Presenteisme of Absenteisme ?
Overzicht 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Lutgart BRAECKMAN Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent
Inleiding Definitie presenteisme-absenteisme Meetinstrumenten Prevalentiecijfers Determinanten Relatie presenteisme-absenteisme Gevolgen Aanbevelingen 2
Definitie presenteisme
Inleiding: presenteisme • Niet in “groen boekje” • Search pubmed: • Work absenteeism: 3777 hits • Presenteeism: 419 hits ( waarvan 1/5 het laatste jaar) • HR-bladen en populaire pers: eerder recent onder de aandacht 3
Table: definitions of Presenteeism
4
(f) Going to work despite feeling unhealthy ( Aronsson,
(from Johns, 2010)
Gustafsson & Dallner, 2000; Dew et al. 2005)
(a) Attending work, as opposed to being absent (Smith, 1970) (b) Exhibiting excellent attendance ( Canfield & Soash, 1955; Stolz, 1993) (c) Working elevated hours, thus putting in ‘ face time’, even when unfit ( Simpson, 1998; Worral et al.,2000) (d) Being reluctant to work part-time rather than full-time (Sheridan, 2004) (e) Being unhealthy but exhibiting no sickness absenteeism (Kivimäki et al. 2005)
(g) Going to work despite feeling unhealthy or experiencing other events that might normally compel absence (e.g. childcare problems) ( Evans, 2004; Johansson & Lundberg, 2004) (h) Reduced productivity at work due to health problems (Turpin et al., 2004)
(i) Reduced productivity at work due to health problems or other events that distract one from full productivity (e.g. office politics) (Hummer et al.,2002; Whitehouse, 2005) 5
6
1
Definitie
Vaststelling Verschillende definities ( verschillende types) Ofwel nadruk op gezondheid werknemer Ofwel nadruk op productiviteitsverlies
Presenteisme (presence) Gaan werken terwijl je ziek bent, met een productiviteitverlies tot gevolg (present when sick)
Gevolg
Absenteisme (absence)
Verschillen in % presenteisme Studies niet vergelijkbaar Spreken we wel over hetzelfde?
Afwezigheid, Ziekteverzuim
7
8
Meetinstrumenten • Vragenlijsten • • • •
Work Limitations Questionnaire (WLQ) Stanford presenteeism scale ( SPS-6) WHO’s Health and Work Performance Questionnaire (HPQ) Work Productivity and Activity Impairment Questionnaire (WPAI)
• Analoog aan definities Focus op gedrag versus focus op gevolg ( productivity loss)
• Veel gebruikte vraag Zwart, grijs, wit ziekteverzuim = absenteisme Roos verzuim = presenteisme
“ Hoe vaak ging je werken gedurende de laatste 12 maanden, terwijl je ziek was? “ 10
9
ESWC (fifth wave-2010): gemiddeld 37.6% (N=43053)
Presenteisme - prevalentie Belstress III studie (België, 2004) (N= 2983)
57,3% yes (N= 37833)
“ Hoe frequent ging je werken terwijl je ziek was gedurende het afgelopen jaar? ” 20% nooit; 30% 1 keer; 42% 2 à 5 keer; 8% > 5 keer
SLOSH study (Zweden, 2008) (N= 8304) “ On how many times and on how many days you attended work despite illness during last 12 months?” 65% minstens 1 keer
11
12
2
Determinanten van presenteisme absenteïsme
1. Individuele factoren Gezondheidsprobleem
2. Bedrijfgerelateerde factoren
beslissingsproces
3. Maatschappij gerelateerde factoren presenteïsme 14 13
Determinanten
Determinanten 2. Bedrijfsgerelateerde factoren
1. Individuele factoren
1. Organisatie : verloning, absenteismebeleid, jobonzekerheid 2. Job demands, control, support, vervangbaarheid
1. Gezondheid : fysisch, mentaal, sociaal 2. Socio-demografisch : geslacht, leeftijd, opleiding 3. Persoonlijkheid : neuroticism, commitment
3. Maatschappij gerelateerde factoren 1. Werkethos (kloppen van lange dagen) 2. Organisatie gezondheidszorg, sociale zekerheid 15
16
Motieven voor presenteisme in Belstress studie
Motieven voor presenteisme in Belstress studie
Indien langer dan 1 week afwezig, hoeveel van uw taken moet u terug opnemen bij terugkomst?
Indien presenteïsme, voor welke reden?
17
18
3
Belstress studie : predictief effect van presenteisme op langdurig ziekteverzuim (>15d) **
Relatie presenteisme en absenteisme Cross-sectionele studies: positieve associatie tussen presenteisme en ziekteverzuim 1. Aronsson et al. 2000: J Epidemiol Community Health 54 (7):502-509. 2. Hansen et al. 2008: Soc Sci Med 67(6):956-964.
Longitudinale studies: presenteisme predictief voor ziekteverzuim
aRetained covariates:
1. Janssens et al. 2013 ; J Occup Health 55(3):132-41 : The relation between 19
presenteeism and different types of future sickness absence"
occupation, depressive symptoms, sick leave during previous year, self rated health, job demands, bmi
20
*** p<0.001, **p<0.01,*p<0.05
Gevolgen voor de collegae
Gevolgen voor het individu
Besmettingsgevaar - Gezondheid↓
Gezondheid↓ Effort Recovery theory (Meijman & Mulder, 1998) Rust is nodig na inspanning om zowel fysisch als psychisch te herstellen. Indien onvoldoende: terugkeer naar het initiële evenwicht wordt niet bereikt en meer ‘need for recovery’.
Analoog Functie ziekteverlof= recuperatie van lichamelijke en psychische klachten ; Bij presenteisme: onvoldoende recuperatie, waardoor gezondheid↓ 21
22
Gevolgen voor de onderneming Productiviteit↓ en Kosten↑ Noord Amerikaanse school: Suggestie dat kosten gerelateerd aan presenteisme hoger zijn dan die gerelateerd aan absenteïsme Canada: kost zou 3 tot 8X hoger liggen dan deze voor ziekteverzuim
Ook in België: groeiende aandacht: vb. uit ‘Trends’ 2010 “Presenteisme blijkt dan een nog groter negatief effect te hebben dan absenteisme. Presenteïime is goed voor 61 pct van de totale gezondheidsgerelateerde kosten van een bedrijf, gevolgd door medische kosten (28 pct) en absenteisme (10 pct). “
F. Cocker. Australian family physician 2013; 42:172-176. Presenteeism: implications and health risks.
24
23
4
Aanbevelingen voor de praktijk • Vervangbaarheid werknemers: back-up voorzien
• Alert zijn voor te rigide policies tegen ziekteverzuim
• Gevaar presenteisme in sectoren met hoge jobonzekerheid en sectoren met presenteismecultuur (oa onderwijs, verzorgingssector)
• Ook bij evaluatie effect van absenteismebeleid, het aspect presenteisme mee in rekening brengen: dus NIET blind staren op absolute cijfers van ziekteverzuim.
• In praktijk: “gezond” evenwicht zodat presenteisme↓ alsook grijs/zwart verzuim ↓
• Werkorganisatie en werkomstandigheden optimaliseren
25
26
27
5
