Projectplan. Bewoners maken hun wijk gewoon leefbaar

Projectplan “Bewoners maken hun wijk gewoon leefbaar” Behorende bij de aanvraag om subsidie uit hoofde van de Subsidieregeling leefbaarheid@Brabant Noord-Brabant

Samenwerkingsverband NHTV (penvoerder) Wijkraad Brabantpark Bewonersstichting Theresia Bewonersplatform Kortendijk

Breda, juni 2013 NHTV Peter Beijer Vincent Platenkamp Diana van Dijk

Inhoudsopgave SAMENVATTING .................................................................................................................................................. 2 1.

INLEIDING .................................................................................................................................................. 3 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

2.

SAMENWERKING ....................................................................................................................................... 7 2.1 2.2

3.

INTEGRALE AANPAK ......................................................................................................................................... 11 ACTIVITEITEN EN PLANNING .............................................................................................................................. 11 METHODOLOGIE EN METHODOLOGISCHE VERANTWOORDING .................................................................................. 14

KENNISDELING INTERN EN EXTERN .......................................................................................................... 16 4.1 4.2 4.3

5.

SAMENWERKINGSVERBAND ................................................................................................................................ 7 OVERIG NETWERK ............................................................................................................................................. 9

AANPAK, METHODIEK EN ACTIVITEITEN................................................................................................... 11 3.1 3.2 3.3

4.

AANLEIDING: LEEFBAARHEID IN DE WIJK, EEN ZAAK VAN IEDEREEN .............................................................................. 3 PROJECTAANPAK: HOREN EN BETREKKEN VAN IEDEREEN............................................................................................ 3 ANALYSE CONTEXT/ONTWIKKELINGEN ................................................................................................................... 4 DOELSTELLINGEN .............................................................................................................................................. 5 BEOOGDE RESULTATEN ...................................................................................................................................... 5 AANSLUITING BIJ DOELSTELLINGEN EN CRITERIA VAN DE REGELING .............................................................................. 6

AANPAK EN DOELEN KENNISDELING .................................................................................................................... 16 ACTIVITEITEN KENNISDELING ............................................................................................................................. 16 INTERACTIE PROVINCIE EN PON ........................................................................................................................ 16

PROJECTORGANISATIE ............................................................................................................................. 18 5.1 5.2 5.3

PROJECTMANAGEMENT IS PROFESSIONEEL VORMGEGEVEN...................................................................................... 18 PROJECTADMINISTRATIE EN RAPPORTAGE ............................................................................................................ 19 GEBRUIK BESTAANDE STRUCTUREN ..................................................................................................................... 19

REFERENTIES ..................................................................................................................................................... 20 BIJLAGE 1

BEGROTING: MILESTONEPLAN EN TOELICHTING ........................................................................ 21

Projectplan “Bewoners maken hun wijk gewoon leefbaar”

1

Samenvatting Directe aanleiding voor dit project is de wens uitgesproken door bewonersorganisaties van de wijken Brabantpark (Breda), Theresia (Tilburg) en Kortendijk (Roosendaal) om de leefbaarheid in de wijk te vergroten. Een samenwerkingsverband van deze drie wijkorganisaties met onderzoeksinstelling NHTV gaat met dit vraagstuk aan de slag door met name de zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid van de mensen in de wijk te vergroten. In dit project wordt een wijk die veerkracht heeft een leefbare wijk genoemd. Het zijn wijken waar de (sociale) structuur zo vitaal is dat verstoringen binnen die structuur kunnen worden opgevangen zonder dat de structuur wordt aangetast. Er wordt in dit project derhalve veel aandacht gegeven aan de vraag welke netwerken en sociale structuren in een wijk zijn te vinden. Sterke sociale netwerken geven bewoners de mogelijkheid zich bij hun omgeving betrokken te voelen, om op deze manier weerbaarder deel te nemen aan de samenleving. In het project worden formele en informele netwerken geïdentificeerd en ook de meer “verborgen netwerken” en worden de aanknopingspunten gezocht die deze structuren bieden om de zelfredzaamheid te vergroten. In het project worden van daaruit concrete leefbaarheidsinitiatieven bepaald, beproefd (pilots) en geëvalueerd/onderzocht. Het samenwerkingsverband beoogt: In de periode van 1 november 2013 t/m 30 oktober 2015, met de inzet van bewoners, onderzoekers en studenten, concrete mogelijkheden voor het verbeteren van de leefbaarheid in de wijken Brabantpark, Theresia en Kortendijk te identificeren en te beproeven en te onderzoeken op werkzaamheid en overdraagbaarheid. Projectresultaten zijn o.a. een nieuwe aanpak/nieuwe benaderingen om moeilijk bereikbare groepen meer bij de leefbaarheid van de wijk te betrekken, beproefde leefbaarheidsinitiatieven (pilots), gekoppeld aan een specifieke groep (jongeren, ouderen, allochtonen, in relatie tot de demografische ontwikkelingen) en een projectboek met de nieuwe inzichten, aanpakken en best practises. Daarnaast wordt publiciteit aan het project gegeven, is een website met informatie beschikbaar, wordt gepubliceerd en worden presentaties gehouden en wordt afgesloten met een studiedag met een openbare conferentie.


2

1. Inleiding 1.1 Aanleiding: leefbaarheid in de wijk, een zaak van iedereen Directe aanleiding voor dit project is de wens uitgesproken door bewonersorganisaties van de wijken Brabantpark (Breda), Theresia (Tilburg) en Kortendijk (Roosendaal) om de leefbaarheid in de wijk te vergroten. Dit wordt gedaan door met name de zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid van de mensen in de wijk te vergroten. De bewonersorganisaties geven aan dat bewoners: • meer zelf kunnen doen; • zelf aan de leefbaarheid van hun wijk willen bijdragen; • overheden en instellingen zich “blauw” onderzoeken wat ze allemaal zouden kunnen doen, zonder dat daar om is gevraagd; • zich eraan storen dat overheden aan de ene kant direct het voortouw nemen en initiatieven in de wijk “overnemen” zodra zij in de wijk komen én; • zich eraan storen dat overheden aan de andere kant allerlei zaken in gang zetten en “het dan weer laten vallen”. Er zit geen bestendigheid in de aanpak, het lijkt alsof overheid en instellingen er geen verantwoordelijkheid bij voelen. De wijkraden hebben daarbij aangegeven, dat zij “iedereen” willen betrekken bij het vergroten van de leefbaarheid. Daar ligt een uitdaging in dit project: het betrekken van de zogenaamde moeilijk bereikbare groepen. Groepen als ouderen, jongeren en allochtonen haken niet aan en zij voelen zich onvoldoende aangesproken op wat zij willen en wat zij aan eigen kracht hebben. Het zijn moeilijk bereikbare groepen, terwijl zij wel een belangrijke stempel drukken op de leefbaarheid in wijken. In de volgende paragraaf wordt de aanpak geschetst die dit project voorstaat. In paragraaf 1.3 wordt de bredere ontwikkeling/context geschetst waarin deze wens van de wijkraden is ingebed. In hoofdstuk 2 worden de betrokken wijken, wijkraden en vraagstukken m.b.t. de leefbaarheid nader toegelicht.

1.2 Projectaanpak: horen en betrekken van iedereen Dit project kent als uitgangspunt dat de wens van de bewoners leidend is. Wat zij zelf kunnen en willen doen, draagt direct bij aan de betrokkenheid en zelfredzaamheid. Professionals hebben een faciliterende rol bij die zaken die zijn gewenst, maar die bewoners niet zelf kunnen realiseren. In dit project wordt een wijk die ‘resilience’ kent, die veerkracht heeft, een leefbare wijk genoemd. Dat hoeven dus niet perse wijken te zijn waar volop activiteiten zijn, waar een druk openbaar leven is, cafés of restaurants zijn, het zijn wijken waar de (sociale) structuur zo vitaal is dat verstoringen binnen die structuur kunnen worden opgevangen zonder dat de structuur wordt aangetast. In alledaagse taal; het zijn wijken die tegen een stootje kunnen, waar bewoners zelf in staat zijn een ruzie op te lossen of een probleem aan te pakken, waar niet direct een beroep hoeft te worden gedaan op de sterke arm, op de ‘woningbouw’ of op de gemeente. Er wordt in dit project derhalve veel aandacht gegeven aan de vraag welke netwerken en sociale structuren in een wijk zijn te vinden. Individuele burgers hebben het vermogen tot zelfredzaamheid niet, burgers met een netwerk waarop zij kunnen terugvallen hebben veel meer mogelijkheden tot zelfredzaamheid, tot het waar maken van eigen verantwoordelijkheid. Die netwerken kunnen een formeel karakter hebben (via werk, scholen, kerk e.d.), maar die netwerken kunnen ook informeel zijn (familie, vrienden, buren, straat). Mantelzorgsystemen behoren bijvoorbeeld ook tot de informele


3

netwerken. Sterke sociale netwerken geven bewoners de mogelijkheid zich bij hun omgeving betrokken te voelen, om op deze manier weerbaarder deel te nemen aan de samenleving. Wijken die in deze zin vitaal zijn, zijn wijken die het vermogen hebben tegenslagen op te vangen, feest te vieren en gezamenlijk op te trekken, het zijn wijken die leefbaar zijn. In het project worden formele en informele netwerken geïdentificeerd en ook de meer “verborgen netwerken” en worden de aanknopingspunten gezocht die deze structuren bieden om de zelfredzaamheid te vergroten. In het project worden van daaruit concrete leefbaarheidsinitiatieven bepaald, beproefd (pilots) en geëvalueerd/onderzocht.

1.3 Analyse context/ontwikkelingen Traditioneel zijn professionele partijen sterk sturend in de omgang met de wijk, in de wijze waarop bewoners hun leefomgeving kunnen inrichten en ook in het structureren van het dagelijks leven. Zij probeerden zo invulling te geven beleid, gericht op de alarmerende boodschappen over ‘de staat van onze steden’. Woningen moeten worden opgeknapt en de openbare ruimte is dringend aan vernieuwing toe. Daarnaast is er een grote sociale opgave voor wijken en buurten. De fysieke vernieuwing van wijken bleek niet het grootste probleem te zijn. In een flink tempo zijn woningen opgeknapt of vernieuwd en zijn (brede) scholen of MFA’s (multifunctionele accommodaties) neergezet. Vervolgens bleken de sociale vraagstukken met die vernieuwingsslag niet te zijn opgelost. De maakbaarheid van de samenleving bleek heel wat taaier dan werd gedacht: de resultaten vallen tegen en het functioneren van de overheid wordt ter discussie gesteld. Als reactie hierop, maar ook aangespoord door de crisis, wordt gezocht naar mogelijkheden om de relatie tussen overheden en burgers anders vorm te geven. Politici zijn veel terughoudender geworden in het bepalen welke koers de samenleving zou moeten volgen en overheden zien dat hun invloed op de koers van de samenleving beperkingen kent. Aanbodsturing vanuit de overheid wordt ingewisseld voor vraagsturing. Burgers worden expliciet gevraagd hun betrokkenheid bij de samenleving te tonen en weer een ‘actieve burger’ te worden. De overheid stimuleert dat burgers zelfstandig initiatieven nemen om bijvoorbeeld de leefbaarheid in hun wijk of dorp te versterken of om verantwoordelijkheid in de zorg te nemen. Die roep om eigen verantwoordelijkheid vindt op heel verschillende manieren haar weg naar burgers; het burgerschap is (her)ontdekt, vrijwilligers worden overal voor gevraagd en overheden zeggen nadrukkelijk dat zij een aantal taken niet langer uitvoeren. De manier waarop vraagsturing goed kan worden vormgegeven is nog niet helder. Huidige manieren waarop mensen bij hun omgeving worden betrokken zijn voor een belangrijk deel nog ‘regulier’: inspraakavonden, ronde tafel gesprekken, projectgroepen, enquêtes. In dit project wordt de bewoner centraal gesteld en wordt expliciet gezocht naar goede manieren om hun betrokkenheid te vergroten, “van binnenuit”, dat wil zeggen vanuit de wijk, niet gestimuleerd door of zelfs opgelegd door de overheid. Daarbij komt dan ook steeds de vraag op: wat kunnen bewoners zelf goed regelen en waar is een betrokkenheid van de overheid gewenst? Professionals moeten ondersteuning bieden waar nodig en moeten zich waar dat niet nodig is juist terughoudend opstellen. Ook daar wordt in het project aandacht aan besteed. Het zijn de bewoners die door hun betrokkenheid bij de wijk en bij elkaar een leefbare wijk maken. Die betrokkenheid uit zich in zelfredzaamheid, niet zozeer individueel, maar wel als buurt of als straat en die betrokkenheid uit zich ook door initiatieven die bewoners nemen, door verantwoordelijkheid te tonen.


4

1.4 Doelstellingen Het samenwerkingsverband beoogt: In de periode van 1 november 2013 t/m 30 oktober 2015, met de inzet van bewoners, onderzoekers en studenten, concrete mogelijkheden voor het verbeteren van de leefbaarheid in de wijken Brabantpark, Theresia en Kortendijk te identificeren en te beproeven en te onderzoeken op werkzaamheid en overdraagbaarheid. De subdoelen daarbij zijn: 1. het verbeteren van de leefbaarheid door het versterken van het zelforganiserend vermogen van de wijk; 2. daarbij aandacht te hebben voor: a. (de rol van) alle actoren in de wijk, zeker de moeilijk bereikbare groepen; b. specifieke groepen, namelijk jongeren, ouderen en allochtonen, mede in het licht van demografische ontwikkelingen; 3. innovatieve benaderingen te ontwikkelen om alle actoren in de wijk meer te betrekken; 4. het verkrijgen van inzicht in: a. factoren die het zelforganiserend vermogen stimuleren dan wel belemmeren; b. werkzaamheid en overdraagbaarheid van de aanpak, innovatieve benaderingen en leefbaarheidsinitiatieven. In het project wordt een integrale aanpak gehanteerd om te werken aan vernieuwing, beproeven van leefbaarheidsinitiatieven en het verkrijgen van het gewenste inzicht. Dit laatste is met name van belang om de projectresultaten breed overdraagbaar en toepasbaar te maken, zodat andere wijken ook van het project kunnen “profiteren”. In hoofdstuk 3 wordt de integrale aanpak nader toegelicht.

1.5 Beoogde resultaten De belangrijkste resultaten van het project zijn: 1. een nieuwe aanpak/nieuwe benaderingen om moeilijk bereikbare groepen meer bij de leefbaarheid van de wijk te betrekken; 2. per wijk een “foto” waarin o.a. alle formele en informele netwerken/structuren zijn weergegeven en een overzicht van door de bewoners gewenste leefbaarheidsinitiatieven, met een prioritering; 3. per wijk 5 beproefde leefbaarheidsinitiatieven (pilots), gekoppeld aan een specifieke groep (jongeren, ouderen, allochtonen); 4. in de 3 wijken zijn verschillende actoren in de wijk meer betrokken, is de zelfredzaamheid vergroot, de eigen verantwoordelijk toegenomen en is (daarmee) de leefbaarheid in de wijk vergroot; 5. bewoners van de 3 betrokken wijken hebben zelf ervaring op gedaan met de nieuwe aanpak/nieuwe benaderingen, hebben inzicht in mogelijke leefbaarheidsinitiatieven voor hun wijk en hebben zelf nieuwe leefbaarheidsinitiatieven beproefd; 6. per wijk 3 mini-conferenties; 7. per wijk een korte rapportage, met beschrijvingen van de uitgevoerde pilots en concrete aanbevelingen voor de verdere versterking van de leefbaarheid in de wijk, mede in het kader van demografische ontwikkelingen; 8. inzicht in: a. factoren die het zelforganiserend vermogen stimuleren dan wel belemmeren; b. werkzaamheid en overdraagbaarheid van de aanpak, innovatieve benaderingen en leefbaarheidsinitiatieven; 9. een projectboek met de nieuwe inzichten, aanpakken en best practises; 10. een afwegingskader voor professionals;


5

11. 12. 13. 14.

een website met informatie, producten en beschreven ervaringen; persberichten en presentaties; een publicatie over het onderzoek; een studiedag voor het volledige samenwerkingsverband, met ’s middags een openbare slotconferentie.

1.6 Aansluiting bij doelstellingen en criteria van de regeling In dit projectplan worden het project, de doelstellingen en alle activiteiten uitgebreid beschreven. Daaruit blijkt dat het project past in de doelstellingen en criteria van de regeling. Kort samengevat: • stimuleren van de leefbaarheid door het versterken van het zelforganiserend vermogen van samenwerkingsverbanden. In het project wordt ingezet op de netwerkvorming in de wijk (formele en informele/”verborgen” netwerken), om die interne samenwerking te versterken en zo de zelfredzaamheid van alle betrokkenen en de leefbaarheid in de wijk te vergroten; • innovatieve benaderingen. Het project kent een innovatieve aanpak om “de wijk in te gaan”, waarmee vervolgens nieuwe initiatieven in die wijk worden “getriggerd”. • versterken van leefbaarheid en inzicht in wat werkt en wat niet. Er wordt in 3 wijken: o concreet gewerkt aan het versterken van de leefbaarheid voor, door en met bewoners én o onderzoek gedaan naar de factoren die zelforganiserend vermogen stimuleren dan wel belemmeren én o veel aandacht geschonken aan de overdraagbaarheid van zowel de aanpak als de leefbaarheidsinitiatieven én o ruim aandacht besteed aan kennisdeling en communicatie; • starten vanuit het denken en handelen van burgers en ondernemers. In de aanpak en de activiteiten, staat de burger in de wijk centraal. De hele aanpak is erop gericht om diep in de wijk door te dringen en met onderzoekers én studenten van NHTV direct in de wijk betrokken te zijn. De burgers staan centraal. In hoofdstuk 3 wordt dit nader toegelicht; • regionaal of bovenlokaal karakter om maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Het project wordt uitgevoerd in drie wijken in drie steden in Brabant: Breda, Tilburg en Roosendaal. De bewonersorganisaties van die drie wijken signaleren hetzelfde “probleem”, namelijk de moeilijkheid om iedereen bij de leefbaarheid van de wijk te betrekken. Door allerlei, vaak demografische ontwikkelingen, kennen zij niet iedereen in de wijk meer en kunnen zij groepen niet bereiken. De samenhang en sociale cohesie dienen te worden verbeterd. Het samenwerkingsverband is ervan overtuigd dat dit alleen van binnenuit kan. Daarom is voor een interactieve, participatieve aanpak gekozen gericht op de netwerken/structuren in de wijk en het identificeren en benutten van de aanknopingspunten die die bieden om de zelfredzaamheid en leefbaarheid te vergroten. Het maatschappelijk vraagstuk is dus wijkoverstijgend en er wordt veel aandacht besteed aan de overdraagbaarheid van de aanpak en de oplossingen naar andere wijken en aan de kennisdeling met anderen over het project, de aanpak en de werkbare initiatieven; • verbeteren van de leefbaarheid in relatie tot demografische ontwikkelingen. In de eerste fase van het project worden de demografische ontwikkelingen van de wijken geanalyseerd: samenstelling en veranderingen in de tijd en de relatie daarvan met de leefbaarheid van de wijk. In de tweede fase wordt aandacht besteed aan een specifieke groep: ouderen, jongeren en/of allochtonen, in aansluiting op de specifieke demografische ontwikkelingen in die wijk. Brabantpark kent bijvoorbeeld een grote groep allochtonen en toestroom van jonge gezinnen en studenten. Theresia kent een grote groep ouderen en er is veel overlast van o.a. jongeren. In Kortendijk speelt vergrijzing én ontgroening een rol.


6

2. Samenwerking 2.1 Samenwerkingsverband In het consortium werken de volgende partijen samen: 1. Wijkraad Brabantpark (Breda) 2. Wijkraad Theresia (Tilburg) 3. Bewonersplatform Kortendijk (Roosendaal) 4. NHTV (aanvrager) Wijkraad Brabantpark Met meer dan 9.300 inwoners is Brabantpark de grootste buurt van Breda. Brabantpark is gebouwd in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw. De wijk heeft in de loop der jaren een behoorlijk gemêleerde bevolkingssamenstelling gekregen. In de buurt wonen relatief veel allochtonen. De afgelopen jaren hebben veel jonge gezinnen Brabantpark ontdekt. Daarnaast is Brabantpark ook steeds meer ontdekt door studenten. Brabantpark heeft een wijkraad met actieve bewoners. De Wijkraad Brabantpark heeft als doelstelling dat zij open wil communiceren met wijkbewoners, gemeente en overige partners over de leefbaarheid in de wijk. Het signaleren van knelpunten, maar ook denken in oplossingen is een taak die de wijkraad serieus neemt. De inbreng en ideeën van wijkbewoners zijn hierbij erg belangrijk. De wijkraad wil mensen in de wijk zoveel mogelijk invloed geven in de eigen buurt. Zeggenschap van burgers hoort bij bestuurders van maatschappelijke instellingen in zorg, onderwijs, volkshuisvesting, media en pensioenen tussen de oren te zitten. Na dertig jaar van ‘markt’ en ‘professioneel management’ is het de hoogste tijd om de burger als bewoner, patiënt, student kijker en pensioengerechtigde zijn en haar recht op volwaardig zeggenschap te geven1. Belangrijk thema voor leefbaarheid is “ontmoeten en verbinden”, met als doel “in 2020 kent de wijk een verscheidenheid aan groepen die met elkaar een eenheid vormen. De groep die sociaal maatschappelijk niet meedoet is kleiner geworden. Mensen hebben met succes in zichzelf geïnvesteerd en daarbij gebruik kunnen maken van elkaars kennis, netwerken en coaching”. De diversiteit wordt door veel wijkbewoners gewaardeerd. Toch lijken de verschillende groepen langs elkaar heen te leven. Er zijn weinig verbindingspunten. Er zijn diverse voorzieningen waar natuurlijke ontmoeting zou kunnen plaatsvinden (winkelcentrum, gemeenschapshuis, sportclubs, etc.). Toch wordt juist hier de kloof tussen de verschillende culturen (allochtoon en autochtoon) in de wijk zichtbaar. Ontmoeting en samen dingen doen kan uiteindelijk leiden tot meer verbinding, met een grotere kans op bereidheid om voor elkaar te zorgen als dat nodig is. Met dit project wil Brabantpark met name inzicht krijgen in de netwerken in de wijk, met name de “verborgen netwerken”, en de mogelijkheden die die bieden om meer bewoners te bereiken en bij de leefbaarheid van de wijk te betrekken. Andere belangrijke thema’s zijn kamerbewoning, brede school, drugsoverlast en veiligheid(sgevoelens), groenbeheer en zwerfvuil, parkeeroverdruk en verkeersveiligheid en braakliggende terreinen. Bewonersstichting Theresia De wijk Theresia ligt in de Oude Stad van Tilburg en wordt begrensd door de Gasthuisring, het Wilhelminapark, de Veldhovenring, De Besterdring , het N.S. Plein en de Spoorlaan. Het grootste deel van Theresia is ontstaan rond WOII. Het meest karakteristiek voor deze buurt zijn het Wilhelminapark en het Theresiaplein. 1

Uit Wijkplan Brabantpark “Welkom in mijn wijk”, 2 april 2013


7

Theresia kent een gemengde voorraad van huur- en koopwoningen, merendeels eengezinswoningen. Door de ligging tussen de, bovengenoemde merendeels drukke straten, is het niet eenvoudig er ‘in’ en er ‘uit’ te komen. Dit betekent dat er relatief weinig autoverkeer is. Door de aanwezigheid van zowel het Fratershuis aan de Gasthuisring als verzorgingstehuis de Bijsterstede, samen met de aanleunwoningen Bijsterhof, is het aantal ouderen sterk vertegenwoordigd in de wijk. Theresia is een aandachtsgebied, omdat het op de veiligheidsindex 2011 onvoldoende (5,82) scoort. Met name de plannen voor het Spoorzone-gebied zorgen voor onzekerheid. Maar ook de aanwezigheid van Traverse zorgt voor overlast van rondhangende jongeren, zwervers en drugsgebruikers. Ook het leef- en verblijfsklimaat in het Wilhelminapark blijft aandacht vragen. In het Wilhelminapark en de directe omgeving is sprake van overlast door alcohol- en drugsverslaafden en straatprostitutie, mede vanwege de aanwezigheid van het dienstencentrum aan de Gasthuisring. Ontwikkelingen rond de spoorzone aan de zuidzijde van de wijk zorgen de komende jaren voor veranderingen in de wijk. Invulling van het voormalige MTS-terrein loopt op deze ontwikkelingen vooruit. Het bouwplan Theresia's Rozen en de nieuwbouw van het Fraterhuis zijn gerealiseerd. Ook de nieuwe MFA is in 2011 geopend. Andere ontwikkelingen in de komende jaren zijn de nieuwbouw van de moskee, de verdere professionalisering van de kinderboerdeij Maria Goretti en de bouwplannen op het terrein van de voormalige basisschool de Stappen. Ook wordt de speelplek op het Energieplein opgewaardeerd. Bewonersstichting Theresia is opgericht in maart 2006 als opvolger van de oude wijkvertegenwoordiging "Theresia Vooruit". De belangrijkste doelstelling van de stichting is het behartigen van de bewonersbelangen in de wijk Theresia. De stichting houdt contact met bewoners, de gemeente, politiek en alle andere maatschappelijke organisaties. De Stichting geeft (gevraagd en ongevraagd) haar mening over wat er zoal speelt en van belang is in de wijk. Dit kan gaan over heel uiteenlopende zaken. Bijvoorbeeld over grote ingrijpende projecten in de wijk (Spoorzone, moskee), over het onderhoud van groen en de straten, over kunst en cultuur, (drugs-) overlast, etc.. Hiernaast is het bevorderen van de leefbaarheid en sociale cohesie een belangrijke doelstelling van Bewonersstichting Theresia. Simpel gezegd: "zorgen dat we de wijk samen leuker maken en leuk houden!" Gegeven de geschetste wensen, problematiek en ontwikkelingen in de wijk, wil de Bewonersstichting met dit project een (verdere) versterking van de betrokkenheid van verschillende bewonersgroepen bereiken en concrete voorstellen voor gewenste verbeteringen van de leefbaarheid boven tafel krijgen. Bewonersplatform Kortendijk De wijk Kortendijk ligt in het oosten van Roosendaal en bestaat uit vier buurten: Kortendijk A, Kortendijk C, Kortendijk L en Landerije. Kortendijk is met ongeveer een-zesde van de oppervlakte van Roosendaal en ca. 15% van het totaal aantal bewoners, na Tolberg, de grootste wijk met het grootste aantal inwoners. Kortendijk is een relatief jonge wijk in Roosendaal, die vanaf de jaren zeventig is gebouwd. De onoverzichtelijke ruimtelijke structuur (bloemkoolwijk) die de wijk kenmerkt, was in die tijd in zwang. De bouw van de woningen in de buurten Kortendijk A en Kortendijk C is grotendeels gestart in de jaren 70. In Kortendijk L is men later gaan bouwen in de jaren 80. De Landerije is de jongste buurt met woningen die zijn gebouwd na 1990.


8

In Kortendijk wonen vooral gezinnen, veelal met een vergelijkbare levensstijl. Kortendijk heeft momenteel ongeveer 11.500 inwoners. Op basis van prognoses van Pronexus (2008) wordt verwacht in dat het inwonertal in de periode 2009-2020 in beperkte mate daalt tot 11.398. De bevolking is relatief jong en er wonen veel gezinnen met kinderen, die deels in de tienerleeftijd zijn. In de leeftijdsgroep van 13 tot 18 jaar scoort Kortendijk van heel Roosendaal het hoogst. En ook het aantal kinderen in de leeftijd tot 13 jaar is na Tolberg het hoogste van Roosendaal. Het aantal 55+-ers in de wijk ligt onder het gemeentelijk gemiddelde. In de periode tot 2020 neemt de groep 0 tot en met 18 jarige en 19 tot en met 64 jarige in omvang af met respectievelijk 7 en 9 procent. De groep 65-plussers neemt flink in omvang toe: van 1.151 in 2009 naar 1.945 in 2020 (69%). Enkele belangrijke aandachtspunten in het kader van de leefbaarheid voor de komende jaren zijn2: • Vergrijzing en ouderenhuisvesting • Sociale cohesie; groep die niet bereikt wordt • Concentratie bewoners uit aandachtsgroepen in B-dijken (sociale inpassing in de wijk) Met dit project wil het bewonersplatform investeren in manieren om de sociale cohesie te versterken, het wél bereiken van alle groepen, om daarmee de leefbaarheid te verbeteren. NHTV Het project wordt uitgevoerd vanuit het lectoraat Cross-Cultural Understanding. Dit lectoraat heeft als uitgangspunt te zoeken naar verborgen kennis in diverse netwerken van onze globaliserende samenleving en die kennis op de agenda te zetten van academische en professionele discussies. Stadsen wijkontwikkeling en de zorgvraag zijn hier voorbeelden van. Lector Vincent Platenkamp: "We leven in een global village. Verschillende culturen leven steeds dichter bij elkaar. Het is belangrijk dat we elkaar blijven begrijpen, naar elkaar luisteren en ieders eigenheid respecteren." Bij het project zijn onderzoekers en studenten betrokken van de Academie voor Toerisme en de Academie voor Stedenbouw, Logistiek en Mobiliteit. Binnen de Academie SLM nemen de onderwerpen wijkontwikkeling, leefbaarheid en zorg een belangrijke plaats in. Dit is zichtbaar in het curriculum en bij verschillende stage- en projectopdrachten. Bij de Academie Management en Toerisme staat onderzoek naar stadsbestemmingen hoog op de agenda. Zo wordt al geruime tijd gewerkt aan onderwijsprogramma’s over verborgen kennis in internationale bestemmingen, zoals steden.

2.2 Overig netwerk Binnen de betrokken wijken, zijn vele contacten met andere vertegenwoordigingen van (groepen van) bewoners, zoals ook scholen, sport- en cultuurverenigingen, buurtcentra, zorgcentra, etc. De drie gemeenten waar het project plaatsvindt, zijn op de hoogte van het project en hebben aangegeven het project “een warm hart toe te dragen”. De gemeenten zijn, vanuit hun wens/opdracht meer vraaggestuurd te werken, zeer geïnteresseerd in de resultaten van het project en de aanbevelingen voor hun rol en handelen. De gemeenten hebben een adhesieverklaring getekend. Ten behoeve van het project is NHTV een samenwerking aangegaan met PON. Het PON is een kennisinstituut op het sociale en culturele domein. Het levert een actieve bijdrage aan de ontwikkeling van een sociaal duurzame samenleving. Van oudsher heeft het PON een bijzondere relatie met de provincie Noord-Brabant: het vervult de rol van planbureau op het sociale en culturele terrein, dat feiten ter inspiratie en ondersteuning van het beleid verzamelt, beschrijft en analyseert. Daarbij wordt de verbinding gelegd met andere domeinen, zoals ruimte en economie. Naast de provincie bedient het 2

Uit Wijkperspectief Kortendijk, 12 juli 2011


9

PON vele andere opdrachtgevers, in en buiten Brabant. PON is partner bij de uitbouw en ontwikkeling van het provinciaal programma ‘leefbare wijken, leefbare dorpen’. PON is projectleider voor gemeenten en corporaties bij het betrekken van burgers en bewoners bij hun leefomgeving. PON doet onderzoek in de provincie, in wijken en dorpen en leggen de resultaten ervan ook vast voor derden. PON deelt in dit project die inzichten en is daarbij zeer benieuwd naar de mogelijkheden en resultaten van de participatieve aanpak die in dit project wordt gehanteerd. PON treedt gedurende het hele project op als “critical friend”.


10

3. Aanpak, methodiek en activiteiten 3.1 Integrale aanpak De aanpak kent een aantal elementen: 1) de aanpak is gefaseerd. Eerst wordt de volledige wijk in kaart gebracht, inclusief de demografische ontwikkelingen. Vervolgens worden aanknopingspunten voor versterking bepaald en ten slotte worden pilots van concrete maatregelen uitgevoerd en geëvalueerd; 2) er is verschillende casuïstiek - het project wordt in 3 wijken uitgevoerd, waarbij per wijk een verschillende specifieke groep bewoners (jongeren, ouderen, allochtonen) wordt betrokken, in aansluiting op de kenmerken, demografische ontwikkelingen en specifieke problematiek van de wijken (zie hoofdstuk 2); 3) de aanpak is participatief en interactief. Bewoners, onderzoekers en studenten werken intensief samen (zie ook paragraaf 3.3); 4) het project wordt uitgevoerd in “gewone” wijken, representatief voor veel wijken in Nederland. De sociale structuur in deze wijken is intact, de wijken zijn redelijk vitaal, de leefbaarheid is redelijk, er is enig vorm van zelfredzaamheid en vormen van eigen verantwoordelijkheid zijn er in de alledaagse praktijk terug te vinden. Dit biedt de mogelijkheid op zoek te gaan naar wat deze wijken vitaal houdt, welke signalen voor terugval zijn te herkennen en op welke wijze inwoners in deze wijken zichzelf organiseren en de wijk vitaal houden en welke mogelijkheden er zijn om vanuit deze bestaande structuren de leefbaarheid verder te versterken; 5) het identificeren en beproeven van concrete leefbaarheidsinitiatieven en de reflectie daarop, wordt integraal uitgevoerd: continu wordt getracht de leefbaarheid in de wijk te verbeteren en wordt direct dit proces en de uitkomsten onderzocht. Met name voor de overdraagbaarheid is dit zeer van belang.

3.2 Activiteiten en planning Voor de uitvoering van het project is een zogenoemd milestoneplan opgesteld, volgens de methodiek van Doeltreffend Projectmanagement (DPM). Het volledige milestoneplan is als bijlage 1 bijgevoegd. Alle uit te voeren activiteiten staan hierin vermeld, met per partner de tijdinspanning, de kosten en de eigen bijdragen (begroting). De planning is in onderstaande figuur weergegeven. 2013 2014 2015 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nr.

Principles / Milestones

M1 Als de projectorganisatie is ingericht D1 Als uitvoering in de wijken nader is voorbereid P1 Als de huidige situatie van de wijken is vastgesteld P2 Als goede praktijken en aanknopingspunten voor versterking zijn bepaald ,

P3 Als versterking leefbaarheid in en met de wijken is beproefd P4 Als kennis binnen en buiten het samenwerkingsverband is gedeeld D2 Als overdraagbare aanpakken en goede praktijken zijn bepaald en beschreven M2 Als het dossier controleerbaar is opgeleverd

De communicatie en kennisdeling activiteiten zijn opgenomen in mijlpaal P4. Deze activiteiten worden beschreven in hoofdstuk 4. De activiteiten in de management mijlpalen, M1 en M2, worden beschreven in hoofdstuk 5. Navolgend worden de activiteiten van de andere mijlpalen beschreven.


11

Nadere voorbereiding uitvoering in de wijken (mijlpaal D1) Dit betreft een korte fase (2 maanden), waarin de volgende activiteiten worden verricht: 1) ontwikkelen formats voor dataverzameling in de wijken – bepalen aanpak inventarisatie, opstellen enquêtes en interviewformats; 2) opstellen van een instructie voor de dataverzameling voor de onderzoekers en met name voor de in te zetten studenten/studentassistenten; 3) organiseren van een mini-conferentie per wijk. Tijdens deze bijeenkomsten wordt de voorgestelde aanpak gepresenteerd en toegelicht en vindt een eerste inventarisatie van en afstemming met de wijk plaats. Vaststellen van de huidige situatie per wijk (mijlpaal P1) Deze fase duurt 7 maanden en is bedoeld om “diep in de haarvaten van de wijk door te dringen”: formele en informele netwerken (c.q. structuren) in kaart te brengen en de wensen van de verschillende actoren en hun bereidheid m.b.t. zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid te identificeren. De uitdaging is om alle actoren te bereiken, ook de bewoners die moeilijk zijn te bereiken en niet deelnemen aan de gebruikelijke overlegstructuren in de wijk van bewoners onderling en/of van overheden, instellingen en burgers. De volgende activiteiten worden verricht: 1) een inventarisatie in de wijken – bepalen karakteristieken, samenstelling, groepen, formele netwerken en de relevante demografische ontwikkelingen; 2) afnemen van enquêtes onder bewoners om na te gaan: a. van welke netwerken zij deel uitmaken (formeel en informeel). Om hier inzicht in te krijgen wordt bewoners onder meer gevraagd wie zij kennen in de wijk, op wie zij kunnen terugvallen wanneer hen iets overkomt, wie zij helpen en door wie zij geholpen worden, welke ontmoetingsplekken zij in de wijk hebben, wie zij ontmoeten, e.d.; b. welke vormen van zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid nu (al) worden toegepast en in welke mate; c. hoe de bereidheid is om de zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid te vergroten; d. welke belemmeringen bewoners nu ervaren; e. welke concrete wensen op het gebied van leefbaarheid er zijn, gethematiseerd naar “ruimtelijke ordening” en “zorg in de wijk”; 3) houden van (semigestructureerde) interviews met een representatieve groep mensen uit de wijk. In aanvulling op de enquête wordt nader “ingezoomd” op structuren, belemmeringen, wensen en bereidheid; 4) het opstellen van een “foto van de wijk” – een overzicht van actoren/groepen, netwerken en lacunes daarin; 5) reflectie op de “foto” door een geselecteerde groep per wijk – identificeren mogelijke omissies en hiaten; 6) organiseren van een mini-conferentie per wijk. Tijdens deze bijeenkomsten worden de inzichten en resultaten van deze fase gepresenteerd en toegelicht en vindt discussie daarover plaats met de wijk. Bepalen goede praktijken en aanknopingspunten voor versterking (mijlpaal P2) Deze fase duurt 10 maanden en kent een gedeeltelijke overlap met de vorige fase. De fase is bedoeld om de casuïstiek van de wijk voor een specifieke groep, in aansluiting op de demografische ontwikkelingen en de specifieke problematiek/karakteristieken van de wijk, nader “in te kleuren” en concrete aanknopingspunten voor het versterken van de zelfredzaamheid en leefbaarheid te identificeren. Dit kan zijn vernieuwing voor het leggen van contacten (bereiken van deze specifieke


12

moeilijk bereikbare groep) en voor het benutten van “verborgen structuren” in de wijk daarbij, maar ook enkele concrete activiteiten/interventies op het gebied van “ruimtelijke ordening” en “zorg in de wijk”. Deze en de vorige fase geven generiek inzicht in de wijze waarop zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid bijdragen aan het versterken van (sociale) netwerken en aan de leefbaarheid in steden en wijken. De volgende activiteiten worden verricht: 1) onderzoeken/inventariseren van vergelijkbare studies en leefbaarheidsinitiatieven in relatie tot zelfredzaamheid. Dit wordt gedaan door desk-studie en gesprekken met en bezoeken aan andere initiatiefnemers in Brabant en daarbuiten. Ook zijn gesprekken met de Provincie en PON voorzien; 2) vergaande interactie met de specifieke groep per wijk. Dit wordt gedaan door mee te lopen en te observeren, vragen te stellen, e.d.. Hierbij worden studenten ingezet en specialisten die zelf een bepaalde achtergrond hebben (wegnemen culturele drempels). Hierbij wordt nader ingegaan op de vraagpunten uit de eerste fase en met name de specifieke situatie/ontwikkelingen van de betrokken bewoners en de manieren waarop de zelfredzaamheid kan worden versterkt. Er wordt o.a. gekeken naar: a. randvoorwaarden en condities; b. de feitelijk functionerende vormen van zelforganisatie; c. gebeurtenissen of activiteiten waar burgers hun eigen verantwoordelijkheid hebben genomen; d. de rol/gevolgen van de demografische ontwikkelingen in de wijk voor de zelfredzaamheid en leefbaarheid van deze groep; 3) nadere analyse van de dagelijkse praktijk van professionals in het “omgaan met de wijk”: wat doen zij, met wie en waarom? Wie bereiken zij wel en niet? Op basis waarvan handelen zij en wat doen ze niet? Ook dit gebeurt in vergaande interactie door mee te lopen, te observeren en direct op het handelen te reflecteren; 4) nadere analyse en het opstellen van een lijst met gewenste versterkingen, prioritering en aanknopingspunten die zijn geïdentificeerd (in de wijk en in vergelijkbare initiatieven elders) om de versterkingen concreet in te vullen; 5) reflectie op deze lijst door een geselecteerde groep per wijk – identificeren mogelijke omissies en hiaten; 6) organiseren van een mini-conferentie per wijk. Tijdens deze bijeenkomsten worden de inzichten en resultaten van deze fase gepresenteerd en toegelicht en vindt discussie daarover plaats met de wijk. Beproeven versterking leefbaarheid in en de wijken (mijlpaal P3) Deze fase duurt 7 maanden en is bedoeld om enkele concrete leefbaarheidsinitiatieven per wijk te beproeven – pilots. De pilots worden uitgebreid geëvalueerd om na te gaan wat werkt en wat niet, waarom wel/niet en wat dit betekent voor toepassing ervan in andere wijken. Een aantal initiatieven zal gaan om bewoners onderling (zoals de wijze waarop bepaalde groepen/individuen meer met elkaar in contact kunnen komen en elkaar kunnen helpen) en bij een aantal zullen professionals van gemeenten of lokale (zorg)instellingen een rol spelen. Het betreft in die gevallen een “confrontatie” tussen de nieuwe inzichten uit de eerdere fasen van het project met de manier waarop de overheid c.q. instellingen nu met de wijk omgaan. Wat hoort nog tot de verantwoordelijkheden van overheden en instellingen en wat tot de eigen verantwoordelijkheid en wat zijn de mogelijkheden voor de overheid ruimte te maken voor al dan niet georganiseerde burgers? De volgende activiteiten worden verricht: 1) uitvoeren concrete leefbaarheidsinitiatieven per wijk (pilots), waarbinnen direct wordt gereflecteerd op het handelen van de betrokkenen (bewoners en professionals);


13

2) volgen van de pilots en evaluatie van proces en resultaten: a. evaluatie met betrokken bewoners; b. evaluatie met betrokken professionals (waar van toepassing); 3) reflectie op de evaluaties door een geselecteerde groep per wijk. De algehele resultaten en eindconclusies en aanbevelingen worden vervolgens in een studiedag besproken. Dit staat in hoofdstuk 4 beschreven. Bepalen en beschrijven overdraagbare aanpakken en goede praktijken (mijlpaal D2) Deze fase duurt 5 maanden en kent een gedeeltelijke overlap met de vorige fase. De fase is bedoeld om de overdraagbare inzichten, ervaringen en voorbeelden te beschrijven en de eindproducten op te leveren. De volgende activiteiten worden verricht: 1) maken van een korte rapportage per wijk, met beschrijvingen van de uitgevoerde pilots en concrete aanbevelingen voor de verdere versterking van de leefbaarheid in de wijk; 2) maken van een projectboek met een beschrijving van de nieuwe inzichten, aanpakken (waaronder hoe een bewonersorganisatie zelf participatief en interactief in de wijk kan optreden om alle groepen te bereiken) en voorbeelden van goede praktijken uit de 3 wijken; 3) opstellen van een afwegingskader voor professionals, met aanbevelingen hoe om te gaan met de zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid van burgers in wijken in het kader van de leefbaarheid in de wijk en de rol die overheden en instellingen daarbij hebben; 4) opstellen van een publicatie over het onderzoek dat in het project is verricht.

3.3 Methodologie en methodologische verantwoording Voor dit project is ervoor gekozen handelingsonderzoek3 (action research) als methode te gebruiken. Dit sluit het beste aan bij wat gewenst is in de wijken: vernieuwing, hulp daarbij in het proces en inzicht in wat werkt en waarom, ook naar de toekomst toe. Kenmerkend voor dit type onderzoek is dat onderzoek van het handelen en verbetering/innovatie van dat handelen geïntegreerd plaatsvindt. Het onderzoek is participatief (on the job) en interactief. In de praktijk betekent dit dat de onderzoekers tijdens het onderzoek actief zijn in de wijk en betrokken zijn bij de uitvoering van het werk door te observeren en reflectie te geven. Dat betekent dat bij alle voorgestelde stappen wordt getracht de leefbaarheid in de wijk te verbeteren en tegelijkertijd onderzoek wordt gedaan. Met deze onderzoeksmethode wordt precies gevolgd hoe processen in de wijk vorm krijgen. Wanneer zich afwijkingen voordoen, zoals in geval van overlast veroorzaakt door jongeren, is met deze methode zeer precies te volgen wat er in het proces van samen handelen vervolgens is gebeurd en hoe dat valt te begrijpen. Deze werkwijze biedt een antwoord op de vraag hoe door alle betrokkenen in en rond de wijk, gedegen kennis van de betreffende wijk kan worden verkregen. In een wijk is veel verborgen kennis aanwezig. Het is kennis die verborgen zit achter culturele - of taalbarrières, kennis die niet tijdens de gebruikelijke bijeenkomsten in wordt gebracht. Om daar achter te komen zal binnen het handelingsonderzoek een scala van kwalitatieve communicatiemethoden worden ingezet en waar nodig ontwikkeld, zoals participerende observatie, visuele technieken en storytelling. Een recent en goed voorbeeld van de effectiviteit van deze werkwijze is te vinden in ‘Atlas Westelijke Tuinsteden’ (Nio e.a., 2008).

3 zie o.m.: Boog e.a. [2000]


14

Omdat NHTV zowel onderzoeks- als onderwijsinstelling is, is het goed mogelijk studenten in te zetten in het handelingsonderzoek: zij gaan de wijk in om samen met bewoners en (waar van toepassing) professionals te werken aan de leefbaarheid en dit vast te leggen. Methodologische verantwoording De methode die wordt gebruikt (handelingsonderzoek) doet recht aan de gecompliceerde werkelijkheid in wijken, aan de ideeën en denkbeelden van bewoners. De gekozen benadering sluit direct aan bij een meer kwalitatieve traditie die als sinds de jaren dertig van de vorige eeuw vorm heeft gekregen in het symbolisch interactionisme met vanaf het ontstaan belangrijke sociale wetenschappers als Goffman, Blumer, GH Mead, Denzin, Lincoln, Gergen en vele anderen. Bekend voorbeeld waren de professoren van de Chicago-school in de jaren dertig van de vorige eeuw, die hun studenten de straat op stuurden om zich te mengen onder allerlei groeperingen om vanuit hun dagelijkse praktijken inzicht te krijgen in bepaalde uitingen van vooral afwijkend gedrag. In dit type onderzoek werden geen begrippen geoperationaliseerd en via indicatoren vervolgens getoetst, maar werd uitgegaan van een organische onderzoeksmethode waarbij losjes ‘sensitizing concepts’ werden aangenomen, die tijdens dat onderzoeksproces gaandeweg een steeds concretere en rijkere betekenis kregen (Blumer, 1954:6.). Volgens Blumer schrijven geoperationaliseerde concepten de onderzoeker voor wat hij moet doen en suggereren ‘sensitizing concepts’ louter de richting waarin moet worden gezocht. Op deze manier wordt in dit project ook omgegaan met begrippen als ‘zelfredzaamheid’, ‘eigen verantwoordelijkheid’, ‘zelforganisatie’. Pas aan het eind van een organisch onderzoeksproces zal duidelijk worden wat deze begrippen inhouden, onder welke omstandigheden ze vorm krijgen en hoe bewoners en professionals daar dan mee om kunnen gaan. Een uitgesproken uitgangspunt van deze stroming is aldus dat de onderzoeker zich concentreert op de interactie tussen mensen, het samen handelen van mensen zoals dat in een organisch, sociaal proces tot uiting komt. Daarom moet in het onderzoek ook niet van vooraf vastgelegde begrippen worden uitgegaan, maar worden begrippen zoals ‘zelfredzaamheid’ in hun organische context gevolgd. Wat stelt zo’n begrip voor in de wijk? Hoe krijgt het betekenis voor de groeperingen die ermee te maken hebben? Welke voorwaarden zijn eraan verbonden en wat betekent dat voor de betrokken partijen, zoals de overheid? Bij de beantwoording van deze vragen wordt de onderzoeker zelf ook gezien als iemand, die mee handelt als betrokken partij. Het handelen van alle relevante betrokkenen is van invloed op het resultaat van wat ‘zelfredzaamheid’ in de context van een wijk impliceert. Een belangrijk onderdeel van het onderzoek is dat de beelden en verwachtingen die mensen hebben, worden getoetst aan wat zich feitelijk in de wijk aandient. Ideeën en meningen worden voortdurend geconfronteerd met het feitelijk handelen van mensen.


15

4. Kennisdeling intern en extern 4.1 Aanpak en doelen kennisdeling Gedurende de gehele looptijd van het project wordt een set van activiteiten verricht t.b.v. de communicatie en deling van kennis tussen de betrokken partijen in het samenwerkingsverband en met partijen daarbuiten. Alle partijen zijn actief bij deze activiteiten betrokken. In het milestoneplan staan deze activiteiten in mijlpaal P4 aangegeven. Het doel van de activiteiten gericht op kennisdeling: 1) informatie en ervaringen onderling te delen; 2) betrokkenen in de wijken van elkaar te laten leren; 3) een zo groot mogelijke bekendheid aan het project te geven; 4) belanghebbenden te informeren over de resultaten; 5) een brede toepassing van de nieuwe benaderingen, inzichten en leefbaarheidsinitiatieven te stimuleren. De activiteiten worden gedurende de gehele looptijd van het programma uitgevoerd, zodat het bereik en de aandacht zo groot mogelijk kunnen zijn. Het zwaartepunt van de kennisdeling extern ligt in het tweede deel van het project, als er resultaten en ervaringen kunnen worden gedeeld.

4.2 Activiteiten kennisdeling De volgende instrumenten worden voor kennisdeling ingezet: 1) projectmeetings van het volledige samenwerkingsverband. Deze meetings vinden per half jaar plaats en zijn aanvullend op de mini-conferenties per wijk; 2) er wordt een website gemaakt en bijgehouden over het project. Op de websites van alle betrokken partijen wordt ook beknopt informatie over het project gegeven en worden koppelingen naar de projectwebsite geplaatst; 3) op de website wordt een forum geplaatst, waarop alle betrokkenen met elkaar kunnen discussiëren; 4) genereren van publiciteit: enkele persberichten in de lokale/regionale pers, gebruik van social media; 5) geven van presentaties voor andere wijken (wijkraden) in de betrokken en andere steden in Noord-Brabant; 6) een afsluitende studiedag voor het gehele samenwerkingsverband om de conclusies en aanbevelingen te bediscussiëren, (laatste) ervaringen te bespreken en afspraken te maken over vervolgactiviteiten. Het laatste deel van deze dag is een openbare conferentie waarbij relevante stakeholders worden uitgenodigd om deel te nemen. Op deze conferentie worden de eindproducten en belangrijkste resultaten gepresenteerd. Ook wordt een vergelijking gemaakt met onderzoek van PON. Als het gebruik van overige middelen voor communicatie en kennisdeling tijdens het project meer geschikt of opportuun lijken, dan worden die aangewend.

4.3 Interactie Provincie en PON Het project is vernieuwend in aanpak. Naast concrete innovatie is veel aandacht voor de werking en de overdraagbaarheid. Het samenwerkingsverband hecht er daarom aan om gedurende de uitvoering van het project korte lijnen met de Provincie en PON te onderhouden om kennis en ervaringen van/met andere initiatieven te delen, onderzoeksresultaten uit te wisselen en de verschillende aanpakken in en


16

met wijken te evalueren. Bij de start van het project neemt het samenwerkingsverband het initiatief om hierover met zowel de Provincie als met PON concrete afspraken te maken, bijvoorbeeld over periodiek overleg, momenten van informeren/(tussen) evaluatie en over gebruik van informatiekanalen van Provincie en/of PON in de kennisdeling naar en met andere initiatiefnemers en relevante actoren in de Provincie Noord-Brabant.


17

5. Projectorganisatie 5.1 Projectmanagement is professioneel vormgegeven NHTV heeft ruime ervaringen met het uitvoeren en leiden van projecten die qua omvang en complexiteit vergelijkbaar zijn. In onderstaand figuur wordt de organisatiestructuur voor dit project weergegeven:

Directies/besturen

Projectleider en projectgroep

Team Brabantpark

Team Theresia

Projectondersteuning

Team Kortendijk

Het project wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van Vincent Platenkamp, lector van NHTV, de aanvrager. Hij/zij heeft periodiek (per half jaar) overleg met de directies/besturen van de andere partijen over de voortgang. De partijen hebben al een samenwerkingsovereenkomst voor het project afgesloten. Projectleider Peter Beijer is de projectleider. Hij wordt voor de dagelijkse gang van zaken ondersteund door het secretariaat en door de afdeling financiën van NHTV. De belangrijkste taken van de projectleider zijn: • het realiseren van de projectdoelstellingen; • oplossen van knelpunten / problemen die eindresultaten in de weg staan; • de voortgangsbewaking van het project en rapportage aan de directie; • aansturen van de projectgroep en teams in de wijken; • het (laten) zorgen voor een adequate administratieve organisatie en het tijdig voldoen aan alle rapportageverplichtingen. Projectgroep Er wordt een centrale projectgroep geformeerd voor de duur van het gehele project, bestaande uit: • Peter Beijer (NHTV) – stadssocioloog, gedurende een groot aantal jaren werkzaam geweest in stedelijke en wijkvernieuwing. • Vincent Platenkamp (NHTV) – lector cross-cultural understanding. Socioloog en filosoof. • Diana van Dijk (NHTV) – is expert in communicatieve vaardigheden en zorg(logistiek). • Roger Jongen (Brabantpark) • Peter Vermeijs (Theresia) • Walter Wamsteker (Kortendijk) De teams bestaan uit betrokkenen uit de wijken, studenten en onderzoekers.


18

In het milestoneplan staan de activiteiten gericht op projectmanagent benoemd in mijlpalen M1 en M2. Kortweg betreft het de volgende activiteiten: 1. startbijeenkomst om de projectstructuur en verdeling van taken te bespreken; 2. inrichten procedures voor verantwoording en rapportage (zie 5.2) en opstellen overlegschema’s; 3. overleg directieniveau; 4. projectleiding (1 dag per maand); 5. ondersteuning en centrale projectadministratie; 6. evaluatie, tussenrapportage, eindrapportage en eindafrekening.

5.2 Projectadministratie en rapportage NHTV houdt namens het samenwerkingsverband een administratie bij van aan het project verbonden uitgaven en inkomsten als bedoeld in artikel 4:37, eerste lid, onder b, van de Algemene wet bestuursrecht en overlegt deze desgevraagd aan Gedeputeerde Staten. De partners voeren een administratie voor het project die eveneens aan voornoemde eisen voldoet. NHTV levert na één projectjaar een tussentijds voortgangsverslag aan de Provincie Brabant en na afloop van de projectperiode een eindrapportage aan de Provincie Brabant. De partners leveren hiervoor de benodigde informatie aan NHTV. Dit is in lijn met de voorwaarden van de Subsidieregeling en is zo in de samenwerkingsovereenkomst tussen de partijen vastgelegd. Er wordt hiertoe een AO/IC (administratieve organisatie en maatregelen voor interne controle) opgesteld voor het project waarin de procedures en afspraken met betrekking tot administratie, registratie, rapportage en verantwoording worden vastgelegd. De administratie wordt zodanig ingericht dat daaruit gemakkelijk de vereiste rapportages kunnen worden opgesteld. Er worden in ieder geval aparte projectspecifieke kostenposten aangemaakt en een (integrale) urenregistratie gevoerd. De bepalingen uit de beschikking tot subsidieverlening die NHTV worden in deze AO/IC verwerkt.

5.3 Gebruik bestaande structuren De organisatiestructuur en de verdeling van taken is voorgaand beschreven. Het project is ingebed in het lectoraat cross-cultural understanding van NHTV en maakt gebruik van bestaande structuren, namelijk de beschikbare secretariële, administratieve en financiële ondersteuning en systemen van NHTV. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van bestaande communicatiekanalen en middelen en van de vele bestaande contacten van alle betrokkenen.


19

Referenties Blumer, H. (1954:6). What's Wrong With Social Theory? American Sociological Review, 19:1, 3— 10 (1954) 6. Nio, I., Reijndorp A. en Veldhuis, W. (2008). Atlas Westelijke Tuinsteden Amsterdam. De geplande en de geleefde stad. ISBN 9789088290053. 2008


20

Bijlage 1

Begroting: milestoneplan en toelichting

In bijgevoegd milestoneplan staan alle activiteiten aangegeven, met de inzet per partner en de bijbehorende kosten. Het milestoneplan is opgesteld volgens de methodiek van Doeltreffend Projectmanagement (DPM). In essentie is deze methode gestoeld op het scheiden van wat moet worden bereikt (mijlpalen) en hoe het moet worden bereikt (activiteitenplanning per partner, kostenraming). Onderstaande uitgangspunten zijn gehanteerd bij het opstellen van de begroting. Kosten • de uurlonen van de medewerkers van NHTV zijn integrale kostprijzen (loon + werkgeverslasten). Dat geldt ook voor de vergoeding van studentassistenten; • de inzet van studenten (naast de studentassistenten) is niet als kosten begroot; • de wijkraden hebben geen mensen in dienst. De te besteden tijd is vrijwilligerswerk. De dagen zijn begroot, maar er zijn geen corresponderende loonkosten. Wel is een post voor vergoeding van door hen gemaakte onkosten begroot. Deze post is bij NHTV opgenomen; • er is een budget opgenomen om mensen met specifieke expertise of met specifieke achtergrond te kunnen inschakelen. Voor het werken met enkele moeilijk bereikbare groepen zal dit nodig zijn; • onder overige (materiële) kosten van NHTV is een budget voor reiskosten, zaalhuur, ICT (website), rapportages en publicaties begroot. Deze kosten zijn bij NHTV begroot voor het gehele samenwerkingsverband. In de realisatie kan dit nader worden gespecificeerd. Financiering • iedere partij draagt 40% van de eigen kosten.

Overzicht begroting Totale kosten van het project: € 474.182,Eigen bijdrage NHTV: Gevraagde subsidie: Totale financiering:

€ 189.672,80 € 284.509,20 € 474.182,-


21

Projectplan. Bewoners maken hun wijk gewoon leefbaar

Recommend Documents