Populaire Cultuur: industrie

Populaire Cultuur: industrie Dubstep: een genre in de kinderschoenen

Elias Khan Katholieke Universiteit Leuven Faculteit Sociale Wetenschappen Populaire Cultuur: industrie (Prof. Gust De Meyer) 5-1-2009

Inhoud Lijst van afbeeldingen ...................................................................................................................3 Voorwoord ....................................................................................................................................4 Inleiding ........................................................................................................................................5 Karakteristieken ............................................................................................................................6 Ritme .........................................................................................................................................6 Structuur en meest prominente kenmerken ...............................................................................6 Historiek ........................................................................................................................................7 Herkomst Van De Scene: 1999-2002........................................................................................7 Terminologie .........................................................................................................................7 FWD>> en DMZ...................................................................................................................7 Big Apple Records ................................................................................................................8 Herkomst Van De Sound: 2002-2005 .......................................................................................9 Invloeden...............................................................................................................................9 Nationaal succes ..................................................................................................................10 Groei Van De Scene: 2005 – 2007..........................................................................................10 Mary Anne Hobbs ...............................................................................................................11 Internationaal succes ...........................................................................................................11 Evolutie Van De Sound: 2007 - … .........................................................................................12 Dubstep concreet in de muziekindustrie .....................................................................................13 Beginnende commercialisering? .............................................................................................13 Internet en dibstributie ............................................................................................................14 De rol van producent in dubstep .............................................................................................14 Nawoord ......................................................................................................................................16 Referentielijst ..............................................................................................................................17

2

Lijst van afbeeldingen Afbeelding 1: typische vorm van een dubstep ritme.....................................................................6 Afbeelding 2: e-flyer voor een FWD>> avond .............................................................................8 Afbeelding 3: Mixig records in Croydon ......................................................................................9 Afbeelding 4: gemoedelijke sfeer op een dubstep feestje .............................................................9 Afbeelding 5: Skream..................................................................................................................11 Afbeelding 6: Mary Anne Hobbs ................................................................................................12 Afbeelding 7: Benga....................................................................................................................13 Afbeelding 8: dubstep vinyl platen .............................................................................................15

3

Voorwoord Een opdrachtomschrijving zo kort als voor deze taak had ik voordien nooit gehad, waardoor ik het ook relatief moeilijk vond om mij op een onderwerp te settelen. Zeker 3 verschillende titels hebben de revue gepasseerd. Maar uiteindelijk is het “Dubstep: een genre in de kinderschoenen” geworden. Waarom het precies deze obscure keuze is geworden, is simpel. Een mens studeert makkelijker wat hem interesseert, hij of zij leest sneller wat hem het meest aanspreekt, en hij of zij schrijft het vlotst over zaken die hem of haar intrigeren. Dubstep als fenomeen intrigeert mij enorm. En dubstep als muziekgenre spreekt mij ook fel aan. Vandaar de toch al iets logischer klinkende keuze voor zo’n vaag verschijnsel. Ook denk ik aan de professor en zijn assistenten. Tientallen van deze papers moeten lezen lijkt mij een immense klus, en ik kan alleen maar proberen om het wat interessanter te maken voor hen, door hen iets nieuws voor te schotelen. Daarom een eerste dankbetuiging aan de professor, zowel voor het lezen van dit werk als voor zijn boeiende colleges. Ook bedankt aan alle DJ’s die mij wegwijs hebben gemaakt in de wereld der beats. En de personen die mij leerden om kalm te blijven.

4

Inleiding Allereerst een korte inleiding in het begrip “dubstep” zelf, wat eigenlijk een samentrekking of hybride vorm is van de componenten “dub” en “step”. De afkomst van het genre heeft zijn wortels dan ook in twee zeer uiteenlopende tradities. Dub in zijn originele vorm is een subdivisie van de Jamaicaanse reggae uit de jaren 1970, afgeleid van de productie van instrumentale versions of doubles van bestaande nummers. Deze versies waren bedoeld om mc’s of toasters later de kans te geven om op deze riddim1 hun ding te doen en nieuwe vocals te verzinnen “op de wijs van”. Dit wordt tegenwoordig nog veel gebezigd in de Jamaicaanse dancehall, waar er van een nummer ook de riddim wordt uitgebracht die zeer vaak opnieuw gebruikt worden. In de late jaren ’70 gingen producers meer en meer experimenteren met de doubles. Karakteristiek hieraan was het gebruik van bepaalde effecten (vooral echo) en een daarmee samengaand gevoel van ruimte en spiritualiteit. Tegen de vroege jaren ’80 waren de invloeden van deze experimentele beweging sterk voelbaar in de ritmische pop, en zijn nog steeds voelbaar tot op de dag van vandaag. De term “step” in de naam dubstep verwijst naar de 2-step, een variant van de UK-Garage. Dit was het soort muziek dat de inwoners van Londens randstad en daarbinnen in de negentiger jaren op een piraatzender tegenkwamen en niet helemaal konden plaatsen als eender house, waarvoor het te traag en te fel naar oude funkbeats zoals de amen break hing, of als Amerikaanse R&B, waarvoor het dan weer te Brits en gewoon te underground klinkt. Misschien is het jungle, aangezien er een ragga MC vocale uitspattingen over de verkapte beats uitspuwt, maar daarvoor klinkt het te sexy, te soulful. Een drumpatroon dat eerst trager overkomt dan de typische 4x4 beat door de kickdrum alleen op de eerste en derde tel te programmeren, en het ophouden van het tempo door ongewone snarepatronen zijn de typische kenmerken van de 2-step.i In wezen was 2-step de ‘90s voorloper van de dubstep in die zin dat dubstep uit de R&B- en hiphopinvloeden is gegroeid, zonder zijn afkomst te verloochenen. Ook werd in de 2-step zowel als in de dub live gebruik gemaakt van een MC die het geheel zijn eigen toets kon geven. Deze laatste eigenschap is ook typerend voor de grime, die direct overloopt in de dubstep zelf.ii Zo ook kan de jungle en drum&bass gezien worden als een grote invloed op de dubstepsound. 2-step, jungle en drum&bass zijn voortgekomen uit de UK-hardcore die beter bekend staat als de rave-scene van de vroege jaren ’90. Deze splitste zich aanvankelijk uit in de happy-hardcore enerzijds, en de jungle anderzijds. Deze jungle-tak, die in essentie op zoek was naar een nieuwe sound en die ook wel wordt gezien als één van de meest vooruitstrevende in de elektronische muziekwereld, is verantwoordelijk voor al deze genres, of beter gezegd subgenres. Als men de allesdoordringende baslijnen van de dubstep live hoort, herkent men snel de bekende en veelgebruikte sub-bassen uit de drum&bass-sound. Dubstep wordt ook wel eens dark garage genoemd, vooral in de vroege periode toen de term dubstep nog niet zo ingeburgerd was.

1

Jamaicaans Patois term gelijkend aan het Engelse ‘rhythm’; instrumentale versie van een nummer bestaande uit het slagwerk en de prominente baslijn.

5

Karakteristieken Dubstep is een bricolagestroming. De vroege roots van de dubstep lagen vooral ik de UK garage/2-step muziek die eerder R&B georiënteerd was. Dubstep probeerde om elementen uit de grime, dub en reggae hieraan toe te voegen om zo een eigen sound te creëren. In het begin waren de voornaamste veranderingen dat de vocalen wegvielen, waardoor het makkelijker werd voor DJ’s om nummers te mixen. Hierdoor kreeg dubstep ook een grote basis van jonge beginnende producers als Skream, Benga, Hatcha en Caspa & Rusko.iii Een andere belangrijke verandering die de dubsteprevolutie teweegbracht was de donkerdere atmosfeer die de nummers meekregen. De baslijnen werden prominenter, het slagwerk kreeg een minimalistische rol en de geluidseffecten die uit de dub werden overgenomen gaven het geheel vaak een spookachtig effect. Zoals garage en drum&bass ervoor, is dubstep een ambivalente samentrekking van verschillende geluiden uit de Britse urban scene, en brengt het samen in een innovatief geheel. Maar om al deze verschillende draden uiteen te rafelen zal zelfs de meest ervaren musicoloog de wenkbrauwen even doen fronsen. “Dubstep is kind of like the word love. You don’t necessarily know what love is, but you know how it feels when you’re in it” – Joe Nice, riep zichzelf uit tot ambassadeur van de dubstep in Amerika.iv

Ritme

A FBEELDING 1:

TYPISCHE VORM VAN EEN DUBSTEP RITME

v vi

Het ritme van een dubstep nummer kan vaak vreemd overkomen voor mensen die nooit iets gelijkaardigs gehoord hebben. Het slagwerk lijkt namelijk een beetje achter te lopen qua tempo, hoewel een BPM van 138 tot 142 het gemiddelde is. Dit ritme wordt vooral door de sub-bassen en de melodie gecreëerd, terwijl de drums eerder een BPM van ongeveer 69 impliceren. De spanning die hierdoor ontstaat wordt nog het best omschreven door Kode9: “[the] track is so empty it makes [the listener] nervous, and you almost fill in the double time yourself, physically, to compensate.” Structuur en meest prominente kenmerken Een kenmerk dat voor een groot deel de structuur van de meeste nummers vormt is de bass drop. Wanneer de percussie wegvalt en meestal zelfs het volledige liedje gewoon wegvalt 6

wordt de spanning vervolgens opgebouwd tot een hoogtepunt waarna het sub-basgeweld in alle hevigheid terug kan losbarsten. Dit heeft de dubstep overgenomen uit de drum&bass. Wat de dubstep uit de reggae/dancehall heeft overgenomen is de zogenaamde rewind of pull upvii, een techniek die DJ’s vaak gebruiken als een track veel populariteit blijkt te genieten bij het publiek.viii Maar wellicht één van de meest cruciale kenmerken van de dubstep is de rol van de MC. Dubstep is vooral een instrumentaal genre en in een live act heeft de MC of toaster eerder de functie van begeleider dan als echte hoofdact. Geïnspireerd door Jamaicaanse lyricisten gebruiken dubstep MC’s een type van MC’en genaamd raggamuffin’.ix Alhoewel deze minimalistische kijk op het hele gebeuren, en dus de MC een bijrol te geven, werd overgenomen van de drum&bass, hebben toch een aantal producers zoals Kode9 op zijn album samengewerkt met lyricisten als Warrior Queen, MC Flowdan en Ricky Rankin’ van Roots Manuva.x Hier werd meer een dread poet manier van toasten gebruikt, en is er toch een zekere boodschap die men probeert over te brengen. Hoewel het voor DJ’s om te mixen aangenamer is dat platen een bepaalde structuur volgen zijn niet alle platen gemaakt volgens een vast patroon van bijvoorbeeld 8-bar of 16-bar loops. Shackleton bijvoorbeeld heeft een hele variëteit aan nummers die vaak buiten de vaste maten vallen, en die soms zelfs de meeste basiskenmerken van dubstep missen. Maar dubstep wordt toch vooral gemaakt volgens een structuur van twee hoofddelen met een middenstuk waar de bass drop zich bevindt, en een intro en outro. Ook voor MC’s is het makkelijker om te toasten over nummers die iets meer vasthouden aan dit soort basisstructuren, maar andere MC’s juichen dit dan weer toe met het oog op artistieke vrijheid.

Historiek Herkomst Van De Scene: 1999-2002 Terminologie De naam dubstep werd voor het eerst gebruikt door Ammunition Productions, een organisatie die aan de wieg stond van dit amalgaam genre. Zij waren het die de invloedrijke Forward>> avonden organiseerden en zij waren het die een stevig aantal dubstep platenlabels oprichtten, waaronder Tempa, Soulja, Road, Vehicle, Shelflife, Texture, Lifestyle en Bingo. Doordat de naam daarna ook werd gebruikt door XLR8R magazine kreeg de naam officieel ingang in Londens vocabulaire.

FWD>> en DMZ De Forward>> of FWD>> avonden samen met de DMZ avonden waren dé grote doorbraak voor dubstep naar de grotere Londense en Britse buitenwereld toe. Waar dubstep is ontstaan in slaapkamers zoals die waar ik mij nu bevind, waren deze avonden de poort naar het grote publiek. Grote namen uit de vroege jaren van de dubstep kwamen hun materiaal laten horen, zoals El-B, Steve Gurley, Oris Jay en Zed Bias.xi Deze evenementen barstten al snel uit hun voegen. Grotere zalen moesten op het laatste moment geboekt worden om de grote massa een plaats te bieden bij de hoge geluidstorens, waaruit hevige baslijnen de broekspijpen van de menigte deed trillen en schudden. Ze trokken het juiste soort publiek aan, het soort mensen dat genoeg had van de UK-Garage en grime die stilaan aan het doodbloeden waren door een te veel aan hiphopinvloeden uit de Verenigde Staten. 7

Dubstep groeide stilletjes in de schaduw van de grime. De hype werd weggelaten, de hard attitude werd verworpen en in de plaats kwam een genre dat nieuw, verfrissend en relaxed was. Niet alleen de muzikale elementen werden uit de reggae/dancehall overgenomen. Ook de tolerante en moedwillige houding samen met een constant vooruitstreven naar nieuwere en originele geluiden werden oormerken van de dubstep in zijn geheel. Dit werd vooral duidelijk doordat vele artiesten en platenlabels er amper winst uit haalden en het puur uit liefde voor de muziek deden. Ze werden als het ware bevangen door de ongelofelijke bas waarop het ganse genre rust. Deze werd nog het best omschreven op een e-flyer van een van de FWD>> evenementen in club The End in Zuid-Londens Holborn: B-lines that make your chest-cavity shudder. xii

A FBEELDING 2: E - FLYER

VOOR EEN

FWD>>

AVOND

Een niet geringe invloed had ook piraatstation Rinse FM dat wordt gerund door producer/DJ Kode9, resident op de FWD>> nachten en eigenaar van het Hyperdub label.xiii Andere residents van FWD>> deden hun ding geregeld zoals Hatcha, Youngsta, Kode9, Zed Bias, Oris Jay, Slaughter Mob, Jay Da Flex, Slimzee. Maar ook gasten van onder andere de Big Apple Record store werden uitgenodigd als Skream en Benga.

Big Apple Records Ook deze laatstgenoemde legendarische platenwinkel en gelijknamig platenlabel in Croydon, Zuid-Londen staat bekend als een broedplaats van grote namen in de dubstep. Benga, Mala, Coki, Hatcha, Digital Mystikz, El-B, Zed Bias, Horsepower en de jongere Loefah sleten allen hun weekends in deze broeikas van nieuwe geluiden. 20-jarig wonderkind Skream (Oliver Jones) werkte als tiener in de platenwinkel. Ook zijn oudere broer Hijack werkte er, en hij was de eerste om de vroege dubplates van Skream in zijn live sets te verwerken. Sindsdien is het platenlabel heropgestart onder de naam Mixing Records.xiv

8

A FBEELDING 3: M IXIG

RECORDS IN

C ROYDON

Herkomst Van De Sound: 2002-2005 Invloeden Het feit dat dubstep vooral in Zuid-Londen, de ruigere onderbuik van de Londense muziekwereld, ontstond is niet al te verwonderlijk. Croydon, Holborn, Brixton en andere wijken in Zuid-Londen waren thuis aan een grote Afro-Caribische gemeenschap, die zorgden voor een blijvende populariteit van reggae, dancehall en natuurlijk ook dub. Dubstep gebruikte deze smeltkroes van Caribische, Arabische en Zuid-Aziatische culturen in zijn voordeel. Indische drumsamples, Arabische luitgeluiden, opzwepende dancehall vocals of AfroDominicaanse conga’s, alles werd als het ware herbruikt en uiteindelijk eigen gemaakt. “Every top-line producer has a totally unique and individual take on the music. Everything from old skool garage, jungle and Kingston dub, classical music to avant-garde metal has influenced the dubstep sound.” – Mary Anne Hobbs, DJ op BBC Radio 1. Maar de invloeden van verschillende muziekstijlen stopte daar niet. Digital Mystikz, het invloedrijke duo waarachter de grote namen Mala en Coki schuilgaan, brachten orchestrale melodieën in de sound. Die werden gretig opgepikt door andere grote namen, waardoor een volledig nieuwe sound ontstond die zich steeds verder en verder aan het distantiëren was van de grime.xv Doorheen 2003 begon ook de soundsystem manier van denken en muziek maken de overhand krijgen in de wijken van Zuid-Londen. DJ Hatcha begon in zijn sets bijna exclusief dubplates te draaien van Zuid-Londense producers als Skream, Benga en later ook Digital Mystikz. Hiermee stuurde hij, samen met de producers die de platen maakten uiteraard, een nieuwe, de dubstep in donkerdere en meer minimalistische wegen.

A FBEELDING 4:

GEMOEDELIJKE SFEER OP EEN DUBSTEP FEESTJE

xvi

In deze periode waren als live gebeuren voornamelijk de DMZ avonden van belang. Digital Mystikz, de drijvende kracht achter deze evenementen, brachten eerst 12”s uit op Big Apple records maar focusten zich daarna op de DMZ avonden, die om de 2 maanden in Brixton 9

(overigens een borough van Londen die sterk geassocieerd wordt met reggae) in een omgebouwde kerk genaamd Mass worden georganiseerd.

Nationaal succes Betwistbaar het keerpunt waar dubstep uit de Zuid-Londense boroughs trad en in het nationale en internationale voetlicht trad was de eerste verjaardag van deze DMZ gelegenheden. Aanvankelijk werd 3rd Base naast de Mass kerk/club gebruikt voor deze avonden, maar op deze bewuste avonden stonden mensen van over heel Groot-Brittanië aan te schuiven, zowel als mensen die overgevlogen kwamen van Europa, Amerika en Australië. De rij wachtenden ging twee keer rond het gebouw heen, en de organisatie zag zich genoodzaakt om de hoofdzaal in een ijl tempo te voorzien van massieve stereotorens en subwooferkasten, en de mensen naar boven te sturen.xvii Tot dan toe was dubstep vooral iets Londens, een fervente maar relatief kleine groep aanhangers op het internet en een aantal piraatzenders die wekelijks een dubstepprogramma programmeerden naast hun grime en garage programma’s. BBC Radio 1 DJ Mary Anne Hobbsxviii beschrijft hoe DMZ haar leven veranderde: “It changed my life forever … It changed people’s lives around the world. Within five days there were almost 20,000 hits about it at dubstepforum.com, and people from all over the world still tell me what a profound effect it’s had on their lives to this day.” – Mary Anne Hobbs xix Een artikel in de Independent on Sunday van 22 februari 2004 stelde dat grime en dubstep twee namen zijn voor één en dezelfde stijl die beter bekend stond als sublow, eskibeat of 8-bar. Ook bracht Richard James’ label Rephlex twee compilaties uit genaamd Grime en Grime 2 waarop nummers van Plasticman, Mark One & Slaughter Mob, Kode9, Loefah en Digital Mystikz stonden. Deze compilaties hielpen mee om de dubstep meer naambekendheid te geven in de grimewereld. In de zomer van 2005 begon DMZ ook meer MC’s uit de grimewereld uit te nodigen.xx

Groei Van De Scene: 2005 – 2007 2006 wordt wel eens gezien als het jaar waarin dubstep groot werd. Het legendarische eerste jubileum van DMZ wordt dan vaak genoemd maar ook andere feiten maakten dat dubstep wijdverspreid geraakte. Het grimmige anthem van Skream genaamd “Midnight Request Line” van 2005 werd de anthem van de hele scene. 21-jarig wunderkind Oliver Jones begon als tiener in zijn slaapkamer zijn eigen sound te creëeren. Met een gekraakte versie van softwarepakket Fruity Loops knutselde hij beats ineen naar het voorbeeld van Hatcha die, zoals gezegd, ook in Big Apple Records werkte. xxi Skream’s cross-over succesnummer bezorgde hem de officieuze titel van dubstep-ambassadeur, en hoewel andere DJ’s ook internationaal worden geboekt, reist Skream toch geregeld naar Australië, Amerika of Japan om zijn sets te gaan draaien. Zelf staat hij vrij nuchter tegenover al de aandacht: “All the attention’s definitely good. Whatever scene you’re involved in, you’re always going to get bandwagon jumpers, so as long as everybody readies themselves for that happening, it’ll all be cool.” – Oliver ‘Skream’ Jones

10

A FBEELDING 5: S KREAM

Mary Anne Hobbs De dubstep haalde pas echt bekendheid bij het grote publiek wanneer Mary Anne Hobbs begint met een programma op BBC Radio 1 dat volledig aan dubstep geweid was genaamd “Dubstep Warz”. Later bracht ze ook een compilatie uit genaamd “Warrior Dubz”. “Then came Radio 1’s Mary Anne Hobbs. Dubstep had the sound, the momentum and the ideas: she had the global audience and she brought the two together with explosive results in her Dubstep Warz special January this year. With one show, she changed the face of dubstep forever.”xxii Burial kreeg met zijn gelijknamige debuutalbum “Burial” massale belangstelling en haalde het overal tot in de eindejaarslijstjes. Zo haalde hij het tot beste album van het jaar in The Wire. The Wire album top 5 van 2006 1. Burial – Burial 2. Scott Walker - The Drift 3. Joanna Newsom – Ys 4. Carla Bozulich – Evangelista 5. Wolf Eyes - Human Animal xxiii Ook zijn tweede album genaamd “Untrue” werd met veel lof overladen. De film “Children of Men” kreeg een dubstep soundtrack met nummers van Digital Mystikz, Random Trio, Kode 9, Pressure and DJ Pinch.xxiv

Internationaal succes In 2007 begint dubstep echt internationaal naam de maken. Dubstep evenementen in New York, San Franciscoxxv, Los Angelesxxvi, Seattle, Houston, Denver, Canada trekken . In Amerika is DJ Joe Nice van Baltimore de trekkende kracht achter vele dubstep initiatieven terwijl in Canada Matt Carl actief is. Mary Anne Hobbs kreeg een set op Sónar Festival in Barcelonaxxvii en Tempa bracht hun vijfde compilatie uit genaamd “Dubstep Allstars 5” waarop geluiden vanuit Helsinki2 (Tes La Rok) en Amerika (Matty Gxxviii van San Diego en JuJu van San Franciscoxxix) te horen waren.xxx Internet en internetradio hebben een grote rol gespeeld in het internationale succes van dubstep. Tegenwoordig wordt informatie sneller verstuurd en gedeeld als nooit tevoren, met nieuwe en efficiëntere manieren die elke dag opnieuw ontwikkeld worden. Forums, sociale netwerken à la Facebook, MSN Messenger, allen hebben ze bijgedragen tot het bekend raken van de ZuidLondense sound over de hele wereld. Ter illustratie: Skream maakte in zijn slaapkamer laat op de avond uit pure verveling een nummertje genaamd “Skunkstep”. Hij was destijds 14 jaar. Er 2

Vanuit Scandinavië komt overigens ook zwaar dubstep talent in de vorm van L-wiz afkomstig van Zweden, www.myspace.com/lwizdubstep

11

wordt wel eens gezegd dat Skream nog 1.500 nummers in verschillende stages van afwerking heeft. Nu zou hij dit nummer kunnen e-mailen naar vijf internetradio’s tegelijk en kan zijn nummer dezelfde avond nog gedraaid worden in een set van een DJ op een piraatradio, of bij iemand anders in de slaapkamer. En dit is hoe dubstep groot is geworden, door piraatradiozenders, forums, en pure mond-tot-mondreclame.

Evolutie Van De Sound: 2007 - … De crossovertrend die gezet werd door Skream’s hit “Midnight Request Line” werd in de laatste twee jaar voortgezet door verschillende techno en house DJ’s. Ricardo Villalobos, een welbekende producer en DJ uit de minimal techno wereld deed een remix van Shackleton en verwerkte deze in zijn “Vasco” EP die in 2008 uitkwam.xxxi Commentatoren tonen aan (verwijten hem?) dat hij in zijn laatste EP een te uiteenlopende smaak van muziek vertoont door onder andere een track van deze dubstepproducer erin te verwerken, omdat de minimal wereld doorgaan een nogal rigide structuur kent. Andere voorbeelden van invloeden van dubstep in de techno zijn Modeselektors “Godspeed” en Roman Flugels remix van Ritons “Hamer of Thor”.xxxii Misschien een minder goed voorbeeld voor dubstep zelf, maar wel een goed voorbeeld van de doordringende invloed die het begint te krijgen sinds een jaar of twee, is het nummer “Freakshow” van de nieuwe cd van Britney Spears.xxxiii Door het gebrek aan features op de cd schrijft ze niet langer haar urban-invloeden toe aan bepaalde producers maar maakt ze gewoon haar eigen dubstepnummer. Het gebruik van het “wobbler”-effect van de baslijn, die een constante is in de dubstep, zorgde er dan ook voor dat het nummer in 24 uur tijd zes pagina’s met gemengde reacties kreeg op dubstepforum.com. Het flavour du jour gehalte van het nummer gaf menig dubstepluisteraar een gevoel van commercialisering van hun originele sound.xxxiv Zoals drum&bass in andere media verweeft geraakte, zoals in reclamespots, begint ook dubstep een meer vaste voet te krijgen in de populaire cultuur en dan nog steeds vooral in GrootBrittannië. Series als tienerdrama “Skins” en “Dubplate Drama’s” hadden soundtracks van grote namen uit de dubstepwereld zoals de eerder besproken Skream en Benga.

A FBEELDING 6: M ARY A NNE H OBBS xxxv

Een andere evolutie die we te zien krijgen is het naar voren komen van meer vrouwelijke DJ’s. Waar drum&bass en grime een voornamelijk testosteronbeladen bedoening was, is op dubstep gelegenheden vaker een meer atmosferische en spirituelere sfeer aanwezig die aantrekkelijker is voor vrouwelijke DJ’s zowel als vrouwelijk publiek. Een grote naam hierin is natuurlijk Mary Anne Hobbs, maar ook DJ’s als Sarah Soulja vinden hun plek in de dubstepwereld. Wel zijn er verschillende vrouwelijke MC’s aan het werk, en in de techno-scene in Berlijn zijn vrouwelijke DJ’s een normaliteit. Maar het feit dat Mary Anne Hobbs in haar laatste compilatie “Evangeline” het beste van het beste in dubstep naadloos aan elkaar rijgt zonder ook maar één vrouwelijke tune toont wel aan dat vrouwen over het algemeen nog altijd achterlopen in dit 12

relatief jonge elektronische genre. Het zou dus wel goed mogelijk kunnen zijn dat meer vrouwen in de voetsporen treden van belangrijke namen uit de Zuid-Londense scene als Ikonika of Subeena, of in die van de Californische Vaccine die momenteel onder contract staat bij Hot Flush.xxxvi De zomer van 2007 bracht een nieuwe anthem voor de dubstep in de vorm van een samenwerking tussen DMZ’s Coki en Big Apple Record’s Benga. Crossover hit “Night”, betwistbaar de langst verwachtte plaat uit de geschiedenis van de dubstep, kwam in 20083 uit op Benga’s “Diary Of An Afro Warrior” en sloeg in als een bom. In dit nummer is een nieuwe lijn in de UK hardcore te zien. De funky house uit Oost-Londen maakte in 2007 een vergelijkbare revolutie mee zoals grime die meemaakte in 2002/2003, en grime en dubstep artiesten kunnen hier alleen maar enthousiast over zijn. Zo kan men in “Night”, wat zeker een dubstep nummer blijft, toch een zekere house-invloed terugvinden. En de funky house heeft dit nummer volledig in de armen gesloten, zodat men nu in clubs in Oost-Londen (wat toch de iets chiquere buurt van Londen mag genoemd worden) als Cargo de geluiden kan opvangen die als het ware uit de diepte van een immense oceaan naar boven komen drijven, zo voelt “Night” voor mij alleszins aan.xxxvii Ook de bassline house, die een meer 4x4 ritme aanhoudt, maar ook zware sub-bassen incorporeert, kan “Night” wel smaken.

A FBEELDING 7: B ENGA xxxviii

Een andere mijlpaal voor zowel de dubstep als voor het succesvolle FabricLive label was “Caspa & Rusko - FabricLive.37”.xxxix Aangezien dubstep het liefst door middel van grote geluidsinstallaties wordt geconsumeerd, is dit genre een echte dansvloervuller. En dit is precies wat deze live set aantoont, hoewel ook de meer atmosferische kant van de dubstep (à la Burial, Shackleton of Martyn) die veel geprezen wordt goed terug te vinden is.

Dubstep concreet in de muziekindustrie Beginnende commercialisering? Tegenwoordig hebben de elite van de dubstep bijna allemaal getekend bij superboeker Mojo (Nederland)xl, waardoor de prijs om één van hen te strikken voor een feest fors de hoogte ingeschoten is.xli Mojo dat zelf een onderdeel is van Live Nation, haalt zo gemiddeld per DJ set van bijvoorbeeld Benga om en bij de €1.500 binnen. Maar hoewel de grote DJ’s tekenen bij grote evenementenorganisatoren, blijft de verspreiding van dubstep vooral een undergroundgebeuren. De dubstep heeft nog niet veel hitpotentieel gehad. “Night” van Benga kwam er anders zeer kort bij. Ook “London Zoo” van The Bugxlii wordt wel eens genoemd als een langspeler waar 3

Daarvoor enkel op dubplate, die in beperkte mate geperst worden en die niet langer dan 50 speelbeurten meegaan.

13

veel hitpotentieel in zit. Maar tot nu toe is het nog steeds wachten (of juist niet?) op het eerste dubstepnummer dat het mainstream publiek bereikt. Stellen dat de long tail theory hierop van toepassing is, zou een beetje vergezocht zijn, maar men ziet wel dat dit genre toch zijn steentje bijdraagt tot de verkoop van elektronische muziek, dat een deel uitmaakt van de zogenaamde tail uit Chris Andersons thoerie.xliii

Internet en dibstributie Tot nu toe gebeurt de bekendmaking van nieuwe platen in de dubstep en van het genre in het algemeen vooral via internet. Zo is er een kleine hype ontstaan rond de stroming de laatste paar jaar. Alle hippe blogs, e-zines en muzieksites bespreken het genre uitvoerig (neem bijvoorbeeld Pitchfork Media, zeer belangrijke speler in de independant muziekwereld). Dit is voor een stuk te wijten aan het feit dat veel dubstep op personal computers wordt geproduceerd, en bijna simultaan wordt gepost op verschillende forums en websites als MySpace. Het voordeel hiervan is dat dubstep zo is kunnen uitwaaieren naar zowat elke persoon die een beetje met alternatieve of elektronische muziek bezig is. De twee belangrijkste manieren van het verspreiden van dubstep zijn dan ook mp3’s die online gekocht kunnen worden, en daarnaast nog steeds de vinyl. Er zijn helaas geen verkoopcijfers voor beide. Het grote aantal kleine onafhankelijke platenlabels dat maandelijks een aantal dubstep vinyls uitbrengt is moeilijk bij te houden, en mp3’s (of .flacs, een formaat dat geen compressie gebruikt waardoor de kwaliteit perfect blijft) worden over zoveel verschillende websites verkocht dat het echt onmogelijk wordt om hierover cijfers te bekomen. Vinyl wordt zelf ook vaak via internet verdeeld, wat misschien voor een deel het succes van mp3’s kan verklaren. Een aantal bekende verdelers van dubstep vinyl zijn boomkat.com, juno.co.uk en vinylrecords.ca.

De rol van producent in dubstep In dubstep staat de term producer vaak voor een DJ of artistiekeling die op zijn pc of laptop nummers maakt. In de pop zou producer vooral instaan voor het artistieke element terwijl hij de presentatie overlaat aan een bekend gezicht. Hier is het anders, de producer is vooral zelf bezig aan nummers, en draait ze in zijn eigen sets, verspreid ze over het internet, stuurt ze op naar radiozenders… Dit alles om vooral naambekendheid te verwerven, eerder dan winst te boeken. Natuurlijk zijn de grote producers en DJ’s wel op winst uit omdat ze ervan moeten leven. Maar de meeste producers doen het nog altijd in de eerste plaats uit liefde voor de muziek, wat wel een kenmerk is van een vrij jonge underground scene. Bij de distributie via internet is er ook weinig tot geen sprake van auteursrechten of royalties die uitbetaald worden, alleszins niet voor kleine producers. Natuurlijk is dat wel het geval met betaalde mp3’s en uiteraard ook voor vinyls gekocht over het internet.

14

A FBEELDING 8:

DUBSTEP VINYL PLATEN

xliv

15

Nawoord Concluderend kan gesteld worden wat in de titel ook aan bod komt: dat dubstep een underground gebeuren is dat nog maar in zijn kinderschoenen staat. De toekomst zal uitmaken of dubstep een eendagsvlieg was die in 2009 zal wegsterven, of het een consoliderende beweging maakt en een stevige basis creëert. Als het het voorbeeld van de drum&bass volgt kan het uitgroeien tot een vaste waarde in de underground scene, en daar lijkt het op dit moment sterk op. Afsluitend zou ik willen toevoegen dat deze paper over een onderwerp handelt dat volop in ontwikkeling is, en daarom snel gedateerd zal geraken. Om te schrijven over een stroming waarin zoveel innovatie aan de gang is als in de dubstep is als schrijven over de beurscijfers, binnen enkele minuten is je informatie al niet meer accuraat. Toch heb ik getracht een beeld te schetsen van het genre op zich, en van de positie van het genre binnen de grotere muziekindustrie.

16

Referentielijst i

“Feminine Pressure: 2-step Garage”, Simon Reynolds, 1999, http://www.riddim.ca/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=65 ii “Bubble and squeak: Michael Wilson on dubstep”, Michael Wilson, 2006, http://www.thefreelibrary.com/Bubble+and+squeak:+Michael+Wilson+on+dubstep.-a0165312289 iii “Interview: Plasticman”, Pearsall, 18 juni 2005, http://www.riddim.ca/index.php?option=com_content&task=view&id=49&Itemid=39 iv “South London Calling: This is the year of dubstep, which means what exactly?”, Matthew McKinnon, 30 januari 2007, http://www.cbc.ca/arts/music/dub_style.html v Illustratie door Zeibura op Wikimedia Commons, http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:User:Zeibura vi Wikipedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Dubstep vii “Rewind, and come again!”, Susane Woning, 22 oktober 2007, http://www.djscene.nl/party/reviews/2007/September/Dub_Attack_Paradiso_ADE_2007?visitorId=715c0ce91f36f 8dba0b2c05e93600efa viii Wikipedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Dubstep ix “Low End Theory, dubstep merchants”, Matt Earp, 30 augustus 2006, http://www.xlr8r.com/features/2006/09/low-end-theory x “Kode 9 & the Space Ape – Konfusion”, april 2008, http://www.boomkat.com/item.cfm?id=82272 xi “Dubstep, Dread Garage – Zed Bias & Hyperdub”, Cyclic Defrost magazine, Sebastian Chan, december 2002, http://www.cyclicdefrost.com/article.php?article=93 xii http://web.archive.org/web/20060616192259/http://www.ilovefwd.com/ xiii Interview met Kode9, Garagepressure.com, http://www.garagepressure.com/Interviews/kode9.htm xiv “Dubstep”, Time out London, Sharon O’Connell, 4 oktober 2006, http://www.timeout.com/london/music/features/2083/1.html xv “Bubble and squeak: Michael Wilson on dubstep”, Michael Wilson, 2006, http://www.thefreelibrary.com/Bubble+and+squeak:+Michael+Wilson+on+dubstep.-a0165312289 xvi http://www.bbc.co.uk/collective/gallery/2/static.shtml?collection=dubstep xvii “Column: The Month in Grime/Dubstep”, Martin Clark voor Pitchfork Media, 8 maart 2006, http://www.pitchforkmedia.com/article/feature/10337-column-the-month-in-grime-dubstep xviii www.bbc.co.uk/radio1/maryannehobbs xix “Dubstep 101”, Kiran Sande voor Resident Advisor, 7 juni 2007, http://www.residentadvisor.net/featureread.aspx?id=822 xx Column: The Month in Grime/Dubstep”, Martin Clark voor Pitchfork Media, 22 juni 2005, http://www.pitchforkmedia.com/article/feature/10330-column-the-month-in-grime-dubstep xxi “Skream if you wanna go deeper”, Joe Madden, 12 oktober 2006, http://www.bbc.co.uk/dna/collective/A16144904 xxii “About 2 Blow: Dubstep”, RWD magazine, 2007, http://www.rwdmag.com/articles/4973.html xxiii End of Year Lists 2006, http://www.rocklistmusic.co.uk/thewire.html xxiv Children of Men: Cast and Credits, http://movies.yahoo.com/movie/1808715896/cast xxv “The Week in Dubstep”, Tomas Palermo voor XLR8R magazine, 18 juni 2007, http://www.xlr8r.com/news/2007/06/week-dubstep xxvi “Brand New Heavy”, 2 maart 2006, http://www.timeout.com/newyork/articles/features/643/brand-new-heavy xxvii “Dubstep 101”, Kiran Sande voor Resident Advisor, 7 juni 2007, http://www.residentadvisor.net/featureread.aspx?id=822 xxviii Matty G’s myspace pagina: www.myspace.com/mattygbeatz xxix JuJu’s myspace pagina: www.myspace.com/jujutek xxx “Dubstep Allstars Vol.5: Mixed By N-Type”, Amazon, http://www.amazon.co.uk/Dubstep-Allstars-Vol-5Mixed-N-Type/dp/B000PA9PE2

17

xxxi

“Ricardo Villalobos: Vasco EP review Part 1”, Tim Finney voor Pitchfork Media, 23 juni 2008, http://www.pitchforkmedia.com/article/record_review/51419-vasco-ep-part-1 xxxii “Dubstep 101”, Kiran Sande voor Resident Advisor, 7 juni 2007, http://www.residentadvisor.net/featureread.aspx?id=822 xxxiii “Have your heard of this Britney Spears Chick?”, Dave Segal voor OC Weekly, 6 novemeber 2007, http://blogs.ocweekly.com/heardmentality/new-releases/have-you-heard-of-this-britney/ xxxiv “Column: Poptimist #10”, Tom Ewing voor Pitchfork Media, 20 november 2007, http://www.pitchforkmedia.com/article/feature/47096-column-poptimist-10 xxxv http://www.bbc.co.uk xxxvi “Women in Dubstep”, Kate Hutchinson voor Time Out London, 10 juni 2008, http://www.timeout.com/london/clubs/features/5005/Women_in_dubstep.html xxxvii “The Month in Dubstep/Grime”, Martin Clarke, 7 november 2007, http://www.pitchforkmedia.com/article/feature/46889-the-month-in-grime-dubstep xxxviii http://www.exclaim.ca xxxix “Caspa & Rusko - FabricLive.37”, review door Dave Rinehart voor residentadvisor, 4 januari 2008, http://www.residentadvisor.net/review-view.aspx?id=4956 xl Homepage Mojo Concerts, http://www.mojo.nl/index.asp xli “Dubstep in Nederland: virus van wapperende broekspijpen”, Sasja Kooistra voor de Volkskrant, 22 oktober 2008, http://www.volkskrant.nl/kunst/article1081224.ece/Dubstep_in_Nederland_virus_van_wapperende_broekspijpen xlii “The Bug – London Zoo”, press release, 7 juli 2008, http://www.timec.net/ninjatune/index.php/the-bug-londonzoo xliii “Sprekende Machines, de geschiedenis van de fonografie en van de muziekindustrie”, Uitgeverij Acco, Gust De Meyer, p. 201 xliv Afbeelding verkegen van http://elitistjerk.wordpress.com/2008/04/06/dubstep-and-tes-la-rok/

18