Preventiezakboekje welzijn op het werk 2013
Samengesteld door: ir. Roger De Gruyter Zaakvoerder RAM BVBA Consulting, training, coaching, auditing ir. Hendrik De Lange Veiligheidsingenieur ir. Luc Van Hamme Adviseur-generaal Federale overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Arbeidsinspectie (Toezicht Welzijn op het Werk) Hoofd van de regionale directies Christopher Boon Information Specialist Met dank aan: Annelies Keemink, Hugo Van Craenendonck, Zaakvoerders Humat Veiligheidsopleidingen Donald Goedheid Preventieadviseur/Veiligheidscoördinator TMB Communicate event satefy bvba Moniek Geerdens Zaakvoerder Mivera bvba Ronny Maes Hoofd IDPBW, Milieucoördinator, Philips Belgium Liesbeth Fivez, Walter Vervloet, Peter Roef, Herman Verdyck, Docoumentatiecentrum PVI.
I
Redactionele afsluitdatum: 30 juni 2012
Verantwoordelijk uitgever: Hans Suijkerbuijk Ragheno Business Park B-2800 Mechelen www.kluwer.be
[email protected] © 2012, Wolters Kluwer Belgium NV Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. D/2012/2664/615 ISBN 978-90-4653-431-1 BP/VEIZ–PI12001 II
INHOUD
PREVENTIEZAKBOEKJE WELZIJN OP HET WERK 2013
I. 1. 1.1. 1.1.1. 1.1.2. 1.1.2.1. 1.1.2.2. 1.1.3. 1.1.4. 1.1.5. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7. 1.7.1. 1.7.2. 1.8. 1.8.1. 1.8.2. 1.8.3. 1.8.4.
Kluwer
I
NIEUW IN EDITIE 2013
III
WETTEN, REGLEMENTEN, NORMEN, KEURMERKEN
1
Overzicht van reglementering Welzijnswet 96 Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB) Codex over het Welzijn op het werk Van ARAB naar Codex Structuur van Codex KB, MB en Omzendbrieven Afwijkingen van welzijnsreglementering Belgische wetgeving in voorbereiding Samenwerkingsakkoord Welzijn en Milieu – SWA 99 Wet Veiligheid van producten en diensten 94 Wet Productnormen 98 Mijncode Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI) Milieuwetgeving Wetgeving Vlaams Gewest Wetgeving Waals Gewest – Permis d’environnement (Décret 11.3.99 – BS 8.6.99) Andere reglementering i.v.m. Welzijn op het Werk Arbeidsreglement Vorming en bescherming van preventieadviseurs Ioniserende en niet-ioniserende stralingen Sectorale wetten en uitvoeringsbesluiten milieuhygiëne en productnormen
1 5 7 30 30 30 30 30 31 31 37 38 40 40 40 41 45 46 46 46 47 47 V
INHOUD
1.8.5. 1.8.6. 1.8.7. 1.8.8. 1.8.9. 1.9. 1.10. 1.11. 1.12. 1.13. 1.13.1. 1.13.2. 1.13.3. 1.13.4. 1.13.5. 1.13.6. 1.13.7. 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.3.4. 3.3.5. 3.3.6. 3.4. 3.5. 3.5.1. 3.5.2. 3.5.3.
VI
Gevaarlijke stoffen en preparaten Volksgezondheid en hygiëne – Tabaksrook Productaansprakelijkheid Reglementering op provinciaal en gemeentelijk vlak Diverse Belgische normen NBN Arbeidsongevallenverzekering Beroepsziektenvergoeding Teksten Welzijns- en Milieureglementering Europese reglementering – EG-Richtlijnen Economische dimensie Sociale dimensie Hoe komen Europese richtlijnen tot stand? Hoe wordt Europese richtlijn in Belgische nationale reglementering ingebracht? Indeling van Europese richtlijnen naar onderwerp of toepassingsdomein Raadplegen van teksten van EG-Richtlijnen Europese wetgeving in voorbereiding Normalisatie en reglementering Normalisatie-organisatie Juridische draagwijdte van Belgische normen Bekrachtigde en geregistreerde normen Europese normen in kader van Europese richtlijnen Aankoop en raadpleging van normen Keurmerken – Certificatie – Accreditatie Belang van Keurmerk – Veiligheidswaarborg Methodes om veiligheidswaarborg te verzekeren Markeringen - Keurmerken - Labels Gelijkvormigheids-kenmerken BENOR CEBEC VGS-Veiligheidsgarantie – Garantie de Sécurité GS - Geprüfte Sicherheit CE-markering Key-mark Certificatie Accreditatie Definities Belgisch accreditatiesysteem BELAC Accreditatie op internationaal vlak
47 48 48 49 52 52 52 52 53 53 53 54 55 55 56 68 68 69 72 72 73 73 75 76 76 76 77 77 78 78 78 79 79 80 80 80 81 82
Kluwer
INHOUD
4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.2. 4.4. 4.5. 5. 5.1. 5.2. 5.2.1. 5.2.2. 5.2.3. 5.2.4.
II. 1. 1.1. 1.2. 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 3. 3.1. 3.1.1. 3.1.1.1. Kluwer
Toezicht op Welzijnsreglementering Structuur van FOD WASO Toezicht Verantwoordelijkheid en Aansprakelijkheid Strafrechtelijke verantwoordelijkheid Burgerlijke aansprakelijkheid Strafsancties - Sancties - Tuchtprocedure Strafmaatregel Vervolgingsbeleid – Strafvervolging Verdere hulpmiddelen Websites, cd-rom, Software Literatuur België: Welzijnszorg – Arbeidsveiligheid – Procesveiligheid Milieu Belgische normen NBN - Europese normen EN Certificatie Europa
105 105
TAAKVERDELING IN DE ONDERNEMING
107
Werkgever - Werknemer Werkgever Werknemer Hiërarchische lijn Bestellingen, aankopen, inkopen door hiërarchische lijn Opstellen van geschreven instructies door hiërarchische lijn Vorming voor en door hiërarchische lijn Documentatie Gevaren en risico’s opsporen, preventiemaatregelen treffen Globaal preventieplan (GPP) – Jaarlijks actieplan (JAP) Diensten Preventie en Bescherming op het Werk – IDPBW en EDPBW Oprichting en samenstelling van Dienst PBW DPBW Algemeen Principes
82 82 84 86 86 87 88 89 102 102 103 103 104
107 107 108 109 112 112 113 113 114 114 114 114 114 114 VII
INHOUD
3.1.1.2. 3.1.1.3. 3.1.2. 3.1.3. 3.1.4. 3.1.4.1. 3.1.4.2. 3.1.4.3. 3.1.4.4.
3.1.4.5. 3.1.4.6. 3.1.4.7. 3.1.5. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.3.4. 3.3.5. 3.3.6. 3.3.7. 3.3.8. 3.3.8.1. 3.3.8.2. 3.3.9.
VIII
Indeling van ondernemingen en instellingen (A-B-C-D) volgens grootte en risico NACE-code: NACE-BEL 2008 Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk – IDPBW Externe Dienst voor preventie en bescherming – EDPBW Vorming preventieadviseurs Kennis over wetgeving inzake welzijn op het werk Vorming Preventieadviseur Arbeidsveiligheid Vorming Preventieadviseur-Arbeidsgeneesheer Vorming Preventieadviseur Psychosociale aspecten van het werk en van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Vorming Preventieadviseur Ergonomie Vorming Preventieadviseur Arbeidshygiëne Bijscholing preventieadviseurs Bescherming van preventieadviseur Rol en bevoegdheid van diensten PBW – IDPBW en EDPBW Rol en bevoegdheid van Interne Dienst PBW – IDPBW Rol en bevoegdheid van Externe Dienst PBW – EDPBW Opdrachten en taken van Diensten PBW – IDPBW en EDPBW Definities en algemene principes Opdrachten en taken van Diensten PBW – IDPBW en EDPBW Taakverdeling Interne en Externe Diensten PBW Samenwerking Interne en Externe Diensten PBW Taken van Interne Dienst PBW in verband met Comité PBW Taken van Diensten PBW in verband met Dynamisch Risico-beheersingssysteem – DRBS Maandverslag van Interne Dienst PBW – IDPBW Jaarverslag van Diensten PBW Jaarverslag IDPBW Jaarverslag EDPBW Opdrachten voor werkgever, waarbij Diensten PBW kunnen betrokken worden
115 123 123 131 139 140 140 141
141 142 142 143 143 146 146 148 148 148 149 150 150 151 159 160 161 161 162 162
Kluwer
INHOUD
3.4. 4. 4.1. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.3. 4.4. 4.4.1. 4.4.2. 4.4.3. 4.4.4. 4.4.5. 4.4.6.
4.4.7. 4.4.8. 4.5. 4.5.1. 4.5.2. 4.5.3. 4.5.4. 4.5.5. 4.6. 4.7. 5. 5.1. Kluwer
Andere actoren, betrokkenen bij werking van Diensten PBW Organisatie van het gezondheidstoezicht Afdeling Medisch Toezicht van Dienst PBW Gezondheidstoezicht van werknemers – Gezondheidsbewaking (vroeger: medisch toezicht) Doel van gezondheidstoezicht (Codex, T.I, H.IV, art. 3) Verplicht gezondheidstoezicht (Codex, T.I, H.IV, art. 4) Praktische modaliteiten Preventieve handelingen in kader van gezondheidstoezicht Voorafgaande gezondheidsbeoordeling (medisch onderzoek) Periodieke gezondheidsbeoordeling (medisch onderzoek) Bezoek voorafgaand aan werkhervatting – Gezondheidsbeoordeling bij werkhervatting Spontane raadpleging Voortgezet gezondheidstoezicht Gezondheidsbeoordeling van definitief arbeidsongeschikte werknemer met oog op reïntegratie Uitbreiding van gezondheidstoezicht Inentingen en tuberculinetest Beslissing van PreventieadviseurArbeidsgeneesheer Formulier voor gezondheidsbeoordeling (Codex, T.I, H.IV, art. 54.) Overlegprocedure (Codex, T.I, H.IV, art. 59 tot 63) Beroepsprocedure (Codex, T.I, H.IV, art. 64 tot 69) Tussentijdse tewerkstelling tijdens overleg- en beroepsprocedures (Codex, T.I, H.IV, art. 70) Gevolgen van definitieve beslissing van arbeidsgeneesheer Gezondheidsdossier Situering van Bedrijfsgezondheidszorg in Gezondheidszorg Comité voor preventie en bescherming op het werk – Comité PBW Oprichting en samenstelling van Comité PBW
162 162 162 163 163 163 166 167 170 170 171 171 174
174 175 175 175 175 176 176 177 177 178 179 179 181 IX
INHOUD
5.2. 5.3. 5.3.1. 5.3.2. 5.3.3. 5.3.4. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. 5.7.1. 5.7.2. 5.7.3. 5.7.4. 5.7.5. 5.8. 5.9. 5.10. 5.10.1. 5.10.2. 6. 6.1. 6.2. 6.2.1. 6.2.2. 6.3. 7. 8. 9.
X
Opdrachten, taken en bevoegdheden van Comité PBW Informatie voor Comité PBW Documentatie door werkgever samengesteld Door werkgever door te geven aan Comité PBW of ter inzage Informatie door onderzoek ter plaatse en door andere contacten Milieu-informatie voor Comité PBW Advies van Comité PBW - Advies CPBW Voorafgaand akkoord van Comité PBW Toezicht vanwege Comité PBW Werking van Comité PBW Huishoudelijk reglement van Comité PBW Vergaderingen van Comité PBW Voorvergaderingen Comité PBW Planning van regelmatig terugkerende Comité PBW-agendapunten Gevolgen te geven aan advies van Comité PBW Syndicale delegatie – Vakbondsafvaardiging Rechtstreekse participatie van werknemers Opdrachten van ondernemingsraad, overgenomen door Comité PBW Ondernemingsraad Opdrachten van ondernemingsraad die aan Comité PBW kunnen toegekend worden Externe Diensten voor Technische Controle op de werkplaats – EDTC en Erkende Organismen Praktische werking van Externe Dienst TC en Erkend Organisme Reglementaire controles, keuringen en inspecties Wat moet worden gecontroleerd en wanneer? Hoe opvolgen? Externe Diensten voor Technische Controle en Externe Organismen Veiligheidsadviseur vervoer gevaarlijke goederen - VAVGG Controlearts – Arts-scheidsrechter voor bepaling arbeidsongeschiktheid Externe deskundige voor onderzoek ernstige ongevallen
182 184 184 184 185 188 189 192 193 193 193 195 197 197 198 199 199 200 200 200 204 205 206 206 206 207 207 222 223
Kluwer
INHOUD
10. 10.1. 10.2. 10.2.1. 10.2.2. 10.2.3.
10.4.6.
Verdere hulpmiddelen Websites – Cd-roms – Software Literatuur Algemeen Diensten PBW - Milieucoördinator Gezondheidstoezicht – Arbeidsgeneeskunde – Bedrijfsgezondheidszorg Comité PBW Voorkomingsbeleid – Dynamisch Risicobeheersingssysteem Diensten, organisaties, instanties (adressen zie XII) Opleiding, voorlichting, vorming (zie XIII) Vorming van leden van Comité PBW (zie XIII, 1.1.) Basisvorming veiligheidskunde (Welzijn op het Werk) (zie XIII, 1.2.) Aanvullende vorming preventieadviseurs niveau I (zie XIII, 1.3.) (opgelegd aan preventieadviseurs) Aanvullende vorming preventieadviseurs niveau II (zie XIII, 1.4.) (opgelegd aan preventieadviseurs) Aanvullende vorming preventieadviseurs overgangsniveau (zie XIII, 1.5.) (opgelegd aan preventieadviseurs) Vorming van de hiërarchische lijn (zie XIII, 1.7.)
III.
GEVAREN, RISICO’S EN PREVENTIE
229
1. 1.1. 1.2.
Omschrijving van enkele begrippen Gevaar - Risico - Schade - Preventie Veiligheid – Veilig/Gevaarlijk product – Veilige/Gevaarlijke dienst Ergonomie Arbeidshygiëne - Bedrijfshygiëne - Industriële Hygiëne Kwaliteitszorg – Veiligheidszorg – Milieuzorg – KVM-zorg Responsible Care – Duurzaam ondernemen Responsible Care Duurzaam ondernemen Aard van schade, schadegevallen Menselijke schade
229 229
10.2.4. 10.2.5. 10.3. 10.4. 10.4.1. 10.4.2. 10.4.3. 10.4.4. 10.4.5.
1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.6.1. 1.6.2. 2. 2.1. Kluwer
224 224 224 224 224 225 225 226 226 227 227 227 227 227
227 227
230 231 233 233 234 234 236 236 236 XI
INHOUD
2.1.1. 2.1.1.1. 2.1.1.2. 2.1.1.3.
2.1.1.4. 2.1.1.5. 2.1.1.6. 2.1.1.7. 2.1.1.8. 2.1.1.9. 2.1.1.10. 2.1.1.11. 2.1.1.12. 2.1.1.13. 2.1.1.14. 2.1.2. 2.1.2.1. 2.1.2.2. 2.1.2.3. 2.1.2.4. 2.1.2.5. 2.1.2.6. 2.1.2.7. 2.1.2.8. 2.2. 2.3. 2.4. 3. 3.1.
XII
Lichamelijke verwonding (of acute lichamelijke schade) Definitie van ongeval Definitie van arbeidsongeval – Ongeval op de arbeidsweg Definitie van zwaar ongeval (ZO) - ernstig arbeidsongeval (EAO) - zeer ernstig arbeidsongeval (ZEAO) Soorten letselongevallen Frequentiegraad – Fg en Ernstgraad – Eg Ongevallensteekkaart Schadeloosstelling van slachtoffer van arbeidsongeval Aangifte van arbeidsongeval aan verzekeraar Kennisgeving van Zeer Ernstig Arbeidsongeval (ZEAO) aan arbeidsinspectie Fonds voor Arbeidsongevallen – FAO Arbeidsongevallenverzekeraars Arbeidsongevallenonderzoek Verzwaard risico Technologisch ongeval en grote technologische ramp Gezondheidsschade (lichamelijk of mentaal) Definitie van gezondheid Belastbaarheid – Belasting Definitie van beroepsziekte Lijst van beroepsziekten Schadeloosstelling van slachtoffer van beroepsziekte Aangifte van beroepsziekte bij Fonds voor de Beroepsziekten – FBZ Aanvraag om schadeloosstelling wegens beroepsziekte Fonds voor de Beroepsziekten Materiële of stoffelijke schade Schade voor milieu Functieverstoring – MUOPO – Bijna-ongevallen – Schierongevallen Preventie – Voorkoming – Risicobeheersing Systematische aanpak Dynamisch Risicobeheersingssysteem – DRBS
236 236 237
239 239 240 240 241 241 244 248 248 248 261 264 265 265 267 268 268 269 269 270 271 271 272 272 273 273
Kluwer
INHOUD
3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. 3.1.3.1. 3.1.3.2. 3.1.3.3. 3.1.4. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.2.4. 3.2.5. 3.2.6. 3.2.7. 3.2.8. 3.2.9. 3.2.10. 3.2.11. 3.2.12. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 5.
Kluwer
Domeinen, principes en actiegebieden van dynamisch risicobeheersingssysteem – DRBS Inhoud van dynamisch risicobeheersingssysteem – DRBS Gevarenidentificatie – Risicoanalyse, Risicoinventarisatie en Risico-evaluatie – RIE Gevaren identificeren – Gevaren opsporen Vaststellen en nader bepalen van risico’s – Blootgestelden identificeren Risico-evaluatie – Risicobeoordeling Preventiemaatregelen Voorbeelden van methoden en technieken voor risicoanalyse Gebruik van controlelijsten of checklists Taakanalyse of jobanalyse Werkpostanalyse, arbeidspostanalyse Participatieve Risicoanalyse – PRA Observatiemethoden en -technieken Bevragingsmethoden en beoordelingsschalen Feitenboomanalyse – FAM – Oorzakenboomanalyse Analyse volgens Dominomodel Doorlichting (Audit) Veiligheid, Gezondheid, Welzijn, Hygiëne, Milieu Mathematische risico-evaluatie – Kwantitatieve RIE Laatste Minuut Risico Analyse - LMRA Methoden voor risicobeoordeling: ISO 31010 Globaal Preventieplan - GPP Jaarlijks actieplan – JAP Managementsystemen – Zorgsystemen Kosten en baten van preventiemaatregelen Aankoopprocedure – Codex – ARAB – Drie groene lichten Risicobeheersing vóór bestelling Risicobeheersing bij levering: attest van leverancier Risicobeheersing vóór indienststelling Vereenvoudigde inkoopprocedure-bestelprocedure Blootstelling uitsluiten of beperken
276 276 279 280 284 284 285 287 287 292 295 300 301 301 302 302 302 308 311 311 312 312 320 323 324 325 326 326 327 328
XIII
INHOUD
6. 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. 6.6. 7. 7.1. 7.2. 7.3. 7.3.1. 7.3.2. 7.3.3. 8. 9. 9.1. 9.2. 9.3. 9.4. 9.5. 9.6. 9.7. 9.7.1. 9.7.1.1. 9.7.1.2. 9.7.1.3. 9.7.2. 9.7.2.1. 9.7.2.2. 9.7.2.3. 9.7.2.4. 9.8. 9.8.1.
XIV
Signaleren van restrisico’s – Veiligheids- en gezondheidssignalering Veiligheidssignalering en veiligheidstekens Kleurcode voor gascilinders – ogieven Pijpleidingen en buizen Grootte van signaleringsborden Signaal- en waarschuwingslichten – Lichtsignalen Etikettering chemische stoffen en mengsels Onthaal, instructies, opleiding, vorming, training Onthaal en begeleiding van nieuwe werknemer Opleiding Instructies Geschreven instructies – Gebruiksaanwijzing Opstellen van instructies voor werknemers Hulpmiddelen voor opstellen van instructies Gedragsbeïnvloeding, veiligheidspromotie Persoonlijke beschermingsmiddelen – PBM Definities en beginselen voor gebruik Aankoop PBM’s Markering op PBM of op verpakking Persoonlijke hoofdbescherming Persoonlijke gehoorbescherming Persoonlijke oog- en gelaatsbescherming Persoonlijke bescherming van ademhalingswegen Omgevingsafhankelijke middelen Stoffiltersystemen Gas- en dampfiltersystemen Gecombineerde gas-, damp- en stoffiltersystemen Omgevingsonafhankelijke middelen (zie Figuur III.10.) Niet-autonome toestellen met toevoer van verse lucht Niet-autonome toestellen met toevoer van perslucht Autonome toestellen met open kringloop (met persluchtvoorraad - EN 137) Autonome toestellen met gesloten kringloop met zuurstofvoorraad - EN 145 Persoonlijke hand- en armbescherming Algemeen
329 329 333 333 334 334 335 335 335 336 343 343 349 349 350 351 351 354 356 357 357 357 360 363 363 364 364 364 364 365 365 368 368 368
Kluwer
INHOUD
9.8.2. 9.8.3. 9.8.4. 9.8.5. 9.8.6. 9.8.7. 9.9. 9.10. 9.11. 9.12. 9.13. 9.14. 9.14.1. 9.14.2. 9.14.3. 10. 11. 11.1. 11.1.1. 11.1.2.
11.1.3. 11.1.4. 11.1.5. 11.2. 11.3. 11.4. 11.5. 12.
Kluwer
Beschermingshandschoen tegen mechanische risico’s: EN 388 Beschermingshandschoen tegen chemicaliën en micro-organismen: EN 374 Beschermingshandschoen tegen thermische risico’s (hitte en/of vuur): EN 407 Beschermingshandschoen tegen koude (geleidings- en contactkoude): EN 511 Beschermingshandschoen tegen ioniserende straling en radioactieve contaminatie: EN 421 Andere beschermingshandschoenen Persoonlijke voet- en beenbescherming Persoonlijke huidbescherming Persoonlijke bescherming van romp en buikstreek Persoonlijke bescherming van gehele lichaam Persoonlijke bescherming tegen vallen Persoonlijke werkkledij Persoonlijke beschermende kledij – Veiligheidskledij Persoonlijke bescherming tegen ioniserende straling Persoonlijke kledij met signaalfunctie Gevolgen van schade beperken – Noodplanning Verdere hulpmiddelen Literatuur Algemeen – Management – DRBS Methodes en technieken – Gevarenidentificatie – Risicobepaling – Risk Assessment – Risicobeoordeling – Risico-evaluatie – Auditing Praktijkgidsen Persoonlijke beschermingsmiddelen – PBM Eerste hulp Diensten, organisaties, instanties Opleiding, voorlichting, vorming Audiovisuele middelen – video, film, dia, software, websites Apps Figuren
369 369 371 371 372 372 372 375 375 376 376 378 379 381 382 382 386 386 386
387 389 390 390 390 390 390 390 393
XV
INHOUD
IV.
BRAND EN EXPLOSIE
411
1. 2. 3. 3.1. 3.2.
Aard van gevaren en risico’s Statistieken Definities, grootheden Brandbaarheid (niet-brandbaarheid) Vuurdriehoek en -vijfhoek of Branddriehoek en -vijfhoek Zelfontbrandingstemperatuur – Ontstekingstemperatuur Vlampunt – Ontvlammingstemperatuur Ontvlambaarheid Explosiegrenzen Explosieve atmosfeer Indeling in Ex-zones – ATEX Bescherming van werknemers in explosieve omgevingen Materieel voor plaatsen met explosiegevaar Brandklassen Brandweerstand Rf - Brandwerendheid Reactie bij brand van bouwmaterialen Vlamvoortplanting Vuurvergunning – Warmwerkvergunning Preventie van brand en explosie Systematische aanpak Bouwtechnische en technische maatregelen Enkele belangrijke begrippen m.b.t. reglementaire bepalingen (Bron: Basisnormen, zie Tabel IV.10. Reglementering brandveiligheid) Gebouw Compartiment Technisch lokaal of technische ruimte Stookplaatsen Organisatorische maatregelen Beperking van schade bij brand of explosie Intern noodplan Melding – Detectie van beginnende brand Waarschuwing en alarm bij brand Evacuatie (ontruiming) Signalisering van vluchtwegen Veiligheidsverlichting – Noodverlichting Brandbestrijding
411 412 412 412
3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.7.1. 3.7.2. 3.7.3. 3.8. 3.9. 3.10. 3.11. 3.12. 4. 4.1. 4.1.1. 4.1.2.
4.1.2.1. 4.1.2.2. 4.1.2.3. 4.1.2.4. 4.1.3. 4.1.4. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.3. 4.2.4. 4.2.5. 4.2.6. XVI
412 413 416 417 417 418 418 420 422 423 423 425 427 427 428 428 428
429 429 429 430 430 430 431 431 431 431 432 437 437 439 Kluwer
INHOUD
4.2.6.1. 4.2.6.2.
5.3. 5.4. 5.5. 5.6.
Organisatie van brandbestrijding: Brandblusmateriaal - Materiaal voor brandbestrijding Blusmiddelen voor eerste interventie Andere benodigdheden voor brandbestrijding Aansprakelijkheidsverzekering Brand Verdere hulpmiddelen Literatuur Diensten, organisaties, instanties (adressen in XII.1) Opleiding, voorlichting, vorming Audiovisuele middelen – video, film, dia Websites Apps
V.
ELEKTRICITEIT
447
1. 2. 2.1. 2.1.1. 2.1.2. 2.1.3. 2.1.4. 2.1.5. 2.2. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7.
Inleiding Gevaren en risico’s door elektriciteit Elektrocutie - Elektrisatie Grootte van stroomsterkte Duur van stroomdoorgang Frequentie van de elektrische stroom De weg die de stroom volgt in het lichaam Wie wordt slachtoffer van elektrocutie? Brand en explosie Definities, grootheden, eenheden Aardingsinstallatie Aardverbindingen Absolute conventionele grensspanning UL Automatische schakelaar Automatische differentieelschakelaar Beschermingsgeleider (AREI, art. 70) Beschermingsgraad IPXX van het elektrisch materieel (AREI, art. 29, art. 226, art. 227) Bevoegde personen, bekwaamheid van personen, BA4/BA5 Elektromagnetische compatibiliteit (EMC) Equipotentiaalverbinding (AREI, art. 72) Klasse van elektrisch materieel Nominale stroomsterkte Rechtstreekse en onrechtstreekse aanraking
447 448 449 449 450 451 452 452 453 453 453 453 454 454 455 455
4.2.6.3. 4.2.6.4. 4.3. 5. 5.1. 5.2.
3.8. 3.9. 3.10. 3.11. 3.12. 3.13. Kluwer
439 440 441 444 444 444 444 445 446 446 446 446
456 457 460 460 460 461 461 XVII
INHOUD
3.14. 3.15. 3.16. 3.17. 3.18. 3.19. 4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.2. 4.4. 4.5. 4.6. 5. 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 6.
VI. 1. 2. 2.1. 2.1.1. 2.1.2. 2.1.3. 2.1.4.
2.1.5.
XVIII
Smeltzekering of Smeltveiligheid Spanningsgebieden Uitwendige invloeden Veiligheidswaarborg Werken buiten spanning - Werken onder spanning Zeer lage veiligheidsspanning – ZLVS Preventiemaatregelen Bescherming tegen rechtstreeks contact Bescherming tegen onrechtstreeks contact Statische elektriciteit Gevaar en risico Preventie Preventiemaatregelen bij werken aan elektrische installaties (Periodieke) controle van elektrische installaties Signalering Voorschriften voor elektrische installaties en materiaal AREI Laagspanningsrichtlijn van de Europese Unie Elektromagnetische compatibiliteit – EMC Explosieveilig elektrisch materiaal CE-Markering Naslag
PRODUCTEN EN AGENTIA MET GEVAARLIJKE EIGENSCHAPPEN Aard van de risico’s Reglementering De instelling en de werking van de interne markt (art. 114): overgang naar REACH en CLP Richtlijn 67/548/EEG betreffende de identificatie van stoffen Richtlijn 1999/45/EG betreffende de identificatie van preparaten Richtlijn 76/769/EEG betreffende het op de markt brengen en het gebruik van gevaarlijke stoffen en preparaten Verordening (EEG) nr. 793/93 inzake de beoordeling en de beperking van de risico's van bestaande stoffen
461 464 464 464 466 468 468 468 469 469 469 470 470 471 472 473 473 473 473 474 474 474
477 477 477 478 478 478
479
479 Kluwer
INHOUD
2.2. 2.3. 2.4. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.9. 3.9.1. 3.9.2. 3.9.3. 3.9.4. 3.10. 3.11. 3.12. 3.13. 3.14. 3.15. 3.16. 3.17. 3.18. 3.19. 3.20. 3.21. 3.22. 3.23. 3.24. 3.25. 3.26. 3.27. 3.28. 3.29. 3.30. 3.31.
Kluwer
REACH CLP De veiligheid en de gezondheid van de werknemers (art. 153) Definities Acute toxiciteit Bijtend product (Corrosief product) Biocide Biologisch agens Chemisch agens Concentraties Dosis Emissiejaarverslag Grenswaarde – Toelaatbare limietwaarde Belgische grenswaarden op de arbeidsplaats Andere grenswaarden arbeidsplaats Biologische blootstellingsindexen – BEI (ACGIH) Europa – EG-Richtlijn 98/24/EG, Chemische Agentia Identificatienummer Irriterend product Kankerverwekkend of carcinogeen product Milieugevaarlijk product (Ecotoxisch product) Milieuvergunning Milieueffectrapport – MER Mutageen product Ontplofbaar product Ontvlambaar product Oxiderend product Schadelijk product Sensibiliserend product Stof, preparaat (mengsel) Teratogene product – Reprotoxische product Toxisch Veiligheidsinformatieblad – MSDS Veiligheidsrapport Vergiftig product (Giftig product) – Giftig afval Vergunningen Zeer licht ontvlambaar product Zeer vergiftig product (zeer giftig product) Zwaar ongeval – Seveso-Richtlijn
479 481 482 482 483 483 485 485 486 486 487 487 487 488 488 489 489 489 492 492 493 493 494 505 510 510 511 511 512 513 513 513 513 514 514 515 515 515 516
XIX
INHOUD
4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.1.1. 4.3.1.2. 4.3.1.3. 4.3.1.4. 4.3.2. 4.3.2.1. 4.3.2.2. 4.3.2.3. 4.3.2.4. 4.3.2.5. 4.3.3. 4.3.4. 4.3.4.1.
4.3.4.2. 4.3.4.3. 4.3.4.4.
4.3.5. 4.3.6. 4.3.6.1. 4.3.6.2. 4.3.6.3. 4.3.7. 4.3.7.1. 4.3.7.2. 4.3.7.3. 4.3.8. 4.3.9. XX
Voorkoming van schade door PAGE’s Gevaren en risico’s van PAGE’s identificeren en evalueren Hoe gevaren en risico’s van PAGE’s bepalen en evalueren? Risico’s aanpakken Reglementering Overzicht wetgeving Seveso-Richtlijn Opslag van PAGE Transport van PAGE’s Vervanging van PAGE’s door minder gevaarlijke producten Verboden producten Producten met beperkingen op gebruik Kankerverwekkende (Carcinogene) of mutagene agentia Asbest Biologische agentia Afzuiging en ventilatie op de arbeidsplaats Grenswaarden voor concentraties van bepaalde stoffen in de werkplaatsatmosfeer – arbeidsplaats Belgische reglementering – Lijst in Tabellen VI.13. Blootstelling chemische agentia en VI.14. Grenswaarden voor blootstelling Beoordeling van blootstelling en meetstrategie Meetmethoden, laboratoria Belgische lijst van grenswaarden – Tabellen VI.13. Blootstelling chemische agentia en VI.14. Grenswaarden voor blootstelling Persoonlijke beschermingsmiddelen – PBM Etikettering en signalering Etikettering op basis van EG-richtlijnen 67/548/EEG en 1999/45/EG Etiket volgens GHS Signalering op de werkplaats Informatie voor gebruikers Informatie voor professionele gebruikers – MSDS Informatie voor werknemers Informatie aan het antigifcentrum Afval Transport van PAGE’s
516 516 520 521 521 521 521 526 527 527 527 528 529 530 531 534 535
535 535 537
537 573 574 574 575 576 577 577 578 580 580 584
Kluwer
INHOUD
5. 5.1. 5.1.1. 5.1.2. 5.1.3. 5.1.4.
Naslag Literatuur i.v.m. PAGE’s Gegevens, karakteristieken van PAGE – Risico’s en voorkomingsmaatregelen – algemeen In verband met grenswaarden – limietwaarden Verluchting, afzuiging Transport van gevaarlijke goederen
584 585 586 586
VII.
ARBEIDSMIDDELEN
587
1. 2.
Arbeidsmiddelen en hun risico’s Belgische reglementering inzake arbeidsmiddelen (inclusief machines) Ontwerp en constructie – in de handel brengen van machines Gebruik van arbeidsmiddelen – Codex, T.VI Algemene principes Aankoop machines met CE-markering Normalisatie Veiligheid en ergonomie aan machines en installaties Risicobeoordeling Overbrengingsorganen Bewerkingszone Overzicht van technische veiligheidsvoorzieningen (collectieve beschermingsmiddelen) Vast scherm Beweegbaar scherm met vergrendeling (beweegbaar scherm met positieve koppeling) Hand- of lichaamafwijzer Automatische afscherming Stopbeveiliging (materieel of immaterieel) Dubbele handbediening Sleutelvergrendeling Automatische of half-automatische voeding Tangen of hulpmiddelen Bedieningsmiddelen Ergonomisch ontwerp van bedieningsmiddelen Voorbeelden van bedieningsmiddelen en specifieke eisen Hoofdschakelaar en noodstopinrichting Hoofdschakelaar
587
2.1. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.3. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.3.1. 3.3.1.1. 3.3.1.2. 3.3.1.3. 3.3.1.4. 3.3.1.5. 3.3.1.6. 3.3.1.7. 3.3.1.8. 3.3.1.9. 3.4. 3.4.1. 3.4.2. 3.5. 3.5.1. Kluwer
584 584
595 596 597 597 599 600 600 603 604 604 605 605 605 605 605 606 606 606 607 607 607 608 611 612 612 XXI
INHOUD
3.5.2. 3.6. 3.6.1. 3.6.2. 3.7. 3.8. 3.8.1. 3.8.2.
613 615 616 616 617 617 618
3.8.6. 4. 4.1.
Noodstopinrichting Signaleringssystemen en informatieverschaffers Alarmsignalen Kleuren als informatieverschaffer Energietoeleveringssystemen (leidingen,...) Veiligheidsafstanden en minimumafstanden Veiligheidsafstanden voor het reiken in de hoogte Veiligheidsafstanden voor het reiken over een hindernis Veiligheidsafstanden voor het reiken in een recipiënt Veiligheidsafstanden voor het reiken rond of langs een hindernis Veiligheidsafstanden voor het reiken doorheen een opening Veiligheidsafstanden bij knelpunt Naslag Literatuur
VIII.
INTERN TRANSPORT
625
1. 2. 3. 4. 4.1. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.2.1. 4.2.2.2. 4.2.2.3. 4.2.2.4. 4.2.2.5. 4.2.2.6.
Definitie – Aard van het risico Statistieken Definities, grootheden Beheersing van beroepsrisico’s Risicoanalyse Risico’s aanpakken Reglementering toepassen Manueel transport Manueel hanteren van lasten Stappenplan ‘Manueel hanteren van lasten’ Evaluatiemethodes voor tillen Tillen van lasten: principe en techniek Trekken en duwen Methoden voor het bepalen van houdingen en bewegingen Transport met hefwerktuigen Constructie van hefwerktuigen Aankoop en gebruik van hefwerktuigen (zie ook VIII.) Opleiding heftruckbestuurder Rijwegen en infrastructuur
625 625 626 629 629 629 629 633 634 635 635 638 639
3.8.3. 3.8.4. 3.8.5.
4.2.3. 4.2.3.1. 4.2.3.2. 4.2.3.3. 4.2.4. XXII
618 621 621 621 622 622 622
640 642 642 643 643 643 Kluwer
INHOUD
4.2.5. 4.2.5.1. 4.2.5.2. 4.2.5.3. 4.2.5.4. 4.2.5.5. 4.2.6. 5.
IX. 0. 1. 2. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.9. 3.10. 3.11. 3.12. 3.13. 4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. Kluwer
Aanslaan van lasten – Aanslagmateriaal – Hefhulpstukken Markering van hijs- en hefgereedschappen (KB 12.8.08-Machines, bijlage I, punt 4) Veilige Werkbelasting (VWB) – Toegelaten Werkbelasting van aanslagmateriaal Hijsband Bijkomende aanbevelingen en regels voor het aanslaan van lasten Hand- en armseinen bij werken met hijs- en hefwerktuigen Gemotoriseerde transportwerktuigen Naslag
KLIMAAT EN THERMISCHE OMGEVINGSFACTOREN Voorafgaande bemerking Inleiding Aard van de risico’s Definities, grootheden, eenheden Conductie (geleiding) Convectie Klimaat – Klimaatindex Luchtstroomsnelheid Windsnelheid - Windkracht Relatieve vochtigheid Thermische straling – Warmtestraling Temperatuur (actiewaarden) Verdamping - Evaporatie Vochtigheidsgraad Warmte-uitwisseling Weerfasen van het bouwbedrijf Wintertypes van het wegenbulletin Preventie (systematische aanpak) Risicoanalyse Programma met technische en organisatorische maatregelen Verplichte maatregelen bij overmatige warmte en koude Gezondheidstoezicht Bijzonder gevoelige risicogroepen
646 646 647 647 647 647 648 650
651 651 651 651 654 654 654 654 654 657 657 658 658 660 660 660 660 660 662 662 666 667 668 668 XXIII
INHOUD
4.6. 5. 6. 6.1. 6.2. 6.3.
Voorlichting en opleiding werknemers Normalisatie Verdere hulpmiddelen Literatuur Websites Apps
671 672 672 672 672 673
X.
LAWAAI EN TRILLINGEN
675
1. 1.1. 1.2. 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 1.2.4. 1.2.5.
Lawaai Aard van de risico’s Definities, grootheden, eenheden Absorptie Audiometrie dB(A) – dB(B) – dB(C) – dB(D) Decibel (afgekort dB) Equivalent continu geluidsdrukniveau Leq in dB(A) Frequentie in hertz (Hz) Frequentieanalyse, octaafband, 1/3-octaafband Gehoorbeschadiging – Lawaaidoofheid Gehoororgaan Geluidsdrukniveau, geluidssterkte (uitgedrukt in decibel of dB) Geluidsdrukniveaumeter Geluidsisolatie Geluidsramingsindex NR Gevoeligheid van gehoor Lawaaibestrijdingsprogramma Lawaaikaart – Geluidskartering Omkapseling Persoonlijke blootstelling (dagelijks - wekelijks) Grenswaarde Preventie (systematische aanpak) Gevaren en risico’s bepalen (inventariseren en evalueren): RIE Geluidsmetingen Grenswaarden inzake comfort en hinder Grenswaarden en actiewaarden Risico’s behandelen Reglementering toepassen Gevaren en risico’s uitschakelen
675 675 676 676 678 678 678
1.2.6. 1.2.7. 1.2.8. 1.2.9. 1.2.10. 1.2.11. 1.2.12. 1.2.13. 1.2.14. 1.2.15. 1.2.16. 1.2.17. 1.2.18. 1.3. 1.3.1. 1.3.1.1. 1.3.1.2. 1.3.1.3. 1.3.2. 1.3.2.1. 1.3.2.2. XXIV
680 680 680 681 682 682 682 683 684 684 685 685 685 686 686 686 687 688 688 693 693 696 Kluwer
INHOUD
1.3.2.3. 1.3.2.4. 2. 2.1. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.2.3. 2.2.4. 2.2.5. 2.3. 2.3.1. 2.3.2. 2.3.2.1. 3. 3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.3. 3.4. 3.5.
XI.
1. 1.1. 1.1.1. 1.1.1.1. 1.1.1.2. 1.1.1.3. 1.1.2. 1.1.3. Kluwer
Gevaren en risico’s van lawaai beperken Gevolgen beperken: gezondheidsbeoordeling Trillingen Aard van gevaren en risico’s Definities, grootheden, eenheden Beoordelingsgrootheden Grens- en actiewaarden Mechanische trilling Ontdreuning Trillingsisolatie Preventie Gevaren en risico’s bepalen en beoordelen (RIE) Gevaren en risico’s behandelen Reglementering toepassen Verdere hulpmiddelen Literatuur Lawaai Trillingen Diensten, organisaties, instanties (adressen in XII, 1.) Algemeen Laboratoria – Ambtenaren Opleiding, voorlichting, vorming Audiovisuele middelen - video, film, dia Apps
SPECIFIEKE RISICOVELDEN SPECIFIEKE WERKZAAMHEDEN EN ARBEIDSPLAATSEN, SPECIFIEKE WERKNEMERS – SPECIFIEKE RISICOGROEPEN Specifieke risicovelden Elektromagnetische straling – Algemeen Verlichting Definities Gevaren en risico’s Preventiemaatregelen Nucleaire risico’s – Ioniserende straling – Stralingsbescherming Radiogolven en microgolven
698 701 702 702 702 702 703 703 703 704 704 704 705 705 706 706 706 707 708 708 708 708 709 709
711 711 711 712 712 713 714 718 719 XXV
INHOUD
1.1.4. 1.1.5. 1.1.6. 1.1.6.1. 1.1.6.2. 1.1.6.3. 1.2. 2. 2.1. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.9. 2.10. 3. 3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.4. 3.4.1. 3.4.2. 3.4.3. 3.4.3.1. 3.4.3.2.
XXVI
Infrarode straling - IR-straling Ultraviolette straling – UV-straling Lasers Definities Gevaar en risico van lasers Preventiemaatregelen bij lasers Andere stralingen Specifieke werken en arbeidsplaatsen Arbeidsplaatsen Beeldschermwerk – Computerwerk Gevaren van beeldschermwerk Preventiemaatregelen bij beeldschermwerk Hyperbare omgeving – werken in overdruk Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen – TMB Opslagplaatsen voor ontvlambare vloeistoffen Besloten ruimten Ruimtes met risico explosieve atmosfeer Werken in de hoogte – Risico voor vallen Andere specifieke werken en arbeidsplaatsen (Bedrijfs)evenementen Specifieke werknemers – Risicogroepen Afgezonderd tewerkgestelde werknemers Gevaren en risico’s Preventiemaatregelen Jonge werknemers Specifieke gevaren van en risico’s voor jonge werknemers Preventiemaatregelen – jongeren op het werk Student-werknemers – Jobstudenten Gevaren van en risico’s voor student-werknemers Preventiemaatregelen voor student-werknemers Werken met derden: onderaanneming – contractors – aannemers Gevaren en risico’s bij werken met aannemers/ contractors Preventiemaatregelen bij werken met aannemers/ contractors Overzicht van belangrijkste aanbevelingen en wettelijke verplichtingen Definities Principes samenwerking en cascade van verantwoordelijkheid
720 722 722 722 723 725 726 728 728 729 729 730 731 732 736 737 739 739 740 741 745 745 749 749 750 750 752 757 757 760 761 761 762 762 762 763 Kluwer
INHOUD
3.4.3.3. 3.4.3.4. 3.4.3.5. 3.4.3.6. 3.4.3.7. 3.5. 3.5.1. 3.5.2. 3.6. 3.6.1. 3.6.2. 3.6.2.1. 3.6.2.2. 3.6.2.3. 3.7. 3.8.
3.9. 3.10. 3.11. 4. 4.1. 4.1.1. 4.1.2. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.2.1. 4.2.2.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.2. 4.4. 4.4.1. 4.4.2. 4.5.
Kluwer
Bijkomende verplichtingen van werkgeveropdrachtgever Bijkomende verplichtingen van aannemer/ contractor en onderaannemer Bijkomende aanbevelingen voor werken met aannemers/contractors Coördinatie van veiligheid op bouwplaatsen Beoordeling van VGM-inspanningen van derden Uitzendarbeid – Interims Gevaren en risico’s bij uitzendarbeid Preventiemaatregelen bij uitzendarbeid Zwangere werkneemsters Gevaren en risico’s Preventiemaatregelen RIE ‘zwangere werkneemsters’ Wetgeving moederschapsbescherming Moederschapsbescherming (Codex, T.VIII, H.I) Stagiairs Tewerkstelling van verschillende werkgevers op eenzelfde arbeidsplaats of aanpalende of naburige arbeidsplaatsen Nachtarbeid en ploegenarbeid Huisarbeid en telewerk Personen met handicap Specifieke risico’s Stress Definities Preventiemaatregelen stress Roken op het werk Gevaren en risico’s Gevaren en risico’s beheersen Reglementering toepassen Preventiemaatregelen Woon-werkverkeer - Mobiliteit Gevaren en risico’s Preventiemaatregelen Geweld en pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Wetgeving Preventie Alcohol en Drugs op het werk
765 765 765 768 768 770 771 771 777 777 777 777 778 778 780
785 785 786 787 788 788 788 790 792 792 792 792 793 794 794 794 796 796 799 800
XXVII
INHOUD
4.6.
5.2.1. 5.2.2. 5.2.3. 5.2.4. 5.2.5. 5.2.6. 5.3. 5.4.
Overbelastingsletsels – Spier-Pees-Bot-Letsels – SPBL Verdere hulpmiddelen Literatuur Specifieke risicovelden Specifieke werken en arbeidsplaatsen Specifieke werknemers – Risicogroepen Specifieke risico’s Diensten, organisaties, instanties (adressen zie XII, 1.) Onderaanneming - Contractors Uitzendarbeid Interims Stress Roken op het werk Woon-werkverkeer Ongewenste seksuele intimiteiten op het werk Websites Apps
XII.
EXTERNE ORGANISATIES
809
1. 2. 2.1.
Alfabetische lijst van Belgische organisaties Erkende Externe Diensten Alfabetische lijst van de Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk (KB 27.03.1998) Controleorganismen en erkenningen Lijst van Externe Diensten voor Technische Controle - EDTC Lijst van controleorganismen voor industriële elektrische installaties erkend door de FOD Economie Reglementaire controles waarvoor de diensten erkend zijn Andere erkende organismen Brandweerdiensten – Brandweerkorpsen Organismen voor verzekering tegen arbeidsongevallen (Wet 10.4.71) Buitenlandse instellingen en organisaties Europese instellingen en organisaties Internationale instellingen en organisaties Aangemelde instanties
809 840
5. 5.1. 5.1.1. 5.1.2. 5.1.3. 5.1.4. 5.2.
2.2. 2.2.1. 2.2.2.
2.3. 2.4. 3. 4. 5. 6. 7. 8. XXVIII
802 803 803 803 803 804 804 805 805 806 806 806 806 806 806 807
840 842 842
843 844 845 845 846 847 849 850 850 Kluwer
INHOUD
XIII. 1. 1.1. 1.2. 1.3.
1.4.
1.5. 1.6. 1.7. 1.8. 1.9. 1.10. 1.11. 1.12. 1.13. 1.14. 1.14.1. 1.14.2. 1.15. 1.16. 1.17. 1.18. 1.19. 1.19.1.
1.19.2. 1.20.
1.21. 2.
Kluwer
OPLEIDING, VOORLICHTING, VORMING, NORMALISATIE Opleiding en vorming Leden Comité PBW Basiscursus voor preventieadviseurs Multidisciplinaire basismodule en specialisatiemodule van het eerste niveau (= oude Niveau I) (17.5.2007) Multidisciplinaire basismodule en specialisatiemodule van het tweede niveau (= oude Niveau II) (KB 17.5.2007) Vorming van de hiërarchische lijn Aannemers – Contractors Mechanische goederenbehandeling Risico-evaluatie Audits Risicobeheersing – Algemeen Ergonomie Tillen van lasten en manuele goederenbehandeling Brandpreventie en -bestrijding Elektriciteit Verkeersveiligheid en transport op de weg Algemeen Veiligheidsadviseur vervoer gevaarlijke goederen – ADR Eerste hulp - EHBO Milieu - Producten met gevaarlijke eigenschappen – PMGE Stress – Slachtofferhulp Persoonlijke Beschermingsmiddelen – PBM’s VCA opleidingen Opleidingen voor het behalen van het diploma: Veiligheid B-VCA, VOL-VCA en VIL VCA Zie H.III, 7.2 en XI, 3.4.3.7. Erkende examencentra risicovolle taken Cursussen, examens en modules voor coördinatoren inzake veiligheid en gezondheid op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Andere Audiovisuele middelen – video, film, dia
853 853 853 854
857
858 858 861 862 866 867 867 868 870 873 874 874 874 876 876 880 881 882
882 884
884 886 891
XXIX
INHOUD
3. 3.1. 3.2. 4. 5. 5.1. 5.1.1. 5.1.2. 5.2. 5.2.1.
5.2.2. 5.2.3. 5.2.4. 5.2.5. 5.3. 5.3.1. 5.3.2. 5.3.3. 5.4. 5.4.1. 5.4.2. 5.4.3. 5.4.4. 5.5. 5.6. 5.7. 5.7.1. 5.7.2. 5.7.3. 5.7.4. 5.7.5. 5.7.6. 5.7.7. 5.7.8. 5.7.9. 5.7.10.
XXX
Affiches Organisaties die affiches uitgeven Thema van de Veiligheidsaffiches 2012-2013 Bibliotheken i.v.m. veiligheid en gezondheid bij de arbeid Belgische normen NBN - Europese normen EN Geluid en Trillingen Geluid Trillingen Brand Normen i.v.m. reddings- en brandbestrijdingsmateriaal, brandklassen, onderdelen waterverdelingssystemen, blusmiddelen Normen i.v.m. ontploffingsvrij elektrisch materieel Branddetectie Brandbeveiliging gebouwen Brandweerstand – Beveiliging tegen brand – Brandgedrag materialen Elektriciteit Algemeen Plaatsen waar ontploffingsgevaar kan heersen Elektromagnetische compatibiliteit Ergonomie Algemeen Fysische ergonomie-Antropometrie Werken met beeldschermen Psychologische ergonomie – Software ergonomie Arbeidsmiddelen Hefwerktuigen, personenliften, aanslagmateriaal Persoonlijke beschermingsmiddelen – PBM Algemeen Persoonlijke hoofdbescherming Persoonlijke oog- en gezichtsbescherming Persoonlijke bescherming van de ademhalingswegen Persoonlijke voet- en beenbescherming Beschermende kleding Persoonlijke beschermingsmiddelen tegen vallen Persoonlijke handbescherming Persoonlijke gehoorbescherming Persoonlijke bescherming tegen elektrische schokken
893 893 893 896 902 905 905 907 909
909 910 910 911 914 914 915 923 926 927 927 927 928 929 930 933 934 934 935 935 936 939 940 943 944 945 946
Kluwer
INHOUD
5.7.11. 5.8. 5.9. 5.10. 5.11. 5.12. 5.12.1. 5.12.2. 5.13. 5.14.
946 946 947 949 949 950 950 953 955
7.1. 7.2. 7.3. 8. 9.
Persoonljke bescherming voor brandweerlieden Ladders, bouwsteigers, stellingen Thermisch comfort Veiligheidskleuren, signalisatie, merking Verlichting Werkplaatsatmosfeer Chemische agentia Plaatsen met ontploffingsgevaar Keurmerken, certificatie, accreditatie Zorgsystemen (kwaliteit, arbeidsomstandigheden, milieu) Veiligheid van machines – Europese normalisatieactiviteiten Ergonomie – Europese normalisatieactiviteiten PBM – Europese normalisatieactiviteiten Brochures van de AD HUA van FOD WASO Nieuwe informatietechnologieën i.v.m. veiligheid en hygiëne op het werk Selectie van website-adressen Internet-opleidingen Selectie van gegevensbanken Software Apps voor de preventieadviseur
XIV.
STATISTISCHE GEGEVENS
973
1. 1.1. 1.2. 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 1.2.4. 1.2.5. 2. 2.1. 2.2. 3. 3.1.
Arbeidsongevallen Bronnen van de arbeidsongevallenstatistieken Statistische gegevens Globale cijfers Ongevallen per industrietak Risico-index – verzwaard risico Analyse van de ongevallengegevens Commentaar op de ongevallencijfers Beroepsziekten Bronnen van beroepsziektestatistieken Commentaar bij statistische gegevens Verdere hulpmiddelen Websites met statistieken
5.15. 5.16. 5.17. 6. 7.
Kluwer
956 957 957 958 958 958 958 959 959 961 964
973 974 974 974 975 975 975 995 1004 1004 1005 1007 1007
XXXI
INHOUD
XV.
AFKORTINGEN
1017
XVI.
GROOTHEDEN, EENHEDEN EN SYMBOLEN
1037
1. 1.1. 1.2. 2. 3. 4. 5. 6.
XXXII
Overzicht SI-eenheden Grondeenheden Afgeleide eenheden Omzetting van niet-toegelaten eenheden in SI-eenheden Omzettingsfactoren Decimale voorvoegsels Veel voorkomende getalwaarden Literatuur
1037 1037 1038 1040 1043 1044 1044 1044
TREFWOORDEN
1045
Kluwer
