Politieke tijdlijn van het globale gezondheidsbeleid

GENEESKUNDE VOOR DE DERDE WERELD INTERACTIEVE VORMINGSMODULE

TOEGANG TOT GEZONDHEIDSZORG

Politieke tijdlijn van het globale gezondheidsbeleid POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID

INTERACTIEVE VORMINGSMODULE

Geneeskunde voor de Derde Wereld

Doelstelling van de sessie • Introductie tot politieke en economische determinanten van het globaal gezondheidsbeleid in een historisch perspectief

POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



Programma ① Introductie ② Groepswerk: 'tijdlijn' ③ Presentatie




Wat is “gezondheid”? “Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte"




Sociale determinanten van gezondheid?

(Solar&Irwin 2010)




Politieke en economische determinanten van gezondheidsbeleid? Politieke analyse = Stel de vraag “Wie krijgt wat en waarom?” Vragen: - Waar worden beleidsbeslissingen op vlak van gezondheid genomen/ in welk forum? - Wie bepaalt de prioriteiten? -… Geschiedenis kan helpen om dit beter te begrijpen.




Groepswerk Tijdlijn • OPDRACHT: Plaats de kaarten met evenementen op de tijdlijn en leg de link uit met gezondheid en /of gezondheidsbeleid wereldwijd




Einde WOII

Dekolonisatie

1944 Bretton Woods: IMF, WB 1947: GATT

NHS & sociale zekerheidssystemen in Europa

Neoliberalisme

Alma Ata

1948 WGO

Globalisering

WB Rapport Investeren In Gezondheid

GHI’s

VN




WGO WGR 2008

Centraal in het debat: De rol van de staat in gezondheidszorg • Gepolariseerd debat: • “Gezondheid is een individuele verantwoordelijkheid en gezondheid is een koopwaar” •

(Voorbeeld: VS “doe het zelf” model) versus

• “Gezondheid is een mensenrecht en gezondheidszorg moet dus toegankelijk zijn voor iedereen vrij van uitsluiting of discriminatie” • (Voorbeeld: Europese gezondheidssystemen op basis van sociale solidariteit) • Dit debat beïnvloedde de ontwikkeling van gezondheidssystemen in het Zuiden.




De “internationale gemeenschap” • 1944: Bretton Woods Conferentie •

IBRD voert Marshall Plan uit > wordt de Wereldbank Groep (5 instituties)

•

187 lidstaten

•

Stemrechten hangen af van economische macht van de aandeelhouders van de Bank (1 euro, 1 stem)

•

Internationaal Monetair Fonds (IMF): 188 lidstaten. Doel is “financiële stabiliteit en het faciliteren van internationale samenwerking, handel en economische groei”.




De “internationale gemeenschap” • VN 1948: Multilateraal systeem van internationale samenwerking • Wereldgezondheidsorganisatie (WGO): Gespecialiseerd VN orgaan van de VN: 1 land, 1 stem.

• Wereldhandelsorganisatie (WHO) • • • •

Gecreëerd in 1995 gegroeid vanuit de GATT 1947 160 lidstaten Doel = “faciliteren van internationale handel met inclusie van geschillenregeling.




“Forum shopping” op globaal niveau • Tussen de WGO, Wereldbank e.a.: Landen kiezen fora waarbinnen ze hun belangen best kunnen verdedigen • Politieke analyse: • Welke belangen, van wie, en waarom? • Is het globaal gezondheidsbeleid een puur technisch vraagstuk? • Of zijn er politieke en economische determinanten van het globaal gezondheidsbeleid? POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



Universele Verklaring van de Mensenrechten ‘Everyone has the right to a standard of living adequate for the health and well-being of himself and of his family, including food, clothing, housing and medical care and necessary social services, and the right to security in the event of unemployment, sickness, disability, widowhood, old age or other lack of livelihood in circumstances beyond his control.’ UN General Assembly, December 10th 1948, Article 25-1 = Eerste referentie van het op gezondheid' POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



'recht




Einde WOII

1945

1960

1970

1980

1990

2000

Dekolonisering

Eerste succesvolle onafhankelijkheidsbewegingen: India, Pakistan, Filipijnen, Indonesië, ... Congo 1960




2010

De Non-Aligned Movement (NAM) • Bandung Conferentie in 1955 met onafhankelijke Afrikaanse en Aziatische staten gaven eerste impuls voor de NAM • NAM opgericht in Joegoslavië in 1961 • Nieuwe Internationale Economische Orde, 1974 (verzet zich tegen Bretton-Woods systeem) • Havana Verklaring, 1979: “The national independence, sovereignty, territorial integrity and security of non-aligned countries in their struggle against imperialism, colonialism, neo-colonialism, racism”




Jaren ‘60 machtsstrijd in WGO • WGO: 1 land 1 stem • Ontwikkelingslanden in meerderheid in WGO Algemene Vergadering → machtsverhoudingen veranderen → Beleid van de WGO verandert: • Roep om preventieve geneeskunde • Groeiende aandacht voor sociale determinanten • Ontwikkeling logica ‘primary health care’ POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



Jaren 70: WGO herziet strategie Successvolle gemeenschapsinitiatieven in India, Filipijnen, Bangladesh, Costa Rica, Cuba, Mexico, Nicaragua, Guatemala,... Chinese bare foot doctors Centraal- Amerika: sociale bewegingen voor het recht op gezondheid, sociale rechtvaardigheid en mensenrechten USSR campagnes voor zgn. ‘health systems policy’ … → 1977 Health for all WGO Algemene Vergadering aanvaardt resolutie → 1978 Alma Ata Conferentie WGO en UNICEF POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



Alma-Ata Conferentie 1978 • Geïntegreerde en holistische gezondheidszorg • Het 'recht op gezondheid' • Verantwoordelijkheid van de staat • Universele toegang tot gezondheidszorg • Multisectoriële aanpak • Participatie van de gemeenschap • Complete visie op gezondheid •

Roep om Nieuwe Internationale Economische Orde




Horizontale versus verticale aanpak • 1979 : Bellagio symposium Rockefeller Foundation: Start tegenoffensief Comprehensive Primary Health Care (horizontaal): CPHC is “idealistisch, duur, niet haalbaar”. • Campagne voor Selective Primary Health Care als: • • • •

'tussenoplossing' focus op moeder- en kindzorg Snelle vooruitgang mogelijk dmv nieuwe technologieën Technische criteria bepalen prioriteiten: incidentie, prevalentie, morbiditeit, mortaliteit, haalbaarheid, betaalbaarheid, …

→ Aandacht verlegd van gezondheid naar ziekte POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



Jaren ‘80: Neoloberalisme • Neoliberale maatregelen Reagan & Thatcher • Antivakbond • Sandinisten • FMLN • Etc




Neoliberalisme? Washington consensus Bretton-Woods instellingen (WB, IMF) •

Afbouwen van staatscontrole over economie

•

Vrije markt en deregulatie: aanmoedigen van internationale handel door het verwijderen van zgn 'handelsbarrières’

•

Privatisering: aanmoedigen van grotere rol van private sector in het verlenen van openbare diensten (gezondheidszorg, educatie, publiek transport,...)




Jaren ‘80: Machtsstrijd in WGO • 1981 WHO/UNICEF International Code of Marketing of Breast-milk Substitutes adopted (34thWHA): Enige tegenstem was VS: Code werd gezien als een obstakel in de vrije markt • Economisch sterke staten bevriezen bijdragen van staten aan het budget van de WGO → WGO belandt in financiële crisis → Toename van vrijwillige donaties = geoormerkte donaties voor specifieke doeleinden. Hierdoor agenda van globaal gezondheidsbeleid meer gericht op donoragenda's in plaats van gezondheidsnoden wereldwijd. POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



Intussen: IMF en WB • Structural Adjustment Programmes (SAP’s) of “De behandeling die de ziekte erger maakt”: Leningen met condities: besparingen, privatisering → Gevolgen: Armen eerste slachtoffers, vernietigde gezondheidssystemen (zie West-Afrika! Keen, 2008), lage moraal gezondheidswerkers in ontwikkelingslanden

• Gevolgd door Poverty Reduction Strategy Papers (PRSP’s) Nog steeds ontwikkelingshulp met condities, maar redelijker: “SAP with a human face”




Jaren ‘90 : World Bank neemt het roer • Van 'heropbouw en ontwikkeling', nu ook 'ontwikkelingssamenwerking' • Binnen Wereldbank hebben sterkste economieën het meeste macht • 1993 World Development Report Investing in health = promoten van grotere rol voor private sector POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



Gezondheid als koopwaar Commerciële zorgverleners verlenen geen universele gezondheidszorg: • Patiëntenbijdragen: voor commerciële zorgverstrekking moet je betalen, armen gebruiken meestal de meer betaalbare publieke sector. • Commerciële dienstverlening vooral in steden → het gebrek aan diensten op het platteland • Veel aandacht voor hoogstaande technologie → te weinig aandacht voor basisgezondheidszorg • “Neglected diseases”: Commerciële farmaceutische industrie investeert niet in zieken van de armen POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



Globalisering? •

“transnationalisme”: van 1970 to 2000 groei in aantal Multinationale (MNC) en transnationale (TNC) bedrijven van 7,000 tot 53,600

• Productieproces opgesplitst over # landen: vb. Grondstofmijnen in Afrika, productie in Azië, verkoop in Europa en het afval gaat terug naar Afrika. • MNCs en TNCs gebaseerd in het Westen: winsten vloeien naar het Westen → versterkt globale ongelijkheden • Accumulatie van winst: 200 TNCs > 182 staten (80% wereldbevolking) → ongelijkheid tussen arm en rijk binnen landen • Globalisering vergroot de kloof tussen rijk en arm




Globalisering?




Impact op gezondheid? • Globale economie • Nationaal niveau: via levensstijlfactoren, gezinsinkomen, gezondheidszorg

Woodward et al, WHO 2001 POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



Handel & gezondheid • Handelsakkoorden van de Wereldhandelsorganisatie (WHO): • GATS : General Agreement on Trade in Services; liberalisering van diensten, inclusief gezondheidszorg • TRIPS: Trade Related Intellectual Property Rights, patenten op o.a. medicijnen • Sinds DOHA ronde in 2001: Staten omzeilen de WHO en onderhandelen bilaterale en regionale handels- en investeringsakkoorden (vb: TTIP, TISA) → Verregaande impact op gezondheid • Geschillenregeling maakt handelsakkoorden bindend, terwijl verdragen ovv gezondheid niet worden afgedwongen. Gevolg: handel is prioriteit boven gezondheid. POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID






2000's Global Health Initiatives • Publiek-private partnerschappen Global Fund to fight AIDS, TB and Malaria (GFATM), PEPFAR (U.S. President’s Emergency Plan for AIDS Relief), Bill & Melinda Gates Foundation, Roll back Malaria, Global Alliance for Vaccines and Immunization (GAVI)... • Global Health Initiative World Economic Forum (WEF): While the UN members are governments, ours come mostly from the field of business. Committed to improving the state of the world. • → Privatisering van globaal gezondheidsbeleid




2008




“The toxic combination of bad policies, economics, and politics is, in large measure, responsible for the fact that a majority of people in the world do not enjoy the good health that is biologically possible (…) Social injustice is killing on a grand scale.””

www.who.int/social_determinants/final_report (6) POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



What good does it do to treat people's illnesses ...

...and then send them back to the conditions that made them sick? POLITIEKE TIJDLIJN GLOBALE GEZONDHEIDSBELEID



Conclusie • Internationale machtsverhoudingen en politieke en economische determinanten beïnvloeden het gezondheidsbeleid wereldwijd. • Gepolariseerd debat: 'Het recht op gezondheid” versus 'gezondheid als koopwaar'.




Referenties ① Backman, G., 2008. Health systems and the right to health: an assessment of\r194 countries. ② Blouin, C., Chopra, M. & van der Hoeven, R., 2009. Trade and social determinants of health. The Lancet, 373(9662), pp.502–507. ③ Dodgson, R., Lee, K. & Drager, N., 2002. Global Health Governance, a conceptual review. , (1). ④ Gilson, L. et al., 2007. Challenging inequity through health systems. Final Report of the Knowledge Network on Health Systems , ⑤ Kickbusch, I., 2000. The development of international health policies--accountability intact? Social science & medicine (1982), 51(6), pp.979–89. ⑥ Koivusalo, M. & Schrecker, T., Globalization and Policy Space for Health and Social Determinants of Health. ⑦ Labonte, R. & Schrecker, T., 2006. Globalization and social determinants of health  : Analytic and strategic review paper , ⑧ Labonté, R. & Schrecker, T., 2007. Globalization and social determinants of health: Introduction and methodological background (part 1 of 3). Globalization and health, 3, p.5. ⑨ McPake, B. & Mills, a, 2000. What can we learn from international comparisons of health systems and health system reform? Bulletin of the World Health Organization, 78(6), pp.811–20. ⑩ Ottersen, O.P. et al., 2014. The Lancet – University of Oslo Commission on Global Governance for Health The political origins of health inequity : prospects for change. The Lancet, 6736(13). ⑪

Ranson, M.K. & Mills, A., 2000. The Design of Health Systems. , pp.513–552.

⑪

Smith, R.D., 2010. The Role of Economic Power in Influencing the Development of Global Health Governance. Global health Governance, 3(2).

⑪

Smith, R.D. & Hanson, K., 2012. What is a health system? In Health systems in low- and middle-income countries: An economic and policy perspective. pp. 1–16.

⑪

Smith, R.D., Lee, K. & Drager, N., 2009. Trade and health: an agenda for action. Lancet, 373(9665), pp.768–73.

⑪

De Vos, P. & Van der Stuyft, P., 2015. Sociopolitical determinants of international health policy.




Politieke tijdlijn van het globale gezondheidsbeleid

Recommend Documents