Psychosociale ontwikkeling
De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder en heeft bij de moeder, letterlijk en figuurlijk, meegegeten van alles wat zij tot zich heeft genomen (eet- en drinkpatroon, nicotine, medicijnen, etc). Tijdens de zwangerschap hebben de ouders, met name de aanstaande moeder, door de baby te voelen, misschien al allerlei ideeën en indrukken over het kind. Na de geboorte verandert deze relatie enorm. Opeens komen ouders oog in oog te staan met een klein mensje met een heel eigen uiterlijk, gezondheid, geslacht en temperament. Zelf verandert de ouder van het ene op het andere moment in een ouder, iemand die moet zorgen voor dat mensje, met al zijn (eigen)aardigheden, wensen en behoeften. In het begin moeten ouders en kind aan elkaar wennen: erachter komen hoeveel slaap en voeding het kind nodig heeft, wat de baby wel en niet fijn vindt. Het ene kind is makkelijker in de omgang dan het andere. De baby moet wennen aan het leven, aan zijn omgeving en zijn positie daarin. Dit is een geweldige opgave. Daar komt nog bij dat de baby voor het vervullen van zijn behoeften volledig afhankelijk is.
Of hij nu honger heeft of pijn, het te koud, te warm of te lawaaierig is, hij kan niets anders doen dan om hulp roepen. Om duidelijk te maken dat er iets is, heeft de baby in het begin eigenlijk maar één middel: huilen. Als de baby huilt kan dat dus van alles betekenen, maar het betekent in ieder geval dat de baby de ouders iets wil vertellen. Het is een poging om iets in de situatie veranderd te krijgen, een verzoek aan de ouder, degene van wie hij afhankelijk is. Voor de ontwikkeling van het kind is het belangrijk hoe de ouders op de signalen reageren. Hoe beter de ouders het kind aanvoelen, hoe sneller de ouders kunnen helpen. Daardoor zal de baby de ouders leren vertrouwen. Omdat de baby merkt dat hij met het geven van signalen iets kan bereiken zal hij ook zelfvertrouwen ontwikkelen. De ontwikkeling van vertrouwen in de ouders en zichzelf is van belang voor zijn hele verdere ontwikkeling.
(Sociale) Glimlach Bij de geboorte kunnen baby’s al glimlachen. De glimlach is echter nog reflexmatig, onbewust en ongericht. Na verloop van tijd ontwikkelt de glimlach zich van onbewust tot een gerichte sociale glimlach. Rond de twee maanden kunnen ouders die sociale glimlach herkennen. Vaak breekt er dan een hele nieuwe periode aan in de omgang met de baby. Voor het kind is het belangrijk hoe de ouders op die sociale glimlach reageren. Lacht de ouder terug, dan zal het kind deze manier van communiceren vaker gaan gebruiken. Als er geen reactie op de glimlach komt, zoals bijvoorbeeld bij blinde ouders kan gebeuren, zal het kind zijn toevlucht gaan zoeken in andere manieren van contact leggen.
Gedrag en reactie Over het algemeen geldt dat een actie van de ouder leidt tot een reactie van het kind. Deze actie kan positief dan wel negatief zijn. Negatieve (re)acties (negeren, boosheid, straffen) kunnen voor beiden frustrerend zijn. Belangrijk is op welk gedrag en hoe de ouders reageren. Voor de ontwikkeling van het kind is het minder gunstig als de ouder meer op ongewenst gedrag reageert dan op gedrag waar de ouder blij mee is. Als de ouder bijvoorbeeld nooit reageert als het kind de ouder toelacht zal het kind steeds minder vaak lachen. Als de ouder kwaad wordt of het kind straft vanwege bepaald gedrag leidt dat er niet toe dat het kind dat gedrag in het vervolg zal laten. Wel geven deze reacties het kind een slecht gevoel over zichzelf en over de ouder. Niet reageren, negeren, zal er eerder voor zorgen dat bepaald gedrag niet terugkomt.
Huilen Kinderen huilen om verschillende redenen. In de loop van de tijd gebruiken ze meestal verschillende manieren van huilen voor verschillende ongemakken (honger, verveling, ziek zijn, vieze luier etc). De manier waarop ouders reageren op het huilen is bepalend voor de ontwikkeling/hechting van het kind. Voor meer informatie is er een folder ‘huilen als communicatiemiddel’.
Eenkennigheid Tussen de leeftijd van 7 en 9 maanden zal het contact tussen ouders en kind weer veranderen. Vanaf het ontstaan van de sociale glimlach tot aan de tijd van eenkennigheid worden botten en spieren van kinderen zoveel sterker dat ze zich zelfstandig voort kunnen gaan bewegen. De zelfstandigheid en onafhankelijkheid die ze daardoor krijgen stelt hen bloot aan allerlei nieuwe ervaringen (leermogelijkheden) maar ook aan gevaren. Tegelijkertijd ontwikkelen de hersenen zich zodanig dat kinderen zich meer herinneren en situaties bewuster kunnen inschatten. Vertrouwd ervaren ze als vertrouwd, nieuw als nieuw en soms ook als eng. Eerdere ‘slechte’ ervaringen worden bij herhaling als zodanig herkend. De ouders zullen in deze periode sterker moeten gaan waken voor de veiligheid van het ondernemende kind, maar het kind zal ook bewuster de bescherming van ouders zoeken. In deze fase zal het kind zich ‘eenkennig’ gaan gedragen: vreemden kunnen als bedreigend worden ervaren en er gaat niets of niemand boven de ouder. De manier waarop ouders met hun kind omgaan is van groot belang voor de manier waarop het kind zich ontwikkelt. Als de ouders rekening houden met de behoeften van het kind, zal het kind sneller rekening leren houden met de behoeften van de ouders en van anderen. Als de ouders de emoties van het kind accepteren en het kind helpen deze emoties te verwoorden, leert het kind er mee om te gaan.
Voor meer informatie of met vragen kunt u terecht bij uw consultatiebureauteam of op www.oudersonline.nl
NB: waar ouders staat kan ook ouder/verzorger(s) gelezen worden. NB: waar hij staat in de tekst kan ook zij worden gelezen.
Bron: Mr. Drs. Noortje Tan
(043) 3 690 680
Jeugdgezondheidszorg
(043) 3 690 690
Algemeen telefoonnummer
(043) 8 509 300
Huishoudelijke Hulp
(043) 3 690 670
Verplegen en Verzorgen (24 uur per dag)
(043) 3 690 660
Uitleen van hulpmiddelen
(043) 3 690 630
Kraamzorg (24 uur per dag)
(043) 3 690 620
Voedingsvoorlichting en dieetadvisering
(043) 3 690 610
GroenekruisService (lidmaatschap)
E-mail
[email protected]
Bezoekadres
Mockstraat 1, Maastricht
Postadres
Postbus 1307, 6201 BH Maastricht
GroenekruisDomicura is in het bezit van
het ISO HKZ kwaliteitscertificaat.
03/2010 GkD-JGZ403
Internet www.groenekruisdomicura.nl
