Psychiatrische pleegzorg voor kinderen en Jongeren: Kinderen in zorggezinnen. Project OPZ Geel MPI Oosterlo

Psychiatrische pleegzorg voor kinderen en Jongeren: “Kinderen in zorggezinnen”

Project OPZ Geel – MPI Oosterlo

Situering

Project gestart in 2010, op vraag van Vlaams Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.  Samenwerking tussen VAPH en psychiatrie  Sprekers: – Dr. Ann Spaepen (MPI Oosterlo) – Dr. Joke Joossens (OPZ Geel)

Psychiatrische pleegzorg in Geel: Gezinsverpleging 

In Geel bestaat psychiatrische pleegzorg al geruime tijd – eeuwenoude traditie www.tussendemensen.be



Tot 1958 waren er kinderen in de gezinsverpleging



Psychiatrische pleegzorg is ingebed in drie teams volgens doelgroep: mobiel team volwassenen, ouderen en kinderen/jongeren.

Ons Project!

 Kinderen/jongeren in zorggezinnen  Dubbele problematiek: ontwikkelingsachterstand en psychiatrische problematiek  doelstelling: maximale kansen op ontwikkeling.  Samenwerking met zorggezinnen  multidisciplinair psychiatrisch team  begeleidingsplan  flexibiliteit!

Sectoroverschrijdende samenwerking  past binnen de zorgvernieuwingsideeën van het VAPH  opname vermijdend, zowel voor psychiatrie als voor de gehandicaptensector  gezondheidseconomisch perspectief: bed minder, wachtlijst korter  integratie in de samenleving  meer geïndividualiseerde zorg

Een voorbeeld...

 ‘zoveel mogelijk gewoon, zo weinig mogelijk uitzonderlijk’.  Sluit aan bij de evoluties binnen psychiatrische gezondheidszorg: residentiële behandeling vermijden, meer zorg in de samenleving  - filmpje -

Zijn er gelijkaardige initiatieven?

 partners in parenting, Bethaniën Genk  MTFC-P (multi treatment foster care preschoolers) Nederland

Essentiële randvoorwaarden

Ruim en gevarieerd bestand van zorggezinnen 

Zorggezin als partner in psychiatrische begeleiding (samenwerkingsovereenkomst)



Vergoeding



Tijdelijke overname van zorg is mogelijk

Ondersteund door een Psychiatrisch Zorgcentrum Intersectorale samenwerking 

Nauwe samenwerking met onderwijsvoorzieningen (regulier en buitengewoon), MPI’s, voorzieningen BJZ



Regelmatig overleg (aanmeldingen, matching, zorgtraject,..)

Essentiële randvoorwaarden voor psychiatrische pleegzorg  een ruim en gevarieerd bestand aan zorggezinnen  zorggezin als partner in psychiatrische begeleiding (samenwerkingsovereenkomst)  vergoeding  tijdelijke overname van zorg is mogelijk

Ondersteund door een psychiatrisch zorgcentrum  crisisplan: direct toegankelijke psychiatrische residentiële voorziening (psychopreventie/observatie/behandeling)  24/24 u permanentie (psychiatrisch/verpleegkundig)  intensieve opvolging door multidisciplinair psychiatrisch team (huisbezoeken, wekelijks overleg  OPZ Geel ligt centraal in werkingsgebied (straal van 25 km)

Intersectorale samenwerking

 nauwe samenwerking met onderwijsvoorzieningen  flexibele toegang tot aanbod VAPH (internaat/semi-internaat)

Verschil met reguliere pleegzorg

 doelgroep: psychiatrische diagnose + ontwikkelingsachterstand  zorggezinnen zijn semi-professionele partners in de behandeling/begeleiding/ontwikkeling  samenwerkingsovereenkomst  vergoeding voor kosten en de opgenomen zorg voor de zorggezinnen (25 euro per dag)  daghospitalisatie, kind behoudt domicilie van de bio-ouders  minimale zorgbijdrage voor de bio-ouders

Schets van het project

 bekendmaking  werven van zorggezinnen  aanmeldingen kinderen/jongeren  zorggezinnen

Kinderen en jongeren in een zorggezin

Aanbod op maat van het kind en zijn context 

Partiële opvang: verschillende formules



Tijdelijke opvang: time-out



7 op 7

Profiel van een zorggezin

 koppel met volwassen kinderen  alleenstaande man, sociaal geëngageerd  koppel met jonge kinderen  koppel, landbouwers, ervaring via groene zorg

Profiel van zorggezin: 1



Gezin met twee zonen (17 j. en 19 j.)



Mevr. is zelfstandig kapster die omwille van medische redenen met haar zaak is moeten stoppen



Mr. werkt voltijds, is actief in de plaatselijke voetbalploeg en houdt thuis enkele paarden



Het echtpaar kent de gezinsverpleging (ouders van mevr. hebben jaren als zorggezin gefungeerd voor volwassen patiënten)

-> Jongere heeft de mogelijkheid om in het gezin 7/7 te verblijven; regelmatig gaat hij echter een weekend bij zijn broer logeren

Profiel gezin (2)     



40–ers Geen kinderen Mr. werkt voltijds in loondienst; Mevr. baat paardenhotel uit Wonen in aanpalende gemeente Kennen gezinsverpleging niet; hebben wel ervaring met de opvang/tewerkstelling van jongeren (vanuit bijzondere jeugdzorg) kind gaat ongeveer 1 weekend op drie naar zorggezin en bijna de helft van de schoolvakanties

Matching!!

 flexibiliteit: van 1 dag per maand tot 7/7  wisselwerking tussen vraag en aanbod  impact op het zorggezin mag niet tè groot zijn

Match tussen zorggezin en kind/jongere Aandachtspunten  Komt het aanbod van het gezin (qua beschikbare tijd) overeen met vraag van het kind (gezinsvervangend, ondersteuning van gezin of voorziening, aanwezigheid van eigen kinderen, …)  Pedagogische vraag versus pedagogisch aanbod?  Gezinsomgeving stad vs platteland?  Is de natuurlijke context van het kind al dan niet nog betrokken?  Kan de cliënt betrokken worden in het vertrouwde dagelijkse leven van het gezin?  Zorgvraag van de cliënt (aanwezigheid van verzorgende taken)

Instaptraject

 gradueel: speelnamiddagen, kennismakingsmomenten  geen te lange aanloop: proefverblijven  toezegging van de ouders, kennismaking tussen ouders en zorggezin op de plaats waar het kind verblijft

Ondersteuningsaanbod voor zorggezin, kind/jongere en de natuurlijke context Een multidisciplinair team o.l.v. een kinder- en jeugdpsychiater verzorgt de begeleiding van kind/jongere, natuurlijke context en het zorggezin. Onze krachten:  Alle informatie over kind en context die nodig is om het verblijf van de cliënt in het zorggezin zo goed mogelijk te laten verlopen, is aanwezig  De casemanager/gezinsbegeleider bezoekt regelmatig de verschillende contexten waarin het kind verblijft: zorggezin, natuurlijke context, school

Multidisciplinair team

 casemanager: houdt de regie stevig in handen, bufferen tussen ouders en zorggezin!

 Vaste gezinsbegeleider/casemanager per kind. Al naargelang de thema’s kan zij de hulp inroepen van andere disciplines binnen het team (psychiatrische pleegzorg als een van de psychiatrische behandelingsvormen van het zorgcentrum)  De casemanager besteedt veel aandacht aan natuurlijke context van het kind om hen optimaal betrokken te houden bij de pleegplaatsing  Permanentiedienst 24/24 en 7/7  Opname bij crisis  Zorggezin kan (indien gewenst) aan het vormingsaanbod van het OPZ deelnemen

Samenwerking MPI Oosterlo

 gezinsbegeleider is de contactpersoon  driemaandelijks overleg  casusgebonden samenwerking  terugkeergarantie tot 1 maand na ontslag

Profiel van jongeren (1) 16 jaar bij aanmelding Verblijft in een MPI Problematiek:  Matig mentale handicap  NAH n.a.v. ongeval  ADHD Leven in groep is moeilijk (extra druk)  Zeer prikkelgevoelig  Kan moeilijk in (leef)groep functioneren -> veel incidenten rond impulscontrole Hulpvraag: gezinsvervangend psychiatrische pleegzorg

Profielen kinderen/jongeren (2) 9 jaar bij aanmelding Problematiek:  zwakbegaafd  ADHD  PDD-NOS (subtype MCDD)  KOPP problematiek

Is in K-dienst opgenomen geweest Gaat in MPI naar school en verblijft van ma tot vrij op het internaat (verbonden aan MPI) In WE verblijft hij bij moeder of op internaat (een ander dan het internaat gedurende de schooldagen) Hulpvraag: gezinsondersteunende psychiatrische pleegzorg

Profiel jongere 3

 Meisjes 10 en 8 jaar bij aanmelding  7/7 bij zorggezin  PTSD, POS, matig mentale handicap

Profiel jongere 4

 Meisje 17 jaar  KOPP, PTSD, beperkte context, licht mentale handicap  7/7 bij zorggezin  Inlooptraject bespreken: verschillende visie leefgroep/OPZ

Profiel jongere 5

 Jongen 8 jaar  Matig mentale handicap, ODD, ADHD, reactieve hechtingsstoornis, POS  Weekenddagen en vakantiedagen  Reeds bestaand gezin dat hulp bood aan natuurlijke context  Opgenomen binnen ons project, duidelijk meer ondersteuning voor zorggezin

Profiel jongere 6

Meisje 3 jaar bij aanmelding Autisme, matig mentale handicap, POS 7/7 bij zorggezin Naar school in MPI Belangrijk hier is regie in handen houden tssn natuurlijke context en zorggezin  Resultaten zijn spectaculair!     

Hoe werken wij? 

Uitgangspunt voor ons zijn de alledaagse leefgewoonten van het zorggezin



Respect voor de eigenheid van het zorggezin



Haalbaarheid (tegenindicaties voor opname zorggezin: zware hechtings- en/of gedragsproblematiek)

Resultaten

 verbeterde levenskwaliteit  flexibiliteit is noodzakelijk

Resultaten (cijfers) 

Van de 25 begeleidingen zijn er slechts 2 drop-outs. De stopzetting van enkele andere begeleidingen is steeds gebeurd in kader van een positieve beslissing (oriëntering naar andere context was meerwaarde voor kind en context)

Gezondheidseconomisch effect Bij 7 begeleidingen komt er een plaats in een MPI vrij (voor cliënten die waarschijnlijk levenslang een residentiële opvang binnen het VAPH zouden nodig hebben) 

Een oneigenlijk verblijf van een vijftal kinderen in een residentiële setting (bij gebrek aan alternatief) kan worden afgebouwd (K-dienst, MPI en CKG) ten voordele van een woonvorm die aansluit bij de noden van het kind/de jongere 

Vermijding van schooldropouts door alternatief leertraject op te starten (complementair aan schools aanbod) 

Resultaten (op niveau van welzijn en ontwikkeling) Effecten op cliëntniveau zijn uiteraard niet eenvoudig te objectiveren. We merken wel dat: 

Reacties van de kinderen en jongeren zelf, van hun natuurlijke context en van de pleeggezinnen zijn overwegend positief.



We zien kinderen en jongeren ontwikkelingssprongen maken waarvan vroegere zorginstellingen versteld staan (vb. impulscontrole, eetgewoontes, zelfstandigheid, interesses,…). Dit ervaren we in meer of mindere mate bij elke cliënt.



Zeker bij gedeelde zorg (zorggezin en natuurlijke context) ervaart de natuurlijke omgeving (meestal de ouders) het tijdelijk verblijf van het kind in een zorggezin als ondersteunend.

Leermomenten

1. ‘loslaten’, moeilijk voor beide partners 2. heel veel verschillende hulpverleners 3. samenwerking kan nog beter, nu is het toch samen-apart

5. Toekomstvisie

1. samenwerking 2. overgang naar volwassenheid 3. flexibilisering van de zorg

‘Break-down’ voorkomen

 oorzakelijke factoren:  leeftijd: > 11 jaar vergroot risico op breakdown  gedragsproblemen  relatie tussen ouders en pleegouders

Protectief

 massieve ondersteuning van het zorg/pleeggezin:  nabijheid team, fysiek en emotioneel  praktische diensten  deskundig advies  pleegouders au sérieux nemen, betrekken, stem geven tijdens traject

 contact tussen ouders en pleegouders moet zeer sterk geregisseerd worden  sturen, steunen, stimuleren (Patterson)