PWN RAPPORTAGE NATUUR & RECREATIE Rapportage Natuur en Recreatie 2010

Rapportage Natuur enJaarrapport Recreatie 2010 2010

P W N R A P P O R T AGE NATUUR & RECREATIE 2010

P W N R A P P O R T A G E N A T U U R & R E C R E A T I E 2010

Rapportage Natuur en Recreatie 2010

2

3



Inhoud Met dit verslag willen wij onze stakeholders graag laten zien wat wij als sector Natuur & Recreatie van PWN in 2010 hebben gerealiseerd en waar we bij betrokken waren.

4

Natuur Natura 2000 Overig

7 7 9

Recreatie Natura 2000 Paden Nieuwbouw Betrokken recreanten Campings Cultuur Activiteiten

11 11 11 12 12 15 16 16

Overig beheer Calamiteiten Klantenacties Overig

18 18 21 21

Organisatie Betrokken Educatie Vrijwilligers

22 22 22 23

5



Natuur

Natura 2000 Het hele PWN-gebied, het Noordhollands Duinreservaat en Nationaal Park Zuid-Kennemerland, is als Natura 2000-gebied aangewezen. Natura 2000 is een netwerk van beschermde natuurgebieden in de lidstaten van de Europese Unie. Doel hiervan is om de biodiversiteit (soortenrijkdom van flora en fauna) te beschermen en te voorkomen dat de natuur steeds eenvormiger wordt. Dit netwerk vormt de hoeksteen van het EU-beleid voor behoud en herstel van biodiversiteit. PWN heeft veel baat bij de realisatie hiervan.

Duinen in beweging In het Noordhollands Duinreservaat gaat het in het kader van Natura 2000 voor PWN met name om het herstel van de soortenrijkdom van de droge gras landen. Dit moet gebeuren door het stimuleren van verstuiving en het invoeren van begrazing.

van begroeiing en van de wortelresten van helm. De kam van de paraboolduinen bleef onaangetast om te verhinderen dat de vorm van het duin wegwaait.

Paraboolduinen in het duingebied bij Castricum

In een natuurlijk duinlandschap beweegt zand voort durend. In de afgelopen decennia bleef van deze dynamiek in het Noordhollands Duinreservaat maar weinig over. Onder invloed van vermesting uit de lucht is het duin een stuk voedselrijker geworden. Daar profiteren vooral grassoorten sterk van. Grote opper vlakken duingebied groeiden dicht. Ook menselijk ingrijpen, zoals het vastleggen van stuivend zand met helmgras en de aanplant van dennenbossen, droeg bij aan het huidige aanzien van het duin. Plekken waar duinbezoekers nog stuivend zand aan treffen, zijn vandaag de dag moeilijk te vinden. Deze ongewenste situatie proberen wij om te buigen door het (weer) inzetten van grote grazers als Schotse hooglanders, Exmoor pony’s en Konickpaarden. Ook zijn kleine, geïsoleerd liggende dennenbosjes in het duin opgeruimd om plaats te maken voor open duin. Deze ingrepen dragen bij aan een duinlandschap waarin natuurlijke processen weer een kans krijgen. Met als resultaat: een grotere rijkdom aan flora en fauna van echte duinsoorten. Om natuurlijke processen verder te stimuleren hebben PWN en Staatsbosb eheer een duingebied van 5 hectare actief in verstuiving gebracht. Dat gebied ligt op de grens van het Buizerd vlak (PWN) en de Pirolavlakte (Staatsbosbeheer), in de duinen ten noorden van Bergen aan Zee. Direct ten zuiden van infiltratiegebied Castricum heb ben we een fraai complex van paraboolduinen gevon den en weer in verstuiving gebracht. De windkant, de westen zuidwestzijde hebben we ontdaan

6

Konickpaard

7



Wisentstiertjes

Naaldbos weg voor duinhagedis

Voor de begrazing zijn naast Schotse hooglanders, Exmoor pony’s en Konickpaarden ook wisenten uitgezet. In de kudde wisenten in het Kraansvlak bij Overveen werden in 2010 een stiertje en een koetje geboren. De vier merries van de Konickpaarden brachten elk een gezond veulen ter wereld. Om inteelt bij de bestaande wisentkudde te voorkomen, lieten we ook twee wisentstiertjes los in het Kraansvlak. Samen met de volwassen wisentstier vormden de twee een hecht stierengroepje dat tijdelijk apart leefde van de koeiengroep, die bestaat uit negen wisentenkoeien en kalfjes. Helaas overleden deze stiertjes onverwacht anderhalve maand later. Ze waren afkomstig uit een dierenpark waar ze werden voorzien van voedsel. Waarschijnlijk overleden ze omdat ze niet in staat waren zelf in de natuur geschikt eten te vinden. De wisentkudde kende niet eerder problemen, maar wordt nu extra in de gaten gehouden. Na een uitgebreide evaluatie, lieten we eind juli opnieuw twee éénjarige wisentstiertjes los in het Kraansvlak. Omdat de stiertjes een zender hebben, is nu via www.wisenten.nl te zien hoe ze door het Kraansvlak zwerven.

Een projectontwikkelaar kocht enkele jaren geleden aan de binnenduinrand bij Egmond aan den Hoef ruim 5 hectare bollenland om een zandhagedisbiotoop te realiseren. De grens van het Noordhollands Duin reservaat was uitermate geschikt om lage duintjes aan te leggen voor het creëren van goede leefomstandig heden voor de zandhagedis. Zij houden namelijk van reliëf en zonnige, droge hellingen. Omdat de grond grenst aan het Noordhollands Duinreservaat, is PWN benoemd tot beheerder. De gemeente Bergen heeft de bestemming van de grond gewijzigd in ‘natuur’. Om het nieuwe natuurgebied goed te laten aansluiten op het leefgebied van de zandhagedis is in het aan grenzende dennenbos een corridor gekapt die het open duingebied verbindt met het nieuwe leefgebied voor zandhagedissen.

Wisentstiertje

Dubbelfunctie voor Noorderveld Achter het Landgoed Marquette beheren we een aantal weilanden vanwege botanische en weidevogel doelstellingen. Dit gebied is ongeveer 30 hectare groot en werd vorig jaar uitgebreid met 15 hectare. Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier richtte daarvan 10 hectare in als waterberging. Op 15 september 2010 werd het feestelijk in gebruik genomen en het beheer overgedragen aan PWN. Omdat het klimaat verandert en er steeds meer water overlast dreigt, zochten we ook in Heemskerk een oplossing. Water uit het Heemskerkerduin stroomt namelijk via de Noorddorperbeek naar Heemskerk, maar kan niet allemaal in een keer door Heemskerk naar de polder. Een tussentijdse berging vonden we in het Noorderveld. Het resultaat is een nieuw gegraven beek met een watermolen die het waterpeil regelt.

Herstelprojectplan binnenduinrand Egmond Binnen voltooid Tussen augustus 2009 en april 2010 werden ten westen van Egmond Binnen twee duinrellen opgeknapt. Ook werd er 5 hectare voormalig bollengebied om gevormd tot natuurgebied net als 9,5 hectare van de weilanden bij duinboerderij Waterrijk. Daarbij werd een 17e-eeuwse blekerij in ere hersteld. Na het broed seizoen is nog eens 8 hectare voormalig bollenland ingericht als natuurgebied.

8

De 17e-eeuwse blekerij werd in ere hersteld

Overig Compliment voor natuurbeheer PWN De gemeente Castricum zette PWN in januari in het zonnetje. Burgemeester Aaltje Emmens-Knol over handigde aan Piet Veel, sectormanager Natuur & Recreatie, de gemeentelijke speld van verdienste met bijbehorende onderscheiding. De burgemeester memoreerde PWN’s jarenlange inzet voor het beheer en de bescherming van de duinnatuur en de educatie voor jong en oud over het buitengebied van de gemeente Castricum.

Iets bijzonders gespot? Meld het! Waarnemingen in het veld zijn voor natuurbeheerders erg belangrijk. En daar horen waarnemingen van bezoekers ook bij. Zo kan PWN het gevoerde

natuurbeheer beter toetsen en eventueel aanpassen. Op de website www.pwn.waarneming.nl kan iedereen melden wat hem of haar is opgevallen tijdens een bezoek aan het Noordhollands Duinreservaat of de Kennemerduinen. Regelmatig wordt melding gedaan van het spotten van nachtvlinders, mossen, padden stoelen, de groene bijeneter, de boommarter, stofzaad, tapuiten, kommavlinders, de bruine eikenpage, de duinparelmoervlinder, de parnassia, orchideeën, de rugstreeppad of de zandhagedis. Het maandelijks aantal waarnemingen is na de invoering van de eigen site hoger dan ervoor met een toename van bijna 42%. Daaruit mogen we dan ook concluderen dat de site een succes is.

9



Recreatie

Bij Natura 2000 lag de nadruk in eerste instantie op bescherming van de natuur. Maar sinds 2003 is het beleid erop gericht dat ook zoveel mogelijk mensen moeten kunnen genieten van die natuur als bezoeker en recreant. Toch heeft recreatie grenzen. Bezoekers moeten op de paden blijven, honden aangelijnd en de Kennemer Duincampings sluiten ’s winters zodat de natuur kan herstellen. Daarbij stelt PWN zones in om het mogelijk te maken dat zoveel mogelijk mensen kunnen recreëren in gebieden zonder primaire habitatrichtlijn. Dit voorkomt schade. Verder houden we graag contact met de omgeving en nodigen daarom regelmatig bezoekers uit om hun mening te geven over kwesties die spelen. Zo worden de bezoekersavonden en ook de zomer- en winterdagen druk bezocht. Onze inspanningen worden gewaardeerd.

Natura 2000 Hondenlosloopgebieden De wens van een aantal inwoners van Castricum om een hondenlosloopgebied in het duingebied aan te wijzen, is afgewezen. PWN is als beheerder van de duinen geen voorstander van dit idee, omdat het hele Noordhollands Duinreservaat Natura 2000-gebied is. Daarvoor geldt een streng Europees beschermings regiem, dat primair is gericht op de bescherming van natuurwaarden. Loslopende honden zijn van grote invloed op met name de fauna. De natuur zou hierdoor ernstig worden verstoord. Ergernis over loslopende honden is voor recreanten daarnaast een belangrijk argument. Om hondenbezitters tegemoet te komen heeft PWN het een aantal jaren geleden al mogelijk gemaakt om op enkele paden rondom de Zanderij en nabij Onderlangs in de gemeente Castricum honden los te laten lopen. In het Duinreservaat zijn alleen aangelijnde honden welkom.

Paden Afsluiting paden tijdens broedseizoen Roofvogel Werkgroep Castricum richtte zich, zoals elk jaar, begin 2010 tot PWN met het verzoek om tijdens het broedseizoen enkele paden in het duinreservaat af te sluiten. Hoewel we het belang van rust tijdens de broedtijd onderschrijven, levert het afsluiten van paden soms onverwachte complicaties op. Vooral voor be staande, uitgezette tochten en routes voor wandelaars en fietsers. Daarom proberen we recreanten goed te informeren via de website. Hierdoor was het mogelijk van 1 februari tot eind juli drie paden af te sluiten, tussen bezoekerscentrum De Hoep en Camping Geversduin.

10

Grote bonte specht

Regeling fietsen op onverharde paden Dit onderwerp hield de gemoederen de afgelopen jaren flink bezig. De regel is dat fietsen op onver harde paden dagelijks van zonsopgang tot 10.30 uur is toegestaan. Vanaf dit tijdstip neemt het aantal wandelaars snel toe en zitten fietsers en wandelaars elkaar teveel in de weg. De regeling geldt globaal voor het beboste terrein; het open duin is gevrijwaard van fietsers op onverharde paden. Uit een evaluatie blijkt dat de regeling op drie van de vier doelen geslaagd is. Zo geven de boswachters aan dat het beheersbaar is, dat het duinkaartbezit van MTB’ers (mountainbikers) zeer hoog is en dat de bekendheid en acceptatie is toegenomen. Alleen de hinder voor wandelaars neemt niet af. Daarom streven we nu bij de drukke hoofd entrees naar een scheiding van wandelaars en fietsers op onverharde paden. Dit stemmen we af met de gebruikers, omdat we willen proberen de onderlinge acceptatie tussen wandelaars en MTB’ers te verster ken. We handhaven de regeling, net als alle andere regels in het duingebied, via monitoring. Ook de klankbordgroep, die bestaat uit wandelaars, MTB’ers, vertegenwoordigers van stichting Duinbehoud en PWN, bespreekt de regeling. Aanvullend zijn de onverharde paden bij uitzichtduinen gesloten voor fietsers.

Natuurbrug Zandpoort De gemeenteraad van Amsterdam reageerde op 1 september 2010 positief op het besluit van burge meester en wethouders om mee te werken aan de realisatie van een fietspad aan de noordoostrand van de Amsterdamse Waterleidingduinen. Het fietspad is verbonden met de natuurbrug (ecoduct) Zandpoort die over de Zandvoortselaan aan de oostkant van Zand voort komt. Hierdoor ontstaat een mooie fietsroute van Haarlemmermeer naar de kust, met een veilige oversteek over de Zandvoortselaan. Amsterdam heeft gekozen voor de zogenaamde buitenr andvariant. De aanleg van een fietspad was 11


een belangrijke voorwaarde voor het verkrijgen van de voor de natuurbrug benodigde Europese subsidie. De natuurbrug Zandpoort verbindt het Nationaal Park Zuid-Kennemerland en de Amsterdamse Waterleiding duinen met elkaar. Naar verwachting start de bouw van de natuurbrug in 2012 en is het project in 2013 af. Natuurbrug Zandpoort sluit aan op twee andere ecoducten in Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Voor de realisatie hiervan verleende de provincie Noord-Holland eerder al subsidies: drie miljoen euro voor een ecoduct over de Zeeweg in Overveen en 3,4 miljoen euro voor een ecoduct over de spoorlijn Zandvoort–Overveen. Met deze drie ecoducten ontstaat een aaneengesloten duingebied dat loopt van IJmuiden tot Noordwijk. Veel dieren plantensoorten hebben er baat bij. Zij krijgen een groter leefgebied en meer mogelijkheden om zich voort te planten.

duurzaam gebouwd. Nationaal Park Zuid-Kennemer land moet het bestaande bezoekerscentrum De Zandwaaier verlaten, omdat de gebouwen op het voor malige terrein van de Haarlemse Waterleiding moeten worden overgedragen aan de nieuwe grondeigenaar.

Sanering bodemvervuiling parkeerterrein Koevlak Voor de bouw van het nieuwe bezoekerscentrum op parkeerplaats Koevlak is een standaard bodemonder zoek gedaan. Dat vond in mei 2010 plaats en toen bleek op sommige plaatsen asbest in de ondergrond te zitten. In juni verwijderde een gespecialiseerd bedrijf het asbest. Daarna zijn de twee meest vervuilde plekken afgedekt met wegendoek en 20 centimeter schoon puin. Zodra de werkzaamheden voor het nieuwe bezoekerscentrum beginnen, wordt de bodem definitief gesaneerd.

Nieuwbouw

Betrokken recreanten

Groen licht voor nieuwbouw bezoekerscentrum De Zandwaaier

Een dikke 8

Het Nationaal Park Zuid-Kennemerland heeft van de gemeente Bloemendaal toestemming gekregen voor de nieuwbouw van het nieuwe bezoekerscentrum op het parkeerterrein Koevlak. Hierdoor hoeven duin bezoekers die met de auto komen straks niet meer de drukke Zeeweg over te steken. Architect Dirk Vlaar van BBHD Architecten nam als uitgangspunt voor het ontwerp een duinboerderij uit de 7e eeuw. Een paar jaar geleden werd de plattegrond van een dergelijke boerderij gevonden in duingebied Groot Olmen. Opdrachtgever voor de bouw is PWN. Het bezoekers centrum wordt minder groot dan het huidige en wordt

Artist impression bezoekerscentrun De Zandwaaier

12


Bezoekers geven een dikke acht voor het Nationaal Park Zuid-Kennemerland en 98% vindt het bezoek geslaagd. Dat is het resultaat van het bezoekersonder zoek dat plaatsvond in het Nationaal Park ZuidKennemerland in 2008. Zo’n 1300 bezoekers gaven hun mening over wat er aan natuur te beleven is, over voorzieningen in het park en toekomstideeën. Het definitieve rapport is maart 2010 aangeboden aan het Overlegorgaan van het Nationaal Park en aan PWN, de grootste beheerder van het gebied en trekker van het onderzoek. Aanleiding voor het onderzoek vormde een aantal plannen uit het Beheer- en Inrichtingsplan om verwachte grotere stromen van bezoekers beter te reguleren. Nagenoeg alle bezoekers komen voor natuur en land schap. 99% van de bezoekers vindt het landschap van het Nationaal Park aantrekkelijk. Wandelen is favoriet, op een gedeelde tweede plaats staan fietsen en trimmen. Opvallend is dat bezoekers tegenwoordig ook komen om naar grote grazers te kijken. De gemarkeerde wandelroutes zijn geliefd, evenals de zandpaadjes. Verreweg de meeste bezoekers vinden dat het padennet en de routes goed in orde zijn, zowel in aantal als in kwaliteit. Er zijn twee voorzieningen die bezoekers veel gebruiken, maar waaraan ze toch een iets lagere score geven: het aantal en de kwaliteit van de zitb anken en afvalbakken. Ruim een derde van

Ecoduct Zandvoortselaan

13


de bezoekers gaf een onvoldoende voor het aantal toiletten. Eén op de zes bezoekers ondervindt hinder. Bij een derde van hen gaat het dan om hinder door racefiet sers. Op zaterdag gaat het bij 36% om lawaai van het circuit van Zandvoort. Gemiddeld staat deze hinder bron op een gedeelde tweede plaats met mountain bikers. De uitkomsten van de enquêtes laten zien dat de bezoekers tevreden zijn. Het Nationaal Park wil dit zo houden. Daarom staan de aandachtspunten van de bezoekers op de agenda.

PWN Winterdag Bij de PWN Winterdag, die we op 14 februari samen met de Lions uit Heemskerk organiseerde, werd €4650,- opgehaald voor het aanleggen van water putten in Rwanda. Zo komt voor tienduizenden mensen water letterlijk dichterbij en hoeft men niet meer dage lijks kilometers te lopen om water te halen. Zo’n 2.500 mensen kwamen op deze dag af.

PWN Zomerdag De PWN Zomerdag werd op 22 augustus gehouden in samenwerking met Beeldende Kunstmanifestatie Heemskerk en het Zomerpodium Heemskerk. Er waren bijzonder leuke theatervoorstellingen voor jong en oud, veel doe-activiteiten voor kinderen zoals pony rijden, de waterwip en er waren demonstraties schapen drijven. Ook de aanwezige kunstobjecten


Bezoekersavond Noordhollands Duinreservaat De bezoekersavond van het Noordhollands Duinreser vaat vond plaats op 16 maart 2010. PWN organiseert deze avond jaarlijks voor organisaties en mensen die zich betrokken voelen bij het gebied. Jan van Mourik (manager regio Midden) gaf een presentatie over het Gebiedsplan II. Dit is de tweede uitwerking van de Beheernota 2002 – 2012, waarin de projecten staan voor de komende 5 jaar. Niek Grandiek (coördinator Natura 2000) van de provincie Noord-Holland gaf vervolgens een duidelijke uitleg over Natura 2000. Ver volgens discussieerden teams over twee onderwerpen die veel mensen bezighouden: hoofdentree Kraaien nest bij Heemskerk en de duinlandjes bij Egmond. Voor Kraaiennest geldt dat deze steeds drukker wordt. Conclusies zijn dan ook dat de verkeersstromen moeten worden gescheiden en dat bezoekers door worden verwezen naar parkeerplaatsen Geversduin en Oude Dijk. Over de duinlandjes laten we een rapport opstellen over de waarden van de voormalige duinland jes, dat richtinggevend is voor het toekomstig beleid.

Bezoekersaantallen Zomerdag

Door de lange winter en de zeer natte augustusmaand bleven de opbrengsten met betrekking tot dagkaart verkoop ver achter in vergelijking met 2009 (dagkaart automaten -/- 8%, dagkaarten -/- 18%). Ten opzichte van vorig jaar zijn er 17% meer persoonlijke jaarkaar ten verkocht. Ter vergelijking hieronder de cijfers: Kaartsoort

2009

2010

Dagkaarten

59.161

48.421

Ruiterdagkaarten

1.899

1.103

Weekkaarten

4.023

3.311

Persoonlijke jaarkaarten

29.382

34.466

Persoonlijke jaarkaarten 65+

14.129

14.567

Gezinsjaarkaarten

12.536

7.213

799

7.45

Ruiterjaarkaarten

Kaartautomaten (€)

14

weer de ruimte te geven. De laatste stacaravan op het terrein is inmiddels gesloten. Bedoeling van de landschappelijke herinrichting is dat meer mensen ook voor een korte periode kunnen genieten van de camping, die in een prachtig natuurgebied ligt. Dat komt een gezonde exploitatie ten goede. Zo is een duinrug in de oorspronkelijke staat hersteld en vormt deze nu een natuurlijke grens tussen het lang en kort kamperen. Ook sanitaire voorzieningen zijn verbeterd; er is een nieuw badhuis met wellness-voorzieningen zoals Finse sauna, Turks stoombad en infrarood-sauna gerealiseerd. Het beleid van De Lakens is om zowel de basic als luxe kampeerders te laten genieten en ontspannen. De aanwezige elementen zon, zee, zand, zout en wind spelen daarbij een grote rol.

kregen veel aandacht. Het meest opzienbarende kunstwerk was het realistische stoplicht dat op de kruising van de Zwarteweg en de Watervlakweg was geplaatst. Er kwamen tussen de acht- en tienduizend bezoekers af op dit festijn.

136.728,17

Actie ‘Geversduin Schoon’

De praatwagen van Oscar Prinsen op camping Bakkum

Campings Samenwerking Camping Geversduin en Landschap Noord-Holland Landschap Noord-Holland en Kennemer Duincamping Geversduin werken actief samen. De samenwerking begon al lang geleden bij het ecologisch inrichten van de drie Kennemer Duincampings van PWN. Duinc amping Geversduin is zeer groen en als eerste camping van Nederland aangesloten bij de Coalitie Biodiversiteit. De camping doet er alles aan om haar gasten te laten genieten van natuur en rust, zoals het opzetten van een vlindertuin en een insectenhotel. Landschap Noord-Holland werkt daar aan mee.

Laatste fase herinrichting De Lakens Camping De Lakens rondde in 2010 de herinrichting af. Ooit waren er op De Lakens alleen tenten te vinden. Na de intrede van de stacaravan in 1974 stonden er binnen twee jaar 1000 stuks op het terrein. Dat was niet de bedoeling en in 1976 werden maatregelen getroffen om het kort kamperen op de camping

Op Kennemer Duincamping Geversduin werd in april de aftrap gegeven voor de actie ‘Geversduin Schoon’. Met deze actie betrekt de camping zijn gasten en bezoekers bij het schoonhouden van de omgeving. Dit initiatief heeft geleid tot een samenwerking met het ‘Ik prik mee’-initiatief van Nico van Paridon en Neder land Schoon. Zij zien Geversduin Schoon als een pilotproject voor het uitzetten van soortgelijke acties via recreatiebedrijven. De natuur is een belangrijke kernwaarde voor de camping die gasten en bezoekers graag bij de natuur betrekt. Gasten en omwonenden gingen in 2010 elke laatste zaterdag van de maand een uurtje met een prikstok en een vuilniszak op pad. Zij hielden op die manier het kampeerterrein en het om liggende bos- en duingebied schoon. De stichting Ne derland Schoon is een onafhankelijke stichting die zich richt op preventie en bestrijding van zwerfafval door middel van campagnes, onderzoeken en projecten.

Kunstenaar op werkvakantie Kunstenaar Oscar Prinsen hield in het hoogseizoen een werkvakantie van zes weken op Kennemer Duincamping Bakkum. Hij was uitgenodigd om op de camping met mensen in gesprek te gaan vanuit zijn praatwagen. Deze praatwagen ontwikkelde hij speciaal voor de camping om de interactie tussen de camping gasten te verbeteren. Aan het einde van het project liet de kunstenaar een kunstobject achter op de cam ping. Dit project ’Kunstenaar op werkvakantie’ vloeide voort uit het project ‘Weeshuis voor de kunst’ dat sinds 2006 op Camping Bakkum plaatsvindt. Camping Bakkum voert een actief beleid dat is gericht op creativiteit, sociale interactie en nostalgisch kamperen.

127.957,80

15


Cultuur Kunst in Heemskerker duin Martien den Blanken, Directeur PWN, opende op 15 augustus 2010 samen met de locoburgemeester van Heemskerk, de heer Wagner, de expositie ‘Schone Schijn’ in de duinen bij Heemskerk. Aan deze beeldende kunstmanifestatie namen veertien kunste naars deel. Een uitvoering van het Zomerpodium Heemskerk vulde de expositie een dag lang en viel samen met de PWN Zomerdag. Het aantal bezoekers naderde die dag de 10.000. De kunstwerken kregen volop aandacht van het publiek, waarvan de stoplichten middenin het duin, veel gespreksstof opleverden. Kijk ook op www.schoneschijn.nl en www.zomerpodiumheemskerk.nl.

Kunst & Koningsduin Op 15 augustus vond het evenement Kunst & Koningsd uin plaats in de duinen bij Bakkum, een initiatief van PWN in samenwerking met Kunstenaars Centrum Bergen. Ook deze keer met veel bijzondere kunstenaars, variërend van dans en muziek tot beeldende en literaire kunst. Ruim 6.000 bezoekers kwamen er op af. Iedereen kreeg bij de start een medaillon in de vorm van een veer met het verzoek daar een eigen herinnering aan het evenement in te stoppen. Aan het eind werden alle medaillons verzameld en op een pluchen zwaan geplakt. Zo werden de bezoekers met elkaar verbonden.

16


In de sporen van de wisent Dertig abonnees van National Geographic Magazine kregen zondag 5 september 2010 een exclusieve rondleiding door Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Zij wonnen de excursie die gekoppeld was aan een reportage over wisenten in het augustusnummer. Het doel van de tocht was Europa’s grootste zoogdier, de wisent. Het Kraansvlak is de enige plek in Nederland waar wisenten in het wild rondlopen. De deelnemers waren bijzonder enthousiast.

Vogelkijkdag De speciale Vogelkijkdag op 25 april 2010 waar PWN samen met Cameraland vogels in de kijker zette, werd druk bezocht. ’s Ochtends waren er excursies met de boswachter. De rest van de dag was er veel in en rondom De Hoep te beleven: een activiteitenhoek waar ook een echte buitenexcursie met de boswachter bij hoorde, stands met verrekijkers van diverse merken van Cameraland en oefenmateriaal in de Hoeptuin zoals een opgezette vos en een ree. En ook de preparateur, die dode vogels opzet, trok veel belang stelling met zijn werk.

Natuurkrant Noord-Holland

Activiteiten

Abonnees van de Noord-Hollandse Dagblad Combi natie, zo’n 200.000 gezinnen, ontvingen in mei 2010 de natuurkrant ‘ZO MOOI is onze achtertuin’. De krant werd aanvullend verspreid in Noord-Holland via bibliotheken, VVV’s en diverse bezoekerscentra. Naast een handige activiteitenkalender bood de natuurkrant leuke achtergrondartikelen, natuurweetjes, recepten en speciale aanbiedingen op natuurgebied.

Roofvogelshows verboden

Volop paddenstoelen

PWN besloot in juni 2010 om voortaan geen mede werking meer te verlenen aan de roofvogelshows in de door ons beheerde natuurgebieden. De belang rijkste argumenten zijn dat roofvogels in de natuur en niet in gevangenschap horen. Bovendien houden steeds meer particulieren roofvogels. Er is een levendige handel in ontstaan. Zeer waar schijnlijk wordt een deel van deze vogels geroofd uit de vrije natuur. Het vliegen met deze ‘tamme’ vogels zorgt voor verstoring van wilde populaties roof- en andere vogels. Ontsnapte vogels (vaak exoten) kunnen door kruisingen een bedreiging vormen voor de in heemse soorten. Voor PWN zijn roofvogels van harte welkom, maar dan wel in de natuur.

De paddenstoelendag in Bergen op 10 oktober trok veel geïnteresseerden die een groot aantal verschil lende paddenstoelen konden bekijken. Daarvoor was overigens in de natte augustusmaand de kiem gelegd, zo werd tijdens de speciale excursies uitgelegd. Dan worden de schimmels geprikkeld om hun opval lende bovengrondse vormen te laten groeien. Om de eigen kennis te testen was er een wedstrijd. De paddenstoelendag kreeg ook volop aandacht op pwn.waarneming.nl. Er werden maar liefst 45 soorten paddenstoelen gemeld.

Kunst & Koningsduin

E-mailnieuwsbrief vervangt Duinleven

Expositie PWN

PWN stopte in 2010 met het publiceren van het blad Duinleven. Het kwartaalblad gaven we sinds 2004 uit om jaarkaarthouders te informeren over de activiteiten van de boswachters, bezoekerscentra De Hoep en De Zandwaaier én natuurlijk over de natuur zelf. Het nieuws dat we meldden in Duinleven gaat onderdeel uitmaken van de e-mailnieuwsbrief voor klanten, die de afdeling Marketing & Communicatie ontwikkelt. De activiteiten communiceert PWN voortaan middels advertenties in diverse huis-aan-huisbladen. Kijk voor meer informatie op www.pwn.nl.

In bezoekerscentrum De Hoep werd 3 oktober de expositie ‘PWN 90 jaar wortels in het water’ geopend. In de expositie stond een bad centraal waarin onder waterfilms draaiden. Op kleurrijke banieren met foto’s werd per 10 jaar de geschiedenis van PWN belicht. En in een vitrine waren een aantal oude attributen uit de geschiedenis van PWN te zien.

17



Overig beheer

Niet alleen Natura 2000 is een bepalende factor in het beheren van onze natuurgebieden en het produceren van drinkwater. Ook als het gaat om calamiteitenbestrijding, klantenacties en andere zaken hebben wij een leidende rol. Met gemeenten en hulpdiensten werken we zoveel mogelijk samen en delen we onze kennis.

Calamiteiten De duinbrand bij Bergen

PWN bestrijdt en voorkomt duinbranden In navolging van de grote duinbrand van september 2009 bij Bergen, brak er in april 2010 een nieuwe grote duinbrand uit, nu bij Schoorl. De brand woedde in een historisch waardevol heideterrein dat in het broedseizoen is afgesloten, omdat hier jaarlijks de zeldzame nachtzwaluw broedt. PWN was, samen met de brandweer en andere hulpdiensten, met veel boswachters, twee regiomanagers en de crisiscoör dinator de hele avond in de weer om hulp te bieden. Even dreigde er ook gevaar voor de woningen van de inwoners van Bergen aan Zee, waarop deze werden ontruimd. PWN nam deel aan het Regionaal Operationeel Team 1 in Alkmaar en aan de COPI’s 2, die waren geplaatst bij onze waterfabriek in Bergen en op parkeerplaats Uilenvanger in Bergen in het Noordhollands Duin reservaat. In een COPI wordt de bestrijding van de brand gecoördineerd, evenals alle andere zaken van betrokken hulpverleningsinstanties en in dit geval PWN. De brandweer rukte met groot materieel uit en kon water gebruiken uit de dichtbij gelegen meertjes; onze boswachters wezen hen de weg. De brandweer bepaalde een stoplijn voor het vuur, die niet ver lag van de grens met door PWN beheerd na tuurgebied. Mocht ze die lijn niet kunnen houden, dan lag er een nog tweede stoplijn klaar op de Helmweg, op PWN-terrein. Het risico dat dennenbomen vlam zouden vatten was aanwezig en in dat geval zou de brand zich snel zuidwaarts kunnen verplaatsen. Toch hield de eerste stoplijn het. Rond middernacht konden de meeste PWN’ers naar huis. Helaas laaide het vuur enkele dagen later weer op en stonden PWN’ers opnieuw klaar voor het verlenen van assistentie. 1

Herstellende natuur na duinbrand

Herstelplan

Wateroverlast rond waterfabriek Bergen

PWN maakte na de brand een herstelplan voor het gebied: verbrande bomen en struiken zijn verwijderd, stukken zijn afgeplagd en de afscheiding tussen het open duinterrein en het Bergerbos is weer hersteld.

Waterfabriek Bergen vormt een belangrijke schakel voor de drinkwatervoorziening in het noordelijk deel van onze provincie. Het gaat hierbij om de zuivering en levering van drinkwater aan de consument. Deze winter heeft het terrein ten zuiden van de waterfabriek onder water gestaan omdat er water uit de spoel watervijvers overliep. We brachten een omleiding voor de Uilenvangersweg aan, omdat deze ook onder water was komen te staan. Ook legden we twee buizen aan die overtollig water afvoeren vanaf de vijvers naar voormalige kanalen, die in ere zijn hersteld. Hierdoor wordt voortaan de meest voorkomende overlast voor komen. De Uilenvangersweg en enkele onverharde paden nabij de spoelvijvers zijn enkele decimeters opgehoogd. En ten oosten van de Uilenvangersweg verwijderden we oude putten.

Risicokaarten In overleg met de Veiligheidsregio Noord-HollandNoord en de brandweer Bergen stelden we, ter voorkoming en bestrijding van branden, een calami teitenplan op voor het duingebied. Samen met politie, meldkamer en Staatsbosbeheer maken we nu een duidige kaarten die nodig zijn voor brandbestrijding. De systematiek van PWN is hierbij leidend. Op deze kaarten staat aangegeven welke wegen toegankelijk zijn voor brandweervoertuigen, waar afsluitingen staan en welke objecten in het duin beslist niet in een natuur brand terecht mogen komen. Dit zijn woningen, infrastructuur, drinkwatervoorziening en campings. Op de risicokaart staan ook alle bankjes van PWN aange geven met daarop een nummer. Deze helpen de natuur bezoeker zich te kunnen oriënteren in geval van nood en hij of zij een beroep moet doen op hulpverleners.

Regionaal Operationeel Team: Politie, Brandweer, Staatsbosbeheer, betrokken gemeenten en PWN. Plaats Incident, onder leiding van de brandweer.

2 Commando

18

19



Klantenacties

Boswachters hebben mambo Iedere PWN boswachter heeft sinds begin maart 2009 een mambo. De mambo behoort bij de persoonlijke beschermingsmiddelen die wij verstrekken. Dit apparaat heeft de afmetingen van een kippenei. Als de boswachter in acuut gevaar is, krijgt hij door het indrukken van de noodknop onmiddellijk contact met een particuliere alarmcentrale. De centralist kan door middel van GPS de positie van de boswachter in het terrein bepalen waardoor vervolgens de politie snel zijn werk kan doen.

Sparrenlaan weer echte laan PWN en de gemeente Bergen werken samen aan het opknappen van landgoed De Oude Hof te Bergen. Sinds 1992 beheert PWN een deel van de natuur van dit landgoed: het Bergerbos. Nadat we de bermen hadden gemaaid, werden in februari de oude laan bomen vrij gezet van de omringende bomen en maak ten we ruimte voor nieuwe aanplant. Tussen de oude, karakteristiek scheefgegroeide dennen staan nu jonge bomen. Het komende groeiseizoen gebruiken we om het herstel van een volgend deel van de laan voor te bereiden. Klanten van PWN kunnen hieraan bijdragen door via internet de actuele meterstand door te geven. Wanneer zij dat doen, steunen ze een goed doel en dat was in 2010 de Sparrenlaan. Bijna 15.000 klanten zorgden zo voor 10 nieuwe bomen.

Rustig aan in het duin PWN wil zo weinig mogelijk autoverkeer in het duin. Toch ontkomen we daar niet helemaal aan. PWN hanteert daarom een snelheidsbeperking van 30 kilo meter in het duinreservaat.

Onderhoud infiltratiegebieden vertraagd

Uitkijktoren De Kruisberg

Door winterse weersomstandigheden liep het onderhoudswerk in de infiltratiegebieden vijf weken vertraging op. Graafwerkzaamheden met vorst brengen sneeuw en ijs in de grond en wanneer dit in het voor jaar smelt, kan dit verzakkingen veroorzaken. Ook het lijmen van buizen kan niet bij temperaturen onder nul. Omdat het broedseizoen naderde, besloten we uiteindelijk geen werkzaamheden meer op te pakken maar ons volledig te concentreren op het operationeel krijgen van het infiltratiegebied. In augustus pakten we de draad weer op. We hoogden een groot aantal innameputten op om te voorkomen dat er regenwater inliep. Dit was noodzakelijk om de biologische veilig heid te verbeteren. Aan de Van Oldenborghweg in Castricum herstelden we plaatselijk het open duin. Struweel (struiklaag) is verwijderd en eilanden in de infiltratiekanalen zijn opnieuw ingericht. En we hebben één van de mooiste natte duinvalleien met een derde uitgebreid.

Door waterklanten van PWN die online hun meter stand invulden, was het mogelijk een nieuwe uitkijk toren te bouwen bij Heemskerk. Sinds de Tweede Wereldoorlog stond hier op een hoge duintop, De Kruisberg, een brandpost. Vanuit deze brandpost had men een weids uitzicht naar alle windrichtingen, want in die tijd was de omgeving nog redelijk kaal. Tot eind jaren zeventig werd deze brandpost gebruikt. Daarna raakte het gebouwtje in verval en werd het door van dalen in brand gestoken. Waterklanten werden door PWN beloond als zij de stand van hun watermeter via internet doorgaven. Men kon kiezen uit drie mogelijk heden: meedoen in een maandelijkse loterij voor 50m 3 water, een korting op een duinkaart of het steunen van een goed doel: de bouw van een nieuwe uitkijktoren op De Kruisberg. Van de circa 240.000 deelnemende klanten kozen ruim 60.000 voor de uitkijktoren. De nieuwe uitkijktoren is van hout, bestaat uit twee verdiepingen en heeft een hoogte van 7.50 meter.

Overig Opknapbeurt voor Fochteloo Omdat het kantoor Fochteloo in Castricum het hoofdkantoor van het Noordhollands Duinreservaat blijft, was het tijd voor een opknapbeurt. Daarbij werd natuurlijk ook gekeken naar duurzaamheid om een bij drage te leveren aan de klimaatdoelstelling van PWN: een klimaatneutraal bedrijf in 2015. Van energielabel

20

De uitkijktoren van de Kruisberg

G naar label F komen bleek niet haalbaar en daarom richtten we ons op het klimaat binnen. Te denken valt aan dakisolatie, energiezuinige verwarmingsketels en verlichtingsarmaturen. Bij de gemeente loopt nog een vergunningaanvraag voor dubbele beglazing in de vorm van Ruysdael Glas: dun dubbel glas, speciaal ontwikkeld voor monumenten. Fochteloo is namelijk een gemeentelijk monument. Ook wordt er nog damp doorlatende folie geplaatst en volgt een schilderbeurt aan de buitenkant in de originele kleuren.

Big Morning 2010 Op 27 mei was de Big Morning. Alle boswachters van PWN en een paar genodigden werden verdeeld over drie groepen met elk een eigen natuurregio. Zij gingen op pad met de opdracht om zoveel mogelijk vogels te spotten. De regio met de meeste vogels kreeg een jaar lang de Ger Stoker-wisselbokaal op zijn regio kantoor. Deze bokaal is vernoemd naar Ger Stoker, een boswachter die in 2008 plotseling overleed aan een hartstilstand. Stoker was een groot vogelkenner en -beschermer en introduceerde indertijd de Big Morning. Na drie uur fietsen en vogels determineren moest men gaan tellen. Regio Zuid (gebied Nationaal Park ZuidKennemerland) kwam met een score van 75 soorten met onder meer een geelgors, rouwkwikstaart en een lepelaar. Regio Noord (Noordhollands Duinreservaat tussen Castricum en Bergen) deed het iets beter met 82 soorten waaronder een appelvink, grote stern en grote karekiet. Maar regio Midden (Noordhollands Duinreservaat tussen Wijk aan Zee en Castricum, plus Landgoed Marquette) won met 86 vogelsoorten met onder meer een wielewaal en de grote karekiet.

Relatiebeheer: bezoek B&W Bergen Het jaarlijks overleg tussen het college van B&W van de BES-gemeenten en directie en management van PWN vond plaats op 17 juni 2010. Het overleg werd gehouden op Camping De Woudhoeve. Dit naar aan leiding van de wens van PWN om in het nabij gelegen Carmelgebied uitleg te geven over de plannen van de Dienst Landelijk Gebied en PWN voor de realisatie van een compensatiegebied voor duinhagedissen op bollengrond. Het college besloot al tot realisatie hier van. Uiteraard spraken we ook over de duinbranden en andere onderwerpen van gemeenschappelijk belang.

21



Organisatie

PWN staat midden in de maatschappij. Naast dat we drinkwater maken en natuurgebieden beheren, zijn we daadwerkelijk betrokken bij de omgeving en de mensen om ons heen. Waar mogelijk zetten we onze kennis en kunde in. Maatschappelijk verantwoord ondernemen zit ons in de genen. Dat doen we met hulp van onze partners en, niet te vergeten, onze vrijwilligers.

Betrokken KijkUit wordt dagopvang KijkUit in het Noordhollands Duinreservaat in Castricum wordt een dagbesteding voor mensen met een beperking. Er is ruimte voor acht tot twaalf cliën ten voor wie diverse activiteiten zijn georganiseerd. Bijvoorbeeld een kleinschalige theehuisvoorziening, het verzorgen van kleine dieren, knutselen met hout, voorlichting over PWN-activiteiten en het verrichten van onderhoudswerkzaamheden voor PWN. Voorheen was dit de woning en het jachthuis van de familie Gevers. Later vonden boswachters er onderdak en werd er een veldschuur bijgebouwd. De nieuwe bestemming past binnen de mvo-doelstelling van PWN.

Paardentram voor mensen met een beperking Met de uitbater van Gasterij De Kruisberg hebben we besloten een paardentram in te zetten voor het vervoeren van mensen met een beperking. Het is namelijk niet toegestaan voor duinbezoekers om met de auto naar de Gasterij te gaan. Toch bleven de verzoeken hiertoe van mensen met een beperking met grote regelmaat bij de Gasterij en bij PWN binnen komen. De paardentram rijdt nu tijdens de proef periode die tot en met juni 2011 duurt. Op dinsdag en zaterdag zijn er maximaal twee ritten per dag op basis van aanmelding via de Gasterij. De paardentram rijdt niet tijdens feestdagen en niet in juli en augustus. Omstreeks juni 2011 is de evaluatie.

Verwendag in de duinen Samen met ’t Praethuys uit Alkmaar hield PWN in 2010 een verwendag in de duinen voor mensen met kanker en hun naasten. ’t Praethuys is een inloophuis voor deze groep. Op 11 november gonsde het van de activiteiten in en rond het bezoekerscentrum De Hoep. Mensen die op enigerlei wijze met kanker te maken hebben of hadden en hun naasten werden buiten verrast met huifkartochten, GPS-tochten, excursies,

22

tai chi, schilderen en een markt in de Hoeptuin met lokale producten. Ook waren er massages, konden mensen ponyrijden, buttons of dierenmaskers maken, zich laten schminken en werd er voorgelezen. Vier koren zorgden voor muziek.

PWN in top drie meest duurzame ondernemingen Rabobank Noord-Kennemerland nomineerde de groene tak van PWN voor de ondernemersprijs 2010. Het thema was duurzaamheid. Helaas wonnen wij niet. Toch zijn we trots dat we bij de drie meest duurzame bedrijven in de gemeente Bergen horen.

Het verhaal van het mysterie van de puntige potscherf wordt verteld

Educatie PWN als leerbedrijf We krijgen regelmatig stageverzoeken van studenten uit verschillende onderwijsniveaus. Van wetenschap pelijk tot (v)mbo-niveau: PWN heeft elke student wat te bieden. Zo kunnen mbo-studenten ervaring opdoen met werken bij het team Onderhoud of kunnen ze een beheerplan maken voor Landgoed Marquette. Voor de groene mbo-opleidingen is PWN een erkend leerbedrijf en hebben wij het Aequor-keurmerk. Hoger opgeleide studenten kunnen zich bij ons richten op wetenschappelijk onderzoek. Naast deze stages, kunnen beroepsoriënterende scholieren een snuffel stage doen bij verschillende regio’s. Jongeren van 14 of 15 jaar kunnen dan meelopen met de boswachter. Onze sector Natuur & Recreatie heeft al heel wat jaren ervaring met stages. Voor PWN is hiervoor in 2009 beleid ontwikkeld met als doel te komen tot een leerbedrijf in al onze sectoren. PWN vindt het belangrijk zich te laten inspireren door ontwikkelingen in de maatschappij. Interactie met de maatschappij is onontbeerlijk voor het op peil houden van de grootte en de kwaliteit van ons medewerkersbestand.

Vrijwilligers Het mysterie van de puntige potscherf

Extra oren en ogen

PWN is in samenwerking met Serious Multi Reality Adventure een innovatief educatieproject begonnen met als doel een zo groot mogelijke betrokkenheid van kinderen te genereren bij het erfgoed, de natuur en het (drink)water van hun eigen omgeving. De kinde ren worden meegesleept in een verhaal, waarbij ze spelenderwijs een schat aan informatie verzamelen om het avontuur tot een goed einde te brengen. Met hun acties sturen ze zelf het verloop van het verhaal. Alle informatie die ze verzamelen, plaatsen we op een speciale website. Die informatie wordt gestructureerd en is via verschillende trefwoorden toegankelijk. Er is een beveiligd sitedeel voor leerkrachten, waar online ondersteuning wordt geboden. De avonturen en het onderzoek spelen zich voor een groot deel af in het duingebied dat PWN beheert. Voor meer informatie kijk op www.waag.org/project/tijdgeest.

Veel vrijwilligers versterken PWN met hun inzet. Ze werken in bezoekerscentrum De Hoep of in het natuurbeheer, doen onderzoek of zijn natuurgids. Daardoor kan er extra werk worden uitgevoerd. Maar door de aanwezigheid van de vrijwilligers heeft PWN ook extra oren en ogen in de directe omgeving zodat we nog beter weten wat er leeft. Na een voorzichtige start in 2002 groeide het aantal vrijwilligers naar ruim 400 mensen in 2010. Op 16 februari werden de vrijwilligers in bezoekerscentrum De Hoep bijgepraat over diverse actuele natuurzaken.

Fietsexcursie voor vrijwilligers De inzet van vrijwilligers van Natuur & Recreatie belonen we elk jaar met een uitje. Op 25 september 2010 organiseerden we daarom een fietsexcursie. De groep was in drieën verdeeld; één groep bezocht met boswachter Walter Oosterom Het Kraansvlak om naar de wisenten te kijken. De tweede groep leerde veel over de geschiedenis van de Kennemerduinen van boswachter Coen van Oosterom. De derde groep vertrok met boswachter Cock Lammers naar De Kennemerduinen.

23

PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland Postbus 2113 1990 AC Velserbroek Telefoon: (023) 541 33 33 Colofon Tekst Intervolvement, Haarlem Eindredactie Afdeling Marketing & Communicatie Vormgeving binnenwerk Fraaie Zaken, Haarlem Vormgeving omslag Li Moon, Haarlem

Fotografie p4: Eric Los p6, p8: Ruud Maaskant p7: Hidde Posthuma p9: Leon Terlouw p10: Fred van den Bosch p11, p14, p15, p18, p19: Archief PWN p13: Artist impression, Ulco Glimmerveen p17: Ineke Kaagman p20: Anke Teunissen p23: Evert-Jan Woudsma Drukwerk HUIGHAVERLAG, Wormerveer Papiersoort Fastprint Gold

26

27

PWN RAPPORTAGE NATUUR & RECREATIE Rapportage Natuur en Recreatie 2010

Recommend Documents