Preventiezakboekje welzijn op het werk 2012
Samengesteld door: ir. Roger De Gruyter Zaakvoerder RAM BVBA Consulting, training, coaching, auditing ir. Hendrik De Lange Veiligheidsingenieur ir. Luc Van Hamme Adviseur Kabinet van Joëlle Milquet, vice-eerste minister en minister van Werk en Gelijke Kansen Christopher Boon Information Specialist
I
Redactionele afsluitdatum: 30 juni 2011
Verantwoordelijk uitgever: Hans Suijkerbuijk Ragheno Business Park B-2800 Mechelen www.kluwer.be
[email protected] © 2011, Wolters Kluwer Belgium NV Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. D/2011/2664/615 ISBN 978-90-4653-431-1 BP/VEIZ–PI11001 II
INHOUD
PREVENTIEZAKBOEKJE WELZIJN OP HET WERK 2012
I. 1. 1.1. 1.1.1. 1.1.2. 1.1.2.1. 1.1.2.2. 1.1.3. 1.1.4. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7. 1.7.1. 1.7.2. 1.8. 1.8.1. 1.8.2. 1.8.3. 1.8.4.
Kluwer
I
NIEUW IN EDITIE 2012
III
WETTEN, REGLEMENTEN, NORMEN, KEURMERKEN
1
Overzicht van reglementering Welzijnswet 96 Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB) Codex over het Welzijn op het werk Van ARAB naar Codex Structuur van Codex KB, MB en Omzendbrieven Afwijkingen van veiligheidsreglementering Samenwerkingsakkoord Welzijn en Milieu – SWA 99 Wet Veiligheid van producten en diensten 94 Wet Gevaarlijke producten 99 Mijncode Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI) Milieuwetgeving Wetgeving Vlaams Gewest Wetgeving Waals Gewest – Permis d’environnement (Décret 11.3.99 – BS 8.6.99) Andere reglementering i.v.m. Welzijn op het Werk Arbeidsreglement Vorming en bescherming van preventieadviseurs (vroeger: aanvullende vorming) Ioniserende en niet-ioniserende stralingen Sectorale wetten en uitvoeringsbesluiten milieuhygiëne en productnormen
1 5 7 11 11 11 11 31 31 37 39 39 39 40 40 43 43 43 46 46 46 V
INHOUD
1.8.5. 1.8.6. 1.8.7. 1.8.8. 1.8.9. 1.9. 1.10. 1.11. 1.12. 1.13. 1.13.1. 1.13.2. 1.13.3. 1.13.4. 1.13.5. 1.13.6. 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.3.4. 3.3.5. 3.3.6. 3.4. 3.5. 3.5.1. 3.5.2. 3.5.3. VI
Gevaarlijke stoffen en preparaten Volksgezondheid en hygiëne – Tabaksrook Productaansprakelijkheid Reglementering op provinciaal en gemeentelijk vlak Diverse Belgische normen NBN Arbeidsongevallenverzekering Beroepsziektenvergoeding Teksten Welzijns- en Milieureglementering Europese reglementering – EG-Richtlijnen Economische dimensie: richtlijnen op basis van art. 94 en 95 Sociale dimensie: richtlijnen op basis van art. 136 en 137 Hoe komen Europese richtlijnen tot stand? Hoe wordt Europese richtlijn in Belgische nationale reglementering ingebracht? Indeling van Europese richtlijnen naar onderwerp of toepassingsdomein Raadplegen van teksten van EG-Richtlijnen Normalisatie en reglementering Normalisatie-organisatie Juridische draagwijdte van Belgische normen Bekrachtigde en geregistreerde normen Europese normen in kader van Europese richtlijnen Aankoop en raadpleging van normen Keurmerken – Certificatie – Accreditatie Belang van Keurmerk – Veiligheidswaarborg Methodes om veiligheidswaarborg te verzekeren Markeringen - Keurmerken - Labels Gelijkvormigheidskenmerken BENOR CEBEC VGS-Veiligheidsgarantie – Garantie de Sécurité GS - Geprüfte Sicherheit CE-markering Key-mark Certificatie Accreditatie Definities Belgisch accreditatiesysteem BELAC Accreditatie op internationaal vlak
47 48 48 50 50 50 51 51 51 51 54 55 55 59 68 68 69 71 72 72 73 73 75 75 76 76 77 77 78 78 78 79 79 80 80 81 81
Kluwer
INHOUD
4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.2. 4.4. 4.5. 5. 5.1. 5.2. 5.2.1. 5.2.2. 5.2.3. 5.2.4.
II. 1. 1.1. 1.2. 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 3. 3.1. 3.1.1. 3.1.1.1. Kluwer
Toezicht op Welzijnsreglementering Structuur van FOD WASO Toezicht Verantwoordelijkheid en Aansprakelijkheid Strafrechtelijke verantwoordelijkheid Burgerlijke aansprakelijkheid Strafsancties - Sancties - Tuchtprocedure Strafmaatregel Vervolgingsbeleid – Strafvervolging Verdere hulpmiddelen Websites, cd-rom, Software Literatuur België: Welzijnszorg – Arbeidsveiligheid – Procesveiligheid Milieu Belgische normen NBN - Europese normen EN Certificatie Europa
TAAKVERDELING IN DE ONDERNEMING Werkgever - Werknemer Werkgever Werknemer Hiërarchische lijn Bestellingen, aankopen, inkopen door hiërarchische lijn Opstellen van geschreven instructies door hiërarchische lijn Vorming voor en door hiërarchische lijn Documentatie Gevaren en risico’s opsporen, preventiemaatregelen treffen Globaal preventieplan (GPP) – Jaarlijks actieplan (JAP) Diensten Preventie en Bescherming op het Werk – IDPBW en EDPBW Oprichting en samenstelling van Dienst PBW DPBW Algemeen Principes
82 82 83 86 86 87 88 102 103 103 103 103 104 105 105
107 107 107 108 109 112 112 113 113 114 114 114 114 114 114 VII
INHOUD
3.1.1.2. 3.1.1.3. 3.1.2. 3.1.3. 3.1.4. 3.1.4.1. 3.1.4.2. 3.1.4.3. 3.1.4.4.
3.1.4.5. 3.1.4.6. 3.1.4.7. 3.1.5. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.3.4. 3.3.5. 3.3.6. 3.3.7. 3.3.8. 3.3.8.1. 3.3.8.2. 3.3.9.
VIII
Indeling van ondernemingen en instellingen (A-B-C-D) volgens grootte en risico NACE-code: NACE-BEL 2008 Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk – IDPBW Externe Dienst voor preventie en bescherming – EDPBW Vorming preventieadviseurs Kennis over wetgeving inzake welzijn op het werk Vorming Preventieadviseur Arbeidsveiligheid Vorming Preventieadviseur-Arbeidsgeneesheer Vorming Preventieadviseur Psychosociale aspecten van het werk en van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Vorming Preventieadviseur Ergonomie Vorming Preventieadviseur Arbeidshygiëne Bijscholing preventieadviseurs Bescherming van preventieadviseur Rol en bevoegdheid van diensten PBW – IDPBW en EDPBW Rol en bevoegdheid van Interne Dienst PBW – IDPBW Rol en bevoegdheid van Externe Dienst PBW – EDPBW Opdrachten en taken van Diensten PBW – IDPBW en EDPBW Definities en algemene principes Opdrachten en taken van Diensten PBW IDPBW en EDPBW Taakverdeling Interne en Externe Diensten PBW Samenwerking Interne en Externe Diensten PBW Taken van Interne Dienst PBW in verband met Comité PBW Taken van Diensten PBW in verband met Dynamisch Risicobeheersingssysteem – DRBS Maandverslag van Interne Dienst PBW – IDPBW Jaarverslag van Diensten PBW Jaarverslag IDPBW Jaarverslag EDPBW Opdrachten voor werkgever, waarbij Diensten PBW worden betrokken
115 123 129 132 139 140 140 141
141 142 142 142 143 146 146 148 148 148 148 150 150 151 159 160 161 161 162 162
Kluwer
INHOUD
3.4. 4. 4.1. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.2.1. 4.2.2.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.2. 4.4. 4.4.1. 4.4.2. 4.4.3. 4.4.4. 4.4.5. 4.4.6.
4.4.7. 4.4.8. 4.5. 4.5.1. 4.5.2. 4.5.3. 4.5.4. 4.5.5. 4.6.
Kluwer
Andere actoren, betrokkenen bij werking van Diensten PBW Organisatie van het gezondheidstoezicht Afdeling Medisch Toezicht van Dienst PBW Gezondheidstoezicht van werknemers – Gezondheidsbewaking (vroeger: medisch toezicht) Doel van gezondheidstoezicht (Codex, T.I, H.IV, art. 3) Verplicht gezondheidstoezicht (Codex, T.I, H.IV, art. 4) Functies onderworpen aan gezondheidstoezicht Werknemerscategorieën onderworpen aan gezondheidstoezicht Praktische modaliteiten Verplichtingen van werkgever Modaliteiten voor werknemer en arbeidsgeneesheer Preventiehandelingen in kader van gezondheidstoezicht Voorafgaande gezondheidsbeoordeling (medisch onderzoek) Periodieke gezondheidsbeoordeling Bezoek voorafgaand aan werkhervatting – Gezondheidsbeoordeling bij werkhervatting Spontane raadpleging Voortgezet gezondheidstoezicht Gezondheidsbeoordeling van definitief arbeidsongeschikte werknemer met oog op reïntegratie Uitbreiding van gezondheidstoezicht Inentingen en tuberculinetest Beslissing van PreventieadviseurArbeidsgeneesheer Formulier voor gezondheidsbeoordeling Overlegprocedure (Codex, T.I, H.IV, art. 59 tot 63) Beroepsprocedure (Codex, T.I, H.IV, art. 64-69) Tussentijdse tewerkstelling tijdens overleg- en beroepsprocedures Gevolgen van definitieve beslissing van arbeidsgeneesheer Gezondheidsdossier
162 162 162 163 163 163 165 165 166 166 167 170 170 171 171 174 174
174 175 175 176 176 176 177 177 178 179
IX
INHOUD
4.7. 5. 5.1. 5.2. 5.3. 5.3.1. 5.3.2. 5.3.3. 5.3.4. 5.3.5. 5.3.6. 5.3.7. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. 5.7.1. 5.7.2. 5.7.3. 5.7.4. 5.7.5. 5.8. 5.9. 5.10. 5.10.1. 5.10.2. 6. 6.1. 6.2. 6.2.1. 6.2.2. X
Situering van Bedrijfsgezondheidszorg in Gezondheidszorg Comité voor preventie en bescherming op het werk – Comité PBW Oprichting en samenstelling van Comité PBW Opdrachten, taken en bevoegdheden van Comité PBW Informatie voor Comité PBW Documentatie door werkgever samengesteld Door werkgever door te geven aan Comité PBW of ter inzage Ter beschikking te stellen door Interne Dienst PBW Ter beschikking te stellen door PreventieadviseurArbeidsgeneesheer Informatie door onderzoek ter plaatse Informatie voor Comité PBW door andere contacten Milieu-informatie voor Comité PBW Advies van Comité PBW - Advies CPBW Voorafgaand akkoord van Comité PBW Toezicht vanwege Comité PBW Werking van Comité PBW (zie ook II, 3.1.) Huishoudelijk reglement van Comité PBW Vergaderingen van Comité PBW Voorvergaderingen Comité PBW Planning van regelmatig terugkerende Comité PBW-agendapunten Gevolgen te geven aan advies van Comité PBW Syndicale delegatie – Vakbondsafvaardiging Rechtstreekse participatie van werknemers Opdrachten van ondernemingsraad, overgenomen door Comité PBW Ondernemingsraad Opdrachten van ondernemingsraad die aan Comité PBW kunnen toegekend worden Externe Diensten voor Technische Controle op de werkplaats – EDTC en Erkende Organismen Praktische werking van Externe Dienst TC en Erkend Organisme Reglementaire controles, keuringen en inspecties Wat moet worden gecontroleerd en wanneer? Hoe opvolgen?
179 179 181 182 184 185 185 187 187 187 188 188 189 192 193 194 194 195 198 198 199 199 200 200 200 201 204 205 206 206 207
Kluwer
INHOUD
6.3.
10.4.6.
Alfabetische lijst van externe diensten voor technische controle Veiligheidsadviseur vervoer gevaarlijke goederen - VAVGG Controlearts – Arts-scheidsrechter voor bepaling arbeidsongeschiktheid Externe deskundige voor onderzoek ernstige ongevallen Verdere hulpmiddelen Websites – Cd-roms – Software Literatuur Algemeen Diensten PBW - Milieucoördinator Gezondheidstoezicht – Arbeidsgeneeskunde – Bedrijfsgezondheidszorg Comité PBW Voorkomingsbeleid – Dynamisch Risicobeheersingssysteem Diensten, organisaties, instanties (adressen zie XII) Opleiding, voorlichting, vorming (zie XIII) Vorming van leden van Comité PBW Basisvorming veiligheidskunde (Welzijn op het Werk) Aanvullende vorming preventieadviseurs niveau I (opgelegd aan preventieadviseurs) Aanvullende vorming preventieadviseurs niveau II (opgelegd aan preventieadviseurs) Aanvullende vorming preventieadviseurs overgangsniveau (opgelegd aan preventieadviseurs) Vorming van de hiërarchische lijn
III.
GEVAREN, RISICO’S EN PREVENTIE
229
1. 1.1. 1.2.
Omschrijving van enkele begrippen Gevaar - Risico - Schade Preventie – Dynamisch risicobeheersingssysteem – DRBS –Voorkomingsbeleid Veiligheid – Veilig/Gevaarlijk product – Veilige/ Gevaarlijke dienst Ergonomie
229 229
7. 8. 9. 10. 10.1. 10.2. 10.2.1. 10.2.2. 10.2.3. 10.2.4. 10.2.5. 10.3. 10.4. 10.4.1. 10.4.2. 10.4.3. 10.4.4. 10.4.5.
1.3. 1.4. Kluwer
207 208 222 223 223 223 223 224 224 225 225 225 225 226 226 226 226 226
227 227
230 230 231 XI
INHOUD
1.5. 1.6. 1.7. 1.7.1. 1.7.2. 2. 2.1. 2.1.1. 2.1.1.1. 2.1.1.2. 2.1.1.3.
2.1.1.4. 2.1.1.5. 2.1.1.6. 2.1.1.7. 2.1.1.8. 2.1.1.9. 2.1.1.10. 2.1.1.11. 2.1.1.12. 2.1.1.13. 2.1.2. 2.1.2.1. 2.1.2.2. 2.1.2.3. 2.1.2.4. 2.1.2.5. 2.1.2.6. 2.1.2.7. 2.1.2.8. 2.2. XII
Arbeidshygiëne - Bedrijfshygiëne - Industriële Hygiëne Kwaliteitszorg – Veiligheidszorg – Milieuzorg – KVM-zorg Responsible Care – Duurzaam ondernemen Responsible Care Duurzaam ondernemen Aard van schade, schadegevallen Menselijke schade Lichamelijke verwonding (of acute lichamelijke schade) Definitie van ongeval Definitie van arbeidsongeval – Ongeval op de arbeidsweg Definitie van zwaar ongeval (ZO) - ernstig arbeidsongeval (EAO) - zeer ernstig arbeidsongeval (ZEAO) Soorten letselongevallen Frequentiegraad – Fg en Ernstgraad – Eg Ongevallensteekkaart Schadeloosstelling van slachtoffer van arbeidsongeval Aangifte van arbeidsongeval aan verzekeraar Kennisgeving van Zeer Ernstig Arbeidsongeval (ZEAO) aan arbeidsinspectie Fonds voor Arbeidsongevallen – FAO Arbeidsongevallenverzekeraars Arbeidsongevallenonderzoek Verzwaard risico Gezondheidsschade (lichamelijk of mentaal) Definitie van gezondheid Belastbaarheid – Belasting Definitie van beroepsziekte Lijst van beroepsziekten Schadeloosstelling van slachtoffer van beroepsziekte Aangifte van beroepsziekte bij Fonds voor de Beroepsziekten – FBZ Aanvraag om schadeloosstelling wegens beroepsziekte Fonds voor de Beroepsziekten Materiële of stoffelijke schade
233 233 234 234 236 236 236 236 236 237
239 240 240 240 241 241 244 245 245 245 260 261 263 263 264 265 266 266 267 268 268 Kluwer
INHOUD
2.3. 2.4. 3. 3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. 3.1.3.1. 3.1.3.2. 3.1.3.3. 3.1.4. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.2.4. 3.2.5. 3.2.6. 3.2.7. 3.2.8. 3.2.9. 3.2.10. 3.2.11. 3.2.12. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 4. 4.1. 4.2. Kluwer
Schade voor milieu Functieverstoring – MUOPO – Bijna-ongevallen – Schierongevallen Preventie – Voorkoming – Risicobeheersing Systematische aanpak Dynamisch Risicobeheersingssysteem – DRBS Domeinen, principes en actiegebieden van dynamisch risicobeheersingssysteem – DRBS Inhoud van dynamisch risicobeheersingssysteem – DRBS Gevarenidentificatie – Risicoanalyse, Risicoinventarisatie en Risico-evaluatie – RIE Gevaren identificeren – Gevaren opsporen Vaststellen en nader bepalen van risico’s – Blootgestelden identificeren Risico-evaluatie – Risicobeoordeling Preventiemaatregelen Voorbeelden van methoden en technieken voor risicoanalyse Gebruik van controlelijsten of checklists Taakanalyse of jobanalyse Werkpostanalyse, arbeidspostanalyse Participatieve Risicoanalyse – PRA Observatiemethoden en -technieken Bevragingsmethoden en beoordelingsschalen Feitenboomanalyse – FAM – Oorzakenboomanalyse Analyse volgens Dominomodel Doorlichting (Audit) Veiligheid, Gezondheid, Welzijn, Hygiëne, Milieu Mathematische risico-evaluatie – Kwantitatieve RIE Laatste Minuut Risico Analyse - LMRA Methoden voor risicobeoordeling: ISO 31010 Globaal Preventieplan - GPP Jaarlijks actieplan – JAP Managementsystemen – Zorgsystemen Kosten en baten van preventiemaatregelen Aankoopprocedure – Codex – ARAB – Drie groene lichten Wetgeving – Toepassingsgebied Procedure van de drie groene lichten
268 268 270 270 272 272 275 276 277 278 278 283 283 288 291 295 296 297 297 297 298 300 306 306 307 307 315 318 319 320 320 XIII
INHOUD
4.2.1. 4.2.2. 4.2.3. 4.2.4. 5. 6. 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. 6.6. 7. 7.1. 7.2. 7.3. 7.3.1. 7.3.2. 7.3.3. 8. 9. 9.1. 9.2. 9.3. 9.4. 9.5. 9.6. 9.7. 9.7.1. 9.7.1.1. 9.7.1.2. 9.7.1.3. 9.7.2. 9.7.2.1. 9.7.2.2.
XIV
Risicobeheersing vóór bestelling Risicobeheersing bij levering: attest van leverancier Risicobeheersing vóór indienststelling Vereenvoudigde inkoopprocedurebestelprocedure Blootstelling uitsluiten of beperken Signaleren van restrisico’s – Veiligheids- en gezondheidssignalering Veiligheidssignalering en veiligheidstekens Kleurcode voor gascilinders – ogieven Pijpleidingen en buizen Grootte van signaleringsborden Signaal- en waarschuwingslichten – Lichtsignalen Etikettering chemische stoffen en mengsels Onthaal, instructies, opleiding, vorming, training Onthaal en begeleiding van nieuwe werknemer Opleiding Instructies Geschreven instructies – Gebruiksaanwijzing Opstellen van instructies voor werknemers Hulpmiddelen voor opstellen van instructies Gedragsbeïnvloeding, veiligheidspromotie Persoonlijke beschermingsmiddelen – PBM Definities en beginselen voor gebruik Aankoop Markering op PBM of op verpakking Persoonlijke hoofdbescherming Persoonlijke gehoorbescherming Persoonlijke oog- en gelaatsbescherming Persoonlijke bescherming van ademhalingswegen Omgevingsafhankelijke middelen Stoffiltersystemen Gas- en dampfiltersystemen Gecombineerde gas-, damp- en stoffiltersystemen Omgevingsonafhankelijke middelen (zie Figuur III.8.) Niet-autonome toestellen met toevoer van verse lucht Niet-autonome toestellen met toevoer van perslucht
320 321 321 322 323 324 324 328 328 329 329 330 330 330 331 333 333 341 341 346 346 346 347 352 352 352 353 356 358 358 359 360 360 360 360
Kluwer
INHOUD
9.7.2.3. 9.7.2.4. 9.8. 9.8.1. 9.8.2. 9.8.3. 9.8.4. 9.8.5. 9.8.6. 9.8.7. 9.9. 9.10. 9.11. 9.12. 9.13. 9.14. 9.14.1. 9.14.2. 9.14.3. 10. 11. 11.1. 11.1.1. 11.1.2.
11.1.3. 11.1.4. 11.1.5. 11.2. 11.3.
Kluwer
Autonome toestellen met open kringloop (met persluchtvoorraad - EN 137) Autonome toestellen met gesloten kringloop met zuurstofvoorraad - EN 145 Persoonlijke hand- en armbescherming Algemeen Beschermingshandschoen tegen mechanische risico’s: EN 388 Beschermingshandschoen tegen chemicaliën en micro-organismen: EN 374 Beschermingshandschoen tegen thermische risico’s (hitte en/of vuur): EN 407 Beschermingshandschoen tegen koude (geleidings- en contactkoude): EN 511 Beschermingshandschoen tegen ioniserende straling en radioactieve contaminatie: EN 421 Andere beschermingshandschoenen Persoonlijke voet- en beenbescherming Persoonlijke huidbescherming Persoonlijke bescherming van romp en buikstreek Persoonlijke bescherming van gehele lichaam Persoonlijke bescherming tegen vallen Persoonlijke werkkledij Persoonlijke beschermende kledij – Veiligheidskledij Persoonlijke bescherming tegen ioniserende straling Persoonlijke kledij met signaalfunctie Gevolgen van schade beperken – Noodplanning Verdere hulpmiddelen Literatuur Algemeen – Management – DRBS Methodes en technieken – Gevarenidentificatie – Risicobepaling – Risk Assessment – Risicobeoordeling – Risico-evaluatie – Auditing Praktijkgidsen Persoonlijke beschermingsmiddelen – PBM Eerste hulp Diensten, organisaties, instanties Opleiding, voorlichting, vorming
360 361 361 361 364 365 365 367 367 367 368 371 371 371 371 372 374 375 377 377 382 382 382
382 384 384 385 385 385
XV
INHOUD
11.4. 12.
Audiovisuele middelen – video, film, dia, software, websites Figuren
385 386
IV.
BRAND EN EXPLOSIE
403
1. 2. 3. 3.1. 3.2.
Aard van gevaren en risico’s Statistieken Definities, grootheden Brandbaarheid (niet-brandbaarheid) Vuurdriehoek en -vijfhoek of Branddriehoek en -vijfhoek Zelfontbrandingstemperatuur – Ontstekingstemperatuur Ontvlammingspunt – Ontbrandingspunt – Vlampunt Ontvlambaarheid – Ontvlammingspunt Vlampunt Explosiegrenzen Explosieve atmosfeer Indeling in Ex-zones – ATEX Bescherming van werknemers in explosieve omgevingen Materieel voor plaatsen met explosiegevaar Brandklassen Brandweerstand Rf - Brandwerendheid Reactie bij brand van bouwmaterialen Vlamvoortplanting Vuurvergunning Preventie van brand en explosie Systematische aanpak Brandpreventie Explosiepreventie Gevaren en Risico’s opsporen en beoordelen Gevaren en Risico’s behandelen Reglementaire bepalingen Enkele belangrijke begrippen m.b.t. reglementaire bepalingen (Bron: Basisnormen) Gebouw Compartiment Technisch lokaal of technische ruimte Stookplaatsen
403 404 404 404
3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.8.1. 3.8.2. 3.8.3. 3.9. 3.10. 3.11. 3.12. 3.13. 4. 4.1. 4.1.1. 4.1.2. 4.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.2. 4.3.2.1. 4.3.2.2. 4.3.2.3. 4.3.2.4. XVI
404 405 406 406 407 410 410 410 412 414 415 416 417 419 419 420 420 420 421 421 421 421 422 422 422 423 423 Kluwer
INHOUD
4.3.3. 4.3.3.1. 4.3.3.2. 4.3.3.3. 4.3.3.4. 4.3.3.5. 4.3.3.6. 4.3.3.7. 5. 5.1. 5.2.
423 423 424 425 430 430 432 436 437 437
5.3. 5.4. 5.5.
Aanpak Ontstaan van brand en explosie voorkomen Intern noodplan Evacuatie (ontruiming) Signalisering van vluchtwegen Veiligheidsverlichting – Noodverlichting Brandbestrijding Aansprakelijkheidsverzekering Brand Verdere hulpmiddelen Literatuur Diensten, organisaties, instanties (adressen in XII.1) Opleiding, voorlichting, vorming Audiovisuele middelen – video, film, dia Websites
V.
ELEKTRICITEIT
441
1. 2. 2.1. 2.1.1. 2.1.2. 2.1.3. 2.1.4. 2.1.5. 2.2. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7.
Inleiding Gevaren en risico’s door elektriciteit Elektrocutie - Elektrisatie Grootte van stroomsterkte Duur van stroomdoorgang Frequentie van de elektrische stroom De weg die de stroom volgt in het lichaam Wie wordt slachtoffer van elektrocutie? Brand en explosie Definities, grootheden, eenheden Aardingsinstallatie Aardverbindingen Absolute conventionele grensspanning UL Automatische schakelaar Automatische differentieelschakelaar Beschermingsgeleider (AREI, art. 70) Beschermingsgraad IPXX van het elektrisch materieel (AREI, art. 29, art. 226, art. 227) Bevoegde personen, bekwaamheid van personen, BA4/BA5 Elektromagnetische compatibiliteit (EMC) Equipotentiaalverbinding (AREI, art. 72) Klasse van elektrisch materieel Nominale stroomsterkte
441 442 443 443 444 445 446 447 447 447 447 448 449 449 449 450
3.8. 3.9. 3.10. 3.11. 3.12. Kluwer
438 438 438 438
450 451 454 455 455 455 XVII
INHOUD
3.13. 3.14. 3.15. 3.16. 3.17. 3.18. 3.19. 4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.2. 4.4. 4.5. 4.6. 5. 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 6.
VI. 1. 2. 2.1. 2.1.1. 2.1.2. 2.1.3.
XVIII
Rechtstreekse en onrechtstreekse aanraking Smeltzekering of Smeltveiligheid Spanningsgebieden Uitwendige invloeden Veiligheidswaarborg Werken buiten spanning - Werken onder spanning Zeer lage veiligheidsspanning – ZLVS Preventiemaatregelen Bescherming tegen rechtstreeks contact Bescherming tegen onrechtstreeks contact Statische elektriciteit Gevaar en risico Preventie Preventiemaatregelen bij werken aan elektrische installaties (Periodieke) controle van elektrische installaties Signalering Voorschriften voor elektrische installaties en materiaal AREI Laagspanningsrichtlijn van de Europese Unie Elektromagnetische compatibiliteit – EMC Explosieveilig elektrisch materiaal CE-Markering Naslag
PRODUCTEN EN AGENTIA MET GEVAARLIJKE EIGENSCHAPPEN Aard van de risico’s Reglementering De instelling en de werking van de interne markt (art. 114) Richtlijn 67/548/EEG betreffende de identificatie van stoffen Richtlijn 1999/45/EG betreffende de identificatie van preparaten Richtlijn 76/769/EEG betreffende het op de markt brengen en het gebruik van gevaarlijke stoffen en preparaten
455 456 458 458 460 460 461 461 461 462 462 462 463 463 465 465 466 466 466 467 467 467 468
469 469 469 470 470 470
470
Kluwer
INHOUD
2.1.4.
2.2. 2.3. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.8.1. 3.8.2. 3.8.3. 3.8.4. 3.9. 3.10. 3.11. 3.12. 3.13. 3.14. 3.15. 3.16. 3.17. 3.18. 3.19. 3.20. 3.21. 3.22. 3.23. 3.24. 3.25. 3.26. 3.27. 3.28. 3.29. 3.30. Kluwer
Verordening (EEG) nr. 793/93 inzake de beoordeling en de beperking van de risico's van bestaande stoffen REACH De veiligheid en de gezondheid van de werknemers (art. 153) Definities Bijtend product (Corrosief product) Biocide Biologisch agens Chemisch agens Concentraties Dosis Emissiejaarverslag Grenswaarde – Toelaatbare limietwaarde Belgische grenswaarden op de arbeidsplaats Andere grenswaarden arbeidsplaats Biologische blootstellingsindexen – BEI (ACGIH) Europa – EG-Richtlijn 98/24/EG, Chemische Agentia Identificatienummer Irriterend product Kankerverwekkend of carcinogeen product Milieugevaarlijk product (Ecotoxisch product) Milieuvergunning – VLAREM Milieueffectrapport – MER Mutageen product Ontplofbaar product Ontvlambaar product Oxiderend product Schadelijk product Sensibiliserend product Stof, preparaat (mengsel) Teratogene product – Reprotoxische product Toxisch Veiligheidsinformatieblad – MSDS Veiligheidsrapport Vergiftig product (Giftig product) – Giftig afval Vergunningen Zeer licht ontvlambaar product Zeer vergiftig product (zeer giftig product) Zwaar ongeval – Seveso-Richtlijn
471 471 475 475 475 476 476 477 478 478 478 478 479 479 480 480 481 481 483 484 484 485 496 501 501 502 502 503 504 504 504 504 505 505 506 506 507 507 XIX
INHOUD
4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.1.1. 4.3.1.2. 4.3.1.3. 4.3.1.4. 4.3.2. 4.3.2.1. 4.3.2.2. 4.3.2.3. 4.3.2.4. 4.3.2.5. 4.3.3. 4.3.4. 4.3.4.1. 4.3.4.2. 4.3.4.3. 4.3.4.4. 4.3.5. 4.3.6. 4.3.6.1. 4.3.6.2. 4.3.6.3. 4.3.7. 4.3.7.1. 4.3.7.2. 4.3.7.3. 4.3.8. 4.3.9. 5. 5.1. XX
Voorkoming van schade door PAGE’s Gevaren en risico’s van PAGE’s identificeren en evalueren Hoe gevaren en risico’s van PAGE’s bepalen en evalueren? Risico’s behandelen Reglementering Overzicht wetgeving Seveso-Richtlijn Opslag van PAGE Transport van PAGE’s Vervanging van PAGE’s door minder gevaarlijke producten Verboden producten Producten met beperkingen op gebruik Kankerverwekkende (Carcinogene) of mutagene agentia Asbest Biologische agentia Afzuiging en ventilatie op de arbeidsplaats Grenswaarden voor concentraties van bepaalde stoffen in de werkplaatsatmosfeer – arbeidsplaats Belgische reglementering – Lijst in Tabellen VI.13 en VI.14a. Beoordeling van blootstelling en meetstrategie Meetmethoden, laboratoria Belgische lijst van grenswaarden – Tabellen VI.13 en VI.14a. Persoonlijke beschermingsmiddelen – PBM Etikettering en signalering Etikettering op basis van EG-richtlijnen 67/548/EEG en 1999/45/EG Etiket volgens GHS Signalering op de werkplaats Informatie voor gebruikers Informatie voor professionele gebruikers – MSDS Informatie voor werknemers Informatie aan het antigifcentrum Afval Transport van PAGE’s Naslag Literatuur i.v.m. PAGE’s
507 507 511 512 512 512 512 517 518 518 518 519 520 521 522 526 526 526 526 528 529 531 531 531 532 568 568 568 570 571 571 572 575 575
Kluwer
INHOUD
5.1.1. 5.1.2. 5.1.3. 5.1.4.
Gegevens, karakteristieken van PAGE – Risico’s en voorkomingsmaatregelen – algemeen In verband met grenswaarden – limietwaarden Verluchting, afzuiging Transport van gevaarlijke goederen
575 575 576 576
VII.
ARBEIDSMIDDELEN
577
1. 2.
Arbeidsmiddelen en hun risico’s Belgische reglementering inzake arbeidsmiddelen (inclusief machines) 2.1. Ontwerp en constructie – in de handel brengen van machines 2.2. Gebruik van arbeidsmiddelen – Codex, T.VI 2.2.1. Algemene principes 2.2.2. Aankoop machines met CE-markering 2.3. Normalisatie 3. Veiligheid en ergonomie aan machines en installaties 3.1. Risicobeoordeling 3.2. Overbrengingsorganen 3.3. Bewerkingszone 3.3.1. Overzicht van technische veiligheidsvoorzieningen (collectieve beschermingsmiddelen) 3.3.1.1. Vast scherm 3.3.1.2. Beweegbaar scherm met vergrendeling (beweegbaar scherm met positieve koppeling) 3.3.1.3. Hand- of lichaamafwijzer 3.3.1.4. Beveiliging met armbanden (inrichting met handboeien) 3.3.1.5. Automatische afscherming 3.3.1.6. Stopbeveiliging (materieel of immaterieel) 3.3.1.7. Dubbele handbediening 3.3.1.8. Sleutelvergrendeling 3.3.1.9. Automatische of half-automatische voeding 3.3.1.10. Tangen of hulpmiddelen 3.4. Bedieningsmiddelen 3.4.1. Ergonomisch ontwerp van bedieningsmiddelen 3.4.2. Voorbeelden van bedieningsmiddelen en specifieke eisen 3.5. Hoofdschakelaar en noodstopinrichting 3.5.1. Hoofdschakelaar Kluwer
577 585 586 587 587 589 590 590 593 594 594 595 595 595 595 595 596 596 596 597 597 597 597 598 602 604 604 XXI
INHOUD
3.5.2. 3.6. 3.6.1. 3.6.2. 3.7. 3.8. 3.8.1. 3.8.2.
604 606 607 608 608 609 610
3.8.6. 4. 4.1.
Noodstopinrichting Signaleringssystemen en informatieverschaffers Alarmsignalen Kleuren als informatieverschaffer Energietoeleveringssystemen (leidingen,...) Veiligheidsafstanden en minimumafstanden Veiligheidsafstanden voor het reiken in de hoogte Veiligheidsafstanden voor het reiken over een hindernis Veiligheidsafstanden voor het reiken in een recipiënt Veiligheidsafstanden voor het reiken rond of langs een hindernis Veiligheidsafstanden voor het reiken doorheen een opening Veiligheidsafstanden bij knelpunt Naslag Literatuur
VII.
INTERN TRANSPORT
615
1. 2. 3. 4. 4.1. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.2.1. 4.2.2.2. 4.2.2.3. 4.2.2.4. 4.2.2.5. 4.2.2.6.
Definitie – Aard van het risico Statistieken Definities, grootheden Beheersing van beroepsrisico’s Risicoanalyse Risico’s behandelen Reglementering toepassen Manueel transport Manueel hanteren van lasten Stappenplan ‘Manueel hanteren van lasten’ Evaluatiemethodes voor tillen Tillen van lasten: principe en techniek Trekken en duwen Methoden voor het bepalen van houdingen en bewegingen Transport met hefwerktuigen Constructie van hefwerktuigen Aankoop en gebruik van hefwerktuigen (zie ook III, 4.) Opleiding heftruckbestuurder Rijwegen en infrastructuur
615 615 616 619 619 619 619 623 623 625 625 628 629
3.8.3. 3.8.4. 3.8.5.
4.2.3. 4.2.3.1. 4.2.3.2. 4.2.3.3. 4.2.4. XXII
611 611 611 613 613 614 614
630 633 633 633 634 634 Kluwer
INHOUD
4.2.5. 4.2.5.1. 4.2.5.2. 4.2.5.3. 4.2.5.4. 4.2.5.5. 4.2.6. 5.
IX. 0. 1. 2. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.9. 3.10. 3.11. 3.12. 4. 4.1. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.2.1. 4.2.2.2. Kluwer
Aanslaan van lasten – Aanslagmateriaal – Hefhulpstukken Markering van hijs- en hefgereedschappen (KB 12.8.08-Machines, bijlage I, punt 4) Veilige Werkbelasting (VWB) – Toegelaten Werkbelasting van aanslagmateriaal Hijsband Bijkomende aanbevelingen en regels voor het aanslaan van lasten Hand- en armseinen bij werken met hijs- en hefwerktuigen Gemotoriseerde transportwerktuigen Naslag
KLIMAAT EN THERMISCHE OMGEVINGSFACTOREN Voorafgaande bemerking Inleiding Aard van de risico’s Definities, grootheden, eenheden Conductie (geleiding) Convectie Klimaat – Klimaatindex Luchtsnelheid – Windsnelheid – Windkracht Relatieve vochtigheid Thermische straling Temperatuur (Minimumtemperatuur – Maximumtemperatuur) – Comfortwaarden klimaat Verdamping Vochtigheidsgraad Warmte-uitwisseling Weerfasen van het bouwbedrijf Wintertypes van het wegenbulletin Preventie (systematische aanpak) Risicoanalyse Maatregelen nemen Reglementering toepassen Voorbeelden van maatregelen om gevaren en risico’s uit te schakelen en te beperken Afschermen van het gevaar (ARAB) Beperken van blootstellingsduur aan het gevaar
637 637 638 638 638 638 639 641
643 643 643 643 645 645 646 646 646 650 651 651 652 652 652 652 653 656 656 657 657 658 658 659 XXIII
INHOUD
4.2.2.3. 4.2.3. 5. 6. 6.1. 6.2.
Andere risicobeperkende maatregelen (ARAB) Gevolgen beperken Normalisatie Verdere hulpmiddelen Literatuur Websites
661 661 663 664 664 664
X.
LAWAAI EN TRILLINGEN
665
1. 1.1. 1.2. 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 1.2.4. 1.2.5. 1.2.6. 1.2.7. 1.2.8. 1.2.9. 1.2.10.
Lawaai Aard van de risico’s Definities, grootheden, eenheden Absorptie Audiometrie dB(A) – dB(B) – dB(C) – dB(D) Decibel (afgekort dB) Equivalent continu geluidsdrukniveau Leq in dB(A) Frequentie in hertz (Hz) Frequentieanalyse, octaafband, 1/3-octaafband Gehoorbeschadiging – Lawaaidoofheid Gehoororgaan Geluidsdrukniveau, geluidssterkte (uitgedrukt in decibel of dB) Geluidsdrukniveaumeter Geluidsisolatie Geluidsramingsindex NR Gevoeligheid van gehoor Lawaaibestrijdingsprogramma Lawaaikaart – Geluidskartering Omkapseling Persoonlijke blootstelling (dagelijks - wekelijks) Grenswaarde Preventie (systematische aanpak) Gevaren en risico’s bepalen (inventariseren en evalueren): RIE Geluidsmetingen Grenswaarden inzake comfort en hinder Grenswaarden en actiewaarden Risico’s behandelen Reglementering toepassen Gevaren en risico’s uitschakelen Gevaren en risico’s van lawaai beperken
665 665 666 666 668 668 668 670 670 670 671 672
1.2.11. 1.2.12. 1.2.13. 1.2.14. 1.2.15. 1.2.16. 1.2.17. 1.2.18. 1.3. 1.3.1. 1.3.1.1. 1.3.1.2. 1.3.1.3. 1.3.2. 1.3.2.1. 1.3.2.2. 1.3.2.3. XXIV
672 672 673 674 674 675 675 675 676 676 676 677 678 678 683 683 686 688
Kluwer
INHOUD
1.3.2.4. 2. 2.1. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.2.3. 2.2.4. 2.2.5. 2.3. 2.3.1. 2.3.2. 2.3.2.1. 3. 3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.2.
691 692 692 692 692 693 693 693 694 694 694 695 695 696 696 696 697
3.2.1. 3.2.2. 3.3. 3.4.
Gevolgen beperken: gezondheidsbeoordeling Trillingen Aard van gevaren en risico’s Definities, grootheden, eenheden Beoordelingsgrootheden Grens- en actiewaarden Mechanische trilling Ontdreuning Trillingsisolatie Preventie Gevaren en risico’s bepalen en beoordelen (RIE) Gevaren en risico’s behandelen Reglementering toepassen Verdere hulpmiddelen Literatuur Lawaai Trillingen Diensten, organisaties, instanties (adressen in XII, 1.) Algemeen Laboratoria – Ambtenaren Opleiding, voorlichting, vorming Audiovisuele middelen - video, film, dia
XI.
SPECIFIEKE RISICOVELDEN
699
1. 1.1. 1.1.1. 1.1.1.1. 1.1.1.2. 1.1.1.3. 1.1.2.
Specifieke risicovelden Elektromagnetische straling – Algemeen Verlichting (zie Figuur XI.1B) Definities Gevaren en risico’s Preventiemaatregelen Nucleaire risico’s – Ioniserende straling – Stralingsbescherming Radiogolven en microgolven Infrarode straling - IR-straling Ultraviolette straling – UV-straling Lasers Definities Gevaar en risico van lasers Preventiemaatregelen bij lasers Andere stralingen
699 699 700 700 701 702
1.1.3. 1.1.4. 1.1.5. 1.1.6. 1.1.6.1. 1.1.6.2. 1.1.6.3. 1.2. Kluwer
698 698 698 698 698
706 707 708 708 710 710 711 713 714 XXV
INHOUD
2. 2.1. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.9. 2.10. 3. 3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.4. 3.4.1. 3.4.2. 3.4.3. 3.4.3.1. 3.4.3.2. 3.4.3.3. 3.4.3.4. 3.4.3.5. 3.4.3.6. XXVI
Specifieke werken en arbeidsplaatsen Arbeidsplaatsen Beeldschermwerk – Computerwerk Gevaren van beeldschermwerk Preventiemaatregelen bij beeldschermwerk Hyperbare omgeving – werken in overdruk Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen – TMB Opslagplaatsen voor ontvlambare vloeistoffen Besloten ruimten Ruimtes met risico explosieve atmosfeer Werken in de hoogte – Risico voor vallen Andere specifieke werken en arbeidsplaatsen (Bedrijfs)evenementen Specifieke werknemers – Risicogroepen Afgezonderd tewerkgestelde werknemers Gevaren en risico’s Preventiemaatregelen Jonge werknemers Specifieke gevaren van en risico’s voor jonge werknemers Preventiemaatregelen – jongeren op het werk Student-werknemers – Jobstudenten Gevaren van en risico’s voor student-werknemers Preventiemaatregelen voor student-werknemers Werken met derden: onderaanneming – contractors – aannemers Gevaren en risico’s bij werken met aannemers/ contractors Preventiemaatregelen bij werken met aannemers/ contractors Overzicht van belangrijkste aanbevelingen en wettelijke verplichtingen Definities Principes samenwerking en cascade van verantwoordelijkheid Bijkomende verplichtingen van werkgeveropdrachtgever Bijkomende verplichtingen van aannemer/ contractor en onderaannemer Bijkomende aanbevelingen voor werken met aannemers/contractors Coördinatie van veiligheid op bouwplaatsen
716 716 717 717 718 719 720 724 725 727 727 728 729 732 732 736 736 736 737 737 743 745 746 747 747 748 748 748 749 754 754 754 755 Kluwer
INHOUD
3.4.3.7. 3.5. 3.5.1. 3.5.2. 3.6. 3.6.1. 3.6.2. 3.6.2.1. 3.6.2.2. 3.6.2.3. 3.7. 3.8.
3.8.1. 3.8.2. 3.9. 3.10. 3.11. 4. 4.1. 4.1.1. 4.1.2. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.2.1. 4.2.2.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.2. 4.4. 4.4.1. 4.4.2. 4.5. 4.6. 5. 5.1. 5.1.1. 5.1.2. Kluwer
Beoordeling van VGM-inspanningen van derden Uitzendarbeid – Interims Gevaren en risico’s bij uitzendarbeid Preventiemaatregelen bij uitzendarbeid Zwangere werkneemsters Gevaren en risico’s Preventiemaatregelen RIE ‘zwangere werkneemsters’ Wetgeving moederschapsbescherming Moederschapsbescherming (Codex, T.VIII, H.I) Stagiairs Tewerkstelling van verschillende werkgevers op eenzelfde arbeidsplaats of aanpalende of naburige arbeidsplaatsen Op eenzelfde arbeidsplaats Op aanpalende of naburige arbeidsplaatsen Nachtarbeid en ploegenarbeid Huisarbeid en telewerk Personen met handicap Specifieke risico’s Stress Definities Preventiemaatregelen stress Roken op het werk Gevaren en risico’s Gevaren en risico’s beheersen Reglementering toepassen Preventiemaatregelen Woon-werkverkeer - Mobiliteit Gevaren en risico’s Preventiemaatregelen Geweld en pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Wetgeving Preventie Alcohol en Drugs op het werk Overbelastingsletsels – Spier-Pees-Bot-Letsels SPBL Verdere hulpmiddelen Literatuur Specifieke risicovelden Specifieke werken en arbeidsplaatsen
755 757 758 758 764 764 764 764 765 765 767
771 771 772 772 773 774 775 775 775 777 779 779 779 779 780 780 780 781 782 782 786 787 789 790 790 790 790
XXVII
INHOUD
5.1.3. 5.1.4. 5.2. 5.2.1. 5.2.2. 5.2.3. 5.2.4. 5.2.5. 5.2.6. 5.3.
Specifieke werknemers – Risicogroepen Specifieke risico’s Diensten, organisaties, instanties (adressen zie XII, 1.) Onderaanneming - Contractors Uitzendarbeid Interims Stress Roken op het werk Woon-werkverkeer Ongewenste seksuele intimiteiten op het werk Websites
791 791 792 792 792 792 792 792
XII.
EXTERNE ORGANISATIES
795
1. 2. 2.1.
Alfabetische lijst van Belgische organisaties Erkende Externe Diensten Alfabetische lijst van de Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk (MB 20.12.2007, erkenning tot 31/12/2012) Controleorganismen en erkenningen Lijst van Externe Diensten voor Technische Controle - EDTC Lijst van controleorganismen voor industriële elektrische installaties erkend door de FOD Economie Reglementaire controles waarvoor de diensten erkend zijn Andere erkende organismen Brandweerdiensten – Brandweerkorpsen Organismen voor verzekering tegen arbeidsongevallen (Wet 10.4.71) Buitenlandse instellingen en organisaties Europese instellingen en organisaties Internationale instellingen en organisaties Aangemelde instanties
795 826
2.2. 2.2.1. 2.2.2.
2.3. 2.4. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
XIII. 1. 1.1. 1.2. XXVIII
790 790
826 827 827
829 829 831 832 832 832 834 835 836
OPLEIDING, VOORLICHTING, VORMING, NORMALISATIE
837
Opleiding en vorming Leden Comité PBW Basiscursus voor preventieadviseurs
837 837 838 Kluwer
INHOUD
1.3.
1.4.
1.5. 1.6. 1.7. 1.8. 1.9. 1.10. 1.11. 1.12. 1.13. 1.14. 1.14.1. 1.14.2. 1.15. 1.16. 1.17. 1.18. 1.19. 1.19.1.
1.19.2. 1.20.
1.21. 2. 3. 3.1. 3.2. 4. 5. 5.1. 5.1.1. Kluwer
Multidisciplinaire basismodule en specialisatiemodule van het eerste niveau (= oude Niveau I) (17.5.2007) Multidisciplinaire basismodule en specialisatiemodule van het tweede niveau (= oude Niveau II) (KB 17.5.2007) Vorming van de hiërarchische lijn Aannemers – Contractors Mechanische goederenbehandeling Risico-evaluatie Audits Risicobeheersing – Algemeen Ergonomie Tillen van lasten en manuele goederenbehandeling Brandpreventie en -bestrijding Elektriciteit Verkeersveiligheid en transport op de weg Algemeen Veiligheidsadviseur vervoer gevaarlijke goederen – ADR EHBO – Hulpverlening Milieu - Producten met gevaarlijke eigenschappen PMGE Stress – Slachtofferhulp Persoonlijke Beschermingsmiddelen – PBM’s Erkende examencentra VCA Erkende examencentra voor diploma: Veiligheid B-VCVA, VOL-VCA en VIL VCA Zie H.III, 7.2 en XI, 3.4.3.7. Erkende examencentra risicovolle taken Cursussen, examens en modules voor coördinatoren inzake veiligheid en gezondheid op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Andere Audiovisuele middelen – video, film, dia Affiches Organisaties die affiches uitgeven Thema van de Veiligheidsaffiches 2011-2012 Bibliotheken i.v.m. veiligheid en gezondheid bij de arbeid Belgische normen NBN - Europese normen EN Geluid en Trillingen Geluid
841
842 843 846 847 851 852 853 854 855 859 860 860 861 863 863 867 868 870
870 872
872 873 879 881 881 881 884 890 893 893
XXIX
INHOUD
5.1.2. 5.2. 5.2.1.
5.2.2. 5.2.3. 5.2.4. 5.2.5. 5.3. 5.3.1. 5.3.2. 5.3.3. 5.4. 5.4.1. 5.4.2. 5.4.3. 5.4.4. 5.5. 5.6. 5.7. 5.7.1. 5.7.2. 5.7.3. 5.7.4. 5.7.5. 5.7.6. 5.7.7. 5.7.8. 5.7.9. 5.7.10. 5.7.11. 5.8. 5.9. 5.10. 5.11. 5.12. 5.12.1. 5.12.2. XXX
Trillingen Brand Normen i.v.m. reddings- en brandbestrijdingsmateriaal, brandklassen, onderdelen waterverdelingssystemen, blusmiddelen Normen i.v.m. ontploffingsvrij elektrisch materieel Branddetectie Brandbeveiliging gebouwen Brandweerstand – Beveiliging tegen brand – Brandgedrag materialen Elektriciteit Algemeen Plaatsen waar ontploffingsgevaar kan heersen Elektromagnetische compatibiliteit Ergonomie Algemeen Fysische ergonomie-Antropometrie Werken met beeldschermen Psychologische ergonomie – Software ergonomie Arbeidsmiddelen Hefwerktuigen, personenliften, aanslagmateriaal Persoonlijke beschermingsmiddelen – PBM Algemeen Persoonlijke hoofdbescherming Persoonlijke oog- en gezichtsbescherming Persoonlijke bescherming van de ademhalingswegen Persoonlijke voet- en beenbescherming Beschermende kleding Persoonlijke beschermingsmiddelen tegen vallen Persoonlijke handbescherming Persoonlijke gehoorbescherming Persoonlijke bescherming tegen elektrische schokken Persoonljke bescherming voor brandweerlieden Ladders, bouwsteigers, stellingen Thermisch comfort Veiligheidskleuren, signalisatie, merking Verlichting Werkplaatsatmosfeer Chemische agentia Plaatsen met ontploffingsgevaar
896 897
897 898 899 900 902 903 903 911 914 915 915 916 916 918 918 922 922 923 923 923 924 927 928 932 933 934 934 935 935 936 938 938 939 939 942 Kluwer
INHOUD
5.13. 5.14.
944
7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 8.
Keurmerken, certificatie, accreditatie Zorgsystemen (kwaliteit, arbeidsomstandigheden, milieu) Veiligheid van machines – Europese normalisatieactiviteiten Ergonomie – Europese normalisatieactiviteiten PBM – Europese normalisatieactiviteiten Brochures van de Algemene Directie Humanisering van de Arbeid van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Nieuwe informatietechnologieën i.v.m. veiligheid en hygiëne op het werk Selectie van website-adressen Internet-opleidingen Selectie van gegevensbanken Nuttige inlichtingen Software
XIV.
STATISTISCHE GEGEVENS
953
1. 1.1. 1.2. 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 1.2.4. 1.2.5. 2. 2.1. 2.2. 3. 3.1.
Arbeidsongevallen Bronnen van de arbeidsongevallenstatistieken Statistische gegevens Globale cijfers Ongevallen per industrietak Risico-index – verzwaard risico Analyse van de ongevallengegevens Commentaar op de ongevallencijfers Beroepsziekten Bronnen van beroepsziektestatistieken Commentaar bij statistische gegevens Verdere hulpmiddelen Websites met statistieken
953 954 954 954 955 955 955 978 981 981 982 993 993
XV.
AFKORTINGEN
995
XVI.
GROOTHEDEN, EENHEDEN EN SYMBOLEN
1013
TREFWOORDEN
1021
5.15. 5.16. 5.17. 6.
7.
Kluwer
945 946 946 947
947 948 948 948 949 951 951
XXXI
