Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
1
Leerplan
BSc 6e Semester Variant Real Estate & Housing BK6100R
Pop- en cultuurpodium Het Kasteel Alphen aan den Rijn Technische Universiteit Delft Faculteit Bouwkunde Versie 2, Februari 2005 Student: Docenten:
J.G.T. de Graaf (1089110) H.J.M. Vande Putte L. Lousberg J.P. Soeter P.P.J. van Loon P. de Jong
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
2
Voorwoord In de opgave van Real Estate & Housing Bachelor 6 staat het Initieel Ontwerp centraal. Deze opdracht behelst het gehele proces van het ontwerp, de initiële fase van het bouwproces. Dat wil zeggen het ontwerpen van een gebouw (concept) , maar ook het onderzoek naar haalbaarheid op onder andere maatschappelijk, technisch en financieel vlak. Dit document, het leerplan, is de eerste fase van het proces. In het leerplan wordt een begin gemaakt met conceptvorming door middel van onderzoek naar de vraag, eisen, randvoorwaarden en uitgangspunten. Voor ontwerp is gekozen een poppodium in de gemeente Alphen aan den Rijn. De ontwerpopgave wordt volledig uitgelegd en geanalyseerd in dit leerplan. Hierbij is uitgegaan van de werkelijk bestaande situatie. Vanaf het concept wordt de bestaande situatie losgelaten en wordt volgens een Programma van Eisen, randvoorwaarden en uitgangspunten een nieuw ontwerp gemaakt.
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
3
Inhoudsopgave 1. Analyse en typering van de opgave 1.1. De vraag 1.2. De doelgroep 1.3. Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel 1.4. Een stukje geschiedenis 1.5. Wat is een poppodium? 1.6. Referentie: De Patronaat, Haarlem 1.7. Typering van de ontwerpopgave 1.8. Locatie 2. Eisen en randvoorwaarden 2.1. Eisen 2.2. Randvoorwaarden 3. Uitgangspunten en concept 3.1. Uitgangspunten 3.2. Concept 4. Plan van aanpak 5. Literatuuropgave
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
4
1. Analyse en typering van de opgave 1.1. De vraag In de gemeente Alphen aan den Rijn is er altijd al een tekort geweest aan uitgaansmogelijkheden voor jongeren. Dit is nog eens extra duidelijk geworden bij een actie van de gemeente in 2001. De bevolking werd gevraagd na te denken over de volgende vraag: ‘Wat te doen met 10 miljoen?’. Uit de 2660 ideeën zijn 11 ideeën gekozen. Tussen deze 11 ideeën staat ook een ‘Uitgaanscentrum voor Jongeren’ en ‘Muziektenten in Zwammerdam en Alphen’. Deze laatste bevat twee Concertzalen ofwel muziektenten. Vervolgens is gekeken naar de bestaande voorzieningen voor uitgaan. Het blijkt dat Alphen aan den Rijn op dit moment de volgende uitgaansmogelijkheden heeft: -
Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel Tienercentrum MAX Bar-dancing Choices ‘The Place to Be’ Café’s en kroegen
Dit zijn de belangrijkste centra, welke momenteel altijd zeer druk zijn en waarop erg veel mensen afkomen. 1.2. De doelgroep Niet alleen jongeren uit de gemeente Alphen aan den Rijn gaan uit in deze gemeente, maar ook jongeren uit de omliggende gemeentes. Dit omdat Alphen aan den Rijn de dichtstbijzijnde grotere stad is, veelal worden deze afstanden met de fiets afgelegd, maar ook wel met de auto en openbaar vervoer. Grote steden als Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Amsterdam zijn minder vaak het uitgaansgebied. Dit komt voornamelijk omdat de afstanden te groot zijn.
Het gaat hier om de volgende gemeentes: Bodegraven, Boskoop, Jacobswoude, Nieuwkoop, Rijnwoude en Ter Aar. Hieronder zijn de bevolkingsaantallen vergeleken met andere steden met poppodia. Hier is bij Alphen aan den Rijn de bevolkingsaantallen van de zes omliggende gemeentes meegerekend. De beoogde doelgroep bestaat uit de leeftijd van 15 tot 35 jaar. De doelgroep is zo breed door het grote scala aan activiteiten in een poppodium. Dit wil overigens niet zeggen dat elke activiteit dezelfde doelgroep heeft. Gemeente
Totale Doelgroep Poppodia bevolking (15-34jr) (capaciteit) Tilburg 197.358 61.242 013 (2700) Alphen (met omstreken) 155.358 41.612 Het Kasteel (600) Haarlem 147.831 40.390 Patronaat (1300) Delft 96.936 32.835 Speakers (700) Zoetermeer 110.500 28.486 De Boerderij (900) Alkmaar 92.992 26.533 Diverse (800) Amstelveen 77.256 18.171 P60 (900) Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek (2002) & diverse poppodia
De capaciteit van de zalen is bepaald aan de hand van soortgelijke poppodia in soortgelijke gemeentes. Hieruit is gebleken dat een grote zaal van ±1000 bezoekers en een kleine zaal van ±300 bezoekers realiseerbaar is. Aan de hand van de beoogde zaalcapaciteit, het beoogd aantal activiteiten per jaar en de verhouding van de huidige capaciteit met het huidig bezoekersaantal per jaar kan een beoogd bezoekersaantal per jaar worden berekend. Daar is uitgekomen dat een aantal van 100.000 bezoekers per jaar realistisch is (huidig aantal bezoekers per jaar is 60.000).
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
5
1.3. Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel Na rondvraag is gebleken dat het bestaande Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel op dit moment bezig is met onderzoek en ontwerp voor uitbreiding cq. verbouwing. Het huidige pand aan de Concertweg is inmiddels zo’n 23 jaar oud en de laatste 15 jaar is er geen onderhoud gepleegd. Het Kasteel krijgt hiervoor geld van de gemeente afkomstig uit de hierboven genoemde actie. Bij deze uitbreiding wil het poppodium zijn programma verbreden. Op dit moment is het publiek voornamelijk uit een richting van een type jongeren. Bij het nieuwe Kasteel wil men een breder publiek aantrekken en meer aandacht geven aan cultuur. Men denkt hierbij aan cultuur als cabaret, theater en workshops. 1.4. Geschiedenis Het huidige Kasteel is opgericht op 21 april 1982. Het is ontstaan uit een jongerenvereniging, Midas genaamd. Midas kraakte een gemeentelijk opslagpand en organiseerde daar concerten. Na een aantal jaar besefte de gemeente Alphen aan den Rijn dat er een duidelijke behoefte was naar een vereniging als Midas en gaf de vereniging een officiële status met een officieel pand. Het Kasteel was geboren. In de beginjaren was Het Kasteel bekend als behoorlijk alternatieve tent waar het uitschot zich ophield. Dit is langzamerhand veranderd en in 2001 kreeg Het Kasteel daarom ook een nieuwe naam: Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel. Op dit moment is Het Kasteel de enige in Alphen aan den Rijn en omstreken die concerten regelmatig kan geven. Het Kasteel is lid van de Vereniging van Nederlandse Poppodia, afgekort VNP.
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
1.5. Wat is een poppodium? “Het fenomeen poppodium is ontstaan zo’n dertig jaar geleden. Van de jaren zestig tot en met de jaren tachtig werden oude fabriekspanden, verlaten boerderijen, gekraakte herenhuizen en leegstaande loodsen in gebruik genomen voor popconcerten en andere activiteiten die het daglicht niet goed konden verdragen. De nieuwe gebruikers keerden zich af van de gevestigde orde en dat is sindsdien altijd om de jongerencentra heen blijven hangen: broeinesten van tegencultuur, van onmaatschappelijk of zelfs anti-maatschappelijk gedrag. Muziek speelde daarin een hoofdrol. Poppodia worden geassocieerd met rokerige ruimten waar obscure, vaak oorverdovende muziek klinkt, terwijl de bezoekers verboden middelen tot zich nemen. Latere muzikale stromingen zoals punk, reggae en new wave bevestigden dat rebelse karakter. Toch veranderde er gaandeweg iets. De samenleving veranderde en de rebellenclub werd ouder. De leden van die club (of hun vrienden) gingen functies bekleden met invloed op het cultuurbeleid, of schopten het zelfs tot staatssecretaris van cultuur. Gemeenten gingen inzien dat poppodia een zinnige sociale en culturele functie vervullen. Mondjesmaat werd subsidie verstrekt. Er zijn momenteel ongeveer zeventig van dit soort poppodia in ons land, vaak gehuisvest in panden die daar nooit voor bedoeld waren. De kleinste podia trekken jaarlijks 20.000 bezoekers, de grotere halen met gemak 250.000. Het aantal activiteiten dat ze per jaar organiseren loopt uiteen van vijftig tot vijfhonderd.”
6
Tegenwoordig zijn poppodia erg in trek, de bezoekers blijven toestromen en nemen alleen maar toe. Ook de erkenning van de overheid en gemeentes komt meer en meer op gang. Dit heeft tot gevolg dat overal in Nederland poppodia beginnen aan uitbreiding en nieuwbouw. Bekende nieuwbouwplannen zijn (op volgorde van bouwjaar): -
013, Tilburg - Benthem Crouwel Architecten (1998) P60, Amstelveen - Benthem Crouwel Architecten (2001) Paard, Den Haag - Office for Metropolitan Architecture (2004) Mezz, Breda - Erick van Egeraat Associated Architects (2002) De Effenaar, Eindhoven – MVRDV (In aanbouw) Patronaat, Haarlem - Diederen Dirrix van Wylick (In aanbouw) Atak, Enschede - Hoogstad Architecten (In voorbereiding)
Opmerkelijk is dat het eerste ontwerp voor een poppodium pas is gebouwd in 1998. Niet elke vereniging mag zich een poppodium noemen. Sinds 1993 is er de Vereniging van Nederlandse Poppodia. De vereniging heeft 92 leden, waaronder 18 festivals.
Bron: Jos van de Haterd, Zichtlijnen.nl – Vakblad voor theatertechniek en theatermanagement
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
1.6. Referentie: De Patronaat, Haarlem Om grip te krijgen op een poppodium als gebouw zijn referenties noodzakelijk. Als referentie is de Patronaat in Haarlem gekozen. De Patronaat is ontworpen door Diederen Dirrix van Wylick Architecten en is op dit moment in de bouwfase. In september 2005 is de oplevering gepland. Het toekomstige gebouw staat midden in het centrum. Tot september 2005 zit het poppodium in een tijdelijk pand. ”Nieuwbouw voor poppodium Patronaat is onvermijdelijk om te blijven voldoen aan de groeiende publiekvraag en de ontwikkelingen in de popmuzieksector (o.a. meer aanbod, meer bezoekers, nieuwe milieu- en brandweereisen).” Bron: Poppodium De Patronaat
De patronaat is een poppodium met de volgende activiteiten: -
Dance-optredens Kleinschalig theater Concerten Cabaret
Dit wordt ondergebracht in twee zalen die tegelijkertijd kunnen worden gebruikt. De grote zaal heeft een capaciteit van maximaal 1000 staanplaatsen. De kleine zaal heeft een capaciteit van 300 staanplaatsen. Het café is verdeeld over een aantal verdiepingen en heeft 80 zitplaatsen. Dit kan voor kle ine optredens gebruikt worden.
7
De Patronaat is verdeeld in de volgende ruimtes: Ruimtes
Oppervlak (m 2)
Grote zaal
380
Kleine zaal
140
Garderobe
35
Bar
70
Kassa
15
Foyer
250
Cafe
200
Liften
14
Toiletten
60
Kleedruimte
84
Regie/geluidruimte
10
Productiekantoor
18
Kantoor LBH
50
Vergaderruimte
45
Keuken
100
Installatieruimte
100
Technische ruimte
200
Opslag techniek
40
Werkplaats techniek
12
Bergingen
40
Containerruimte 38 Bron: Diederen Dirrix van Wylick Architecten
Als bijzonderheden heeft De Patronaat een inpandige laadstraat. Zo heeft de omgeving geen last van laden en lossen. Logistiek is immers heel belangrijk. Daarnaast zijn de twee zalen tegelijkertijd te gebruiken. Dit is bereikt door beide zalen afzonderlijk een entree te geven van buitenaf. Ook zijn de twee zalen los van elkaar geïsoleerd voor geluid.
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
1.7. Typering van de ontwerpopgave Het nieuwe Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel wordt groter en breder georiënteerd dan het huidige Kasteel, waarbij het accent ligt op popmuziek in het weekend en cultuur doordeweeks. Het programma van het nieuwe centrum zal bestaan uit de volgende activiteiten: - bestaande activiteiten (punk, rockmuziek) - dance muziek - workshops - kleinschalige exposities - kleinschalig theater (cabaret, toneel, talent) - café (dj, literair, jazz) - film - verhuur Volgend uit het nieuwe programma en het huidige programma krijgt het nieuwe poppodium zo’n 200 activiteiten per jaar (huidig aantal activiteiten zijn 120 per jaar). Het gebouw moet overdag toegankelijk zijn. Openheid en levendigheid is dus gewenst. Cultuur staat overdag centraal. De activiteiten hebben een eigen doelgroep. Het nieuwe centrum moet voor alle doelgroepen toegankelijk zijn. 1.8. Locatie Nu het product en de doelgroep is uitgekozen moet er worden gekeken naar een locatie in Alphen aan den Rijn. Er moet een keuze worden gemaakt tussen verbouw of nieuwbouw. De volgende opties zijn daarin mogelijk: - Verbouw op de bestaande locatie - Nieuwbouw op de bestaande locatie - Nieuwbouw op een nieuwe locatie Allereerst het huidige pand. Het Kasteel is nu gehuisvest in een verouderd gebouw uit 1982. Het is al 15 jaar lang niet onderhouden en daardoor echt aan een grootschalige verbouwing
8
toe. In werkelijkheid zijn er al plannen, de gemeente heeft hiervoor bijna 1,5 miljoen euro uitgetrokken. Het gebouw heeft echter geen enkele uitstraling. Het is typisch een gebouw uit de jaren tachtig, grauw en grijs. Er is nog geprobeerd het gebouw enigszins uitstraling te geven door het in een blauwe kleur te verven, maar dat heeft niet geholpen. Een poppodium is vernieuwend, flexibel en modern. Dat moet het ook uitstralen. Nieuwbouw is dan ook wenselijker dan verbouw. Vanaf dit punt is dan ook gekozen voor nieuwbouw. Nieuwbouw kan, zoals hierboven is aangegeven, op de huidige locatie of op een nieuwe locatie. De huidige locatie zelf is niet echt gunstig gelegen. Het bevindt zich midden in Ridderveld, een woonwijk uit de jaren zeventig. Daarnaast ligt het ver buiten het centrum en daardoor niet goed te bereiken voor bezoekers van buiten Alphen aan den Rijn. Voor een nieuwe locatie is gekeken naar de huidige ontwikkelingen in Alphen aan den Rijn. Er zijn op het moment drie stedenbouwkundige plannen voor de stad: het Stadshart, Nieuwe Sloot en het Stationsgebied. Deze drie locaties hebben hun eigen positieve en negatieve eigenschappen. Er is dan ook een afwegingsschema gemaakt voor de mogelijke opties.
Vindbaarheid Bereikbaarheid OV Bereikbaarheid auto Afstand snelweg Afstand station Afstand centrum Parkeergelegenheid Icoonwaarde in gebied Type omgeving Overlast voor omgeving
Huidige locatie +++ Woonwijk -
Stadshart + + ++ ++ -++ Centrum +
Nieuwe Sloot ++++ Woonwijk --
Stationsgebied ++ ++ + + ++ ++ ++ Station +
Uit dit afwegingsschema blijkt dat het Stationsgebied de beste oplossing is voor een dergelijke voorziening als een poppodium. J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
9
Het stedenbouwkundig plan voor het stationsgebied herbergt het nieuw stationsplein met treinstation en busstation. Daarnaast is om het plein ruimte voor een hotel, kantoren en commerciële voorzieningen. Het poppodium gaat zich ook vestigen aan het stationplein. De overige indeling van het stedenbouwkundig plan bestaat uit voornamelijk kantoren en appartementen.
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
10
2. Eisen en randvoorwaarden 2.1. Eisen Wat bevat een modern poppodium voor activiteiten en wat voor activiteiten wil de opdrachtgever, hier het huidige Kasteel, in het nieuwe poppodium? Dat is de eerste vraag die opkomt als er een Programma van Eisen moet worden opgesteld. Wat zijn de eisen van het nieuwe poppodium? Allereerst is gekeken naar de huidige activiteiten van Het Kasteel. Dit zijn de volgende activiteiten: - Concerten - Dance-optredens - Punk/metal feesten - Film - Jazz avonden - Themafeesten - Workshops - Toneel - Café - Verhuurbare zalen - Repetitieruimten Bron: Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel
Wat wil Het Kasteel als nieuwe activiteiten? Wat moet erbij? Wat wordt de hoofdactiviteit? Het is belangrijk wat voor doelstelling Het Kasteel heeft. “De doelstelling van Het Kasteel is het bevorderen van activiteiten, die gericht zijn op educatieve, sociale, creatieve ontplooiing van jeugdigen en jongeren, teneinde hen mede in staat te stellen een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de samenleving, waarbij de activiteiten kunnen zijn afgestemd op specifieke behoeften van jeugdigen en jongeren als op de samenhang met hun leefmilieu, waar mogelijk in combinatie met activiteiten voor volwassenen.”
Het nieuwe poppodium is door middel van een aantal termen te beschrijven. De volgende termen zijn van toepassing: Talent – Muziek – Kunst – Cultuur Vernieuwend – Flexibel – Breed – Actueel – Sociaal De hoofdactiviteit is op dit moment muziek en dat moet in het nieuwe ontwerp ook zo blijven. Daarnaast wil Het Kasteel meer aandacht naar cultuur. De activiteiten theater en beeldende kunst worden dus veel belangrijker. Hieruit volgen een vijftal activiteiten/mogelijkheden: -
Muziek (concert, dance, opnamestudio, repetitieruimte) Theater (cabaret, toneel, stand-up comedy, talent) Film (marathon) Beeldende kunst (exposities, bijeenkomsten, video, workshop) Café (literair, jazz, dj, ontmoetingsplek)
Al deze activiteiten moeten ondergebracht worden in ruimtes. Het belangrijkste is dat het gebouw flexibel is voor het grote scala aan verschillende activiteiten. Voor concerten, theater en muziek is een grote zaal van belang. Kleinschaligere activiteiten als cabaret, talent en repetitieruimtes kunnen in een kleinere zaal ondergebracht worden. Beeldende kunst, exposities moeten kunnen worden tentoongesteld in een ruimte met totaal andere eigenschappen als een muziekzaal. Deze hoeft niet hoog te zijn, maar juist langer en breder. Als laatste is een groot café van belang voor de andere activiteiten als literatuur en jazz. Al deze ruimtes moeten zowel aan elkaar geschakeld kunnen zijn als los van elkaar. Zo blijft het gebouw flexibel en is het voor alle doeleinden te gebruiken.
Bron: Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
11
Uit deze eisen en wensen is een m2 -pakket gemaakt:
- Logistiek is heel belangrijk. Al het materiaal en kunst, geluidsapparatuur moet zo snel mogelijk naar de plaats van bestemming komen. - Verkeersroutes en nooduitgangen zijn zeer belangrijk. De grote hoeveelheid bezoekers moeten snel en veilig naar de zaal kunnen komen en in geval van nood zo snel mogelijk kunnen vluchten. - Parkeergelegenheid voldoende. - Ontsluiting bezoekers en artiesten moet goed doorstromen.
Ruimte Grote zaal
Oppervlak (m2) 350-400
Kleine zaal
120-150
Foyer
200-250
Café
150-200
Toiletten Kleedruimte Kantoren Opnamestudio Bar Kassa Garderobe Vergaderruimte Installatieruimte Berging Technische ruimte
40-50 70-80 60-70 15-20 70-80 15-20 25-30 40-50 80-100 40-50 160-180
Functies
Capaciteit
Concert, dance, toneel
800-1000 staanplaatsen 200-300 staanplaatsen
Repetitie, cabaret, talent, film Exposities, bijeenkomsten, workshop Literair, dj, ontmoetingsplek
50 zitplaatsen
De rest van de ruimtes zijn om het gebouw compleet te maken. Deze komen voort uit de volgende eisen: - Kantoren en een vergaderruimte zijn nodig om het poppodium te runnen (zoals het maandelijks plannen van het programma). - Kleedruimtes voor de artiesten. - Opnamestudio voor lokale omroep of bandjes. - Bar, kassa en garderobe voor de bezoekers. - Installatieruimte is van belang om o.a. het klimaat te regelen. - Technische ruimtes zijn voor het opbouwen en opslag van decor en beeldende kunst (eigendom van artiesten) - Bergingen zijn voor opslag van overige materialen en decors/apparatuur (eigendom van poppodium)
Deze eisen zijn zelf samengesteld na vergelijking met andere poppodia in Nederland en Het Kasteel zelf. 2.2. Randvoorwaarden De randvoorwaarden komen voort uit de eisen van de omwonenden en brandweer. Het bestemmingsplan is nog niet in mijn bezit. De volgende randvoorwaarden zijn van toepassing: - Zo min mogelijk overlast voor omwonenden. - Brandveiligheid, voldoende vluchtwegen naar buiten. - Doorstroming van het verkeer naar snelweg en openbaar vervoer moet goed lopen. - Goede uitstraling naar gebied toe. - Maximaal 15 meter hoog (5 verdiepingen). - De grens van het plein moet gevolgd worden. De gevel wordt dan een wand tegen het plein aan. Omdat het gaat om grote aantallen bezoekers is het van belang dat de logistiek naar en in het gebouw goed verloopt. Zowel de doorstroming van verkeer naar het gebouw, de ontsluiting van plein in gebouw en in het gebouw zelf. Dit is ook van belang voor vluchtwegen en laden en lossen. Daarnaast moet de overlast voor omliggende bewoners zo min mogelijk zijn.
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
12
3. Uitgangspunten en concept 3.1. Uitgangspunten De uitgangspunten zijn gesteld aan de hand van de eisen van Het Kasteel, de randvoorwaarden van de omliggende buurt en gemeente en referentieprojecten. Het ontwerp voor het nieuwe poppodium heeft de volgende uitgangspunten: - Gezien de locatie (drukke locatie, stationsplein) is het goed om een transparante gevel te maken. Dit maakt het gebouw uitnodigend en is zichtbaar van buitenaf wat er binnenin plaatsvindt. - Mede hierdoor moet het gebouw uitstraling krijgen. Dit is te bereiken door veel gebruik te maken van licht (’s avonds), kleur en tekst (naam en programma groot op de gevel). - Het gebouw moet van buitenaf laten zien wat waar gebeurd, wat open is en gesloten, wat het bezoekersdeel is en wat het artiesten/directiedeel. - Verkeer en doorstroming in het gebouw moeten zowel vanuit het oog van de bezoeker als vanuit het oog van de artiest worden geoptimaliseerd. - Tegelijkertijd gebruik van de zalen moet mogelijk zijn. - Café moet de relatie aangaan met het plein. Terrasjes in de zomer zijn een uitgangspunt.
Zie hierboven de locatie met in het geel de plaats waar het poppodium wordt gebouwd. Achter het poppodium is de spoorbaan te zien.
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
3.2. Concept Aan de hand van referentieprojecten, Programma van Eisen, randvoorwaarden en uitgangpunten is een concept gemaakt. Het poppodium wordt gesitueerd aan het stationsplein. De ontsluiting voor de bezoekers bevindt zich ook aan dit plein. Dit ma akt de afstand tussen de opstapplaatsen van het openbaar vervoer minimaal. Zowel het treinstation als het busstation wordt ontsloten aan het plein. Hiernaast is het plan om een parkeergarage te realiseren onder het plein of onder één van de aanliggende gebouwen. Het stationsplein bevindt zich aan de centrumzijde van het gebied. Zo heeft de aanliggende woonwijk Kerk en Zanen zo min mogelijk overlast van bezoekers. Ook is in de directe buurt van het poppodium geen woningbouw. Aan de achterzijde van het gebouw is voldoende ruimte voor het laden en lossen van decors, apparatuur e.d. De locatie heeft een oppervlak van ongeveer 330 m2 . Het 2 m -pakket in het Programma van Eisen geeft een totaal aan benodigd oppervlak van 1580 m2 . Stapeling van functies is dus onontkoombaar. Het gebouw krijgt hierdoor vijf verdiepingen. Dit past ook mooi bij de aanliggende bebouwing, deze worden ook rond de vijf verdiepingen. Het poppodium volgt de lijn van de omliggende bebouwing. Aan de voorzijde komt een transparante gevel waardoor je direct naar binnen kan kijken. Het café wordt ook aan de voorzijde gesitueerd. Hierbij kan in de zomer een terras komen.
13
Zie hierboven een grove eerste impressie van het concept. Materiaal en indeling alsook vorm en uiterlijk liggen nog niet vast.
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
14
4. Plan van aanpak Het ontwerpproces is onder te verdelen in een aantal stadia. Dit zijn de volgende stadia: -
Concept Varianten Voorlopig ontwerp Definitief ontwerp
Van begin tot eind worden deze stadia afgewisseld door uitwerking van het concept, variant of ontwerp. Dit wordt gevolgd door reflectie op maatschappelijke, financiële, bouwtechnische, stedenbouwkundige en esthetische haalbaarheid. Als laatste wordt het concept, variant of ontwerp bijgesteld aan de uitkomsten van de reflectie. Aan de hand van dit principe is een plan van aanpak gemaakt. week 10 week 11 week 12 week 13 week 14 week 15 week 16 week 17 week 18 week 19 week 20 Onderzoek vraag Conceptvorming Presentatie leerplan Referentieonderzoek Ontwerpen varianten Reflectie* varianten Voorlopig ontwerp Tussenpresentatie 2 Bijstellen/uitwerking voorlopig ontwerp Reflectie* voorlopig ontwerp Definitief ontwerp Eindpresentatie * Reflectie op verscheidene gebieden, maatschappelijk, financieel, bouwtechnisch, stedenbouwkundig, esthetisch
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005
Leerplan BSc 6 e Semester, Variant Real Estate & Housing BK6100R Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel, Alphen aan den Rijn
15
5. Literatuuropgave Gemeente Alphen aan den Rijn
http://www.alphenaandenrijn.info
Pop- en Cultuurpodium Het Kasteel te Alphen aan den Rijn http://www.hetkasteel.nl
Poppodium De Patronaat te Haarlem http://www.patronaat.nl
Vereniging Nederlandse Poppodia http://www.vnp.nl
Zichtlijnen.nl – Vakblad voor theatertechniek en theatermanagement http://www.zichtlijnen.nl
Centraal Bureau voor de Statistiek http://www.cbs.nl
Diederen Dirrix van Wylick Architecten http://www.ddvw.nl
J.G.T. de Graaf (1089110), Februari 2005