Quality and Safety in België STEFAN VANDECANDELAERE

Quality and Safety in België STEFAN VANDECANDELAERE

1. 2. 3. 4.

Kwaliteit : context en definitie Patiëntveiligheid Kwaliteitzorg in Vlaanderen Zorginspectie 1. Chirurgisch zorgtraject 2. Internistisch zorgtraject 5. Indicatoren 6. (Ziekenhuis)accreditatie 1. NIAZ 2. JCI

1. 2. 3. 4.


Een wereld in verandering…

• • • • • • • •

Kwaliteit wordt steeds meer expliciet Budgettaire druk zal toenemen Steeds meer technologische mogelijkheden Patiënten worden steeds meer actieve partners Grote uitdagingen inzake chronische zorgen Belang van goede samenwerking met anderen Opportuniteiten van zorgpaden Opportuniteiten van nieuwe, multidisciplinaire initiatieven 4

… internationaal Challenges in hospitals

5

Zorgkwaliteit als topprioriteit

6

Kwaliteitsvolle zorg 1. Patiënt georiënteerd: zorg in functie van de noden van de patiënt en uitgevoerd in goed overleg met de patiënt 2. Effectief: de zorg moet werkzaam zijn 3. Efficiënt: geen verspilling van middelen 4. Veilig: geen vermijdbare schade oplopen tijdens de zorg 5. Toegankelijk: geen onderscheid in ras, stand, overtuiging, zorg voor betaalbaarheid, … 6. Tijdig: nodeloze wachttijden vermijden 7. Continu: geen onderbrekingen in het zorgtraject 8. Geïntegreerd: goede afstemming tussen verschillende zorgverleners

Kwaliteitssysteem  Continu vernieuwen en verbeteren  Deming of PDCA cirkel Kwaliteitsverbetering

plan

act

do check

Kwaliteitsborging

Kwaliteitssysteem  Waarom kwaliteitslabel ? • • • •

Gerechtvaardigd vertrouwen Veiligheid & efficiëntie Aantoonbaarheid Optimale samenwerking & coördinatie

 Voorbeelden kwaliteitslabels

10

1. 2. 3. 4.


H.-Hartziekenhuis Roeselare - Menen vzw Wilgenstraat 2 - 8800 Roeselare

UW Ziekenhuis

? First, do no harm

Hoe veilig is zorg in Belgie? DANGEROUS (> 1/1000)

100000

REGULATED

Healthcare USA

Acute hosp. Stays BE

ULTRA-SAFE (< 1/100K)

Driving

Number of deaths per year

Total lives lost per year

10000

1000

Scheduled Airlines

100 Chemical Manufacturing

10

European Railroads

Chartered Flights

Nuclear Power

1 1

10

100

1000

Risk for10000 mortality100000

Number of encounters for each fatality

1000000

10000000

13 (source: L. Leape, 2001)

Luchtvaart als voorbeeld Drijfveren:

Eigen leven mee op het spel Terugval industrie na ongeval Rechtzaken Systeem voor veiligheid:

Fouten onvermijdbaar: absorberen ahv barrières Gestandardiseerde procedures Opleiding, toetsen, certificering Erkenning externe autoriteit Luchtvaartveiligheid geïnstitutionaliseerd 14

Medische wereld 1964 Schimmel

20% iatrogene schade, 20% ernstig/fataal 1991:

64% vermijdbaar 50% medicatie iatrogene schade meestal tgv error ‘tip of the iceberg’ (meestal geen schade) IZ:

1.7 fouten per pt per dag (99% ‘goed’ of 1% slecht) 15

(Liefst) geen aandacht? Jumbo-jet vs. geïsoleerde medische fout

500 ineens vs. 1 op 1 in 1 van de vele ZH’en Meestal geen schade Cultuur: onfeilbaarheidsmodel

Opleiding Organisatie: ‘proximal error’ Reputatie Juridische gevolgen Psychologische gevolgen?

16

Wat is patiëntveiligheid? Definitie

Het (nagenoeg) ontbreken van (de kans op) aan de patiënt toegebrachte lichamelijke en/of psychische schade die is ontstaan door het niet volgens de professionele standaard handelen van hulpverleners en/of door tekortkomingen van het zorgsysteem

17

Ontstaan van onveiligheid Wagner: <> als gevolg van 4 oorzaken:

Menselijk Organisatie-gebonden Technische Patiëntgebonden Reason: 3 ingrediënten van <> en ongevallen: Alle mensen nemen nu en dan verkeerde beslissingen Alle door de mens gemaakte machines hebben gebreken Alle menselijke inspanningen houden een risico in

18

Ontstaan van onveiligheid

19

Ontstaan van onveiligheid

Error

= fout ≠ schuld elke gebeurtenis waarbij een geplande opeenvolging van activiteiten niet het bedoelde resultaat behaalt, zonder dat dit kan worden toegeschreven aan de interventie of ongeluk •Bij een actieve handeling: active error •Sluimerende gebreken in de organisatie/verdediging: latent error 20

Veiligheidscultuur

Essentiële kenmerken, in balans:

Just: rechtvaardig Flexible: rekening houdend met omstandigheden Learning: lerende organisatie Reporting: vertrouwen om te rapporteren + systematisch Belang van vertrouwen Centrale én decentrale aanpak Professionele betrokkenheid 21

Bijkomende actoren? Patiënt en de huisarts Recht op informatie (Wet op de Patiëntenrechten) Patiënt heeft actieve rol:

Juiste diagnose Passende therapie Vrije keuze van zorgverlener Effectieve behandeling en ziektemanagement melden ? Ombudsdienst ? Aandacht voor psychologisch aspect na medische misser Communicatie !!! Vroeg en effectief 22

Opvang en ondersteuning van de zorgverstrekker Patiënt is eerste slachtoffer… de zorgverstrekker het tweede: Schaamte Schuldgevoel Depressie Klacht Vervolging

Zorg voor begrip en support. 23

Alles OK in het OK ?

1. Probleem van de volksgezondheid

234 miljoen operaties per jaar wereldwijd, 1 M in B 3-16% complicaties en 0.4-0.8% overlijden = 7 miljoen complicaties / 1 miljoen overlijden 2. Gebrek aan data 3. Bestaande expertise wordt niet gebruik

SSI vs timing antibioprofylaxe Monitoring standards in anesthesie Wrong patient, wrong site surgery 24

Meest voorkomende fouten in het OK

Preoperatief:

pt niet nuchter verkeerde pt verkeerde kant ongekende allergie aanwezige infectie onvolledige vooronderzoeken

25

Meest voorkomende fouten in het OK Start operatie

teamlid ontbreekt apparaten werken niet (juist) instrumentarium niet volledig of niet steriel ontbrekend prothesemateriaal Postoperatief

compressen of instrumentarium tekort geen infectiepreventie biopsies verkeerd behandeld opdrachten recovery onvolledig of afwezig drukwonden, zenuwschade, brandwonden

26

WHO 10 Objectives for Safer Surgery

1. The team will operate on the correct patient at the correct site. 2. The team will use methods known to prevent harm from administration of anaesthetics, while protecting the patient from pain. 3. The team will recognize and effectively prepare for lifethreatening loss of airway or respiratory function. 4. The team will recognize and effectively prepare for risk of high blood loss. 5. The team will avoid inducing an allergic or adverse drug reaction for which the patient is known to be at significant risk. 27

WHO 10 Objectives for Safer Surgery

6. The team will consistently use methods known to minimize the risk for surgical site infection. 7. The team will prevent inadvertent retention of instruments or sponges in surgical wounds. 8. The team will secure and accurately identify all surgical specimens. 9. The team will effectively communicate and exchange critical information for the safe conduct of the operation. 10. Hospitals and public health systems will establish routine surveillance of surgical capacity, volume and results.

28

Alles OK in het OK ?

Momenteel doen ziekenhuizen de MEESTE dingen goed, voor de MEESTE patiënten, het MEESTE van de tijd Een checklist helpt ons ALLES goed te doen, ALTIJD en voor ALLE patiënten.

29

VEILIG OPEREREN : zorg voor iedereen Vóór inductie:

Ten laatste vóór incisie:

Vóór verlaten OK:

SIGN IN

TIME OUT

SIGN OUT

(anesthesist ism. verpleegkundige)

(chirurg ism. anesthesist en vpk)

(vpk ism. chirurg en anesthesist)

 Pt bevestigt identiteit (naam, voornaam én geboortedatum)  nee  Naambandje aan  Controleer type ingreep  Juiste kant nagezien en aangeduid  nvt  Operatiezone uitgetekend  nvt  Geen gekende allergieën  wel  Anesthesie-toestel gechecked  Verwacht bloedverlies <1000 ml (<15 ml/kg bij kinderen)  >1000ml  T&S ?  Chirurgisch materiaal beschikbaar en steriel

mondeling en luidop overlopen

 Bevestig identiteit van de patient  Bevestig type ingreep  Bevestig kant ingreep en incisieplaats  Profylactische antibiotica toegediend < 60 minuten geleden  nvt  Geen specifieke chirurgische aandachtspunten  wel  Geen specifieke anesthesiolog. aandachtspunten  wel  Patiënt is correct gepositioneerd

 Naald- en comprestelling uitgevoerd  nvt  Labeling van specimens (APO, microbiologie…) luidop bevestigd  nvt  Sleuteltopics voor postoperatieve zorg overlopen, vb :  beleid thromboseprofylaxe  redons en drains  postop AB beleid Opmerkingen:

 Geen specifieke aandachtspunten ivm brandveiligheid  wel

Gebaseerd op WHO Guidelines for Safe Surgery 2009 – Werkgroep Veilig opereren HHRM november 2009

30

A Surgical Safety Checklist to Reduce Morbidity and Mortality in a Global Population NEJM 2009, 360:491-9

PAHO I

Toronto, Canada

EURO

EMRO

London, UK

Amman, Jordan

WPRO I

Manila, Philippines

PAHO II

Seattle, USA

WPRO II

Auckland, NZ AFRO

Ifakara, Tanzania

SEARO

New Delhi, India 31

Communication and consistency of care reduces complications and deaths associated with surgery

Baseline

Checklist

P value

Cases

3733

3955

-

Death

1.5%

0.8%

0.003

Any Complication

11.0%

7.0%

<0.001

SSI

6.2%

3.4%

<0.001

Unplanned Reoperation

2.4%

1.8%

0.047

32

Waarom dan nog niet gebruikt? Veel redenen:

Zwakke of afwezige hiërarchie Betrokkenheid clinici in het management Concurrentiële sfeer Omgeving waar overlijden/ziekte normaal is Ritueel handelen Belangrijkste reden:

Hero Model vs. Team Model Nog geen traditie van Team Work 33

Take Away

1. Patiënten hebben nood aan een systematische en comprehensieve benadering 2. Veiligheid is Team Werk 3. Veiligheidscultuur is essentieel

34

1. 2. 3. 4.


‘Kwaliteit’ in Vlaanderen

1. Zorginspectie – Complementair aan accreditatie – Analoog outcome-proces-structuur – Actieve openbaarheid

2. Indicatoren – Basisset, actieve openbaarheid

3. Accreditatie – ziekenhuizen in voorbereiding

Meer samenwerking inzake kwaliteit • Ziekenhuiskoepels ICURO en Zorgnet • Vlaamse Vereniging van Hoofdartsen, Vlaamse Verpleegunie en de VV voor Ziekenhuisapothekers • Mutualiteiten • Beroepsgroepen • Vlaamse Overheid • WIV • Stichting Kankerregister • Vlaams Patiënten Platform

Ook de patiënt is partner Vlaams Patiënten Platform • Rechten van de patiënt • Informatie op maat • Vlaamse Patiënten Peiling, als onderdeel van VIP²

Patiënten worden stakeholders Patiënt krijgt inspraak in ziekenhuisbeleid DS 06/04/2012 | Guy Tegenbos

• 5 piloot projecten in Vlaanderen • Samenwerken met interne en externe stakeholders

40

1. 2. 3. 4.


Zorginspectie

1. Systeemtoezicht – Organisatiedoorlichting – 5 jaarlijks, zelfevaluatie, aangekondigd – Vrijstelling indien geaccrediteerd

2. Nalevingstoezicht – Concrete toetsing zorgpraktijk – Onaangekondigd, geen zelfevaluatie – Focus op zorgtrajecten

Zorgtrajecten Zorginspectie

1. Basis : – Chirurgische patiënt – Internistische patiënt en kritieke diensten – Moeder en Kind – Geriatrische- en Revalidatie-patiënt – Psychiatrische patiënt

2. Gespecialiseerde : – Cardiologische pt – Oncologische pt – Dialysept

Chirurgische Patiënt : eisenkaders

Chirurgische Patiënt

• • • • •

1 dag per campus: C, chir DZH, CSA, OK/recovery Aantal auditoren ifv grootte Onaangekondigd Aankondigingsgesprek met directie Noodzakelijke documenten: – Aantal dossiers – Personeelslijst CSA en chir DZH – Procedures (o.a. HH en pt identificatie)

• Observatie, gesprekken • Patiëntenbevraging




Rapport

• Detailrapport – Overzichtsrapport • Gestandaardiseerd: – hygiëne, veilige zorg, informatie/communicatie – Overzicht risico’s patientveiligheid

• Handhaving: – Knelpunten met verbeterpotentieel – Knipperlichten: vervolgaudit – Opvolging obv benchmark

• Beleidsrapport

55

Opvolgingsinspecties

• Check 1: alle ziekenhuizen • Check 2: handhaving, focus op tekorten • Check 3: focus op tekorten, bijkomend ook op organisatie, kwaliteitsborging • Systeemtoezicht 56

Transparantie en openbaarheid

Fase 1 : faciliteren disclosure  Openbaarheidstoets verslagen  Aanmoedigen zelf te publiceren op eigen website  Zorgvuldigheidsafspraken met de overheid

Fase 2 : actieve openbaarheid  Zorginspectie publiceert alle verslagen  Voorzien vanaf 2015 57

Zorginspectie Internistische Patiënt •Eisenkader met nalevingstoezicht excl. flexibele endoscopen •Basis : juridische erkenningsnormen en Internationale guidelines of gevalideerde en haalbare standaarden •Vertaling eisenkader naar inspectie instrument •Opgesteld in samenwerking met professionals (verenigingen) •Probleem: financiering Federaal, audit & toezicht Vlaams! 58

1. 2. 3. 4.


Kwaliteitsindicatoren in transparantie : VIP²

(1) ziekenhuisbrede indicatoren (2) oncologie-borstkanker (3) cardiologie (4) moeder en kind (5) orthopedie

http://icuro.be/themas/quality--safety/studiedag-13-december-2013/presentaties.html

60

Vlaams Indicatoren Platform voor Patiënten en Professionals: VIP² Maatschappelijke vraag naar transparantie

‘Wie goede resultaten heeft, mag daar trots op zijn. Maar dat betekent niet dat je minder goede resultaten moet verzwijgen’ MARTINE VAN HECKE

Met onze gezondheidszorg is het zoals met ons onderwijs. Ze is nog altijd goed. En eenieder doet zijn best om dat zo te houden. Maar dat volstaat niet meer in de 21ste eeuw. GUY TEGENBOS

1. 2. 3. 4.


Ziekenhuisaccreditatie

63

Dienstspecifieke accreditaties

• • • • • •

ISO 15189 Smiley BFHI JACIE QUATRO B-Quanum

64

Wat is accreditatie ?

Het geheel van initiatieven die gericht zijn op de externe evaluatie van een ziekenhuis tegen vooraf gedefinieerde, expliciete en gepubliceerde standaarden met het oog op het bevorderen van continue verbetering van de kwaliteit van de gezondheidszorg … géén resultaatsverbintenis, wel basis voor gerechtvaardigd vertrouwen in best mogelijke zorg 65

Accreditatie

Wat?

Referentiekader (norm)

Hoe?

+ Gemaakte werkafspraken (zelf invullen) Toetsen aan elkaar

Praktijk, realiteit

Werkafspraken  Wat? De verzameling werkafspraken om te verzekeren dat de geleverde diensten van goede en constante kwaliteit zijn

 Werkafspraken • De norm vertaald in werkbare afspraken • Zeggen wat je doet, is doen wat je zegt

67

Accreditatie Verschil wel - geen kwaliteitssysteem? Geen kwaliteitssysteem

Levert goed werk Levert goede zorg

Wel kwaliteitssysteem

Levert AANTOONBAAR goed werk Levert AANTOONBAAR goede zorg

Geen speerpunt activiteiten, …

69

maar ziekenhuisbreed de lat halen !

70

Belang ? Vooral voor de patiënt

Geloofwaardigheid, aantoonbaarheid, toetsing • Beoordeling door patiënten mogelijk • Kwaliteit als keuzemogelijkheid • Dynamiek van kwaliteitsverbetering • Balans met efficiëntieverhoging • Transparantie in het beleid • Structureel antwoord op casuïstiek 71

JCI : Internationale Patiëntveiligheidsdoelen 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Identitovigilantie Effectieve communicatie Hoogrisicomedicatie Juiste ingreep, juiste zijde, juiste patiënt Infectiepreventie: handhygiëne Valrisico

72

JCI Standard PCI.7.1 The hospital reduces the risk of infections by ensuring adequate medical technology cleaning and sterilization and the proper management of laundry and linen. Measurable Elements of PCI.7.1

1.Methods for medical technology cleaning, disinfection, and sterilization address the principles of infection prevention and control. 2.Methods for medical technology cleaning, disinfection, and sterilization are coordinated and uniformly applied throughout the hospital. 3.The principles of infection prevention and control are applied to laundry and linen management, including transportation, cleaning, and storage.

73

JCI-standaarden  Patiëntgericht

 Organisatiegericht

1. Toegang- en continuïteit van zorg 2. Patiënt en familierechten 3. Diagnostische fase 4. Behandeling en zorg voor patiënten 5. Anesthesie en operatieve proces 6. Beheer en gebruik van medicatie 7. Voorlichting en instructie patiënt en familie

1. Kwaliteitsverbetering en patiëntveiligheid 2. Preventie en beheersing van infecties 3. Bestuur, leiderschap en richting 4. Facilitair management en veiligheid 5. Kwaliteit en onderwijs personeel 6. Informatie- en communicatiemanagement

NIAZ – KZi 2.4 (EFQM)

75

NIAZ – KZi 3.0 – Qmentum standards 1. De instelling richt haar reinigings- en sterilisatiediensten in om tegemoet te komen aan de behoeften van de instelling en die van de samenwerkingspartners. 2. De instelling geeft medewerkers onderwijs en training en evalueert hun competenties. 3. De centrale sterilisatieafdeling is zodanig ingericht dat een hoge kwaliteit van reiniging en sterilisatie en een soepele stroom van herbruikbare medische instrumenten, materialen en apparatuur mogelijk zijn. 4. Het team volgt beleid aangaande, de procedures van en de aanwijzingen van fabrikanten voor de centrale sterilisatieafdeling en de reiniging en desinfectie van medische instrumenten, materialen en apparatuur. 5. Het team voldoet aan voorschriften voor veilig en gezond werken om te waarborgen dat medewerkers veilig zijn op de centrale sterilisatieafdeling.

NIAZ – KZi 3.0 – Qmentum standards 6. Het team houdt documentatie en verslagen van de sterilisatieprocessen up-to-date en toegankelijk. 7. De instelling kiest, installeert en onderhoudt reinigings- en desinfectieapparatuur zodanig dat deze veilig is en in overeenstemming met de specificaties van de fabrikant functioneert. 8. Het team prepareert besmette apparatuur correct voor reiniging. 9. Het team gaat veilig en accuraat te werk bij het bedienen van de sterilisatieapparatuur en bij het steriliseren. 10. Het team voorkomt besmetting van gereinigde en gedesinfecteerde instrumenten en materialen. 11. Het team volgt gesteriliseerde ladingen en roept indien nodig ladingen op een correcte manier terug. 12. Het team heeft een geïntegreerde aanpak van kwaliteits- en risicomanagement voor zijn reiniging- en sterilisatiediensten.

1. 2. 3. 4.


Quality and Safety in België STEFAN VANDECANDELAERE

Recommend Documents