PREPARING THE STUDY ON PRACTICAL SCALE OPERATION PROCEEDINGS OF THE WORKSHOP (IN DUTCH) TROPENBOS SURINAME PROGRAMME CMS-II:

TROPENBOS SURINAME PROGRAMME CMS-II:

PREPARING THE STUDY ON PRACTICAL SCALE OPERATION OF THE CELOS FOREST MANAGEMENT SYSTEM PROCEEDINGS OF THE WORKSHOP (IN DUTCH)

GEHOUDEN OP 7 APRIL 2006 OP HET CENTRUM VOOR LANDBOUWKUNDIG ONDERZOEK IN SURINAME CELOS

Samengesteld door de bosbouw onderzoekstaf van het CELOS In samenwerking met ESS Environment NV Paramaribo, Suriname April 2006

TROPENBOS SURINAME PROGRAMME CMS-II:

PREPARING THE STUDY ON PRACTICAL SCALE OPERATION OF THE CELOS FOREST MANAGEMENT SYSTEM PROCEEDINGS OF THE WORKSHOP (IN DUTCH)

GEHOUDEN OP 7 APRIL 2006 OP HET CENTRUM VOOR LANDBOUWKUNDIG ONDERZOEK IN SURINAME CELOS

Samengesteld door de bosbouw onderzoekstaf van het CELOS In samenwerking met ESS Environment NV Paramaribo, Suriname April 2006

Proceedings van de CMS-II workshop

Pagina 2 van 44

Inhoud van de proceedings 0

Executive Summary

4

1

Voorwoord en verantwoording

6

2

Beknopte beschrijving van het project CMS-II

7

3

Wat vooraf ging

9

4

De workshop

10

4.1 4.2 4.3 4.4

10 10 10 11

5

Doel van de bijeenkomst De deelnemers Organisatie en facilitering De inleidende presentaties

De inleidingen

12

Openingsspeech Workshop CMS II Dr. Rudi F. van Kanten (directeur CELOS)

12

Het Celos Management System in historisch perspectief Ir. Leon B. Comvalius (hoofd afd. Bosbouw, CELOS)

13

Het Tropenbos standpunt inzake duurzaam bosbeheer en de relatie tot het CMS-II project Mw. Drs. Shanti Dh. Adhin (project team leader Tropenbos Suriname)

16

De huidige stand van zaken rondom het CMS-II project; (1) selectie van de Forest Management Unit(s) en (2) resultaten van de kosten-baten analyse Dr. Ir. John Hendrison (FSS Forestry)

18

Overwegingen bij het vervolg op CMS-II; biodiversiteit en de rol van lokale gemeenschappen en kleinschalige productie Drs. Cor A.F. Pigot (Pall Projects Supply Suriname NV)

20

Suggesties voor praktijkonderzoek inzake duurzame bosbouw en houtwinning (visie op CMS-II van het Platform Houtsector Suriname) Ir. Sietze van Dijk (ESS Environment NV)

21

De Werkgroepen

26

6.1 De discussies in de groepen 6.2 Groepspresentaties en enkele resultaten

26 26

7

Sluiting van de Workshop

29

8

Hoe nu verder?

30

6

Bijlagen: 1 Programma van de workshop 2 Lijst van deelnemers 3 Samenstelling van de werkgroepen 4 Voorbereiding Praktijkproef CMS; Criteria voor selectie van de FMU (Celos & Hendrison) 5 Globale ligging van de potentiële bosgebieden 6 Verslag van de CMS-II vergadering 6 oktober 2005


31 32 34 35 39 40

Pagina 3 van 44

0

Executive Summary

These proceedings result from the workshop “Preparing the study on practical scale operation op the Celos forest management system”, part of the CMS-II project within the Tropenbos Suriname Programme (TSP). CMS-II aims at setting the operational framework for implementing the CMS practical scale test in a future, yet to be defined, TSP project. Besides the exchange of information on the present state of CMS-II, purpose of the workshop was to: - Reach consensus on a final selection of one or more Forest Management Units (FMU’s) for implementing the practical testing of the CMS in cooperation with the private forest sector; - Gain more insight in the wishes and desires amongst the various stakeholders regarding the outcomes of the practical scale testing. 28 participants, who could roughly be categorized as, attended the workshop: - Representing the various research institutes 13 participants; - Representing training and education 2 participants; - Representing the national government 4 participants; - Representing the private forest industry 4 participants; - Representing the forest dwelling communities 1 participant; - Other, of whom some represent the private forest sector 4 participants. After the opening speech of the director of CELOS, Dr. Rudi F. van Kanten, 5 presentations were held before the workgroup sessions started. Content of the introductions was as such that the audience got informed on the context, background and purpose of the workshop while in the mean time suggestions for workgroup discussions were put forward. On behalf of all project partners, Dr. Ir. John Hendrison presented the results of a cost analysis of conventional logging, which range from US$ 42 – 66 per cubic meter. He also explained the proposed procedure for selecting one or more FMU’s in which the practical scale testing might take place. From a total of 40 FMU’s, both managed by concessionaires of local communities, 9 have been pre-selected so far. Based on pre-defined criteria, one of the workgroups will discuss on further selection. Drs. Cor A.F. Pigot related CMS with sustainable development in his presentation. However, besides economic considerations, truth sustainable development needs balanced attention for environmental en social aspects as well. Forest management by local communities should receive due attention. Mr. Pigot suggested a range of incentives for sustainable forest management that could be considered in the following group discussions. On behalf of the private forest industry (PHS), Ir. Sietze van Dijk introduced the ECO-LOGGING ® trademark, a green label for sustainable timer harvesting in Suriname. ECO-LOGGING ® may serve as a green label for forest contractors, without ‘own’ long-term title on the forestland they are working on. PHS suggests that the CMS-II practical scale testing should result is a proper set of criteria & indicators for the ECO-LOGGING ® trademark. After the introductions, the participants contributed in discussions in the following working groups: Selection of one or more FMU’s for CMS-II: Despite serious discussions, this group was not able to present results yet during the workshop. During the discussions it became apparent that vital information on the 9 pre-selected FMU’s was missing. Because this information came available just after the workshop, some group members offered to be available for a second round of discussions and final selection of the FMU’s. Silvicultural and harvesting considerations in CMS-II: This group concluded that all practical tests should be based on a pre-defined realistic operational plan, in which at least the following aspects should be included: - Forest inventory to a maximum of 40 (semi-) commercial species; - Selection of permanent sampling plots; - Felling, bucking and skidding (including safety & health); - Guidelines for quality grading of standing timber;


Pagina 4 van 44

- Skidding and transport trails and roads within the FMU; - Selection of most appropriate equipment and maintenance. Social considerations within CMS-II Partly based on the presentation of Cor Pigot, members of this group concluded that: - Two FMU’s should be selected: one within and one outside the direct influence of forest dwelling communities; - Research findings should guide national forest policy; this also regards the introduction of ‘incentives’ for sustainable forest management; - Training at various levels is important for implementing sustainable forest management; - The concept of CMS should easily be accessible and understood by all stakeholders; - Traditional management and knowledge might be important for the adoption of CMS; - Due attention for reverse biodiversity impact resulting from CMS! After all three groups presented their findings in a plenary session, the workshop was closed with the promise of the first group to finalize their assignment the moment all relevant information is available. The moment these outcomes are available, this final selection of FMU’s should be presented to all workshop members, before signing any kind of Letter of Intend (LoI) with the selected forest managers (concessionaire and/or local community). Following the LoI, a forest management plan and operational plan should be made for the FMU’s, including the suggestions made during this workshop.


Pagina 5 van 44

1

Voorwoord en verantwoording

Deze proceedings zijn geschreven naar aanleiding van de workshop die gehouden is in het kader van het project “Preparing the study on practical scale operation of the Celos forest management system”, binnen het Tropenbos Suriname Programma bekend als project CMS-II. Deze aanduiding suggereert het bestaan van een project CMS-I, wat inderdaad het geval is. Het project CMS-I betreft een compilatie van onderzoek en resultaten van het CMS (Celos Management System) bosbeheersysteem in Suriname, dat uiteindelijk zal resulteren in een gezamenlijke publicatie (in boekvorm) van het Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek in Suriname (CELOS) en Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR) in Nederland. De aanduiding en titel van het project suggereert ook een vervolg. CMS-II beoogt de kaders te beschrijven voor het in het veld kunnen testen van de praktische toepasbaarheid en relevantie van het CMS bosbeheersysteem in de Surinaamse context: CMS-III. Om dit op verantwoorde wijze te kunnen doen is het vereist hiervoor een juiste locatie (bos) beschikbaar te hebben en vervolgens een beeld te krijgen van wat de toekomstige gebruikers (bosgebruikers: exploitanten en lokale gemeenschappen) van het CMS, verwachten van dergelijke veldexperimenten. CMS-II is bedoeld om op deze vragen antwoorden te krijgen, waarvan de hier beschreven workshop deel uitmaakt. Naast het uitwisselen van informatie over de huidige stand van zaken van het project, was het doel van deze workshop toch vooral: • te kunnen komen tot een definitieve selectie van één of meerdere bosgebieden waar de praktijkproef in samenwerking met de private bosbouwsector zou kunnen worden ingericht en uitgevoerd; • meer zicht te krijgen op de wensen en verwachtingen van de diverse groepen bosgebruikers betreffende de resultaten van de praktijktesten. Voor het samenstellen van deze proceedings is natuurlijk vooral gebruik gemaakt van de diverse inleidingen en groepsdiscussies tijdens de workshop. Daarnaast is gebruik gemaakt van het oorspronkelijke projectdocument en eerdere notities die in het kader van dit project zijn geschreven. Hiermee zijn deze proceedings in het totale projectkader geplaatst, waarmee ook de lezer die wel tijdens de workshop aanwezig was, maar niet het gehele proces gevolgd heeft, toch een globaal beeld van het totale CMS-II krijgt. En daarmee wat van CMS-III verwacht mag worden. Het huidige document betreft in eerste instantie een ‘concept’. Voor één van de werkgroepen bleek het niet mogelijk om tot voldoende resultaat te komen. De juiste informatie hiervoor kwam pas beschikbaar ná de workshop. Alle tijdens de workshop verstrekte informatie, gehouden presentaties en gevoerde discussies waren in de Nederlandse taal. Daarom is, met uitzondering van de projecttitel en een Engelstalige samenvatting, dit document in het Nederlands gesteld. Deze proceedings is mede tot stand gekomen met hulp van Jan Wirjosentono (fotografie), Emil Roes (fotografie), Ansmarie Soetosenojo (notulen), de technische en ondersteunende diensten van het CELOS en natuurlijk dankzij de bijdragen van alle inleiders en participanten. Waarvoor onze welgemeende dank.

De Samenstellers Mayra Esseboom Sietze van Dijk


Pagina 6 van 44

2

Beknopte beschrijving van het project

Project titel:

Preparing the study on practical scale operations of CMS Project doelen: Algemeen doel:

het demonstreren van de CMS karakteristieken in een ‘semi-praktijk’ bosexploitatie op economische gronden en commerciële schaal, waarbij in praktijkgerichte experimenten de mate van toepasbaarheid van CMS in relatie tot duurzame houtoogst zal worden vastgesteld, en waarbij inzicht wordt verkregen in noodzakelijke aanpassing van het systeem in relatie tot bedrijfsvoering en sociale en ecologische duurzaamheid

Specifiek doel:

voldoende informatie en kennis beschikbaar (fase 1 = CMS-I en II) voor het kunnen uitvoeren van de praktijkexperimenten (fase 2 = CMS-III)

Project partners: Het project is een initiatief van de navolgende partijen, die ook in de uitvoering hiervan nauw met elkaar samenwerken: • het Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek in Suriname; CELOS • het Platform Houtsector Suriname; PHS in samenwerking met FSS Forestry consultants Wat is het probleem: Het binnen de sector geformuleerde probleem en daarmee de probleemstelling voor het CMS-II en vervolgprojecten kan als volgt worden omschreven: • Verspillende houtoogst en houtverwerking, welke niet slechts resulteert in economische verliezen, maar bovendien een bedreiging vormen voor het Surinaamse bos en daarmee de fysieke en sociale leefomgeving voor alle betrokkenen Voor wie is het een probleem: De geïdentificeerde probleemeigenaren (doelgroepen) zijn: • Private bos- en houtbedrijven (zowel bosexploitanten als houtverwerkers) • Lokale bosgemeenschappen Verwachte resultaten en verificatie: Voldoende informatie en kennis beschikbaar voor het maken van een gemotiveerde selectie van de boslocatie(s) voor het uitvoeren van de CMS praktijkproeven: Verwachte resultaten: • Criteria geformuleerd voor het selecteren van de boslocatie(s) • Kosten-baten analyse (actuele kosten van conventionele houtoogst) • Keuze van geschikte boslocatie(s) - en bosbedrijf - op basis van eerder geformuleerde criteria • Geselecteerde boslocatie(s) is/zijn geprospecteerd en in kaart gebracht • Bosbeheerplan(nen) voor de lange- (strategisch) en middenlange- (tactisch) termijn • Oogstplan(nen) Proceedings van de CMS-II workshop

Pagina 7 van 44

Verificatie: - criteria voor het selecteren van de boslocatie(s) zijn beschikbaar - kosten-baten analyse beschikbaar - boslocatie(s) en dito bedrijven, organisaties en/of gemeenschappen zijn geselecteerd - beheerplannen op alle gewenste niveaus zijn beschikbaar voor de geselecteerde locatie(s) Voorwaarden, aannames en risicofactoren: Enkele kritische succesfactoren zijn: • Op basis van de geformuleerde criteria is het mogelijk om zowel een boslocatie als een bosbedrijf te selecteren (matching) • Bereidheid van het bosbedrijf om te participeren in de kosten-baten analyse, het beschikbaar willen stellen van bos en de bereidheid tot participeren in onderzoek • De voorgang van het CMS-I project als bron van kennis en daarmee de basis voor de uitvoering van de voorziene praktijktesten Participatie en consultatie: Hierbij • • •

zijn de volgende drie (3) operationele niveaus te onderscheiden: Project uitvoering: CELOS / PHS / FSS Forestry consultants Project actoren: bovengenoemde en SBB, NATIN, ADEKUS en JSOOC Project belanghebbenden: bovengenoemde en nog nader te identificeren participanten


Pagina 8 van 44

3

Wat vooraf ging

Tijdens een aantal voorbereidende sessies en een eerdere bijeenkomst met belangengroepen, gehouden op 6 oktober 2005 in de Conferentie Kamer van het CELOS, zijn een groot aantal overwegingen besproken die zouden moeten leiden tot de juiste keuze van één of meerdere boslocaties voor veldonderzoek(bijlage 6). Deze overwegingen hebben uiteindelijk geleid tot de criteria die door het team van het CELOS zijn gehanteerd bij de voorselectie van bos- en bosbedrijf welke zouden kunnen participeren in het project. Volledigheidshalve worden deze criteria hier nogmaals vermeld: Research overwegingen: • Weten we eigenlijk al wat we willen onderzoeken in de te selecteren Forest Management Units (FMU’s) • Kunnen we deze nu al vertalen naar FMU(s) selectie criteria • Hebben we inmiddels voldoende inzicht in ‘uitgangspunten’ (CMS-I) • Dwingen (?) verschillende doelgroepen tot meerdere FMU’s (concessie en/of HKV) Principiële overwegingen: • Legaliteit van het bosbeheer en de houtoogst • Management concept conform internationale standaard (FSC, ITTO) ‘Bos en • • • • • • •

bosbedrijf’ overwegingen: geschiktheid van het bos één of meerdere bostypen grootte van de concessie(s) / FMU(s) exploitatie capaciteit (machines en personeel) bedrijfsvoering, financiële positie bereidheid (en in staat) tot meebetalen ‘traditie in bosbeheer?’

Praktische c.q. logistieke overwegingen: • ligging en bereikbaarheid • compound en voorzieningen Keuze • • • •

overwegingen: één of meerdere locaties met of zonder beïnvloeding van lokale gemeenschappen eigen exploitatie en/of contactors wat te doen met de houtverwerkende industrie

“Attitude” overwegingen: • beoordeling van de ‘bereidheid tot ......’ Kosten/Baten haarbaarheid “ betaalt het wel?”

Lokale bevolking “doen ze mee?”

FMU Management Concept for the Practical Scale Test

PHS criteria “is dit wat ik wil weten?”

CMS concepts “matched het voldoende?” CSS/CHS International standards “does it comply?” ITTO/FSC


SBB regels “is het legaal?”

Pagina 9 van 44

4

De workshop

4.1

Doel van de bijeenkomst

Naast het uitwisselen van informatie over de huidige stand van zaken van het project, was het doel van deze workshop: • te kunnen komen tot een definitieve selectie van een of meerdere bosgebieden waar de praktijkproef zou kunnen worden ingericht en uitgevoerd; • meer zicht te krijgen op de wensen en verwachtingen van de diverse groepen bosgebruikers betreffende de resultaten van de praktijktesten. Informatie over de huidige stand van zaken betreft vooral de tot nu toe gevolgde procedure waarlangs de uiteindelijke criteria voor selectie van een of meerdere boslocaties zijn geformuleerd en de uitvoering en resultaten van de verrichte kosten-baten analyse betreffende de kosten van conventionele houtoogst. 4.2

De deelnemers

De workshop werd bezocht door in totaal 28 deelnemers (bijlage 2), welke globaal in de volgende categorieën kunnen worden ingedeeld: • vanuit het onderzoek (CELOS, Herbarium en Zoologische collectie) 13 • vanuit onderwijs en training (JSOOC en UvS) 02 • vanuit de overheid (RGB, RO en SBB) 04 • vertegenwoordigers van de industriële bosbouw 04 • vertegenwoordigers van de binnenlandgemeenschappen 01 • overigen 04 Van deze deelnemers hebben, aansluitend op de diverse inleiding, in totaal 19 actief geparticipeerd in de drie discussiegroepen (bijlage 3): Groep 2 Bosbouwkundige aspecten in CMS-II

Groep1 Selectie boslocatie (FMU) voor CMS-II 3 1 1 1 1

deelnemers namens onderzoek deelnemer namens bosb. industrie deelnemer namens Tropenbos deelnemer namens onderwijs deelnemer ‘overig’

4.3

3 deelnemers namens onderzoek 2 deelnemers namens bosb. industrie 1 deelnemer namens overheid (SBB) 1 deelnemer namens binnenlandgemeenschappen

Groep 3 Sociale aspecten in CMS-II 1 deelnemer namens onderzoek 1 deelnemers namens overheid (R.O.) 3 deelnemers ‘overig’

Organisatie en facilitering

De voorbereiding en organisatie van de workshop was in handen van het CELOS. In totaal werden bijna 60 uitnodigingen verstuurd, waarvan dus aan 28 hiervan gehoor is gegeven. Ongeveer de helft hiervan komt van uit de instituten (CELOS, UvS, Herbarium, Zoologische Collectie en Tropenbos). Omdat vanuit de bosbouwindustrie een grotere deelname werd verwacht, is het vermoeden dat hieromtrent sprake is geweest van miscommunicatie tussen PHS en het CELOS. Belangrijk onderdeel van deze workshop was immers de keuze voor één of meerdere boslocaties voor het veldonderzoek. Dit raakt concessionarissen en bosexploitanten, maar, hoewel wél op de lijst van genodigden, waren zij nauwelijks vertegenwoordigd. Hetzelfde geldt overigens voor de vertegenwoordiging van de bewoners van het binnenland.


Pagina 10 van 44

Bovenstaande onduidelijkheid laat zich wellicht verklaren uit het feit dat ook slechts een zeer beperkt aantal van de ‘direct’ bij het CMS-II betrokken onderzoekers van het CELOS aanwezig was. Dit heeft zijn weerslag gehad op zowel de voorbereiding als de uitvoering van de workshop en de verwachtte resultaten van de groepsdiscussies. De workshop werd gehouden in het auditorium van het CELOS, groepsdiscussies werden gevoerd op andere locaties binnen het instituut, verspreid over de campus. Alle beschikbare locaties beantwoorden ruim voldoende aan het doel, inclusief de technische voorzieningen. Alle noodzakelijke apparatuur en de bediening hiervan, waren door het CELOS beschikbaar gesteld. Dagvoorzitter was Mw. Ir. Mayra Esseboom, Chef de Bureau van het CELOS. Hieraan voorafgaand was zij betrokken bij de voorbereidingen van deze dag. Notuliste was Mw. Ansmarie Soetosenojo. Samen met de inleidingen en diverse groepsverslagen, zijn deze notulen de basis geweest voor het kunnen samenstellen van deze proceedings. 4.4

De inleidende presentaties

Na de openingsspeech van de directeur van het CELOS, Dr. Rudi F. van Kanten, en voorafgaand aan de discussies in de diverse werkgroepen, werden door verschillende sprekers een vijftal inleidingen verzorgd:

1: 2: 3:

Het Celos Management System in historisch perspectief

Ir. Leon B. Comvalius (hoofd afd. Bosbouw, CELOS)

Het Tropenbos standpunt inzake duurzaam bosbeheer en de relatie tot het CMS-II project

Mw. Drs. Shanti Dh. Adhin (project team leader Tropenbos Suriname)

De huidige stand van zaken rondom het CMS-II project; (1) selectie van de Forest Management Unit(s) en (2) resultaten van de kosten-baten analyse Dr. Ir. John Hendrison (FSS Forestry)

4:

Overwegingen bij het vervolg op CMS-II; biodiversiteit en de rol van lokale gemeenschappen en kleinschalige productie

Drs. Cor A.F. Pigot (Pall Projects Supply Suriname NV)

5:

Suggesties voor praktijkonderzoek inzake duurzame bosbouw en houtwinning (visie op CMS-II van het Platform Houtsector Suriname)

Ir. Sietze van Dijk (ESS Environment NV)

Doel van de presentaties en daarmee de keuze van de onderwerpen was tweeledig. Als eerste werden de aanwezigen geïnformeerd over de context en huidige stand van zaken van het project (inleidingen Comvalius, Adhin en Hendrison). Vervolgens kregen zij een aantal overwegingen en suggesties voorgelegd (inleidingen Pigot en Van Dijk), waarover aansluitend in de werkgroepen verder gediscussieerd kon worden. Met deze keuze van onderwerpen vormden de diverse inleidingen een weldoordacht en overwogen aanbod van informatie (bijlage 1). De diverse inleidingen inclusief presentaties zijn samengevat in hoofdstuk 5 van deze proceedings.


Pagina 11 van 44

5

De inleidingen

Na de openingsspeech van de directeur van het CELOS, Dr. Rudi F. van Kanten, volgt hier een beknopte weergave van de diverse inleidingen die tijdens de workshop zijn gepresenteerd.

Openingsspeech Workshop CMS II Door Dr. Rudi F. van Kanten (directeur CELOS)

Geachte genodigden, Namens het CELOS heten wij u van harte welkom op deze ééndaagse workshop. Het CELOS Management Systeem is bekend bij elke bosbouwkundig ingenieur met enige ervaring in de tropen van Centraal- en Zuid Amerika. Dit systeem staat in de wereld ook vaak bekend als het Suriname Management Systeem. Vorige week nog sprak ik enkele collega’s uit Bolivia, Brazilië en Peru die er zeer belangstellend naar informeerden. Op het 22e Wereld IUFRO Bosbouw Congres dat wij in augustus 2005 bijwoonden te Brisbane, Australië, werd er ook melding gemaakt van het CELOS Management Systeem als één van de langst lopende tropische experimenten met Permanent Sampling Plots. Een vergelijking werd gemaakt met het Malaysian Uniform System. Beide langdurige experimenten hebben schade ondervonden door de heersende sociaal-economische onrust. Maleisië had te kampen met een guerrilla en de problemen van Suriname zijn u wel bekend. Een feit waarmede wij heden ten dage worden geconfronteerd is een gering aanbod aan academisch geschoold bosbouwkader. De generatiekloof die ontstond in de jaren tachtig, begin jaren negentig, laat zich thans op een gevoelige wijze gelden. Ondanks - of misschien mede dankzij - deze problematiek voelt het CELOS zich samen met andere actoren gesterkt om met vereende krachten te werken aan twee belangrijke punten: 1. Vergroten van het aanbod aan hoger geschoold kader in de bosbouwsector op middenlange termijn, en 2. Creëren van informatie op basis waarvan de producenten in de bosbouwsector betere resultaten kunnen boeken. In het kader van dit laatste punt biedt het programma van vandaag goede voeding voor het verstrekken van informatie en het uitwisselen van ideeën. Mede op basis hiervan hopen wij binnenkort het CELOS Management Systeem op praktijkschaal te kunnen uitvoeren. Succesvolle implementatie van deze activiteit zal een belangrijke ‘asset’ zijn voor zowel producenten als onderzoekers in de bosbouwsector, en duidelijk inhoud geven aan de noodzakelijke interactie tussen deze twee belangengroepen. WIJ WENSEN U EEN SUCCESVOLLE DAG TOE.


Pagina 12 van 44

Het Celos Management System in historisch perspectief Door Ir. Leon B. Comvalius (hoofd afd. Bosbouw, CELOS)

Met behulp van een aantal slides geeft de heer Comvalius zijn gehoor een beknopt overzicht van het ontstaan van de CMS experimenten en de verschillende onderzoeken die hierin vanaf 1965 zijn verricht. Duidelijk wordt dat het hierbij steeds is gegaan om een zoektocht naar praktisch toepasbare bosbeheersystemen die enerzijds vanuit bedrijfseconomisch perspectief interessant zouden zijn, terwijl anderzijds het bos als productiebron duurzaam in stand kon worden gehouden. De verschillende experimenten waren zowel op de houtteelt als op de houtoogst gericht, waarbij de langjarige teeltexperimenten vanaf 1985 noodgedwongen moesten worden gestaakt. Hermetingen van deze arealen in 2000 wijzen echter op een verrassend herstel van deze opstanden, waarbij een jaarlijkse aanwas van 1,2 tot 1,3 m3 per hectare is gemeten. Comvalius pleit dan ook voor een structurele invoering van het CMS in het Surinaamse bosbeheer, waarvoor het CMS-II project de nodige praktische richtlijnen zal kunnen genereren.


Pagina 13 van 44


Pagina 14 van 44

De uiteenzetting van de heer Comvalius was bondig, helder en zeer informatief, waarmee het thema van deze workshop in de juiste historische context werd geplaatst. De presentatie gaf dan ook geen aanleiding voor verdere vragen en/of nadere toelichting.


Pagina 15 van 44

Het Tropenbos standpunt inzake duurzaam bosbeheer en de relatie tot het CMS-II project Door Mw. Drs. Shanti Dh. Adhin (project team leader Tropenbos Suriname)

In haar inleiding schetst Mw. Adhin het vorig jaar doorlopen proces dat heeft geleid tot formulering en uitvoering van het huidige project. Zij bespreekt de 5 stappen van dit proces, waarbij de mate waarin ‘kennis’ bijdraagt aan ontwikkeling steeds de rode draad is geweest. Enerzijds het ontwikkelen van deze kennis als antwoord op de geformuleerde vraag, anderzijds door met deze kennis een bijdrage te leveren aan capaciteitsopbouw op individueel én institutioneel niveau. Het creëren van samenwerking en partnerschap tussen verschillende relevante instituten, zowel binnen als buiten Suriname, krijgt hierbij veel aandacht. Vervolgens duidt zij op de samenhang tussen de verschillende projecten, in het bijzonder het project CMS-I als ‘kennisbank’ voor de toekomstige praktijkproef. Samenhang vergt samenwerken, waarbij het samen ontwikkelen en delen van kennis betere garanties biedt voor de borging hiervan binnen relevante instituten.


Pagina 16 van 44

Ondersteund met prettig ogende, goed leesbare en informatieve slides, schetste Mw. Adhin een helder beeld van de doelen en huidige projecten (en hun onderlinge relatie) van Tropenbos in Suriname. De relatie tussen inhoud en titel van haar inleiding was hierdoor minder duidelijk. Dit, en de feitelijke informatie, bleek echter geen aanleiding tot vragen vanuit de zaal.


Pagina 17 van 44

De huidige stand van zaken rondom het CMS-II project; • •

Selectie van de Forest Management Unit(s) (FMU’s) Resultaten van de kosten-baten analyse

Door Dr. Ir. John Hendrison (FSS Forestry) De inleiding van de heer Hendrison raakte aan de kern van deze workshop. Het project CMS-II dient als voorbereiding op de veldexperimenten zoals deze in een vervolgproject geformuleerd moeten worden. Om hiervoor over voldoende informatie te kunnen beschikken, motiveerde Hendrison dat het enerzijds noodzakelijk is om te komen tot een weloverwogen selectie van één of meerdere boslocaties (FMU’s) en bedrijven voor onderzoek. Anderzijds moet voldoende informatie beschikbaar zijn over de actuele kosten van de huidige ‘conventionele’ houtoogst. Om in dit laatste inzicht te krijgen, is veel veldwerk verzet door het betrokken team van het CELOS. Dit behelsde ondermeer het verzamelen van een groot aantal bedrijfsgegevens, observaties van houtoogst en het verrichten van tijdstudies bij 3 bedrijven. Natuurlijk is een groot deel van deze informatie van vertrouwelijke aard, zij worden in later stadium in een ‘intern rapport’ gepresenteerd. De uit dit onderzoek gebleken resultaten konden al tijdens deze presentatie worden getoond:

Resultaten Kostprijsberekening ‘conventionele houtoogst (US$) Activiteit Kosten van …. Kosten tot …. Inventarisatie 1.0 3.5 Velling 1.5 3.2 Uitsleep 6.5 8.7 Wegtransport 10.2 15.5 Laden en lossen 2.0 3.6 Watertransport 12.0 21.0 Logistiek 1.0 2.0 Overhead 2.0 2.5 retributie 6.0 6.0 TOTAAL 42.2 66.0 (voorjaar 2006)

Vervolgens schetst Hendrison in vogelvlucht de tot nu toe gevolgde procedure voor selectie van de FMU’s. De hierbij gehanteerde criteria hebben geresulteerd in de voorselectie van bijna 40 bosbedrijven en/of bosgemeenschappen. Na evaluatie en een tweede toetsing door het CELOS-team, worden nu uiteindelijk 9 bosbedrijven voorgesteld voor eindselectie tijdens deze workshop. Het is de bedoeling om hieruit een tweetal bedrijven te kiezen die in aanmerking komen voor uitvoering van de CMS praktijkproef.


Pagina 18 van 44

De beperkte slides die tijdens de presentatie getoond werden, werden aangevuld met een uitgebreide hand-out (bijlage 4), waarmee de aanwezigen toch volledig geïnformeerd werden over de voortgang van CMS-II. Naar aanleiding van een vraag uit de zaal merkt Hendrison op dat niet enkel Tropenbos belangstelling heeft voor aspecten rondom duurzaam bosbeheer, maar dat hij deze organisatie heeft genoemd omdat Tropenbos, samen met WWF, de uitvoering van de huidige projecten mogelijk maakt. Naar aanleiding van de constatering dat bosgemeenschappen en HKV’s nu volledig zijn verdwenen uit de lijst van geselecteerde bosbedrijven, stelt hij voor dat de vertegenwoordiging van bosbewoners zich alsnog buigt over het formuleren van voor hen relevante criteria. Hiermee zouden wellicht ook HKV’s alsnog geselecteerd kunnen worden.


Pagina 19 van 44

Overwegingen bij het vervolg op CMS-II; Biodiversiteit en de rol van lokale gemeenschappen en kleinschalige productie Door Drs. Cor A.F. Pigot (Pall Projects Supply Suriname NV) Met de presentatie van de heer Pigot worden de aanwezigen uitgedaagd om nog eens goed na te denken over vooral de biodiversiteits- en sociale aspecten van het CMS. Hij benadrukt daarbij de mogelijkheden van CMS om een bijdrage te leveren aan duurzame ontwikkeling. We moeten ons hierbij echter niet meer ‘verschuilen achter onderzoek’, maar nu echt gaan ‘doen’! CMS-II biedt hiertoe goede mogelijkheden. Pigot plaatst deze met zijn presentatie in een breed nationaal én internationaal kader. Hij benadrukt hierbij dat het echter toch vooral om mensen gaat en we de mogelijkheden van communaal bosgebruik niet uit het oog mogen verliezen. Tenslotte doet hij een aantal zeer praktische aanbevelingen die vooral bedoeld zijn als ‘incentives’ voor duurzaam bosgebruik.


Pagina 20 van 44


Pagina 21 van 44

Pigot heeft met zijn motiverende betoog en presentatie zijn publiek in korte tijd overstelpt met informatie die inderdaad - zoals bedoeld - aanzette tot nadenken. Met name de laatste slides waarin hij ‘maant tot actie’, gaven volop stof tot discussie en nadere beschouwing in de werkgroepen. Onder druk van de tijd, was er geen gelegenheid meer tot het stellen van toelichtende vragen.


Pagina 22 van 44

Suggesties voor praktijkonderzoek inzake duurzame bosbouw en houtwinning (visie op CMS-II van het Platform Houtsector Suriname)

Ir. Sietze van Dijk (ESS Environment NV) Op verzoek van het PHS verzorgt de heer Van Dijk een inleiding waarin hij - namens het PHS - suggesties doet voor de ‘oriëntatie’ van het CMS-II praktijkonderzoek. Van Dijk introduceert het groene ECO-LOGGING ® keurmerk als ‘bewijs van goed gedrag’ voor bosbeheerders en -exploitanten. Terwijl bij de gangbare certificaten toch vooral gekeken wordt naar ‘missing links’, benadrukt én beloond dit keurmerk goed gedrag. Het keurmerk komt daarmee ook binnen het bereik van bosexploitanten zonder langdurige gebruikszekerheid op het bos waarin zij werken. Het CELOS zou de ‘waakhond’ van het keurmerk kunnen zijn, maar voor het zover is, zal ECO-LOGGING ® moeten worden onderbouwd met C&I en moeten minimale normen voor duurzaam bosgebruik worden onderzocht. Het PHS is van mening dat het praktijkonderzoek van CMS-II hierop antwoorden zou kunnen genereren.


Pagina 23 van 44


Pagina 24 van 44

De levendige presentatie van Van Dijk nodigt de aanwezigen uit om in de discussiegroepen na te denken over de rol van CMS-II bij het concretiseren van het voorgestelde keurmerk. De aangeboden matrix biedt hiervoor de nodige mogelijkheden. Ook nu was er onder druk van de tijd geen gelegenheid meer tot het stellen van vragen.


Pagina 25 van 44

6

De werkgroepen

Aansluitend op de presentaties werden de aanwezigen uitgenodigd om, verdeeld over een drietal groepen, verder te discussiëren over de volgende onderwerpen: 6.1

Groep 1: Groep 2: Groep 3:

Selectie boslocatie (FMU) voor CMS-II Bosbouwkundige aspecten in CMS-II Sociale aspecten in CMS-II

De discussies in de groepen

Groep 1:

Selectie boslocatie (FMU) voor CMS-II

De 7 deelnemers van groep 1 bogen zich over de procedure om te komen tot een uiteindelijke selectie van één of meerdere boslocaties voor onderzoek. Uitgangspunt hierbij was de presentatie en hand-out van het CELOS-team en de heer Hendrison (namens PHS projectpartner), die in deze groep ook als van gespreksleider optrad. Doel was om met behulp van het toetsingmatrix en uitgaand van de 9 voorgeselecteerde bosbedrijven, te komen tot een definitieve keuze (voorstel) van 2 bedrijven waar CMS-II zou kunnen worden uitgevoerd. Zodra deze keuze ook door de voltallige workshop zou zijn onderschreven, zou het CELOS-team met beide bedrijven in gesprek gaan om de toekomstige samenwerking vast te leggen in een ‘Letter of Intend’ (LoI). Groep 2:

Bosbouwkundige aspecten in CMS-II

De 7 deelnemers bespraken een aantal bosbouwkundige aspecten die zéker aan bod zouden moeten komen in de CMS praktijkproef. Gespreksleider was Chin Ten Fung (namens PHS projectpartner). Hoewel de discussies toch vooral technisch van aard waren, was er ook voor de ‘niet-technische’ deelnemers voldoende ruimte voor discussie. Ook een aantal sociale aspecten werden binnen deze groep besproken. Dit betrof zowel aspecten in relatie tot de eigen medewerkers als de belangen van bosgemeenschappen. Groep 3:

Sociale aspecten in CMS-II

Deze derde groep telde slechts 5 deelnemers en discussieerde onder leiding van Cor Pigot over een aantal sociale aspecten. Deze groep was versterkt met één van de directe CELOS projectpartners, die bovendien ook betrokken was geweest bij voorgaande delen van het CMS-II traject. De samenstelling van de groep was dan ook evenwichtig van opbouw, de discussies derhalve prettig en genuanceerd. Sociale aspecten werden zowel vanuit het bosbedrijf als vanuit de bosbewoners belicht. Vooral de laatste 2 slides van de presentatie van Pigot bleken een goede basis voor de groepsdiscussies. 6.2

Groepspresentaties en enkele resultaten

Groep 1:

Selectie boslocatie (FMU) voor CMS-II

Bij de plenaire presentatie van de groepsresultaten (Hendrison) werd de aanwezigen voorgehouden dat de groep als een gevolg van een gebrek aan voldoende gegevens, enorm heeft ‘geworsteld’ met haar opdracht. Een gemotiveerde selectie van een tweetal boslocaties/bosbedrijven was om de volgende redenen nog niet haalbaar: Het geboden toetsingsmatrix bleek onvolledig. Terwijl in de hand-out bij het matrix gevraagd wordt deze in te vullen (score 1 t/m 5) aan de hand van de indicatoren, waren deze indicatoren niet nader omschreven en niet vooraf voorgelegd aan de betreffende bedrijven. Beoordeling door de groep zonder verdere informatie, zou dus onverantwoord subjectief zijn geweest;


Pagina 26 van 44

Nadere informatie was niet beschikbaar omdat de betreffende files waaruit mogelijk geput had kunnen worden, ontoegankelijk bleken; Bovendien was tijdens de gehele workshop het voltallige CELOS-team dat tot nu toe ‘direct’ aan deze opdracht had gewerkt, niet aanwezig. Ook via die weg was toelichting dus niet mogelijk; Hetzelfde betrof de vertegenwoordiging van de 9 voorgeselecteerde bedrijven. Op één na, waren ook zij niet aanwezig. Met name dit gegeven doet vermoeden dat de uitnodigingen voor deze workshop van alle betrokken projectpartners onvoldoende aandacht hebben gekregen.

Zodra de missende gegevens alsnog beschikbaar zijn, zal een deel van de groep zich nogmaals buigen over de matrix. De heer Julen heeft toegezegd hierin het initiatief te willen nemen. Hij wordt hierin geassisteerd door de heer Malone. Mw. Adhin zal de ontwikkeling namens Tropenbos blijven volgen en stelt voor om hierbij ook de heren Comvalius en/of Van Kanten te betrekken. Reacties vanuit de zaal: Nu toch nog geen keus is gemaakt, wordt aandacht gevraagd voor de positie van bosgemeenschappen en hun houtkap in gemeenschapsbossen; En ook graag alsnog aandacht voor ‘grote’ bosexploitanten die niet in eigen concessies opereren; de contractors dus! Zij lijken nu uitgesloten van de selectie omdat zij geen eigen bos hebben, maar zijn wel verreweg de grootste producenten; Om genoemde argumenten wordt aangedrongen op selectie van meerdere locaties voor CMS-II. Inmiddels bleek kort ná de workshop dat de noodzakelijke informatie voor het maken van de gevraagde selectie weldegelijk was voorbereid door het CELOS-team. Volledigheidshalve wordt deze onderstaand alsnog toegevoegd aan deze proceedings. De door het CELOS-team voorgestelde indicatoren voor pre-selctie waren als volgt vastgesteld: indicator Grootte van het beschikbare areaal

norm Concessierecht voor middenlange termijn over minimaal 10.000 ha Overeenstemming met SBB management voorschriften Maximaal 4 uren reizen (per 4WD) vanaf Paramaribo Bostypen, samenstelling en structuur In voldoende mate aanwezig

Overeenstemming met weten regelgeving Afstand tot Paramaribo Geschiktheid van de bossen Beschikbaarheid van material, materieel en menskracht ‘Attitude’ van het management tot onderzoek

Bereidheid tot het beschikbaar stellen van bos en overige (menskracht en machines) Kamp en communicatie Voldoende geschoolde staf aanwezig

Verblijfsmogelijkheden Reeds aanwezige ‘kennis’

Op grond van bovenstaande criteria heeft het team ter voorbereiding op de finale selectie zoals deze tijdens de workshop was gepland, een pre-selectie gemaakt, waarin onderstaande 9 bedrijven als volgt werden beoordeeld: Conc. Ha.

Beheer plan

Km vanaf Par’bo

Houding t.o.v. onderzoek

Aanw. kennis

Machines & menskracht

Kamp & commun.

Geschikt bos

Suma Lumber Company N.V.

>50.000

+

150

+

+

huur

+

++

SUHIM N.V.

>10.000

-

water

-

-

++

+

-+

Houtexpl Soekhoe & Zn. N.V.

>5.000

-

80

+

-

++

-

-+

Leysner Dennis W.

>5.000

-

120

+

-

+

+

-+

New Life N.V.

>5.000

-

-

-+

-

contractor

-

--

Baldew Radjinderk. Silvion

12.000

+

-

+

-

++

-

+

3.500

-

-

+

-

+

-

-+

TAKT N.V.


Pagina 27 van 44

Doerga Rattankoemar

<5.000

-

120

+

-

contractor

-

-

Ansoe N.V.

38.000

+

120

+

-

++

+

++

Met bovenstaande pre-selectie was groep 1 wellicht al tijdens de workshop in staat geweest tot een gemotiveerde selectie van een tweetal bedrijven te komen. Dit zal nu alsnog moeten gebeuren comform de hierover gemaakte afspraken. Groep 2:

Bosbouwkundige aspecten in CMS-II

Aan de hand van een aantal slides worden de resultaten van deze groep gepresenteerd door de heer Chin Ten Fung. Hij benadrukt allereerst de noodzaak tot het werken (onderzoeken) vanuit een realistisch Operationeel Plan, waarmee het onderzoek zo dicht mogelijk bij de praktijk moet blijven. Daarnaast is aandacht gevraagd voor de volgende punten: Inventarisatie tot max. 40 houtsoorten o daarvan 100% inventarisatie Per locatie ‘sampling plots’ vaststellen Velling o vellingtechnieken introduceren (RIL) o productiviteit meten / vellingstijd o veiligheid & gezondheid (arbeidsomstandigheden) Kwaliteit bepalen van de te vellen bomen o rechte stam (werkhout lengte) o kleine afwijkingen / wel bruikbaar o slecht hout Sleepwegen plannen o sleepafstand (bepalen maximum) Machine park o kwaliteit van machines en gereedschappen o type machines en gereedschappen o onderhoud materiaal en materieel Reacties vanuit de zaal: Geconstateerd wordt dat de door groep 2 besproken punten niet expliciet refereren naar concessierecht en/of eigen bos. Ook bosexploitanten die als contractor werken zouden zich in deze punten kunnen vinden. Deze constatering wordt door de groep onderschreven en ook groep 2 pleit om die reden voor de selectie van meerdere locaties voor onderzoek. Groep 3:

Sociale aspecten in CMS-II

De uitkomsten van de binnen groep 3 gevoerde discussie werden met slides gepresenteerd door Virginia Kent - Atmopawiro en betreffen de volgende punten: •

2 onderzoeksplots: • 1 binnen invloedsfeer gemeenschap met participatie v/d gemeenschap • 1 buiten invloedsfeer gemeenschap


Pagina 28 van 44

•

Toepassen van positieve aspecten uit onderzoek in beleid: • Bijv. verlaging retributie rechten, omdat controlerende taken van de overheid worden verminderd • Positieve incentives, bijv. door de concessieduur te verlengen

•

Training noodzakelijk bij implementatie van CMS: • Algemene en specifieke training

•

CMS begrijpelijk vertalen naar gebruikers toe: • Brochures met veltechnieken etc.

•

Meenemen van traditionele kennis in duurzaam bosgebruik in de evaluatie van CMS-II

•

Aandacht voor mogelijke negatieve correlatie Biodiversiteit – CMS in Mapane gebied

Reacties uit de zaal: Naar aanleiding van het laatste punt licht de heer Pigot toe dat dit een constatering is geweest in onderzoek van Dr. Ouboter. Hoewel er geen duidelijkheid is over mogelijke oorzaken, wordt illegale houtkap in dit verband genoemd. Pigot benadrukt het belang van aandacht voor dit aspect binnen CMS-II.

7

Sluiting van de workshop

Op uitnodiging van de dagvoorzitter richt de heer Hendrison zich in een woord van dank tot alle aanwezigen. Hoewel het gelopen traject een aantal ‘schoonheidsfoutjes’ kende, zijn we toch gekomen tot een formeel eind van dit participatief proces waarvan de diverse rapportages nu kunnen worden opgesteld. Daarmee zal dit project binnen de daarvoor gestelde tijd afgerond kunnen worden. Natuurlijk hebben we de rapportages van groep 1 nog tegoed, die zullen in een later stadium in de diverse verslagen worden ingevoegd. Gebaseerd op al deze bijdragen hopen het CELOS en PHS binnenkort te kunnen beginnen met de concrete plannen voor het vervolg: het daadwerkelijke veldonderzoek op praktijkschaal in CMS-III. Hartelijk dank voor uw tijd en bijdrage!


Pagina 29 van 44

8

Hoe nu verder?

Met dit verslag van de workshop is enerzijds een overzicht gegeven van de huidige stand van zaken van het project, anderzijds is hiermee inzicht verkregen in de wensen en verwachtingen van de verschillende groepen ‘stakeholders’ ten aanzien van dit project. Door te weten waar we nu staan in de voortgang van dit project, kan tegelijkertijd antwoord gegeven worden op de vraag: “hoe nu verder”. •

Het verslag van deze workshop zal pas in een definitieve vorm kunnen worden vastgesteld en gepresenteerd zodra ook de resultaten van groep 1 beschikbaar zijn. Dit betreft de keuze van een tweetal bedrijven uit de lijst van voorselectie (9 bedrijven). Deze uitkomsten kunnen dan in een later stadium alsnog worden ingevoegd in dit verslag.

•

Geadviseerd wordt om deze keuze van groep 1 eerst nog voor te leggen (concept verslag) aan alle deelnemers van de workshop. Daarmee hebben allen alsnog de gelegenheid hierop te reageren, waarmee ook deze uitkomst door alle participanten gedragen is.

•

Aansluitend zal overleg moeten plaatsvinden met de 2 geselecteerde bedrijven en de toekomstige samenwerking zal worden vastgelegd in een ‘Letter of Intend’.

•

Samen met de één of meerdere participerende bedrijven zal - op hoofdlijnen - het draaiboek (onderzoeks- c.q. werkplan) voor de praktijkproef opgesteld moeten worden. Dit document vormt de basis voor het vervolg: CMS-III project document.

•

De tijdens de workshop gepresenteerde kostprijsberekening is slechts een beperkt deel van de totale kosten/baten analyse. Deze zal alsnog beschikbaar moeten komen in een separaat document.

•

Zodra bos en bosbedrijf voor uitvoering van de praktijkproef bekend zijn, zal voor dit bosgebied een - op hoofdlijnen - managementplan opgesteld moeten worden. Wensen en verwachting van deelnemers aan deze workshop zullen tot uitdrukking moeten komen in het operationeel plan.


Pagina 30 van 44

Bijlage 1:

Programma van de workshop

TROPENBOS SURINAME PROGRAMMA CMS-II: PREPARING THE STUDY ON PRACTICAL SCALE OPERATION OF THE CELOS FOREST MANAGEMENT SYSTEM

Datum: Vrijdag 07 april 2006 Plaats: Auditorium CELOS

Programma 08:45 – 09:00 09:00 – 09:05

Registratie Welkom / Opening en dagindeling

09:05 – 09:20

Het Celos Management System in historisch perspectief

09:20 – 09:35

Het Tropenbos standpunt inzake duurzaam bosbeheer en de relatie tot het CMS-II project De huidige stand van zaken rondom het CMS-II project; selectie van de Forest Management Unit(s) resultaten van de kosten-baten analyse Overwegingen bij het vervolg op CMS-II; biodiversiteit en de rol van lokale gemeenschappen en kleinschalige productie Suggesties voor praktijkonderzoek inzake duurzame bosbouw en houtwinning (visie van het PHS) Sessie in werkgroepen Rapportage werkgroepen Samenvatting, conclusies en sluiting Gezamenlijke lunch

09:35 – 09:50 09:50 – 10:05 10:05 – 10:20 10:20 11:15 11:45 12:00

– – – –

11:15 11:45 12.00 13:00


Dr. Rudi F. van Kanten Directeur CELOS Ir. Leon B. Comvalius hoofd afd. Bosbouw CELOS Mw. Drs. Shanti Dh. Adhin project team leader Tropenbos Sur. Dr. Ir. John Hendrison FSS Consultancy BV Drs. Cor A.F. Pigot Pall Projects Supply Suriname NV Ir. Sietze van Dijk ESS Environment NV

Pagina 31 van 44

Bijlage 2a:

Lijst van deelnemers aan de CMS-II workschop op 7 april 2006 (blad 1 van 2) ORGANISATIE

1

Zagerij Ansoe NV

NAAM

ADRES

TEL.NR.

EMAIL

Dhr. R. Baldew

PARAAF X

2

CELOS afd. Bosbouw

Dhr. J. Wirjosentono

Prof.Dr.Ir. J.Ruinardlaan

490128

[email protected]

3

CELOS afd. Bosbouw

Dhr. M. Sewotaroeno


490128

[email protected]

4

CELOS afd. Bosbouw

Mw. V. Kent - Atmopawiro

490128

[email protected]

5

CELOS afd. Bosbouw & Houttechnologie

Dhr. L. Comvalius


490789 / 490128

[email protected]

6

CELOS / Bestuurslid

Dhr. S. Malone

Irsillastraat 4 (Cupido)

432848 / 08878433

[email protected]

7

CELOS / Chef de Bureau

Mw. M. Esseboom


490128

[email protected]

X

8

CELOS Directeur

Dhr. Dr. R. van Kanten


[email protected] [email protected]

X

9

Ministerie van Regionale Ontwikkeling / Raad voor Ontwikkeling Binnenland Ministerie van Ruimtelijke Ordening, Grond- en Bos-beheer

Mw. M. Held

Rooseveltkade

422674 / 08862530


X

Dhr. E. Koendjbiharie (namens Mw. M. Djosetro)

Cornelis Jongbawstraat

479431

[email protected]

Nationaal Herbarium

Mw. C. Rahan - Chin

UvS-complex / Leysweg

10

11

12


X X X X

X


464151

Dhr. Dr. P. Ouboter

13

Dhr. A. Gesser

Beekhuizen 7

480158

[email protected]

14

PHS (Platform Houtsector Suriname)

Dhr. B. Chin Ten Fung

Magnesiumstraat 24

08505910

[email protected]

15

SBB (Stichting Bosbeheer & Bostoezicht)

Dhr. R. Somopawiro

483131

[email protected]

Ds. M.L. Kingweg pc 283

494756


Nationaal Zoologische Collectie Suriname PHS (Platform Houtsector Suriname)


X

Pagina 32 van 44

[email protected]

X X X X X

Bijlage 2b:

Lijst van deelnemers aan de CMS-II workschop op 7 april 2006 (blad 2 van 2) ORGANISATIE

NAAM

ADRES

TEL.NR.

EMAIL

16

SBB (Stichting Bosbeheer & Bostoezicht)

Dhr. I. Krolis

Ds. M.L. Kingweg pc 283

483131

[email protected]

17

Stichting Sanomaro - Esa

Mw. H. Vreedzaam-Joeroeja

p/a PAS - Verl. Keizerstraat

490678

[email protected]

18

Tropenbos Suriname

Mw. S. Adhin


490128

[email protected]

19

CELOS afd. Bosbouw

Dhr. R. Sabajo

Prof.Dr.Ir. J. Ruinardlaan

490128

[email protected]

20

Henaturant

Dhr. H. Gezius

Kasabaholoweg 108

492207

[email protected]

21

CELOS afd. Landbouw

Mw. I. Power

Edmundstraat 49

464511

[email protected]

22

Nationaal Herbarium

Dhr. I. Molgo


464151

[email protected]

23

JSOOC Bosbouw praktijk trainingen

Dhr. C. Julen

Hemakondrestraat 41

538018

[email protected]

24

TWC Bosexploitatie

Dhr. H. Kartodikromo

Nw. weergevondenweg

350160

[email protected]

25

TBI / ESS Environment

Dhr. S. van Dijk

Rozenbergstraat 11

08789009

[email protected]

26

ESS / FSS Forestry

Dhr. Dr. J. Hendrison

Rozenbergstraat 11

08568340

[email protected]

27

Pall Projects Supply

Dhr. C. Pigot

Dahliastraat 15

402936 / 08858005

[email protected]

28

CELOS / Technische assistentie

Dhr. M. Djojodikromo


490128

[email protected]

29


Dhr. A. Pawirodikromo


490128

30


Dhr. M. Kromosemito


490128

31

CELOS / Registratie Workshop

Mw. L. Amatredjo


490128

32

CELOS / Registratie Workshop

Mw. T. Badroen


490128


Pagina 33 van 44

PARAAF X X X X X X X X X X X X Ass. Ass. Ass.

[email protected]

Ass. Ass.

Bijlage 3:

Samenstelling van de werkgroepen

Groep1 Selectie boslocatie (FMU) voor CMS-II

Groep 2 Bosbouwkundige aspecten in CMS-II

Groep 3 Sociale aspecten in CMS-II

Merdy Sewotaroeno – CELOS Stan Malone – CELOS (bestuur) Iwan Molgo – UvS/Herbarium

Jan Wirjosentono – CELOS Rinaldo Sabajo – CELOS Carolyne Rahan-Chin – UvS/Herbarium

Virginia Kent-Atmopawiro – CELOS

Hardy Kartodikromo – TWC NV

Radjen Baldew – Ansoe NV Benito Chin Ten Fung – TWC NV

Helmut Gezius – Henaturant Cor Pigot – PALL PSS NV Sietze van Dijk – ESS Enviroment NV

Shanti Adhin – Tropenbos

Muriel Held – Min. R.O.

René Somopawiro – SBB Carlo Julen – JSOOC Henriette Vreedzaam – Stg.Sanomaro-Esa John Hendrison – FSS Forestry NV


Pagina 34 van 44

Bijlage 4:

Voorbereidingen Praktijkproef CMS; Criteria voor de selectie van de Forest Management Unit (CELOS & Hendrison)

VOORBEREIDING PRAKTIJKPROEF CELOS MANAGEMENT SYSTEM;

Criteria om een CMS forest management unit (FMU) te kiezen

1.

Inleiding

Aan de hand van een aantal voorgestelde criteria zal de selectie van een FMU ten behoeve van de CMSpraktijkproef moeten plaatsvinden. Deze criteria zijn ingedeeld in vijf hoofdgroepen. • De legale status van de FMU • De kwaliteit van het bos • De kwaliteit van het bosbedrijf • De mogelijkheden voor onderzoek • De overige aspecten Elk van deze criteria hebben een aantal indicatoren aan de hand waarvan de toetsing plaatsvindt. Niet alle indicatoren hebben hetzelfde gewicht. De looptijd van de concessie bijvoorbeeld is niet van belang voor de uitvoering van de praktijkproef, omdat die plaatsvindt binnen een periode van 9 maanden en niet van jaren. 2.

Indicatoren m.b.t. wettelijke aspecten • • • • •

3.

Concessierechten over de FMU Looptijd concessie Inschrijving van het bedrijf bij de KKF Status (rechtspersoon) van het bosbedrijf Aandeelhouders Indicatoren m.b.t. de kwaliteit van het bos

• • • • • • • 4.

Bostypen, met name het aandeel hoogbos Terreingesteldheid (topografie, hydrografie, bodemtypen) Staande houtvoorraad Aandeel commerciële houtsoorten Grootte FMU Voldoende ongerept bos voor praktijkproef (1000 ha) Toegankelijkheid en afstand tot Paramaribo Indicatoren m.b.t. de kwaliteit van het bosbedrijf

• • • • • • • •

Aspecten van duurzaam beheer (inventarisatie, bosbeheerplanning, controle) Management capaciteit Personeelsbeleid Beschikking over bosmaterieel, personeel en transport Bereidheid tot samenwerking Mogelijkheden voor logistieke ondersteuning (kampfaciliteiten, communicatie) Relatie tot andere belanghebbenden in de regio van de FMU Mogelijkheden voor uitgroei tot modelbedrijf


Pagina 35 van 44

5.

Indicatoren m.b.t. de mogelijkheden voor onderzoek • • • • • •

Evenwichtige bossamenstelling (variaties in bostypen) Variatie in soortensamenstelling Voldoende commerciële boomsoorten (te meten aan het grondvlak) Diameteropbouw van marktwaardige boomsoorten Status van biodiversiteit Bereidheid van het bosbedrijf om onderzoek te ondersteunen

6.

Overige aspecten • • •

Mogelijkheden voor gemeenschapsbosbouw Relatie met houtverwerkende industrie Mogelijkheden om boscertificering te verkrijgen

7.

Indicatoren voor de eerste selectie van de FMU’s

In Tabel 1 zijn de indicatoren opgenomen op grond waarvan de eerste selectie van de FMU’s plaats heeft gevonden: Tabel 1: indicatoren voorselectie FMU Indicator 1) Rondhoutproductie in 2004 and 2005

2) 3) 4) 5)

Standaard Meer dan 1000 m³ Concessierecht of HKV Nationaal/international Zelfstandige bosexploitatie Minder dan vier uur rijden

Legale status FMU Management Bedrijfstype Afstand tot Paramaribo

De resultaten van de eerste selectie zijn samengevat in Tabel 2: Tabel 2: Overzicht van de voorselectie van bedrijven Naam van het bedrijf

Rondhoutprod. 2004 (m³) 2.083

Rondhoutprod. 2005 (m³) 1.491

Status van het bedrijf en de FMU Verhuur concessie

Management Nationaal

Conc. nummer 549

Ansoe N.V.

4.277

3.127

Exploitatie eigen concessie

Nationaal

219

Baldew Radjinderkoemar Silvion

2.295

1.679


Nationaal

50

Baneti Antonius (Kapitein)

2.516

3.038

Gemeenschapsbos

Bestuur Plantage De Vier Kinderen

2.331

3.088

Verhuur eigendomsterrein

Bron Andre Sombia

4.423

256

Bron Sawe Djan Abente G.

1.437

Alpin Isaac E.

Bruynzeel Suriname Houtmaatschappij N.V. Bueno de Mesquita Paul

30

Gemeenschapsbos Gemeenschapsbos

17.760

8.559


3.161

3.383

Eigendomsterrein

E301

Bueno de Mesquita-Da Costa

2.452

1.895

Eigendomsterrein

E331

Doerga Rattankoemar

4.063

1.185

Eigen concessie


Nationaal

Nationaal

Pagina 36 van 44

424a

385c

Dorpsgemeenschap Java

5.971

Gemeenschapsbos

Dorpsgemeenschap Ovia Olo

4.069

Gemeenschapsbos

Dorpsgemeenschap Peto Ondro

1.353

Gemeenschapsbos

Dorpsgemeenschap Redi Doti

1.519

Dynasty Forestry Industry N.V.

7.392

2.660

Gemeenschapsbos bos Eigen concessie

Fantjo Rudi

1.287

961

Finestyle Investments Suriname N.V.

3.914

7.222


Hion N.V.

1.198

2.189

Verhuur concessie

Houtexpl. & Verwerkingsonderneming Soekhoe & Zn. N.V. Landbouwmij Patamacca N.V.

1.716


8.027

tbs

Leysner Dennis W.

1.722

921

Mando Simon

5.038

2.576

Gemeenschapsbos

New Life N.V.

2.161

2.018


Olijfveld Rudolf H.

1.184

3.439

Palata Theodorus (Kapitein)

1.714

600

Gemeenschapsbos

Pappatie Willem A.

6.702

4.697

Gemeenschapsbos

Pasensi Alenso

1.015

72

Gemeenschapsbos

Pikingranman

1.189

Gemeenschapsbos

Pinassie H.C.

2.624

Gemeenschapsbos

Poina Michel

2.714

Riedewald Walden

2.459

Sheombarsing Radjinderkoemar

5.104

7.771

Verhuur concessie

Stg. Ayawondoko Bigi Poika

1.671

5.084

Gemeenschapsbos

SUHIM N.V.

1.414

2.939


Nationaal

443

994

4.205

Eigen concessie

Nationaal

422

TAKT N.V.

3.746

2.974


Nationaal

355a

Vereniging van Indianen van Powakka

1.707

314

Gemeenschapsbos

Witimang Asabina (Kapitein)

1.234

371

Gemeenschapsbos

Suma Lumber Company N.V.

8.

2.662

Internationaal

tbs

S001 Internationaal

752 385a


Internationaal

Nationaal

327 3127

Nationaal

380 52

HKV

Gemeenschapsbos

33

10

Gemeenschapsbos Nationaal

385d 362

Indicatoren voor de eindselectie

De geselecteerde bedrijven zijn door het onderzoekteam van het CELOS geëvalueerd, waarna een tweede toetsing plaatsvond. Deze toetsing is op grond van vijf kernindicatoren verricht (Tabel 3) met als resultaat een eindselecttie van 9 bosbedrijven. Het ligt in de bedoeling om tijdends de workshop twee bedrijven te kiezen die voor de praktijkproef in aanmerking komen. Met deze bedrijven zal onderhandeld worden over een intentie-overeenkomst (LoI). Tijdens de workshop moet de eindselectie worden afgerond. Daarnaast moet er een overlegteam worden gevormd om de onderhandelingen met de twee beste kandidaten te beginnen. Proceedings van de CMS-II workshop

550

Pagina 37 van 44

Tabel 3: Indicatoren voor de eindselectie van FMU’s Indicator Confirmatie aan wettelijke bepalingen Kwaliteit (geschiktheid) van het bos Areaalgrootte van de FMU Afstand tot Paramaribo Onderzoeksattitude Machinepark en personeel Logistieke faciliteiten

Standaard Acceptatie van de SBB regelgeving Bossamenstelling en bostructuur Proefareaal tenminste 1000 ha Maximaal vier uur rijden over de weg Bereidheid om areaal beschikbaar te stellen Structureel aanwezig Kampaccomodatie en radiocommunicatie

Tenslotte zijn in de eerste kolom van Tabel 4 de bedrijven opgenomen die voor de eindselectie in aanmerking komen. De finale toesing wordt uitgevoerd door de indicatoren een score te geven.in een schaal, die loopt van 5 (uitstekend), 4 (goed), 3 (voldoende) 2 (matig) tot 1 (slecht). Vervolgens worden de scores getotaliseerd. Het bedrijf met de hoogste score krijgt de hoogste rangorde. Tabel 4: Toetsingsmatrix voor de eindselectie Bosbedrijven

Confirmatie aan wetten

Boskwaliteit

Areaalgrootte

Afstand in uren

Onderzoeksattitude

Equipement/ personeel

Kampfaciliteiten

Ansoe N.V. Baldew Silvion Doerga Rattankoemar Houtexploitatie Soekhoe N.V. Leysner Dennis New Life N.V. SUHIM N.V. Suma Lumber Company N.V TAKT N.V


Pagina 38 van 44

Bijlage 5:

Globale ligging van de potentiële bosgebieden


Pagina 39 van 44

Bijlage 6:

Verslag van de CMS-II vergadering 6 oktober 2005

Verslag van de CMS-II vergadering 6 oktober 2005 INLEIDING De meeting van 6 oktober 2005 heeft tot doel om op basis van de vast te stellen criteria te komen tot een gemotiveerde keuze van een geschikte bosbeheerseenheid; de CMS-FMU. Hierbij zijn naast de initiatiefnemers van het project ook nog andere actoren uit het onderwijs en het bedrijfsleven van belang. De groep die betrokken is bij de meeting bestaat uit vertegenwoordigers van PHS, CELOS, SBB, ADEKUS, JSOOC en de consultants. De lijst met participanten is te vinden in de annex evenals het programma van de meeting. De bijeenkomst werd gehouden in de conferentiekamer van het Celos. Als moderator heeft opgetreden dhr. K. Tjon, project supervisor. De op- en aanmerkingen van de participanten zijn weergegeven in het verslag onderverdeeld naar (1) Achtergrond van het project, (2) Voorgestelde selectie criteria en (3) Overige discussie punten. De opening werd gedaan door de moderator. Hij gaf een korte toelichting over het ontstaan van het CMSII project. Op de call for proposals van TBI-Suriname zijn 4 projecten gerelateerd aan CMS binnen gekomen. Deze 4 projecten zijn toen samengevoegd en dit heeft geresulteerd in 2 projecten tw., CMS-I met WUR als leading institute en CMS-II met het Celos als leading institute, dat betrekking heeft op de haalbaarheid van technische en economische aspecten van CMS.

1. ACHTERGROND VAN HET PROJECT Op-en aanmerkingen gemaakt door zowel initiatief nemers als overige actoren m.b.t. project achtergrond. Het woord semi in “semi-practical scale” moet eruit gehaald worden, omdat je alle CMS aspecten wil toetsen (Comvalius). What about local community? Dit wordt steeds benadrukt door Tropenbos? (Comvalius) In het project zijn 2 consultaties opgenomen. De eerste betreft het selecteren van FMU waarbij alleen de direkt betrokkenen (vertegenwoordigers van onderwijs, bedrijfsleven en onderzoek) worden geconsulteerd. De grotere groep stakeholders wordt in de tweede consultatie ronde betrokken (Tjon). In het plan zijn ook (ecologische en) community aspecten opgenomen. De persoon die het plan schrijft zal toch moeten praten met de community (de Dijn) Waarom is het nodig C/B van conventional logging uit te rekenen. Is het niet al bekend? (Comvalius) Het gaat om de nulpunt meting (base line) om een uitspraak te kunnen doen over over de C/B van CMS (gemeten tijdens de uitvoering). (Tjon)


Pagina 40 van 44

Criteria moeten streng zijn, anders snij je jezelf in de vingers (Comvalius) Er kan met scores worden gewerkt. De kandidaat met de hoogste score wordt geselecteerd (de Dijn) Criteria moeten worden uitgeschreven conform geldende standaarden en SMART gemaakt worden (Bram). Daarom is input van overige participanten in deze meeting gewenst (van Dijk). Voor toepassing van CMS is de minimale vereiste van het bedrijf een management plan. Peter vd Hout heeft vereisten voor RIL op een rij gezet. Deze kunnen als startpunt worden genomen (Chin Ten Fung) 2. VOORGESTELDE CRITERIA 1. Legal operation Moet voldoen aan nationale boswetgeving aangevuld met overige criteria (Bram). Dit kan gedouble checked worden met SBB v.w.b. wettelijke status van concessie. 2. Management according to international standards Houtexporteurs en bedrijven met export potentie krijgen te maken met internationale standaarden. Zij moeten een positieve attitude hebben jegens certificering (van Dijk). De druk van de buitenwereld is groot (Chin Ten Fung). Suriname als ITTO lidland zal zich moeten houden aan ITTO standaarden. (van Dijk) 3. Suitability of forest (stocking, size, forest types) Het bos moet niet uitgekapt zijn. Er kan gekeken worden vanuit de productie (minimale productie van ..?…) (Chin Ten Fung), maar CMS werkt met arealen (Playfair). Voor de grootte van het areaal kan gekeken worden naar 1000 ha (Tjon). Het gross van de operators heeft arealen van 5000 ha. De kans is dan groot dat je geen aaneengesloten goed bos krijgt (Chin Ten Fung). 4. National/International forest company De achterliggende gedachte hierbij is continuiteit van het bosbedrijf i.v.m. de uitvoering van de practical scale test (van Dijk). Alle uitgegeven concessies van Surinamers en alle legale operations zijn van surinaamse origine (Lemen). Voor middelgrote bedrijven liggen de management plans ter inzage bij SBB (Bram) Vraag van Bram: als je in zee gaat met Chinees (internationaal) bedrijf. Kun je het resultaat dan nog toepassen voor Surinaamse bedrijven? 5. Availability forest, equipment & personnel Het gaat hierbij om de attitude van de exploitant. Is hij/zij willing om een deel van het bos, de equipment en personeel in te zetten voor de proef. Proceedings van de CMS-II workshop

Pagina 41 van 44

Vraag van de Dijn: wat zal de status zijn van de FMU na de proef? Biedt de wet voorzieningen hiertoe? Dit moet nog uitgezocht worden. 6. Active exploitation Een praktizerende bosbouwer. De jaarlijkse productie kan gemeten worden. Data is te verkrijgen bij SBB. De hoogte van de productie moet nog vastgesteld worden. Wat bedoelen we met actieve exploitatie in productiecijfers uitgedrukt? Is dat 1000m3 per jaar? 7. Distance and accessibility Dit is duidelijk. Moet alleen nog SMART1 gemaakt worden. Wat is de preferable afstand? 3. OVERIGE DISCUSSIE PUNTEN One or more FMU’s Is meerdere FMU’s met verschillende scenario’s; met en zonder invloed van local community misschien een optie? (van Dijk). Bij de uitgifte van concessies wordt door SBB rekening gehouden met de local community (Lemen). Tenminste voor nieuw uitgegeven concessies. In de praktijk wordt al gedealed met local community (Chin Ten Fung). Een vergelijkend onderzoek kan later worden gedaan (Playfair). Het kiezen voor meerdere FMU’s brengt consequenties mee voor de onderzoeken voor wat de uitvoering betreft. (Lemen) Er zijn verschillende soorten operations. Het zou kunnen dat geen van ze voldoet aan de selectie criteria. In dat geval is het praktisch om te kiezen voor meerdere (Chin Ten Fung) Local communities Wordt er een social impact assessment gedaan? (Comvalius). Een kleine GIS analyse heeft uitgewezen dat circa 32% van de concessies binnen de invloedsfeer (10 km radius) liggen van nederzettingen/dorpen (Tjon). D.w.z. 68% valt erbuiten. Kan op basis daarvan gesteld worden dat de local communities niet betrokken worden in deze fase bij de selectie van FMU’s? (van Dijk). In geval van local community moet misschien niet gekeken worden naar meerdere FMU’s i.p.v. slechts 1? (Lemen). De vraag is of community forest meegenomen moet worden of niet bij selectie van FMU. De meeste hkv’s zijn gedegradeerd (Comvalius). Dus hkv’s vallen uit de boot bij de selectie van FMU (‘s) (Playfair). Liever FMU op 1 lokatie (Comvalius). Het gaat om sociaal economische aspecten zoals employment en niet land-use conflicts (de Dijn). Er is al sprake van community link als iemand uit de local community werkzaam is in het bedrijf (Adhin). Bij het schrijven van de FMP wordt werkgelegenheid ook opgenomen. 1

Simple Measurable Affordable Realistic and Time-bound


Pagina 42 van 44

Het bedrijf moet tenminste openstaan voor discussie betreffende local community (de Dijn). Van beleidswege is niets op papier, geen regels voor de praktijk v.w.b. omgaan met local community. In de praktijk wordt gewoon met de local community gedealed. Er wordt geen issue van gemaakt (Chin Ten Fung). Tropenbos is niet alleen geinteresseerd in het technisch gedeelte. Local community moet geincorporeerd worden. (van Dijk) Doel van TBI is duurzaam bosbeheer via onderzoek. Het moet gedragen worden door de problem owners. (Adhin) Own operations / contractors De tendens is dat bedrijven met contractors werken (Comvalius). Bij eigen operation heb je een hogere mate van commitment wat garantie geeft voor de continuiteit. In geval van contractors zal het afhangen van de sterkte van het contract. Alhoewel op een bepaalde schaal kun je van de contrator afdwingen hoe je je zaken gedaan wilt krijgen. Verder, met de prijsverhoging gaat de prijs van de contractor omhoog. Bij een eigen operation speelt dat niet (Chin Ten Fung). Er is een trend dat bedrijven zich specialiseren in een een aspect van bos exploitatie (bv. Inventarisatie) (Lemen). Wie moet je dan trainen? (van Dijk). Moet de contractor dan getraind worden? Het zou de gehele bossector ten goede komen. Het terrein van Tropenbos Guyana was tot driemaal toe van eigenaar veranderd met de nodige ongerief voor de organisatie (de Dijn). Logging and/or processing Processing component is nu niet haalbaar om mee te nemen (Comvalius). In fase 1 (selectie FMU) wordt het niet meegenomen. Maar als processing van belang is bij uitvoering van practical scale test moet het nu al geselecteerd worden. (van Dijk) Informatie van bedrijven is belangrijk in deze fase voor de selectie procedure. Concentreren we dan alleen op logging? Wat vindt de PHS (gebruiker) ervan? (Adhin) Is een lang termijn beslissing. De berekening van de kostprijs heeft te maken met de markt en wel de efficientie van bovenuit. In deze fase prefereert PHS alleen logging. (Chin Ten Fung) Wat is de realiteit? Hebben bosbedrijven alleen bos?, alleen zagerij?, alleen equipment? Of geintegreerde bedrijven? Is nog natte vinger werk. Wat wil de PHS? (de Dijn) Dat zal blijken na consultatie. PHS gaat voor logging en processing. Waste identificatie is beter te volgen in de zagerij en waste bepaalt de kostprijs (Chin Ten Fung) Voor de onderzoeker (CELOS) is beide niet perse nodig (Adhin) Informatie van bedrijven is niet aanwezig om mee te werken (Bram) Voor concessies van 25000 ha is een verwerkings-unit bij wet verplicht (Lemen). De keuze is bij deze dus reeds gemaakt.


Pagina 43 van 44

T.a.v. de C/B analyse: de kostprijs is de prijs voor verwerking van rondhout tot plank (Chin Ten Fung). SBB beschikt over informatie over C/B analyse afkomstig van een FAO exercitie uitgevoerd door Whiteman. Er zijn formules beschikbaar.

Annex

PROGRAMMA 08.30 – 08.40 hr

Opening

08.40 – 09.00 hr

Achtergrond van het project

09.00 – 09. 20 hr

Presentatie voorgestelde selectie criteria

09.20 – 10.00 hr

Discussie selectie criteria

10.00 – 10.15 hr

Koffie

10.15 – 10.30 hr

Vaststelling definitieve selectie criteria

10.30 – 11.15 hr

Selectie potentiële FMU’s

11.15 – 11.30 hr

Informatie mbt vervolg traject

11.30 – 11. 40 hr

Sluiting

LIJST VAN PARTICIPANTEN: Kenneth Tjon (CELOS) Virginia Kent-Atmopawiro (CELOS) Robert Tjien Fooh (UvS) Bart de Dijn Leon Comvalius (CELOS) Shanti Adhin (Tropenbos International Suriname) Maureen Playfair (CELOS) Sietze van Dijk (FSS) Dennis Lemen (SBB) Carol Bram (JSOOC) Benito Chin Ten Fung (PHS) Remark: dhr. Comvalius is gebleven tot de break (ong. 10.30u)


Pagina 44 van 44

PREPARING THE STUDY ON PRACTICAL SCALE OPERATION PROCEEDINGS OF THE WORKSHOP (IN DUTCH) TROPENBOS SURINAME PROGRAMME CMS-II:

Recommend Documents