dat gedaan door enerzijds de taleneindtermen inhoudelijk te analyseren en anderzijds uit te gaan van de aard van de taalgebruiksituaties waarin leerlingen in de beroepspraktijk of in vervolgopleidingen terecht kunnen komen en van de 'performance level' die daarin van hen verwacht wordt dan wel redelijkerwijs van hen verwacht mag worden.

2 Kleunen, E. van (1998). Eindtermen voor de moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs. Zoetermeer: Colo.

10


4.

RELATIE RAAMWERK MVT MET HET BEGRIP KERNCOMPETENTIES

Taalbeheersing in een vreemde taal is op te vatten als een overstijgende vaardigheid, in te zetten in een veelheid van situaties in een brede beroepscontext. In het Raamwerk MVT wordt taalvaardigheid op een bepaald niveau beschreven als een competentie waarmee een leerder nieuwe situaties tegemoet kan treden. Dit sluit aan bij het competentiedenken zoals zich dat in het beroepsonderwijs ontwikkelt. Leerlingen kunnen niet op alle situaties in hun toekomstige beroepspraktijk voorbereid worden, maar dienen in het onderwijs voldoende kennis te verwerven en vaardigheden te ontwikkelen om in nieuwe situaties adequaat te kunnen handelen. Een gevolg van het competentiedenken is dat er in de kwalificatiestructuur een overgang te bespeuren is van het omschrijven van gedetailleerde eindtermen naar het in kaart brengen van bredere competenties3. Voor de taleneindtermen biedt het Raamwerk MVT hiervoor een goed instrument. De cellen in het raamwerk omschrijven brede taalcompetenties. Leerlingen verwerven die door in het onderwijs, en in de praktijk tijdens stages en projecten, te oefenen met diverse taaltaken in situaties die relevant zijn voor de beroepssector waarvoor zij opgeleid worden. Ze zullen daarbij deels een algemene breed inzetbare woordenschat leren en deels een specifiek sector- of beroepsgebonden jargon. Van het eerste zullen ze altijd voordeel hebben; van het laatste soms veel, soms minder. Iemand zal zich altijd het specifieke jargon van het bedrijf waar hij komt te werken eigen moeten maken. Hij zal dat vrij makkelijk kunnen doen op grond van zijn algemene talige competentie. In de toekomst zou voor beroepsbeoefenaren op een bepaald niveau binnen een bepaalde sector op grond van de cellen van het raamwerk een noodzakelijk dan wel gewenst taalcompetentieprofiel opgesteld kunnen worden. Daarin kan, per taal indien meer talen geleerd worden, in algemene termen aangegeven worden welke vaardigheden op welk niveau beheerst (moeten) worden. Verdere specificatie kan indien gewenst aangebracht worden: in eindtermen, in onderwijsprogramma's, als aantekening op een certificaat of in een taalportfolio. Zo kan men aangeven welke subvaardigheden binnen een cel extra of uitsluitend geoefend zijn, en uit welk domein of welke beroepssituatie het oefenmateriaal gehaald is. Is bijvoorbeeld de leesvaardigheid op niveau B1 bereikt door te oefenen met teksten uit een algemeen technisch domein, of heeft het accent gelegen op teksten uit de informatica of uit de autotechniek? Is gespreksvaardigheid op niveau A2 ontwikkeld binnen een commerciële bedrijfssetting of binnen de wereld van hotel en horeca? Voor vervolgopleidingen en voor werkgevers is dergelijke informatie interessant. Zij weten wat een leerling kan en wat hij of zij in de nieuwe opleiding of werksituatie zal moeten bijleren.

3 ACOA (1999). Een wending naar kerncompetenties. ‟s-Hertogenbosch: ACOA.


11

5.

RELATIE RAAMWERK MVT MET BESTAANDE NIVEAU INDELINGEN

Het onderwijs in de moderne vreemde talen in de Bve-sector kent een structurering vanuit de KSB of de KSE. Er is een Modulaire leerlijn MVT, en in de eerder geciteerde Handleiding Eindtermen voor de moderne vreemde talen van het COLO worden Standaarden Beroepstaal geïntroduceerd. We bespreken hier kort op welke wijze het Raamwerk MVT gerelateerd is aan de bestaande structurering in het talenonderwijs. De Standaarden Beroepstaal. Deze zijn gebaseerd op The Revised National Language Standards, Languages Lead Body, Londen 1996 en zijn ingebed in het Engelse systeem van de NVQ's (National Vocational Qualifications). De vier Standaarden waarin de COLO Handleiding mee gewerkt wordt corresponderen met de niveaus A2 tot en met C1 van het Common European Framework (zie COLO Handleiding, pagina 22). Daar het Common European Framework een breder draagvlak heeft dan het Engelse systeem en internationaal gezien steeds meer ingang vindt, hebben we voor het Raamwerk MVT de keuze gemaakt om aan te sluiten bij het Common European Framework. Overigens wordt door experts van het Britse en het continentale stelsel nauw samengewerkt en berusten beide indelingen op dezelfde basisideeën over functionele taalvaardigheid. De Modulaire Leerlijn MVT. Deze leerlijn is opgesteld in het project Blokkendoos in het kader van de implementatie van de KSE. De leerlijn biedt een overzicht van modules voor de moderne vreemde talen, ingedeeld in niveaus en vaardigheden. De indeling is gebaseerd op die van het Common European Framework. In de leerlijn zijn tevens de eisen geplaatst voor de schoolexamens die in het vavo afgelegd kunnen worden. De modules omschreven in de modulaire leerlijn MVT zijn niet gekoppeld aan een bepaalde doelgroep of een bepaald programma. Waar relevant kunnen de modules ook in het beroepsonderwijs gebruikt worden als uitgangspunt voor taalprogramma's. Hoewel de terminologie verschilt, stemmen de modules in grote mate overeen met de cellen en subcellen van het Raamwerk MVT. De Kwalificatiestructuur Beroepsonderwijs. Deze onderscheidt kwalificaties op vier niveaus, met assistent als laagste en middenkaderfunctionaris of specialist als hoogste. Deze niveaus zijn van een andere orde dan de taalbeheersingsniveaus uit het Raamwerk MVT. Er is geen een-op-een relatie tussen het niveau van een kwalificatie en het taalcompetentieprofiel dat bij die kwalificatie past. Het hangt af van het soort beroep hoeveel taal en wat voor soort taal er nodig is. Zo kan bijvoorbeeld voor een niveau 2 kwalificatie in de techniek leesvaardigheid in het Duits op niveau A2 gevraagd worden: voldoende voor het begrijpen van voorschriften, instructies en eenvoudige gebruiksaanwijzingen. Voor een niveau 2 kwalificatie in het internationale transport zal gespreksvaardigheid op niveau B1 nodig zijn. Een beroepschauffeur moet immers onderweg allerlei zaken, routinematige en minder voorspelbare, met allerlei mensen regelen. Hoewel over het algemeen, gezien de aard van de uit te voeren werkzaamheden, hoge taalniveaus gevraagd

12


zullen worden bij 'hoge' kwalificaties, op de niveaus 3 en vooral 4, hoeft dat niet over de hele linie het geval te zijn. Er zijn verschillen denkbaar per vaardigheid en per taal. Een hypothetisch voorbeeld van een taalcompetentieprofiel bij een kwalificatie op niveau 4 in de sector Economie maakt dit duidelijk. Taal: Engels Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

C1 B2 B1 A2 A1 Taal: Spaans Luisteren C1 B2 B1 A2 A1

De Kwalificatiestructuur Educatie. Deze onderscheidt zes kwalificatieniveaus, min of meer parallel aan de uitstroomniveaus in het reguliere onderwijs, van eind basisonderwijs tot vwo. Hier geldt hetzelfde als bij de Kwalificatiestructuur Beroepsonderwijs: taalbeheersingsniveaus staan in wezen los van kwalificatieniveaus. Voor een taal als Engels die verplicht onderwezen wordt op alle niveaus van het reguliere onderwijs, is er wel sprake van een nauwe relatie. Voor talen als Frans en Duits, en zeker voor talen als Spaans, Italiaans, Russisch, Arabisch en Turks, is dat veel minder of niet het geval. Het niveau van taalbeheersing ligt grofweg bij het eindexamen vwo voor Engels op niveau B2, voor Frans op B1 en voor Spaans op A2. Voor de moderne talen en voor het Nederlands als tweede taal zijn binnen de KSE eindtermendocumenten gemaakt, gebaseerd op de niveau-indeling van het Common European Framework. Voor het Engels is een relatie gelegd met de KSE-niveaus; voor de overige talen is die nadrukkelijk niet gelegd.


13

6.

LEERLAST

Bij het maken van inschattingen over de hoeveelheid tijd die nodig is om bepaalde taleneindtermen in het secundair beroepsonderwijs te bereiken speelt een aantal factoren een rol: Het instroomniveau; Het gewenste uitstroomniveau; De effectiviteit van het onderwijsleerproces. In deze paragraaf gaan we in op de eerste twee factoren. Op de derde factor komen we terug in de volgende paragraaf waarin de vormgeving van het talenonderwijs besproken wordt. De onderliggende niveau-indeling van het Common European Framework en het Raamwerk MVT maakt het mogelijk om doorlopende leerlijnen uit te zetten in het onderwijs in de moderne vreemde talen. De overgangsmomenten van het ene schooltype naar het andere kunnen als het ware afgetekend worden in de cellen van de niveau-indeling. Het taalcompetentieprofiel bij de instroom wordt bepaald door wat bereikt is in het voortraject, in vmbo of havo of anderszins. Bij de instroom is het van belang vast te stellen Welke talen de leerling beheerst; Welk niveau hij/zij voor de verschillende vaardigheden in elke taal heeft bereikt; In welke mate de leerling de vreemde taal daadwerkelijk kan gebruiken in de praktijk. De meest betrouwbare manier om het instroomniveau vast te stellen is het afnemen van instaptoetsen en het doen van een taalassessment in de beginperiode van het beroepsonderwijs. Veel algemene informatie zal echter beschikbaar komen als eenmaal de behaalde examenresultaten voor de talen in vmbo en havo gerelateerd kunnen worden aan de Europese niveauschalen. Een eerste, voorlopige indicatie op basis van een door CITO en SLO uitgevoerd -kleinschalig- onderzoek geeft het volgende aan4: Voor Engels wordt in de eindexamens een hoger niveau behaald dan het niveau dat af te leiden is uit de examenprogramma's; voor Duits stemmen examenresultaten en examenprogramma's redelijk overeen; voor Frans ligt het gerealiseerde niveau op het examen vaak een niveau lager dan omschreven in het programma. De luistervaardigheid voor Duits ligt bij de examens havo op B2.1, voor mavo d net boven B1.1, voor mavo c net boven A2.2. Voor Frans zijn alleen gegevens van vwo: net boven B1.2,

4 Hest, Erna van, J.H.A.L. de Jong & Gé Stoks (2001). Nederlandse taalkwalificaties in Europees verband, Enschede/Arnhem: SLO.

14


Het niveau voor leesvaardigheid ligt voor havo Engels onder B2.2, voor Duits op B2.1, voor Frans net boven B1.2. Voor mavo zijn geen gegevens beschikbaar. Het niveau voor spreekvaardigheid ligt voor havo Engels op B1.2, voor Duits net boven A2.2, voor Frans zijn alleen vwo gegevens beschikbaar: net boven A1.1. In dit overzicht zijn de niveaus A1, A2 enzovoort verder onderverdeeld in een lage en een hoge kant per niveau. Daarmee is een verfijndere plaatsing op de niveauladder mogelijk. Vervolgens worden de cellen van het raamwerk gebruikt om het gewenste taalcompetentieprofiel bij uitstroom van de opleiding in kaart te brengen. Vragen daarbij zijn: Ligt het accent op beroepsgerichte taalvaardigheid, op algemeen-maatschappelijke taalvaardigheid of op taalvaardigheid nodig voor een vervolgstudie? (soort kwalificatie) Welke vaardigheden moeten op welk taalvaardigheidsniveau beheerst worden op grond van bovenstaande accenten? (analyse van eindtermen) Met welk soort communicatieve activiteiten binnen welke context moet de leerling aan het eind van de opleiding met gemak overweg kunnen? (specificering van eindtermen leidt tot keuze van praktijksituaties, van teksten, van een specifieke woordenschat) Het verschil tussen het instroomprofiel en het gewenste uitstroomprofiel geeft aan wat de leerling tijdens de duur van de opleiding in het secundair beroepsonderwijs zal moeten leren. Dat zal per leerling en per taal sterk kunnen verschillen. Vaak zal de leerling voor een of meerdere vaardigheden een niveau omhoog moeten. In andere gevallen ligt het accent niet zozeer op niveauverhoging, maar op uitbreiding naar en toespitsing op een beroepscontext van reeds verworven algemeenmaatschappelijke taalvaardigheid. Cijfers over de omvang van de leerlast per taalvaardigheidsniveau worden in diverse publicaties alleen in heel globale zin gegeven. Er zijn immers zoveel factoren van invloed op het tempo waarin en het succes waarmee iemand een vreemde taal leert. Voor het Engels wordt geschat dat redelijk opgeleide leerders (minimaal middelbaar onderwijs) met een West-Europese moedertaal zo'n 400 uren studie nodig zullen hebben om niveau B1 (Threshold Level) te bereiken. Voor niveau A2 (Waystage) rekent men 200 uur. Voor het bereiken van de hogere niveaus is relatief meer tijd nodig. Er zijn schattingen dat elke niveaustap omhoog twee keer zoveel tijd kost als de voorafgaande. Bij talen die verder van het Nederlands af liggen dan het Engels (Frans en Spaans bijvoorbeeld) zal relatief meer studietijd per niveaustap nodig zijn. Duits is voor Nederlanders gezien de taalverwantschap relatief gemakkelijk, in het bijzonder voor de receptieve vaardigheden. In het beroepsonderwijs gaat het vaak om niveauverhoging op een of enkele vaardigheden. De studielast is daarmee weliswaar beperkter dan bij een niveaustap voor alle vaardigheden, maar bij het werken aan een of enkele vaardigheden is weer meer 'tijd per vaardigheid' nodig dan bij een algehele niveauverhoging.


15

Een factor die men bij het schatten van de leerlast in het mbo mee moet tellen is dat het niet alleen gaat om niveauverhoging, maar ook om het leren functioneren in de wereld en in de taal van het beroepsleven en de specifieke sector waarvoor de leerling wordt opgeleid. Zo kan een leerling die bij instroom al min of meer op het gewenste eindniveau zit, toch taaltraining nodig hebben om de algemene en specifieke beroepstaal te leren hanteren.

16


7.

VORMGEVING VAN PROGRAMMA’S IN HET TALENONDERWIJS

Welke resultaten leerlingen in de ontwikkeling van hun taalvaardigheid in een of meer vreemde talen zullen halen in de tijd die daarvoor in het beroepsonderwijs beschikbaar is, hangt deels af van in de persoon gelegen factoren. Bijvoorbeeld leerstijl, studievaardigheid, motivatie, aanleg, mate van contact met de vreemde taal. Daarnaast speelt de effectiviteit van het onderwijsleerproces een belangrijke rol. In het algemeen hangt de effectiviteit van onderwijsleerprocessen samen met: De mate waarin het programma aangepast is aan niveau, interesse en leerstijl van de leerling (onderwijs op maat); De mate waarin de leerling de leerstof ervaart als interessant en relevant voor de toekomstige beroepspraktijk (motivatie, relevantie leerstof); De mate waarin de leerling zelf sturing kan geven aan zijn leren en de leerstof zelfstandig kan verwerken (zelfstandig leren). In het secundair beroepsonderwijs wordt onder de noemer 'het nieuwe leren' in diverse didactische concepten en arrangementen vorm gegeven aan deze uitgangspunten. Voor het onderwijs in de moderne vreemde talen kan het Raamwerk een rol spelen bij de uitwerking van het 'nieuwe leren'. In de eerste plaats maakt het Raamwerk MVT het mogelijk om voor elke leerling een individueel leerplan op te stellen, op basis van het aanwezige taalcompetentieprofiel bij de instroom en het gewenste uitstroomprofiel (zie de vorige paragraaf). Daarmee wordt duidelijk op welk niveau de leerling onderwijs in de desbetreffende taal zal moeten krijgen. In de tweede plaats biedt het Raamwerk, door de opsomming van functionele taalvaardigheden en beroepsrelevante communicatieve activiteiten, een check op de relevantie van de leerstof die de leerling te verwerken krijgt. Over de uitvoering van het onderwijs, het methodisch-didactische niveau, doet het Raamwerk geen uitspraken. Dat aspect komt ruimschoots aan bod in de eveneens in het project Kwaliteitsimpuls MVT uitgewerkt Resource Kit, waarin zowel achtergrondinformatie voor docenten als uitgewerkte lesvoorbeelden voor talenonderwijs binnen diverse didactische arrangementen gepresenteerd worden. Op deze plaats beperken we ons tot enkele opmerkingen met betrekking tot een ideaaltypische inrichting van talenonderwijs gericht op het ontwikkelen van functionele taalvaardigheid. Individuele leerplannen veronderstellen niet dat het onderwijs geïndividualiseerd wordt. Individuele leerplannen vormen juist de grondslag voor programma's voor groepen en groepjes leerlingen en individuen, die deels aan dezelfde, deels aan verschillende leerdoelen werken. De programma's zijn flexibel ingericht met ruimte voor groepsactiviteiten, instructie en training onder leiding van een docent, zelfstudie met behulp van audiovisuele media, ICT en schriftelijk materiaal, en het gebruik van de vreemde taal in de praktijk, bijvoorbeeld het verzamelen van materiaal voor beroepsgerichte projecten, buitenlandse stages, uitwisselingen en samenwerkingen met scholen in het buitenland. Een ruimere en meer flexibele opzet van taalprogramma's moet het mogelijk maken om leerlingen van


17

verschillende opleidingen voor een groot deel samen op te laten werken, voor zover er een gemeenschappelijke grond te vinden is in de eindtermen van de opleidingen. Zaken als samenwerken bijvoorbeeld in een training gespreksvaardigheid of presentatietechnieken, en gebruik maken van een gezamenlijk taalleercentrum zijn vaak te organiseren op het niveau van een afdeling of unit. Het taalverwervingsmodel dat aan deze ideaaltypering ten grondslag ligt gaat ervan uit dat voor het leren van taal de volgende (mentale) activiteiten nodig zijn: Input - Verwerken - Oefenen - Output. Door middel van een royale input, een ruim en interessant taalaanbod, komen de leerlingen met nieuwe taalmiddelen in aanraking. Zij moeten het taalaanbod vervolgens verwerken: de betekenis begrijpen, op vormaspecten letten. Ook moet er veel geoefend worden met allerlei bouwstenen van de taal: woorden, uitdrukkingen, grammaticale verschijnselen, uitspraak, schrijfwijzen, telefoonconventies, briefconventies enzovoort. Het bevordert de taalontwikkeling als leerlingen in een vroeg stadium zelf taal produceren in levensechte (of zo levensecht mogelijke) situaties. Door de leerling te 'dwingen' tot output merkt hij wat hij al wel kan -dat motiveert- en wat hij nog niet kan -dat maakt hem gevoelig voor het oppikken van nieuwe taalmiddelen uit het taalaanbod. In dit model is geen sprake van het verwerken van een stukje leerstof in een cyclus van aanbieden - begrijpen oefenen -toepassen, maar veeleer van het creëren van optimale condities voor het natuurlijke leerproces dat het leren gebruiken van een vreemde taal inhoudt. Vandaar de nadruk op een ruim en relevant taalaanbod, het oefenen op eigen niveau, en het gebruiken van de taal in relevante situaties. Voor het talenonderwijs in het beroepsonderwijs betekenen bovenstaande uitgangspunten: Een sterke mate van flexibilisering van het talenonderwijs. Het creëren van verschillende leermogelijkheden: directe instructie en training onder leiding van een docent naast zelfstudie in een Open Leercentrum waar leerlingen nieuw materiaal kunnen verwerken, oefeningen kunnen maken, of hiaten kunnen bijspijkeren. Toepassingsmogelijkheden voor het gebruik van de vreemde taal bieden door integratie van het taal leren in beroepsgerichte projecten, stages, en dergelijke. In de 'Resource Kit' wordt verder ingegaan op de koppeling van het onderwijs in de moderne vreemde talen met didactische concepten als PGO, ILS, projectonderwijs, en dergelijke.

18


8.

TOETSING EN ASSESSMENT

In de huidige situatie wordt in het onderwijs in de moderne vreemde talen in het beroepsonderwijs voornamelijk getoetst bij het afsluiten van een module. Er wordt gekeken in welke mate een leerling de stof die in de module aangeboden is, beheerst en daar wordt een cijfer aan toegekend. De norm die gehanteerd wordt voor zakken of slagen en het toekennen van cijfers wordt vastgesteld door een individuele docent of door het docententeam van een school. Het Raamwerk MVT biedt de mogelijkheid om voortgang in de taalvaardigheid van leerlingen af te meten aan een externe, niet in de leerstof gelegen norm, zodat er een beter 'overall' beeld ontstaat van de talige competentie van de leerling in de desbetreffende vreemde taal. Dat een leerling zijn opleiding of een deelkwalificatie afsluit met een 5 of een 8 voor Duits, zegt in 'de buitenwereld' niet veel. Het is immers niet duidelijk waar die 5 of die 8 voor staat: hoe goed functioneert een leerling die deze cijfers behaald heeft in diverse vreemdtalige praktijksituaties? Koppeling van een eindcijfer aan de Europese taalniveaus geeft een beter beeld, en geeft bovendien een indicatie van het bereikte taalniveau die in heel Europa begrepen wordt. Het Raamwerk MVT helpt docenten en toetsontwikkelaars om praktijksituaties te kiezen of te ontwikkelen die illustratief zijn voor een bepaald niveau. Praktijksituaties kunnen bijvoorbeeld zijn het oplossen van een storing door in een handleiding op te zoeken wat je moet doen, het maken van afspraken per telefoon, mondeling uitleg geven over werkzaamheden of producten. In de cellen van het Raamwerk geven de tekstkenmerken aan binnen welk kader de situatie mag vallen ('Hoe moeilijk mag het zijn?'). De kenmerken van de taakuitvoering verschaffen de criteria voor een voldoende prestatie ('Hoe goed moet het zijn?'). Uit het Raamwerk kunnen als het ware beoordelingsmodellen worden afgeleid op grond waarvan toetsen assessmentopdrachten worden beoordeeld. Stel dat het streven is dat leerlingen aan het eind van hun opleiding voor een of enkele vaardigheden functioneren op niveau B2, in de professionele context waar hun opleiding op gericht is. Aan het eind van het opleidingstraject wordt door middel van een serie assessmentopdrachten vastgesteld of een leerling de norm haalt -dus voor de aangegeven vaardigheden minimaal op niveau B2 functioneert- . De leerling die de gestelde norm niet haalt, hoeft niet 'met lege handen' te vertrekken. Een assessment op een lager niveau kan uitwijzen welke taken hij -redelijk of goed- kan uitvoeren op niveau B1. Voor het toetsen van competenties, en dus ook talige competenties, zijn over het algemeen praktijksituaties of simulaties beter geschikt dan de klassieke toetsen met veel losse items en multiple choice opgaven. Probleem is dat praktijktoetsen, psychometrisch gezien, minder betrouwbaar zijn en veel afhankelijker van het oordeel van een beoordelaar. Vaak zoekt men daarom naar een tweesporen model: een combinatie van een geijkte itemtoets die voor grote groepen snel - per computer bijvoorbeeld- is af te nemen, en assessment in praktijksituaties of simulaties. Voor de talen worden steeds meer niveautoetsen ontwikkeld gekoppeld aan het Europese taalniveaus. In de nabije toekomst kan men online via toetsenbanken op internet snel een indicatie krijgen van het Europese taalniveau


19

waarop men functioneert in verschillende talen. Voor het beroepsonderwijs zouden dergelijke voorzieningen een welkome aanvulling kunnen zijn op de beoordeling van de taalvaardigheid van leerlingen in praktijksituaties.

20


9.

RELATIE RAAMWERK MVT MET DE TAALPORTFOLIO

Binnen het project Kwaliteitsimpuls MVT is gewerkt aan een taalportfolio voor de BVE sector, in het kader van het European Language Portfolio project van de Raad van Europa. Na een experimentele fase waarin zes Roc‟s in samenwerking met CINOP en SLO een model ontwikkeld hebben, is in september 2001 een algemeen Europees Taalportfolio voor de BVE aan het veld aangeboden. Het Taalportfolio heeft twee functies, een interne - reflecteren op het eigen leren, leervorderingen zichtbaar maken en structureren, en een externe - de eigen taalvaardigheid relateren aan de Europese taalniveaus. De relatie tussen taalportfolio en raamwerk is zeker voor dat laatste aspect een zeer nauwe. Leerlingen beoordelen hun taalvaardigheid aan de hand van de descriptoren in de cellen van het Raamwerk MVT. Een descriptor is een zin of alinea die kernachtig omschrijft wat een bepaalde vaardigheid op een bepaald niveau inhoudt, wat iemand op dat niveau kan. Een voorbeeld: - Kan korte en eenvoudige teksten lezen over concrete onderwerpen uit de eigen werk- of leefomgeving. Lezen, A2. De descriptoren leveren dus de grondstof voor (self) assessment van taalvaardigheid. Zelfbeoordeling louter op grond van een lijst descriptoren blijkt niet goed te werken; de descriptoren zijn daarvoor te beknopt en teveel op een metaniveau verwoord. Wat leerlingen nodig hebben is een lijst van voorbeelden, van situaties die zij zich makkelijk voor kunnen stellen of die zij zelf in de praktijk of in simulaties op school hebben meegemaakt. Het Raamwerk MVT levert op de lager gelegen niveaus, die van de subvaardigheden en van de voorbeelden daarbij, materiaal daarvoor. Daarnaast zijn er legio situaties uit de beroepscontext en uit het dagelijks leven die voor (zelf)beoordeling gebruikt kunnen worden, zolang zij maar 'passen' binnen de kaders die aangegeven worden door de descriptoren van het Raamwerk. Daarmee wordt de koppeling met de Europese taalniveaus in stand gehouden.


21

10. RELATIE MET BESTAANDE LESMATERIALEN EN LEERGANGEN Het onderwijs in de moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs kent een leerlingpopulatie met vaak zeer uiteenlopende niveaus van taalvaardigheid, met als gevolg dat er vaak gewerkt wordt met allerlei bijspijkeren uitbreidingsmateriaal waarmee leerlingen zelfstandig, bijvoorbeeld in een Open Leercentrum, aan de slag kunnen. Het Raamwerk MVT kan gebruikt worden om dergelijke materiaal te structureren en toegankelijk te maken door aan te geven aan welke vaardigheid of vaardigheden gewerkt wordt en op welk taalvaardigheidsniveau. Op vergelijkbare wijze kunnen alle op school gebruikte lesmaterialen en leergangen voorzien worden van niveau aanduidingen conform de cellen van het Raamwerk MVT. Eerst kan men dat zelf doen, als docent of team docenten. Op den duur - als de Europese taalniveaus meer ingeburgerd raken -, zullen uitgevers de niveau aanduidingen leveren. In het huidige systeem wordt bij de gepubliceerde leermaterialen voor de talen wel een koppeling gemaakt met deelkwalificaties en de daarvoor benodigde modules, maar wordt er geen indicatie gegeven van het taalvaardigheidsniveau dat nodig is om de modules door te werken. Met niveau aanduidingen gebaseerd op de Europese taalniveaus kan in het onderwijs beter vastgesteld worden welk instroomniveau bij een bepaalde taal nodig is, en wat er bij een te laag niveau aan remediërende programma's opgezet moet worden. Een andere gebruiksmogelijkheid van het Raamwerk MVT in relatie tot bestaande leergangen is die van checklist op de inhoud. Als eenmaal met behulp van het Raamwerk op leerplanniveau aangegeven is aan welke functionele taalvaardigheden gewerkt zal worden op een bepaald niveau, dan is eenvoudig na te gaan of een leergang daaraan in voldoende mate aandacht schenkt. Het gaat hier overigens slechts om een globale check op het al of niet voorkomen van situaties en taaltaken. Over de didactische kwaliteit, - de manier waarop taal aangeboden, ingeoefend en toegepast wordt - kan men op grond van het Raamwerk geen enkele uitspraak doen.

22


11. VERANKERING RAAMWERK MVT AAN DE EUROPESE TAALNIVEAUS Met het Raamwerk MVT wordt een poging gedaan om de ideeën en instrumenten uit het Common European Framework of Reference for Languages toegankelijk te maken voor een breder publiek in het BVE-veld. Het Common European Framework (CEF) is met recht een gemeenschappelijk referentiekader. In de beschrijvingen en uitwerkingen wordt rekening gehouden met alle soorten taalleerders, in alle landen en in alle leeftijdsgroepen. Die uitgebreidheid en het feit dat het een behoorlijk vaktechnisch document is, (voorlopig) alleen in het Engels verkrijgbaar, maakt het CEF voor niet-specialisten minder toegankelijk. Voor geïnteresseerden in het BVE veld is nu een beknopter raamwerk beschikbaar, dat bovendien meer toegespitst is op algemeen beroepsmatig taalgebruik en waarin illustraties zijn opgenomen uit de wereld van opleiding en beroep. Het gevaar van samenvatten en toespitsen is dat de relatie met de oorspronkelijke beschrijvingen vertroebeld raakt. Om dat gevaar te voorkomen zijn de volgende maatregelen genomen: Op het niveau van de zogenaamde 'common reference levels' biedt het Raamwerk MVT de gebruiker een vertaling van de omschrijvingen in het CEF. De globale schalen zijn opgenomen in hoofdstuk 2. Van het andere ankerpunt, de zogenaamde self-assessment grid, vindt de lezer in dit hoofdstuk de geautoriseerde vertaling. Deze tekst is ook te vinden op de website van de Raad van Europa: http://culture.coe.int/lang. In het Raamwerk MVT is in de eerste (linker)kolom van elke cel een toespitsing naar algemeen beroepsmatig taalgebruik gemaakt van de desbetreffende cellen uit het CEF. Aan de descriptoren die een hoofdcel (een van de 25) van het Raamwerk beschrijven zijn de categorieën tekstkenmerken/taalkennis en kwaliteit van de uitvoering toegevoegd. Hierin zijn de kwalitatieve aspecten uit de omschrijvingen van het CEF opgenomen. De descriptor die een algemeen-beroepsmatige taalvaardigheid op een bepaald niveau beschrijft, kon op deze manier heel beknopt geformuleerd worden. Men moet een descriptor in het Raamwerk MVT dus altijd interpreteren in samenhang met de achterliggende linguïstische vaardigheid en de performance criteria die bij een bepaalde cel horen. De clustering van subvaardigheden in het Raamwerk is een wat andere dan de onderverdeling in de diverse 'illustrative scales' in het CEF. De clustering in het Raamwerk is gekozen op grond van relevantie van subvaardigheden voor de taaltaken en de taalgebruikssituaties in beroepsopleidingen en op de werkvloer. Bij het omschrijven van de subvaardigheden en bij het kiezen van de voorbeelden is zorgvuldig gekeken naar de omschrijvingen in de diverse 'illustrative scales' in het CEF. Ondanks de andere indeling komen de meest kenmerkende elementen terug in de subvaardigheden van het Raamwerk MVT.


23

De vertaalslag van het CEF naar het Raamwerk MVT is gemaakt op grond van inhoudelijke analyses. Er ligt geen empirische, psychometrische onderbouwing aan ten grondslag. Het CEF biedt naast de globale schalen een meer uitgewerkt overzicht van de belangrijkste aspecten van taalvaardigheid op elk van de zes niveaus. Dit wordt gegeven in de vorm van een matrix, 'a draft for a self-assessment orientation tool' (CEF, CUP editie, pagina 25), waarmee een taalleerder een beeld kan krijgen van het niveau dat hij beheerst. Vervolgens kan hij meer gedetailleerde checklists voor dat niveau raadplegen voor verdere zelfevaluatie. De Nederlandse vertaling van de matrix ziet er als volgt uit: A1

A2

B1

B2

C1

C2

Ik kan zinnen en de meest woorden en basiszinnen frequente woorden begrijpen die mezelf, mijn begrijpen die betrekking familie en directe concrete hebben op gebieden die omgeving betreffen, van direct persoonlijk wanneer de mensen belang zijn (bijvoorbeeld langzaam en duidelijk basisinformatie over spreken. mezelf en mijn familie, winkelen, plaatselijke omgeving, werk). Ik kan de belangrijkste punten in korte, duidelijke eenvoudige boodschappen en aankondigingen volgen.

Ik kan de hoofdpunten begrijpen wanneer in duidelijk uitgesproken standaarddialect wordt gesproken over vertrouwde zaken die ik regelmatig tegenkom op mijn werk, school, vrije tijd enzovoort. Ik kan de hoofdpunten van veel radio- of tv-programma‟s over actuele zaken of over onderwerpen van persoonlijk of beroepsmatig belang begrijpen, wanneer er betrekkelijk langzaam en duidelijk gesproken wordt.

Ik kan een langer betoog en lezingen begrijpen en zelfs complexe redeneringen volgen, wanneer het onderwerp redelijk vertrouwd is. Ik kan de meeste nieuws- en actualiteitenprogramma's op de tv begrijpen. Ik kan het grootste deel van films in standaarddialect begrijpen.

Ik kan een langer betoog begrijpen, zelfs wanneer dit niet duidelijk gestructureerd is en wanneer relaties slechts impliciet zijn en niet expliciet worden aangegeven. Ik kan zonder al te veel inspanning tvprogramma‟s en films begrijpen.

Ik kan moeiteloos gesproken taal begrijpen, in welke vorm dan ook, hetzij in direct contact, hetzij via radio of tv, zelfs wanneer in een snel moedertaaltempo gesproken wordt als ik tenminste enige tijd heb om vertrouwd te raken met het accent.

Ik kan vertrouwde namen, woorden en zeer eenvoudige zinnen begrijpen, bijvoorbeeld in mededelin-

Ik kan teksten begrijpen die hoofdzakelijk bestaan uit hoogfrequente, alledaagse of aan mijn werk

Ik kan artikelen en verslagen lezen die betrekking hebben op eigentijdse problemen,

Ik kan lange en complexe feitelijke en literaire teksten begrijpen, en het gebruik van verschillende

Ik kan moeiteloos vrijwel alle vormen van de geschreven taal lezen, inclusief abstracte,

Begrijpen Ik kan vertrouwde Luisteren

Lezen

24

Ik kan zeer korte eenvoudige teksten lezen. Ik kan specifieke voorspelbare informatie vinden in


Spreken Interactie

gen, op posters en in catalogi.

eenvoudige, alledaagse teksten zoals advertenties, folders, menu's en dienstregelingen en ik kan korte, eenvoudige, persoonlijke brieven begrijpen.

gerelateerde taal. Ik kan de beschrijving van gebeurtenissen, gevoelens en wensen in persoonlijke brieven begrijpen.

waarbij de schrijvers een bepaalde houding of standpunt innemen. Ik kan eigentijds literair proza begrijpen

stijlen waarderen. Ik kan gespecialiseerde artikelen en lange technische instructies begrijpen, zelfs wanneer deze geen betrekking hebben op mijn terrein.

structureel of linguïstisch complexe teksten, zoals handleidingen, specialistische artikelen en literaire werken.

Ik kan deelnemen aan een eenvoudig gesprek, wanneer de gesprekspartner bereid is om zaken in een langzamer spreektempo te herhalen of opnieuw te formuleren en mij helpt bij het formuleren van wat ik probeer te zeggen. Ik kan eenvoudige vragen stellen en beantwoorden die een directe behoefte of zeer vertrouwde onderwerpen betreffen.

Ik kan communiceren over eenvoudige en alledaagse taken die een eenvoudige en directe uitwisseling van informatie over vertrouwde onderwerpen en activiteiten betreffen. Ik kan zeer korte sociale gesprekken aan, alhoewel ik gewoonlijk niet voldoende begrijp om het gesprek zelfstandig gaande te houden.

Ik kan de meeste situaties aan die zich kunnen voordoen tijdens een reis in een gebied waar de betreffende taal wordt gesproken. Ik kan onvoorbereid deelnemen aan een gesprek over onderwerpen die vertrouwd zijn, of mijn persoonlijke belangstelling hebben of die betrekking hebben op het dagelijks leven (bijvoorbeeld familie, hobby's, werk, reizen en actuele gebeurtenissen).

Ik kan zodanig deelnemen aan een vloeiend en spontaan gesprek, dat normale uitwisseling met moedertaalsprekers redelijk mogelijk is. Ik kan binnen een vertrouwde context actief deelnemen aan een discussie en hierin mijn standpunten uitleggen en ondersteunen.

Ik kan mezelf vloeiend en spontaan uitdrukken zonder merkbaar naar uitdrukkingen te hoeven zoeken. Ik kan de taal flexibel en effectief gebruiken voor sociale en professionele doeleinden. Ik kan ideeën en meningen met precisie formuleren en mijn bijdrage vaardig aan die van andere sprekers relateren.

Ik kan zonder moeite deelnemen aan welk gesprek of discussie dan ook en ben zeer vertrouwd met idiomatische uitdrukkingen en spreektaal. Ik kan mezelf vloeiend uitdrukken en de fijnere betekenisnuances precies weergeven. Als ik een probleem tegenkom, kan ik mezelf hernemen en mijn betoog zo herstructureren dat andere mensen het nauwelijks merken.

Ik kan een reeks uitdrukkingen en zinnen gebruiken om in eenvoudige bewoordingen mijn familie en andere mensen, leefomstandigheden, mijn

Ik kan uitingen op een simpele manier aan elkaar verbinden, zodat ik ervaringen en gebeurtenissen, mijn dromen, verwachtingen en ambities kan beschrijven.

Ik kan duidelijke, gedetailleerde beschrijvingen presenteren over een breed scala van onderwerpen die betrekking hebben op mijn interessegebied. Ik kan

Ik kan duidelijke, gedetailleerde beschrijvingen geven over complexe onderwerpen en daarbij sub-thema's integreren, specifieke standpunten ontwikkelen

Ik kan een duidelijke, goedlopende beschrijving of redenering presenteren in een stijl die past bij de context en in een doeltreffende logische structuur, zodat de

Productie Ik kan eenvoudige uitdrukkingen en zinnen gebruiken om mijn woonomgeving en de mensen die ik ken, te beschrijven.


25

opleiding en mijn huidige of meest recente baan te beschrijven.

Schrijven Ik kan een korte, eenvoudige ansichtkaart schrijven, bijvoorbeeld voor het zenden van vakantiegroeten. Ik kan op formulieren persoonlijke details invullen, bijvoorbeeld mijn naam, nationaliteit en adres noteren op een hotelinschrijvingsformulier

Ik kan in het kort redenen en verklaringen geven voor mijn meningen en plannen. Ik kan een verhaal vertellen, of de plot van een boek of film weergeven en mijn reacties beschrijven

Ik kan korte, eenvoudige Ik kan eenvoudige notities en boodschappen samenhangende tekst opschrijven. Ik kan een zeer schrijven over onderwerpen eenvoudige persoonlijke die vertrouwd of van brief schrijven, persoonlijk belang zijn. Ik bijvoorbeeld om iemand kan persoonlijke brieven schrijven waarin ik mijn voor iets te bedanken. ervaringen en indrukken beschrijf.

een standpunt over een actueel onderwerp verklaren en de voordelen en nadelen van diverse opties uiteenzetten.

en het geheel afronden met een passende conclusie.

toehoorder in staat is de belangrijke punten op te merken en te onthouden.

Ik kan een duidelijke, gedetailleerde tekst schrijven over een breed scala van onderwerpen die betrekking hebben op mijn interesses. Ik kan een opstel of verslag schrijven, informatie doorgeven of redenen aanvoeren ter ondersteuning vóór of tégen een specifiek standpunt. Ik kan brieven schrijven waarin ik het persoonlijk belang van gebeurtenissen en ervaringen aangeef.

Ik kan me in duidelijke, goed gestructureerde tekst uitdrukken en daarbij redelijk uitgebreid standpunten uiteenzetten. Ik kan in een brief, een opstel of een verslag schrijven over complexe onderwerpen en daarbij de voor mij belangrijke punten benadrukken. Ik kan schrijven in een stijl die is aangepast aan de lezer die ik in gedachten heb.

Ik kan een duidelijke en vloeiend lopende tekst in een gepaste stijl schrijven. Ik kan complexe brieven, verslagen of artikelen schrijven waarin ik een zaak weergeef in een doeltreffende, logische structuur, zodat de lezer de belangrijke punten kan opmerken en onthouden. Ik kan samenvattingen van en kritieken op professionele of literaire werken schrijven.

Council of Europe

De geïnteresseerde lezer vindt alle achtergrondinformatie over het Common European Framework en de verschillende schalen en niveaus in de publicatie van het CEF die in 2001 is verschenen bij Cambridge University Press.

26



27

12. OVERZICHT VAN TAALNIVEAUS EN TAALVAARDIGHEDEN IN HET RAAMWERK MVT

C1

B2

28

Luisteren Kan uitgebreide betogen over abstracte en complexe onderwerpen volgen, ook buiten het eigen interesseof vakgebied. Begrijpt veel idioom en spreektaaluitdrukkingen.

Lezen Kan tot in detail lange, complexe teksten begrijpen, waaronder specialistische artikelen en lange technische instructies op het eigen vakterrein of bedoeld voor de geïnteresseerde leek, mits moeilijke passages herlezen kunnen worden.

Gesprekken voeren Kan zich vloeiend en spontaan uitdrukken. Kan de taal flexibel en effectief gebruiken voor sociale en voor professionele doeleinden.

Spreken Kan gedetailleerde en precieze beschrijvingen geven van en formele presentaties houden over complexe onderwerpen

Schrijven Kan duidelijke, goedgestructureerde teksten over complexe onderwerpen in werk, opleiding en privé-leven adequaat en accuraat schrijven.

Begrijpt meer complexe informatie over onderwerpen uit het dagelijks leven en de wereld van opleiding en beroep in voldoende mate om de draad van het betoog te volgen.

Begrijpt een breed scala aan teksten op het eigen vak- of interessegebied. Begrijpt teksten over specialistische onderwerpen als hij voldoende kennis heeft van het desbetreffende onderwerp.

Kan op een effectieve wijze deelnemen aan (semi-)formele en informele gesprekken over onderwerpen van praktische, sociale en beroepsmatige aard. Kan in een discussie een mening geven en die met argumenten onderbouwen.

Kan een duidelijk, gedetailleerd betoog houden over een breed scala van onderwerpen uit het eigen interesseof werkgebied.

Kan duidelijke, gedetailleerde tekst schrijven over een breed scala van onderwerpen in het dagelijks leven, in het beroepsleven en in opleidingen.


B1

Begrijpt feitelijke informatie over veel voorkomende onderwerpen uit dagelijks leven en werk.

Kan feitelijke teksten over onderwerpen uit de eigen werk- of leefomgeving lezen met een redelijke mate van begrip.

Kan met redelijk gemak deelnemen aan gesprekken over onderwerpen uit het dagelijks leven, gericht op het onderhouden van sociaal contact en het regelen van zaken.

Kan een eenvoudige uiteenzetting geven over vertrouwde onderwerpen uit de eigen leef- en werkomgeving.

Kan eenvoudige samenhangende tekst schrijven over vertrouwde onderwerpen in het dagelijks leven, op opleiding of werk.

A2

Begrijpt de belangrijkste punten van korte en eenvoudige boodschappen en aankondigingen als er langzaam en duidelijk gesproken wordt.

Kan korte en eenvoudige teksten lezen over concrete onderwerpen uit de eigen werk- of leefomgeving.

Kan korte gesprekken voeren in standaardsituaties. Kan vragen stellen en beantwoorden en ideeën en informatie uitwisselen over vertrouwde onderwerpen in voorspelbare, alledaagse situaties.

Kan in eenvoudige bewoordingen een beschrijving geven van mensen, leef- en werkomstandigheden, dagelijkse routines enzovoort.

Kan korte, informele briefjes schrijven en boodschappen noteren in telegramstijl.

A1

Begrijpt vertrouwde uitdrukkingen en eenvoudige zinnen als er heel langzaam en duidelijk gesproken wordt.

Kan vertrouwde namen, woorden en zeer eenvoudige zinnen begrijpen in standaardteksten als mededelingen, posters, catalogi.

Kan deelnemen aan eenvoudige gesprekken in situaties die veel voorkomen in het dagelijks leven en op de werkplek.

Kan zich uitdrukken in losse woorden en in korte, eenvoudige zinnen over concrete zaken uit de eigen leef- of werkomgeving.

Kan losse woorden zoals personalia in formulieren invullen en een kort tekstje schrijven zoals vakantiegroeten op een ansichtkaart.


29

13. LUISTEREN

A1 Luisteren Vaardigheid

Subvaardigheden

Tekstkenmerken

Begrijpt vertrouwde uitdrukkingen en eenvoudige zinnen als er heel langzaam en duidelijk gesproken wordt

1 Direct contact Begrijpt eenvoudige instructies, uitleg, een waarschuwing, een routebeschrijving.

Op dit niveau verstaat de leerder korte, eenvoudige teksten. Het spreektempo moet laag zijn, met lange pauzes zodat de lerende de betekenis tot zich kan laten doordringen, de articulatie heel duidelijk. Standaard uitspraak, geen dialectkleuring. Woordgebruik is hoogfrequent of specifiek voor de werksituatie van de leerder.

2 Audiovisuele media 3 Bijeenkomsten en vergaderingen 4 Presentaties

Kenmerken van de taakuitvoering De leerder is afhankelijk van de hulp van degene die hem iets uitlegt. Die moet nagaan of hij begrepen wordt, veel herhalen en omschrijven.

Woordenschat: ongeveer 1000 voornamelijk frequente woorden.

A1 Luisteren: voorbeelden van taaltaken 1

Direct contact Een waarschuwing (Pas op! Aan de kant! Niet doen! Dat is heet!) begrijpen; Uitleg hoe je op een bepaalde plek komt (rechtdoor, de trap op, eerste deur links); Uitleg hoe een handeling verricht moet worden, waar iets neergezet moet worden;

A1 Luisteren: voorbeelden van situaties A1/1.1 De lerende verblijft in verband met een excursie bij een buitenlands bedrijf of buitenlandse school. Hij kan daar de uitleg hoe op een bepaalde plek te komen begrijpen („rechtdoor, de trap op, eerste deur links‟ e.d.). Ook begrijpt hij eenvoudige uitleg bijvoorbeeld over hoe een handeling verricht moet worden of waar iets neergezet moet worden. Waarschuwingen als „Pas op!‟, „Aan de kant!‟, „Niet doen!‟ en „Dat is heet!‟ zijn duidelijk voor hem.

30


A2 Luisteren Vaardigheid

Subvaardigheden

Tekstkenmerken

Kenmerken van de taakuitvoering

Begrijpt de belangrijkste punten van korte en eenvoudige boodschappen en aankondigingen als er langzaam en duidelijk gesproken wordt.

1 Direct contact Kan voldoende feitelijke informatie halen uit instructies en aanwijzingen om routinetaken uit te kunnen voeren.

De leerder begrijpt eenvoudige, goed opgebouwde teksten. Het spreektempo moet rustig zijn, de articulatie duidelijk. Standaard uitspraak, geen dialectkleuring. Woordgebruik is frequent of specifiek voor de werksituatie van de leerder.

De leerder is afhankelijk van de hulp van degene die hem iets uitlegt. Die moet langzaam en duidelijk spreken en zonodig herhalen en extra uitleg geven. Bij audiovisuele media is de leerder afhankelijk van een goede geluidskwaliteit, en van een spreker die langzaam en duidelijk spreekt.

2 Audiovisuele media Begrijpt hoofdpunten van korte en duidelijke berichten op radio en tv en van de uitleg op een eenvoudige instructievideo.


3 Bijeenkomsten en vergaderingen 4 Presentaties

A2 Luisteren: voorbeelden van taaltaken 1 Direct contact Standaardbestellingen in een café restaurant of winkel opnemen; Aanwijzingen van verkeerspolitie bij een wegomleiding of opstopping begrijpen; Aanwijzingen over de werking van een apparaat begrijpen als die 'aan het apparaat' worden uitgelegd; 2 Audiovisuele media Aanwijzingen van een telefonische computer begrijpen, bijvoorbeeld om een bepaalde persoon/afdeling aan de lijn te krijgen; Bericht over openingstijden van een bedrijf op een antwoordapparaat begrijpen; Korte, eenvoudige boodschap op eigen antwoordapparaat begrijpen; Verzoek over intercom van bedrijf om bepaald nummer te bellen of naar een bepaalde plek te komen; Aankondiging dat een bijeenkomst in het bedrijf een uur later/op een andere plaats gehouden zal worden;


31

A2 Luisteren: voorbeelden van situaties A2/1.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Hij kan daar aanwijzingen over de werking van een apparaat begrijpen als die aan het apparaat zelf worden uitgelegd. A2/ 1.2 De lerende verblijft in het buitenland. Hij kan daar de aanwijzingen van de verkeerspolitie bij een wegomleiding of opstopping begrijpen A2/1.3 De lerende werkt in een horecabedrijf of winkel en kan daar in de vreemde taal standaardbestellingen opnemen. A2/2.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Hij begrijpt daar bijvoorbeeld een oproep over het omroepsysteem om een bepaald nummer te bellen of naar een bepaalde plek te komen. A2/2.2 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met buitenlandse bedrijven. In verband daarmee kan hij de aanwijzingen van een telefonische computer begrijpen, bijvoorbeeld om een bepaalde persoon of afdeling aan de lijn te krijgen. Ook het bericht op het antwoordapparaat dat hij hoort als het bedrijf dat hij belt gesloten blijkt te zijn, kan hij verstaan. A2/2.3 De lerende heeft in verband met werk of opleiding contacten in het buitenland. Als er een korte boodschap in de vreemde taal op zijn antwoordapparaat is ingesproken, kan hij die begrijpen. A2/2.4 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Hij begrijpt daar bijvoorbeeld de aankondiging over het omroepsysteem dat een bijeenkomst een uur later of op een andere plaats gehouden zal worden.

32



33

B1 Luisteren Vaardigheid

Subvaardigheden

Tekstkenmerken


Begrijpt feitelijke informatie over veel voorkomende onderwerpen uit dagelijks leven en werk.

1 Direct contact Begrijpt details van informatie over dagelijkse werkzaamheden. Begrijpt eenvoudige technische informatie zoals gebruiksaanwijzingen voor apparaten.

De leerder begrijpt teksten over alledaagse onderwerpen waarin het spreektempo normaal is, de articulatie duidelijk, en de uitspraak standaard. Minder frequente woorden en enkele idiomatische uitdrukkingen komen voor.

De leerder begrijpt sprekers zonder dat zij hun spreektempo aanpassen aan een anderstalige toehoorder. Met slecht articulerende en snelle sprekers blijft hij moeite houden. Hij kan uitleg, instructies, lessen en presentaties volgen (op hoofdlijnen) mits die eenvoudig zijn qua woordgebruik en opbouw van het betoog.

2 Audiovisuele media Begrijpt hoofdzaken en specifieke informatie van aankondigingen en radioen tv-programma‟s, en instructievideo‟s, over actuele zaken of onderwerpen van persoonlijk of professioneel belang, mits er betrekkelijk langzaam en duidelijk gesproken wordt. 3 Bijeenkomsten en vergaderingen Kan bij routinematige bijeenkomsten over vertrouwde onderwerpen de grote lijn van de discussies volgen. 4 Presentaties Kan een korte uiteenzetting volgen over een vertrouwd onderwerp.

34


B1 Luisteren: voorbeelden van taaltaken 1 Direct contact Begrijpen welke werkzaamheden op een dag uitgevoerd moeten worden, en op welke manier/in welke volgorde; Uitleg over de bediening van een bepaald apparaat begrijpen. 2 Audiovisuele media Verkeersinformatie op de radio (bij reizen in het buitenland) begrijpen; Hoofdpunten uit het nieuws op radio en tv begrijpen; 3 Bijeenkomsten en vergaderingen Begrijpen van zaken die de deelnemers aan een regulier afdelings- of unitoverleg naar voren brengen; 4 Presentaties Een korte en eenvoudige uitleg van een leidinggevende over nieuwe werkprocedures volgen; Een uitleg van een collega over een bepaald probleem in de uitvoering van de dagelijkse werkzaamheden begrijpen; Een voorlichtingspraatje over veiligheid op de werkvloer begrijpen;

B1 Luisteren: voorbeelden van situaties B1/1.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Hij kan daar aanwijzingen begrijpen over welke werkzaamheden op een dag uitgevoerd moeten worden en op welke manier of in welke volgorde dat moet gebeuren. Ook begrijpt hij een boodschap die door een collega mondeling aan hem wordt doorgegeven. B1/1.2 De lerende werkt in zijn bedrijf met buitenlandse apparatuur. Hij kan uitleg door een buitenlandse servicemonteur over de bediening daarvan begrijpen. B1/2.1 De lerende verblijft in het buitenland. Hij kan daar de verkeersinformatie op de radio begrijpen. Ook de hoofdpunten uit het nieuws op radio en tv begrijpt hij. B1/3.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf en is daar aanwezig bij het reguliere werkoverleg van zijn team of afdeling. Van de inbreng van die deelnemers die duidelijk spreken in de standaarduitspraak, kan hij de hoofdpunten begrijpen. B1/4.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Een korte en eenvoudige uitleg van een leidinggevende daar over nieuwe werkprocedures kan hij volgen. Ook een voorlichtingspraatje over veiligheid op de werkvloer begrijpt hij. B1/4.2 De lerende werkt in een bedrijf waar ook buitenlandse collega‟s werkzaam zijn. Hij begrijpt de uitleg van een van hen over een bepaald probleem in de uitvoering van de dagelijkse werkzaamheden. B1/4.3 De lerende komt in werk of opleiding in contact met buitenlandse producten. Hij kan daarover een korte productpresentatie volgen.


35

B2 Luisteren Vaardigheid

Subvaardigheden

Tekstkenmerken


Begrijpt meer complexe informatie over onderwerpen uit het dagelijks leven en de wereld van opleiding en beroep in voldoende mate om de draad van het betoog te volgen.

1 Direct contact Kan uit langere betogen gedetailleerde informatie halen over vertrouwde en minder vertrouwde werkzaamheden. Begrijpt technische informatie op het eigen werkterrein.

Lengte van de teksten speelt geen rol meer. Het spreektempo is normaal, de uitspraak standaard, hoogstens een lichte dialectkleuring. Spreektaal en meer formele taal met minder frequente woorden en idiomatische uitdrukkingen komen voor.

De leerder begrijpt sprekers zonder dat zij hun spreektempo aanpassen aan een anderstalige toehoorder. Met slecht articulerende en snelle sprekers blijft hij moeite houden, evenals met sprekers met een sterk familiair of formeel taalgebruik. De hoofdlijnen van ingewikkelde betogen kan hij volgen als ze duidelijk gemarkeerd zijn door middel van signaalwoorden.

2 Audiovisuele media Kan radioen tvprogramma‟s en instructievideo‟s binnen de eigen interessesfeer goed volgen, mits gepresenteerd in een standaard uitspraak in een normaal spreektempo. 3 Bijeenkomsten en vergaderingen Kan de hoofdlijnen volgen en specifieke informatie over het eigen werkterrein halen uit discussies, ook bij minder routinematige bijeenkomsten. 4 Presentaties Kan in een langere uiteenzetting over een onderwerp op het eigen werkterrein de grote lijn en de hoofdpunten volgen, ook als het betoog inhoudelijk en qua taal ingewikkeld is.

36


B2 Luisteren: voorbeelden van taaltaken 1 Direct contact De wensen van een klant destilleren uit een uitgebreid verzoek om informatie of een klacht; De werking van een apparaat of de procedures met betrekking tot bepaalde werkzaamheden destilleren uit mondelinge informatie van een collega, leidinggevende, of vertegenwoordiger; 2 Audiovisuele media Aankondigingen op een station of luchthaven over bijvoorbeeld veranderingen in vertrektijden begrijpen, als het spreektempo normaal is en de verstaanbaarheid goed; Hoofdpunten begrijpen uit een documentaire over een bekend onderwerp; 3 Bijeenkomsten en vergaderingen Verschillende standpunten en posities begrijpen van partijen bij een onderhandeling over een bekend onderwerp; 4 Presentaties Een toespraak volgen waarin een leidinggevende informatie geeft over een reorganisatie van de afdeling/werkeenheid; Een technische demonstratie volgen waarin informatie wordt gegeven over de werking van een nieuwe machine; Een uiteenzetting volgen waarin de producten of diensten van het eigen bedrijf worden vergeleken met die van een concurrent.

B2 Luisteren: voorbeelden van situaties B2/1.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Uit uitgebreide mondelinge informatie van een collega of leidinggevende kan hij de procedures met betrekking tot bepaalde werkzaamheden destilleren, of de werking van een apparaat afleiden. B2/1.2 De lerende werkt in zijn bedrijf met buitenlandse apparatuur. Hij kan uit de uitgebreide mondelinge informatie van een buitenlandse vertegenwoordiger de werking daarvan afleiden B2/1.3 De lerende werkt in een bedrijf dat zaken doet met buitenlandse klanten. Als een dergelijke klant een uitgebreid verzoek om informatie doet of een klacht uit, kan de lerende daaruit de wensen van de klant destilleren. B2/2.1 De lerende verblijft in het buitenland. Hij kan daar goed verstaanbare aankondigingen op een station of luchthaven over bijvoorbeeld veranderingen in vertrektijden begrijpen. B2/2.2 De lerende beluistert of bekijkt een radio- of tv-documentaire over een bekend onderwerp. Hij kan daar de hoofdpunten uit begrijpen. B2/2.3 De lerende heeft een functie waarin hij via vakliteratuur en andere media zijn kennis op peil moet houden. Hij kan daartoe de informatie op instructievideo‟s op zijn vakgebied en vakspecifieke tv-programma‟s begrijpen.


37

B2/3.1 De lerende heeft een functie waarin hij in bijeenkomsten en vergaderingen in contact komt met buitenlandse klanten en/of partners. Tijdens onderhandelingen over bekende onderwerpen kan hij de verschillende standpunten en posities van partijen begrijpen. B2/4.1 De lerende werkt in een bedrijf van buitenlandse eigenaars. Als een buitenlandse leidinggevende informatie geeft over bijvoorbeeld een reorganisatie van de afdeling of werkeenheid kan de lerende zijn toespraak volgen. Ook een uiteenzetting waarin de producten of diensten van het eigen bedrijf met die van de concurrent worden vergeleken, kan hij begrijpen. B2/4.2 De lerende werkt in zijn bedrijf met buitenlandse apparatuur. Hij kan een technische demonstratie volgen waarin informatie wordt gegeven over de werking van een nieuwe machine.

38



39

C1 Luisteren Vaardigheid

Subvaardigheden

Tekstkenmerken


Kan uitgebreide betogen over abstracte en complexe onderwerpen volgen, ook buiten het eigen interesseof vakgebied. Begrijpt veel idioom en spreektaaluitdrukkingen.

1 Direct contact Kan gedetailleerde informatie halen uit langere, complexe en inhoudelijk ingewikkelde betogen. Begrijpt complexe technische informatie op het eigen vakterrein.

Het spreektempo is normaal tot snel. Articulatie en intonatie kunnen afwijken van de standaardnorm. Uitspraak kan een dialectkleuring hebben. Teksten kunnen slecht gestructureerd zijn doordat relaties niet expliciet aangegeven zijn. Teksten kunnen slecht verstaanbaar zijn door een slechte geluidskwaliteit of omgevingslawaai.

De leerder kan complexe en slecht of niet-expliciet gestructureerde teksten begrijpen, mits de teksten binnen zijn algemene cognitieve bereik en kennisniveau liggen.

2 Audiovisuele media Kan een breed scala aan aankondigingen en radioen tv-programma‟s volgen, ook met afwijkingen van de standaard in taalgebruik en uitspraak. Begrijpt details en impliciete verwijzingen naar de relaties tussen personen. 3 Bijeenkomsten en vergaderingen Kan een complexe argumentatie over onderwerpen op het eigen vakterrein volgen. Kan de interactie tussen verschillende sprekers met gemak volgen, ook als het over ingewikkelde of onbekende onderwerpen gaat.. 4 Presentaties Kan de meeste uiteenzettingen met redelijk gemak volgen. Kan gedetailleerde informatie begrijpen bij onderwerpen op het eigen werkterrein, en kan de grote lijn en de hoofdpunten volgen bij onderwerpen buiten het eigen werkterrein.

40


C1 Luisteren: voorbeelden van taaltaken 1 Direct contact Informatie van een projectleider over budgettering en werkplanning begrijpen; Instructies voor de bediening van professionele technische apparaten begrijpen; Technische specificaties van producten en diensten begrijpen; 2 Audiovisuele media Moeilijk verstaanbare aankondigingen op een station of luchthaven over bijvoorbeeld veranderingen in vertrektijden begrijpen; 3 Bijeenkomsten en vergaderingen Een onderhandelingsgesprek volgen waarin een contract voor een bepaalde dienst of product wordt voorbereid; 4 Presentaties Een vaktechnische presentatie volgen waarin de vooren nadelen van een nieuw product worden beschreven.

C1 Luisteren: voorbeelden van situaties C1/1.1 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. De inhoudelijk ingewikkelde informatie van bijvoorbeeld een projectleider over budgettering en werkplanning kan hij begrijpen. C1/1.2 De lerende werkt in zijn bedrijf of opleiding met buitenlandse apparatuur. Hij begrijpt complexe technische informatie wat betreft het gebruik van professionele technische apparaten. Ook technische specificaties van producten en diensten kan hij volgen. C1/2.1 De lerende verblijft in het buitenland. Hij kan daar moeilijk verstaanbare aankondigingen op een station of luchthaven over bijvoorbeeld veranderingen in vertrektijden begrijpen. C1/3.1 De lerende heeft een functie waarin hij in bijeenkomsten en vergaderingen in contact komt met buitenlandse klanten en/of partners. Hij kan een onderhandelingsgesprek volgen waarin een contract voor een bepaalde dienst of product wordt voorbereid C1/4.1 De lerende werkt in een bedrijf dat contacten onderhoudt met buitenlandse leveranciers. Hij kan een vaktechnische presentatie volgen waarin de vooren nadelen van een nieuw product worden beschreven. C1/4.2 De lerende bezoekt een beurs in het buitenland op zijn vakgebied. Hij kan vaktechnische presentaties over diensten en producten volgen.


41

14. LEZEN

A1 Lezen Vaardigheid

Subvaardigheden

Tekstkenmerken


Kan vertrouwde namen, woorden en zeer eenvoudige zinnen begrijpen in standaardteksten als mededelingen, posters, catalogi.

1 Overzichten en formulieren Kan basale informatie opzoeken in eenvoudige werkroosters, dienstregelingen, een 'Gouden Gids', reclamefolders, rekeningen, prijslijsten. Begrijpt eenvoudige formulieren voldoende om ze te kunnen verwerken (invullen, sorteren).

De teksten zijn zeer kort en eenvoudig. De tekst wordt vaak ondersteund door illustraties. De teksten hebben een zeer eenvoudige structuur en vaak een schematische opbouw.

Het leestempo ligt laag. De tekst wordt zin voor zin ontcijferd, waarbij zonodig zinnen opnieuw gelezen worden. Begrip is vaak afhankelijk van plaatjes, symbolen, schema's. Bij langere teksten kan de leerder alleen maar globaal het onderwerp van de tekst bepalen of informatie als namen, plaatsen, tijden in de tekst opzoeken.


2 Aanwijzingen en instructies Begrijpt basale informatie in teksten als borden, opschriften, eenvoudige geïllustreerde gebruiksaanwijzingen. 3 Correspondentie Begrijpt een korte mededeling op een ansichtkaart. 4 Rapporten, verslagen en artikelen

A1 Lezen: voorbeelden van taaltaken 1 Overzichten en formulieren Vertrektijden opzoeken in een reisschema; Hotelreserveringen checken; Leverancier van product of dienst opzoeken in Gouden Gids;.

42


Bestelnummer of prijs van een bekend product opzoeken in een catalogus: Rekeningen controleren en sorteren; Weten wat voor weer het morgen wordt op grond van kort geïllustreerd weerbericht in de krant; Menu begrijpen in een wegrestaurant; 2 Aanwijzingen en instructies Verkeersaanwijzingen en bewegwijzering lezen; Je weg vinden in een groot gebouw door het lezen van de borden; Instructies bij bekende apparaten als fotokopieerapparaat, koffieautomaat, automaat voor het maken van pasfoto's opvolgen; Belangrijke aanwijzingen met betrekking tot veiligheid in een gebouw begrijpen; Een eenvoudige routebeschrijving kunnen volgen; 3 Correspondentie Een (vakantie)groet op een ansichtkaart begrijpen; Een eenvoudige e-mail of fax begrijpen, bijvoorbeeld bevestiging aankomsttijd buitenlandse gast;

A1 Lezen: voorbeelden van situaties A1/1.1De lerende is in verband met werk of opleiding zelfstandig op reis in het buitenland. Hij kan vertrektijden opzoeken in een reisschema en hotelreserveringen checken. Hij kan een menu begrijpen in een wegrestaurant en in de krant opzoeken wat voor weer het morgen wordt op grond van een kort geïllustreerd weerbericht. Hij kan in een 'Gouden Gids' of in een VVV-gids een autoverhuurbedrijf opzoeken. A1/1.2 De lerende werkt voor een bedrijf dat opdrachten uitvoert in het buitenland. Voor een dergelijk buitenlands project kan hij in een catalogus bestelnummer en prijs van een bekend product opzoeken. Buitenlandse rekeningen kan hij controleren en sorteren. A1/2.1 De lerende verblijft in verband met een uitwisseling in een buitenlandse onderwijsinstelling. Hij kan in het grote gebouw de weg vinden door het lezen van de borden en de instructies opvolgen bij bekende apparaten als fotokopieerapparaat en koffieautomaat. Ook belangrijke aanwijzingen met betrekking tot veiligheid in het gebouw kan hij begrijpen. Een eenvoudige routebeschrijving, bijvoorbeeld hoe hij van het station naar de school moet komen, begrijpt hij. A1/3.1 De lerende heeft in verband met een internationale uitwisseling contact gekregen met een buitenlandse student. Hij kan diens (vakantie)groet op een ansichtkaart begrijpen. A1/3.2 De leidinggevende van de lerende verwacht bezoek uit het buitenland. De lerende begrijpt een eenvoudige e-mail of fax waarin de buitenlandse gast zijn aankomsttijd bevestigt en kan het bericht aan zijn baas doorgeven.


43

A2 Lezen Vaardigheid

Subvaardigheden

Tekstkenmerken


Kan korte en eenvoudige teksten lezen over concrete onderwerpen uit de eigen werk- of leefomgeving.

1 Overzichten en formulieren Kan informatie uit standaardformulieren en overzichten in het dagelijks werk in voldoende mate begrijpen om ernaar te handelen.

De teksten zijn kort en eenvoudig. De tekst wordt vaak ondersteund door illustraties. De woorden zijn hoogfrequent of zijn internationaal bekend. De opbouw van de tekst en de tekststructuur is eenvoudig. Relaties tussen zinnen worden aangegeven door frequente verbindingswoorden.

Het leestempo ligt duidelijker lager dan van een native speaker. Bij teksten waarin minder frequente woorden en uitdrukkingen voorkomen zoals stukjes uit een krant of folder kan de leerder alleen de globale strekking begrijpen of informatie in de tekst zoeken.

2 Aanwijzingen en instructies Begrijpt voorschriften, instructies en eenvoudige gebruiksaanwijzingen in het Woordenschat: ongeveer dagelijks werk. 2000 voornamelijk frequente woorden. 3 Correspondentie Begrijpt korte standaardbrieven en faxen in persoonlijk leven en werk. 4 Rapporten, verslagen, artikelen Kan in korte, eenvoudige teksten over onderwerpen gerelateerd aan eigen werk of levenssfeer specifieke informatie vinden..

44


A2 Lezen: voorbeelden van taaltaken 1 Overzichten en formulieren Beste aanbieding voor product of dienst vinden door reclamefolders of prijslijsten te vergelijken; Een reisschema opstellen op basis van informatie uit kaarten, dienstregelingen, openingstijden van beurzen of toeristische attracties; Een bestelling samenstellen op basis van een bestelbon of opdrachtformulier; In werkbriefje/werkrooster achterhalen wanneer je dienst heb en wat je taken voor een bepaalde dag zijn; Een programma opzoeken in een tv-gids; In kleine advertenties in een krant zoeken naar goederen of diensten; Een excursie organiseren op basis van informatie in een toeristische folder/'what to do' gids; Standaardformulieren in het buitenlandse wegverkeer begrijpen en invullen; Informatie over bekende apparatuur opzoeken in een brochure of catalogus; 2 Aanwijzingen en instructies Opschriften met betrekking tot veiligheid op de werkplek en het gebruik van materialen begrijpen; Instructies op apparaten als telefooncel, automaat voor treinkaartjes, geldautomaat en eenvoudige apparaten op de werkvloer opvolgen; Instructies bij bekende computerprogramma's opvolgen; Instructies voor het uitvoeren van werkzaamheden opvolgen; Gedragsregels voor bijvoorbeeld het gebruik van de kantine, verlof vragen, ziek melden opvolgen; Bij een storing de juiste passage in een handleiding kunnen vinden; 3 Correspondentie Een eenvoudige zakelijke brief, fax of e-mail begrijpen, bijvoorbeeld over het maken of bevestigen van een afspraak, het aanvragen van een folder, het plaatsen van een bestelling, een verzoek om iets op te sturen; Standaardbrieven en -circulaires van het eigen bedrijf begrijpen: bijvoorbeeld over verlofdagen, onkostenvergoedingen, bedrijfskleding, personeelsbijeenkomsten; Standaardbrieven van gemeentelijke en andere instanties (bij verblijf in het buitenland) begrijpen, bijvoorbeeld over het ophalen van vuilnis, het uitvoeren van werkzaamheden, verzoek om een afspraak te maken; Eenvoudige persoonlijke correspondentie begrijpen: vakantiegroeten, verslag van gebeurtenissen, welbevinden van contactpersoon en diens vrienden en familie.


45

4 Rapporten, verslagen, artikelen Informatie ten aanzien van het 'wat' en 'waar' vinden in een korte beschrijvende tekst in een krant of bedrijfs- of personeelsblad: verslag van een bijeenkomst of gebeurtenis, programma voor een excursie of werkbezoek. Globale strekking begrijpen en specifieke informatie vinden in korte informatieve teksten in folders en brochures: beschrijving van een bedrijf, en zijn producten en diensten; het aanbod van een hotel, een beurs, een toeristische attractie.

A2 Lezen: voorbeelden van situaties A2/1.1 De lerende is in verband met werk of opleiding zelfstandig op reis in het buitenland. Hij kan op basis van informatie uit kaarten, dienstregelingen, openingstijden van beurzen of toeristische attracties een reisschema opstellen. Ook kan hij een excursie organiseren op basis van informatie in een toeristische folder of gids. In een tv-gids kan hij een programma opzoeken. A2/1.2 De lerende werkt voor een bedrijf dat opdrachten uitvoert in het buitenland. Voor een dergelijk buitenlands project kan hij ter plaatse in kleine advertenties in een krant zoeken naar goederen of diensten. Hij kan folders en prijslijsten vergelijken om de beste aanbieding voor een product of dienst te vinden. Informatie over bekende apparatuur kan hij opzoeken in een brochure of catalogus. A2/1.3 De lerende werkt in een bedrijf dat goederen exporteert naar het buitenland. Hij kan in dat verband een bestelling samenstellen op basis van een bestelbon of opdrachtformulier. A2/1.4 De lerende is voor een bedrijf dat goederen exporteert veel in het buitenland onderweg. Hij kan standaardformulieren in het buitenlandse wegverkeer begrijpen en invullen. A2/2.1 De lerende verblijft in verband met stage of uitwisseling in een buitenlands bedrijf of instelling. Hij kan daar de instructies voor het uitvoeren van werkzaamheden opvolgen, alsmede de gedragsregels voor bijvoorbeeld het gebruik van de kantine, verlof vragen en ziek melden. Hij kan de instructies opvolgen bij eenvoudige apparaten op de werkvloer en bij bekende computerprogramma's Ook opschriften met betrekking tot veiligheid en het gebruik van materialen op de werkplek kan hij begrijpen. Bij een storing kan hij de juiste passage in een handboek vinden. A2/2.2 De lerende verblijft in verband met werk of stage in het buitenland. Hij kan daar instructies opvolgen op apparaten als de telefooncel, een automaat voor treinkaartjes of een geldautomaat. A2/3.1 De lerende heeft in verband met een internationale uitwisseling contact gekregen met een buitenlandse collega. Hij kan diens persoonlijke correspondentie over zichzelf, zijn familie en vrienden begrijpen. Het gaat om zaken als vakantiegroeten, een verslag van gebeurtenissen, berichten over welbevinden enzovoort. A2/3.2 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een buitenlands bedrijf. Hij begrijpt standaardbrieven en circulaires van het bedrijf, bijvoorbeeld over verlofdagen, onkostenvergoedingen, bedrijfskleding en personeelsbijeenkomsten. A2/3.3 De lerende verblijft in verband met werk of stage in het buitenland. Hij kan standaardbrieven begrijpen van gemeentelijke en andere instanties, bijvoorbeeld over het ophalen van vuilnis, het uitvoeren van werkzaamheden of een verzoek om een afspraak te maken.

46


A2/3.4 De lerende werkt in een bedrijf dat goederen of diensten exporteert naar het buitenland. Hij begrijpt in dat verband een eenvoudige zakelijke brief, fax of e-mail, bijvoorbeeld om een afspraak te maken of te bevestigen, een folder aan te vragen of een bestelling te plaatsen of met het verzoek iets op te sturen. A2/4.1 De lerende bezoekt een bedrijf in het buitenland. In dat verband begrijpt hij een korte beschrijvende tekst in een krant of bedrijfs- of personeelsblad, bijvoorbeeld een verslag van een bijeenkomst of gebeurtenis of een programma voor een excursie of werkbezoek. Hij begrijpt de hoofdlijnen van een korte informatieve tekst waarin het bedrijf en zijn producten en diensten beschreven worden. A2/4.2 De lerende verblijft in verband met werk of stage in het buitenland. In folders en brochures, bijvoorbeeld van een hotel, beurs of toeristische attractie, kan hij specifieke informatie vinden: plaats, kosten, openingstijden enzovoort.


47

B1 Lezen Vaardigheid

Subvaardigheden

Tekstkenmerken


Kan feitelijke teksten over onderwerpen uit de eigen werk- of leefomgeving lezen met een redelijke mate van begrip.

1 Overzichten en formulieren Kan informatie in complexe formulieren en standaarddocumenten in het dagelijks werk snel vinden en in voldoende mate begrijpen om ernaar te handelen.

De lengte van de tekst speelt geen rol meer. De teksten zijn helder vormgegeven. Langere teksten hebben een duidelijke indeling in alinea's of paragrafen met koppen en tussenkoppen. De woorden vallen binnen een algemeen (niet-formeel) schrijftaalregister of zijn specifiek voor het onderwerp van de tekst.

Het leestempo ligt nog lager dan van een native speaker. Ingewikkelde teksten als voorschriften en technische rapporten vereisen veel tijd en gebruik van een woordenboek. Het opzoeken van informatie in documenten die dagelijks gebruikt worden (een handleiding, vrachtformulieren, bestelbonnen) gaat snel en gemakkelijk.

2 Aanwijzingen en instructies Kan informatie halen uit technische documenten. Begrijpt eenvoudige handleidingen en werkinstructies. 3 Correspondentie Begrijpt de feitelijke informatie en de emotionele lading in persoonlijke en zakelijke brieven goed genoeg om adequaat te kunnen reageren. 4 Rapporten, verslagen, artikelen Kan de belangrijkste punten halen uit beschrijvende en opiniërende teksten over bekende onderwerpen.

B1 Lezen: voorbeelden van taaltaken 1 Overzichten en formulieren Bij een ongeluk een schadeformulier begrijpen; Bij import en export formulieren in verband met valuta, transport en verzekeringen begrijpen; Vrachtbrieven, cognossementen en dergelijke controleren op juiste informatie; Een sollicitatieformulier begrijpen; Een inschrijfformulier voor een beurs begrijpen;

48


2 Aanwijzingen en instructies Informatie voor het uitvoeren van werkzaamheden halen uit tekeningen, bestekken en dergelijke, zonodig in combinatie met de relevante passages uit een eenvoudige handleiding; Eenvoudige en helder geschreven gebruiksaanwijzingen begrijpen van apparaten als een video, een printer, een hogedrukspuit, en vergelijkbare apparaten op de werkvloer; Instructies begrijpen voor het in elkaar zetten van een kast, het aanleggen van een huistelefooncentrale, het monteren van een schakelkast, en dergelijke; Informatie over toepassing en bijverschijnselen begrijpen in bijsluiters van medicijnen; 3 Correspondentie Een klachtenbrief lezen en inschatten hoe kwaad de klager/hoe ernstig de klacht is; Uit een brief, fax of e--mail met een verzoek om informatie halen welke informatie in het antwoord verwerkt moet worden; Correspondentie met buitenlandse relaties rond afspraken, annuleringen, offertes, levertijden en voorwaarden controleren op inhoud ('staat er wat afgesproken was'?); Persoonlijk getinte berichten van zakelijke relaties of samenwerkingspartners voldoende begrijpen om adequaat te kunnen reageren, bijvoorbeeld op tijd iets van je laten horen, informeren naar wat blijkbaar belangrijk is voor de partner; 4 Rapporten, verslagen, artikelen Begrijpen van voorlichtingsmateriaal: folders, brochures, advertenties in kranten (overheidsinformatie); Hoofdlijnen uit artikelen in kranten en periodieken over toeristische onderwerpen begrijpen, om ze in het Nederlands te kunnen weergeven; Uit diverse bronnen informatie verzamelen ten behoeve van excursies (toerisme); Publieksinformatie in de vorm van folders, brochures over een bedrijf en zijn producten en diensten begrijpen; Reclamefolders en reclame-uitingen begrijpen; Dagelijks nieuws en korte berichten uit plaatselijke krant, artikeltjes in een personeelsblad begrijpen; Korte artikeltjes over onderwerpen op het eigen vakterrein in een niet-gespecialiseerde tijdschriften (bijlage krant, hobbytijdschriften, populair-wetenschappelijke tijdschriften voor de jeugd); Personeelsadvertenties en functie-informatie lezen en begrijpen; Aangevraagde informatie in verband met een bestelling lezen; Informatie over producten, materialen, apparaten halen uit technische rapporten op het eigen werkterrein; Verklarende tekst bij grafieken, tabellen, en schema's begrijpen; Achtergrondinformatie uitgereikt bij een demonstratie of presentatie begrijpen.


49

B1 Lezen: voorbeelden van situaties B1/1.1De lerende is in verband met werk of opleiding zelfstandig op reis in het buitenland. Hij kan in geval van een ongeluk een schadeformulier begrijpen B1/1.2 De lerende wil solliciteren bij een internationaal bedrijf. Hij kan het in de vreemde taal gestelde sollicitatieformulier begrijpen. B1/1.3 De lerende werkt in een bedrijf dat goederen in- en exporteert. Hij kan formulieren in verband met valuta, transport en verzekeringen begrijpen. Ook kan hij vrachtbrieven, cognossementen en dergelijke. controleren op juiste informatie. B1/1.4 De lerende wil een beurs bezoeken in het buitenland. Hij kan het inschrijfformulier voor de beurs begrijpen. B1/2.1 De lerende werkt in een bedrijf dat opdrachten uitvoert voor buitenlandse opdrachtgevers. Hij kan de nodige informatie voor het uitvoeren van werkzaamheden halen uit tekeningen, bestekken en dergelijke, zonodig in combinatie met de relevante passages uit een eenvoudige handleiding. B1/2.2 De lerende verblijft in verband met werk of stage in het buitenland. Hij begrijpt eenvoudige en helder geschreven gebruiksaanwijzingen van apparaten als een video, een printer, een hogedrukspuit. Ook kan hij eenvoudige werkinstructies begrijpen, zoals die voor het in elkaar zetten van een kast, het aanleggen van een huistelefooncentrale, het monteren van een schakelkast. Hij kan informatie over toepassing en bijverschijnselen van medicijnen begrijpen uit bijsluiters. B1/3.1 De lerende heeft in verband met werk of opleiding contact gekregen met een buitenlandse collega. Hij kan diens persoonlijk getint berichten voldoende begrijpen om adequaat te kunnen reageren, bijvoorbeeld door op tijd iets van zich te laten horen of te informeren naar wat blijkbaar belangrijk is voor de partner. B1/3.3 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Hij kan in dat verband correspondentie met buitenlandse relaties rond afspraken, annuleringen, offertes, levertijden en –voorwaarden controleren op inhoud om zo na te gaan of er staat wat afgesproken was. Uit een brief, fax of e-mail met een verzoek om informatie kan hij afleiden welke informatie in het antwoord verwerkt moet worden. Ook kan hij een klachtenbrief lezen en daarbij de gevoelens van de klager en de ernst van de klacht inschatten. B1/4.1 De lerende maakt op een beurs kennis met een bedrijf in het buitenland. Hij begrijpt de uitgereikte publieksinformatie in de vorm van folders en brochures over het bedrijf en zijn producten en diensten. Ook achtergrondinformatie uitgereikt tijdens een demonstratie of presentatie kan hij begrijpen. B1/4.2 De lerende werkt bij een internationaal opererend bedrijf. Hij begrijpt hij personeelsadvertenties en functie-informatie, en korte stukjes in het personeelsblad die in de vreemde taal geschreven zijn. B1/4.2 De lerende heeft een technische functie. Hij kan informatie over producten, materialen en apparaten halen uit technische rapporten op het eigen werkterrein. Hij begrijpt de verklarende tekst bij grafieken, tabellen en schema's

50


B1/4.3 De lerende heeft een functie waarin hij zich bezighoudt met het organiseren van toeristische activiteiten. Hij kan hoofdlijnen uit artikelen in kranten en periodieken over toeristische onderwerpen begrijpen en uit diverse bronnen informatie verzamelen ten behoeve van excursies. B1/4.5 De lerende werkt in een bedrijf dat zaken doet met buitenlandse firma's Hij kan aangevraagde informatie in verband met een bestelling lezen. B1/4.6 De lerende verblijft in verband met stage of uitwisseling in het buitenland. Hij kan de belangrijkste punten in eenvoudige overheidsinformatie in de vorm van folders, brochures en advertenties in kranten begrijpen. Ook begrijpt hij reclamefolders en reclame-uitingen, alsmede het dagelijks nieuws en korte berichten uit de plaatselijke krant. Hij begrijpt de belangrijkste punten in eenvoudige artikelen over onderwerpen op het eigen vakterrein in bijvoorbeeld een bijlage van een krant, een hobbytijdschrift, een populair-wetenschappelijke tijdschrift voor de jeugd.


51

B2 Lezen Vaardigheid

Subvaardigheden

Tekstkenmerken


Begrijpt een breed scala aan teksten op het eigen vak- of interessegebied. Begrijpt teksten over specialistische onderwerpen als hij voldoende kennis heeft van het desbetreffende onderwerp.

1 Overzichten en formulieren

Aan de lengte van de tekst en aan de vormgeving worden geen bijzondere eisen meer gesteld. De tekststructuur kan ondoorzichtig zijn. Feiten en meningen, argumentaties, beschrijvingen vanuit verschillende perspectieven kunnen in de tekst verwerkt zijn. Specialistisch taalgebruik komt voor.

De lerende leest vlot. Hij kan zijn leesstijl en leestempo aanpassen aan tekst en leesdoel. Hij beschikt over een ruim vocabulaire maar heeft voor een nauwkeurig begrip van moeilijke passages een woordenboek nodig. De lerende begrijpt formele en ambtelijke stukken in die mate dat hij hulp kan inroepen van en kan overleggen met deskundigen.

2 Aanwijzingen en instructies Begrijpt complexe handleidingen en werkinstructies binnen het eigen werk- of vakterrein als moeilijke passages herlezen kunnen worden. 3 Correspondentie Kan correspondentie met betrekking tot het eigen werkterrein of interessegebied lezen en vlot en met gemak de bedoeling van de schrijver achterhalen. 4 Rapporten, verslagen, artikelen Kan snel de relevantie bepalen van en informatie vinden in teksten over een breed scala aan onderwerpen in de eigen werksfeer. Kan met behulp van een woordenboek passages uit moeilijke teksten nauwkeurig begrijpen.

52


B2 Lezen: voorbeelden van taaltaken 2 Aanwijzingen en instructies Een handboek raadplegen bij het inwerken op nieuwe machines, of nieuwe procedures; 3. Correspondentie Een ingewikkelde klachtenbrief met betrekking tot goederen of diensten van het eigen bedrijf lezen en er de informatie uithalen die nodig is om een antwoord op te stellen; Brieven van instanties of overheden begrijpen bijvoorbeeld in verband met werk of stageplaats in het buitenland; 4 Rapporten, verslagen, artikelen Marktinformatie over een bepaald product verzamelen en analyseren; De voorwaarden in een polis, offerte of contract doornemen en checken; bij twijfel de hulp van een deskundige/een leidinggevende kunnen inroepen: Een studieboek op het eigen vakterrein lezen; Informatie zoeken in voorlichtings- en wervingsmateriaal over moeilijke onderwerpen: subsidiemaatregelen, scholings- en opleidingsmogelijkheden, vestigingsmogelijkheden; Artikelen uit kranten en tijdschriften, bestemd voor een algemeen lezerspubliek snel doorlezen, de meest interessante meer in detail lezen; Formele verslagen van bijvoorbeeld een afdelingsoverleg of de ondernemingsraad begrijpen;

B2 Lezen: voorbeelden van situaties B2/2.1 De lerende werkt met ingewikkelde apparatuur. Bij het inwerken op nieuwe machines of nieuwe procedures kan hij een handboek raadplegen. B2/3.1 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Hij kan in dat verband een ingewikkelde klachtenbrief met betrekking tot goederen of diensten van het eigen bedrijf lezen en er de informatie uithalen die nodig is om een antwoord op te stellen. B2/3.2 De lerende gaat voor werk of stage naar het buitenland. In verband daarmee kan hij brieven van instanties of overheden begrijpen. B2/4.1 De lerende heeft een functie waarin hij zijn vakkennis op peil dient te houden door middel van vakliteratuur. Hij kan in verband daarmee een studieboek op het eigen vakterrein lezen, alsmede artikelen uit kranten en tijdschriften, bestemd voor een algemeen lezerspubliek. Ook marktinformatie over een bepaald product kan hij verzamelen en analyseren. B2/4.2 De lerende werkt in een bedrijf dat zaken doet met buitenlandse firma's Hij kan hun voorwaarden in een polis, offerte of contract doornemen en checken; hij herkent mogelijke valkuilen en weet op welke punten hij de hulp van een deskundige of leidinggevende moet inroepen. B2/4.3 De lerende verblijft in verband met werk of stage in een bedrijf in het buitenland. Hij kan formele verslagen van bijvoorbeeld een afdelingsoverleg of de ondernemingsraad begrijpen.


53

B2/4.4 De lerende gaat in verband met werk of stage naar het buitenland. Hij kan in verband daarmee informatie zoeken in voorlichtings- en wervingsmateriaal over moeilijke onderwerpen als subsidiemaatregelen, scholings- en opleidingsmogelijkheden en vestigingsmogelijkheden.

C1 Lezen Vaardigheid

Subvaardigheden

Kan tot in detail lange, complexe teksten begrijpen, waaronder specialistische artikelen en lange technische instructies op het eigen vakterrein of bedoeld voor de geïnteresseerde leek, mits moeilijke passages herlezen kunnen worden.

1 Overzichten en formulieren

Tekstkenmerken

De teksten kunnen complex zijn en minder duidelijk gestructureerd. Laagfrequente woorden en 2 Aanwijzingen en specialistische terminologie instructies Begrijpt tot in detail lange komen voor. en complexe handleidingen Alle soorten taalgebruik en werkinstructies binnen binnen de professionele en buiten het eigen werk- of context: zeer informeel, vakterrein als moeilijke formeel/ambtelijk, passages herlezen kunnen vakjargon, kunnen worden. voorkomen.

Kenmerken van de taakuitvoering De lerende is in staat om grote hoeveelheden tekst uit verschillende bronnen te verwerken om informatie te vergelijken en samen te vatten. Hij begrijpt nuances mbt houdingen en opvattingen van personen, ook als die niet expliciet vermeld worden.

3 Correspondentie Begrijpt alle persoonlijke en zakelijke correspondentie met incidenteel gebruik van een woordenboek. 4 Rapporten, verslagen, artikelen Kan een breed scala aan lange en ingewikkelde teksten binnen de brede context van het persoonlijke en professionele leven tot in detail begrijpen.

54


C1 Lezen: voorbeelden van taaltaken 2 Aanwijzingen en instructies Tot in detail lange en ingewikkelde instructies bij een nieuwe machine begrijpen, ook als het buiten je eigen specialisatie valt. 3 Correspondentie Complexe formele en zakelijke correspondentie begrijpen; Inkomende correspondentie voor een leidinggevende doorlezen en beoordelen op relevantie; 'Tussen de regels door' kunnen lezen om ongenoegen tijdig te signaleren; 4 Rapporten, verslagen, artikelen De vakpers op je eigen werkterrein bijhouden; Productinformatie van verschillende bedrijven doorlezen om een voorstel voor aanschaf van bijvoorbeeld nieuwe apparatuur te doen; Gespecialiseerde bedrijfspresentaties lezen en daar een samenvatting voor het management van maken; Een jaarverslag van een klant of potentiële partner kunnen lezen om de marktpositie van dat bedrijf te kunnen inschatten; Studieliteratuur op hbo-niveau kunnen lezen; Contracten analyseren;

C1 Lezen: voorbeelden van praktijksituaties C1/2.1 De lerende werkt met ingewikkelde apparatuur. Lange en ingewikkelde instructies bij een nieuwe machine kan hij tot in detail begrijpen, ook als de machine buiten zijn eigen specialisatiegebied valt. C1/3.1 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Hij kan in dat verband alle complexe formele en zakelijke correspondentie lezen en er de informatie uithalen die nodig is om een antwoord op te stellen. C1/3.2 De lerende moet voor zijn leidinggevende de inkomende correspondentie van buitenlandse zakencontacten lezen en selecteren op relevantie. Hij heeft voldoende gevoel voor woordkeus en toon in brieven om tijdig te signaleren dat een relatie ergens niet geheel tevreden over is. C1/4.1 De lerende heeft een functie waarin hij zijn vakkennis op peil dient te houden door middel van vakliteratuur. Hij kan in verband daarmee een studieboek op hbo-niveau lezen, alsmede alle vakpers op het eigen werkterrein. C1/4.2 De lerende werkt in een bedrijf dat zaken doet met buitenlandse firma's Hij kan een jaarverslag van een buitenlandse klant of potentiële partner lezen om de marktpositie van dat bedrijf te kunnen inschatten. Ook kan hij gespecialiseerde bedrijfspresentaties lezen om daar een samenvatting voor het management van te maken. Contracten kan hij analyseren. C1/4.3 De lerende kan in het kader van zijn werk productinformatie van verschillende buitenlandse bedrijven doorlezen om een voorstel voor aanschaf van bijvoorbeeld nieuwe apparatuur te doen.


55

15. GESPREKKEN VOEREN

A1 Gesprekken voeren Vaardigheid Kan deelnemen aan eenvoudige gesprekken in situaties die veel voorkomen in het dagelijks leven en op de werkplek.

Subvaardigheden

Taalkennis

Kwaliteit van de uitvoering

1 Werkcontacten in face to face situaties Kan korte antwoorden geven op gestelde vragen en zelf korte vragen stellen over het dagelijkse werk. Kan waarschuwen en hulp inroepen.

De lerende spreekt in losse woorden en formules: uit het hoofd geleerde uitdrukkingen. Verwijs- en verbindingswoorden en vervoeging van de werkwoordstijden komen beperkt voor. De meest eenvoudige beleefdheidsvormen worden correct gebruikt.

Het spreektempo is langzaam, met veel pauzes, aarzelingen en herhalingen. De gesprekspartner moet langzaam en duidelijk spreken en bereid zijn om veel te herhalen en na te gaan of hij begrepen wordt. Communiceren aan de telefoon en in een groep is op dit niveau nog niet mogelijk.

2 Omgaan met getallen Kan cijfers, data, prijzen, verstaan en uitspreken in face to face situaties. 3 Onderhouden van sociaal contact Kan op een eenvoudig niveau sociale contacten leggen met collega's en bezoekers.

Woordenschat: een beperkte voorraad woorden en eenvoudige zinnen, waaronder ongeveer 500 frequente spreektaalwoorden.

Uitspraak: met enige moeite te verstaan voor mensen die gewend zijn aan een Nederlands accent.

4 Telefoneren 5 Zaken regelen op reis 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen

56


A1 Gesprekken voeren: voorbeelden van taaltaken 1 Werkcontacten in face to face situaties Vragen om namen en adressen te spellen. Zeggen dat je iets niet begrepen hebt, vragen om herhaling, vragen om langzamer te spreken. Vragen hoe iets gedaan moet worden, waar iets ligt, en dergelijke. 2 Omgaan met getallen Basisinformatie over tijden, data en prijzen geven aan een klant aan de balie van een hotel of reisbureau. Telefoon- en faxnummers verstaan en uitspreken. Bij een bestelling referentienummers, en aantallen of hoeveelheden verstaan en uitspreken. 3 Onderhouden van sociaal contact Groeten bij aankomst en vertrek, zich voorstellen, iemand aanspreken. In antwoord op vragen iets over jezelf vertellen: waar je vandaan komt, waar je woont, of je een partner of kinderen hebt, wat je graag doet in je vrije tijd enzovoort.

A1 Gesprekken voeren: voorbeelden van situaties A1/1.1 Een groepje buitenlandse gasten bezoekt de school/het bedrijf van de lerende. Hij kan hen vragen hun namen en adressen te spellen en korte vragen stellen en beantwoorden over de dagelijkse gang van zaken. Hij kan daarbij aangeven dat hij iets niet begrepen heeft, om herhaling vragen en vragen om langzamer te spreken. A1/1.2 De lerende bezoekt een buitenlandse school in het kader van een excursie. Hij kan aan de mensen daar vragen hoe iets gedaan moet worden of waar iets ligt. Hij kan ook waarschuwen en hulp inroepen. A1/2.1. De lerende werkt aan de receptie van zijn school/bedrijf. Een buitenlandse gast benadert hem met een vraag omtrent tijden, data en prijzen. De lerende kan hem verstaan en hem hierover op eenvoudige wijze te woord staan zolang het basisinformatie betreft. Hij kan behulpzaam zijn met telefoon- en faxnummers. Ook een buitenlandse klant die hem aanspreekt over een bestelling kan hij te woord staan in die zin dat hij de cijfers in referentienummers, aantallen of hoeveelheden verstaat en deze ook zelf kan uitspreken. A1/3.1 In de school/het bedrijf van de lerende komt een buitenlandse gast een poosje „meelopen‟. Hij wordt aan de lerende toegewezen, die hem kan begroeten, zich kan voorstellen en een eenvoudig gesprek met hem kan voeren over waar elk vandaan komt, woont, huwelijkse staat en kinderen, hobby's en vrije tijd enzovoort.


57

A2 Gesprekken voeren Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan korte gesprekken voeren in standaardsituaties. Kan vragen stellen en beantwoorden en ideeën en informatie uitwisselen over vertrouwde onderwerpen in voorspelbare, alledaagse situaties.

1 Werkcontacten in face to face situaties Kan eenvoudige informatie uitwisselen over routinematige zaken in het werk.

Het woordgebruik is beperkt; er worden veel standaardformuleringen gebruikt. Uitingen bestaan uit korte zinnen, verbonden door eenvoudige verbindingswoorden. In korte zinnen worden werkwoorden vervoegd en wordt de verleden of voltooide tijd gebruikt, maar elementaire grammaticale fouten komen nog veelvuldig voor.

Het spreektempo is laag, met veel aarzelingen en zoeken naar de juiste woorden en constructies. De gesprekspartner moet geduldig en hulpvaardig zijn om communicatie te laten slagen. Deelnemen aan groepsgesprekken is op dit niveau nog niet mogelijk. Telefoongesprekken beperken zich tot de meest elementaire informatieuitwisseling en het gebruik van telefoonconventies.

2 Omgaan met getallen Kan eenvoudige informatie over cijfers, data en prijzen uitwisselen in face to face situaties en telefonisch. 3 Onderhouden van sociaal contact Kan in beperkte mate sociale contacten onderhouden met collega's en met bezoekers. 4 Telefoneren Kan eenvoudige telefoongesprekken voeren met behulp van elementaire conventies.

Woordenschat: voldoende om zich te kunnen redden in standaardsituaties. Beschikt over ongeveer 1000 frequente spreektaalwoorden.

Uitspraak: redelijk te verstaan ondanks uitgesproken Nederlands accent. Gesprekspartners moeten af en toe om herhaling van een woord vragen.

5 Zaken regelen op reis Kan zaken regelen in de meeste eenvoudige en voorspelbare situaties tijdens een buitenlandse reis. 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen

58


A2 Gesprekken voeren: voorbeelden van taaltaken 1 Werkcontacten in face to face situaties Een boodschap doorgeven aan een collega; Vrij vragen; je ziek melden; een dienst ruilen; Iets bestellen of een bestelling opnemen; Melden dat een apparaat kapot is of een voorraad op; Overleggen hoe je met twee of drie mensen een bepaalde taak gaat uitvoeren; Een klant ontvangen en doorverwijzen. 2 Omgaan met getallen In een winkel, postkantoor, bank, autoverhuurbedrijf zeggen wat je nodig hebt en vragen naar prijzen; Een klant informeren over een tijdstip, een datum, een prijs, een aantal of hoeveelheid, face to face en telefonisch. 3 Onderhouden van sociaal contact Gesprekjes voeren met collega's over wat ze het weekend gedaan hebben/gaan doen, over hun huis, hun gezin, en dergelijke; Bij het ontvangen en doorverwijzen van klanten of bezoekers 'small talk' uitwisselen. 4 Telefoneren Telefoongesprek aannemen met de gebruikelijke standaardformule; eigen naam, bedrijfsnaam en eventueel functie zeggen; de vraag of het informatieverzoek zelf afhandelen of doorgeven aan een collega; gesprek beëindigen; Een bedrijf of instantie opbellen; zeggen wie je bent; zeggen wie je wilt spreken; je vraag stellen of boodschap overbrengen aan de persoon in kwestie; of een bericht achterlaten/zeggen dat je terug zult bellen. Een telefoontje voor een collega aannemen; een eenvoudig bericht doorgeven. De standaardformules voor 'verkeerd verbonden', als beller en gebelde, kunnen hanteren; Een bericht inspreken op een antwoordapparaat. 5 Zaken regelen op reis Informeren naar en gebruik maken van openbaar vervoer en taxi's; een kaartje kopen; de weg vragen; Informatie vragen over bezienswaardigheden bij een toeristenbureau; Een kamer reserveren; een maaltijd bestellen.


59

A2 Gesprekken voeren: voorbeelden van situaties A2/1.1 De lerende loopt stage in een buitenlands bedrijf. Hij kan in een overlegsituatie met één of twee collega's overleggen hoe ze een bepaalde taak gaan uitvoeren. Hij kan een boodschap doorgeven aan een collega, vrij vragen, zich ziek melden of een dienst ruilen. Als er een apparaat kapot is of een bepaalde voorraad moet worden aangevuld, kan hij dat melden. A2/1.2 De lerende werkt in een bedrijf dat contacten heeft met buitenlandse bedrijven. Hij kan buitenlandse bezoekers te woord staan en doorverwijzen naar de persoon die zij willen spreken. A2/1.3 De lerende werkt in een café of restaurant. Hij kan bestellingen van buitenlandse gasten opnemen. A2/2.1 Een buitenlandse klant benadert de lerende (aan een receptiebalie of telefonisch) met een vraag omtrent tijden, data en prijzen. De lerende kan hem verstaan en hem hierover te woord staan zo lang het basisinformatie betreft. Hij kan (ook telefonisch) behulpzaam zijn met telefoon- en faxnummers. Ook een buitenlandse klant die hem (telefonisch of aan de balie) aanspreekt over een bestelling kan de lerende te woord staan in die zin dat hij referentienummers, aantallen of hoeveelheden verstaat en deze ook zelf kan uitspreken. A2/3.1 In de school/het bedrijf van de lerende loopt een buitenlandse collega een korte stageperiode door. De lerende kan een eenvoudig sociaal contact met hem onderhouden in gesprekjes over wat ze in het weekend gedaan hebben of gaan doen, over huis, gezin enzovoort. A2/3.2 De lerende werkt in een bedrijf dat contacten heeft met buitenlandse bedrijven. Hij kan bij het ontvangen van buitenlandse bezoekers een informeel praatje met hen voeren. A2/4.1 De lerende moet in zijn werk/leersituatie soms de telefoon aannemen. Wanneer het een buitenlands telefoontje betreft, kan hij met behulp van elementaire telefoonconventies de vraag of het informatieverzoek zelf afhandelen of doorgeven aan een collega, een boodschap voor een collega aannemen of de standaardformule voor „verkeerd verbonden‟ hanteren en het gesprek beëindigen. A2/4.2 De lerende heeft in zijn werk/leersituatie een taak te vervullen waarvoor hij telefonisch een buitenlands contact moet leggen. Hij kan daartoe met behulp van elementaire telefoonconventies een bedrijf of instantie opbellen, zich voorstellen (naam, bedrijfsnaam en functie), zeggen wie hij wil spreken, zijn vraag stellen of zijn boodschap laten overbrengen, een bericht achterlaten of zeggen dat hij terug zal bellen, op de juiste wijze reageren als hij „verkeerd verbonden‟ is, of een bericht inspreken op een antwoordapparaat. A2/5.1 In verband met stage of werkbezoek is de lerende zelfstandig in het buitenland. Hij kan zich daar redden in die zin dat hij in hotels, toeristenbureaus, winkels, postkantoren, banken of verhuurbedrijven op eenvoudige wijze kan duidelijk maken wat hij nodig heeft en informeren kan naar prijzen, accommodatie, openbaar vervoer, bezienswaardigheden enzovoort. Hij kan op eenvoudige wijze een kamer reserveren, een maaltijd bestellen, een kaartje kopen en naar de weg vragen.

60



61

B1 Gesprekken voeren Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan met redelijk gemak deelnemen aan gesprekken over onderwerpen uit het dagelijks leven, gericht op het onderhouden van sociaal contact en het regelen van zaken.

1 Werkcontacten in face to face situaties Kan vertrouwde en routinematige taken in het werk zelfstandig uitvoeren.

Het woordgebruik is eenvoudig maar toereikend om onderwerpen uit de eigen interessesfeer te bespreken. Eenvoudige korte zinnen en standaarduitdrukkingen zijn over het algemeen grammaticaal correct. Bij langere uitingen en spontaan taalgebruik worden veel fouten gemaakt.

Het spreken begint op dit niveau wat vloeiender te worden. De lerende kan een standpunt of mening verwoorden, een voorbeeld geven, een verklaring geven voor zijn handelen, klachten of kritiek uiten of daarop reageren. Het spreektempo kenmerkt zich door aarzelingen, het zoeken naar woorden en grammaticale constructies om de gedachten vorm te geven. De lerende heeft nog weinig controle over stijl en register.

2 Omgaan met getallen Kan de meest voorkomende informatie over cijfers, data en prijzen uitwisselen. 3 Onderhouden van sociaal contact Kan sociaal contact leggen en onderhouden met collega's, klanten en bezoekers door middel van 'small talk'. 4 Telefoneren Kan routinematige telefoongesprekken voeren.

Woordenschat: toereikend om zich adequaat uit te drukken op dit niveau.

Uitspraak: een Nederlands accent, af en toe worden woorden verkeerd uitgesproken. Over het geheel goed te verstaan.

5 Zaken regelen op reis Kan zaken regelen in voorspelbare situaties tijdens een buitenlandse reis. 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen Kan in beperkte mate deelnemen aan informele bijeenkomsten over praktische problemen in het dagelijks werk.

62


B1 Gesprekken voeren: voorbeelden van taaltaken 1 Werkcontacten in face to face situaties Verzoeken om algemene informatie over producten en diensten van het eigen bedrijf zelfstandig afhandelen; Informatie over prijzen, algemene leveringsvoorwaarden enzovoort doorgeven; Bestellingen plaatsen en opnemen; Klachten aannemen en doorgeven; Een eenvoudige verkoopgesprek voeren; Een eenvoudig sollicitatiegesprek voeren: antwoord geven op vragen naar feitelijke informatie, aangeven waarom de baan aantrekkelijk is, wat de redenen voor het solliciteren zijn enzovoort. 2 Omgaan met getallen Informatie over bestellingen met inbegrip van prijzen, data, referentienummers, hoeveelheden enzovoort opvragen en doorgeven; Van een bekend product een productspecificatie opvragen en doorgeven; Idem van een bekend technisch apparaat. 3 Onderhouden van sociaal contact Meedoen aan small talk met collega's, klanten, bezoekers over de gebeurtenissen van de dag, het weer, een sportwedstrijd, een tv programma enzovoort. 4 Telefoneren In een hotel of restaurant een telefonische reservering voor een kamer of een tafel aannemen; Boekingen en reserveringen bespreken, aannemen en afhandelen; Telefonisch goederen bestellen. 5 Zaken regelen op reis Een klacht uiten in een hotel of restaurant. 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen In een informele werkbespreking uitleggen waarom iets op een bepaalde manier gedaan is.

B1 Gesprekken voeren: voorbeelden van situaties B1/1.1 In het bedrijf waar hij werkt moet de lerende klanten te woord te staan. Hij kan in dergelijke gesprekken verzoeken van buitenlandse klanten om algemene informatie met betrekking tot producten en diensten van het bedrijf (prijzen, algemene leveringsvoorwaarden enzovoort) en bestellingen zelfstandig afhandelen zolang het routinematige zaken betreft. B1/1.2 De lerende werkt in een winkel waar veel buitenlandse klanten komen. Hij kan de klanten te woord staan en een eenvoudige verkoopgesprek voeren. Raamwerk Moderne vreemde talen in het secundair beroepsonderwijs

63

B1/1.3 De lerende is door een buitenlands bedrijf uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Hij kan daarin antwoord geven op vragen naar feitelijke informatie. Ook kan hij op een eenvoudige manier aangeven waarom de baan aantrekkelijk is, wat de redenen voor het solliciteren zijn enzovoort. B1/2.1 In het bedrijf waar hij werkt behoort het tot de taken van de lerende om af en toe bestellingen te doen bij buitenlandse firma's Hij kan de nodige informatie over bestellingen, met inbegrip van prijzen, data, referentienummers, hoeveelheden enzovoort op betrouwbare wijze doorgeven. Ook kan hij productspecificaties van een hem bekend product of hem bekend technisch apparaat opvragen. B1/3.1 In het bedrijf waar hij werkt of de school die hij bezoekt, komt de lerende regelmatig in contact met buitenlandse klanten, collega's en/of bezoekers. Hij kan spontaan meedoen aan informele gesprekken met hen over de gebeurtenissen van de dag, het weer, een sportwedstrijd, een tvprogramma enzovoort. B1/4.1 De lerende werkt in een hotel of restaurant en kan daar een telefonische reservering voor een kamer of een tafel aannemen. B1/4.2 De lerende kan bij een buitenlandse zakenrelatie telefonisch goederen bestellen. B1/5.1 In verband met stage of werkbezoek is de lerende zelfstandig in het buitenland. Hij kan daar een klacht uiten in een hotel of restaurant. B1/6.1 Bij een stage in het buitenland neemt de lerende regelmatig deel aan informele werkbesprekingen met het team waaraan hij is toegevoegd. Hij kan daarbij uitleggen waarom hij iets op een bepaalde manier gedaan heeft.

64



65

B2 Gesprekken voeren Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan op een effectieve wijze deelnemen aan (semi-)formele en informele gesprekken over onderwerpen van praktische, sociale en beroepsmatige aard. Kan in een discussie een mening geven en die met argumenten onderbouwen.

1 Werkcontacten in face to face situaties Kan een breed scala aan taken in het werk zelfstandig uitvoeren.

Het woordgebruik is redelijk uitgebreid en gevarieerd: de lerende kan constante herhaling van dezelfde woorden en uitdrukkingen vermijden. De grammaticale correctheid is redelijk. De lerende maakt geen fouten die onbegrip veroorzaken en kan zijn fouten zelf herstellen. Verwijs- en verbindingswoorden en werkwoordstijden worden goed gebruikt.

De lerende kan zo vloeiend en spontaan reageren dat een normale uitwisseling met moedertaalsprekers mogelijk is zonder dat dit voor een van de partijen inspanning met zich meebrengt. Aarzelingen en het zoeken naar woorden en formuleringen komen voor, maar er zijn weinig opvallend lange pauzes.

2 Omgaan met getallen Kan complexe informatie over cijfers, data en prijzen uitwisselen. 3 Onderhouden van sociaal contact Kan zich op effectieve wijze sociaal onderhouden met collega's en in zakelijke contacten.

Uitspraak: duidelijk, natuurlijk, intonatie wordt goed gebruikt.


4 Telefoneren Kan alle telefoongesprekken voeren die deel uitmaken van de normale werkzaamheden. 5 Zaken regelen op reis Kan zaken regelen in minder voorspelbare situaties tijdens een buitenlandse reis. 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen Kan deelnemen aan bijeenkomsten over zaken die rechtstreeks te maken hebben met het eigen werk.

66


B2 Gesprekken voeren: voorbeelden van taaltaken 1 Werkcontacten in face to face situaties klachten van klanten of gasten op adequate wijze afhandelen; in een sollicitatiegesprek ingaan op kwalificatie, ervaringen, motivatie; 2

Omgaan met getallen Onderhandelen met leveranciers over productspecificaties en leveringsvoorwaarden; Informatie uitwisselen over technische gegevens van machines en apparatuur; Financiële voorwaarden regelen rond de levering van diensten;

3

Onderhouden van sociaal contact Buitenlandse gasten onderhouden bij informele gelegenheden; Een goede sfeer creëren bij zakelijke contacten door 'small talk';

4

Telefoneren Klachten bespreken aan de telefoon; Onderhandelen via de telefoon;

5

Zaken regelen op reis Problemen rond verlies van documenten, vertragingen, mislopen van afspraken enzovoort oplossen;

6

Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen In bijeenkomsten die rechtstreeks met het eigen werk te maken hebben, actief deelnemen aan discussie en besluitvorming.

B2 Gesprekken voeren: voorbeelden van situaties B2/1.1 De lerende is door een buitenlands bedrijf uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Hij kan daarin uitleggen wat zijn kwalificaties en ervaring zijn en spreken over zijn motivatie voor de baan. B2/1.2 In het bedrijf waar hij werkt krijgt de lerende de opdracht om klanten te woord te staan. Hij kan in dergelijke gesprekken de dagelijkse werkzaamheden afhandelen, ook die met betrekking tot de afhandeling van klachten. B2/2.1 De lerende loopt stage in een bedrijf in het buitenland. Hij kan daar in werkcontact met collega's spreken over een hem bekend stuk technische apparatuur in termen van afmetingen, prestaties, gegevens enzovoort. Hij kan daarbij ook informatie uitwisselen over processen en rekenkundige verhoudingen. B2/2.2 De lerende werkt voor een bedrijf dat onderdelen betrekt van een buitenlandse bedrijf. De ontwikkeling van een nieuw product is afhankelijk van goede afspraken over vorm, maat, prijzen en


67

levertijden. Hij kan onderhandelen met de leverancier en zijn wensen en eisen op een gepaste manier kenbaar maken. B2/2.3 De lerende organiseert een buitenlands uitstapje voor een bedrijf. Hij kan bij het hotel waar de groep zal logeren een groepskorting op verblijf en maaltijden bedingen. B2/3.1 In het bedrijf waar hij werkt of de school die hij bezoekt, komt de lerende regelmatig in contact met buitenlandse klanten, collega's en/of bezoekers. Soms brengt hij met sommigen van hen een vrije avond door. Hij kan met ze uit eten of naar een café gaan, een menu uitleggen en met hen praten over allerlei onderwerpen van persoonlijke aard of uit de actualiteit. B2/4.1 De lerende werkt in een bedrijf met veel buitenlandse contacten. Hij kan de daarbij horende telefoongesprekken -met betrekking tot afspraken, bestellingen, reclameren als iets fout is gegaan enzovoort voeren. Hij kan zakelijk en op een passende manier vriendelijk reageren. Bij problemen of klachten kan hij klanten gerust stellen en afspraken maken over de verdere gang van zaken. B2/5.1 In verband met stage of werkbezoek is de lerende zelfstandig in het buitenland. In onverwachte situaties, zoals gemiste aansluitingen door vertragingen of diefstal van documenten, kan hij zich voldoende redden. Ook kan hij doeltreffend een klacht uiten over slechte service. B2/6.1 De lerende werkt in een bedrijf van buitenlandse eigenaars. Hij neemt deel aan een vergadering over de reorganisatie van een gedeelte van het bedrijf, die vanwege de aanwezigheid van directieleden uit het moederland in de vreemde taal wordt gehouden. Hij kan actief meedoen aan de discussie, punten die andere sprekers naar voren brengen tot in detail begrijpen, een standpunt verwoorden, vooren nadelen van voorstellen en veronderstellingen bespreken. B2/6.2 Tijdens een vergadering met klanten wordt de lerende gevraagd naar zijn mening over de haalbaarheid van een aantal afspraken. Hij kan die geven, met argumenten onderbouwen en suggesties geven voor de verdere verloop van het project.

68



69

C1 Gesprekken voeren Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan zich vloeiend en spontaan uitdrukken. Kan de taal flexibel en effectief gebruiken voor sociale en voor professionele doeleinden.

1 Werkcontacten in face to face situaties Kan complexe informatie uitwisselen over het eigen werk, het eigen beroep of vakgebied.

De lerende beschikt over een ruim vocabulaire en maakt goed gebruik van idioom en spreektaaluitdrukkingen.

Het spreektempo is vlot; het spreken wordt niet gestoord door aarzelingen en het zoeken naar woorden en formuleringen. Het spreken is samenhangend en goed gestructureerd door een goed gebruik van structuuren verbindingselementen. De lerende is goed in staat zijn spreekstijl aan te passen aan de situatie en aan de gesprekspartners.

2 Omgaan met getallen

Hij vervangt woorden die hij niet kent, snel en gemakkelijk door omschrijvingen. De

3 Onderhouden van sociaal contact Kan in alle sociale situaties, ook zeer formele, een actieve bijdrage leveren aan gesprekken. 4 Telefoneren Kan telefoongesprekken voeren in minder voorspelbare omstandigheden.

grammaticale correctheid is goed, hoewel incidentele fouten voorkomen. Die zijn onopvallend en worden snel hersteld.

Uitspraak: intonatie en klemtoon worden goed Woordenschat: toereikend gebruikt om nuances in om zich adequaat uit te betekenis over te brengen. drukken op dit niveau.

5 Zaken regelen op reis 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen Kan een actieve bijdrage leveren aan de meeste overleggen, vergaderingen en aan algemene onderhandelingsgesprekken.

70


C1 Gesprekken voeren: voorbeelden van taaltaken 1 Werkcontacten in face to face situaties jezelf 'verkopen' in een sollicitatiegesprek; met leveranciers onderhandelen over nieuwe diensten en producten; 3 Onderhouden van sociaal contact netwerken: contacten leggen en onderhouden; meedoen aan de conversatie bij zeer formele en bij informele gelegenheden, ook in een lawaaiige omgeving; 4 Telefoneren bij 'eerste contacten' het eigen bedrijf goed presenteren en zich inspannen om een vervolgafspraak tot stand te brengen (koude acquisitie); problemen oplossen; uitleg geven bij zaken die verkeerd gelopen zijn; verantwoorden waarom iets op een bepaalde manier gedaan is of wordt; 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen onderhandelen; een bijeenkomst voorzitten; ongenoegen uiten op een gepaste manier; een goede werksfeer creëren.

C1 Gesprekken voeren: voorbeelden van situaties C1 /1.1 De lerende is door een buitenlands bedrijf uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Hij kan daarin zodanig functioneren dat hij zichzelf doeltreffend kan „verkopen‟. C1/1.2 De lerende zoekt nieuwe bestemmingen voor een reisorganisatie die reizen in het buitenland organiseert. Hij kan in de vreemde taal onderhandelingen voeren met de desbetreffende organisaties, diensten en locaties die leiden tot contractuele afspraken. C1/3.1 In het bedrijf waar hij werkt of de school die hij bezoekt, komt de lerende regelmatig in contact met buitenlandse klanten, collega's en/of bezoekers. Tijdens formele gelegenheden kan hij met hen over een groot aantal onderwerpen een onderhoudend gesprek voeren. Bij meer informele gelegenheden kan hij gepast reageren in en tot op zekere hoogte bijdragen aan een luchtige conversatie. C1/4.1 De lerende moet in zijn werksituatie soms de telefoon aannemen. Wanneer het een buitenlands telefoontje betreft van klanten, leveranciers of medewerkers, kan hij problemen oplossen of het beleid van het bedrijf uitleggen.


71

C1/4.2 De lerende is werkzaam bij een call center waar klanten uit verschillende landen naar toe bellen bij problemen met hun pc of met software. Hij kan vragen stellen om het probleem in kaart te brengen en de klant door een procedure leiden om het probleem te verhelpen. C1/4.3 De lerende moet in zijn werksituatie acquisitie plegen bij buitenlandse klanten. Hij kan in die situatie met flair en gemak een onaangekondigd telefoontje plegen, waarin hij zichzelf voorstelt, het doel van zijn telefoontje aangeeft enzovoort. C1/6.1 De lerende werkt in een bedrijf van buitenlandse eigenaars. Hij neemt deel aan een vergadering die vanwege de aanwezigheid van directieleden uit het moederland in de vreemde taal wordt gehouden. Hij kan met gemak deelnemen aan gesprekken over complexe onderwerpen als het oplossen van problemen of het vaststellen van prioriteiten in verband met het jaarlijkse budget. Hij spreekt vlot en spontaan en maakt gebruik van passende manieren om het woord te nemen en te houden, tijd te winnen om zijn gedachten te formuleren enzovoort. C1/6.2 Het bedrijf waarvoor de lerende werkt heeft een aantal belangrijke buitenlandse klanten van wie de doeltaal hun moedertaal is. In onderhandelingssituaties kan hij als er problemen spelen bijvoorbeeld te laat betalen van rekeningen of niet nakomen van afspraken - zijn ongenoegen uiten op een passende manier zonder de relatie te verstoren.

72


16. SPREKEN

A1 Spreken Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan zich uitdrukken in losse woorden en in korte, eenvoudige zinnen over concrete zaken uit de eigen leef- of werkomgeving

1 Monologen Kan basale informatie over zichzelf, de eigen woonplaats en werkplek geven.

De lerende gebruikt losse woorden en formules: uit het hoofd geleerde uitdrukkingen. Verwijs- en verbindingswoorden en vervoeging van de werkwoordstijden komen beperkt voor.

De lerende is moeilijk te volgen door een slechte uitspraak en een hortend spreektempo.

2 Presentaties

Uitspraak: met enige moeite te verstaan voor mensen die gewend zijn aan een Nederlands accent.

Woordenschat: een beperkte voorraad woorden en eenvoudige zinnen, waaronder ongeveer 500 frequente spreektaalwoorden.

A 1 Spreken: voorbeelden van taaltaken 1 Monologen bij een bezoek van buitenlandse gasten aan de eigen school of het eigen bedrijf zichzelf voorstellen, en de eigen werkplek laten zien.

A 1 Spreken: voorbeelden van situaties A1/1.1 Buitenlandse gasten bezoeken de school/het bedrijf waar de lerende werkt. De lerende kan zich voorstellen, zijn werkplek laten zien en daarover zeer eenvoudige informatie geven.


73

A2 Spreken Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan in eenvoudige bewoordingen een beschrijving geven van mensen, leef- en werkomstandigheden, dagelijkse routines enzovoort.

1 Monologen Kan een uitleg geven: hoe je ergens komt, hoe iets gedaan moet worden. Kan eenvoudige standaardinformatie over producten en diensten geven aan klanten.

Het woordgebruik is beperkt; er worden veel standaardformuleringen gebruikt. Uitingen bestaan uit korte zinnen, verbonden door eenvoudige verbindingswoorden. In korte zinnen worden werkwoorden vervoegd en wordt de verleden of voltooide tijd gebruikt, maar elementaire grammaticale fouten komen nog veelvuldig voor.

Het spreken gaat moeizaam en langzaam. Toehoorders moeten welwillend zijn en extra inspanning leveren om de lerende te verstaan.

2 Presentaties Kan een vooraf ingeoefend kort en eenvoudig praatje houden over een vertrouwd onderwerp. Kan op een beperkt aantal vragen reageren, als er hulp wordt geboden bij het formuleren van het antwoord.

74

Uitspraak: redelijk te verstaan ondanks uitgesproken Nederlands accent. Toehoorders moeten af en toe om herhaling van een woord vragen.

Woordenschat: voldoende om te kunnen spreken in standaardsituaties. Beschikt over ongeveer 1000 frequente spreektaalwoorden.


A2 Spreken: voorbeelden van taaltaken 1 Monologen Basisinformatie geven over de werkzaamheden van het eigen bedrijf of de eigen afdeling aan bezoekers; Een nieuwe collega uitleggen hoe het fotokopieerapparaat werkt en waar de kantine en het magazijn te vinden zijn; Een klant informatie geven over de (standaard)service die bij een product geleverd wordt; Aan de hand van een schema uitleggen waar de vluchtweg is in een gebouw of op een terrein; 2 Presentaties Met visuele ondersteuning van bijvoorbeeld dia's, voor buitenlandse bezoekers iets vertellen over enkele toeristische attracties in de eigen plaats of streek.

A2 Spreken: voorbeelden van situaties A2/1.1 Buitenlandse klanten of gasten stellen vragen over de producten en/of diensten van het bedrijf of de afdeling waar de lerende werkt. Hij kan hen eenvoudige standaardinformatie geven. A2/1.2 De lerende werkt in een winkel. Hij kan een buitenlandse klant vertellen welke (standaard)service geleverd wordt bij het product dat de klant wil aanschaffen. A2/1.3 Er is een nieuwe buitenlandse collega op de afdeling waar de lerende werkt. Hij kan hem/haar uitleggen hoe het fotokopieerapparaat werkt en waar de kantine en het magazijn te vinden zijn. A2/1.4 De lerende werkt aan de balie van een vakantieverblijf. Daar kan hij buitenlandse gasten uitleg geven bij het schema waarop vluchtwegen zijn aangegeven. A2/2.1 Het bedrijf waar de lerende werkt ontvangt buitenlandse gasten. Hij kan hen met visuele ondersteuning van bijvoorbeeld dia's iets vertellen over enkele toeristische attracties in de eigen plaats of streek.


75

B1 Spreken Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan een eenvoudige uiteenzetting geven over vertrouwde onderwerpen uit de eigen leef- en werkomgeving.

1 Monologen Kan een verhaal vertellen, een ervaring beschrijven, een standpunt of mening verwoorden.

Het woordgebruik is eenvoudig maar toereikend om onderwerpen uit de eigen interessesfeer te beschrijven. Eenvoudige korte zinnen en standaarduitdrukkingen zijn over het algemeen grammaticaal correct. Bij langere uitingen en spontaan taalgebruik worden veel fouten gemaakt.

Het spreken begint op dit niveau wat vloeiender te worden. De verstaanbaarheid levert nauwelijks problemen op voor de toehoorder. Het spreektempo kenmerkt zich door aarzelingen, het zoeken naar woorden en grammaticale constructies om de gedachten vorm te geven. De lerende heeft nog weinig controle over stijl en register.

2 Presentaties Kan informatie geven over bestaande producten en kan vertrouwde werkprocessen beschrijven. Kan op vragen reageren, maar zal als iemand snel spreekt moeten vragen om herhaling.

76


Uitspraak: een Nederlands accent, af en toe worden woorden verkeerd uitgesproken. Over het geheel goed te verstaan.


B1 Spreken: voorbeelden van taaltaken 1 Monologen Mondeling rapporteren over verrichte werkzaamheden, bijvoorbeeld in een werkoverleg; Voorstellen om bepaalde werkzaamheden op een andere manier uit te voeren; Een advies geven over diensten of producten; Toelichting geven op een reisschema; Een gelegenheidstoespraakje houden; Veiligheidsinstructies geven; Informatie van toeristische aard verstrekken; 2 Presentaties En standaardpresentatie geven over diensten of producten van het eigen bedrijf.

B1 Spreken: voorbeelden van situaties B1/1.1 In een buitenlands stagebedrijf wordt een werkoverleg gevoerd. De lerende kan daarin rapporteren over zijn werkzaamheden. Hij kan ook voorstellen om bepaalde werkzaamheden op een andere manier uit te voeren. B1/1.2 Een buitenlandse klant benadert de lerende met een vraag over een product van het bedrijf waarin de lerende werkzaam is. De lerende kan de klant in eenvoudige zinnen te woord staan, waarbij hij in staat is zijn eigen mening weer te geven. B1/1.3 De lerende werkt op een reisbureau waar veel buitenlandse klanten komen. Hij kan hen een uitleg geven bij het schema van een vlucht of vakantiereis. B1/1.4 De lerende kan in zijn werk aan de balie van een VVV-kantoor of hotel in de vreemde taal informatie geven over bezienswaardigheden en activiteiten in de omgeving. B1/1.5 Op de school of het bedrijf van de lerende is een groep buitenlandse gasten op bezoek. De lerende kan bijvoorbeeld bij een gezamenlijke maaltijd een kort toespraakje houden. B1/2.1 Een groep buitenlandse gasten heeft belangstelling voor de producten van het bedrijf waarin de lerende werkt. De lerende kan in een presentatie de bestaande producten van het bedrijf en de processen waarin ze tot stand komen, toelichten en niet te gecompliceerde vragen beantwoorden.


77

B2 Spreken Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan een duidelijk, gedetailleerd betoog houden over een breed scala van onderwerpen uit het eigen interesseof werkgebied.

1 Monologen Kan duidelijke en gedetailleerde beschrijvingen geven met betrekking tot allerlei onderwerpen op het eigen interesseof werkgebied. Kan een standpunt of mening onderbouwen met behulp van voorbeelden.

Het woordgebruik is redelijk uitgebreid en gevarieerd: de lerende kan constante herhaling van dezelfde woorden en uitdrukkingen vermijden. De grammaticale correctheid is redelijk. De lerende maakt geen fouten die onbegrip veroorzaken en kan zijn fouten zelf herstellen. Verwijs- en verbindingswoorden en werkwoordstijden worden goed gebruikt.

Het spreken is vlot en spontaan, hoewel aarzelingen en het zoeken naar woorden en formuleringen voorkomen. Uitspraak: duidelijk, natuurlijk, goede intonatie.

2 Presentaties Kan een goed uitgewerkte Woordenschat: toereikend om presentatie houden over zich adequaat uit te drukken op onderwerpen op het eigen dit niveau. werkterrein waarin de vooren nadelen van bepaalde opties toegelicht worden. Kan met gemak reageren op vragen uit de zaal.

78


B2 Spreken: voorbeelden van taaltaken 1 Monologen Uitleg geven over de ontwikkeling van een product; gemaakte keuzes verantwoorden; 2 Presentaties Werkprocessen, diensten of producten beschrijven en reageren op vragen uit het publiek.

B2 Spreken: voorbeelden van situaties B2/1.1 Een klant heeft belangstelling voor een product van het bedrijf waarin de lerende werkt. De lerende kan het product precies beschrijven en daarbij duidelijk aangeven wat de voordelen van het product zijn. Hij kan daarbij voorbeelden geven en uitgebreid ingaan op vragen van de klant. B2/1.2 De lerende neemt deel aan een vergadering waarin ook een buitenlandse bedrijf vertegenwoordigd is. Hij kan in deze vergadering een duidelijke en gedetailleerde beschrijving geven van een werkproces waarbij hij betrokken is. B2/1.3 Tijdens een sollicitatiegesprek bij een internationaal bedrijf wordt de lerende gevraagd een uitleg te geven over de ontwikkeling van een product tijdens zijn opleiding. Hij kan zijn uitleg onderbouwen met redenen voor keuzes die tijdens het proces zijn gemaakt en de vooren nadelen van die keuzes beschrijven. B2/2.1 Een groep buitenlandse gasten van het bedrijf waarin de lerende werkt, heeft belangstelling voor een product waarbij de lerende betrokken is. Hij kan in een presentatie dit product in al zijn facetten toelichten en vragen erover beantwoorden. B2/2.2 De lerende werkt voor een internationaal bedrijf in Nederland. Hem is gevraagd om een presentatie te houden voor een groep buitenlandse collega's over het werkproces waarbij hij is betrokken. Hij legt zijn werk uit en beantwoordt vragen uit de groep vlot, naar behoefte ingaand op details.


79

C1 Spreken Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis

Kan gedetailleerde en precieze beschrijvingen geven van en formele presentaties houden over complexe onderwerpen.

1 Monologen Kan duidelijke en gedetailleerde beschrijvingen geven met betrekking tot allerlei complexe onderwerpen. Kan lange en ingewikkelde verhalen vertellen.

De lerende beschikt over een ruim vocabulaire en maakt goed gebruik van idioom en spreektaaluitdrukkingen.

Het spreektempo is vlot; het spreken wordt niet gestoord door aarzelingen en het zoeken naar woorden en formuleringen. Het spreken Hij vervangt woorden die hij is samenhangend en goed niet kent, snel en gemakkelijk gestructureerd door een door omschrijvingen. De goed gebruik van structuurgrammaticale correctheid is en verbindingselementen. goed, hoewel incidentele De lerende is goed in staat fouten voorkomen. Die zijn zijn spreekstijl aan te onopvallend en worden snel passen aan de situatie en hersteld. aan zijn toehoorders.

2 Presentaties Kan een duidelijke en goed opgebouwde presentatie houden over een complex onderwerp. Kan Woordenschat: toereikend standpunten uitwerken en om zich adequaat uit te onderbouwen met argumenten en voorbeelden. drukken op dit niveau.. Kan spontaan en met gemak reageren op opmerkingen en vragen uit de zaal.

80


Uitspraak: intonatie en klemtoon worden goed gebruikt om nuances in betekenis over te brengen.


C1 Spreken: voorbeelden van taaltaken 1 Monologen Een toelichting geven op complexe onderwerpen; Een samenvatting geven van iets wat onderzocht of bestudeerd is; Een mening of ideeën presenteren in een formele vergadering; 2 Presentaties Een technisch probleem uiteenzetten in voor leken begrijpelijke termen; Een formele bedrijfspresentatie houden.

C1 Spreken: voorbeelden van situaties C1/1.1 Een buitenlands bedrijf wil zaken doen met het bedrijf waarin de lerende werkzaam is. De lerende kan zijn bedrijf vertegenwoordigen in de onderhandelingen, waarbij hij allerlei complexe onderwerpen uitgebreid kan toelichten. C1/1.2 De lerende volgt een opleiding die in de vreemde taal gegeven wordt. In een werkgroep moet hij een samenvatting geven van een door hem verricht onderzoek. C1/1.3 In het internationale bedrijf waar de lerende werkt woont hij een formele vergadering bij. Hij kan tijdens zo'n vergadering op adequate wijze zijn mening naar voren brengen. C1/2.1 Een groep buitenlandse gasten van het bedrijf waarin de lerende werkzaam is, heeft belangstelling voor het functioneren van het bedrijf. De lerende kan in een formele presentatie, waarbij cijfers en grafieken uitgebreid worden geïnterpreteerd, het bedrijf in al zijn facetten toelichten. Op vragen kan hij spontaan en met gemak reageren. C1/2.2 De lerende werkt voor een internationaal bedrijf. Hij is betrokken bij de ontwikkeling van een nieuw systeem dat de bijproducten van het bedrijf verwerkt. Hem is gevraagd een presentatie te geven aan buitenlandse geïnteresseerden. Hij kan het systeem in technische termen uitleggen, maar deze termen ook zodanig omschrijven dat leken de algemene principes kunnen begrijpen. Hij kan zijn betoog onderbouwen met illustraties en vragen beantwoorden.


81

17. SCHRIJVEN

A1 Schrijven Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis

Kenmerken van de taakuitvoering.

Kan losse woorden zoals personalia in formulieren invullen en een kort tekstje schrijven zoals vakantiegroeten op een ansichtkaart.

1 Aantekeningen, memo's en formulieren Kan bekende en vertrouwde gegevens invullen op een eenvoudig formulier. Kan eenvoudige aantekeningen maken tijdens een gesprek.

Het woordgebruik is zeer beperkt, voornamelijk bekende woorden (namen, plaatsen, data) en standaardzinnetjes. Een tekst bestaat uit losse woorden of korte zinnetjes. Verwijs- en verbindingswoorden komen niet of nauwelijks voor. De spelling is instabiel.

Op basis van voorbeeldbriefjes en andere voorbeelduitingen waarin de lerende eigen gegevens kan invullen, worden correcte zinnen geproduceerd. Bij eigen taalproductie worden veel spelen woordvolgordefouten gemaakt.

2 Onderhouden van sociaal contact Kan (vakantie)groeten of een gelukwens sturen aan collega's. 3 Zakelijke correspondentie

Woordenschat: een beperkte voorraad woorden en eenvoudige zinnen, waaronder ongeveer 500 frequente woorden.

4 Verslagen, voorstellen, contracten

82


A1 Schrijven: voorbeelden van taaltaken 1 Aantekeningen, memo's en formulieren Standaardformulieren zoals een werkbriefje invullen; Persoonlijke gegevens invullen bij het boeken van een hotelkamer; Idem, bij registratie bij school of bedrijf; Tijdens een gesprek een adres of het tijdstip voor een afspraak noteren; Serie korte zinnen opschrijven over bijvoorbeeld de eigen persoon, woonomstandigheden, gezinssamenstelling, dagelijkse werkzaamheden, in een vragenlijst. Bijvoorbeeld aan het begin van een internationaal project; 2 Onderhouden van sociaal contact Ansichtkaart of felicitatiekaart sturen aan buitenlandse contacten: stage bedrijf, partners in internationale projecten.

A1 Schrijven: voorbeelden van situaties A1/1.1 Aan het begin van een emailproject met buitenlandse studenten wordt de lerende gevraagd een vragenlijst in te vullen. Hij kan daarvoor wat korte zinnen opschrijven over de eigen persoon, woonomstandigheden, gezinssamenstelling en dagelijkse werkzaamheden. A1/1.2 Tijdens een korte uitwisseling met een buitenlandse school of buitenlands bedrijf kan de lerende persoonlijke gegevens invullen op eenvoudige formulieren, zoals registratieformulieren of boekingsformulieren voor accommodatie. A1/1.3 Een groepje buitenlandse gasten bezoekt de school/het bedrijf van de lerende. Hij kan tijdens een gesprek een adres of het tijdstip voor een afspraak noteren. A1/2.1 De lerende heeft tijdens een uitwisseling kennis gemaakt met een buitenlandse collega/partner in een internationaal project. Hij kan hem een ansicht- of felicitatiekaart sturen.


83

A2 Schrijven Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan korte, informele briefjes schrijven en boodschappen noteren in telegramstijl.

1 Aantekeningen, memo's en formulieren Kan met behulp van standaardformuleringen routinematige zaken in het dagelijks werk noteren.

Het woordgebruik is beperkt tot hoogfrequente woorden en standaardformuleringen. De zinnen zijn kort, meestal enkelvoudig. Samengestelde zinnen verbonden door hoogfrequente verbindingswoorden (en, maar, omdat) komen voor. De tegenwoordige tijd wordt goed gebruikt, en van de hoogfrequente werkwoorden de verleden en de voltooide tijd. De spelling van bekende woorden is redelijk stabiel.

Op basis van voorbeeldbriefjes en andere voorbeelduitingen waarin de lerende eigen gegevens kan invullen, worden correcte zinnen geproduceerd. Bij eigen taalproductie worden veel spelen woordvolgordefouten gemaakt.

2 Onderhouden van sociaal contact Kan een kort en eenvoudig briefje of kaart schrijven om ergens voor te bedanken, te vertellen hoe het gaat, en dergelijke. 3 Zakelijke correspondentie 4 Verslagen, voorstellen, contracten

84

Woordenschat: voldoende om zich te kunnen redden in standaardsituaties. Beschikt over ongeveer 1000 frequente spreektaalwoorden.


A2 Schrijven: voorbeelden van taaltaken 1 Aantekeningen, memo's en formulieren Noteren van een boodschap voor een collega, in telegramstijl; Bestelformulier invullen; Noteren van een telefonisch doorgegeven boodschap, in trefwoorden; Formulier om verlof aan te vragen; Op een beurs gegevens noteren van een bezoeker aan de stand; een afspraak vastleggen; Een eenvoudige e--mail of faxbericht opstellen voor een collega of zakencontact bijvoorbeeld om details van een afspraak door te geven; Standaardformulieren in het buitenlands verkeer, bijvoorbeeld voor de douane; Eigen aantekeningen maken als voorbereiding op een gesprek in de vreemde taal zoals een telefoongesprek, teamoverleg, gesprek met begeleider of leidinggevende; 2 Onderhouden van sociaal contact Persoonlijk briefje of emailbericht over dagelijkse zaken aan partners in internationaal project, excollega's van stagebedrijf. Informeel begeleidend briefje bij het opsturen van een document of pakje aan een bekend iemand van buitenlands bedrijf of school.

A2 Schrijven: voorbeelden van situaties A2/1.1 Tijdens een stage in een buitenlands bedrijf kan de lerende in telegramstijl een boodschap (eventueel telefonisch doorgegeven) voor een collega noteren. Details van een afspraak kan hij in een eenvoudige e-mail of faxbericht opstellen. Hij kan ook een formulier invullen om verlof aan te vragen. Ter voorbereiding van een telefoongesprek, teamoverleg of gesprek met begeleider of leidinggevende in de stageperiode kan hij bovendien eigen aantekeningen maken. A2/1.2 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Hij kan daarvoor een bestelformulier en andere standaardformulieren in het buitenlands verkeer (bijvoorbeeld voor de douane) invullen. A2/2.1 De lerende heeft tijdens een uitwisseling kennis gemaakt met een buitenlandse collega/partner in een internationaal project. Hij kan hem een persoonlijk briefje of emailbericht sturen over dagelijkse zaken, of een informeel begeleidend briefje bij het opsturen van een document of pakje.


85

B1 Schrijven Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan eenvoudige samenhangende tekst schrijven over vertrouwde onderwerpen in het dagelijks leven, op opleiding of werk.

1 Aantekeningen, memo's en formulieren Kan binnen de dagelijkse werkroutine aantekeningen maken en korte berichten schrijven.

Het woordgebruik is eenvoudig, maar voldoende om zaken uit het dagelijkse leven en de eigen specifieke werk- of interessesfeer te kunnen verwoorden. De teksten beginnen op dit niveau enige samenhang te vertonen door het gebruik van verwijs- en verbindingswoorden.

De geschreven teksten zijn over het algemeen begrijpelijk. Bij routinetaken met veel standaardformuleringen is het taalgebruik redelijk correct. Bij spontaner taalgebruik komen grammaticale fouten en spelfouten veelvuldig voor. Spelling, gebruik van leestekens en lay-out is zodanig correct dat de lezer de tekst kan volgen. Bij persoonlijke en semiformele briefjes en teksten wordt een passend register gebruikt met betrekking tot aanhef, groet, aanspreekvormen en woordgebruik.

2 Onderhouden van sociaal contact Kan over allerlei onderwerpen uit het dagelijkse leven en werk persoonlijke briefjes schrijven: nieuwtjes vertellen, mensen en gebeurtenissen beschrijven, eigen gevoel uitdrukken, een mening of oordeel geven. 3 Zakelijke correspondentie Kan met behulp van standaardformuleringen routinematige korte brieven produceren.


4 Verslagen, voorstellen, contracten Kan in een standaardformat een kort verslag of rapport opstellen over feitelijke zaken binnen het dagelijkse werk.

86


B1 Schrijven: voorbeelden van taaltaken 1 Aantekeningen, memo's en formulieren Schadeformulier invullen bij aanrijding; Sollicitatieformulier invullen; Leveringsbon of opdrachtformulier invullen; Een bericht achterlaten voor een collega met het verzoek om een bepaalde taak uit te voeren; Afsprakenlijstje maken bij een informeel werkoverleg (met een of enkele collega's); Klacht noteren van een klant aan de balie/in een winkel of restaurant; 2 Onderhouden van sociaal contact Bedankbriefje na afloop van een bezoek aan buitenlandse school of bedrijf; Mensen van buitenlandse school/bedrijf uitnodigen voor een bezoek; daarbij iets vertellen over de eigen school/bedrijf en de eigen stad of streek; Met contactpersoon in buitenlandse school/bedrijf corresponderen (e--mail/fax) over de praktische regelingen voor een bezoek of uitwisseling (reis, verblijf, programma enzovoort); 3 Zakelijke correspondentie Standaardbrief waarin informatie gevraagd of gegeven wordt over de producten of diensten, en de prijzen, van een bedrijf; Standaard begeleidende brief bij het leveren van goederen, het aanbieden van een offerte; Standaardbrief bij het plaatsen van een bestelling of order; Standaardbrief voor als er iets mis gaat bij een bestelling, de spullen niet komen, niet in orde zijn enzovoort; Standaard klachtenbrief; Eenvoudige, korte sollicitatiebrief met beknopt cv, volgens een voorbeeld; 4 Verslagen, voorstellen, contracten Kort en eenvoudig verslag van een werkbezoek of stage (voor de buitenlandse partner/begeleider); Een routebeschrijving of reisschema maken voor een klant (toerisme); Verslag van uitgevoerde werkzaamheden volgens een vast format; Een 'sobere' (alleen de basics) gebruiksaanwijzing schrijven voor een apparaat; Bij een storing volgens een vast format een rapportje schrijven voor een voorman.

B1 Schrijven: voorbeelden van situaties B1/1.1 De lerende werkt in een bedrijf waar veel collega's uit het buitenland komen. In het dagelijks contact met hen kan hij bijvoorbeeld een bericht achterlaten voor één van hen met het verzoek om een bepaalde taak uit te voeren, of een afsprakenlijstje maken bij een informeel werkoverleg


87

B1/1.2 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Hij kan een leveringsbon of opdrachtformulier in de vreemde taal invullen en bij contact met buitenlandse klanten of leveranciers kan hij een klacht noteren. B1/2.1 De school of het bedrijf van de lerende heeft contact gelegd met een partnerinstelling in het buitenland. De lerende heeft een schriftelijke uitnodiging geschreven waarin hij vertegenwoordigers daarvan heeft uitgenodigd voor een bezoek (hij kon daarin iets vertellen over de eigen school/bedrijf en de eigen stad of streek), waarna hij per e--mail en fax met een contactpersoon heeft gecorrespondeerd over de praktische regelingen voor een bezoek of uitwisseling. Na afloop heeft de lerende zelf een bezoek aan de partnerinstelling gebracht. Hij stuurt een briefje waarin hij bedankt voor de ontvangst. B1/3.1 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Het hoort tot zijn taken om schriftelijke contact met buitenlandse klanten te verzorgen rond routinematige zaken in de dagelijkse beroepspraktijk. Zo kan hij in een standaardbrief informatie vragen of geven over de producten en diensten van een bedrijf, een standaardbrief opstellen ter begeleiding van een levering van goederen, een offerte aanbieden of een standaardbrief opstellen voor het plaatsen van een bestelling/order. Verder kan hij als er iets mis gaat met een bestelling een standaard klachtenbrief schrijven. B1/3.2 De lerende wil gaan werken bij een buitenlandse maatschappij. Enige kennis van de vreemde taal is vereist. De personeelsadvertentie is in de vreemde taal opgesteld. Hij schrijft aan de hand van een voorbeeld een korte brief met een beknopt overzicht van opleiding en werkervaring. B1/4.1 De lerende heeft een werkbezoek of stage afgelegd in het buitenland. Hij kan daarvan een kort en eenvoudig verslag schrijven ten behoeve van de buitenlandse partner. B1/4.2 Het bedrijf waar de lerende werkt verricht soms werkzaamheden aan technische apparatuur in het buitenland. De lerende is betrokken bij een dergelijke opdracht. Hij kan bij een storing volgens een vast format een rapportje schrijven voor een voorman. Ook kan hij een elementaire gebruiksaanwijzing voor een apparaat schrijven. B1/4.3 De lerende werkt in een bedrijf dat vaak toeristische informatie levert aan buitenlandse klanten. Hij kan voor een dergelijke klant een routebeschrijving of reisschema maken.

88



89

B2 Schrijven Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan duidelijke, gedetailleerde tekst schrijven over een breed scala van onderwerpen in het dagelijks leven, in het beroepsleven en in opleidingen.

1 Aantekeningen, memo's en formulieren Kan over allerlei onderwerpen in het werk belangrijke informatie noteren en in de vorm van een memo aan collega's doorgeven.

Het woordgebruik is gevarieerd. De lerende maakt goed gebruik van uitdrukkingen en technische begrippen. De teksten kunnen lang zijn (meer dan een pagina). De samenhang wordt op tekstniveau goed aangegeven door het gebruik van verwijs- en verbindingswoorden. Beheersing van grammaticale structuren en spelling is over het algemeen goed.

De teksten zijn goed te begrijpen. Lay-out en paragraafindeling zijn conform de geldende normen. De spelling en het gebruik van leestekens is redelijk correct, maar vertoont de invloed van de moedertaal. Er wordt een passend register gebruikt: formeel/informeel. Fouten in grammatica en woordkeuze komen voor, maar in beperkte mate.

2 Onderhouden van sociaal contact Kan over algemeen maatschappelijke en abstracte onderwerpen schrijven, gevoelens genuanceerd uitdrukken, een standpunt beargumenteren.


3 Zakelijke correspondentie Kan adequate brieven, emails en faxberichten schrijven rond de meest voorkomende zaken in de dagelijkse beroepspraktijk. 4 Verslagen, voorstellen, contracten Kan problemen, processen en handelingen beschrijven, informatie uit verschillende bronnen samenvatten en evalueren, vooren nadelen van keuzes toelichten.

90


B2 Schrijven: voorbeelden van taaltaken 1 Aantekeningen, memo's en formulieren Informatie uit een zakelijk telefoongesprek kernachtig samenvatten in een memo voor een collega; Instructies en mededelingen aan collega's en ondergeschikten; 2 Onderhouden van sociaal contact Ingezonden brief of kort artikeltje voor het personeelsblad; Een brief met een voorstel, klacht of verzoek aan de ondernemingsraad of aan personeelszaken; Invitaties voor een zakendiner schrijven; 3 Zakelijke correspondentie Afspraken vastleggen in een zakenbrief; Een brief/e--mail schrijven om afspraken te maken of te controleren, te klagen over geleverde goederen of diensten, aanwijzingen te geven enzovoort.; Een eenvoudige sollicitatiebrief; een c.v.; 4 Verslagen, voorstellen, contracten Technische informatie weergeven in een verslag; Aantekeningen van zakelijke gesprekken verwerken tot een verslag met betrekking tot hoofdzaken; Een eenvoudig rapport waarin de voors en tegens van concurrerende producten worden afgewogen en een aanbeveling voor aanschaf wordt gedaan; Verslag van een werkoverleg of vergadering; Verslag van een zakenreis: beschrijving van wat gezien en gedaan is, plus een evaluatie; Intern rapport: een voorstel, een technische beoordeling, samenvatting van een bijeenkomst, en dergelijke; Voorstel doen voor offerte, offerte uitbrengen; Verslag doen (aan de opdrachtgever) van de voortgang bij de uitvoering van een contract; Schriftelijk toeristische/recreatieve informatie verstrekken.

B2 Schrijven: voorbeelden van situaties B2/1.1 De lerende werkt in een bedrijf/volgt een opleiding in het buitenland. Hij kan daar informatie uit een zakelijk telefoongesprek kernachtig samenvatten in een memo voor een collega en schriftelijk instructies en mededelingen doen aan collega's en ondergeschikten. B2/2.1 De lerende werkt in een bedrijf/volgt een opleiding in het buitenland. Naast de werkzaamheden daar in het kader van werk of opleiding kan hij ook daarbuiten, op het niveau van sociaal contact, functioneren. Hij kan bijvoorbeeld een ingezonden brief of kort artikeltje schrijven voor het school- of


91

personeelsblad, een brief met een voorstel, klacht of verzoek aan ondernemingsraad of personeelszaken opstellen, of invitaties schrijven voor een zakendiner. B2/3.1 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Het hoort tot zijn taken om schriftelijke contact met buitenlandse klanten te verzorgen rond de meest voorkomende zaken in de dagelijkse beroepspraktijk. Zo kan hij afspraken vastleggen in een zakenbrief, een brief/email schrijven om afspraken te maken of te controleren, te klagen over geleverde goederen of diensten, aanwijzingen te geven enzovoort. B2/3.2 De lerende wil solliciteren bij een buitenlands bedrijf. Hij kan daartoe een eenvoudige sollicitatiebrief schrijven, vergezeld van een c.v. B2/4.1 De lerende heeft een zakenreis gemaakt in het buitenland. Hij kan daarvan in een verslag, ten behoeve van de buitenlandse partner of van een buitenlandse opdrachtgever, een beschrijving geven van wat gezien en gedaan is; zo kan hij aantekeningen van zakelijke gesprekken verwerken tot een verslag met betrekking tot hoofdzaken en aan het geheel een evaluatie toevoegen. B2/4.2 Het bedrijf waar de lerende werkt, verricht soms werkzaamheden aan technische apparatuur in het buitenland. De lerende is betrokken bij een dergelijke opdracht. Hij kan aan de buitenlandse opdrachtgever schriftelijk verslag doen van de voortgang van de uitvoering van het contract. Hij kan hierin technische informatie weergeven. B2/4.3 De lerende werkt in een bedrijf dat vaak toeristische informatie levert aan buitenlandse klanten. Hij kan aan een dergelijke klant schriftelijk toeristische/recreatieve informatie verstrekken. B2/4.4 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. In dergelijke contacten kan hij schriftelijk voorstellen doen voor offerte, offerte uitbrengen en aan een buitenlandse opdrachtgever verslag doen van de voortgang bij de uitvoering van een contract. B2/4.5 De lerende werkt in een bedrijf waar de vreemde taal als voertaal gebruikt wordt. Hij kan daar in interne rapporten voorstellen doen, een technische beoordeling geven, een samenvatting geven van een bijeenkomst of vergadering enzovoort. Zo kan hij bijvoorbeeld in een eenvoudig rapport de vooren nadelen van concurrerende producten afwegen en een aanbeveling voor aanschaf doen.

92



93

C1 Schrijven Vaardigheid

Subvaardigheden

Taalkennis


Kan duidelijke, goed gestructureerde teksten over complexe onderwerpen in werk, opleiding en privéleven adequaat en accuraat schrijven.

1 Aantekeningen, memo's en formulieren

Het taalgebruik is in hoge mate correct, gevarieerd qua woordgebruik en passend qua stijl. Onnauwkeurigheden en lichte stijlfouten komen voor. De teksten zijn goed opgebouwd door een goede paragraafindeling, en een adequaat gebruik van verbindingsmiddelen en signaalwoorden.

De lerende kan een breed scala aan teksten produceren waarin hij voor hem belangrijke punten benadrukt en zich soepel en effectief aanpast aan de lezer(s) die hij op het oog heeft. Hij kan teksten produceren in meer formele en meer informele registers. De spelling is correct, op een enkele spelfout na.

2 Onderhouden van sociaal contact 3 Zakelijke correspondentie Kan met gemak corresponderen over de meeste zaken die met het werk te maken hebben.. 4 Verslagen, voorstellen, contracten Kan een breed scala aan zakelijke teksten schrijven waarin beoordelingen worden gegeven, voorstellen worden gedaan, standpunten worden toegelicht.

94



C1 Schrijven: voorbeelden van taaltaken 3 Zakelijke correspondentie Een tactvol antwoord schrijven op een klachtenbrief van een klant; Een aanbeveling/referentie schrijven voor een collega; Een uitgebreide sollicitatiebrief schrijven; Een brief met een wervend karakter opstellen; 4 Verslagen, voorstellen, contracten Een functieprofiel beschrijven; een advertentietekst opstellen; Projectvoorstel of subsidieaanvraag opstellen; Zakelijk verslag maken, op basis van aantekeningen; Gedetailleerd technisch of wetenschappelijk rapport opstellen; Samenvatting maken van artikelen uit vakbladen, als briefing voor het management; Tekst aanleveren voor een folder waarin producten of diensten van het bedrijf gepresenteerd worden.

C1 Schrijven: voorbeelden van situaties C1/3.1 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. Het hoort tot zijn taken om schriftelijke contact met buitenlandse klanten te verzorgen rond de meeste zaken die met het werk te maken hebben. Zo kan hij bijvoorbeeld een tactvol antwoord schrijven op een klachtenbrief van een klant en een aanbeveling/referentie schrijven voor een collega. Ook kan hij om een nieuw product of een nieuwe dienst aan te bevelen aan bestaande relaties een brief met een wervende tekst schrijven. C1/3.2 De lerende wil solliciteren bij een buitenlands bedrijf. Hij kan daartoe een uitgebreide sollicitatiebrief schrijven. C1/4.1 De lerende heeft een zakenreis gemaakt in het buitenland. Hij kan daarvan ten behoeve van de buitenlandse partner of van een buitenlandse opdrachtgever op basis van aantekeningen een zakelijk verslag schrijven. C1/4.2 Het bedrijf waar de lerende werkt, verricht soms werkzaamheden aan technische apparatuur in het buitenland. De lerende is betrokken bij een dergelijk project. Hij kan ten behoeve van de buitenlandse opdrachtgever een gedetailleerd technisch of wetenschappelijk rapport schrijven. C1/4.3 De lerende werkt in een bedrijf dat veel contacten onderhoudt met het buitenland. In dergelijke contacten kan hij projectvoorstellen of subsidieaanvragen schrijven in de vreemde taal. C1/4.4 De lerende werkt in een bedrijf waar de vreemde taal als voertaal gebruikt wordt. Hij kan daar een breed scala aan zakelijke teksten schrijven, zoals een functieprofiel, een samenvatting van artikelen uit vakbladen (als briefing voor het management), of tekst voor een folder waarin producten of diensten van het bedrijf gepresenteerd worden.


95

96


BIJLAGE 1 BEOORDELEN OP BASIS VAN HET RAAMWERK MVT (NIVEAU B1) Inleiding In deze bijlage gaan we in op de mogelijkheden om het Raamwerk MVT te gebruiken als leidraad voor toetsing en assessment. Ook geven we voorbeelden van toetsen en assessmentprocedures bij concrete vaardigheden en competenties. We beperken ons hier tot het niveau B1 (onafhankelijke taalgebruiker) omdat het ontwikkelen van een stelsel van samenhangende beoordelingsinstrumenten een zaak van wat langere termijn is, waarbij met name voor de validatie ook talendocenten en cursisten in het mbo een rol dienen te spelen. We hebben gekozen voor niveau B1 omdat dat niveau naar ons idee centraal staat in de meeste opleidingen in het mbo. Veel van wat gezegd wordt voor niveau B1 geldt ook voor de lagere niveaus, zij het dat daar het functioneren in de vreemde taal nog zeer beperkt is. Op de hogere niveaus wordt van cursisten meer zelfstandig taalgebruik van een hogere kwaliteit verwacht. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat zulke niveaus maar zelden bereikt worden of hoeven bereikt te worden.

Functies van beoordeling Wij maken hier onderscheid tussen twee soorten toetsing: summatieve en formatieve toetsing. We maken dat onderscheid omdat er verschillende beoordelingstrajecten denkbaar zijn. Onder summatieve toetsing verstaan we hier (eenmalige) toetsing die tot doel heeft een kandidaat (officieel) te kwalificeren. Toegespitst op het raamwerk: bij summatieve of eindtoetsing bepalen we aan het eind van het leertraject of de kandidaat op het gewenste niveau functioneert. Als de kandidaat dat NIET blijkt te doen, dan betekent de toetsuitslag niet zonder meer dat de kandidaat dan wel op een lager niveau functioneert. Misschien is dat wel zo, maar daar moet dan wel een procedure voor ontwikkeld zijn om dat te bepalen. Bij formatieve toetsing beoordelen we tijdens het leerproces de mate waarin de kandidaat al aan de gestelde eisen van het gewenste niveau voldoet; formatieve toetsing is gericht op voortgang. Bij formatieve toetsing is het goed mogelijk om deelvaardigheden geïsoleerd (discreet) te toetsen. Formatieve toetsen kunnen soms minder functioneel zijn dan toetsen die summatief gebruikt worden. Toch moeten we ook bij formatieve toetsen ernaar streven om de taken en opdrachten zo authentiek en functioneel mogelijk te maken, opdat de kandidaat geen tijd verliest bij het verwerven van relevante vaardigheden. In veel omstandigheden is een mengvorm van formatief en summatief toetsen denkbaar, waarbij gegevens die tijdens de formatieve toetsing worden verzameld, meetellen bij de kwalificering. Het spreekt vanzelf dat in verband met de certificerende werking van kwalificaties zo‟n traject heel goed moet worden bewaakt. Dit traject noemen we hier gestructureerde observatie.


97

Beoordelingscriteria Ook bij de beoordelingscriteria moeten we onderscheid maken tussen formatieve toetsing, tijdens en ten behoeve van het leerproces, en summatieve toetsing ten behoeve van kwalificering. In het eerste geval zullen per leertraject en gegeven de situatie van de kandidaat, beoordelingsmethodes en criteria kunnen verschillen. Bij een summatieve methode zullen de criteria moeten worden gestandaardiseerd. We zullen moeten bepalen bij welke prestaties volgens deskundigen sprake is van het behalen van het beheersingsniveau. Onder bepaalde, zeer goed gecontroleerde, omstandigheden kan het mogelijk zijn om gegevens die zijn verzameld tijdens de formatieve toetsing mee te laten spelen bij de summatieve toetsing. Per vaardigheid wordt nog verder ingegaan op de beoordelingscriteria die voor die vaardigheid van belang zijn. Met name is daarbij het onderscheid tussen productieve en receptieve vaardigheden van belang. Criteria bij productieve vaardigheden hebben betrekking op de feitelijk vaardigheid die de kandidaat vertoont. Receptieve vaardigheden als lezen en luisteren kunnen we in het algemeen niet op zo‟n directe wijze meten; we moeten dus criteria ontwikkelen voor gedrag dat slechts een indicatie kan geven van het lees- of luistervermogen van de kandidaat. Als we lezen en luisteren moeten meten via schrijven en spreken, dan moeten we oppassen dat we niet voornamelijk de productieve vaardigheden aan het meten zijn. Dit geldt nadrukkelijk ook voor competentiemeting (zie hieronder).

Competenties Vanaf het niveau B1 kunnen we spreken van competenties. Competenties zijn hier gedefinieerd als combinaties van vaardigheden die voor de uitoefening van een taak in de beroepspraktijk vereist zijn. Voor het merendeel van de opdrachten ten behoeve van het toetsen van competenties (formatief en summatief) zullen vaardigheden gecombineerd getoetst moeten worden. Daarbij dient wel gezorgd worden dat steeds de meest relevante vaardigheid het zwaarst wordt gewogen. Dat kan door in een toets naar verhouding meer opdrachten op te nemen waarin die meest relevante vaardigheid een primaire rol speelt. Toetsen kan ook door bij een complexe opdracht bepaalde onderdelen zwaarder te laten tellen.

Toetsdoelen Onder toetsdoelen bij de taakuitvoering worden verstaan de lijsten van mogelijk (gecombineerd) te toetsen aspecten van taalgedrag die bij het gegeven niveau relevant en uitvoerbaar lijken te zijn. De bedoeling van deze lijsten is om aan docenten en toetsconstructeurs duidelijk te maken welk taalgedrag in een toets geoperationaliseerd zou kunnen worden. Sommigen toetsdoelen zullen gecombineerd kunnen of moeten worden, niet alleen binnen één vaardigheid (bijvoorbeeld luisteren), maar tussen vaardigheden (bijvoorbeeld luisteren gecombineerd met schrijven). Er is een intuïtieve ordening gemaakt van toetsdoelen: dit heeft het (didactische) voordeel dat voor kandidaten die nog nauwelijks op een bepaald niveau opereren, toetsdoelen kunnen worden gekozen die naar verhouding minder problemen voor de kandidaten opleveren en zo het leerproces kunnen ondersteunen.

98


De opsomming van geïsoleerde, discrete toetsdoelen is geen pleidooi om deze doelen via nietfunctionele opdrachten te toetsen. Zie hiervoor bij “wijzen van beoordeling”. Echter, naarmate het niveau lager is, zal het toetsdoel wellicht minder functioneel te toetsen zijn. In voorkomende gevallen zal worden aangegeven waar toetsdoelen bij een vaardigheid overlappen met die bij andere (sub)vaardigheden. Dit gebeurt door middel van het teken “ > “ gevolgd door de overlappende vaardigheid of vaardigheden.

Wijzen van beoordeling Onder wijzen van beoordeling wordt verstaan de verschillende manieren waarop de eerder genoemde toetsdoelen in taken, opgaven en toetsen kunnen worden geoperationaliseerd. Het spreekt vanzelf dat de beoordeling relevant moet zijn voor het niveau en voor de opleiding. Dit houdt in dat in principe iedere taak enzovoort functioneel dient te zijn. Immers, zowel het raamwerk als de (beroeps)opleiding gaan ervan uit dat de kandidaat in de werkelijkheid moet kunnen functioneren. Toch zal het om redenen van betrouwbaarheid en/of efficiency soms geboden zijn om concessies te doen aan de functionaliteit. Ook zal het tijdens het onderwijsleerproces, zeker op de lagere niveaus (zie ook onder toetsdoelen hierboven) nuttig kunnen zijn om (sub)vaardigheden geïsoleerd, niet-functioneel te toetsen, om zo snel inzicht te kunnen krijgen in de beheersing van de specifieke (sub)vaardigheid. Bij eindtoetsing dient echter gestreefd te worden naar functionele inbedding. Hierboven is gesproken van summatieve toetsing en formatieve toetsing en er is al aangegeven dat de procedures voor beide kunnen verschillen Ook is aangegeven dat er de mogelijkheid bestaat om gegevens verzameld bij formatieve toetsing te gebruiken bij summatieve toetsing. In het kader van de wijzen van beoordeling zou men de volgende indeling kunnen maken: Summatief toetsen gestandaardiseerd genormeerd (de score heeft een officieel erkende waarde) Formatief toetsen gestructureerd indicerend (de score geeft een indicatie van de mate waarin een bepaalde vaardigheid wordt beheerst) Een ander aspect van toetsing dat hier enige aandacht verdient, is de geïntegreerde toetsing van linguïstische vaardigheden binnen één vaardigheid (bijvoorbeeld conventies, vocabulaire en grammatica bij het schrijven van een brief) en de integratie in één toets van hoofdvaardigheden (bijvoorbeeld luisteren en schrijven bij een toets die notuleervaardigheid meet). Zulke toetsing kan validiteitproblemen opleveren wanneer men voor de verschillende (linguïstische) vaardigheden aparte waarderingen wil geven. Immers, is bij het maken van een schriftelijke verslag van een vergadering de schrijfvaardigheid de bepalende vaardigheid of is het de luistervaardigheid (of zijn er nog andere


99

wellicht niet-talige vaardigheden) in het geding? Dit mag niet leiden tot een pleidooi voor het apart toetsen voor de verschillende (linguïstische) vaardigheden. De insteek dient te zijn dat de toetsen functioneel zijn en als dat inhoudt dat vaardigheden geïntegreerd worden getoetst, dan zal daarmee in de taakstelling en in het beoordelingsmodel rekening gehouden dienen te worden. Het zou daarom het beste zijn als bij het beoordelen van een bepaalde communicatieve vaardigheid een totaaloordeel wordt gegeven. Dat oordeel zou moeten neerkomen op het simpele antwoord op de vraag: “Kan de kandidaat de betrokken vaardigheid naar behoren uitvoeren?” Ja of Nee. Het antwoord op die vraag zal overigens nadrukkelijk wel gebaseerd zijn op de waardering van die linguïstische vaardigheden.

Casco’s Uiteindelijk zullen voor iedere cel van het raamwerk, dus per niveau voor de vijf vaardigheden apart, maar ook voor geïntegreerde vaardigheden5 concrete toetsformaten, zogenaamde casco’s, worden geproduceerd. In deze casco‟s wordt voor een beoordelingsmoment, beoordelingsprocedure of beoordelingstraject voorbeelden gegeven van het soort opdrachten dat het beoordelingsinstrument zou kunnen bevatten, hoeveel opdrachten, welke de beoordelingscriteria zijn, wat de norm moet zijn of wat voor indicatie de score geeft, onder welke omstandigheden en wanneer het instrument kan worden gebruikt (en wanneer ook niet). Zo zal aangegeven worden welke casco‟s zich lenen voor summatief toetsen en welke meer geschikt zijn voor formatieve toetsing. Voorbeelden van zulke casco‟s bij cellen op niveau B1 volgen aan het eind van dit hoofdstuk. De bedoeling is dat de docent met behulp van bestaande opgavenbanken beoordelingsinstrumenten volgens deze casco‟s kan samenstellen die aan de te stellen eisen voldoen. Ook zullen er kant-en-klare beoordelingsinstrumenten beschikbaar komen (met name ook gestandaardiseerde instrumenten) die volgens deze casco‟s zijn opgebouwd.

5 Er zij hier met nadruk gewezen op de behoefte van docenten aan met name toetsen assessmentprocedures die vaardigheden combineren en die zich richten op competenties van taalvaardigheid.

100


B1 Lezen Het beoordelen van de vaardigheid lezen Bij lezen is het niet mogelijk om direct te meten of iemand voldoet aan de gestelde eis zoals beschreven in de cel “vaardigheid” in het raamwerk. Als we alleen het lezen willen meten, zullen we via de omweg van de respons op een toets of opdracht moeten werken. Alles wat een kandidaat vervolgens produceert, is niet lezen zelf, maar iets dat op (succesvol) lezen duidt. Wanneer lezen in zinvolle, authentieke, en functionele contexten wordt gemeten, zullen we ook andere betrokken en relevante vaardigheden mee meten. Bij het bepalen van de (lees)opdracht zullen we dus goed moeten kijken of de opdracht zelf relevant is en de respons duidt op gewenst leesgedrag. Omdat een respons in principe alleen maar wel of niet naar behoren kan worden gegeven (nuanceringen in beoordeling hebben vaak meer betrekking op andere vaardigheden dan het lezen), moeten we zorgdragen voor een goede opbouw van de toets: zijn de opdrachten relevant voor de vaardigheid, het niveau en de (beroeps)praktijk? Op niveau B1 kan er al sprake zijn van competenties. Weliswaar kan er nog wel op “discrete”, geïsoleerde vaardigheden worden getoetst, maar hier moeten toch ook al opdrachten uit de praktijk met gecombineerde (taal)vaardigheden aan de orde komen. Dat betekent dus dat niet altijd duidelijk zal zijn welke specifieke vaardigheid men aan het toetsen is, en in welke mate. Het kan zijn dat dan de vaardigheid van de kandidaat bij het lezen (B1) bijvoorbeeld hoger zal zijn dan bij het schrijven (veel kandidaten zullen amper A2 halen). Bij het construeren van opdrachten is het belangrijk daar rekening mee te houden.

B1 Lezen: vaardigheid Kan feitelijke teksten over onderwerpen uit de eigen werk- of leefomgeving lezen met een redelijke mate van begrip. Toetsdoelen De kandidaat wordt beoordeeld op diens het vermogen om: o het onderwerp van een tekst te noemen/herkennen o het kernwoord/de kernpassage te vinden o details te herkennen/te noemen o conclusies op basis van een tekst te trekken, voor zover informatie expliciet is o de relevantie van een tekst voor zichzelf of anderen te herkennen

Soort opdrachten o Meerkeuze invulvraag: bij een zin of passage het juiste kernwoord kiezen. o Meerkeuzevraag over kern, onderwerp, doel van de tekst o Meerkeuzevraag over details in tekst. o Meerkeuzevraag over conclusies o Invulvraag/aanvulvraag over kern, onderwerp, detail en doel van een tekst. o Invulvraag bij een formulier


Beoordelingcriteria o Meerkeuzevragen: hierbij is het criterium: goed of fout. Het is niet verstandig vragen zwaarder dan andere vragen te laten tellen. o Invulvraag/aanvulvraag: bij dergelijke vragen moeten vocabulaire en spelling NIET worden meegewogen. Het gaat hier alleen om lezen o Sorteeropdrachten/ zoekopdrachten: het product dient te zijn een bepaalde teksten

101

o

o o o

o

o o

het communicatieve doel van een tekst te herkennen (klacht, vragen om informatie enzovoort) en daarop adequaat reageren (>schrijven, spreken) formulieren uit de werkomgeving te begrijpen ingevulde formulieren op juistheid te controleren relevante passages uit verschillende teksten samen te voegen bij instructies relevante handelingen te herkennen/tonen (>schrijven, spreken) teksten te verifiëren op basis van de gegevens in andere teksten selecties van teksten te maken conform een gegeven selectiecriterium

o

o

o

o

o

Sorteeropdracht: teksten van gelijke/bepaalde soort bij elkaar voegen. Benodigde/gevraagde – geëxpliciteerde zowel als geïmpliceerde - acties in een tekst herkennen en daarnaar handelen (tekst produceren, o keuzes maken, andere activiteiten). Relevante teksten in databestand zoeken conform selectiecriterium. Rapporteren over informatie gevonden in teksten uit databestand. Samenvattingen schrijven

o o

102

in een bepaald aantal. Het criterium dient streng te zijn: max. 15-20% van de teksten mag gemist of verkeerd zijn. Daarna is het de vraag of iemand deze vaardigheid werkelijk beheerst. Acties in teksten herkennen en ernaar handelen: het eindproduct is een serie gewenste handelingen die op zichzelf geen lezen vertegenwoordigen maar uit lezen voortvloeien. Bij de opdrachten is het zaak ze zodanig te structureren dat zicht gehouden wordt op de uitvoering van de verschillende taken na elkaar. Daarbij kunnen de (deel)vaardigheden die direct gerelateerd aan lezen zijn, een zwaarder gewicht krijgen Rapporteren: Zie hierboven bij Acties Samenvatten: Inhoud (onderwerp, hoofdzaken en conclusies juist); taalgebruik (begrijpelijke zinnen); overig (lengte; volledigheid)


B1 Luisteren Het beoordelen van de vaardigheid luisteren Bij luisteren is het, net als bij lezen (zie aldaar) niet mogelijk om direct te meten of iemand aan de gestelde eis zoals beschreven in het beheersingsniveau voldoet. Ook hier zullen we via de omweg van de respons op een toets of opdracht moeten werken. Alles wat een kandidaat produceert, is niet luisteren zelf, maar iets dat op (succesvol) luisteren duidt. Bij het bepalen van de (luister)opdrachten zullen we dus goed moeten kijken of de opdracht zelf relevant is en de respons duidt op gewenst luistergedrag. Omdat een respons in principe alleen maar wel of niet naar behoren kan worden gegeven (nuanceringen in de beoordeling hebben vaak meer betrekking op andere vaardigheden, zoals schrijf- of spreekvaardigheid), moeten we zorgdragen voor een goede opbouw van de toets: zijn de opdrachten relevant voor de vaardigheid, het niveau en de (beroeps)praktijk? Het is daarom van belang te kijken naar de vaardigheden in context zoals gegeven in de tweede kolom van het raamwerk.

B1 Luisteren: vaardigheid Begrijpt feitelijke informatie over veel voorkomende onderwerpen uit dagelijks leven en werk. Toetsdoelen

Soorten opdrachten o Vragen (meerkeuze, open, aanvul) beantwoorden over op cassette, CD of video de relevantie van gehoorde weergegeven passages over informatie te bepalen alledaagse onderwerpen een luistertekst op hoofdlijnen o Idem bij videopresentaties, en details te begrijpen handleidingen voor nieuwe geschreven tekst met gehoorde producten, tv-journaals etc tekst te combineren (>lezen) o Korte notities maken bij een vervolg van een tekst te gehoorde (zakelijke) teksten, voorspellen met name telefonische gehoorde tekst letterlijk weer te mededelingen. geven gehoorde tekst samen te vatten o Kort verslag maken bij een korte videoprestatie van een (>schrijven) vergadering, conform een hoofdzaken van bijzaken te verslagmodel, waar kern van onderscheiden boodschap moet worden acties te prioriteren op basis gegeven. van gehoorde tekst o Een verslag maken van wat er verslag te doen in het in een presentatie is gezegd, Nederlands van een gehoorde conform een verslagmodel, uiteenzetting in een vreemde lengte ca 100 woorden. taal (>spreken/algemene o Mondeling doorgeven/herhalen vaardigheden) van informatie o Mondeling samenvatten van informatie

De kandidaat wordt beoordeeld op diens vermogen om: o o o o o o o o o


Beoordelingcriteria o Kern van boodschap correct weergegeven o Relevante details correct weergegeven o Relevantie boodschap correct bepaald o Boodschap en/of details begrijpelijk doorgegeven o Boodschap en/of details correct (vorm/inhoud) doorgegeven o Vervolgacties juist geprioriteerd/gesignaleerd o Verslag duidelijk geformuleerd

103

B1 Schrijven Het beoordelen van de vaardigheid schrijven Bij schrijven is het mogelijk de vaardigheid direct te meten, als wij er zeker van kunnen zijn dat de opdracht ook werkelijk (voornamelijk) schrijfvaardigheid meet en niet een al dan niet verwant gedragsaspect of verwante vaardigheid, zoals intelligentie of originaliteit. In een beroepsprofiel kan soms een gedragsaspect als originaliteit aan de orde zijn; we moeten dan oppassen dat we dat aspect niet te veel medemeten omdat originaliteit niet iets specifieks voor de moderne vreemde talen is. Het kan soms beter zijn dat bij een ander vak (in de moedertaal, bijvoorbeeld) en/of bij een andere vaardigheid (spreken, bijvoorbeeld) te meten. Zoals al eerder aangegeven: zeker als wij competenties meten, zullen we ervan moeten uitgaan dat andere vaardigheden in een beoordelingstraject meegemeten worden. Zolang we goed zicht houden op wat de bijdragen van de verschillende vaardigheden bij een uitvoering van een opdracht zijn, kunnen we die bijdragen ook wegen en aangeven in welke mate de kandidaat de verschillende vaardigheden beheerst Op het niveau B1 kan er nog steeds, zeker ook in de formatieve toetsing, wel op individuele vaardigheden worden getoetst, maar hier moeten toch ook opdrachten uit de praktijk met gecombineerde taalvaardigheden aan de orde komen. De taalhandelingen die met het schrijven gecombineerd worden mogen niet op een (veel) hoger niveau liggen. Wanneer we kijken naar de criteria waarop de schijfprestatie moet worden beoordeeld, dan moeten we er mee rekening houden dat in de wereld van ICT, bepaalde aspecten van het schrijfgedrag zijn vereenvoudigd. We hebben de besschikking over on-line spellingscontrole, briefmallen, bouwsteencorrespondentiepakketten, woordenboeken en synoniemenlijsten. Bij functionele opdrachten lijkt het daarom niet erg logisch om op deze aspecten van het schrijven te veel nadruk te leggen, met name bij het formuleren van de opdrachten. Gegeven echter de aanwezigheid van deze hulpmiddelen, kan de beoordeling op deze punten wel streng zijn. Spelfouten in een brief hadden makkelijk voorkomen kunnen worden. Maar paradoxaal genoeg, het voorkomen van spelfouten hoeft niet te maken te hebben met de schrijfvaardigheid maar met een gerelateerde vaardigheid (tekstverwerken) of een gedragsaspect (netheid).

104


B1 Schrijven: vaardigheid Kan eenvoudige samenhangende tekst schrijven over vertrouwde onderwerpen in het dagelijks leven, op opleiding of werk. Toetsdoel De kandidaat wordt beoordeeld op diens het vermogen om: o gespelde woorden correct weer te geven o data conform regels in te voeren (> lezen) o samenhangende zinnen te produceren o het gehoorde duidelijk samen te vatten o standaardbrieven te schrijven o standaardteksten te schrijven o coherente stukken tekst te produceren

Soort opdracht o formulier, vragenlijst in vullen (zie voorbeelden bij taakuitvoering in raamwerk mvt) o formulier, vragenlijst beoordelen op wijze van invullen (Is dit formulier goed/fout ingevuld? Waar is dit formulier fout ingevuld?) o gegeven woorden correct spellen o korte notities (10 –25 woorden) maken tijdens een standaardgesprek o standaarddata opschrijven o in briefmal gegevens tot brief verwerken o in briefmal conventies correct toepassen o in verslagmal korte notulen schrijven o in rapportmal kort rapporteren over dagelijkse routine


Beoordelingscriteria o Inhoudsaspecten o Relevantieaspecten o Duidelijkheid o Begrijpelijkheid o Volledigheid o Mate van verzorgdheid o Conventies o Communicatieve aspecten o Woordgebruik o Correct taalgebruik o Spelling

105

B1 Spreken Het beoordelen van de vaardigheid spreken De vaardigheid waar het hier om gaat laat zich nog het beste beschrijven als mondeling eenrichtingverkeer. Er zijn maar weinig authentieke situaties waarin daarvan sprake is. Een monoloog wordt immers vaak afgewisseld door dialoog of groepsgesprek. Ook al is er sprake van eenrichtingsverkeer, de (rol van de) toehoorder komt nadrukkelijk in de beoordelingscriteria terug. De beoordeling dient gebaseerd te zijn op het principe dat de (welwillende) toehoorder het gesprokene begrijpt. Helaas is die situatie in een assessment moeilijk te creëren: we weten als beoordelaars namelijk meestal wel wat de spreker bedoelt, want we kennen de opdracht en voorts kunnen we ons niet altijd goed in de rol van native speaker verplaatsen. Ook is er geen vast profiel aan te geven van de hoorder: die kan bijvoorbeeld helemaal geen native speaker zijn! Zo ontstaat de paradox dat weliswaar de spreekvaardigheid een productieve vaardigheid is, die we direct kunnen meten, maar dat ons probleem zal zijn welke beoordelingscriteria we daarbij aanleggen. In feite moeten we bij die criteria gebruik maken van speculatie over de toehoorders, van formele criteria waarvan we mogen aannemen dat ze de begrijpelijkheid voor toehoorders beïnvloeden. Er is nog een beoordelingscomplicatie: een spreekprestatie is niet louter het mondeling uiten van tekst in de vreemde taal. Meestal is er sprake van presenteren, van een interactie tussen spreker en publiek, ook al zegt het publiek niets terug. Een goede spreekprestatie is in dit verband dus ook weer het resultaat van het succesvol samengaan van aan elkaar verwante of elkaar ondersteunende vaardigheden: vaardigheden in de vreemde taal, communicatieve vaardigheden in het algemeen, audiovisuele vaardigheden enzovoort. En we moeten dus dat resultaat beoordelen. Er wordt hier een onderscheid gemaakt tussen feitelijke informatie geven (vragen beantwoorden) en beschrijven. Bij beschrijven wordt er vanuit gegaan dat er ook aandacht voor details is of dat er een persoonlijke kleuring van de informatie mogelijk is.

106


B1 Spreken: vaardigheid Kan een eenvoudige uiteenzetting geven over vertrouwde onderwerpen uit de eigen leef- en werkomgeving. Toetsdoelen De kandidaat wordt beoordeeld op diens het vermogen om: o feitelijke informatie te geven o een presentatie te geven aan de hand van informatie door anderen of door hem/haarzelf vervaardigd (>schrijven) o een presentatie te geven met behulp van audio-visuele middelen/van ICT (> algemene vaardigheden) o een monoloog te geven gebaseerd op aantekeningen van anderen of van hem/haarzelf (>schrijven)

Soorten opdrachten o Feitelijke vragen beantwoorden over zichzelf, werk, beroep en/of leef/werkomgeving aan de hand van een enquêteformulier of in ambtelijke situaties o Informatie geven over de werking van apparaten of machines aan de hand van een gebruiksaanwijzing o Een voorval, proces, situatie beschrijven aan de hand van informatie (tekst en/of beelden) o Een multimediale presentatie over werk en/of beroep te geven aan de hand van informatie op sheets o Een inleiding, toespraakje, welkomstwoord geven over een hem/haar vertrouwd onderwerp gebaseerd op aantekeningen van anderen of van hem/haarzelf


Beoordelingcriteria) o Duidelijkheid o Gestructureerdheid o Volledigheid o Relevantie o Gebruik van audio-visuele middelen/van ICT o Taalgebruik (vocabulaire/grammatica) o Afwisseling o Aandacht voor de toehoorders

107

B1 Gesprekken voeren Het beoordelen van de vaardigheid gesprekken voeren Grosso modo geldt hier hetzelfde als wat bij spreken is gezegd, al ligt bij de vaardigheid gesprekken voeren de nadruk (nog) meer op de communicatieve houding en zijn de formele aspecten van het taalgebruik daar soms ondergeschikt aan. Ook hier komt de toehoorder nadrukkelijk in de beoordelingscriteria terug. De beoordeling dient gebaseerd te zijn op het principe dat de (welwillende) toehoorder het gesprokene begrijpt.

B1 Gesprekken voeren: vaardigheid Kan met redelijk gemak deelnemen aan gesprekken over onderwerpen uit het dagelijks leven, gericht op het onderhouden van sociaal contact en het regelen van zaken. Toetsdoelen De kandidaat wordt beoordeeld op diens het vermogen om: o informele tweegesprekken te voeren o formele tweegesprekken te voeren o deel te nemen aan groepsgesprekken en vergaderingen o zaken mondeling af te handelen o informatie te geven en te vragen o bestellingen op te nemen of op te geven o boekingen en reserveringen te regelen o klachten te uiten en af te handelen

108

Soorten opdrachten o Rollenspel van 2 personen: kandidaat – beoordelaar o Rollenspel van 2 kandidaten, met een beoordelaar o Rollenspel meerdere personen met een of meerdere beoordelaar(s)

Beoordelingcriteria) o Duidelijkheid o Volledigheid o Relevantie o Taalgebruik (vocabulaire/grammatica) o Gesprekshouding


Voorbeeld van een casco Niveau + vaardigheid: B1 Schrijven Subvaardigheid: Kan in een standaardformat een kort verslag of rapport opstellen over feitelijke zaken binnen het dagelijkse werk. Soort opdracht: verslag/rapport opstellen Bijzonderheden: Bij deze taken kan het gaan om een combinatie van vaardigheden, zoals luisteren schrijven of lezen - schrijven. Het (geschreven) eindproduct wordt beoordeeld.

I. Richtlijnen voor format van de te produceren teksten en voor leerlinginstructie 1.

Geef type verslag/rapport, kies uit: a. aantekeningen/beperkte notulen; b. algemene informatie; c. verslaglegging stage/werkbezoek; d. storingsafhandeling.

2.

Geef tekstlengte: ca 100 - 200 woorden

3.

Leerlinginstructie, geef aan: a. wat leerling moet doen b. lengte van de tekst, lengte van de samenvatting c. criteria waarop wordt beoordeeld d. hulpmiddelen, die nodig en/of verplicht zijn e. de tijd die beschikbaar is

II. Beoordelingsprocedures 1.

Beoordelingscriteria, bijvoorbeeld a. Inhoud: hoofdzaken correct; details correct; actiepunten/conclusies correct. b. Taalgebruik, bijvoorbeeld: taal (dankzij woordgebruik/grammatica) is duidelijk; spelling is correct.


109

2.

Scoringsvoorschriften, bijvoorbeeld a. Beoordelingsschema (zie voorbeeld). b. Puntenaftrek, bijvoorbeeld zinbouw, stijl, spelling: maxima aftrekpunten aangeven.

3.

Aanduiding wat voldoende/onvoldoende is a. Bij formatief toetsen daarbij feedback geven voor verbetering op deelaspecten. b. Bij summatief toetsen daarbij aangeven dat aan een gestelde eis is voldaan en wat dat inhoudt (rechten enzovoort).

4.

Van scores naar cijfers: tabel of overzicht (met name van belang bij formatief toetsen).

5.

Beoordelaarsinstructies a. Bij summatieve toetsing dienen instructies gedetailleerd te zijn en mag er niet van worden afgeweken. b. Bij formatieve toetsing kan (mondelinge) feedback belangrijker zijn dan een score. Hierbij kan het van belang zijn de luistertaken en de schrijftaken apart te behandelen.

Voorbeeld beoordelingsschema Inhoud Hoofdzaken correct/niet correct Hoofdzaken volledig/onvolledig Details correct Details volledig Actiepunten/conclusies correct Actiepunten/conclusies volledig

Maximum punten … (per hoofdzaak) … (per hoofdzaak) … (per detail) … (per detail) … (per actiepunt) … (per actiepunt)

Taalgebruik Woordgebruik/grammatica: duidelijk, minder duidelijk/onduidelijk Spelling is correct: correct, minder correct, weinig correct Totaal punten

0 - 5 punten 0 - 5 punten

III. Voorbeelden van opdrachten in een toets binnen een casco Toets: verslag/rapport opstellen Deze toets bestaat uit twee gedeelten: 1 een verslag opstellen 2 een rapport maken

110


Voor beide gedeelten geldt dat u in een gegeven elektronisch standaardformulier een tekst tussen de 100 en 200 woorden moet produceren in de vreemde taal. In beide gevallen is aangegeven voor wie deze teksten bestemd zijn en voor welk doel zij worden geschreven. U krijgt voor ieder van de onderdelen 50 minuten de tijd. Ieder onderdeel moet binnen deze tijd zijn afgerond. De toetsresultaten zijn alleen geldig als beide onderdelen zijn afgerond: de waardering voor uw prestatie is gebaseerd op uw score op beide onderdelen. Bij de beoordeling wordt gebruik gemaakt van een beoordelingsmodel, waarmee beoordeeld wordt of u hoofdzaken, details en conclusies naar behoren heeft vermeld. Ook wordt uw prestatie beoordeeld op taalgebruik, grammatica en woordgebruik en spelling.

Deel 1: een verslag opstellen U hebt als trainee een korte stage doorlopen bij een internationaal transportbedrijf. Voor de opleidingsfunctionaris van dit bedrijf dient u een kort verslag in het ENGELS te maken van uw ervaringen binnen het bedrijf. In de hieronder gegeven situatiebeschrijving treft u de informatie aan die u dient te gebruiken bij het maken van uw verslag. Let u erop dat u ALLE informatie gebruikt. Situatiebeschrijving Begin stage onduidelijk; niemand wist dat u zou komen; daarna goede opvang op afdeling human resource management; In het begin weinig zinvols te doen; later geholpen bij orderafhandeling en beperkt bij telefonische afhandeling; Weinig inzicht gekregen in activiteiten van andere afdelingen dan orderafhandeling; Goed inzicht gekregen in soort klanten (noem voorbeelden); Soort werk lijkt goed geschikt voor u in toekomst; dank voor mogelijkheid dit te uit te vinden.

Deel 2: een rapport maken U bent bij een internationaal constructiebedrijf werkzaam met klanten in binnen- en buitenland. Een van de taken van uw afdeling is het opstellen van korte rapporten van telefonische klachten die vervolgens door de meest betrokken afdeling worden afgehandeld. Uw informatie kan algemeen blijven maar is voor een goede klantenservice door uw bedrijf van zeer groot belang. Op basis van de rapporten van u en uw naaste collega‟s wordt besloten welke afdeling op welke termijn contact opneemt met de klant. U krijgt een gesprek te horen tussen uw collega die hetzelfde werk doet als u, en een klant. In dit onderdeel van de toets moet u de klacht van de klant zoals uw collega die heeft opgenomen op een elektronisch klachtenformulier in het ENGELS verwerken. Hieronder treft u in het kort de soort informatie aan die in het rapport moet worden opgenomen. Let u erop dat u ALLE informatie gebruikt. Situatiebeschrijving Naam klant, adres, soort onderneming; datum en uur; Beschrijving van de klacht; beschrijving van het product waarover wordt geklaagd


111

Door klant gewenste actie; op welke termijn; Door uw collega beloofde actie; op welke termijn Voorstel voor afhandeling intern.

112


BIJLAGE 2 VAN EINDTERMEN NAAR TAALCOMPETENTIEPROFIELEN, EEN EERSTE AANZET In deze bijlage hebben we, bij wijze van handreiking aan en discussiestuk voor de onderwijspraktijk, de taleneindtermen van enkele kwalificatiestructuren geplaatst in de cellen van het Raamwerk MVT. We hebben dat gedaan door enerzijds de taleneindtermen inhoudelijk te analyseren en anderzijds uit te gaan van de aard van de taalgebruikssituaties waarin leerlingen in de beroepspraktijk of in vervolgopleidingen terecht kunnen komen en van de 'performance level' die daarin van hen verwacht wordt dan wel redelijkerwijs van hen verwacht mag worden.

Kanttekeningen 1. De hier opgenomen taalcompetentieprofielen zijn uitsluitend gebaseerd op de eindtermen van een aantal Landelijke Organen. Ze zijn in die zin 'minimalistisch'. Men zou zich ook bredere taalprofielen kunnen voorstellen, waarin bijvoorbeeld taalvaardigheden nodig om te kunnen functioneren als Europees burger zijn verwerkt. 2. Uitgangspunt is dat leerlingen hun taalvaardigheid oefenen en demonstreren aan de hand van situaties en teksten die betrekking hebben op/relevant zijn voor de beroepssector (de werkkring) waarvoor zij worden opgeleid. 3. Het vermelden van een bepaalde subvaardigheid op een bepaald taalniveau betekent niet dat leerlingen geacht worden dat taalniveau volledig te beheersen. Zij zullen op het hoogst aangegeven niveau bepaalde taken kunnen uitvoeren binnen een meer of minder beperkt domein, namelijk dat van de sector of het beroep waarvoor zij worden opgeleid. 4. De uitgewerkte voorbeelden hebben betrekking op eindtermen van ECABO, KC Handel, LOB HTV, OVDB, S.O.M, VaPro, V.E.V, VTenL. 5. We hebben een hoog en een laag taalcompetentieprofiel onderscheiden. Hieraan ligt de volgende redenering ten grondslag: In de eindtermen wordt over het algemeen geen onderscheid is gemaakt tussen een taal als Engels en bijvoorbeeld Spaans. De instroomniveaus zullen zeer verschillend zijn, zodat bij een gelijke leerlast onmogelijk hetzelfde eindniveau bereikt kan worden. Voor dit probleem zijn in wezen twee oplossingen: verhogen van de leerlast bij een laag beginniveau; differentiëren in eindniveau. We gaan hier in op de tweede oplossing: differentiëren in eindniveau. Het is niet wenselijk om een hoog of een lager eindniveau van te voren te koppelen aan een bepaalde taal, bijvoorbeeld Engels altijd hoog en Spaans altijd laag. Leerlingen kunnen immers in het voortraject een taal wel of niet hebben gehad, of een taal van huis uit beheersen. De keuze voor een hoog of lager eindniveau zou moeten afhangen van het beginniveau van een individuele leerling, en


113

van zijn leerprogramma. Een leerling die start op 0-niveau, maar zijn beroepspraktijkvorming in het land van de doeltaal doorbrengt, zou toch op het hoge eindniveau kunnen uitkomen. Documenteren van het bereikte taalniveau in een taalportfolio is een hulpmiddel om recht te doen aan de mogelijke variatie in eindniveaus.

Format 1.

2. 3.

114

Per KSB-niveau wordt eerst een overzicht gegeven van de relevante opleidingen en/of deelkwalificaties. Daarna volgen de eindtermen en de bijpassende taalcompetentieprofielen. Om te weten wat een bepaalde subvaardigheid op een bepaald niveau inhoudt, zou men als het ware moeten 'doorklikken' naar de onderliggende beschrijving en de voorbeelden in het Raamwerk MVT. In deze papieren versie wordt de lezer verzocht terug te bladeren naar de desbetreffende beschrijving. Hoog taalcompetentieprofiel: beginniveau bij instroom is A1 of hoger. Laag taalcompetentieprofiel: beginniveau bij instroom bevindt zich tussen 0 en A1. De cijfers in de cellen van de taalcompetentieprofielen verwijzen naar de subvaardigheden van het Raamwerk; niet naar de aangegeven eindtermen.


ECABO KSB niveau

Opleidingen

Eindtermen

1

Adm. medewerker

1. 2. 3. 4.

mondeling in- en extern eenvoudige informatie inwinnen; mondeling in- en extern eenvoudige informatie verstrekken; inkomende telefoongesprekken aannemen en doorverbinden; bezoekers ontvangen en verwijzen.

Hoog taalcompetentieprofiel (laag is voor dit niveau niet van toepassing) Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

C1 B2 B1 A2

1 Werkcontacten in

face

to face situaties 2 Omgaan met getallen 4 Telefoneren A1


115

KSB niveau 2

Opleidingen Secretarieel medewerker Bedrijfsadministratief medewerker

Eindtermen 1. mondeling in- en extern eenvoudige informatie inwinnen; 2. mondeling in- en extern eenvoudige informatie verstrekken; 3. inkomende telefoongesprekken aannemen en doorverbinden; 4. bezoekers ontvangen en verwijzen;

5. eenvoudige brieven opstellen. Hoog taalcompetentieprofiel Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren Spreken

Schrijven

C1 B2 B1 A2

3 Zakelijke correspondentie * 1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen 4 Telefoneren

1 Aantekeningen, memo's, formulieren 2 Onderhouden van sociaal contact

A1 *de huidige eindterm -eenvoudige brieven opstellen- hoort thuis op niveau B1. Dit lijkt voor leerlingen op kwalificatieniveau 2 te hoog gegrepen. De eindterm voor schriftelijke vaardigheid zou dan ook beter op niveau A2 geplaatst kunnen worden.

Laag taalcompetentieprofiel Luisteren Lezen C1


B2 B1

Schrijven

3 Zakelijke correspondentie *

A2

4Telefoneren *

A1

1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen


*eindterm te hoog. Zie voor de schriftelijke vaardigheid de opmerking bij het hoge profiel.

116


KSB niveau 3

3

Opleidingen

Eindtermen

Secretaresse Boekhoudkundig medewerker Medewerker beheer informatiesystemen Commercieel medewerker binnendienst Logistiek medewerker Secretaresse

1 mondeling in- en extern eenvoudige informatie inwinnen; 2 idem: verstrekken; 3 inkomende en uitgaande telefoongesprekken voeren; 4 bezoekers ontvangen en verwijzen; eenvoudige conversatie voeren; 5 eenvoudige correspondentie voeren; 6 informatieve teksten samenvatten in Nederlands. 1 (telefonisch) gesprekken voeren; 2 klachten aannemen en afhandelen; 3 zakelijke correspondentie van uiteenlopende aard; 4 felicitaties, condoleances, invitaties; 5 formulieren invullen; 6 informatie schriftelijk vastleggen; 7 informatieve teksten samenvatten in de vreemde taal; 8 verslag maken in de vreemde taal.

Cursief: uitbreiding tov de eindterm op niveau 2.

Hoog taalcompetentieprofiel Luisteren Lezen C1 B2 4 Rapporten, B1 verslagen, artikelen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen 3 Onderhouden van sociaal contact 4 Telefoneren

3 Zakelijke correspondentie

1 Werkcontacten in face to face situaties 4 Telefoneren

3 Zakelijke correspondentie 4 Verslagen, voorstellen, contracten 1 Aantekeningen, memo's, formulieren 2 Onderhouden van sociaal contact

A2 A1 Uitbreiding voor secretaresses C1 3 Bijeenkomsten B2 en vergaderingen

B1

4 Rapporten, verslagen, artikelen

A2 A1


117

Laag taalcompetentieprofiel Luisteren Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

C1 B2 B1

3 Zakelijke correspondentie* 4 Rapporten, verslagen en artikelen

A2


A1 Uitbreiding voor secretaresses C1 3 Bijeenkomsten B2 en vergaderingen*

B1

A2

1 Werkcontacten in face to face situaties * 2 Telefoneren *

3 Zakelijke correspondentie * 4 Verslagen, voorstellen, contracten *

1 Werkcontacten in face to face situaties 4 Telefoneren

2 Onderhouden van sociaal contact


1 Aantekeningen, memo's, formulieren

A1 * eindtermen te hoog voor talen die beginnen op 0-niveau.

118


KSB niveau 4

Opleidingen

Eindtermen

Directiesecretaresse / Management assistent Assistent administrateur Assistent marketing en communicatie

1 mondeling in- en extern eenvoudige informatie inwinnen; 2 idem: verstrekken; 3 inkomende en uitgaande telefoongesprekken voeren; 4 bezoekers ontvangen en verwijzen; eenvoudige conversatie voeren; 5 eenvoudige correspondentie voeren; 6 informatieve teksten samenvatten in Nederlands.

4

Directiesecretaresse / Management assistent

1 (telefonisch) gesprekken voeren 2 klachten aannemen en afhandelen 3 mondeling afspraken maken 4 deelnemen aan overlegsituaties 5 eenvoudige presentatie geven 6 zakelijke correspondentie van uiteenlopende aard 7 felicitaties, condoleances, invitaties 8 een brief met een wervend karakter schrijven 9 formulieren invullen 10 afspraken schriftelijk bevestigen 11 informatieve teksten samenvatten in de vreemde taal 12 info schriftelijk vastleggen 13 verslag maken in het Nederlands en in de vreemde taal 14 enige sociaal-culturele achtergronden aangeven *

Cursief: uitbreiding tov de eindtermen op niveau 3. * De eindterm 'enige sociaal-culturele achtergronden aangeven' is niet te plaatsen in het Raamwerk van taalbeheersingsniveaus.

Hoog taalcompetentieprofiel Luisteren Lezen C1 B2 B1

Gesprekken voeren

4 Rapporten, 1 Werkcontacten in verslagen, artikelen face to face situaties 2 Omgaan met getallen 4 Telefoneren

Spreken

Schrijven


A2 A1


119

Uitbreiding voor secretaresses C1 B2

Zakelijke correspondentie*

3 Bijeenkomsten en vergaderingen

1 Werkcontacten in face to face situaties 4 Telefoneren 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen Rapporten, verslagen, artikelen

B1

3 Zakelijke correspondentie 4 Verslagen, voorstellen, contracten

Presentaties

Aantekeningen, memo's, formulieren Onderhouden van sociaal contact

A2 A1 *

De eindterm ' een brief met een wervend karakter schrijven' hoort thuis op niveau C1. Dit lijkt te hoog gegrepen voor het functioneringsniveau van een (beginnend) directiesecretaresse. De -hoogste- eindtermen voor schriftelijke vaardigheid kunnen beter geformuleerd worden op niveau B2.

Laag taalcompetentieprofiel Luisteren C1 B2 B1

A2

Lezen

Gesprekken voeren

4 Rapporten, verslagen en artikelen

1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen 4 Telefoneren

Spreken

Schrijven

3 Zakelijke correspondentie *


A1 *

120

De huidige eindterm -eenvoudige brieven opstellen- hoort thuis op niveau B1. Dit lijkt voor talen waar op 0niveau begonnen wordt, te hoog gegrepen. De eindterm voor schriftelijke vaardigheid zou in die gevallen beter op niveau A2 geplaatst kunnen worden.


Uitbreiding voor secretaresses C1 B2

3 Bijeenkomsten en vergaderingen*

3 Zakelijke correspondentie * 1 Werkcontacten in face to face situaties * 4 Telefoneren *

3 Zakelijke correspondentie * 4 Verslagen, voorstellen, contracten * 2 Onderhouden van sociaal contact

B1


A2

2 Presentaties


A1 *

Eindtermen te hoog. Voor talen die op 0-niveau beginnen zouden de eindtermen niet boven niveau B1 geformuleerd moeten worden.

Opmerking Wat opvalt is dat er geen eindtermen zijn geformuleerd voor de receptieve vaardigheden lezen en luisteren. Voor lezen moet het gewenste niveau afgeleid worden uit de eindterm 'informatieve teksten vanuit de moderne vreemde taal samenvatten' en voor luisteren idem uit de eindterm 'verslag maken van een bijeenkomst in de moderne vreemde taal'. Om die eindtermen te kunnen uitvoeren is leesrespectievelijk luistervaardigheid nodig. Ervan uitgaande dat voor de beroepsuitoefening beheersing van de receptieve vaardigheden gewenst is, dan is het evenzeer wenselijk, vanwege het terugslageffect op onderwijs en toetsing, om dit in de formulering van de eindtermen tot uitdrukking te brengen.


121

KC Handel [wijzigingen 2000 - 2001 verwerkt]

Detailhandel, ambulante handel In de opleidingen voor de detailhandel, ambulante handel kan gekozen worden tussen de doeltalen Engels, Duits, Frans en Spaans. KSB niveau 2

Opleiding Verkoopmedewerker

Verkoopmedewerker ambulante handel

Eindtermen

122

Deelkwalificaties met mvt 202 Detailhandelsmarketing I 204 Verkopen 208 Branchedifferentiatie 202 Detailhandelsmarketing I 204 Verkopen 208 Branchedifferentiatie 213 Kassa

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

Informatie begrijpen over enkele vakspecifieke onderwerpen.

Informatie begrijpen over enkele vakspecifieke onderwerpen in eenvoudige teksten. Eenvoudige correspondentie over service en garantieafspraken begrijpen. Handleidingen, gebruiksaanwijzing en, wettelijke voorschriften*, artikelinformatie begrijpen en toepassen. Informatie mbt artikelen uit de branche verzamelen, verwerken en overbrengen (in het Nederlands?)

Gesprekken voeren over eenvoudige onderwerpen in informele fases in beroepscontacten. Informatie inwinnen in persoonlijke contacten over enkele vakspecifieke onderwerpen. Verkoop gesprek voeren ** Eenvoudig (zakelijk) telefoongesprek voeren.

Een klant informatie geven over de service die geboden wordt.

Eenvoudige telefoonnotitie. Eenvoudige correspondentie voeren.*** Eenvoudige informatieve teksten schrijven. ***


Hoog taalcompetentieprofiel Taalniveaus

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

C1 B2 B1

A2

3 Bijeenkomsten en vergaderingen* 4 Presentaties* 2 Aanwijzingen en instructies* 3 Correspondentie 4 Rapporten, verslagen, artikelen

1 Werkcontacten in face to face situaties**

3 Zakelijke correspondentie***

1 Werkcontacten in 1 Monologen face to face situaties 2 Omgaan met getallen 3 Onderhouden van sociaal contact 4 Telefoneren


A1

*

**

***

Het begrijpen van teksten als handleidingen, gebruiksaanwijzingen, en artikelinformatie (deelkwalificatie 208) zal voor leerlingen op kwalificatieniveau 2 geïnterpreteerd moeten worden binnen niveau A2. Het begrijpen van wettelijke voorschriften lijkt veel te hoog gegrepen. Dat hoort thuis op niveau B2. De eindterm 'verkoopgesprek voeren' (deelkwalificatie 204) hoort thuis op niveau B1. Dat lijkt voor leerlingen op kwalificatieniveau 2 te hoog gegrepen. De eindtermen voor mondelinge vaardigheden zouden tot niveau A2 beperkt moeten blijven. De eindtermen 'eenvoudige correspondentie voeren' (deelkwalificatie 208) en 'eenvoudige informatieve teksten schrijven' (deelkwalificatie 213) horen thuis op niveau B1. Dat lijkt voor leerlingen op kwalificatieniveau 2 te hoog gegrepen. De eindtermen voor schriftelijke vaardigheden zouden tot niveau A2 beperkt moeten blijven.


123

Laag taalcompetentieprofiel Taalniveaus

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

C1 B2 B1

3 Bijeenkomsten en vergaderingen* 4 Presentaties*

A2

1 Werkcontacten in face to face situaties* 2 Aanwijzingen en instructies* 3 Correspondentie* 4 Rapporten, verslagen, artikelen*

A1

*

4 Telefoneren*

1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen 3 Onderhouden van sociaal contact

3 Zakelijke correspondentie* 1 Monologen*


Eindtermen te hoog voor het lage taalprofiel.

KSB niveau 3

Opleiding Eerste verkoper

Verkoopchef

Afdelingschef kassa

Deelkwalificaties met mvt 202 Detailhandelsmarketing I 204 Verkopen 208 Branchedifferentiatie 213 Kassa 303 Voorraad- en kassabeheer 202 Detailhandelsmarketing I 204 Verkopen 208 Branchedifferentiatie 303 Voorraad- en kassabeheer 401.2 Personeel ambulante en detailhandel 202 Detailhandelsmarketing I 205 Klantenbenadering 213 Kassa 303 Voorraad- en kassabeheer 401.2 Personeel ambulante en detailhandel

Cursief: uitbreiding ten opzichte van de deelkwalificaties op niveau 2.

124


Eindtermen

Luisteren Informatie begrijpen over enkele vakspecifieke onderwerpen.

Lezen Informatie begrijpen over enkele vakspecifieke onderwerpen in complexe teksten.* Eenvoudige correspondentie over service en garantieafspraken begrijpen. Handleidingen, gebruiksaanwijzing en, wettelijke voorschriften*, artikelinformatie begrijpen en toepassen. Informatie mbt artikelen uit de branche verzamelen, verwerken en overbrengen (in het Nederlands?) Vrachtbrieven e.d. begrijpen

Gesprekken voeren Gesprekken voeren over (allerlei) onderwerpen in informele fases in beroepscontacten. Informatie inwinnen in persoonlijke en telefonische contacten over enkele vakspecifieke onderwerpen. Verkoopgesprek, klantgesprek voeren. Eenvoudig (zakelijk) telefoongesprek voeren. Goederen telefonisch bestellen. Klachten van klanten oplossen. * Deelnemen aan een vergadering*

Spreken Een klant informatie geven over de service die geboden wordt.

Schrijven Eenvoudige telefoonnotitie. Eenvoudige correspondentie voeren. Eenvoudige informatieve teksten schrijven. Formulieren en correspondentie rond bestellen en leveren van goederen. BTW-bon schrijven. Complexe teksten schrijven mbv naslagwerken *

Cursief: uitbreiding ten opzichte van de eindtermen op niveau 2. Hoog taalcompetentieprofiel Taalniveaus

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

C1 B2

B1

3 Bijeenkomsten en 1 Overzichten en vergaderingen formulieren 4 Presentaties 2 Aanwijzingen en instructies 3 Correspondentie 4 Rapporten, verslagen, artikelen

1 Werkcontacten in face to face situaties* 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen*

4 Verslagen, artikelen, rapporten*


1 Aantekeningen, memo's, formulieren 3 Zakelijke correspondentie

A2

1.Monologen

A1


125

*

126

De eindtermen 'klachten van klanten oplossen' (deelkwalificatie 303) en 'deelnemen aan vergaderingen' (deelkwalificatie 401.2) horen thuis op niveau B2. Dit niveau lijkt voor leerlingen op kwalificatieniveau 3 te hoog gegrepen. De -hoogste- eindtermen voor de mondelinge vaardigheden zouden beter op niveau B1 geformuleerd kunnen worden. Ditzelfde geldt voor de schriftelijke vaardigheden. De eindterm 'complexe teksten schrijven over personeelsbeleid' (deelkwalificatie 401.2) is, zelfs als van naslagwerken gebruik gemaakt kan worden, te hoog gegrepen. De eindterm zou hergeformuleerd moeten worden op niveau B1.



Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

C1 B2

B1

3 Bijeenkomsten en vergaderingen* 4 Presentaties*

A2

2 Aanwijzingen en instructies* 3 Correspondentie 4 Rapporten, verslagen, artikelen

1 Werkcontacten in face to face situaties* 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen*


Werkcontacten in face to face situaties*

3 Zakelijke correspondentie*



A1

*

Voor talen waarin op 0-niveau begonnen wordt, lijken eindtermen op niveau B1 en zeker die op B2, te hoog. De eindtermen voor het lage taalcompetentieprofiel zouden beter op niveau A2 geplaatst kunnen worden.

KSB niveau

Opleiding

Deelkwalificaties met mvt

4

Filiaalbeheerder

202 Detailhandelsmarketing I 204 Verkopen 208 Branchedifferentiatie 303 Voorraad- en kassabeheer 401.2 Personeel ambulante en detailhandel 403 Filiaalbeheer 202 Detailhandelsmarketing I 204 Verkopen 208 Branchedifferentiatie 303 Voorraad- en kassabeheer 401.2 Personeel ambulante en detailhandel 405 Inkoop en administratief beheer 406 Bedrijfseconomisch en juridisch beheer

Ondernemer/manager detailhandel Ondernemer ambulante handel


127

Cursief: uitbreiding tov de deelkwalificaties op niveau 3

Eindtermen

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

Informatie begrijpen over enkele vakspecifieke onderwerpen. Informatie in nietgesprekssituaties begrijpen, verstaan en verwerken.

Informatie begrijpen over enkele vakspecifieke onderwerpen in complexe teksten en vakliteratuur. Eenvoudige correspondentie over service en garantieafspraken begrijpen. Handleidingen, gebruiksaanwijzing en, wettelijke voorschriften* artikelinformatie begrijpen en toepassen. Informatie mbt artikelen uit de branche verzamelen, verwerken en overbrengen (in het Nederlands?). Vrachtbrieven e.d. begrijpen.

Complexe gesprekken voeren over (allerlei) onderwerpen in informele fases in beroepscontacten. Complex zakelijk gesprek voeren. Informatie inwinnen in persoonlijke en telefonische contacten over enkele vakspecifieke onderwerpen. Verkoopgesprek, klantgesprek voeren. Eenvoudig (zakelijk) telefoongesprek voeren. Goederen telefonisch bestellen. Klachten van klanten oplossen. * Deelnemen aan een vergadering.*

Een klant informatie geven over de service die geboden wordt.

Eenvoudige telefoonnotitie. Eenvoudige correspondentie voeren. Eenvoudige informatieve teksten schrijven. Formulieren en correspondentie rond bestellen en leveren van goederen. BTW-bon schrijven. Complexe teksten schrijven mbv naslagwerken. * Bedrijfscorrespond entie voeren.

Spreken

Schrijven

Cursief: uitbreiding tov niveau 3-eindtermen Hoog taalcompetentieprofiel Taalniveaus

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

2 Audio-visuele media 4 Presentaties


1 Werkcontacten in face to face situaties 3 Onderhouden van sociaal contact 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen

C1 B2

128

4 Verslagen, artikelen, rapporten


B1

3 Bijeenkomsten en 1 Overzichten en 2 Omgaan met vergaderingen formulieren getallen 2 Aanwijzingen 4 Telefoneren en instructies 3 Correspondentie

A2

1 Aantekeningen, memo's, formulieren 3 Zakelijke correspondentie 1 Monologen

A1


Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

4 Rapporten, verslagen, artikelen*

1 Werkcontacten in face to face situaties* 3 Onderhouden van sociaal contact* 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen*



1 Aantekeningen, memo's, formulieren 3 Zakelijke correspondentie

C1 B2

B1

3 Bijeenkomsten en 1 Overzichten en vergaderingen formulieren 4 Presentaties 2 Aanwijzingen en instructies 3 Correspondentie 4 Rapporten, verslagen, artikelen

A2

1 Monologen

A1

*

Eindtermen met de toevoeging 'complex' bij gesprekken zijn te hoog voor het lage taalprofiel. Voor talen die op 0-niveau beginnen zouden de eindtermen niet boven niveau B1 geformuleerd moeten worden.

Doorstroom module Voor Engels zijn in deelkwalificatie 417 eindtermen geformuleerd voor doorstroom naar HBO - E&M. Naast de functioneel-communicatieve einddoelen worden omschrijvingen gegeven van lees- en luisterstrategieën en worden voor de gespreks- en schrijfvaardigheid taalfuncties opgesomd als meningen geven, gevoelens verwoorden, bedanken, feliciteren. De eindtermen in de doorstroommodule gaan het hier geschetste hoge taalcompetentieprofiel zeker niet te boven. Wel zal voor de vaardigheid schrijven op niveau B1 de subvaardigheid 'onderhouden van sociaal contact' toegevoegd moeten worden, wil men recht doen aan de in deelkwalificatie 417 geformuleerde eindtermen.


129

KC Handel: IH/GH Voor de opleidingen binnen IH/GH zijn voor de moderne talen aparte deelkwalificaties MVT. We geven hieronder een overzicht van de verschillende deelkwalificaties, met de daarbij passende taalcompetentieprofielen. Bij deze opleidingen kan gekozen worden tussen de talen Arabisch, Turks, Engels, Duits, Frans, Italiaans, Russisch en Spaans. Niveau 2 MVT - A

Luisteren

Eindtermen

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

1 Eenvoudige beroepsrelevante teksten in de vreemde taal lezen en begrijpen

2, 4 Tijdens persoonlijke contacten sprekers in de vreemde taal bij ontvangst verstaan en begrijpen en een niet-complex zakelijk gesprek voeren. 3, 5 Een spreker in de vreemde taal tijdens een telefonisch contact verstaan en begrijpen en doorverbinden en een nietcomplex zakelijk gesprek voeren in de vreemde taal.

Schrijven 6 Eenvoudige beroepsrelevante teksten in de vreemde taal schrijven.


Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

C1 B2 B1 A2

4 Telefoneren * 1 Overzichten en formulieren 2 Aanwijzingen en instructies 3 Correspondentie 4 Rapporten, verslagen, artikelen



A1

*

130

De eindterm 'telefonisch een niet-complex zakelijk gesprek voeren in de vreemde taal' hoort thuis op niveau B1. Voor kwalificatieniveau 2 kunnen de eindtermen beter niet boven niveau A2 geformuleerd worden.



Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

C1 B2 B1

4 Telefoneren*

A2

4 Telefoneren*

A1

1 Overzichten en formulieren 2 Aanwijzingen en instructies

1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen 3 Onderhouden van sociaal contact


* eindtermen te hoog voor het lage taalcompetentieprofiel.

Niveau 3 MVT - B MVT Export

Luisteren

Eindtermen

Eindtermen Export (zie taalprofiel export)

2 Tijdens persoonlijke contacten complexe gesprekken verstaan en begrijpen 3 Informatie in nietgesprekssituati es begrijpen, verstaan en verwerken

Lezen

Gesprekken voeren

1 Beroepsrelevante teksten in de vreemde taal lezen en begrijpen

2, 3 Tijdens persoonlijke contacten sprekers in de vreemde taal bij ontvangst verstaan en begrijpen en een zakelijk gesprek voeren. 4 Tijdens een telefonische contacten een zakelijk gesprek voeren in de vreemde taal.

5 Eenvoudige beroepsrelevante teksten in de vreemde taal

4, 6 Een zakelijk gesprek voeren met passende 'social talk' 5 Tijdens een telefonische contacten een zakelijk gesprek voeren in de vreemde taal.

7 Complexe beroepsrelevante teksten in de vreemde taal schrijven*

1 Complexe beroepsrelevante teksten in de vreemde taal lezen, begrijpen en verwerken


Spreken

Schrijven

schrijven.

131


Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

1 Overzichten en formulieren 2 Aanwijzingen en instructies 3 Correspondentie 4 Rapporten, verslagen, artikelen


Spreken

Schrijven

C1 B2 B1

A2


A1

Hoog taalcompetentieprofiel export Taalniveaus

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren


2 Aanwijzingen en instructies 3 Correspondentie 4 Rapporten, verslagen, artikelen

Spreken

Schrijven

C1 B2

B1

1 Aantekeningen, memo's, formulieren* 2 Zakelijke correspondentie* 3 Verslagen, voorstellen, contracten* 1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen 3 Onderhouden van sociaal contact 4 Telefoneren

A2 A1

*

132

de eindterm 'complexe beroepsrelevante teksten schrijven' moet minimaal op niveau B2 gesitueerd worden. Het is de vraag of dat niveau van schrijfvaardigheid binnen het bereik van leerlingen op kwalificatieniveau 3 ligt. Het zou beter zijn als deze eindterm werd geherformuleerd op niveau B1.



Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren



Spreken

Schrijven

C1 B2 B1 A2


A1

Laag taalcompetentieprofiel export* Taalniveaus

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren


2 Aanwijzingen en instructies 3 Correspondentie 4 Rapporten, verslagen, artikelen


Spreken

Schrijven

C1 B2 B1

1 Aantekeningen, memo's, formulieren 2 Zakelijke correspondentie 3 Verslagen, voorstellen, contracten

A2 A1

*

Voor talen waarin op 0-niveau begonnen wordt, zouden de eindtermen niet boven niveau B1 geformuleerd moeten worden. Dat is voor deze deelkwalificatie alleen mogelijk als in de eindtermen de toevoeging 'complex' in 'complexe gesprekken' en 'complexe teksten' verwijderd wordt.


133

Niveau 4 Voor opleidingen op niveau 4 in de IH/GH bestaan de deelkwalificaties MVT-C en Doorstroom HBO E&M (417). De deelkwalificatie MVT-C en het bijpassende taalcompetentieprofiel komt overeen met MVT Export op twee uitzonderingen na: De eindtermen 4 en 5 - het voeren van een zakelijk gesprek tijdens persoonlijke en telefonische contacten - hebben de toevoeging 'complex zakelijk gesprek' gekregen. Het voeren van complexe zakelijke gesprekken, in face to face situaties en zeker tijdens telefonische contacten, hoort thuis op niveau C1. Dit lijkt voor de beginnende beroepsbeoefenaar op kwalificatieniveau 4, veel te hoog gegrepen. Het zou beter zijn deze eindterm te herformuleren op maximaal niveau B2. Bij eindterm 7 gaat het om het schrijven van eenvoudige, in plaats van om complexe, beroepsrelevante teksten. De schrijfvaardigheid kan dus geplaatst worden op niveau A2: aantekeningen, memo's en formulieren. Voor het schematisch overzicht van de hoge en lage taalcompetentieprofielen wordt verwezen naar die van MVT Export. Eindtermen en bijpassend taalcompetentieprofiel voor doorstroom naar HBO E&M zijn al beschreven onder Detailhandel.

Textiel Voor de opleiding Leidinggevende in textielindustrie en -handel (niveau 3) is er de deelkwalificatie MVT Textiel A. Deze komt overeen met de deelkwalificatie MVT-B. Zie aldaar voor het bijpassende taalcompetentieprofiel. De deelkwalificatie MVT Textielhandel B -voor de opleiding Ondernemer kleinbedrijf textielindustrie en -handel (niveau 4) kent een hoge en een lage variant in de omschrijving van de eindtermen. De hoge is voor Engels, de lage voor de overige talen. De hoge variant komt overeen met MVT-C en de lage met MVT-B. Zie voor de bijpassende taalcompetentieprofielen die van MVT Export (hoog) en die van MVT-B (hoog).

134


Lob HTV: MTRO Voor MTRO zijn er drie taalcertificaten - Engels, Duits, Frans - met identieke eindtermen. De certificaten zijn cumulatief, dat wil zeggen dat beheersing van de eindtermen van certificaat 3 betekent dat de eindtermen van de certificaten 2 en 1 ook beheerst worden. In dit overzicht is alleen het hoge taalcompetentieprofiel uitgewerkt aan de hand van het voorbeeld van Engels. Voor de niveaus 3 en 4 kan bij een laag instroomniveau gekozen worden voor een lager taalcertificaat. Waar Engels staat in de tekst kan ook een andere taal gelezen worden. KSB niveau 2 Engels 1 Eindtermen: 1.1 kan een boodschap, die in de Engelse taal persoonlijk of telefonisch wordt gegeven, noteren en doorgeven. 1.2 kan namen en gegevens spellen en controleren met behulp van het Engelse alfabet. 1.3 kan, conform de Engelse en Amerikaanse gebruiken en met toepassing van het geëigende telefoonjargon, een zakelijk telefoongesprek aannemen, doorverbinden en terugnemen. 1.4 kan, conform de Engelse en Amerikaanse omgangsvormen, een klant / gast ontvangen, begroeten, doorverwijzen. 1.5 kan in voor de klant / gast begrijpelijke Engelse taal veel voorkomende vragen aangaande toeristisch-recreatieve informatie in eenvoudige beantwoordingen beantwoorden. 1.6 kan de inhoud van een zakelijk gesprek, gevoerd in de Engelse taal, tussen klant / gast en een collega en waarbij hij/zij als toehoorder aanwezig is, in het Nederlands weergeven. Aandachtspunten: - gespreksonderwerpen; - gemaakte afspraken. 1.7 kan een klacht, die in de Engelse taal wordt geuit, noteren en doorgeven. 1.8 kan, conform de Engelse en Amerikaanse omgangsvormen, het gesprek beëindigen en afscheid nemen van een klant / gast. 1.9 kan in de Engelse taal data, aantallen en bedragen toepassen; één en ander in het kader van het verstrekken of inwinnen van informatie, het maken van afspraken, het omwisselen van valuta of het afrekenen met de klant / gast 2.1 kan de persoons- en vervoersdocumenten in het Engels benoemen 2.2 kan een vertaling in het Engels geven van de organisaties, die persoons- en vervoersdocumenten verstrekken. 3.1 kan de belangrijkste toeristisch-recreatieve bestemmingen in Nederland en per land van Europa in de Engelse taal noemen. 3.2 kan de meest voorkomende woorden en begrippen, die te maken hebben met toeristischrecreatieve inventaris, in het Engels noemen.


135

4.1 5.1

kan aan de hand van een schema in eenvoudige bewoordingen in het Engels uitleggen wat de vluchtweg is in een gebouw of op een terrein. kan een goed gebruik maken van ondersteunende bronnen ingeval zich taalproblemen voordoen bij de beroepsuitoefening.

Opmerkingen bij de eindtermen 1.2: spellen mbv het Engelse alfabet is een ondersteunende vaardigheid; niet op de ladder van taalbeheersingsniveaus te plaatsen. 1.6: geeft geen authentiek taalgedrag weer; is daarom niet te plaatsen op de ladder van taalbeheersingsniveaus. 2.1 t/m 3.2: kennis van een stukje specifieke woordenschat. De eindtermen zijn niet te plaatsen op de ladder van taalbeheersingsniveaus. 5.1: een compensatiestrategie. Niet te plaatsen op de ladder van taalbeheersingsniveaus. Hoog taalcompetentieprofiel Taalniveau

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

1 Direct contact



Schrijven

C1 B2 B1 A2

1 Aantekeningen, memo's en formulieren 2 Onderhouden van sociaal contact

A1

136


KSB niveau 3 Engels 2 Eindtermen: 1.1 kan uitleggen welke overeenkomsten en verschillen er zijn tussen de conventies en de structuur van een (verkoop)gesprek conform de Nederlandse cultuur en conform de Engelse en Amerikaanse cultuur en hiervan enkele voorbeelden geven. 1.2 kan in voor de klant / gast begrijpelijke Engelse taal toeristisch-recreatieve informatie verstrekken. 1.3 kan in de Engelse taal een eenvoudig alledaags gesprek voeren met een buitenlander. 1.4 kan een klacht op correcte wijze in het Engels afhandelen. 1.5 kan de inhoud van een gesprek, gevoerd in de Nederlandse taal, samenvatten in het Engels. 1.6 kan de inhoud van een gesprek tussen een collega en klant / gast, gevoerd in de Engelse taal, in diezelfde taal samenvatten. 1.7 kan een klant / gast in de Engelse taal de weg uitleggen, eventueel met gebruikmaking van een plattegrond of routebeschrijving. 1.8 kan aan een klant / gast in de Engelse taal toelichting geven op een reisschema. 2.1 kan de inhoud van Engelstalige brieven, reclamefolders, telexen, faxen en dergelijke in het Nederlands samenvatten. 2.2 kan afspraakbevestigingen, annuleringen en dergelijke in de Engels taal opstellen en invullen. 2.3 kan in de Engelse taal een korte zakelijke mededeling of een korte zakelijk brief schrijven. 2.4 kan de hoofdlijnen van artikelen in Engelstalige kranten en periodieken, die relevant zijn voor de beroepspraktijk, in het Nederlands weergeven. 2.5 kan een routebeschrijving of reisschema maken in de Engelse taal. 2.6 kan, ten behoeve van excursies, informatie verzamelen met behulp van Engelstalige schriftelijke bronnen. 3.1 kan personeelsadvertenties en functie-informatie, gesteld in de Engels taal, in het Nederlands vertalen. 3.2 kan in de Engels taal een open sollicitatiebrief met curriculum vitae schrijven. 3.3 kan in de Engelse taal een sollicitatiebrief met curriculum vitae schrijven, die aansluit op de in een personeelsadvertentie genoemde functie-informatie en -eisen. 3.4 kan in de Engels taal een sollicitatiegesprek voeren in de rol van sollicitant. 4.1 kan in het Engels boekings- en reserveringsmogelijkheden bespreken met een klant / gast. 4.2 kan in de Engels taal boekingen en reserveringen aannemen en afhandelen. 5.1 kan in het Engels aan een klant / gast uitleggen welke persoons- en vervoersdocumenten hij of zij nodig heeft in relatie tot de eindbestemming. 5.2 kan in het Engels aan een klant / gast uitleggen hoe hij of zij aan de benodigde persoons- en vervoersdocumenten kan komen. 6.1 kan in het Engels aan klanten / gasten adviseren wat een goede bestemming kan zijn in relatie tot reistijden, klimaat, cultuur en de toeristische inventaris. 7.1 kan in het Engels aan klanten / gasten uitleggen wat zij kunnen doen om onveilige situaties te voorkomen.


137

7.2 8.1

kan in de Engelse taal veiligheidsinstructies geven aan klanten / gasten. kan van de diensten en producten van een toeristisch of recreatief bedrijf in het Engels productinformatie geven aan klanten / gasten.

Opmerkingen bij de eindtermen 1.1: heeft betrekking op sociaal-culturele kennis; niet te plaatsen op de ladder van taalbeheersingsniveaus. 1.4: veronderstelt een hoog taalniveau, met goede beheersing van conventies en register. Dat hoort thuis op B2, maar wellicht moet deze eindterm 'verstaan' worden op niveau B1: afhandelen van klachten die vallen binnen het bestek van 'vertrouwde en routinematige taken binnen het werk'. Zo is deze eindterm in het taalcompetentieprofiel ingeschaald. 1.5: functionaliteit is lastig in te schatten. Kan een toetstaak zijn of een reële talige beroepstaak: aan iemand die geen Nederlands verstaat de inhoud van een gesprek navertellen. De eindterm is zo opgevat en geplaatst op Spreken, B1, monologen. 1.6: zie 1.5. De eindterm is opgevat als reële talige beroepstaak: bijvoorbeeld het samenvatten van een gesprek over een klacht aan een balie voor een collega die er later bijkomt. 3.1: hier opgevat als 'begrijpen' in plaats van vertalen. 3.2: veronderstelt een hoog niveau van schrijfvaardigheid, met goede beheersing van conventies en register. Hier is deze eindterm opgevat op niveau B1: met behulp van standaardformuleringen routinematige korte brieven produceren, zoals bijvoorbeeld een kort samenvattend cv. 3.4: opgevat als antwoord geven op vragen naar feitelijke informatie en op een eenvoudige manier aangeven waarom de baan aantrekkelijk is. Hoog taalcompetentieprofiel Taalniveau

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven


1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen 3 Onderhouden van sociaal contact 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen

1 Monologen 2 Presentaties

1 Aantekeningen, memo's en formulieren 3 Zakelijke correspondentie 4 Verslagen, voorstellen, contracten

C1 B2 B1

A2 A1

138


KSB niveau 4

Engels 3

Eindtermen: 1.1 kan in de Engelse taal een verkoopgesprek voeren met inachtneming van Engelse en Amerikaanse conventies met betrekking tot zo'n verkoopgesprek. 1.2 kan in de Engelse taal een alledaags gesprek voeren met een buitenlander. 1.3 kan in de Engelse taal zakelijk overleg voeren met een Engels sprekende buitenlander. 1.4 kan actief deelnemen aan een vergadering, die wordt gevoerd in de Engelse taal. 1.5 kan, rekening houdend met de belangstelling en de culturele achtergrond van de doelgroep relevante toeristisch-recreatieve informatie presenteren in de Engelse taal. 1.6 kan in de Engelse taal een gelegenheidstoespraak houden voor een groep buitenlandse bezoekers. 1.7 kan in de Engelse taal optreden als tolk voor de klant / gast, indien deze hulp van derden behoeft. 2.1 kan schriftelijk in de Engelse taal toeristisch-recreatieve informatie verstrekken. 2.2 kan een eenvoudig, in het Engels opgesteld, arbeidscontract lezen en begrijpen. 2.3 kan aantonen er op gericht te zijn de hulp van een deskundige op het gebied van de Engelse taal in te schakelen ten behoeve van het vertalen van contracten / offertes en dergelijke, die met de beroepspraktijk samenhangen. 3.1 kan in de Engelse taal een sollicitatiegesprek voeren, zowel in de rol van sollicitant als in de rol van personeelsfunctionaris of ondernemer.

Opmerkingen bij de eindtermen 1.7: voor het tolken zijn (nog) geen niveaubeschrijvingen beschikbaar. Verondersteld wordt dat een taalgebruiker met een gespreksvaardigheid op niveau B2 (Werkcontacten in face to face situaties) in staat zal zijn om informeel als tolk op te treden op zijn/haar eigen werkterrein. 2.1: deze eindterm is geplaatst op niveau B2. Als de bedoelde toeristisch-recreatieve informatie blijkt te bestaan uit routinematige informatie die binnen een vast format opgesteld kan worden, ligt een plaatsing op niveau B1 meer voor de hand. 3.1: het voeren van een sollicitatiegesprek in een vreemde taal als personeelsfunctionaris of ondernemer veronderstelt een hoog taalniveau. Hier is uitgegaan van B2.


139

Hoog taalcompetentieprofiel Taalniveau C1

B2

B1

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren


1 Werkcontacten in face to face situaties 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen 3 Onderhouden van sociaal contact

Spreken

Schrijven



A2 A1

140


OVDB: Welzijn KSB niveau 2

Opleidingen Eindtermen 10745 Helpende welzijn

01 De deelnemer kan de Engelse taal receptief en expressief toepassen in relevante beroeps- en studiesituaties (luisteren gespreksvaardigheid). Dit betekent: 1. een gesprekspartner begrijpen die rekening houdt met het niveau van taalvaardigheid van de deelnemer; 2. zich uitdrukken in voorspelbare, alledaagse communicatief relevante gesprekssituaties; 3. informatie vragen; 4. informatie geven; 5. compensatiestrategieën hanteren zoals het omschrijven van onbekende Engelse termen.* 02 De deelnemer kan eenvoudige Engelse schriftelijke teksten lezen gericht op relevante beroeps- en studiesituaties (leesvaardigheid). Dit betekent: 1. teksten begrijpen; 2. woordbetekenissen afleiden uit de context;* 3. hoofdzaken in een tekst onderscheiden.* 03 De deelnemer kan eenvoudige Engelse teksten schrijven in het kader van relevante beroeps- en studiesituaties (schrijfvaardigheid). Dit betekent: 1. gegevens noteren; 2. boodschappen noteren; 3. korte notities opstellen met vaste standaardzinnen en structuren.

*vaardigheden als ' compensatiestrategieën hanteren zoals het omschrijven van onbekende Engelse termen', 'woordbetekenissen afleiden uit de context' en' hoofdzaken in een tekst onderscheiden' zijn ondersteunende vaardigheden. Deze eindtermen zijn niet op de niveauladder van functionele taalvaardigheid te plaatsen.


141

Hoog taalcompetentieprofiel Taalniveau

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

1 Direct contact

4 Rapporten, verslagen, artikelen .

1 Werkcontacten in face to face situaties 3 Onderhouden van sociaal contact

Spreken

Schrijven

C1 B2 B1 A2


A1

142


KSB niveau Opleiding 3 10744 Sociaal dienstverlener

Eindtermen 01 De deelnemer kan de Engelse taal receptief en expressief toepassen in relevante beroeps- en studiesituaties (luisteren spreekvaardigheid). Dit betekent: 1. aan een gesprek deelnemen; 2. een (telefoon)gesprek voeren; 3. informatie geven; 4. informatie vragen; 5. conclusies trekken uit hetgeen gezegd wordt; 6. adviseren over hulp- en dienstverlening; 7. meningen geven; 8. compensatiestrategieën hanteren zoals het omschrijven van onbekende Engelse termen.* 02 De deelnemer kan vrij eenvoudige Engelse schriftelijke teksten lezen gericht op relevante beroeps- en studiesituaties (leesvaardigheid). Dit betekent: 1. teksten begrijpen; 2. informatie verkrijgen door teksten te lezen; 3. woordbetekenissen afleiden uit de context;* 4. hoofd- en bijzaken in een tekst onderscheiden;* 5. conclusies trekken uit een tekst. 03 De deelnemer kan vrij eenvoudige Engelse teksten schrijven in het kader van relevante beroeps- en studiesituaties (schrijfvaardigheid). Dit betekent: 1. gegevens noteren; 2. boodschappen noteren; 3. korte notities opstellen met vaste standaardzinnen en structuren: - behoefte en/of hulpvraag - klachten en/of problemen - gevoelens** - eigen meningen** - afspraken.

*vaardigheden als ' compensatiestrategieën hanteren zoals het omschrijven van onbekende Engelse termen', 'woordbetekenissen afleiden uit de context' en' hoofdzaken in een tekst onderscheiden' zijn


143

ondersteunende vaardigheden. Deze eindtermen zijn niet op de niveauladder van functionele taalvaardigheid te plaatsen. ** het omschrijven van gevoelens en eigen meningen is op dit taalniveau hooguit mogelijk in een informeel persoonlijk briefje, en niet in meer formele notities. Deze inhoud lijkt ook wat strijdig met de beperking tot 'vaste standaardzinnen en structuren'. Hoog taalcompetentieprofiel Taalniveau

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven


1 Werkcontacten in face to face situaties 3 Onderhouden van sociaal contact 4 Telefoneren 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen

1 Monologen

1 Aantekeningen, memo‟s en formulieren 4 Verslagen, voorstellen, contracten

C1 B2 B1

(nb: de gevoelens en eigen meningen: zie eindterm 3, niet verwerkt)

A2 A1

144


KSB niveau

Opleidingen

Eindtermen

4

10743 Sociaal Pedagogisch Werker (SPW)

01 De deelnemer kan de Engelse taal vloeiend receptief en expressief toepassen in relevante beroeps- en studiesituaties (luisteren spreekvaardigheid). Dit betekent: 1. aan een gesprek deelnemen; 2. een (telefoon)gesprek voeren; 3. informatie geven; 4. informatie vragen: - behoefte - hulpvraag - klachten - problemen; 5. conclusies trekken uit hetgeen gezegd wordt; 6. adviseren over hulp- en dienstverlening; 7. gevoelens verwoorden; 8. meningen geven; 9. afspraken maken; 10. compensatiestrategieën hanteren zoals het omschrijven van onbekende Engelse termen. * 02 De deelnemer kan Engelse schriftelijke teksten lezen gericht op relevante beroeps- en studiesituaties (leesvaardigheid). Dit betekent: 1. leesstrategieën hanteren zoals globaal lezen, intensief lezen, voorspellend lezen;* 2. informatie verkrijgen door de teksten te lezen; 3. woordbetekenissen afleiden uit de context;* 4. verbanden leggen binnen een tekst;* 5. hoofd- en bijzaken in een tekst onderscheiden;* 6. conclusies trekken uit een tekst met betrekking tot intenties, opvattingen en taalgebruik.


145

03 De deelnemer kan schriftelijke materialen produceren ten behoeve van afhandelen van gevarieerde werkzaamheden (schrijfvaardigheid). Dit betekent: 1. samenvattingen maken: - behoefte en/of hulpvraag - klachten en/of problemen - gevoelens - eigen meningen - afspraken; 2. correspondentie voeren. * het betreft hier ondersteunende vaardigheden, die niet te plaatsen zijn op de niveauladder van functionele taalvaardigheid. Hoog taalcompetentieprofiel Taalniveau

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven


1 Werkcontacten in face to face situaties 3 Onderhouden van sociaal contact 4 Telefoneren 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen

1 Monologen

3 Zakelijke correspondentie 4 Verslagen, voorstellen, contracten

C1 B2

B1 A2 A1

146


Algemene opmerking bij de eindtermen Engels Welzijn Bij het opstellen van de eindtermen Engels voor de deelkwalificaties 205, 306 en 403 is een beheersingsgraad aangegeven gebaseerd op The Revised National Language Standards (Londen, 1996). Nu in heel Europa steeds meer gewerkt gaat worden met de Europese taalniveaus, zou het te overwegen zijn om de Engelse 'Standards' te vervangen door de Europese. Het hier gepresenteerde taalcompetentieprofiel zou daarvoor een aanzet kunnen bieden, met dien verstande dat een gewenste taalvaardigheid voor alle vaardigheden op taalniveau B2 voor de niveau 4 opleiding SPW waarschijnlijk aan de hoge kant is. Gezien het algemene functioneringsniveau van mbo abituriënten op niveau 4 in de welzijnssector zou een taalvaardigheid die net boven B1 ligt, maar nog niet beantwoordt aan de standaard voor B2, meer voor de hand liggen. Bij het uitwerken van de taalcompetentieprofielen voor Engels is uitgegaan van een instroom in het mbo op taalniveau A1 of hoger.


147

SOM Deelkwalificaties met mvt-eindtermen: KSB-niveau Naam deelkwalificatie KSB 1 KSB 2 Extra Functioneel 2B Extra Functioneel luchtvaarttechniek 2 KSB 3 Extra Functioneel 3 Extra Functioneel luchtvaarttechniek 3 KSB 4 Extra Functioneel 4 Extra Functioneel staf & management 4 Extra Functioneel luchtvaart 4 Extra Functioneel doorstroom HBO

code 50323 50310 50255 50300 50243 50342 50278 50241

Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel 2B Hoog taalcompetentie-profiel Luisteren Eindtermen

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

Kan eenvoudige technische instructies in de Engelse en Duitse taal begrijpen.

Taalniveaus C1 B2 B1 A2

2 Aanwijzingen en instructies

A1

148


Laag taalcompetentie-profiel Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

Taalniveaus C1 B2 B1 2 Aanwijzingen en instructies*

A2

A1 *aangezien het hier technische instructies betreft, kan deze eindterm niet lager dan op niveau A2 geïnterpreteerd worden. Misschien is dit wat te hoog voor dit lage taalcompetentieprofiel. Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel luchtvaarttechniek 2: 50310 Luisteren Eindtermen

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

Kan eenvoudige luchtvaarttechnische instructies in de Engelse taal begrijpen



A1


149

Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel 3: 50255

Eindtermen

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Kan eenvoudige mondelinge instructies in de Engels en/of Duitse taal begrijpen

Kan eenvoudige schriftelijke instructies in de Engelse en/of Duitse taal begrijpen

1 Direct contact 2 Audiovisuele media


Spreken

Schrijven


A1 Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel Luchtvaarttechniek 3: 50300

Eindtermen

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

Kan mondelinge luchtvaarttechnische instructies in de Engelse taal begrijpen.

Kan schriftelijke Kan werkoverleg luchtvaartin de Engelse taal technische voeren. instructies in de Engelse taal begrijpen. Kan teksten in de Engelse taal lezen en begrijpen, zoals: vakliteratuur, handboeken en handleidingen.

Spreken

Schrijven Kan alle informatie voortvloeiend uit inspectie of onderhoud vastleggen met het doel de daaraan gekoppelde werkzaamheden en tijdsbesteding duidelijk te maken.

Taalniveaus C1 B2 B1

4 Rapporten, verslagen, artikelen 1 Direct contact


1 Werkcontacten in face to face situaties


A2 A1

150


Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel 4: 50243 Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel 4 staf & management: 50342 Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel 4 luchtvaarttechniek: 50278 (de eindtermen MVT in deze drie deelkwalificaties komen met elkaar overeen) Hoog taalcompetentieprofiel Luisteren Eindtermen

Kan mondelinge informatie in de Engelse en Duitse taal begrijpen. Kan werkinstructies in de Engelse en Duitse taal interpreteren.

Lezen


Kan teksten in de Engelse of Duitse taal lezen en begrijpen, zoals: vakliteratuur, handboeken, handleidingen en bestekken. Kan verschillende leesstrategieën toepassen.*

Kan in de Engelse en Duitse taal telefonische contacten onderhouden Kan werkoverleg in de Engelse en Duitse taal voeren. Kan twee- en groepsgesprekken in de Engelse en Duitse taal voeren zoals gesprekken met klanten en vergaderingen.


6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen 4 Telefoneren


1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen

Schrijven

Kan mondeling samenvatten in de Engelse en Duitse taal.

Taalniveaus C1 B2

B1

1 Direct contact 3 Bijeenkomsten en vergaderingen 4 Presentaties

1 Monologen

A2 A1 * Een ondersteunende vaardigheid; kan niet geplaatst worden op de niveauladder van functionele taalvaardigheid.


151

Laag taalcompetentieprofiel Luisteren

Lezen


1 Overzichten en formulieren 2 Aanwijzingen en instructies 4 Rapporten, verslagen, artikelen.

1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen 4 Telefoneren 6 Deelnemen aan bijeenkomsten en vergaderingen

Schrijven

Taalniveaus C1 B2 B1

1 Direct contact

3 Bijeenkomsten en vergaderingen 4 Presentaties

1 Monologen

A2 A1 * De eindtermen betreffende het lezen van vakliteratuur, handboeken, handleidingen en bestekken, en gesprekken met klanten en vergaderingen, horen thuis op niveau B2. Dit lijkt voor dit taalcompetentieprofiel te hoog gegrepen. Een herformulering van deze eindtermen op niveau B1 zou te overwegen zijn. Deelkwalificatie metaal Extra Functioneel Doorstroom HBO: 50241 De eindtermen omschreven in deze deelkwalificatie zijn onvoldoende uitgewerkt in termen van functionele taalvaardigheid om ze in het raster van taalniveaus te kunnen plaatsen. Te verwachten valt dat een algemene competentie -in het Engels- op niveau B1, met een leesvaardigheid die daar een stapje boven ligt -een B2.1 niveau- voldoende is voor instroom in het hbo.

152


VaPro: Laboratoriumtechniek KSB

Opleidingen

Eindtermen

10702 Vakfunctionaris laboratoriumtechniek 10703? Vakfunctionaris Medische laboratoriumtechniek

-

niveau 3

-

De kandidaat kan de binnen het laboratorium gangbare elementen, benamingen, begrippen en vaktermen uit het Engels vertalen.* De kandidaat kan enkele veelvoorkomende begrippen naar het Engels vertalen.* De kandidaat kan eenvoudige Engelse laboratoriumvoorschriften, handleidingen, gebruiksaanwijzingen en documentatie interpreteren. De kandidaat kan een eenvoudig (telefoon)gesprek in het Engels voeren.

* deze eindtermen richten zich op de beheersing van een specifieke woordenschat. De eindtermen zijn niet te plaatsen in het Raamwerk van taalbeheersingsniveaus Hoog taalcompetentieprofiel Taal niveau

Luisteren

Lezen


Schrijven

C1 B2 B1

A2

1 Overzichten en 1 Werkcontacten in formulieren face to face situaties 2 Aanwijzingen 4 Telefoneren en instructies 4 Rapporten, verslagen en artikelen

A1


153

KSB

Opleidingen

Eindtermen

10704 Middenkaderfunctionaris biologische laboratoriumtechniek 10706 Middenkaderfunctionaris Chemische laboratoriumtechniek 10705 Middenkaderfunctionaris Medische laboratoriumtechniek 10404? Middenkaderfuncionaris milieutechniek 10416? Middenkaderfunctionaris fotonica 10417? Middenkaderfunctionaris procestechniek

-

niveau 4

-

De kandidaat kan Engelse benamingen en begrippen van het vakgebied en van het bedrijf/de branche beschrijven. * De kandidaat kan in een geschreven of beluisterde Engelse tekst hoofd- en bijzaken onderscheiden.** De kandidaat kan in het Engels een gesprek met vakgenoten voeren. De kandidaat kan een eenvoudige zakelijke brief in het Engels opstellen. De kandidaat kan formulieren in het Engels invullen. De kandidaat kan eenvoudige meetrapporten en werkverslagen in het Engels opstellen.

* deze eindtermen richten zich op de beheersing van een specifieke woordenschat. De eindtermen zijn niet te plaatsen in het Raamwerk van taalbeheersingsniveaus ** Een ondersteunende vaardigheid: niet te plaatsen in het raster van taalbeheersingsniveaus. Hoog taalcompetentieprofiel Taal-

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

2 Audiovisuele media 4 Presentaties

1 Overzichten en formulieren 2 Aanwijzingen en instructies 4 Rapporten, verslagen, artikelen

1 Werkcontacten in face to face situaties 3 Onderhouden van sociaal contact

niveau‟s

Spreken

Schrijven

C1 B2 B1




A2 A1

154


VEV: Elektro en informatietechniek Deelkwalificaties met talen KSBNaam deelkwalificatie niveau KSB 1 KSB 2 KSB 3 Verrijking doorstroom specialist energietechniek KSB 4 Onderhouden en storingzoeken elektronische computercomponenten Algemene vaardigheden Middenkaderfunctionaris elektrotechniek Algemene vaardigheden Middenkaderfunctionaris informatietechniek Doorstroom HBO elektrotechniek Doorstroom HBO informatica

code

3024 4054 4017 4081 4018 4026

Deelkwalificatie 3024: Verrijking doorstroom specialist energietechniek Deelkwalificatie 4054: Onderhouden en storingzoeken elektronische computercomponenten (de eindtermen MVT komen in deze twee deelkwalificaties overeen) Hoog taalcompetentie-profiel Luisteren Eindtermen:

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

Kan de Engelse documentatie en databladen lezen en interpreteren *

Taalniveau‟s C1 B2 B1

1 Overzichten en formulieren 2 Aanwijzingen en instructies* 4 Rapporten, verslagen, artikelen

A2 A1 *Op niveau B1 kan het lezen van aanwijzingen en instructies alleen betekenen: „informatie halen uit technische documenten‟ en „eenvoudige handleidingen en werkinstructies begrijpen‟. Een hogere interpretatie van het begrip „documentatie en databladen‟ uit de eindterm resulteert in een erg hoog niveau voor een opleiding op niveau 3 (DK 3024), maar is wellicht haalbaar voor niveau 4 (DK 4054).


155

Deelkwalificatie 4017, Algemene vaardigheden middenkaderfunctionaris elektrotechniek Deelkwalificatie 4081, Algemene vaardigheden middenkaderfunctionaris informatietechniek De eindtermen MVT komen in deze twee deelkwalificaties overeen.

Eindtermen:

Luisteren

Lezen


Kan informatie, in de Engelse taal aangeboden, via lezingen, bijscholingscursussen en demonstraties volgen en verwerken. Kan werkinstructies ontvangen en interpreteren

Kan Engelse teksten, die op de beroepssituaties betrekking hebben, lezen en de essentiële informatie uit deze teksten weergeven, ter discussie stellen en interpreteren (in het Nederlands?)

Kan contacten Kan gericht onderhouden met klanten bedrijfsinformatie en leveranciers, geven telefoongesprekken voeren in de Engelse taal en samenwerken met technici die zich van de Engelse taal bedienen.

Schrijven

Taalniveaus C1 B2

B1

1 Direct contact 2 Audiovisuele media 3 Bijeenkomsten en vergaderingen 4 Presentaties

1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen 4 Telefoneren 1 Overzichten en formulieren 2 Aanwijzingen en instructies 3 Correspondentie 4 Rapporten, verslagen, artikelen

3 Onderhouden van sociaal contact


A2 A1 Deelkwalificatie 4018: Doorstroom HBO elektrotechniek Deelkwalificatie 4026: Doorstroom HBO informatica De eindtermen MVT in deze twee deelkwalificaties komen overeen. De eindtermen omschreven in deze deelkwalificaties zijn onvoldoende uitgewerkt in termen van functionele taalvaardigheid om ze in het raster van taalniveaus te kunnen plaatsen. Te verwachten valt dat een algemene competentie -in het Engels- op niveau B1, met een leesvaardigheid die daar een stapje boven ligt -een B1+ niveau, of B2.1- voldoende is voor instroom in het hbo.

156


Vervoer en Logistiek KSB niveau 2

Opleidingen Eindtermen 10678 Chauffeur goederenvervoer

5.0.1

5.0.2

Taalniveau‟s

Luisteren

Kan een elementair niveau van zelfredzaamheid op chauffeursniveau demonstreren op het gebied van informatie uitwisseling in het Duitse of Franse taalgebied: - is in staat om een eenvoudige tekst in de Duitse of Franse taal begrijpend te lezen en een eenvoudige opdracht aan de hand van schriftelijke instructies in het Duits of Frans uit te voeren - is in staat om in de Duitse of Franse taal op elementair niveau mondeling doorgegeven in de praktijk relevante informatie te interpreteren. Kan voor de uitoefening van het beroep chauffeur voldoende kennis demonstreren van: - vaktaal en vakuitdrukkingen - plaats en regionamen die in de grensgebieden anders geschreven of uitgesproken worden - valuta - land- of regiogebonden gewoontes en gebruiken - regionale verschillen in de omgangstaal waaronder het aanspreken van mensen.

Lezen

Gesprekken voeren

Spreken

Schrijven

C1

B2

B1


157

A2

1 Direct contact

A1

KSB niveau 2

158

1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen 3 Onderhouden van sociaal contact 1 Overzichten en formulieren 2 Aanwijzingen en instructies

Opleidingen

Eindtermen

10678 14.0.1 Kan zelfredzaamheid op chauffeursniveau demonstreren op het Chauffeur gebied van informatie uitwisseling in het Duitse of Franse én goederenEngelse taalgebied Vervoer - is in staat een informeel gesprek te voeren Uitstroom- is in staat te communiceren over laden en lossen richting: - is in staat de weg te vragen en het antwoord te verstaan Chauffeur - is in staat aanwijzingen langs de weg te begrijpen grensoverschrij - is in staat relevante zaken te kopen / bestellen en af te rekenen dend - is in staat relevante gebruiksaanwijzingen die in het Duits of Frans én Engels gesteld zijn, te lezen en te begrijpen - is in staat om bij pech, ongeval of schade eventueel aanwijzingen te geven - is in staat een ingevuld schadeformulier en politierapport, wat in het Duits of Frans én Engels gesteld is te lezen en te begrijpen - is in staat vrachtdocumenten die in het Duits of Frans én Engels gesteld zijn, te lezen en met name de goederenomschrijvingen te begrijpen en eventuele manco's aan te geven - is in staat om bij controle en staandehouding de juiste papieren te laten zien en de juiste handelingen te verrichten als daartoe mondelinge instructies gegeven zijn - is in staat om informatie op radio/televisie betreffende het verkeer of het weer te begrijpen.


14.0.2 Kan, betreffende de voor het beroepsgoederenvervoer belangrijkste landen van Europa, voor de uitoefening van het beroep chauffeur voldoende kennis demonstreren van: - vaktaal en vakuitdrukkingen in het Duits of Frans en Engels - plaats en regionamen die in de grensgebieden anders geschreven of uitgesproken worden - valuta - land- of regiogebonden gewoontes en gebruiken voor zover relevant voor de beroepsuitoefening - afwijkende verkeersvoorschriften - regionale verschillen in de omgangstaal, waaronder het aanspreken van mensen.

Taal niveau‟s

Luisteren

Lezen

Gesprekken voeren

1 Direct contact 2 Audiovisuele media


1 Werkcontacten in face to face situaties 2 Omgaan met getallen 3 Onderhouden van sociaal contact 4 Telefoneren 5 Zaken regelen op reis

Spreken

Schrijven

C1 B2 B1 A2

A1


159

KSB niveau 3

Opleidingen

Eindtermen

10198 De kandidaat kan een klant op correcte wijze ontvangen, zowel bij Verkoper binnenkomst als na het maken van een proefrit Personenauto‟s

KSB niveau 4

Opleidingen

Eindtermen

10192 Servicemanager Personenauto‟s 10190 Servicemanager Bedrijfsauto‟s

1. De kandidaat kan op correcte wijze zakelijke zowel mondeling als schriftelijk in de Nederlandse taal, en tenminste één vreemde taal, communiceren. 2. De kandidaat kan communicatieprocessen, naar gelang het doel, voorbereiden, uitvoeren, beoordelen, analyseren en beïnvloeden.

KSB niveau 4

Opleidingen

Eindtermen

10179 Commercieel bedrijfsleider / ondernemer kleinbedrijf

1. De kandidaat kan op correcte wijze zakelijke zowel mondeling als schriftelijk in de Nederlandse taal, en tenminste twee vreemde talen, communiceren. 2. De kandidaat kan communicatieprocessen, naar gelang het doel, voorbereiden, uitvoeren, beoordelen, analyseren en beïnvloeden.

Bovenstaande eindtermen zijn onvoldoende gespecificeerd in termen van functionele taalvaardigheid om ze te kunnen plaatsen in het raster van de taalniveaus.

160


RAAMWERK MODERNE VREEMDE TALEN IN HET SECUNDAIR BEROEPSONDERWIJS

Recommend Documents