Project : De Duizendjarige Eik te Lummen

Project : De Duizendjarige Eik te Lummen 1. Ecologische samenleving

2. Gebruik & tradities

3. Behoud & bescherming

Ontwikkeld door studenten van de XIOS Hogeschool Limburg – juni 2009

Voorwoord _______________________________________________ Het project is te omschrijven als een kant en klare handleiding voor de leerkracht om met de leerlingen van de tweede graad in de omgeving van Lummen de natuur te verkennen. Het focuspunt ligt hierbij in het domein rondom de Duizendjarige Eik. Het pakket is opgedeeld in drie thema’s : - Ecologische samenleving waarbij de leerlingen kennis maken met de natuurlijke omgeving rondom de Duizendjarige Eik en met de dieren die om en in deze bijzondere boom vertoeven. - Gebruik en tradities waarbij de leerlingen kennis maken met de rijke cultuur van Lummen en de boeiende geschiedenis die zich heeft afgespeeld rondom de Duizendjarige Eik. Ook het gebruik van (eiken)hout wordt hierbij besproken. - Behoud en bescherming waarbij de leerlingen kennis maken met het beroep van boomchirurg en achterhalen hoe boomchirurgen gedurende vele jaren de oude eik gezond hebben gehouden. Ook over de gevolgen van het verdwijnen van knoteiken in Lummen en bomen hier en elders in de wereld wordt gereflecteerd. De leerkracht kiest zelf welk thema hij/zij wil aanbieden aan de leerlingen en kan naar eigen keuze variatie aanbrengen in de uit te voeren opdrachten.

Veel plezier!

Project : De Duizendjarige Eik te Lummen

1. Ecologische samenleving

De Duizendjarige Eik te Lummen Eik onder de mensen, mensen onder de eik. Ecologische samenleving Inhoudstafel A) Informatie voor de leerkracht 1. Inhoud van het pakket 2. Doelstellingen 3. Achtergrondinformatie met betrekking tot de activiteiten B) Verloop en inhoud van de activiteiten 1. Algemene inleiding 2. Inleiding van het thema ‘Ecologische samenleving’ 3. Activiteitenspel ‘Hulpboswachter worden’ 4. Videoboodschap ‘Red de natuur’ 5. Verwerkingsactiviteit C) Materiaallijst D) Bijlagen 1. Verhaal 2. Foto van de omgeving vroeger 3. Werkblad ‘De omgeving van de knoteiken in Lummen’ 4. Opdrachtenkaarten van het activiteitenspel ‘Hulpboswachter worden’ 5. Foto’s van de dieren 6. Identiteitskaarten van de dieren 7. 3 foto’s vanuit uitkijktoren 8. Diploma ‘Hulpboswachter’

A) Informatie voor de leerkracht 1. Inhoud van het pakket

Het centrale thema van dit pakket is de ecologische samenleving in de omgeving van de Duizendjarige Eik te Lummen. Het pakket bevat vooral doe-opdrachten die ter plaatse uitgevoerd dienen te worden. Het gaat hier dan over activiteiten als observatie van de omgeving en de aanwezige dieren, zoekopdrachten in de omgeving en het maken van een boodschap over de knoteik in die omgeving. Deze opdrachten nemen ongeveer anderhalf uur tot 2 uur in beslag. De specifieke opdrachten van het pakket vind je verderop in dit document.

2. Doelstellingen

Het algemene doel van deze activiteiten is de kinderen bewust maken van de kwetsbaarheid van de natuur. Ze leren dat er in de omgeving van een bos heel wat te ontdekken valt. Ze maken kennis met de knoteik en het leven in en om deze bijzondere boom. Door dit pakket worden ze bewust van hoe mensen met de natuur omgaan. Ze leren de natuur te observeren en standpunten in te nemen over de bescherming en het behoud ervan. Als leerkracht probeer je hen de basisattitude van respect voor de natuur, zowel voor planten als dieren, mee te geven. De activiteiten sluiten aan bij de eindtermen van de rubrieken levende natuur en niet-levende natuur en milieu. Bijvoorbeeld : Er wordt gewerkt aan het bereiken van de eindtermen … - Levende en niet-levende natuur: 1.3 De leerlingen kunnen in een beperkte verzameling van organismen en gangbare materialen gelijkenissen en verschillen ontdekken en op basis van minstens één criterium een eigen ordening aanbrengen en verantwoorden. 1.4 De leerlingen kennen in hun omgeving 2 verschillende biotopen en kunnen er enkele veel voorkomende organismen in herkennen en benoemen. 1.6 De leerlingen kunnen illustreren dat de mens de aanwezigheid van organismen beïnvloedt.

- Milieu: 1.24 De leerlingen kunnen met concrete voorbeelden uit hun omgeving illustreren hoe mensen op positieve, maar ook op negatieve wijze omgaan met het milieu.

1.26 De leerlingen tonen respect en zorg voor de natuur vanuit het besef dat de mens voor zijn levensbehoeften afhankelijk is van het natuurlijk leefmilieu.

De specifieke doelstellingen staan bij elke opdracht vermeld.

3. Achtergrondinformatie met betrekking tot de activiteiten De verschillende activiteiten sluiten aan op elkaar en hebben als centraal onderwerp ‘de ecologische samenleving’. We behandelen dit onderwerp vanuit het standpunt van een boswachter. Het belangrijk om als leerkracht voldoende geïnformeerd te zijn. Vandaar dat we jou achtergrondinformatie met betrekking tot dit beroep aanbieden. Takenpakket Bos- of Natuurwachter De boswachter is de terreinbeheerder van de bossen van de Vlaamse overheid en de andere openbare bossen zoals gemeentebossen, provinciebossen en bossen eigendom van kerkfabrieken en OCMW's. Dit terreinbeheer gebeurt in overleg met de betrokken openbare eigenaar. In de praktijk komt dit beheer neer op het aanduiden van te kappen bomen, het opmaken van bestekken voor het uitvoeren van boswerkzaamheden zoals beplantingen, aanleg van wandelwegen en andere onderhoudswerken. Verder houdt hij ook op het uitvoeren van al deze werken. Hij coördineert ook de werken van de groenarbeiders die in dienst zijn van de afdeling Bos & Groen. Daarnaast geeft de boswachter advies bij het toekennen van kapmachtigingen in privébossen. Hij heeft ook een politionele functie zowel in de openbare bossen als in de privébossen. Hij oefent controle uit op het correct uitvoeren van kapmachtigingen en beheerplannen, het naleven van het bosdecreet, vogelbescherming en jachtwetgeving. Voor de politietaak moet de boswachter dus in het bos patrouilleren, kan hij /zij processen verbaal uitschrijven e.d. Hier horen ook weekendrondes bij. De boswachter moet ook veel vergaderen: overleg met gemeentes, andere overheidsdiensten en talrijke organisaties (Wildbeheereenheden, natuurverenigingen,…) De boswachter werkt in opdracht van de afdeling Bos & Groen. Daarnaast zijn er ook natuurwachters. Deze werken voor de afdeling Natuur. Zowel de bos- als de natuurwachters hebben een belangrijke educatieve en communicatieve taak. Bron: http://www.ebg.be/uvraagt/boswachterworden.htm

Voor achtergrondinformatie over de Duizendjarige Eik en de site kunt u ook terecht op de website : www.duizendjarigeeik.be

B) Verloop en inhoud van de activiteiten 1. Algemene inleiding

Duur Doelstellingen

Activiteit Plaats Materiaal

15 min 1. De leerlingen maken kennis met de eigen stamboom en leren deze op te stellen. 2. De leerlingen maken kennis met de drie generaties van eiken en verwerven inzicht in de groei van de boom. A. De leerkracht leest het verhaal voor. B. Daarna verkennen de leerlingen de omgeving. Ze maken hierbij kennis met de drie generaties eiken. Voorbereiding in de klas Uitvoering ter plaatse - Afdruk van het verhaal (zie bijlage) - Digitale fototoestel(len) of tekengerief

Ken jij je vader, grootvader, overgrootvader en betovergrootvader? Dan kan jij je stamboom opmaken! Vandaag bekijken we samen een andere stamboom. Het begon allemaal zo’n 700 jaar geleden. Toen werd ‘de oude’ geboren. In het begin was hij jong en kwiek, maar stilaan begon er iets in hem te knagen. Hij miste iets en was blij toen hij zijn zoon zag verschijnen. ‘De kleine’ groeide op tot ‘de sterke’, die er ondertussen al 400 jaar staat. Zo’n 50 jaar geleden was het tijd voor de derde generatie. Hij wordt nu nog steeds ‘de kleine’ genoemd. Hopelijk volgt er binnenkort een vierde generatie die de stamboom kan verder zetten. Opdracht : Ga op zoek naar de drie generaties en neem foto’s of maak tekeningen om de stamboom in de klas op te stellen. Maak ook een voorstelling van de verwachte vierde generatie.

Extra

- De opmaak van de stamboom van de leerlingen kan als voorbereidende of verwerkende activiteit in de klas uitgevoerd worden. - Bij het tot stand brengen en vergelijken van de stambomen van mens en boom dient er rekening gehouden te worden met de tijdsdimensie. Eén generatie van een bomenfamilie duurt immers net zo lang als enkele mensengeneraties!

2. Inleiding van het thema ‘ecologische samenleving’

Duur Doelstellingen


15 min 1. De leerlingen vergelijken de drie generaties van eiken. 2. De leerlingen sommen gelijkenissen en verschillen op tussen de omgeving vroeger en de omgeving nu. A. De leerkracht houdt een korte nabespreking met de leerlingen van de vorige opdracht en leidt zo het thema in. B. De leerlingen vullen het werkblad ‘vroeger en nu’ in. Uitvoering ter plaatse - Afdrukken van het werkblad (zie bijlage) - Afdruk van de foto van vroeger (zie bijlage) - Schrijfgerief

A. Nabespreking Vragen : We hebben nu de drie generaties knoteiken gezien. - Wat is jullie opgevallen? - Wat hebben ze gemeenschappelijk? - Waarin verschillen ze? - Welke knoteik zag er heel goed uit? - Welke zag er minder gezond uit? B. Werkblad Nu heb ik vorige week getelefoneerd met Robert. Hij is de boswachter van dit gebied. Hij heeft me een foto opgestuurd van hoe het hier vroeger uitzag. Bekijk de foto eens.

Kijk eens goed rondom je en op de foto. Wat zie je?

Vroeger

Nu

Gelijkenissen

Verschillen

Extra

Als leerkracht kan je ook zelf voor boswachter spelen. Je kan je hiervoor ook verkleden.

3. Activiteitenspel : Hulpboswachter worden

Duur

Doelstellingen

Activiteit Plaats

Materiaal

90 min 1. De leerlingen kunnen a.d.h.v. de kennis die ze reeds verworven hebben en die ze opdoen de opdrachten tot een goed einde brengen. 2. De leerlingen kunnen door gebruik te maken van hun creativiteit en fantasie leuke toneeltjes, ideeën en tekeningen creëren. 3. De leerlingen kunnen probleemoplossend denken en een oplossing bedenken voor een situatie met betrekking tot het behoud van het bos. 4. De leerlingen kunnen de juiste identiteitskaart bij een dier plaatsen en de juiste naam ervan invullen. A. De leerkracht geeft uitleg over het spel. B. De leerlingen spelen het spel en doorlopen de verschillende fasen van de opleiding. C. De leerlingen ontvangen hun diploma van hulpboswachter. Uitvoering ter plaatse - Afdrukken van de opdrachtenkaarten op gekleurd papier (zie bijlage) - Afdrukken van de 3 foto’s van de omgeving vanuit de uitkijktoren getrokken (zie bijlage) - Foto’s van de dieren in 5 stukken geknipt (zie bijlage) - Identiteitskaarten van de dieren (zie bijlage) - Afdrukken van het diploma (zie bijlage) - Schrijfgerief/kleurtjes/stiften - Papier - Lijm - Digitale fototoestellen - Infopaneel ‘Hotel Zomereik’ (- Verkleedkleren boswachter)

A. Uitleg van het spel Robert is al 70 jaar. Dat is dus al behoorlijk oud om de taak van boswachter goed uit te voeren. Hij kan de dingen niet meer zo goed onthouden en zijn ogen worden slechter en slechter. Daarom heeft hij aan mij gevraagd om eens te kijken of er iemand van jullie geschikt is om zijn opvolger te worden. Daarvoor moeten jullie in groepjes van 4 of 5 leerlingen eerst enkele opdrachten uitvoeren. Elke opdracht is een deeltje van de opleiding tot hulpboswachter. Voor elke goed uitgevoerde opdracht krijgen jullie een puzzelstuk. Als je alle puzzelstukken verzameld en in elkaar gepuzzeld hebt, zoek je de naam van het dier op het infopaneel ‘Hotel zomereik’. Daarna zoek je de juiste identiteitskaart in de omgeving. Op deze kaart kleef je de stukken van de puzzel. Pas als je de volledige identiteitskaart aan mij toont, geef ik jullie het diploma van hulpboswachter.

Extra

- Om het spel zo vlot mogelijk te laten verlopen, druk je de opdrachtenkaarten best af op gekleurd papier en zorg je ervoor dat elk groepje een eigen kleur toegewezen krijgt. - Als leerkracht moet je ook steeds bereikbaar zijn voor alle groepen. Kies daarom een plek uit waar je blijft staan om de uitgevoerde opdrachten van de leerlingen te beoordelen. - De zoekkaartjes die horen bij de vierde opdracht verstop je best terwijl de leerlingen met de derde opdracht bezig zijn of eventueel voor de aanvang van de activiteit. - De identiteitskaarten verstop je best terwijl de leerlingen met de laatste opdracht bezig zijn.

B. Fasen van de opleiding, Opdrachten

Opleiding Hulpboswachter Deel 1: Attitude

1

Een boswachter staat in voor het onderhoud van het bos en de natuur. Ben je gemotiveerd om hulpboswachter te worden. Lees dan de volgende uitspraken. Wat mag, wat mag niet? Zet een kruisje in de juiste kolom.

Een vuurtje stoken Afval op de grond gooien Een kamp bouwen met takken van de grond Blaadjes aftrekken van de bomen Picknicken in het bos Verstoppertje spelen in het bos Geef het goede voorbeeld en beeld een magje uit! Laat de antwoorden en je uitbeelding door de leerkracht controleren. Als alles juist is, krijg je een puzzelstuk. Hou dat goed bij! Daarna mag je aan deel 2 van de opleiding beginnen.

Opleiding Hulpboswachter

1

2

Deel 2 : Voorkennis

‘Samen maken we het landschap mooier!’ De boswachter probeert meer mensen naar het bos te lokken. Het bos is rustgevend en ontspannend. 1. Hoe heeft de boswachter in deze omgeving geprobeerd om de mensen naar het bos te halen?

____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ 2. Welke materialen werden hiervoor gebruikt? _________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

3. Welke voor- en nadelen hebben de gebruikte materialen en de opkomst van de mensen voor de natuur en de omgeving? Voordelen

Nadelen

4. Maak 3 foto’s waaruit blijkt dat de boswachter de omgeving aantrekkelijker heeft gemaakt. Laat je antwoorden aan de leerkracht zien. Laat daarna ook je foto’s zien en geef uitleg. Alles juist? Je verdient een puzzelstuk. Vraag naar deel 3 van je opleiding.


1

2

3

Deel 3 : Onderzoek a) Ga naar de uitkijktoren. Bekijk het landschap. Zoek de 3 foto’s in de omgeving, geef aan naar welke windrichting je kijkt. Foto 1: _________________________________ Foto 2: _________________________________ Foto 3: _________________________________ b) * Kijk eens om je heen. Welke natuurelementen zie je? Geef 3 voorbeelden. - _________________________________ - _________________________________ - _________________________________ * Kies 1 natuurelement en schets deze in de juiste kleuren. (Vraag hiervoor papier en kleurtjes aan de juf/meester.)

c) * Kijk nog eens om je heen. Geef 3 voorbeelden van zaken die door de mens gemaakt werden. - _________________________________ - _________________________________ - _________________________________

Toon het resultaat van de opdracht aan de leerkracht. Vraag naar het puzzelstuk en de volgende opdracht.


1

2

3

4

Deel 4 : Theorieopdracht Observeer de Duizendjarige Eik nog eens opnieuw. Dit is een knoteik. Hoe kan je een knoteik herkennen? Zoek de 3 kaartjes met de juiste kenmerken van jouw teamkleur in de omgeving.

Beeld nu met natuurlijk materiaal (takjes, blaadjes, …) uit wat dit allemaal wil zeggen. Laat de juiste kaartjes aan de leerkracht zien. Vraag naar het puzzelstuk en begin aan de volgende opdracht.

holten en spleten

witte schors

lange takken met veel vertakkingen

takken vanuit de stam met weinig vertakkingen

donkere schors

heel glad, zonder gaten en spleten

Opleiding Hulpboswachter Deel 5 : Actieve stage

1

2

3

4

5

Nu mag je zelf aan de slag. 1) Men wil hier op deze plek een fabriek bouwen. Maar dat heeft tot gevolg dat alle bomen weg moeten. Hoe kan de boswachter de mensen overtuigen om het bos te behouden? Welke acties kan de boswachter ondernemen? Noteer minstens 3 ideeën. 1. ________________________________________________________________________ 2. ________________________________________________________________________ 3. ________________________________________________________________________

2) Bereid een rollenspel voor over één van de taken van een boswachter. Vraag hiervoor uitleg aan de juf/meester. Die zal jullie een kaartje geven met een situatie om uit te beelden. Als jullie klaar zijn, laten jullie je ideeën en jullie rollenspel zien aan de juf/meester.

Jullie hebben nu het laatste puzzelstuk verdiend! Maak de puzzel en zoek de foto op het paneel ‘Hotel zomereik’. Zoek daarna in de omgeving de identiteitskaart van jouw dier.

Rollenspel 1 : Toezicht en handhaving Enkele kinderen zitten in het bos te spelen. De boswachter ziet dat ze takken van de bomen trekken en de natuur beschadigen. Hier moet hij optreden!

Rollenspel 2 : Natuurvoorlichting De boswachter ziet dat een hele groep mensen een wandeling door het bos maakt. Een deel van zijn taak is de mensen uitleg geven over het bos. Hij schiet dan ook meteen in actie!

Rollenspel 3 : Flora- en fauna-inventarisatie De boswachter noteert de planten- en diersoorten die er in zijn bos voorkomen. Maar wat was dat? Het dier dat net achter de boom verdween, heeft hij hier nog nooit gezien! Dit moet hij uitzoeken!

Rollenspel 4 : Monitoren De boswachter onderzoekt het bos ook regelmatig. Hij kijkt of de dieren en de planten nog gezond zijn. Zo weet hij ook welke dieren en planten er verdwijnen of bijkomen. Het is eigenlijk al lang geleden dat hij dat nog eens gedaan heeft. Onder het motto ‘Beter vandaag dan morgen’, begint hij aan de taak.

Rollenspel 5 : Bosbeheer De boswachter zorgt er ook voor dat het bos er netjes uitziet. Hij laat dode bomen kappen en kapotte banken, vuilnisbakken, …, die in het bos staan, repareren. Als hij zijn ronde doet, ziet hij dat er veel te gebeuren valt. Hij gaat meteen aan het werk!

Extra

Je geeft de leerlingen best enkele tips om het rollenspel uit te voeren. Het kan zijn dat alle leerlingen de rol van boswachter spelen. Of één leerling kan de rol van boswachter op zich nemen terwijl de anderen een andere rol voor hun rekening nemen.

Extra

De leerlingen die klaar zijn met alle opdrachten (puzzel + identiteitskaart) verzamelen op de afgesproken plek. Als alle leerlingen er zijn, stelt ieder groepje zijn dier voor aan de anderen. Besteed voldoende aandacht aan de bespreking van elk dier.

* Foto’s dieren :

Bosmier

Bosmuis

Eikenpage

* Voorbeeld van een identiteitskaart : Identiteitskaart Naam: bosmier Woonplaats: Hotel Zomereik Dier: Insect Uitzicht: - zwart/bruin - heel klein - 6 pootjes Weetje: Samen sterk is onze leuze! * Infopaneel ‘Hotel Zomereik’ :

Eikelboorder

Boomklever

C. Uitreiking van het diploma

4. Videoboodschap : Red de natuur!

Duur

Plaats

15 min 1. De leerlingen maken een videoboodschap waarin ze de omgeving en het behoud van de knoteik aan de kijkers aanprijzen. A. De leerkracht geeft een korte uitleg over de opdracht. B. De leerlingen maken de videoboodschap. C. De videoboodschappen worden op de schoolwebsite geplaatst. Uitvoering ter plaatse

Materiaal

- Videocamera(‘s)

Doelstellingen

Activiteit

A. Uitleg van de opdracht Gelukkig heeft de gemeente Lummen besloten dat de knoteiken zeker niet mogen verdwijnen. Daarom willen ze deze omgeving goed beschermen. Toch zou het goed zijn als ook in andere omgevingen moeite gedaan wordt om de knoteiken te behouden. Maak nu in groep een videoboodschap die de mensen aanzet om deze knoteiken te beschermen en opnieuw in te voeren.

5. Verwerkingsactiviteit

Duur Doelstellingen


1à 2 lesuren 1. De leerlingen maken een creatieve verwerking van hun bezoek aan de Duizendjarige Eik waarin ze hun ervaringen en gevoelens in weergeven. A. De leerkracht geeft een korte uitleg over de opdracht. B. De leerlingen maken de verwerking. C. De werken worden doorgegeven aan (vrienden van) andere scholen. Uitvoering in de klas - Papier - Schrijfgerief - Allerhande knutselmateriaal -…

A. Uitleg van de opdracht Maak een creatieve verwerking van ons bezoek aan de Duizendjarige Eik te Lummen. Dit kan een poster, een gedicht, een voorstelling, … zijn.

Zo blijft de geest van de Duizendjarige Eik eeuwig voortbestaan!!

C) Materiaallijst Als leerkracht dien je alle materialen zelf ter beschikking te stellen en mee te nemen naar de locatie. * Audiovisueel materiaal - digitale fototoestellen of tekengerief - videocamera’s

1x of 1 per groep 1 per groep

* Kopie’s – afdrukken (zie bijlage) - verhaal 1x - werkblad + foto ‘De omgeving van de knoteiken van Lummen vroeger en nu’ voor elke leerling - 5 opdrachtenkaarten van het spel ‘hulpboswachter’ + extra kaartjes bij opdracht 4 en opdracht 5 1x per groep - 3 foto’s vanuit de uitkijktoren 1x per groep - foto’s + identiteitskaarten van de dieren 1 per groep - diploma ‘hulpboswachter’ voor elke leerling * Materiaal - papier + kleurpotloden/stiften + lijm - (verkleedkleren boswachter)

per groep

D) Bijlagen In dit document vind je alle blaadjes die je moet afprinten om de activiteiten uit te voeren. Inhoudstafel : 1) Het verhaal 2) Foto van de omgeving vroeger 3) Werkblad van de inleidende activiteit → ‘De omgeving van de knoteiken in Lummen’ 4) Opdrachtenkaarten van het activiteitenspel → ‘Hulpboswachter worden’ 5) Foto’s van de dieren 6) Identiteitskaarten van de dieren 7) 3 foto’s vanuit de uitkijktoren 8) Diploma van het activiteitenspel → ‘Diploma Hulpboswachter’

1. Verhaal

Ken jij je vader, grootvader, overgrootvader en betovergrootvader? Dan kan jij je stamboom opmaken!

Vandaag bekijken we samen een andere stamboom. Het begon allemaal zo’n 700 jaar geleden. Toen werd ‘de oude’ geboren. In het begin was hij jong en kwiek, maar stilaan begon er iets in hem te knagen. Hij miste iets en was blij toen hij zijn zoon zag verschijnen. ‘De kleine’ groeide op tot ‘de sterke’, die er ondertussen al 400 jaar staat. Zo’n 50 jaar geleden was het tijd voor de derde generatie. Hij wordt nu nog steeds ‘de kleine’ genoemd. Hopelijk volgt er binnenkort een vierde generatie die de stamboom kan verder zetten.

Opdracht : Ga op zoek naar de drie generaties en neem foto’s of maak tekeningen om de stamboom in de klas op te stellen. Maak ook een voorstelling van de verwachte vierde generatie.

2) Foto van de omgeving vroeger

Naam:……………………………………………..

De omgeving van de knoteiken in Lummen

Kijk eens goed rondom je en op de foto. Welke gelijkenissen en verschillen zie je?

Vroeger Gelijkenissen

Verschillen

Nu

4. Opdrachtenkaarten van het activiteitenspel → ‘Hulpboswachter worden’ Op gekleurd papier af te drukken!

Opleiding hulpboswachter Deel 1 : Attitude

1

Een boswachter staat in voor het onderhoud van het bos en de natuur. Ben je gemotiveerd om hulpboswachter te worden. Lees dan de volgende uitspraken. Wat mag, wat mag niet? Zet een kruisje in de juiste kolom.

Een vuurtje stoken Afval op de grond gooien Een kamp bouwen met takken van de grond Blaadjes aftrekken van de bomen Picknicken in het bos Verstoppertje spelen in het bos Geef het goede voorbeeld en beeld een magje uit! Laat de antwoorden en jullie uitbeelding door de leerkracht controleren. Als alles juist is, krijg je een puzzelstuk. Hou dat goed bij! Daarna mag je aan deel 2 van de opleiding beginnen.

Opleiding Hulpboswachter Deel 2 : Voorkennis

1

2

‘Samen maken we het landschap mooier!’ De boswachter probeert meer mensen naar het bos te lokken. Het bos is rustgevend en ontspannend. 1. Hoe heeft de boswachter in deze omgeving geprobeerd om de mensen naar het bos te halen? ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ 2. Welke materialen werden hiervoor gebruikt? _________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

_________________________________

3. Welke voor- en nadelen hebben de gebruikte materialen en de opkomst van de mensen voor de natuur en de omgeving? Voordelen

Nadelen

4. Maak 3 foto’s waaruit blijkt dat de boswachter de omgeving aantrekkelijker heeft gemaakt. Laat je antwoorden aan de leerkracht zien. Laat daarna ook je foto’s zien en geef uitleg. Alles juist? Je verdient een puzzelstuk. Vraag naar deel 3 van je opleiding.

Opleiding Hulpboswachter Deel 3 : Onderzoek

1

2

3

a) Ga naar de uitkijktoren. Bekijk het landschap. Zoek de 3 foto’s in de omgeving, geef aan naar welke windrichting je kijkt. Foto 1: _________________________________ Foto 2: _________________________________ Foto 3: _________________________________ b) * Kijk eens om je heen. Welke natuurelementen zie je? Geef 3 voorbeelden. - _________________________________ - _________________________________ - _________________________________ * Kies 1 natuurelement en schets deze in de juiste kleuren. (Vraag hiervoor papier en kleurtjes aan de juf/meester.)

c) * Kijk nog eens om je heen. Geef 3 voorbeelden van zaken die door de mens gemaakt werden. - _________________________________ - _________________________________ - _________________________________ Toon het resultaat van de opdracht aan de leerkracht. Vraag naar het puzzelstuk en de volgende opdracht.

Opleiding Hulpboswachter Deel 4 : Theorieopdracht

1

2

3

4

Observeer de Duizendjarige Eik nog eens opnieuw. Dit is een knoteik. Welke kenmerken hebben knoteiken? Zoek de 4 kaartjes met de juiste kenmerken van jouw teamkleur in de omgeving.

Beeld nu met natuurlijk materiaal (takjes, blaadjes, …) uit wat dit allemaal wil zeggen. Laat de juiste kaartjes aan de leerkracht zien. Vraag naar het puzzelstuk en begin aan de volgende opdracht.

holten en spleten

witte schors

lange takken met veel vertakkingen

takken vanuit de stam met weinig vertakkingen

donkere schors

heel glad, zonder gaten en spleten

Opleiding Hulpboswachter Deel 5 : Actieve stage

1

2

3

4

5

Nu mag je zelf aan de slag. 1) Men wil hier op deze plek een fabriek bouwen. Maar dat heeft tot gevolg dat alle bomen weg moeten. Hoe kan de boswachter de mensen overtuigen om het bos te behouden? Welke acties kan de boswachter ondernemen? Noteer minstens 3 ideeën. 1. ________________________________________________________________________ 2. ________________________________________________________________________ 3. ________________________________________________________________________ 2) Bereid een rollenspel voor over één van de taken van een boswachter. Vraag hiervoor uitleg aan de juf/meester. Die zal jullie een kaartje geven met een situatie om uit te beelden. Als jullie klaar zijn, laten jullie je ideeën en jullie rollenspel zien aan de juf/meester.

Jullie hebben nu het laatste puzzelstuk verdiend! Maak de puzzel en zoek de foto op het paneel ‘Hotel zomereik’. Zoek daarna in de omgeving de identiteitskaart van jouw dier.

Rollenspel 1 : Toezicht en handhaving Enkele kinderen zitten in het bos te spelen. De boswachter ziet dat ze takken van de bomen trekken en de natuur beschadigen. Hier moet hij optreden! Rollenspel 2 : Natuurvoorlichting De boswachter ziet dat een hele groep mensen een wandeling door het bos maakt. Een deel van zijn taak is de mensen uitleg geven over het bos. Hij schiet dan ook meteen in actie!

Rollenspel 3 : Flora- en fauna-inventarisatie De boswachter noteert de planten- en diersoorten die er in zijn bos voorkomen. Maar wat was dat? Het dier dat net achter de boom verdween, heeft hij hier nog nooit gezien! Dit moet hij uitzoeken!

Rollenspel 4 : Monitoren De boswachter onderzoekt het bos ook regelmatig. Hij kijkt of de dieren en de planten nog gezond zijn. Zo weet hij ook welke dieren en planten er verdwijnen of bijkomen. Het is eigenlijk al lang geleden dat hij dat nog eens gedaan heeft. Onder het motto ‘Beter vandaag dan morgen’, begint hij aan de taak.

Rollenspel 5 : Bosbeheer De boswachter zorgt er ook voor dat het bos er netjes uitziet. Hij laat dode bomen kappen en kapotte banken, vuilnisbakken, …, die in het bos staan, repareren. Als hij zijn ronde doet, ziet hij dat er veel te gebeuren valt. Hij gaat meteen aan het werk!

5. Foto’s van de dieren Î Vergrote, duidelijke foto’s voorzien !! -

Foto bosmier Foto bosmuis Foto boomklever Foto Eikenpage Foto Eikelboorder (snuitkever)

Bosmier

Bosmuis

Boomklever

Eikenpage

Eikelboorder

6. Identiteitskaarten van de dieren De bosmier Identiteitskaart Naam: ……………………………………. Woonplaats: Hotel Zomereik Dier: Insect Uitzicht: - zwart/bruin - heel klein - 6 pootjes Weetje: Samen sterk is onze leuze! De bosmuis Identiteitskaart Naam: ……………………………………. Woonplaats: Hotel Zomereik Dier: Zoogdier Uitzicht: - bruin/grijs - lange achterpoten - 4 poten Weetje: Ik kan goed in bomen klimmen. De boomklever Identiteitskaart Naam: ……………………………………. Woonplaats: Hotel Zomereik Dier: Vogel Uitzicht: - snavel - 2 vleugels - 2 poten Weetje: Ik kan heel mooi zingen

De eikenpage Identiteitskaart Naam: ……………………………………. Woonplaats: Hotel Zomereik Dier: Insect Uitzicht: - klein - mooie vleugels - voelsprieten Weetje: Ik drink graag een zoet drankje, dat bereidt is door de bladluis.

De eikelboorder Identiteitskaart Naam: ……………………………………. Woonplaats: Hotel Zomereik Dier: Insect Uitzicht: - lange, puntige snuit - klein - 6 pootjes Weetje: Ik leg mijn eitjes in de eikel.

7. Foto’s vanuit de uitkijktoren Î 3 foto’s vanuit de uitkijktoren getrokken voorzien !! Bijvoorbeeld :

Foto 1

Foto 2

Foto 3


2. Gebruik & tradities

XIOS hogeschool Limburg

De Duizendjarige Eik te Lummen Eik onder de mensen, mensen onder de eik. Gebruik en tradities Inhoudstafel A) Informatie voor de leerkracht 1. Inhoud van het pakket 2. Doelstellingen 3. Achtergrondinformatie met betrekking tot de activiteiten B) Verloop en inhoud van de activiteiten 1. Algemene inleiding 2. Inleiding van het thema ‘Gebruik en tradities 3. Activiteitenspel ‘Eikbeschermer’ 4. Dramaspel ‘Tradities rond de Duizendjarige’ 5. Videoboodschap ‘Red de natuur’ 6. Verwerkingsactiviteit C) Materiaallijst D) Bijlagen 1. Verhaal 2. Verwerkingsblad ‘De knoteiken van Lummen’ 3. Foto van de Duizendjarige Eik vroeger 4. Raadsels 5. Opdrachtenkaarten van het activiteitenspel ‘Eikbeschermer worden’ 6. Diploma ‘Eikbeschermer’ 7. Opdrachtenkaarten van het dramaspel ‘Tradities rond de Duizendjarige’

A) Informatie voor de leerkracht

1. Inhoud van het pakket Inhoud van het pakket Het centrale thema van dit pakket is het gebruik van en de tradities rondom de knoteiken in Lummen, met de Duizendjarige Eik als focuspunt. Het pakket bevat vooral doe-opdrachten die ter plaatse uitgevoerd dienen te worden. Het gaat hier dan over activiteiten als observatie en vergelijking van bomen, zoekopdrachten in de omgeving en het dramatiseren van historische gebeurtenissen die zich afgespeeld hebben in de dichte omgeving van de Duizendjarige Eik. Deze opdrachten nemen ongeveer anderhalf uur tijd in beslag. De specifieke opdrachten van het pakket vind je verderop in dit document. In de bijlagen vind je nog eens de vergrote werkbladen en de opdrachtenkaarten.

2. Doelstellingen Doelstellingen Het doel van deze activiteit is kinderen bewust maken van de kwetsbaarheid van de natuur en de invloed van de mens op de natuur. Naast de ontdekking van allerhande zaken die betrekking hebben op deze boom, leren ze ook waarvoor deze Duizendjarige Eik vroeger zo belangrijk was voor de inwoners van Lummen. Door dit pakket worden ze bewust van hoe mensen met de natuur omgaan. Ze leren de natuur te observeren en standpunten in te nemen over de bescherming en het behoud ervan. Als leerkracht probeer je hen de basisattitude van respect voor de natuur, het gebruik en de tradities ervan aan te meten. Je kunt dit pakket perfect in de leerlijn WO plaatsen. De activiteiten sluiten aan bij de eindtermen van de rubrieken levende en niet-levende natuur, milieu en tijd. Bijvoorbeeld : Er wordt gewerkt aan het bereiken van de eindtermen … - levende en niet-levende natuur : 1.3 De leerlingen kunnen in een beperkte verzameling van organismen en gangbare materialen gelijkenissen en verschillen ontdekken en op basis van minstens één criterium een eigen ordening aanbrengen en verantwoorden. 1.6 De leerlingen kunnen illustreren dat de mens de aanwezigheid van organismen beïnvloedt.

- milieu :

1.24 De leerlingen kunnen met concrete voorbeelden uit hun omgeving illustreren hoe mensen op positieve, maar ook op negatieve wijze omgaan met het milieu. 1.25 De leerlingen kunnen met concrete voorbeelden uit hun omgeving illustreren dat aan milieuproblemen vaak tegengestelde belangen ten grondslag liggen. 1.26 De leerlingen tonen respect en zorg voor de natuur vanuit het besef dat de mens voor zijn levensbehoeften afhankelijk is van het natuurlijk leefmilieu.

- tijd : 5.6 De leerlingen kunnen hun afstamming aangeven tot twee generaties terug. 5.8 De leerlingen kunnen aan de hand van een voorbeeld illustreren dat een actuele toestand, die voor kinderen herkenbaar is, en die door de geschiedenis beïnvloed werd, vroeger anders was en in de loop der tijden evolueert. 5.9* De leerlingen tonen belangstelling voor het verleden, heden en de toekomst, hier en elders.

3. Achtergrondinformatie met betrekking tot de activiteiten De verschillende activiteiten sluiten aan op elkaar en hebben als centraal onderwerp ‘gebruik en tradities’. Het is belangrijk om, als leerkracht, voldoende geïnformeerd te zijn. Vandaar dat we achtergrondinformatie met betrekking tot dit onderwerp aanbieden.

Het gebruik Hout De zomereik is vele eeuwen van groot belang voor de mens geweest. Naast de 'mast'(de eikels) was het hout het belangrijkst. Het is voor veel doeleinden te gebruiken: als bouwhout voor woningen en grotere gebouwen, in de waterbouw, voor spoorbielzen, palen en masten in de scheepsbouw. Binnenshuis is het geschikt voor parket, trappen en als meubelhout. Hoogwaardig eikenhout van langstammige bomen is ook geschikt als fineerhout. Eiken leveren bovendien goed brandhout. In het eikenhout zijn de jaarringen zeer goed zichtbaar. De breedte van de jaarringen is afhankelijk van de temperatuur en neerslag op de groeiplaats. Vanaf de Romeinse tijd werd in heel wat Europese landen vooral eikenhout gebruikt voor balken in woningen en andere gebouwen.

Eikels (Mast)

Wanneer de eikels uit de boom vallen, is er veel voedsel aanwezig voor dieren. In de Middeleeuwen werden de varkens in de herfst de bossen ingedreven. In die tijd ontstond ook het gezegde "op eiken groeit het beste spek". Vanwege dit belang mocht de eik niet zomaar gekapt worden. Hij kreeg daardoor een belangrijk aandeel in de bossen. Doordat de zomereik meer en grotere eikels produceert dan de wintereik, verkoos men meer en meer de zomereik. Ook veel wilde dieren eten eikels. Eekhoorns en Vlaamse gaaien verzamelen eikels en verstoppen ze als wintervoorraad, waarbij een flink deel wordt vergeten. Hierdoor zorgen ze tevens voor de verspreiding van de eik.

Tradities Een Lummens levensverhaal.. “De plaats nabij de Duizendjarige Eik zou tot het eind van de 17e eeuw een terechtstellingplaats geweest zijn: heksen zouden naar de boom zijn geleid voor de uitvoering van hun straf. Deze plaats staat in de buurt bekend als ‘Het verbrand’, een verwijzing naar de brandstapels waarop de veroordeelden aan hun einde kwamen. “

Druïden Het woord druïde duidt de priesterstand in de oude Keltische beschavingen aan. De praktijken van druïden maakten deel uit van de cultuur van alle Kelten. Zij verenigden de taken van priester, bemiddelaar, arts, wetenschapper en rechter in zich. De druïden waren polytheïsten, maar beschouwden ook dingen uit de natuur als heilig, zoals de zon, de maan en de sterren, waarin zij "tekens en seizoenen" zagen. Ook andere elementen uit de natuur, zoals de eik, bepaalde struiken, heuveltoppen, rivieren, meren, in het bijzonder de maretak en hulst. De druïden namen een zeer belangrijke plaats in binnen de Keltische samenleving. Het waren meer dan priesters: zij traden ook op als rechters en als raadsheren van de Keltische koningen. Hun verzamelplaats was een open plek in een eikenwoud. Bron : www.rinh.be


B) Verloop en inhoud van de activiteiten 1. Algemene inleiding

Duur Doelstellingen



Ken jij je vader, grootvader, overgrootvader en betovergrootvader? Dan kan jij je stamboom opmaken! Vandaag bekijken we samen een andere stamboom. Het begon allemaal zo’n 700 jaar geleden. Toen werd ‘de oude’ geboren. In het begin was hij jong en kwiek, maar stilaan begon er iets in hem te knagen. Hij miste iets en was blij toen hij zijn zoon zag verschijnen. ‘De kleine’ groeide op tot ‘de sterke’, die er ondertussen al 400 jaar staat. Zo’n 50 jaar geleden was het tijd voor de derde generatie. Hij wordt nu nog steeds ‘de kleine’ genoemd. Hopelijk volgt er binnenkort een vierde generatie die de stamboom kan verder zetten. Opdracht : Ga op zoek naar de drie generaties en neem foto’s of maak tekeningen om de stamboom in de klas op te stellen. Maak ook een voorstelling van de verwachte vierde generatie.

- De opmaak van de stamboom van de leerlingen kan als voorbereidende of verwerkende activiteit in de klas uitgevoerd worden. - Bij het tot stand brengen en vergelijken van de stambomen van mens en boom dient er rekening gehouden te worden met de tijdsdimensie. Één generatie van een bomenfamilie duurt immers net zo lang als enkele mensengeneraties!

Extra

2. Inleiding van het thema ‘gebruik en tradities’

Duur

Doelstellingen

Activiteit

Plaats Materiaal

15 min 1. De leerlingen vergelijken de drie generaties van eiken. 2. De leerlingen reflecteren over het gebruik van de eik vroeger en nu. 3. De leerlingen lossen de raadsels op met betrekking tot het gebruik van de eik en bespreken de resultaten in groep. A. De leerkracht houdt een korte nabespreking met de leerlingen van de vorige opdracht en leidt zo het thema in. B. De leerlingen vullen het verwerkingsblad in. C. De leerlingen gaan op zoek naar de raadsels in verband met het gebruik van de eik. Uitvoering ter plaatse - Afdrukken van het verwerkingsblad (zie bijlage) - Afdruk van de foto van de Duizendjarige Eik van vroeger (zie bijlage) - Afdrukken van de raadsels (zie bijlage) - Infopaneel ‘Eik voor de mens’

A) Nabespreking Vragen : We hebben nu de drie generaties van dichtbij bekeken. Wat viel je op? Hoe zag de oude eik vroeger uit? Hoe ziet die er nu uit? Waarvoor heeft men het hout van de eik vroeger gebruikt? Waarvoor wordt het hout nu gebruikt? B) Verwerkingsblad

De knoteiken van Lummen

Heb je goed gekeken? Hoe zagen deze knoteiken er vroeger uit? Hoe zien ze er vandaag uit? In het kadertje kan je invullen wat je is opgevallen.. Vroeger

Nu

_________________

__________________

_________________

__________________

Waarvoor werd het hout vroeger gebruikt? Waarvoor wordt het nu gebruikt? Vroeger

Nu

_________________

__________________

_________________

__________________

C) Zoekactiviteit met raadsels - Waarvoor werd de oude eik vroeger gebruikt? Ik verdeel jullie zo dadelijk in 4 groepen. Jullie gaan nu zelf op onderzoek. Elke groep krijgt een kaartje waar een raadsel op staat. Jullie zoeken vervolgens op het paneel een foto/prent waar dit raadsel mee overeenkomt, en proberen een antwoord te formuleren op de vraag. Vergeet niet te vermelden op welk paneel je dit kan vinden.

* Paneel ‘Eik voor de mens’:

* Raadsels :

Raadsel 1

Raadsel 1 (achterkant)

Nieuwe bezems vegen schoon.. Oude bezems kennen alle hoekjes..

Ken jij deze uitdrukkingen? Ga op zoek naar een prent die dit formuleert..

Raadsel 2

Het helpt je bij angst..

Wat zoeken we?

Het helpt je bij onzekerheid..

Ga op zoek naar een prent die dit formuleert..

Waarvan wordt dit gemaakt?

Raadsel 3

Buikpijn.. Angst.. Stress.. Voeding..

Raadsel 3 (achterkant) Bestaat hier een wondermiddel voor? Ga op zoek naar een prent die dit formuleert..



Raadsel 4

WATER! Het kan tegen water en wordt gebruikt waar veel water is!


Raadsel 4 (achterkant) Waarom is de aanwezigheid van water Zo belangrijk? Ga op zoek naar een prent die dit formuleert..


Antwoorden Raadsel 1: Stelen voor borstels en schoppen worden van eikenhout gemaakt. Raadsel 2: Bachbloesemremedie, is een kruidsoort die afkomstig is van de eik en die gebruikt wordt tegen angst, onzekerheid,.. Raadsel 3: Wanneer er symptomen zijn van buikpijn, angst, stress en voedselvergiftiging is de kans groot dat je kampt met diarree. Eikelkoffie remt deze symptomen af. Raadsel 4: Eik wordt onder water steenhard. Voor bruggen, watertorens en bij het bouwen van schepen is de eik dus het ideale materiaal.

Extra

Nadat de leerlingen de opdrachten in kleine groepjes besproken en aangevuld hebben, wordt er even gezamenlijk gereflecteerd. Ieder groepje legt zijn/ haar opdracht uit aan de andere groepjes. Hierdoor komen ze tot een globaal beeld van het gebruik van de eik vroeger. Tijdens de uitvoering van deze opdrachten is het makkelijker als je op de achtergrond blijft en de leerlingen bijstuurt waar nodig.

3. Activiteitenspel : Eikbeschermer worden

Duur

Doelstellingen

Activiteit

Plaats

Materiaal

30 min 1. De leerlingen onderzoeken en reflecteren (in groep) over het gebruik van de eik vroeger. 2. De leerlingen kunnen probleemoplossend denken en een oplossing bedenken voor een situatie met betrekking tot het gebruik van de eik. 3. De leerlingen maken een mutsaard met materialen uit de omgeving. 4. De leerlingen maken een kunstwerk met natuurlijke materialen uit de omgeving. A. De leerkracht geeft een korte uitleg over het spel. B. De leerlingen spelen het spel en doorlopen de verschillende fasen van de opleiding. C. De leerlingen ontvangen hun diploma van eikbeschermer. Uitvoering ter plaatse - Afdrukken van de opdrachtenkaarten op gekleurd papier (zie bijlage) - Afdrukken van het diploma (zie bijlage) - Infopaneel met getuigenissen van Lummense Inwoners = buitenkant panoramapaneel - Schrijfgerief - Touw (mutsaard)

A. Uitleg van het spel Je kan pas zeggen: “Ik heb een bezoek gebracht aan de Duizendjarige Eik”, als je weet wat er vroeger allemaal gedaan werd in de directe omgeving van deze eik. Dat onderzoeken we vandaag! Op het paneel kan je heel wat getuigenissen terugvinden van de inwoners van Lummen. We bekijken dat paneel eens samen en zoeken naar de betekenissen van de moeilijke woorden die erop staan. Ik ben eens benieuwd of jullie ook in de schoenen kunnen kruipen van deze Lummense inwoners. Ik heb 4 opdrachten voorzien. Zo dadelijk werken jullie in groepjes van 4 of 5 leerlingen aan de opdrachten. Elke opdracht is eigenlijk een deeltje van de opleiding. Pas als je slaagt voor een onderdeel, mag je overgaan naar de volgende opdracht. De groepjes die alle opdrachten correct uitvoeren, ontvangen een diploma ‘Eikbeschermer’.

Extra

- Om het spel zo vlot mogelijk te laten verlopen, druk je de opdrachtenkaarten best af op gekleurd papier en zorg je ervoor dat elk groepje een eigen kleur krijgt toegewezen. - Als leerkracht moet je ook steeds bereikbaar zijn voor alle groepen. Kies daarom een plek uit waar je blijft staan om de uitgevoerde opdrachten van de leerlingen te beoordelen. - De zoekkaartjes die horen bij de tweede opdracht verstop je best terwijl de leerlingen met de eerste opdracht bezig zijn of eventueel voor de aanvang van de activiteit. Je kan deze verspreiden over het terrein of in een pot verstoppen. Elke groep krijgt dan een eigen pot met kaartjes.

B. Fasen van de opleiding, Opdrachten De bedoeling van het spel is dat jullie de getuigenissen lezen van de Lummense inwoners over het gebruik van de eik. Van zodra jullie één opdracht correct uitvoeren, krijgen jullie een tweede opdrachtenkaart. Op deze manier vervullen jullie alle opdrachten en ontvangen jullie op het einde van dit spel een diploma ‘eikbeschermer’. Voorbeeld van het infopaneel met getuigenissen = buitenkant panoramapaneel! Enkele getuigenissen : - Een mutsaard of takkenbundel was zo’n 40 cm dik met takken van 1 tot 1,20 m lang. Als men de mutsaard dikker zou maken, zou hij te zwaar zijn om te worden verplaatst op de kar en op de mijt. (Jozef) - We gebruikten thuis drie tot vier mutsaarden per week voor het stoken van de oven. Dat komt neer op zo’n 200-220 mutsaarden per jaar. In de oven werden elke week 15 tot 16 grote ronde broden gebakken. (Cyriel) -… Opleiding : Eikbeschermer Deel 1 : Attitude

1

Heb je het juiste gedrag en de juiste mentaliteit om een Eikbeschermer te worden? Beantwoord de volgende uitspraken met juist of fout. Omcirkel het juiste antwoord. - Een boom voelt toch niets, dat is geen levend wezen. juist/fout - Het kappen van bomen is zomaar toegestaan, want er komen toch nieuwe bomen. juist/fout - Als ik kan kiezen tussen gerecycleerd papier of wit papier. Kies ik voor gerecycleerd papier, want daar worden minder bomen voor gekapt. juist/fout Laat de antwoorden door de leerkracht controleren. Als alles juist is, mag je aan deel 2 van de opleiding beginnen. Opleiding Eikbeschermer Deel 2 : Voorkennis Wat heb je nodig om een mutsaard te kunnen maken? Zoek de 6 kaartjes van jouw teamkleur in de omgeving.

1

2

zon

takken

water

Een wis, die gewrongen wordt tot een lus.

akkermanneke

boom

Opleiding Eikbeschermer Deel 3 : Onderzoek

1

2

3

Mutsaarden kunnen uit verschillende soorten hout bestaan. Welke? ……………………………………………………………………………………………………….. En wat is het verschil tussen beide? ……………………………………………………………………………………………………….. Oplossingen? Toon het resultaat aan de leerkracht en vraag naar de vierde opdracht.

Antwoord : Mutsaarden werden gemaakt van eikenhout of dennenhout. Van eikenhout had men minder hout nodig omdat die mutsaarden langer branden. Opleiding Eikbeschermer Deel 4 : Theorieopdracht

1

2

3

4

Laat zien dat je klaar bent voor het echte werk. Als je deze opdracht goed uitvoert, mag je de theorie in de praktijk toepassen.

Opleiding Eikbeschermer Deel 5 : Actieve stage

1

2

3

4

5

Nu mag je aan de slag in de natuur. Maak met je groepje een eigen mutsaard. Je mag hiervoor enkel materiaal gebruiken dat je op de bodem vindt. Als fiere Eikbeschermer breng je de omgeving geen schade toe. Je trek je geen bladeren, takken, … van de bomen af! Vraag een touw aan de leerkracht om de mutsaard af te werken. Van zodra je denkt dat je mutsaard voldoet aan de voorwaarden toon je hem aan de leerkracht en wacht je vol spanning af ….

Extra

De groepen die vroeger klaar zijn, maken met het natuurlijk materiaal uit de omgeving een kunstwerk. Dit noemt men ook wel eens ‘landart’.

C) Uitreiking van het diploma Diploma ‘Eikbeschermer’ :

4. Dramaspel : Tradities rond de Duizendjarige!

Duur Doelstellingen

Activiteit Plaats

30 min 1. De leerlingen kunnen de rol van een historische figuur uitbeelden. 2. De leerlingen maken met natuurlijke elementen een kroon en een krans na. A. De leerkracht geeft een korte uitleg over het spel. B. De leerlingen spelen het spel. C. De groepjes brengen verslag uit aan elkaar. Uitvoering ter plaatse - Afdrukken van de opdrachtenkaarten (zie bijlage) - Eventueel foto’s van de eik en druïden.

Materiaal

A. Uitleg van het spel Jullie worden verdeeld in 3 groepen. Elke groep krijgt een opdrachtenkaart. Het is dan aan jullie om de rol van een historische figuur uit te beelden. Ik duid per groep één leerling aan die deze rol op zich neemt. Van de andere groepsgenoten wordt verwacht dat ze de overige opdrachten vervullen. Elke groep voert het toneel op voor hun medeleerlingen.

Extra

Indien de leerlingen niet vertrouwd zijn met de inhoud van de opdrachten, zorg je er best voor dat je ze enkele tips kan geven zodat ze de inhoud beheersen. Dit kan eventueel door een woord, prent of raadsel aan te bieden.

B. Opdrachtenkaarten

Opdracht 1 Toekomst voorspellen Wie ben jij? Senior is jouw naam, jij bent de jongste druïde van Lummen. Wat moet je doen? Zoek een mooi plaatsje in de omgeving van de Duizendjarige eik. Dadelijk zullen er enkele inwoners naar je toe stappen. Jij moet jouw taak als toekomstvoorspeller volbrengen. Wat heb je nodig? Eikels die dienen als kaarten, zodat je je taak als toekomstvoorspeller kan uitvoeren. Maak gebruik van deze magische woorden: Toutatis – gloria – victis – eureka, … Ken jij er nog andere, dan mag je ze zeker gebruiken..

Opdracht 2 Grieks – Romeinse veldheer Julius Wie ben jij? Julius is jouw naam, jij bent een Grieks-Romeinse veldheer. Wat moet je doen? Je bent terechtgekomen in Lummen. Je bent trots op de titel die je verkreeg als veldheer. Vertel je groepsgenoten kort over het volgend verhaal en voer de opdrachten in groep uit. Wat heb je nodig? Je moet een eikenkrans maken die men gebruikte om de standbeelden te kronen. Maak samen met je groepje een eikenkrans met eikels, eikeldragende takken, bladeren, enz waarvan de omtrek zo lang is als de lengte van 2 kinderen. Opmerking: stel dat je 1m42 bent.

Het verhaal: Standbeelden droegen ook vaak eikenkransen. Het overwinningsbeeld van HERCULANEUM , een stad aan de voet van de Vesuvius (vulkaan) had zo een krans in de hand. De standbeelden van ZEUS en het standbeeld dat je vindt in DODONA in het bijzonder, waren ook gekroond met eikeldragende takken. De eik was niet enkel speciaal bij religieuze ceremonies maar ook bij andere ceremonies, zoals een huwelijk. Bij de Romeinen en de Grieken viel de eik ook in de smaak. Om al die redenen was de eik erg geliefd en liet men het niet zomaar toe dat mensen schade brachten aan de eik. Indien dit toch gedaan werd, werden ze zonder genade terechtgesteld.

Opdracht 3 Huwelijk inzegenen Wie ben jij? Jij bent een oude druïde, Nestor. Wat moet je doen? Jij beschikt over de macht en brengt mensen samen. Jij zorgt ervoor dat het huwelijk terug ingezegend wordt van enkele koppeltjes die hun trouwbeloften hernieuwen. Wat heb je nodig? Jij zelf hebt niets nodig, maar het koppel dient er mooi uit te zien. Zorg ervoor dat elk koppel een mooie kroon van natuurlijk materiaal heeft om op te zetten tijdens de plechtigheid.


Duur

Plaats


Materiaal

- Videocamera(‘s)

Doelstellingen

Activiteit



Duur Doelstellingen







* Kopie’s - afdrukken - verhaal 1x - verwerkingsblad ‘De knoteiken van Lummen’ voor elke leerling - foto van de Duizendjarige Eik vroeger 1x of 1 per groep - raadsels 1 per groep - 5 opdrachtenkaarten ‘opleiding Eikbeschermer’ 1x per groep - diploma ‘Eikbeschermer’ voor elke leerling - opdrachtenkaarten dramaspel ‘Tradities rond de Duizendjarige’ 1 per groep * Materiaal - papier - schrijfgerief - touw

D) Bijlagen In dit document vind je alle blaadjes die je moet afprinten om de activiteiten uit te voeren. Inhoudstafel : 9) Het verhaal 10)Verwerkingsblad van de inleidende activiteit → ‘De knoteiken van Lummen’ 3) Foto van de Duizendjarige Eik vroeger 4) Raadsels 5) Opdrachtenkaarten van het activiteitenspel → ‘Eikbeschermer’ 6) Diploma van het activiteitenspel → ‘Diploma eikbeschermer’ 7) Opdrachtenkaarten van het dramaspel → ‘Tradities rond de Duizendjarige’

1. Het verhaal

Ken jij je vader, grootvader, overgrootvader en betovergrootvader? Dan kan jij je stamboom opmaken! Vandaag bekijken we samen een andere stamboom. Het begon allemaal zo’n 700 jaar geleden. Toen werd ‘de oude’ geboren. In het begin was hij jong en kwiek, maar stilaan begon er iets in hem te knagen. Hij miste iets en was blij toen hij zijn zoon zag verschijnen. ‘De kleine’ groeide op tot ‘de sterke’, die er ondertussen al 400 jaar staat. Zo’n 50 jaar geleden was het tijd voor de derde generatie. Hij wordt nu nog steeds ‘de kleine’ genoemd. Hopelijk volgt er binnenkort een vierde generatie die de stamboom kan verder zetten.


Naam : ____________________

De knoteiken van Lummen

Heb je goed gekeken? Hoe zagen deze knoteiken er vroeger uit? Hoe zien ze er vandaag uit? In het kadertje kan je invullen wat je is opgevallen…

Vroeger

Nu

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

Waarvoor werd het hout vroeger gebruikt? Waarvoor wordt het nu gebruikt?

Vroeger

Nu

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

3. Foto van de Duizendjarige Eik vroeger 3. Foto van de Duizendjarige Eik vroeger

4. Raadsels

Raadsel 1

Nieuwe bezems vegen schoon.. Oude bezems kennen alle hoekjes..

Raadsel 1 (achterkant) Ken jij deze uitdrukkingen? Ga op zoek naar een prent die dit formuleert..

Raadsel 2

Het helpt je bij angst..

Wat zoeken we?

Het helpt je bij onzekerheid..

Ga op zoek naar een prent die dit formuleert..


Raadsel 3

Buikpijn.. Angst.. Stress.. Voeding..

Raadsel 3 (achterkant) Bestaat hier een wondermiddel voor? Ga op zoek naar een prent die dit formuleert..




Raadsel 4

WATER! Het kan tegen water en wordt gebruikt waar veel water is!

Raadsel 4 (achterkant) Waarom is de aanwezigheid van water Zo belangrijk? Ga op zoek naar een prent die dit formuleert..


5. Opdrachtenkaarten van het activiteitenspel ‘Eikbeschermer’ worden. Op gekleurd papier af te drukken!

Opleiding Eikbeschermer Deel 1 : Attitude

1

Heb je het juiste gedrag en de juiste mentaliteit om een Lummense inwoner te worde Beantwoord de volgende uitspraken met juist of fout. Omcirkel het juiste antwoord. - Een boom voelt toch niets, dat is geen levend wezen. juist/fout - Een mutsaard is zo’n 40 cm dik met takken van 2m tot 2,20m lang. juist/fout - Mutsaarden worden thuis gebruikt voor het stoken van de oven. juist/fout Laat de antwoorden door de leerkracht controleren. Als alles juist is, mag je aan deel 2 van de opleiding beginnen.

Opleiding Eikbeschermer Deel 2 : Voorkennis

1

2

Wat heb je nodig om een mutsaard te kunnen maken? Zoek de 6 kaartjes van jouw teamkleur in de omgeving. Kies dan de 3 kaartjes met de juiste benodigdheden. Laat de juiste kaartjes aan de leerkracht zien en begin aan de volgende opdracht.

zon

takken

water

Een wis, die gewrongen wordt tot een lus.

akkermanneke

boom

Opleiding Eikbeschermer Deel 3 : Onderzoek

1

2

3

Mutsaarden kunnen uit verschillend soort hout bestaan. Welke? ……………………………………………………………………………………………………….. En wat is het verschil tussen beide? ……………………………………………………………………………………………………….. Toon het resultaat aan de leerkracht en vraag naar de vierde opdracht.

Opleiding Eikbeschermer Deel 4 : Theorieopdracht

1

2

3

4

Laat zien dat je klaar bent voor het echte werk. Als je deze opdracht goed uitvoert, mag je de theorie in de praktijk toepassen. Probleem : Je weet dat we normaal gezien per dag 4 mutsaarden gebruiken voor het stoken van de broodoven. Kan jij berekenen hoeveel mutsaarden we nodig hebben per jaar? ……………………………………………………………………………………………………….. Maar dit jaar hebben we pech, we hebben meer dan 4 mutsaarden nodig voor het stoken van de broodoven, met 6 lukt het beter. Weet jij hoeveel mutsaarden we er dan dit jaar nodig hebben? ……………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………….. Toon je oplossing aan de leerkracht en geef uitleg.

Opleiding Eikbeschermer Deel 5 : Actieve stage

1

2

3

4

5

Nu mag je aan de slag in de natuur. Maak met je groepje een eigen mutsaard. Je mag hiervoor enkel materiaal gebruiken dat je op de bodem vindt. Als fiere Eikbeschermer breng je de omgeving geen schade toe. Je trek je geen bladeren, takken, … van de bomen af! Vraag een touw aan de leerkracht om de mutsaard af te werken. Van zodra je denkt dat je mutsaard voldoet aan de voorwaarden toon je hem aan de leerkracht en wacht je vol spanning af ….

7. Opdrachtenkaarten van het dramaspel ‘Druïden’.

Opdracht 1 Toekomst voorspellen Wie ben jij? Senior is jouw naam, jij bent de jongste druïde van Lummen. Wat moet je doen? Zoek een mooi plaatsje in de omgeving van de Duizendjarige eik. Dadelijk zullen er enkele inwoners naar je toe stappen. Jij moet jouw taak als toekomstvoorspeller volbrengen. Wat heb je nodig? Eikels die dienen als kaarten, zodat je je taak als toekomstvoorspeller kan uitvoeren. Maak gebruik van deze magische woorden: Toutatis – gloria – victis – eureka, … Ken jij er nog andere, dan mag je ze zeker gebruiken..

Opdracht 2 Grieks – Romeinse veldheer Julius Wie ben jij? Julius is jouw naam, jij bent een Grieks-Romeinse veldheer. Wat moet je doen? Je bent terechtgekomen in Lummen. Je bent trots op de titel die je verkreeg als veldheer. Vertel je groepsgenoten kort over het volgend verhaal en voer de opdrachten in groep uit. Wat heb je nodig? Je moet een eikenkrans maken die men gebruikte om de standbeelden te kronen. Maak samen met je groepje een eikenkrans met eikels, eikeldragende takken, bladeren, enz waarvan de omtrek zo lang is als de lengte van 2 kinderen. Opmerking: stel dat je 1m42 bent.

Het verhaal: Standbeelden droegen ook vaak eikenkransen. Het overwinningsbeeld van HERCULANEUM , een stad aan de voet van de Vesuvius (vulkaan) had zo een krans in de hand. De standbeelden van ZEUS en het standbeeld dat je vindt in DODONA in het bijzonder, waren ook gekroond met eikeldragende takken. De eik was niet enkel speciaal bij religieuze ceremonies maar ook bij andere ceremonies, zoals een huwelijk. Bij de Romeinen en de Grieken viel de eik ook in de smaak. Om al die redenen was de eik erg geliefd en liet men het niet zomaar toe dat mensen schade brachten aan de eik. Indien dit toch gedaan werd, werden ze zonder genade terechtgesteld.

Opdracht 3 Huwelijk inzegenen Wie ben jij? Jij bent een oude druïde, Nestor. Wat moet je doen? Jij beschikt over de macht en brengt mensen samen. Jij zorgt ervoor dat het huwelijk terug ingezegend wordt van enkele koppeltjes die hun trouwbeloften hernieuwen. Wat heb je nodig? Jij zelf hebt niets nodig, maar het koppel dient er mooi uit te zien. Zorg ervoor dat elk koppel een mooie kroon van natuurlijk materiaal heeft om op te zetten tijdens de plechtigheid.


3. Behoud & bescherming

XIOS hogeschool Limburg

De Duizendjarige Eik te Lummen Eik onder de mensen, mensen onder de eik. Behoud en bescherming Inhoudstafel A) Informatie voor de leerkracht 1. Inhoud van het pakket 2. Doelstellingen 3. Achtergrondinformatie met betrekking tot de activiteiten B) Verloop en inhoud van de activiteiten 1. Algemene inleiding 2. Inleiding van het thema ‘Behoud en bescherming’ 3. Activiteitenspel ‘Boomchirurg worden’ 4. Stellingenspel ‘Red de natuur’ 5. Videoboodschap ‘Red de natuur’ 6. Verwerkingsactiviteit C) Materiaallijst D) Bijlagen 1. Verhaal 2. Verwerkingsblad ‘De knoteiken van Lummen’ 3. Checklist ‘Gezondheidsattest voor de eik’ 4. Opdrachtenkaarten van het activiteitenspel ‘Boomchirurg worden’ 5. Diploma ‘boomchirurg’ 6. Opdrachtenkaarten van het stellingenspel ‘Red de natuur’

A) Informatie voor de leerkracht 1. Inhoud van het pakket Het centrale thema van dit pakket is het behoud en de bescherming van de Duizendjarige Eik en bomen in het algemeen. Het pakket bevat vooral doe-opdrachten die ter plaatse uitgevoerd dienen te worden. Het gaat hier voornamelijk over activiteiten als observatie en vergelijking van bomen, zoekopdrachten in de omgeving en het maken van een boodschap over de knoteik in die omgeving. Deze opdrachten nemen ongeveer anderhalf uur tijd in beslag. De specifieke opdrachten van het pakket vind je verderop in dit document. In de bijlagen vind je nog eens de vergrote werkbladen en de opdrachtenkaarten.

2. Doelstellingen

Het doel van deze activiteiten is de kinderen bewust maken van de kwetsbaarheid van de natuur. Ze leren dat planten, net als dieren, ook af en toe verzorgd moeten worden om gezond te blijven. Door dit pakket worden ze bewust van hoe mensen met de natuur omgaan. Ze leren de natuur te observeren en standpunten in te nemen over de bescherming en het behoud ervan. Als leerkracht probeer je hen de basisattitude van respect voor de natuur mee te geven. Het thema reikt echter verder dan dat. Men gaat ook in op de impact van de maatschappij op de natuur en de wijze waarop de natuur op haar beurt effect heeft op de samenleving. Zo werkt men aan de ontwikkeling van een visie over duurzame ontwikkeling bij kinderen. Je kunt dit pakket perfect in de leerlijn WO plaatsen. De activiteiten sluiten aan bij de eindtermen van de rubrieken levende en niet-levende natuur en milieu. Bijvoorbeeld : Er wordt gewerkt aan het bereiken van de eindtermen … - levende en niet-levende natuur : 1.3 De leerlingen kunnen in een beperkte verzameling van organismen en gangbare materialen gelijkenissen en verschillen ontdekken en op

basis van minstens één criterium een eigen ordening aanbrengen en verantwoorden. 1.6 De leerlingen kunnen illustreren dat de mens de aanwezigheid van organismen beïnvloedt.

- milieu : 1.22 De leerlingen kunnen bij de verzorging van dieren en planten uit hun omgeving zelfstandig basishandelingen uitvoeren. 1.24 De leerlingen kunnen met concrete voorbeelden uit hun omgeving illustreren hoe mensen op positieve, maar ook op negatieve wijze omgaan met het milieu. 1.25 De leerlingen kunnen met concrete voorbeelden uit hun omgeving illustreren dat aan milieuproblemen vaak tegengestelde belangen ten grondslag liggen. 1.26 De leerlingen tonen respect en zorg voor de natuur vanuit het besef dat de mens voor zijn levensbehoeften afhankelijk is van het natuurlijk leefmilieu.

De specifieke doelstellingen staan bij elke opdracht vermeld.

3. Achtergrondinformatie met betrekking tot de activiteiten De verschillende activiteiten sluiten aan op elkaar en hebben als centraal onderwerp ‘boomchirurgie’. Het is belangrijk om, als leerkracht, voldoende geïnformeerd te zijn. Vandaar dat we achtergrondinformatie met betrekking tot dit onderwerp aanbieden. De term ‘boomchirurgie’ werd eind jaren zestig van de vorige eeuw vanuit Amerika en Duitsland, ingevoerd. Nu noemen we het ook wel eens boomverzorging. Onder boomchirurgie wordt een intensief onderhoud van bomen verstaan. Dit omvat meerdere taken : - het gebruik van voedingsmethoden, gericht op de verbetering van het bodemleven. - de aanbreng van storm- en trekankers om het uiteenscheuren van boomkronen en stammen te voorkomen. - de toepassing van wondverzorging door middel van snoeien en/of verwijdering van al het afgestorven hout. Tegenwoordig houdt een boomchirurg zich ook bezig met allerlei randtaken : • Verzorgen of drainage van wonden • Behandeling en voorkoming van schadelijke ziektes en insecten • Plaatsen van spandraden • Plaatsen van klemmen in takvorken en stammen • Plaatsen van kabels in kruinen • Verstuiven van meststoffen • Verstuiven van antibladluis- en antizwamproducten • Beheersplanning • Werfbegeleiding • Vakkundig snoeien: uitdunnen, insnoeien, kandelaberen (waarbij de boom het uiterlijk van een kandelaar krijgt door het snoeien van bepaalde takken), kroonverzorging (met klimtechnieken of hoogtewerkers of telescoopkranen) • Uitfrezen van stronken • (advies bij) vellen of rooien

Kortom, hij is gespecialiseerd in het onderhouden, verzorgen, verplanten, snoeien, vellen, aanplanten en het controleren van bomen. Bron = http://www.meestervakman.be/bouwgids/rondom-het-huis/tuinontwerp-aanlegen-onderhoud/boomchirurgie/


B) Verloop en inhoud van de activiteiten 1. Algemene inleiding Duur Doelstellingen




- De opmaak van de stamboom van de leerlingen kan als voorbereidende of verwerkende activiteit in de klas uitgevoerd worden. - Bij het tot stand brengen en vergelijken van de stambomen van mens en boom dient er rekening gehouden te worden met de tijdsdimensie. Één generatie van een bomenfamilie duurt immers net zo lang als enkele mensengeneraties!

Extra

2. Inleiding van het thema ‘behoud en bescherming’ Duur Doelstellingen

Activiteit

Plaats Materiaal

15 min 1. De leerlingen vergelijken de drie generaties van eiken. 2. De leerlingen onderzoeken de gezondheid van de oude eik aan de hand van een checklist. A. De leerkracht houdt een korte nabespreking met de leerlingen van de vorige opdracht en leidt zo het thema in. B. De leerlingen vullen het verwerkingsblad in. C. De leerlingen onderzoeken de gezondheid van de eik samen met de leerkracht aan de hand van de checklist. Uitvoering ter plaatse - Afdrukken van het verwerkingsblad (zie bijlage) - Afdruk van de gezondheidschecklist (zie bijlage) - Schrijfgerief

A. Nabespreking Vragen : Jullie hebben de drie generaties nu al van dichtbij bekeken. Wat hebben ze gemeenschappelijk? Waarin verschillen ze? Welke boom ziet er het gezondst uit? Welke boom ziet er het minst gezond uit?

B. Verwerkingsblad

De knoteiken van Lummen De drie generaties van de knoteiken heb je nu al vastgelegd op papier of op foto. Heb je ze ook wel goed bekeken? Dan kan je vast en zeker het kadertje hieronder invullen. Links schrijf je op wat de bomen hetzelfde hebben. Rechts schrijf je de verschillen.

Gelijkenissen

Verschillen

_________________

__________________

_________________

__________________

C. Gezondheidsonderzoek van de oude eik Gezondheidsattest voor de eik Zie je bladeren? Zie je knoppen? Zie je bloesems?

ja O O O

Zie je afgebroken takken? O

nee O O O O

Zie je nog andere tekenen waaruit je kan afleiden dat de boom (on)gezond is? Gezond Ongezond _____________ _____________ _____________ _____________

3. Activiteitenspel : Boomchirurg worden

Extra

Besluit : Nu is de oude eik weer redelijk gezond maar een tijd geleden was dat anders. Toen hebben ze er een boomchirurg moeten bijhalen. In 1984 werd hij voor het eerst opgelapt. Daarna heeft hij nog een paar keer bezoek gehad van zo’n chirurg. Zonder verzorging kunnen bomen immers nooit zo lang gezond blijven.

Duur

Doelstellingen

Activiteit

30 min 1. De leerlingen discussiëren in groep over stellingen met betrekking tot boomverzorging en komen hierbij tot een gezamenlijk besluit. 2. De leerlingen selecteren de benodigdheden om een boom te planten en te verzorgen. 3. De leerlingen kunnen aan de hand van concreet materiaal bewijzen dat een boom gezond is. 4. De leerlingen kunnen probleemoplossend denken en een oplossing bedenken voor een situatie met betrekking tot boomverzorging. 5. De leerlingen bedenken enkele tips om een boom te verzorgen en goed te onderhouden. 6. De leerlingen maken een kunstwerk met natuurlijke materialen uit de omgeving. A. De leerkracht geeft een korte uitleg over het spel. B. De leerlingen spelen het spel en doorlopen de verschillende fasen van de opleiding. C. De leerlingen ontvangen hun diploma van boomchirurg.

Plaats

Uitvoering ter plaatse - Afdrukken van de opdrachtenkaarten op gekleurd papier (zie bijlage) - Afdrukken van het diploma (zie bijlage) - Schrijfgerief

Materiaal

A. Uitleg van het spel Je kan boomchirurg worden na een speciale opleiding. Ik ben eens benieuwd of dat iets voor jullie is. Zo dadelijk werken jullie in groepjes van 4 of 5 leerlingen aan de opdrachten. Elke opdracht is eigenlijk een deeltje van de opleiding tot boomchirurg. Pas als je slaagt voor een onderdeel, mag je overgaan naar de volgende opdracht. Welk groepje behaalt als eerste zijn diploma boomchirurgie?!

Extra

- Om het spel zo vlot mogelijk te laten verlopen, druk je de opdrachtenkaarten best af op gekleurd papier en zorg je ervoor dat elk groepje een eigen kleur krijgt toegewezen. - Als leerkracht moet je ook steeds bereikbaar zijn voor alle groepen. Kies daarom een plek uit waar je blijft staan om de uitgevoerde opdrachten van de leerlingen te beoordelen. - De zoekkaartjes die horen bij de tweede opdracht verstop je best terwijl de leerlingen met de eerste opdracht bezig zijn of eventueel voor de aanvang van de activiteit.

B. Fasen van de opleiding, Opdrachten Opleiding Boomchirurg Deel 1 : Attitude

1

Heb je het juiste gedrag en de juiste mentaliteit om een boomchirurg te worden? Beantwoord de volgende uitspraken met juist of fout. Omcirkel het juiste antwoord. - Een boom voelt toch niets, dat is geen levend wezen. juist/fout - Een zieke boom heeft alleen water nodig om er bovenop te geraken. juist/fout - Soms moet je takken afsnijden om de boom terug gezond te maken. juist/fout Laat de antwoorden door de leerkracht controleren. Als alles juist is, mag je aan deel 2 van de opleiding beginnen.

Opleiding Boomchirurg Deel 2 : Voorkennis

1

2

Wat heb je nodig om een boom te planten en te doen groeien? Zoek de 6 kaartjes van jouw teamkleur in de omgeving. Kies dan de 3 kaartjes met de juiste benodigdheden. Laat de juiste kaartjes aan de leerkracht zien en begin aan de volgende opdracht.

zon

water

bodem

andere bomen in de omgeving

een hek zodat niemand aan de boom komt

een opleiding tot boomchirurg

Opleiding Boomchirurg Deel 3 : Onderzoek

1

2

3

Verzamel minstens 2 bewijsstukken van de gezondheid van eenzelfde boom. Bijvoorbeeld: bladeren, bloemen, vruchten, … Je mag hiervoor enkel materiaal gebruiken dat je op de bodem vindt. Als toekomstige boomchirurg trek je geen bladeren, takken, … van de bomen af! Toon de bewijsstukken aan de leerkracht en vraag naar de vierde opdracht.

3

Opleiding Boomchirurg Deel 4 : Theorieopdracht

1

2

3

4

Laat zien dat je klaar bent voor het echte werk. Als je deze opdracht goed uitvoert, mag je de theorie in de praktijk toepassen. Probleem : De stam van een boom is in tweeën aan het splijten. Hoe los je dit op? Demonstreer je oplossing met behulp van natuurlijke materialen uit de omgeving, zoals bijvoorbeeld takken. Je mag hiervoor enkel materiaal gebruiken dat je op de bodem vindt. Als toekomstige boomchirurg trek je geen bladeren, takken, … van de bomen af! Toon je oplossing aan de leerkracht en geef uitleg.

Opleiding Boomchirurg Deel 5 : Actieve stage

1

2

3

4

5

Nu mag je aan de slag in de natuur. Zoek een boom in de omgeving die er niet zo gezond uitziet. Geef 3 tips om deze boom terug gezond te maken. 1. ____________________________________________________________________________ 2. ____________________________________________________________________________ 3. ____________________________________________________________________________

Extra

De groepen die vroeger klaar zijn, maken met het natuurlijk materiaal uit de omgeving een kunstwerk. Dit noemt men ook wel eens ‘landart’.

C. Uitreiking van het diploma

4. Stellingenspel : Red de natuur! Duur

Doelstellingen


20 min 1. De leerlingen denken na over de gevolgen van de verdwijning van knoteiken en bomen in het algemeen. Ze richten zich daarbij op de dimensies (tijd, ruimte) en de componenten (planet/people/profit) van duurzame ontwikkeling. A. De leerkracht geeft een korte uitleg over het spel. B. De leerlingen spelen het spel. C. De groepjes brengen verslag uit aan elkaar. Uitvoering ter plaatse - Afdrukken van de stellingenkaarten (zie bijlage) - Eventueel foto’s, prenten of raadsels die de leerlingen helpen bij het vinden van de oplossing. - Schrijfgerief

A. Uitleg van het spel Knoteiken komen bijna nergens meer voor. Wat zijn de gevolgen daarvan? Zo dadelijk werken jullie in groep. Elke groep krijgt een eigen kaart. Daarop staat bijvoorbeeld het gevolg van het verdwijnen van bomen in de tijd, … Jullie bespreken de gevolgen die gegeven staan en proberen er zelf nog één te vinden die bij jullie kaart hoort.

Indien de leerlingen niet vertrouwd zijn met deze kennis en werkwijze, zorg je er best voor dat je ze enkele tips kan geven Extra om een juist gevolg te bekomen. Dit kan eventueel door een woord, prent of raadsel aan te bieden. B. Stellingenkaarten, Opdrachten Hier en elders Hieronder staan enkele gevolgen van de verdwijning van knoteiken in deze omgeving en van de verdwijning van bomen hier en elders in de wereld. Bespreek die gevolgen in je groep en zoek naar mogelijke andere gevolgen. Doordat de bomen als filters werken, zullen er meer schadelijke stoffen in de lucht blijven hangen.

 De bomen beschermen de mensen niet meer tegen de wind of tegen de zon.  -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mogelijk antwoord : De bomen bieden minder woonplaatsen voor andere dieren. Overal ter wereld daalt de biodiversiteit.

Nu en in de toekomst Hieronder staan enkele gevolgen van de verdwijning van knoteiken in deze omgeving en van de verdwijning van bomen hier en elders in de wereld. Bespreek die gevolgen in je groep en zoek naar mogelijke andere gevolgen. Doordat de bomen als filters werken, zullen er meer schadelijke stoffen in de lucht blijven hangen. In de toekomst gaat dit leiden tot meer ziektes.

 Het mooie uitzicht verdwijnt en er komen meer industrieterreinen in de plaats.  -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mogelijk antwoord : De bomen bieden minder woonplaatsen voor andere dieren. Overal ter wereld daalt de biodiversiteit.

Mensen Hieronder staan enkele gevolgen van de verdwijning van knoteiken in deze omgeving en van de verdwijning van bomen hier en elders in de wereld. Bespreek die gevolgen in je groep en zoek naar mogelijke andere gevolgen. Doordat de bomen als filters werken, zullen er meer schadelijke stoffen in de lucht blijven hangen. In de toekomst gaat dit leiden tot meer ziektes.

 Mensen kunnen het hout niet meer gebruiken om voorwerpen te maken en moeten dus op zoek gaan naar andere materialen.

 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mogelijk antwoord : Mensen kunnen in de zomer niet meer genieten van de schaduw van de bomen en zullen elders afkoeling moeten zoeken.

Natuur Hieronder staan enkele gevolgen van de verdwijning van knoteiken in deze omgeving en van de verdwijning van bomen hier en elders in de wereld. Bespreek die gevolgen in je groep en zoek naar mogelijke andere gevolgen. Doordat de bomen als filters werken, zullen er meer schadelijke stoffen in de lucht blijven hangen. In de toekomst gaat dit leiden tot meer ziektes van mens en dier.

 De dieren die in en om de boom leven, hebben geen schuilplaats meer.  -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mogelijk antwoord :- De harde regen spoelt de vruchtbare grond van de akkers. De bomen houden die wegspoeling niet meer tegen. Hierdoor ontstaat er dus erosie en worden de gronden onvruchtbaar en onbruikbaar. - De dieren vinden minder voedsel en hebben minder voortplantingsplaatsen tot hun beschikking.

Geld Hieronder staan enkele gevolgen van de verdwijning van knoteiken in deze omgeving en van de verdwijning van bomen hier en elders in de wereld. Bespreek die gevolgen in je groep en zoek naar mogelijke andere gevolgen. Doordat er minder bomen zijn, zullen ze ook niet meer zoveel hout kunnen gebruiken als nu. Bepaalde voorwerpen die van hout gemaakt worden, kunnen niet meer gemaakt worden. Die producenten maken dan verlies.

 De ruimte die een bos inneemt, kan nu gebruikt worden om huizen of fabrieken te bouwen. Hieruit halen de producenten dan winst.

 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mogelijk antwoord: - Bomen beschermen de mensen niet meer tegen wind, zon, … - Mensen kunnen minder maken van natuurlijke materialen. Ze moeten andere materialen aankopen. C. Gezamenlijke reflectie Nu kiest elk groepje één gevolg van zijn eigen kaart om uit te leggen aan de andere groepen.

Extra

- De leerkracht zorgt voor een voldoende uitgediepte reflectie. Zo komen de leerlingen tot een globaal beeld van de gevolgen van de verdwijning van bomen op vlak van alle dimensies en componenten van duurzame ontwikkeling. - In de klas kan dit eventueel in een webschema geplaatst worden. Op die manier zien leerlingen dan in dat het kappen van bomen meer is dan het verdwijnen van de betreffende boom.


Duur

Plaats


Materiaal

- Videocamera(‘s)

Doelstellingen

Activiteit



Duur Doelstellingen







* Kopie’s - afdrukken - verhaal - verwerkings- of vergelijkingsblad ‘De knoteiken van Lummen’ - checklist ‘Gezondheidsattest voor de eik’ - 5 opdrachtenkaarten van het spel ‘boomchirurg’ - diploma ‘boomchirurg’ - stellingenkaarten

1x voor elke leerling 1x of 1 per groep per groep voor elke leerling 1 per groep

D) Bijlagen In dit document vind je alle blaadjes die je moet afprinten om de activiteiten uit te voeren. Inhoudstafel : 11)Het verhaal 12)Verwerkingsblad van de inleidende activiteit → ‘De knoteiken van Lummen’ 13)Checklist van de inleidende activiteit → ‘Gezondheidsattest voor de eik’ 14)Opdrachtenkaarten van het activiteitenspel → ‘Boomchirurg worden’ 15)Diploma van het activiteitenspel → ‘Diploma boomchirurg’ 16)Opdrachtenkaarten van het stellingenspel → ‘Red de natuur’

1. Het verhaal



Naam : ____________________

De knoteiken van Lummen De drie generaties van de knoteiken heb je nu al vastgelegd op papier of op foto. Heb je ze ook wel goed bekeken? Dan kan je vast en zeker het kadertje hieronder invullen. Links schrijf je op wat de bomen hetzelfde hebben. Rechts schrijf je de verschillen.

Gelijkenissen

Verschillen

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

Gezondheidsattest voor de eik Zie je bladeren? Zie je knoppen? Zie je bloesems?

ja O O O

Zie je afgebroken takken? O

nee O O O O

Zie je nog andere tekenen waaruit je kan afleiden dat de boom (on)gezond is? Gezond

Ongezond

________________________

_________________________

________________________

_________________________

________________________

_________________________

4. Opdrachtenkaarten van het activiteitenspel ‘Boomchirurg worden’ Op gekleurd papier af te drukken!

Opleiding Boomchirurg Deel 1 : Attitude

1

Heb je het juiste gedrag en de juiste mentaliteit om een boomchirurg te worden? Beantwoord de volgende uitspraken met juist of fout. Omcirkel het juiste antwoord. - Een boom voelt toch niets, dat is geen levend wezen. juist/fout - Een zieke boom heeft alleen water nodig om er bovenop te geraken. juist/fout - Soms moet je takken afsnijden om de boom terug gezond te maken. juist/fout Laat de antwoorden door de leerkracht controleren. Als alles juist is, mag je aan deel 2 van de opleiding beginnen.

Opleiding Boomchirurg Deel 2 : Voorkennis

1

2

Wat heb je nodig om een boom te planten en te doen groeien? Zoek de 6 kaartjes van jouw teamkleur in de omgeving. Kies dan de 3 kaartjes met de juiste benodigdheden. Laat de juiste kaartjes aan de leerkracht zien en begin aan de volgende opdracht.

zon

andere bomen in de omgeving

water

bodem

een hek zodat niemand aan de boom komt

een opleiding tot boomchirurg

Opleiding Boomchirurg Deel 3 : Onderzoek

1

2

3

Verzamel minstens 2 bewijsstukken van de gezondheid van eenzelfde boom. Bijvoorbeeld: bladeren, bloemen, vruchten, … Je mag hiervoor enkel materiaal gebruiken dat je op de bodem vindt. Als toekomstige boomchirurg trek je geen bladeren, takken, … van de bomen af! Toon de bewijsstukken aan de leerkracht en vraag naar de vierde opdracht.

Opleiding Boomchirurg Deel 4 : Theorieopdracht

1

2

3

4

Laat zien dat je klaar bent voor het echte werk. Als je deze opdracht goed uitvoert, mag je de theorie in de praktijk toepassen. Probleem : De stam van een boom is in tweeën aan het splijten. Hoe los je dit op? Demonstreer je oplossing met behulp van natuurlijke materialen uit de omgeving, zoals bijvoorbeeld takken. Je mag hiervoor enkel materiaal gebruiken dat je op de bodem vindt. Als toekomstige boomchirurg trek je geen bladeren, takken, … van de bomen af! Toon je oplossing aan de leerkracht en geef uitleg.

Opleiding Boomchirurg Deel 5 : Actieve stage

1

2

3

4

5

Nu mag je aan de slag in de natuur. Zoek een boom in de omgeving die er niet zo gezond uitziet. Geef 3 tips om deze boom terug gezond te maken. 1. ____________________________________________________________________________ 2. ____________________________________________________________________________ 3. ____________________________________________________________________________

6. Opdrachtenkaarten van het stellingenspel ‘Red de natuur’

Hier en elders Hieronder staan enkele gevolgen van de verdwijning van knoteiken in deze omgeving en van de verdwijning van bomen hier en elders in de wereld. Bespreek die gevolgen in je groep en zoek naar mogelijke andere gevolgen. Doordat de bomen als filters werken, zullen er meer schadelijke stoffen in de lucht blijven hangen.

 De bomen beschermen de mensen niet meer tegen de wind of tegen de zon.  -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nu en in de toekomst Hieronder staan enkele gevolgen van de verdwijning van knoteiken in deze omgeving en van de verdwijning van bomen hier en elders in de wereld. Bespreek die gevolgen in je groep en zoek naar mogelijke andere gevolgen. Doordat de bomen als filters werken, zullen er meer schadelijke stoffen in de lucht blijven hangen. In de toekomst gaat dit leiden tot meer ziektes.

 Het mooie uitzicht verdwijnt en er komen meer industrieterreinen in de plaats.  -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mensen Hieronder staan enkele gevolgen van de verdwijning van knoteiken in deze omgeving en van de verdwijning van bomen hier en elders in de wereld. Bespreek die gevolgen in je groep en zoek naar mogelijke andere gevolgen. Doordat de bomen als filters werken, zullen er meer schadelijke stoffen in de lucht blijven hangen. In de toekomst gaat dit leiden tot meer ziektes.

 Mensen kunnen het hout niet meer gebruiken om voorwerpen te maken en moeten dus op zoek gaan naar andere materialen.

 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Natuur Hieronder staan enkele gevolgen van de verdwijning van knoteiken in deze omgeving en van de verdwijning van bomen hier en elders in de wereld. Bespreek die gevolgen in je groep en zoek naar mogelijke andere gevolgen. Doordat de bomen als filters werken, zullen er meer schadelijke stoffen in de lucht blijven hangen. In de toekomst gaat dit leiden tot meer ziektes van mens en dier.

 De dieren die in en om de boom leven, hebben geen schuilplaats meer.  -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Geld Hieronder staan enkele gevolgen van de verdwijning van knoteiken in deze omgeving en van de verdwijning van bomen hier en elders in de wereld. Bespreek die gevolgen in je groep en zoek naar mogelijke andere gevolgen. Doordat er minder bomen zijn, zullen ze ook niet meer zoveel hout kunnen gebruiken als nu. Bepaalde voorwerpen die van hout gemaakt worden, kunnen niet meer gemaakt worden. Die producenten maken dan verlies.

 De ruimte die een bos inneemt, kan nu gebruikt worden om huizen of fabrieken te bouwen. Hieruit halen de producenten dan winst.

 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Project : De Duizendjarige Eik te Lummen

Recommend Documents