Sponsored by Mailstreet, Deventer
Markettenweg 50 3314 JE Dordrecht e-mail:
[email protected] bankrekeningnummer: 84.24.43.002
www.vriendenvandepatio.nl
Programma
netwerk SPECIALIST IN BLOKGEGOTEN STAAL Nedstaal b.v. is een moderne staalfabriek, gespecialiseerd in de productie van gelegeerd blokgegoten staal voor hooggekwalificeerde toepassingen. Nedstaal is altijd op zoek naar goed gemotiveerde, flexibele mensen. Heeft u een opleiding metallurgie, materiaalkunde of techniek gevolgd, dan is Nedstaal b.v. ongetwijfeld een interessant bedrijf voor u. Maar ook voor schoolverlaters kan Nedstaal b.v. van betekenis zijn. Geïnteresseerd? Bezoek onze website of neem contact op voor informatie: www.nedstaal.nl Desirée Tonino, Manager Personeelszaken, Tel: +31 078 6923809 Adres: Rapenburg 1, Postbus 210, 2950 AE Alblasserdam, Nederland
Getting you there.
Staat u aan het roer van een internationaal actieve onderneming? Dan hebt u een financiële partner nodig. Een partner die u gedegen adviseert. Die uw zaken efficiënt voor u regelt. Hier, maar ook in het buitenland. Fortis dus. Daarmee hebt u toegang tot een geïntegreerd, internationaal netwerk van 125 Business Centres. Met overal dezelfde werkwijze en kwaliteitsnormen. Uw Nederlandse accountmanager is uw ingang tot dit netwerk. Hij verdiept zich in uw markt, uw onderneming en uw ambities. En natuurlijk helpt hij u om complexe, grensoverschrijdende zaken vlot op te lossen. Een ideaal klankbord. Bijvoorbeeld als u een nieuwe vestiging in het buitenland overweegt. Of nieuwe afzetmogelijkheden wilt creëren. Hoe dan ook: ons uitgebreide internationale netwerk werkt voor u. Zo hebt u meer tijd om te onder-nemen. Wilt u toegang tot dit netwerk? Neem dan contact op met de medewerkers van Business Centre Drechtsteden, tel. (078) 639 56 01 of kijk op www.fortisbussiness.com
Commercial Banking
Kringloopwinkel Sliedrecht Rivierdijk 721 3361 BT Sliedrecht
Programma
KAEFFER Nederland B.V. Pieter Zeemanweg 145 3316 GZ Dordrecht telefoon 078 651 11 66
Tel: 0184-421189
- 16.00 uur
ontvangst
- 16.30 uur
start programma door Inge Diepman
- 16.40 uur
Joep Douma, oncoloog en begeleider van ongeneeslijk zieke patiënten
- 17.15 uur
discussie door Joep Douma en Inge Diepman
- 17.30 uur
muzikaal intermezzo door strijkkwartet Aristo
- 17.40 uur
terugspeeltheater ‘Wordt Vervolgd”
- 18.30 uur
buffet
- 19.30 uur
Manu Keirse, Vlaams klinisch psycholoog en expert in patiëntenbegeleiding, rouwverwerking en palliatieve zorg
- 20.15 uur
reflectie met Inge Diepman, Joep Douma en Manu Keirse en betrokkenen uit de zaal
Stichting Vrienden van Vreedonk Vreedonklaan 2 3317 HS Dordrecht
Mediq Apotheek Merwede Drs. J.B. Beetstra, apotheker
- 21.00 uur
muzikaal intermezzo door strijkkwartet Aristo
- 21.10 uur
Dominique Engers, sneldichteres
- 21.30 uur
afsluiting door Inge Diepman
Burg de Raadtsingel 91A 3311JG Dordrecht Tel. 078-6136666 Fax. 078-6147091
Leerlingen van muziekschool ToBe spelen in de pauze tijdens het buffet en na afloop in de foyer.
Tel. 078 6162127 Email:
[email protected]
3
Schoonmaakbedrijf
G. Ooyen B.V
Namenlijst sponsors
Sinds 1970 een begrip in de Drechtsteden. Uw schoonmaak in vertrouwde handen.
Apotheek de Vijzel bvh dienstencommunicatie Rotterdam Carl de Haan, Dordrecht Club van 100 Vrienden van Hospice De Patio mevrouw Damen van Doorn Do Not X-Ray Jeroen Degenaar Dordtse Computerhandel Erica Bloemideeën Flora Calendula Fortis Bank
Schoonmaakbedrijf
G. Ooyen B.V.
tel. 078 – 613 60 56
Gemeente Dordrecht Jan Valsterweg 17 3315 LG Dordrecht fax: 078 – 622 66 85
Beschermen
Het Kontakt Edities B.V. Kaefer Nederland Ramen zemen
Maas T.G. Dordrecht Mailstreet, Deventer Merwede apotheek Nedstaal B.V. Alblasserdam Schoonmaakbedrijf Ooyen
Machinaal vloeronderhoud
Tapijtreiniging
Hoge drukreiniging
Handmatig interieurverzorging
Handmatig vloerbewerken
Ovako Passage afd. Dubbeldam Stadspolders Stichting Kringloopwinkel Sliedrecht Stichting Vrienden van Vreedonk Visser & Smit Bouw B.V. Papendrecht
Nodig ons uit voor een vrijblijvend gesprek en bereken uw voordeel.
Met dank aan Schouwburg Kunstmin Dordrecht
25
Aandacht met zorg De functie van een hospice impliceert dat afscheid nemen en overlijden steeds weer aanwezig zijn. Ze zijn er echt, ze zijn niet te ontkennen en zijn niet weg te stoppen. Er is dus ook aandacht voor. Professionele aandacht of gewone aandacht, warme aandacht of stille aandacht, of een mengsel van dit alles. In ieder geval wordt die aandacht met zorg gegeven. Moeilijk is het, als diegene, voor wie die aandacht bestemd is, zich afzijdig houdt. Dat kan zijn om redenen die alle psychologisch verklaarbaar zijn en daardoor ook geaccepteerd (moeten) worden. Maar soms is er sprake van een soort machteloosheid, kan diegene niet duidelijk maken dat hij eigenlijk wel aandacht wil, maar dat een andere ik in hem zelf, het onmogelijk maakt om dat te uiten. Het lijkt mij voor omstanders, professional of niet, razend moeilijk om in dat soort situaties het juiste te doen en te helpen op precies de goede manier. In de visie van Het Spectrum wordt de nadruk gelegd op de autonomie van de zorgvrager met zijn eigen keuzevrijheid en wensen. En ook dat in de contacten tussen zorgvragers, medewerkers en vrijwilligers ruimte genomen wordt voor zingeving en bezieling. Het Spectrum meent dat medewerkers, vrijwilligers en zorgvragers op die manier uitgedaagd worden hun eigen accenten te leggen en op die manier inspiratie te zoeken voor hun bezigheden. Mij lijkt De Patio en ook de thuissituatie waar de VPTZ-vrijwilligers hun werk doen, een omgeving bij uitstek om inhoud te geven aan de visie van Het Spectrum. Mijn waardering gaat uit naar allen die er voor zorgen dat De Patio zo’n goede naam heeft in Dordrecht en omgeving. En dat er dan een vriendenstichting is die het mogelijk maakt dat kwalitatieve impulsen worden gegeven aan deze prachtige zorgvorm, is helemaal geweldig! Jorn Nierstrasz, directeur/bestuurder Het Spectrum.
5
Club van 100
Ondergetekende ……………………………………………………dhr/mevr * Bedrijf ………………………………………………………………………… Adres……………………………………………
Postcode …………………
Woonplaats …………………………………Telefoon ………………………… E-mailadres………………..…@ ……….……………………………………… Handtekening…………………………………………………………………… ·
Geeft zich op als lid van ‘de Club van 100’ en geeft toestemming om jaarlijks -……………………….. af te schrijven van rekeningnummer ……………….. ten name van …………………..…………………..
·
Geeft zich op als lid van ‘de Club van 100’ en ontvangt daarvoor jaarlijks een factuur van de stichting
·
Wil graag nadere informatie ontvangen over het lidmaatschap
* Doorhalen wat niet van toepassing is
Deze bon opsturen naar: Stichting Vrienden van Hospice De Patio t.a.v Peter Klaassen, p/a Markettenweg 50, 3314 JE Dordrecht
6
23
Voorwoord
Om structureel over voldoende middelen te kunnen beschikken is door de Stichting Vrienden van Hospice De Patio ‘een Club van 100’ opgericht. Deze bestaat uit 100 bedrijven en personen uit Dordrecht en omstreken die door hun bijdrage financieel garant staat voor de bewoners van de Hospice. Om ook op termijn in de groeiende behoefte te voorzien en de doelen van de stichting te realiseren, is veel geld nodig. Aan ‘de Club van 100’ wordt gevraagd zich jaarlijks garant te stellen voor een bedrag van minimaal 100.00, voor een termijn van minimaal drie jaar. In ruil daarvoor zal de naam van de gever op de website en op het bord “Club van 100” dat een centrale plek in de hal van de Hospice zal innemen, worden vermeld. U wordt als clublid op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen en uitgaven van de stichting. Overigens heeft de stichting een verklaring van geen bezwaar van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF).
Namens de Stichting Vrienden van Hospice De Patio is het mij een genoegen u vandaag te verwelkomen bij dit symposium. Velen van u weten uit eigen ervaring dat “Rouw en verwerking” geen lichte kost is. Deelname biedt de mogelijkheid om uw eigen ervaringen te herkennen en te accepteren, en de reacties van rouwenden in uw omgeving beter te begrijpen. Naast alle serieuze zaken biedt het programma een lach en een traan en ook aan de inwendige mens is gedacht.
Club van 100
Club van 100
Heeft u vragen dan kunt u zich wenden tot Peter Klaassen (06 53 148 902) of Joan van den Bosch (06 20 584 854), bestuursleden van de stichting. U kunt zich aanmelden door de bon in te vullen en te versturen naar secretariaat p.a Markettenweg 50, 3314 JE Dordrecht of door een bericht te sturen naar ons mailadres:
[email protected] of
[email protected] Wij hopen dat u ons helpt om het mogelijk te maken de zorg die nú in de Hospice wordt geboden ook op langere termijn te garanderen.
De Stichting Vrienden van Hospice De Patio vindt dat bewoners van de Hospice in hun laatste levensfase het verdienen om structureel hoogwaardige zorg en faciliteiten te krijgen. Zij verwerft middelen om een bijdrage te leveren ter ondersteuning van die activiteiten van Hospice De Patio die niet door reguliere budgetten gedekt worden. Dit symposium dragen we op aan de circa 100 vrijwilligers die in de hospice de bewoners in de laatste fase van hun leven verzorgen en bijstaan en de vrijwilligers van de VPTZ die hetzelfde doen bij mensen thuis. Zonder hun inzet zou de thans geboden zorg volstrekt onhaalbaar zijn. Zij doen hun werk vrijwillig maar niet vrijblijvend. Ik wens u allen een onderhoudend en boeiend symposium. Jos van der Grinten Voorzitter Stichting Vrienden van Hospice
Met vriendelijke groeten, namens het Bestuur van Stichting Vrienden van Hospice de Patio,
Peter Klaassen en Joan van den Bosch
22
7
Flora Calendula Dordtse Computerhandel
Reeweg – Oost 83
Reeweg Oost 15 – 17
Telefoon: 078 61 33 220
Dordrecht
[email protected]
Dominique Engers
Dordrecht
Lokaeatrlo& b kken
?
Veel gelezen en dus interessant voor adverteerders!
Zuidzijde 131, 2977 XE Goudriaan Tel. 0183-583333 21
Vrienden van Hospice De Patio Dit symposium wordt u aangeboden door de Stichting Vrienden van Hospice De Patio
Wij dragen dit op aan onze ruim 100 vrijwilligers die zich belangeloos inzetten voor de dagelijkse verzorging en ondersteuning van de bewoners van de Hospice.
Wij zijn hen zeer erkentelijk voor alle hulp en steun.
Krispijnseweg 103 3314KC Dordrecht Tel.: 078 - 6136522 Fax: 078 – 6139118 Na sluitingstijd 0900-33845935 (0.60 per gesprek) www.apotheek-devijzel.nl
20
Daarnaast danken wij onze donateurs en sponsors omdat zonder hun steun het niet mogelijk was om dit symposium te organiseren.
9
HET OUDE LIEDJE OF HET MODERNE MAILEN? REGEL JIJ HET DRUKWERK?
Muzikaal intermezzo Leden van strijkkwartet Aristo spelen op de instrumenten saxofoon, accordeon en dwarsfluit. 1e viool - Evelien Jaspers 2e viool - Tessel Hersbach Altviool - Jeroen Veerman Cello - Otto Bakker
adv. MailStreet NEE. IK BEL DIRECT MET MAILSTREET
F U L L C O L O U R
D R U K W E R K
I N K O P E N |
Alle logistiek regelen. Inprinten. Voorraden beheren. Het is
het oude liedje van ouderwets mailen. Maar nu is er Het Moderne Mailen van MailStreet. Daar komt geen drukwerk meer aan te pas. Alles wat u wilt kan fullcolour geprint. Briefpapier, facturen, verzekeringspolissen, pensioenoverzichten. Per ontvanger integraal gepersonaliseerd en geïndividualiseerd. Inclusief de bijlagen. Voor betere 1-op-1 communicatie en hogere respons. En snel als het moet, razendsnel zelfs. Ongeacht de oplage. Dankzij één gesloten proces onder één dak. Bel MailStreet als u meer wilt weten over Het Moderne Mailen in fraai fullcolour. O F
M A I L S T R E E T |
10
K I J K
O P
Lübeckstraat 7, 7418 EK Deventer
W W W . M A I L S T R E E T . N L
T |
(0570) 620 275
E |
[email protected]
I |
www.mailstreet.nl
Tijdens het buffet spelen: Sanne Adriaansen, fluit en Lisan Dubbelman, fluit. Verder spelen Ivonne Temmink, accordeon en Wilma Tangel, gitaar. Zij spelen ook bij de afsluiting van het symposium in de foyer.
19
Inge Diepman Muziekschool ToBe Voor muziekles ben je nooit te oud! Onder dat motto heeft ToBe een uitgebreid aanbod aan muzieklessen, korte cursussen, workshops, samenspelmogelijkheden etc. Er is al aanbod voor kinderen vanaf 1 jaar! Maar ook jeugd, jongeren en volwassenen kunnen bij ons terecht. Het plezier staat altijd voorop! Muziekles is mogelijk in Dordrecht, Papendrecht, Zwijndrecht, Hendrik Ido Ambacht, Barendrecht, Ridderkerk en meerdere gemeenten in de Hoeksche Waard (o.a. OudBeijerland, Binnenmaas, Korendijk) Bij ToBe zijn lessen op vrijwel alle instrumenten mogelijk, in de klassieke richting maar ook in de popmuziek (inclusief popschool), de jazzmuziek en de wereldmuziek. We maken ruimte om in te spelen op de interesse van de leerling en houden rekening met muzikale voorkeuren. De leeftijd waarop kan worden begonnen, hangt af van het gekozen instrument. Een kleine kinderhand is soms nog niet in staat bepaalde instrumenten te bespelen of de longcapaciteit kan voor sommige blaasinstrumenten nog ontoereikend zijn.
Inge Diepman was geruime tijd actief op televisie. Ze was jarenlang één van de gezichten van het dagelijkse programma “B&W”. Ook presenteerde zij het programma “Het Zwarte Schaap”. Daarin sprak zijn met gasten die door hun gedrag, kwaliteiten en opvattingen niet stroken met de kudde. Dit programma won in 2001 een gouden beeld in de categorie informatief. Op de radio presenteerde zij o.a. het programma “Vroege Vogels. Momenteel is zij een van de presentatoren van het programma Dichtbij Nederland op radio 5. Verder is zij actief als dagvoorzitter bij congressen en symposia, ook op medisch gebied. Zij is iemand die zich betrokken voelt bij de inhoud en intensief meedenkt bij de opzet. Inge weet door haar prikkelende manier van vragen mensen tot openheid te dwingen en gaat de confrontatie niet uit de weg. Haar stijl is te omschrijven als “inhoud in humor verpakt”. In maart 2007 verscheen haar boek “Diep” over de geboorte en dood van haar vijf weken oude zoon David dat zij samen schreef met haar partner Sylia de Graaf.
Voor alle leerlingen geldt: om iets te bereiken is het belangrijk regelmatig en goed te oefenen. Niet alleen de aanleg is belangrijk, maar zeker ook de inzet. Dan komt het plezier vanzelf! Na een tijdje komen de samenspelmogelijkheden om de hoek kijken. Bij ToBe is ontzettend veel keus, afhankelijk van ervaring, leeftijd en eigen muziekvoorkeur. Ook als u geen lessen (meer) volgt bij ToBe, kunt u zich altijd voor een vorm van samenspel aanmelden.
18
11
dt Vervolgd” publiek en is daarom een passende vorm om een congres of symposium een interactief karakter te geven. Samen met de zaal denken we hardop over het centrale thema. Mensen uit het publiek komen naar voren en durven daar iets over te vertellen, acteurs en muzikant doen deze verhalen weer tot leven komen en iedereen kan daar van meegenieten. De inzet van terugspeeltheater aan het eind van een congres of symposium kun je dus ook zien als een levende evaluatie ervan.
Enkele bevindingen van deelnemers over terugspeeltheater: “Je eigen ervaring terugzien zet het in een ander perspectief” “Ik herkende meteen het dilemma waar het om draaide” “Beelden zeggen zoveel meer.” “Het was een fantastische en inspirerende start van ons project” “Nu snap ik beter wat er onder ons personeel leeft” “Een heel bijzondere vorm van op verhaal komen” “Echt raak hoe ze een situatie in beeld brengen” “Ik vond dit echt leuk naast die lezingen en speeches” “Grappig en toch heel doeltreffend” “Ook met heel persoonlijke verhalen gaan ze integer en respectvol om” “We werden op een heel aparte manier aan het denken gezet” “We waren echt diep onder de indruk”
Edwin, Paulien, Astrid en Joris
12
vlnr en van boven naar beneden: Jaap, Sanna, Joris, René, Joke, Annebel, Edwin, Paulien, Eelco, Wendela, Astrid, Tessa
17
Joep Douma
Terugspeeltheater “Wor
T
Terugspeeltheater is een interactieve vorm van improvisatietheater; ‘wij spelen wat bij mensen speelt’. We stellen ons voor dat mensen in het publiek op het symposium “rouw en verwerking” tal van indrukken en ervaringen hebben opgedaan tijdens het werk als vrijwilliger in een hospice en hun verhalen graag met de genodigden willen delen. Vrijwilligers, zorgverleners en huisartsen hebben daarbij allen een eigen perspectief. In terugspeeltheater is ruimte voor het delen van elke ervaring. Het in theater verbeelden van die ervaringen draagt bij aan wederzijds begrip en kan helpen in het vinden van overkoepelende en bindende waarden, doelen en mogelijkheden in het werken met rouw en rouwverwerkingsverhalen. Een voorstelling terugspeeltheater wordt verzorgd door enkele acteurs, een muzikant en een conductor (regisseur). Deze laatste fungeert als intermediair met de zaal en vraagt mensen indrukken en eigen ervaringen te vertellen over het werken met mensen in de laatste levensfase. De ervaringen worden direct ter plekke omgezet in pakkend theater. Op die manier verbeelden we wat mensen hebben gezien, gehoord, gedacht, gezegd en gedaan, gevoeld en gevonden hebben rondom het werken met stervenden. Gedurende de voorstelling maken we met Terugspeeltheater samen met de deelnemers als het ware de balans op van hun ervaringen. Terugspeeltheater bestaat dus bij de gratie van het samenwerken met het
Joris, Sanna en Paulien
16
“De droomdokter die elke patiënt zich wenst.” zo typeerde Medisch Contact Joep Douma. Douma is internist-oncoloog in het Arnhemse Ziekenhuis Rijnstate, tegenwoordig deel uitmakend van de Alysis Zorggroep. Tachtig procent van zijn patiënten is ongeneeslijk ziek. Hij ziet zichzelf als een gids in het laatste stuk van hun leven.
foto: Genoeg handen om op te vangen: Sander van der Werf
“De kwaliteit van dat einde is wezenlijk.” Rouw, en de verwerking daarvan, hoort hier ook bij, evenals de anticipatie van het overlijden. Joep Douma is al jaren oncoloog en kan buigen op een enorme schat aan ervaring. Daarnaast is hij op vele andere manieren betrokken bij de ontwikkeling van de zorg voor kankerpatiënten in Nederland. Hij heeft op tal van congressen en symposia gesproken en wij als Vrienden van Hospice De Patio zijn dan ook erg blij met het feit dat Joep hier weer, in navolging van zijn presentatie in september 2004 bij de start van het Consultatief Palliatief Team Drechtsteden, zijn opwachting gaat maken.
Wendela, Jaap, Tessa en Eelco
13
Manu Keirse Manu Keirse is hoogleraar aan de Faculteit Geneeskunde van de K.U. Leuven en hoogleraar deeltijd aan de Benelux-universiteit te Eindhoven. Van 1999 tot 2003 was hij Kabinetschef van de Minister van Consumentenzaken, Volksgezondheid en Leefmilieu. Hij is voorzitter van het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen, van de Federale Evaluatiecommissie Palliatieve Zorg, van twee voorzieningen voor ouderenzorg te Leuven en van het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Camillus te Sint-Denijs-Westrem. Hij is ondervoorzitter van de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen. Hij studeerde klinische, familiale en seksuologische wetenschappen, medicosociale wetenschappen en ziekenhuisbeleid aan de K.U. Leuven. Hij promoveerde tot doctor in de geneeskunde van de R.U. te Leiden. Voorheen werkte hij 22 jaar in de directie van de Universitaire Ziekenhuizen K.U. Leuven als Directeur Patiëntenbegeleiding en 10 jaar als algemeen directeurbestuurder van het Regionaal Ziekenhuis te Leuven. Hij is auteur van verschillende boeken over verlies en verdriet die reeds op tienduizenden exemplaren werden verspreid en vaak als geschenk zeer worden gewaardeerd door mensen met verdriet. Zijn boeken werden in 2006 in Polen bekroond met de Feniksprijs omdat ze in Polen de dood uit het taboe hebben gehaald.
14
Boeken van Manu Keirse Licht in het duister. Woorden van steun bij ziekte (Lannoo, Tielt, 2008). Omgaan met ziekte. Een gids voor de patiënt, het gezin en de hulpverlener (Lannoo, Tielt, 2005, 2e druk, vertaling in het Pools). Omgaan met miskraam (Lannoo, Tielt, 2005, 1e druk, vertaling in het Pools). Kinderen helpen bij verlies. Een boek voor al wie van kinderen houdt (Lannoo, Tielt, 2007, 6e druk, vertaling in het Pools). Vingerafdruk van verdriet. Woorden van bemoediging (Lannoo, Tielt, 2007, 10e druk, vertaling in het Pools). Helpen bij verlies en verdriet. Een gids voor het gezin en de hulpverlener (Lannoo, Tielt 2007, reeds20e druk, reeds meer dan 60 000 exemplaren verkocht, vertaling in het Frans (Faire son deuil. Vivre un chagrin, 4e druk), en in het Pools). Afscheid van een moeder. Als sterven een stuk leven wordt (Lannoo, Tielt,2004, reeds 8e druk, vertaling in het Pools). Patiëntenzorg en –begeleiding (Acco, Leuven, 2005). Stil verdriet (Lannoo, Tielt, 2006, 2e druk). Samen met R. Clara : Palliatieve hulpverlening. Zakboekje voor professionelen (Pelckmans, Kapellen, 1995) en Palliatieve thuiszorg. Gids voor patiënten en hun begeleiders (Pelckmans, Kapellen, 1995). Patiëntenbegeleiding (1975 - bekroond met de Glaxo-prijs voor wetenschappelijke publicaties). Zwangerschap. Een familiegebeuren. (1978 - bekroond met de Henri Jaspar-prijs voor de kinderbescherming). Aarzelen aan de deur. Over zieke en ziekenhuis. (1981). Sterven van bejaarden. (1981). Eenzaam en nabij. Over omgaan met sterven. (1981). Patiëntenbegeleiding in het ziekenhuis van morgen. (1986). Zorgbehoeften van bejaarden opgenomen in acute algemene verzorgingsinstellingen (1986). Eerste opvang bij perinatale sterfte. Gedragingen en attitudes van ouders en hulpverleners (1989). Wat meer is in de mens. Over zingeving aan het ziekbed (1985, vertaling in het Pools).
15
