PREEK OVER HANDELINGEN 21,10-14 Pijnacker-Nootdorp, 20 juli 2014 Liturgie Votum/groet Zingen Wet van de HEER Zingen Gebed Lezen Zingen Tekst Preek Zingen Dankgebed Collecte Slotzang Zegen
ds. R.T. te Velde
Psalm 101:1, 2 Psalm 101:3, 5 Handelingen 21:1-14 Gezang 23 Handelingen 21:10-14 Psalm 25:2, 6
Liedboek 429:1, 2, 3
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Vakantie: de tijd om op reis te gaan. En dan is het knap handig als je een TomTom in de auto hebt. Of een apparaat van een andere fabrikant dat je helpt om de route te vinden. Vroeger was dat nog een hele klus: op de kaart uitstippelen waar je allemaal langs moest. En dan de bijrijder die het onderweg in de gaten moest houden. Dan stond je nog wel eens langs de kant van de weg om te zien hoe je die gemiste afslag weer ging bereiken. Met de TomTom hoef je alleen te luisteren: volg de aanwijzingen, en je komt vanzelf waar je moet zijn. Zelfs voor files, omleidingen en flitsers word je keurig gewaarschuwd. Zou dat ook uitmaken voor hoe je in het leven staat? Je hebt mensen die liefst van tevoren de hele route uitstippelen. Nu al weten waar je over 10 jaar uitkomt: welke functie heb je bereikt binnen je bedrijf, wat is je salaris, in welk huis woon je en in wat voor auto rijd je? Anderen leven bij de dag: je volgt de ingeving van dit moment, en je ziet wel wat de volgende stap is. Zo’n verschil kom je op de weg van het geloof ook tegen. Dat is nogal een reis! Hoe zul je daar de goede weg in vinden? Stippel je je eigen route uit, of volg je de aanwijzingen die van God komen? Vandaag lezen we een stukje waar het ook over reizen gaat. En daar doorheen loopt het onderwerp ‘profetie’: de stem van God die doorkomt en die je vertelt wat je te wachten staat. Vandaar het thema voor vandaag: Reizen op Gods TomTom. * Dat was wel handig geweest voor Paulus: een TomTom mee op reis. Waar die niet allemaal geweest is: diep door de binnenlanden van Turkije, over zee langs de Griekse eilandjes. Door de grote, drukke steden Athene, Korinte en Efeze. Zou Paulus wel eens verdwaald zijn? In dit stukje uit Handelingen 21 komt een soort TomTom in beeld. Paulus vertrekt uit Efeze, hij gaat op reis naar Jeruzalem. Onderweg krijgt hij een paar keer aanwijzingen. Eerst al van de leerlingen in de stad Tyrus: niet doorreizen, niet naar Jeruzalem gaan! Op het volgende station, in Caesarea, wordt het helemaal serieus. We worden al een beetje voorbereid, als Paulus gaat logeren bij Filippus. Vier dochters die de gave van de profetie
1
bezitten: zal er een boodschap doorkomen voor Paulus? Wat is de aanwijzing van Gods TomTom? De profetische dochters blijven stil in dit verhaal. Er komt wel een andere profeet. Een professional, Agabus uit Judea. Voor de tweede keer duikt hij op in Handelingen: in hoofdstuk 11:27-28 was Agabus ook al even naar voren gekomen. Toen voorspelde hij dat er een grote hongersnood zou komen, en dat is dan ook gebeurd in de tijd van keizer Claudius. Wat is dat eigenlijk, een profeet met zijn profetieën? Je denkt algauw aan iemand die de toekomst kan voorspellen. Handig om te weten wat er volgende week gebeurt. Maar bij de profeet in de bijbel gaat het om iets anders: die heeft een extra antenne voor God. Gevoel voor waar God mee bezig is. Inzicht in wat God wil en wat dit van jou als mens vraagt. Vaak komt het heel concreet door: een beeld dat je te zien krijgt, of een woord dat van binnen klinkt en dat niet van jezelf is, maar van de HEER. Zo’n profeet vangt de signalen, de aanwijzingen op van God. En geeft die door aan de andere mensen. Als de stem op Gods TomTom die je op de goede route houdt. Dat is nogal een vraag: wat wil God, welke kant gaat Hij met ons op? Een vraag voor je persoonlijke leven. Maar ook een vraag voor ons als gemeente, als christelijke kerk: wat is de goede koers? Wat wordt in de concrete situatie van vandaag van ons gevraagd? Nogal belangrijk om daarvoor open te staan: je ogen en oren open voor waar God mee bezig is, je antenne uitschuiven om het GPS-signaal op te vangen waarmee God je op reis stuurt. Dat is de gave van de profetie, en die kunnen we niet missen. Profetie kan komen in de vorm van concrete boodschappen, een beeld of een visioen. Het kan een bijbeltekst zijn die spontaan bij je opkomt. Het kan die broeder of zuster zijn die precies de Psalm met je leest die helemaal bij je past. Profetie, dat is het inzicht dat net wat dieper gaat, als je in ontwikkelingen een paar stappen verder kunt denken. Als je daar vanuit het Woord van God richting in kunt wijzen. Zo kunnen wij TomTom zijn voor elkaar, Gods routeplanner voor het christenleven. Het gaat niet goed als we maar wat door het leven dwalen, achter onze eigen ideeën aan. Sta daar bij stil als je straks een mooie reis gaat maken naar je vakantiebestemming: hoe ziet de reis van mijn leven eruit? Hoe volg ik daarin de stem van God? * Soms heb je aan een TomTom niet genoeg. Het nadeel van zo’n apparaat dat stap voor stap de aanwijzingen geeft, is dat je zelf niet meer nadenkt. Een mooi voorbeeld is de vrachtwagenchauffeur die blijft steken onder een brug die net niet hoog genoeg is voor zijn oplegger. Ja maar, de TomTom zei dat ik hier rechtdoor moest! Hallo, je kunt toch zelf ook nog uitkijken en nadenken? Vertaald naar je leven als christen: behalve een TomTom heb je ook nog een kompas nodig. Een richtinggevoel van binnen, waarmee je de aanwijzingen van buiten kunt checken: klopt het nog? Zit ik nog op de goede route? Neem ik inderdaad deze afslag, of ga ik dan hopeloos verdwalen? Dat is het verwarrende in dit verhaal over Paulus. Keer op keer komt een profetie op hem af: in Jeruzalem staat je niet veel moois te wachten, je zult gevangen genomen worden. Eén profetie, maar je kunt er verschillende kanten mee op. Spreekt de Heilige Geest zichzelf tegen? En als we het doortrekken naar onze eigen tijd: hoe weet je nou of een profetie die iemand doorkrijgt werkelijk van de Heilige Geest komt? Heeft die persoon er zelf iets bij bedacht of er een draai aan gegeven? Dat kan best gebeuren: zo was er een jongen die verliefd was op een van de meisjes in de groep waarmee ze op kamp waren. Hij stapte op het meisje af om haar te vertellen dat de Geest hem had gezegd dat zij voor elkaar bestemd waren. Of zij zo vriendelijk wilde zijn daaraan gehoor te geven. Het meisje antwoordde: “Als de Geest het ook aan mij zegt … maar tot nu toe heb ik niets van Hem gehoord.” Daar klopt niets van, dat voel je wel aan. Dan span je God voor jouw karretje. Bij die profeet Agabus hoef je daar niet vanuit te gaan, dat hij er zelf een draai
2
aan geeft. Hij is 100% betrouwbaar, denk nog even terug aan die hongersnood die hij correct voorspeld had. Zijn profetenwoord aan het adres van Paulus is waar. Maar er zit een stap tussen: wat doe je met zo’n boodschap van God? De Geest zegt: je zult worden vastgebonden, de Joden zullen je aan de heidenen uitleveren. Dan kun je twee kanten op. Óf je schrikt ervoor terug, je zegt: dat kan niet de bedoeling zijn, dat ik gevangen wordt, want dan kan ik niet meer in vrijheid de wereld over om het evangelie te brengen. En dus: omkeren en weg van Jeruzalem. Dat is de conclusie die de reisgenoten, de bijrijders, van Paulus trekken en ook de gelovigen in Caesarea. Voor hen is het profetenwoord een waarschuwing: Pas op, niet doen! Óf je gaat precies de andere kant op, en dat is wat Paulus doet: OK, gevangen genomen in Jeruzalem, dan moet ik daar dus naartoe. Reizen op Gods TomTom is iets heel anders dan vliegen op de automatische piloot. Profetie, een aanwijzing van God, die roept bij jouzelf iets op. Dit is wat God je te zeggen heeft, en wat ga je er mee doen? Hier in Handelingen 21 hebben we een bijzonder geval: de profeet Agabus die bij de apostel Paulus komt. Dan staat het op scherp: de profeet tegenover de apostel? Nee, de apostel aanvaardt wat de profeet hem komt vertellen. De enige juiste conclusie is: doorgaan naar Jeruzalem. Maar daarvoor moet Paulus wel zelf aan het werk om de boodschap van God te interpreteren en te verstaan. Zo blijft dat ook verderop in het Nieuwe Testament. Profeten blijven een rol spelen in de christelijke gemeentes die overal ontstaan. Profetie blijft een gave: christenen hoeven niet op eigen kompas te leven, maar God blijft komen met concrete aanwijzingen. En er zijn mensen die dat vaker en duidelijker doorkrijgen dan anderen. Ieder zijn eigen gave – een belangrijk inzicht als wij vandaag over die gaven nadenken. Maar dan een stapje verder: de verschillende gaven hebben elkaar nodig. Het gaat erom wat je doet met het bijzondere wat God je geeft. Heb je een profetische gave, en krijg je in beelden of woorden een boodschap door waarvan je zeker weet: hier heeft God iets te zeggen, dan hoort daarbij dat je die boodschap aan anderen voorlegt. Dit is wat God mij ingeeft – wat zou het betekenen? Hoe plaatsen we deze boodschap in het grote geheel, het evangelie van Jezus, het werk van God Drie-enig? Welke conclusie moeten we er uit trekken voor de concrete situatie van nu? Profetie vraagt om beoordeling, toetsing, verwerking. Profetie legt daarmee ook je hart bloot, als ontvanger van Gods boodschap: wat ga je ermee doen? Wil je gehoorzaam de route volgen die God voor je uitstippelt? Of wijk je uit voor gevaar, loop je weg als de route je niet bevalt? * Ga je op reis met de TomTom, dan is het eerste: voer je bestemming in. Waar gaat de reis naartoe? Daar zit de eerste grote beslissing. En dat is ook zo voor Paulus: wat is de bestemming van mijn reis? Voor hemzelf stond het al lang vast: Jeruzalem. En iets anders wist Paulus ook al, kijk maar even terug in Hand. 20:22-23 “Nu ben ik op weg naar Jeruzalem, gedreven door de Geest, zonder te weten wat me daar te wachten staat, behalve dan dat de heilige Geest me in iedere stad verzekert dat gevangenschap en vervolging mijn deel zullen zijn.” Het eindpunt is aangegeven, maar op weg daar naartoe moet Paulus zelf, en vooral de mensen om hem heen, er klaar voor gemaakt worden. Wat is eigenlijk de bestemming voor Paulus? Simpel de stad Jeruzalem? In de reactie die Paulus geeft op de profetie van Agabus horen we nog iets anders: “Ik ben niet alleen bereid me in Jeruzalem gevangen te laten nemen, maar ook om er te sterven omwille van de naam van de Heer Jezus.” Daar komt de ultieme bestemming van Paulus naar voren: de naam van Jezus. Die naam is als het ware het kompas dat Paulus onweerstaanbaar in de goede richting trekt. Daarmee ontdekken we ook hoe de tekst van vandaag precies past onder het kopje “De kracht van de naam van Jezus”. Hoe sterk die naam is, dat zie je aan Paulus. Alles gaat opzij, hij wil alleen maar de naam van Jezus volgen. Al moet hij ervoor sterven.
3
Het gaat nog wat verder: niet alleen is de naam van Jezus de bestemming voor Paulus’ leven, zijn hele leven gaat lijken op het leven van Jezus zelf. Als je het evangelie over het lijden van Jezus in je achterhoofd heb, dan kun je de zinspelingen niet missen. In de profetie van Agabus: de Joden zullen je aan de heidenen overleveren. Dat was met Jezus ook gebeurd: aan de Romeinen overgedragen om Hem te kruisigen. Jezus moest naar Jeruzalem, vastgebonden en gedood. En nu is Paulus aan de beurt: naar Jeruzalem, net als zijn Heer. Als profetie binnenkomt zoals dat ging bij Paulus, dan gaat het echt ergens over. Dan is leven op Gods TomTom niet een vakantiereisje. God geeft zijn aanwijzingen niet als de gids op een rondvaartboot, het is geen sightseeing door Delft of Den Haag. Het gaat om de grote beslissing: wil je Jezus volgen in alle dingen? Zoals voor Paulus de naam van Jezus bovenaan stond, geeft ook voor ons die naam de richting aan? Dat we ons bij alles erop concentreren dat we Jezus in het oog houden, dat we ons niet laten afleiden om buiten Hem het leven te zoeken, dat we bereid zijn om als het moet ook voor Hem te sterven? Dat gaat heel ver! Daar schrik je van jezelf voor terug. Daarvoor heb je de aansporing en de bemoediging ook wel nodig, die de Heer geeft door profetische boodschappen en door onderlinge gesprekken waarin je elkaar scherp houdt. Let op Gods TomTom, en volg je bestemming: de naam van Jezus! * Reizen op Gods TomTom, dat vraagt dat je nu ook daadwerkelijk op pad gaat. Niet langs de kant blijven staan, twijfelend of je het wel goed begrepen hebt. Niet terugschrikken voor wat je onderweg kunt tegenkomen aan tegenslagen en vervolging. Maar helder de koers voor je zien, je bestemming aanvaarden en dan vol vertrouwen de stappen zetten in de goede richting. In het laatste stukje van vers 14 zie je dat gebeuren. Paulus zelf heeft ermee geworsteld: de tranen en het aandringen van zijn reisgenoten laten hem niet onberoerd. Het kan echt een worsteling zijn om het volgende traject van je reis te aanvaarden. Maar met zijn worsteling neemt Paulus ook de anderen mee, als zij dit zeggen: “Laat gebeuren wat de Heer wil.” Met de profetie die Agabus overbracht kon je nog twee kanten op: uitwijken of doorgaan. Maar nu is alles duidelijk: de naam van Jezus brengt je in Jeruzalem, al word je daar ook gevangen en gedood. Laat het gebeuren zoals de Heer het wil. Daar proef ik geen doffe berusting in – die kan soms ook in diezelfde woorden zitten – zo van: het is niet anders, ’t moet dan maar. Het is werkelijke aanvaarding, beamen dat de wil van God goed is, en zoals Paulus het zegt: bereid om die wil uit te voeren. Op welke plek staat dat bij ons: aanvaarden wat de wil van de Heer is? Soms lijkt het erop dat we daarmee pas aan het eind komen. Als we eerst onze eigen route hebben uitgestippeld, en eerst op onze eigen manier geprobeerd hebben er te komen, en pas wanneer dat niet lukt geven we ons gewonnen: laat het dan maar op Gods manier gaan. Maar de kracht van de naam van Jezus werkt veel dieper bij ons door. Dat is de uitdaging die vanmorgen uit het bijbelstukje naar ons toekomt, in het voorbeeld van Paulus: kun je dat ook aan het begin zetten? Dat je eerste uitgangspunt is: wat wil de Heer met mij? Welke route heeft Hij voor mij in gedachten? Dat maakt een heel verschil voor hoe je erin stapt. Dan ben je niet meer met je eigen wensen en je eigen belangen bezig, maar dan gaat de naam van Jezus boven alles. Dan stem je voortdurend af op de stem van God, je bent alert op de aanwijzingen die je krijgt onderweg, op alles wat nodig is om achter Jezus aan te blijven gaan. Zo reizen op Gods TomTom is best een avontuur. Een makkelijke rit zal het niet worden. Maar het is wel een veilige reis. Want de Heer zelf gaat met je mee. Zijn naam trekt voor je uit, en die hoef je maar te volgen. Zijn naam vol kracht en bescherming. Die prachtige naam van Jezus waarin alles zit wat God ons wil geven: geluk en genade, verlossing uit
4
de macht van kwaad en dood, een leven dat niet meer stuk kan, voor eeuwig aangekomen in zijn heerlijk Paradijs. Daar kan de TomTom wel uit: bestemming bereikt. Amen
5
