Project Trage wegen Ingelmunster
Startnota Juni 2007
1
PROJECT TRAGE WEGEN
3
1.1
Reden tot opmaak
3
1.2
Projectteam
3
1.3
Naar een actuele inventaris
3
1.3.1
Opmaken van een basiskaart
3
1.3.2
Opzoeken juridische toestand
4
1.3.3
Potentiële verbindingen volgens topografische kaarten
6
1.3.4
Terreinonderzoek
6
1.4
Thematische kaarten op basis van inventarisatie en actuele toestand
7
1.4.1
Trage wegen volgens hun juridische en feitelijke toestand
7
1.4.2
Bestaande en potentiële trage wegen
8
1.4.3
Trage wegen volgens het type verharding
8
1.4.4
Trage wegen volgens toegankelijkheid
8
1.4.5
Trage wegen volgens breedte
9
1.4.6
Trage wegen volgens landschap
9
1.4.7
Trage wegen met nummering en fotonummering
9
1 PROJECT TRAGE WEGEN 1.1 Reden tot opmaak De opmaak van een gemeentelijk project inzake trage wegen komt niet uit de lucht vallen. De opmaak ervan is een geplande actie zowel uit het mobiliteitsplan, uit het structuurplan en uit het milieubeleidsplan.
1.2 Projectteam Aangezien de trage wegen niet binnen één thema (mobiliteit, milieu, ruimtelijke ordening, recreatie, toerisme, …) kunnen ondergebracht worden, werd gekozen om multidisciplinair team samen te stellen dat de opmaak van het trage wegen project zal sturen. Dit projectteam bestaat uit volgende leden : •
de schepen van Openbare werken;
•
de schepen van Mobiliteit;
•
de gemeentesecretaris;
•
de mobiliteitsambtenaar, ingenieur technische dienst;
•
de duurzaamheidsambtenaar, stedenbouwkundige ambtenaar.
Voor de opmaak van de inventaris werd gebruik gemaakt van de richtlijnen uit het ‘Praktijkboek Trage Wegen voor lokale besturen’ van Trage wegen vzw.
1.3 Naar een actuele inventaris Om een grondige analyse te kunnen doen moet er eerst een accuraat en actueel beeld zijn van huidige toestand. Om hiertoe te komen werden een aantal stappen doorlopen.
1.3.1 Opmaken van een basiskaart Om een actueel en juist beeld te krijgen van de trage verbindingen binnen de gemeente werd van start gegaan met het creëren van GIS-project voor trage wegen. Met behulp van de digitale kadasterbestanden (Cadmap 2006) werden de gescande kaartbladen uit de Atlas der Buurtwegen die wij van de provinciale technische dienst der wegen konden bekomen, gegeorefereerd. Hierdoor werd het mogelijk om de Atlas der buurtwegen te vergelijken met andere kaarten of digitale bestanden zoals bijzonder plannen van aanleg, luchtfoto’s, topografische kaarten, … . Vervolgens werden alle ‘sentiers’ en ‘chemins’ gevectoriseerd en aldus als lijnen (polyline) ingetekend in het GIS-project. Bij het intekenen van de lijndelen werd ook het nummer en de
Project trage wegen Ingelmunster
3
naam van de betreffende weg uit de Atlas der buurtwegen in de achterliggende databank opgenomen. Hiermee werd een basiswerkkaart bekomen die moet dienen als basis voor de volgende stappen.
1.3.2 Opzoeken juridische toestand Een tweede belangrijke stap in het opmaakproces is een onderzoek naar de juridische toestand. In het gemeentelijk archief werden slechts enkele beslissingen teruggevonden die het verleggen of afschaffen van buurtwegen tot voorwerp hadden. Aldus was er een vermoeden dat op dit vlak informatie ontbrak. Om hierin duidelijkheid te brengen werd opzoekingswerk verricht in het provinciaal archief. De oudste documenten die werden teruggevonden dateren van het jaar 1866. Gezien de Atlas der buurtwegen werd opgemaakt rond 1840 - 1850 kan verondersteld worden dat bijna alle beslissingen die verband houden met afschaffing of verplaatsing werden teruggevonden.
Project trage wegen Ingelmunster
4
De gevonden informatie over afschaffing of verlegging werd ingevoerd in het GIS-project. De betreffende documenten die teruggevonden werden in het provinciaal archief werd gescand en onder de vorm van pdf-formaat. Door middel van een hyperlink worden deze pdf-bestanden gekoppeld aan de verschillende weggedeelten in het GIS-project.
Project trage wegen Ingelmunster
5
1.3.3 Potentiële verbindingen volgens topografische kaarten Met behulp van het overlay-principe in het GIS-project werden alle mogelijke verbindingen die terug te vinden zijn op de huidige kleuren topografische kaarten of de vroegere zwart/wit topografische kaarten van het NGI toegevoegd aan onze basiskaart. Als resultaat hebben we nu een werkkaart met daarop alle verbindingen uit de Atlas der Buurtwegen met de bijhorende juridische toestand, alsook alle volgens de topografische kaarten potentiële verbindingen.
1.3.4 Terreinonderzoek Om een actuele toestand van de trage wegen te kennen is een terreinonderzoek onontbeerlijk. Een kleine werkgroep van 4 personen is daarom alle op de werkkaart aangeduide verbindingen op het terrein gaan bekijken en beschrijven. Voor de beschrijving werd gebruik gemaakt van een terreinfiche (zie bijlage). Via een duidelijke taakverdeling (invullen terreinfiche, foto’s nemen en breedte meten en nummering van foto’s en wegen) werden ongeveer 245 wegen of weggedeelten geïnventariseerd. Van alle geïnventariseerde weggedeelten krijgt men op die manier volgende informatie: •
een identificatienummer of ID;
•
het nummer van de sentier uit de Atlas der buurtwegen;
•
de naam van de sentier uit de Altlas der buurtwegen;
•
de juridische en feitelijke toestand van de weg (opgenomen in atlas, fysisch aanwezig; in atlas, fysisch niet (meer) aanwezig; in atlas, verplaatst; niet in atlas, fysisch aanwezig; niet in atlas, potentieel bruikbaar.)
•
de breedte van de weg volgens een categorie (< 1m, 1 à 2m, 2 à 3m, > 3m);
•
de exacte breedte van de weg zoals gemeten op het terrein;
•
het type verharding (aardeweg, gras, kws, dolomiet, houtsnippers, beton, grint of kiezel, tegels, karrenspoor);
•
de toegankelijkheid van de weg voor voetgangers, fietsers, wagens en landbouwvoertuigen;
•
de beplanting langs de weg (geen, bomenrij, houtkant, struweel, bramen, gras);
•
een beschrijving van het landschap waarin de weg gelegen is (landelijk, stedelijk, bos, vallei)
•
een waardering van het landschap (sterk, aangenaam, niet opvallend, onaantrekkelijk)
Alle eigenschappen van de verschillende weggedeelten werden opgenomen in een databank die kan gekoppeld worden met het GIS-project. Ook alle foto’s die tijdens het terreinonderzoek werden genomen kunnen via een ‘hyperlink’ in het GIS-project opgevraagd worden.
Project trage wegen Ingelmunster
6
1.4 Thematische kaarten op basis van inventarisatie en actuele toestand Op basis van de gegevens uit de inventarisatie kan een eerste analyse gemaakt worden. Als resultaat hiervan kunnen een aantal thematische kaarten ontworpen worden die de verdere analyse en de publieke consultatie op weg helpen. De kaarten, foto’s en fiches kan u terug vinden in de bijlagen.
1.4.1 Trage wegen volgens hun juridische en feitelijke toestand Een eerste analyse is deze die verband houdt met de juridische toestand (in atlas, al dan niet officieel afgeschaft of verlegd) en de feitelijke toestand (aanwezig op het terrein of niet). Van de 245 onderzochte lijngedeelten werden volgende gegevens bekomen: Juridsche/feitelijke toestand
aantal
in atlas, fysisch niet (meer) aanwezig
33
in atlas, officieel afgeschaft
18
in atlas, officieel verplaatst
4
in atlas, fysisch aanwezig
Project trage wegen Ingelmunster
79
7
niet in atlas, potentieel bruikbaar
111
Wanneer er sprake is van een weg die verplaatst is, wordt het oude tracé ingetekend als ‘in atlas, officieel afgeschaft’ en wordt het nieuwe tracé ingetekend als ‘in atlas, officieel verplaatst’. Met andere woorden kunnen we stellen dat er 130 (33+18+79) tracé-gedeelten werden ingetekend die oorspronkelijk in de atlas opgenomen waren. Hiervan zijn er 14 afgeschaft zonder dat er een nieuw tracé in de plaats is gekomen en zijn er 4 afgeschaft die wel een nieuw tracé hebben gekregen. Ruim meer dan de helft, namelijk 79, tracégedeelten zijn nog terug te vinden op het terrein en zijn minstens toegankelijk voor voetgangers. Van de 130 tracé-gedeelten zijn er 33 die niet op het terrein werden teruggevonden.
1.4.2 Bestaande en potentiële trage wegen Omdat het doel van het Trage wegen-project er uiteindelijk toch in bestaat om te kijken welke trage verbindingen op het grondgebied van de gemeente kunnen gerealiseerd worden, is het ook nuttig een kaart te maken met daarop de bestaande en potentiële trage wegen. De bestaande wegen zijn deze die in de atlas staan een aanwezig zijn op het terrein, de potentiële zijn de terug open te maken verbindingen uit de atlas en de mogelijke verbindingen die op het terrein werden geïnventariseerd. Verdere analyse zal moeten uitmaken voor welke fysisch niet meer aanwezige verbindingen het al dan niet nuttig is ze terug open te stellen alsook welke private eigenaars moeten aangesproken worden om de potentiële verbindingen proberen mee op te nemen in het gemeentelijk netwerk van trage wegen.
1.4.3 Trage wegen volgens het type verharding Omdat voor bepaalde gebruikersgroepen (moutainbikers, paarden, …) de verharding van de verbindingen een belangrijke rol speelt, is het ook interessant om een kaart te maken waarop een onderscheid wordt gemaakt tussen verhard en onverhard. Worden als verhard beschouwd, kws, beton en tegels. Worden als onverhard beschouwd, aardeweg, gras, dolomiet, houtsnippers, grint of kiezel en karrenspoor. Op deze kaart is ook een derde categorie toegevoegd, namelijk variërend. Het betref hier de verharding op wijkniveau. Deze kleine en korte verhardingen tussen en naast woonpercelen zijn variërend in type verharding. Omdat alle aaneengesloten wijkverbindingen binnen een bepaalde wijk als één lijndeel (1 van de 245) worden beschouwd kan niet voor ieder stuk een andere verharding aangeduid worden.
1.4.4 Trage wegen volgens toegankelijkheid Bij het terreinonderzoek werd per wegdeel ook aangeduid voor welke vervoersmodi het toegankelijk is. Hierin werden volgende categorieën aangeduid, voetgangers, fietsers, wagens en
Project trage wegen Ingelmunster
8
landbouwvoertuigen. Aangezien landbouwvoertuigen als niet frequent gemotoriseerd kunnen beschouwd worden, werd ervoor gekozen om op de thematische kaart slechts twee categorieën aan te duiden. De wegen die volgens het terreinonderzoek toegankelijk zijn voor wagens worden beschouwd als toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer. Alle andere wegen worden beschouwd als ontoegankelijk voor gemotoriseerd verkeer. Bij de terreininventarisatie werd bewust geopteerd om bromfietsen niet als categorie op te nemen omdat deze vorm van toegankelijkheid heel moeilijk vast te leggen is. De reden voor deze thematische kaart bestaat er vooral in aan te geven waar fietsers en voetgangers, voor wie de trage wegen in eerste instantie bedoeld zijn, wagens kunnen aantreffen en waar niet.
1.4.5 Trage wegen volgens breedte Aansluitend bij de vorige kaart is het logisch dat de toegankelijkheid voor wagens en landbouwvoertuigen met een grotere breedte gepaard gaat. Vertrekkend van de categorisering van de wegen zoals tijdens het terreinonderzoek werd een themakaart gemaakt. Daar waar dit in eerste instantie een weinig interessante kaart lijkt, kan de combinatie ervan met andere kaarten wel een meerwaarde bieden. Voor tochten met paard en koets zal men op zoek moeten naar (bij voorkeur) onverharde wegen met een voldoende breedte.
1.4.6 Trage wegen volgens landschap Het type landschap waarin een weg gelegen is, bepaalt in vele gevallen het gevoel dat er mee samen gaat. Omdat het gebruik van wegen ook kan kaderen in een bepaald thema, bijvoorbeeld een wandeltocht over landelijk wegen, kan deze informatie zeker nuttig zijn. Op de kaart is de grens van de ring duidelijk zichtbaar. Het gebied waarbinnen het landschap als stedelijk wordt omschreven valt ook grotendeels samen met de kern van de gemeente.
1.4.7 Trage wegen met nummering en fotonummering Om steeds de terugkoppeling te kunnen maken naar de fiches van het terreinonderzoek werd een kaart gemaakt met daarop de ID’s. Om anderzijds ook de foto’s die werden genomen te linken aan bepaalde tracés, werd een kaart gemaakt met de nummering van de foto-opnamen.
Project trage wegen Ingelmunster
9
