PIT bestaat bijna tien jaar. Zo’n mijlpaal zet aan tot overdenken. Wat is er de afgelopen tien jaar allemaal gebeurd? Wat doe ik goed, wat kan er beter? Tijdens dat mijmeren bedacht ik me hoeveel stapels papier ik eigenlijk die tien jaar heb gebruikt. Zo veel mogelijk gerecycled papier natuurlijk, maar toch. En wat heb ik eigenlijk een autokilometers gemaakt. Tienduizenden! Het was tijd om iets terug te geven aan de natuur en ik wist ook al hoe: ik ga eigenhandig tien bomen planten!
De eerste bomen Toen ik mij verdiepte in het planten van de appelbomen kwam ik erachter dat je wel van alles kan willen, maar dat de natuur toch echt de baas is. Bomen moet je namelijk planten als ze geen bladeren aan hun takken hebben, dus in het vroege voorjaar, het najaar of de winter. Het was op dat moment 23 april en de bomen moesten volgens de deskundigen vóór 1 mei de grond in. In één week dus! Na een paar telefoontjes had ik al een goed tehuis gevonden voor drie appelbomen. Ik besloot die drie appelbomen vóór 1 mei te planten. En daarnaast de andere mensen, met wie en voor wie ik werk, te fotograferen op de plek waar ik de appelboom in het najaar van 2012 in de grond mag planten.
Tja, en als je bedrijf PIT heet, dan wil je ook bomen met PIT. Dat werden dus appelbomen. En geen gewone appelbomen, maar oude, Nederlandse rassen. Na wat googelen, kwam ik terecht op de website van Fruit Yn Fryslân. Deze stichting zet zich in om oude fruitrassen terug te brengen in Friesland. Na een ontmoeting met de bestuursleden van Fruit Yn Fryslân, Frits Doornenbal en Nynke Zijlstra, boden ze spontaan hun hulp aan en werd m’n bomenplantteam versterkt met twee fruitboomdeskundigen!
Lekker natuurlijk bezig Het leek me ook een goed idee om, nu ik toch zo lekker natuurlijk bezig was, de nieuwe boomeigenaren te vragen hoe zij nu eigenlijk tegen duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen aankijken. Doen ze er iets mee? En zo ja, hoe geven ze er vorm aan? Dat leverde verrassende verhalen op. Ze blijken, zonder dat ze er eigenlijk nadrukkelijk mee te koop lopen, allerlei kleine en grote dingen te doen om de wereld mooi te houden en mooier te maken.
Grond(ig) onderzoek Na het uitzoeken van de locaties en het interviewen van de nieuwe appelboomeigenaren ging ik samen met Frits en Nynke nog een dagje op pad om alle gekozen locaties te onderzoeken en grondmonsters te nemen, zodat ze passende bomen konden adviseren. Wat bleek: er is een wereld aan appelbomen! Sommige zelfs met tot de verbeelding sprekende namen als het Syden Hempje en Groninger Kroon. Voorproefje van de appels Tijdens elke ontmoeting met Frits en Nynke leerde ik weer wat meer over appels. De appels die de vrijwilligers van Fruit Yn Fryslân in hun boomgaard hebben, smaken anders dan de appels uit de supermarkt omdat ze van andere, niet-alledaagse rassen zijn. Daarnaast krijgen deze appels alle tijd om aan de boom te rijpen, zodat hun smaak volledig tot hun recht komt. Bij dit boekje vind je gedroogde appelstukjes van appels uit de boomgaard van Frits. Ik kreeg ze van Frits cadeau (in totaal bijna drie kilo!) om jullie een voorproefje te geven hoe zo’n zongerijpt oud appelras smaakt.
Een appel met je eigen naam… De vrijwilligers van Fruit Yn Fryslân gaan regelmatig samen op zoek naar bijzondere appels die niet worden gekweekt, maar spontaan zijn ontstaan: bijvoorbeeld uit een weggegooid appelklokhuis. Als je namelijk een appelpit in de grond stopt, krijg je niet dezelfde appelboom terug, maar een nieuw ras, een zogeheten zaailing of wildling. Bij toeval is zo’n ras soms van uitstekende kwaliteit. Gemiddeld is een op de 15.000 van deze nieuwe rassen veelbelovend. Van afval tot appel Zo ontdekten de vrijwilligers op een eilandje tussen Warten en Leeuwarden diverse onbekende en smakelijke appels. Ze namen stekken van deze veelbelovende naamloze appelbomen mee en lieten ze uitgroeien tot nieuwe bomen. Met deze nieuwe rassen willen ze sponsors werven voor de stichting. Ze bieden een goeie deal: jij mag als bedrijf of persoon de appel een naam geven en krijgt jaarlijks jonge appelboompjes die je zelf kunt planten of aan relaties kunt geven. Na een paar jaar heb je appels van je eigen bomen. Die kun je met je collega’s opeten of aan relaties cadeau doen.
De PIT-appel Toen ze mij dit plan vertelden, ging mijn hart sneller kloppen. Wat zou er nu mooier zijn dan een appelras met de naam PIT? Ik werd al helemaal blij van het idee. Frits en Nynke vertelden mij over een appelboom die was gevonden ergens aan de snelweg richting Havelte, en die een lekkere appel voortbracht met een kenmerkend oranje blosje op de schil. Tja, met mijn oranje huisstijlkleur was dit natuurlijk de perfecte PIT-appel. Ineens had ik niet alleen een bedrijf dat PIT heet, maar ook een eigen appelras. Mijn eigen appelras kreeg de naam PIT Oranje. Ook een boom met PIT? Ook zin in een boom met PIT? Dat kan! Ik geef namelijk dit jaar nog drie boompjes weg en vanaf 2013 elk jaar één boom van de PIT Oranje. Wat moet je ervoor doen? Het is eenvoudig: fotografeer jezelf op de plek waar jij je eigen appelboom zou willen planten en mail deze foto voor 15 september 2012 naar
[email protected]. Een deskundige jury kiest de mooiste foto uit en de drie winnaars plaatsen we op de website van PIT: www.pitcc.nl.
Je eigen appelras? Lijkt het je ook leuk om de naam van je bedrijf te geven aan een appelras en daarmee het werk van de stichting Fruit Yn Fryslân te sponsoren? Mail of bel dan naar Frits Doornenbal van Fruit Yn Fryslân op
[email protected] of bel naar 06 20 49 02 65. Je mag ook bellen of mailen naar PIT. PIT is op pad van maandag 6 augustus tot en met vrijdag 24 augustus. Maandag 27 augustus staat PIT weer fris en fruitig voor je klaar.
De eerste boom
Kinderopvang Kinderwoud De eerste die ik belde, was Inger Veenstra van Kinderopvang Kinderwoud. Het leek mij leuk als een grote groep kinderen van de appelboom kon genieten, en de boom letterlijk zou meegroeien met hen. Inger wist een prachtige plek: de ‘groene’ buitenschoolse opvang van Kinderwoud, in Hardegarijp. Op 26 april zette ik samen met Menno de Boer (zie boom nummer twee) koers naar Hardegarijp. Met een schep, een grondboor en een knoert van een hamer kwamen we aan op de kinderopvang en werden we hartelijk ontvangen door Inger, de kinderen en de leidsters. Het samen met de kinderen planten van een boom bleek uitstekend te passen bij de filosofie van deze buitenschoolse opvang. De rode draad bij deze opvang is namelijk de natuur. Er is een heel groot veld waar de kinderen lekker kunnen spelen, en er is een tuin. De leidsters
brengen hun enthousiasme voor alles wat met natuur te maken heeft op een speelse manier over op de kinderen en leren ze zorgvuldig met de natuur om te gaan. Zo kregen twee bomen die door anderen waren weggegooid een nieuwe kans in de tuin van de kinderopvang. Daarnaast mogen de kinderen de inwonende cavia’s en konijnen verzorgen en eindeloos aaien, en af en toe komt er zelfs een paard (met z’n baasje) langs. Menno en ik wilden eigenlijk niet meer weg…
De tweede boom
Menno de Boer Vormgeving en Fotografie De tweede boom plantte ik bij Menno de Boer in de tuin. Voor wie het niet weet: Menno is een art director/ vormgever/fotograaf met wie ik al jaren werk. In de tuin van zijn oude pastoriewoning in Giekerk plantten we op 29 april, net op tijd, een hoogstam Lombarts Calville. Duurzaamheid is iets wat bij Menno eigenlijk vanzelf gaat. Misschien komt het door zijn visuele beroep, maar Menno houdt van spullen met karakter. Dus staat in zijn studio een tweedehands tafel met loeizware, oerdegelijke vierdehandsstoeltjes die ooit werden gebruikt in het gemeentehuis van Burgum. Iets wat het nog goed doet, hoeft wat Menno betreft niet weg. Hij rijdt dan ook al zo’n
dertig jaar op dezelfde fiets. Die kocht hij ooit tweedehands toen hij op de Kunstacademie zat. Als het even kan, gaat hij op die fiets naar een klus. De ‘no-nonsense’ fiets wordt dan volgeladen met statieven, lenzen, accu’s en een camera. Bijkomend voordeel is dat Menno lekker veel beweging en frisse lucht krijgt en het dievengilde weinig belangstelling toont voor de fiets. Tel uit je voordelen!
De derde boom
Verte Boom nummer drie plantte ik bij Aaltsje de Jong van het bedrijf Verte. Verte biedt mens en organisaties perspectief door organisatieontwikkeling, coaching, loopbaanbegeleiding en re-integratie.
Aaltsje reist net als ik graag met de trein. Niet alleen omdat dit beter is voor het milieu, maar ook omdat je prettig kunt werken in de trein. En als ze ergens niet met de trein kan komen, dan gaat ze met haar Toyota Prius of op de fiets. Op zich is het best logisch dat Aaltsje nadenkt over de natuur. Haar kantoor in huis biedt namelijk prachtige vergezichten op het
Friese platteland. Haar huis is omringd door een grote tuin met een boomgaard, moestuin en een kippenren. Fruit, groenten en eieren komen dus uit eigen tuin. Na het planten van de boom kreeg ik zelfgemaakte jam van bessen uit haar boomgaard en eieren van haar eigen kippen mee. Die waren dus binnen een week op!
De vierde boom De Beer Zwarts
Stronteigenwijs zijn ze, Daan de Beer en Richard Zwarts. Als ze denken dat er iets op een bepaalde manier moet gebeuren, gaan ze er helemaal voor. Daarom vind ik ze leuk en om diezelfde reden wil ik die jongens soms ook heel hard knijpen. Maar aan hun enthousiasme en oprechtheid is het moeilijk weerstand bieden. Daarom zei ik ‘ja’ toen ze mij twee jaar geleden vroegen mee te denken over een concept waarmee ze het leven voor mensen in Smallingerland leuker wilden maken. Na diverse brainstormavonden ontstond het idee van Ben’r. Ben’r brengt mensen met een hulpvraag in contact met instellingen en vrijwilligers. Daarnaast brengt Ben’r vrijwilligers en bedrijven die iets voor een ander willen doen in contact met mensen die hulp kunnen gebruiken. Na twee jaar vrijwilligerswerk voor Ben’r vond ik het wel weer mooi geweest en wilde ik mij gaan inzetten voor iets anders.
Maar die jongens dus niet. Die gaan gewoon door. Minimaal een halve dag in de week werken ze ieder aan Ben’r. Gewoon, omdat ze erin geloven. En daarom ga ik dit najaar achter hun kerkje in Drachtstercompagnie, in hun nieuw aan te leggen tuin, een appelboom met hen planten. En maak ik hier even reclame voor Ben’r. Komt-ie: www.bener.nl.
De vijfde boom Rabobank Drachten
Ik werk al ruim zeven jaar voor de Rabobank in Drachten. Trea Westra, communicatieadviseur bij Rabobank Drachten, liet mij afgelopen jaren kennismaken met diverse facetten van de bank. Daardoor wist ik ook dat ze op allerlei manieren een intensieve uitwisseling aangaan met de wereld om hen heen. Bijvoorbeeld door tijd en geld te investeren in lokale verenigingen, stichtingen en initiatieven. Het mooie vind ik dat ze niet alleen een geldbedrag overmaken, maar echt betrokken zijn bij initiatieven van anderen óf zelf projecten initiëren. Zo gingen ze bijvoorbeeld met het personeel schilderen en klussen bij een zorggroep. Gewoon zelf de handen uit de mouwen steken dus. Iets wat past bij de agrarische wortels van de bank. Een ander voorbeeld is de Ronald McDonald Hoeve in Beetsterzwaag. Rabobank Drachten is een van de sponsors van de Ronald McDonald Hoeve (zie ook
boom nummer zes). Ze geven dus geld, maar ze doen méér: ze brengen de Hoeve actief onder de aandacht van ondernemers, onder andere door de Business Breakfast Club. Een steeds groter groeiende groep ondernemers wordt lid van de club en ontmoet elkaar iedere derde donderdag van de maand tijdens een ontbijt. Zo kunnen de ondernemers netwerken, ervaringen uitwisselen en hun blik verruimen. Alle deelnemers betalen lidmaatschap dat geheel ten goede komt aan de Hoeve. Slim idee!
De zesde boom
Ronald McDonald Hoeve Toen ik Trea Westra van Rabobank Drachten belde over de appelboom, vroeg ik haar of ze nog een goede plek wist voor een andere appelboom. Daar hoefde ze niet lang over na te denken: de Ronald McDonald Hoeve natuurlijk! Ik had samen met Trea een halfjaar eerder Marc Stallinga, de manager van de Hoeve, geïnterviewd voor het ledenblad Dichterbij van de Rabobank. De Hoeve biedt gezinnen met een kind met een handicap de mogelijkheid om op vakantie te gaan. Als je zelf gezond bent, sta je er niet bij stil, maar voor iemand met een handicap is het bijna onmogelijk om ergens te logeren. Dankzij alle voorzieningen in de Ronald McDonald Hoeve kunnen deze gezinnen op vakantie en genieten van de prachtige bosrijke omgeving van Beetsterzwaag.
Het bijzondere aan de Hoeve is dat Marc en zijn collega Nelly Brouwer de enige betaalde krachten zijn. Het kloppend hart van de Hoeve wordt gevormd door de veertig vrijwilligers. Elke vrijwilliger zet zich gemiddeld 3,5 uur per drie weken in om bijvoorbeeld gasten te ontvangen, de tuin te onderhouden of de vertrekken schoon te maken. Daarnaast zijn er nog diverse bedrijven die zich belangeloos inzetten om de gasten een onvergetelijke vakantie te bieden. Je snapt, daar gaan we natuurlijk zo’n mooie appelboom planten!
De zevende boom BW H Ontwerpers
Douwe Huitema van BW H Ontwerpers en ik delen onze voorliefde voor boekjes en mooie dingen. Toen ik voor het eerst in z’n studio aan de Emmakade in Leeuwarden kwam, werd ik helemaal blij van de inrichting. Alles was met veel zorg en aandacht uitgekozen. Een prachtige tafel van Piet Hein Eek, gemaakt van sloophout, omringd door tijdloze Gispen-stoeltjes. Metalen boekenkasten op een betonnen vloer. Zucht… wat mooi! Niet alles wat er bij Douwe staat, is ‘design uit de winkel’. Het ontwerp van de bureaus bijvoorbeeld verzon hij zelf. Hij vroeg een plaatselijke smid een metalen frame te maken en bevestigde er de houten bladen op. Na een paar jaar viel mij op dat er eigenlijk nauwelijks meubilair bijkwam of wegging. Ik vroeg Douwe daarnaar en wat blijkt: Douwe kiest voor dingen die hij écht mooi vindt, of hij het nu koopt of zelf maakt. En omdat hij het zo mooi vindt, doet hij er lang mee. Ook bleek Douwe te werken met een van de meest milieuvriendelijke papierfabrieken, namelijk Arctic Paper uit Zweden.
En z’n drukwerk laat hij verzorgen door een FSCgecertificeerde drukker. Daar hoor je hem niet over, hij doet het gewoon. Uit naam van BW H Ontwerpers planten we dit najaar een appelboom bij het hoofdkantoor van Omrin in Leeuwarden. Omrin zamelt afval in, recyclet, bewerkt en verwerkt het. Bij het bezoek van het ‘bomenplantteam’ aan Omrin bleek het idee helemaal te passen bij het verduurzamen van hun gebouw, waarmee de organisatie volop bezig is. Omrin denkt er zelfs stevig over om een kleine boomgaard van oude appelrassen te planten bij hun pand in Leeuwarden.
Colofon Vormgeving en collages: Anja de Boer, Durv Design Fotografie: Menno de Boer, Team Horsthuis, Ingrid van der Geest, Trea Westra, Hester de Beer Concept: Menno de Boer en Ingrid van der Geest Tekst: PIT Advies over bomen (en de overheerlijke gedroogde appelstukjes): Fruit Yn Fryslân, Frits Doornenbal en Nynke Zijlstra, www.fruitynfryslan.nl Helpende handen: Sjaak en Annie van der Geest Productie: José van der Geest, JIPP Website PIT: Robbin van Nek, Buro Klei Correctie: Redactiebureau Veneberg Papier: de omslag van dit boekje is van 100% gerecycled FSC-papier. Het binnenwerk is van biotop papier, een chloorvrij geproduceerd papiersoort met FSC-keurmerk. Het zakje met de appels erin is van biofolie. Biofolie is gemaakt van cellulose (hout) en wordt op natuurlijke wijze afgebroken. Het boekje is gebonden met een cahiersteek door Boekbinderij FopmaWier.
