Pesach brochure april 11 april 2015

Pesach brochure 5775 4 april – 11 april 2015 Sederavonden: vrijdag 3 april & uitgaande sjabbat 4 april

Begin vasten bechorim, vrijdag 3 april om 05.25 uur Begin chameetsverbod vrijdag 3 april om 10.37 uur Chameets verbranden, vrijdag 3 april vóór 11.55 uur Begin jom tov, vrijdag 3 april om 20.00 uur

Inhoudsopgave: Voorwoord Instructies voor Pesach Kasjeren van het gerei Kasjeren van glaswerk Waar kunt u kasjeren? Chameets Chameets verbranden Instructie verkopen chameets Volmacht voor verkoop van chameets Ta’anit Bechorim Begin van sjachariet Huisdieren Pesach-maaltijden Verkoop Pesach-artikelen Overzicht sedercursussen Contactgegevens Pesach vragen Overzicht gezamenlijke sedarim Overzicht Pesach producten Artikelen die niet in bezit mogen zijn Artikelen die opgeborgen mogen worden Artikelen bereid onder toezicht van het ORvNL Artikelen geoorloofd voor Pesach Babyvoeding Geneesmiddelen Vragen m.b.t. de seder Pesach voor kinderen

Pagina 3 Pagina 5 Pagina 5 Pagina 6 Pagina 8 Pagina 9 Pagina 10 Pagina 11 Pagina 36 Pagina 12 Pagina 12 Pagina 12 Pagina 13 Pagina 13 Pagina 14 Pagina 16 Pagina 17 Pagina 20 Pagina 20 Pagina 20 Pagina 21 Pagina 21 Pagina 22 Pagina 23 Pagina 31

2

WEDERZIJDSE LIEFDE De Tora noemt het Pesach-feest Chag hamatsot, het feest van de matzes. Maar wij noemen het Pesach. Waarom is dit zo? G’d noemt Pesach het `matze-feest’ omdat Hij de Joden prijst, die bij de Exodus zonder enige zekerheid of proviand (behalve wat matzes) G’d de woestijn in volgden. Het Joodse volk prijst G’d omdat Hij bij de tiende plaag over de huizen van de Joden `heen stapte’ en de Joodse eerstgeborenen niet sloeg. Maar er zijn ook andere verklaringen. Gedurende de veertig-jarige omzwerving door de woestijn is er maar een keer – in het eerste van de veertig jaar – door het volk een Pesach-offer gebracht. Daarom is de term Chag hamatsot, die G’d in de Tora gebruikt, minder confronterend voor ons omdat we nauwelijks enig Pesach-offer brachten na ons haastige vertrek uit Egypte. Het kan ook zijn, dat wij met de term Pesach onszelf willen herinneren aan de glorie van weleer, toen de Tempel, het Beet hamikdasj in Jeruzalem nog bestond en wij zelf Pesach-offers brachten! 3

Hoe het ook zij, het gaat om onze liefde voor G’d en G’ds liefde voor ons. In de Seider staat het getal vier centraal. Er zijn vier vragen, vier zonen en vier bekers. Verschillende verklaarders zien in het getal vier een verwijzing naar de vier Aartsmoeders Sara, Riwka, Racheel en Lea, die een voorbeeld vormden voor de ‘nasjiem tsidkaniot’ - de vrome vrouwen in Egypte. De Joodse vrouwen in Egypte gaven de moed niet op en stelden alles in het werk om het besluit van Farao om het voortbestaan van het Joodse volk te frustreren - teniet te doen. De mannen, zelfs de gedol hador - de grootste leider uit die generatie - Amram, de vader van Mosjé, zagen geen toekomst meer voor het Joodse volk. Daarom staan veel aspecten van de Seider in het teken van het getal vier. Ook herinnert het getal vier aan de vier eigenschappen, waarin de Joden zich onderscheidden in Egypte. Ze veranderden hun kleding, taal en namen niet en gaven elkaar niet aan bij de Egyptische overheid. Op een dieper niveau geschouwd staat het getal vier in de Kabbalistische leer van de ‘sefierot’ voor het begrip chessed - liefde, de vierde sefiera (sfeer). Op Seideravond benadrukken wij de enorme chessed van Hasjeem. Toen de Joden bij de Schelfzee stonden, zeiden de Engelen tegen Hasjeem: "wat zijn de Joden beter dan de Egyptenaren? Beiden hebben afgoden gediend?" Toch redde Hasjeem de Joden uit liefde voor Awraham, Jitschak en Ja'akov, de Aartsvaderen. Ik wens U een chag sameach en een mooie seider! Rabbijn mr. drs. R. Evers

4

Instructies voor Pesach Kasjeren van het gerei Bij voorkeur gebruiken wij op Pesach eetgerei en vaatwerk dat slechts voor dit feest bestemd is. Wil men ook de voorwerpen van ‘door het jaar’ gebruiken dan bestaat daartoe in sommige gevallen de mogelijkheid van kasjeren. Chameets-voorwerpen die niet op Pesach worden gebruikt, moeten goed worden opgeborgen. Waar een gemeentelijke gelegenheid tot het kasjeren van vaatwerk aanwezig is, moet men hier bij grote voorkeur gebruik van maken. Kan dit niet, dan volgen hier de belangrijkste bepalingen. • De te kasjeren voorwerpen moeten de laatste 24 uur voor het kasjeren geheel schoon en ongebruikt hebben gestaan. Alle te kasjeren voorwerpen moeten vooraf intensief en aanslagvrij zijn gereinigd. Een chameets pan waarin men kasjert, moet eerst zelf worden gekasjerd. Daartoe wordt de pan tot de rand met water gevuld en opgezet tot het water kookt. Dan werpt men er een gloeiende steen in of houdt er een pook in die eerst op het vuur tot gloeien is gebracht, zodat het kokende water over de rand loopt. Daarna dompelt men de te reinigen voorwerpen eenmaal (met behulp van een net of mandje) in de pan, zodat de voorwerpen geheel worden omgeven door het water, dat voortdurend op kookhitte wordt gehouden. Hiervoor houdt men tegelijkertijd met de te kasjeren voorwerpen een gloeiende pook of steen in het kokende water. Men neemt de voorwerpen er dan dadelijk weer uit (eventueel met een tang) en spoelt ze met koud water af. • Vorken, lepels, aluminium borden of pannen, messen uit één stuk en alle houten voorwerpen kunnen op deze wijze worden gekasjerd. Indien de aluminium pannen niet uit één stuk zijn vervaardigd, kunnen ze worden gekasjerd, mits de plekken waar de delen zijn vastgeklonken vóór het kasjeren met een gas- of steekvlam worden gegloeid. Voorwerpen van aardewerk (en ook porselein) en hoorn kunnen niet worden gekasjerd en dus niet tijdens Pesach gebruikt worden.

5

• Fornuizen, gastoestellen, e.d. moeten worden gegloeid. Elektrische kookplaten dienen een tijd lang hoog te branden nadat ze eerst goed zijn gereinigd. Daarna gloeit men ze van buiten met een steekvlam, indien het niet mogelijk is ze met aluminiumfolie te bedekken. Ovens moeten goed worden gereinigd, bijvoorbeeld met een ovenreiniger. Hierna kasjert men met een steekvlam. Losse delen worden met aluminiumfolie bedekt. De wanden van magnetrons worden niet warm, zoals de andere typen ovens. Reinig de magnetronoven zorgvuldig, plaats er een open glazen bak in met water met een beetje schoonmaak-middel en zet de magnetron aan zodat de damp vrij kan circuleren. • Aanrechten, gootstenen, keukentafels (ook formica) enz. kunnen door het gieten van kokend heet water over een gloeiende steen of pook worden gekasjerd. Het is aan te bevelen om voor Pesach voor een aparte afdekking zorg te dragen. Kasjeren van glaswerk Glas wordt als volgt gekasjerd: • Het glas dient minimaal 24 uur zonder onderbreking in water ondergedompeld te zijn. • Daarna dient het water verschoond te worden en moet het glas opnieuw minimaal 24 uur onder water staan. • Daarna dient opnieuw het water verschoond te worden en moet het glas voor een derde keer 24 uur onder water staan. • Voorwerpen van Pyrex, Duralex enz. kunnen niet worden gekasjerd. • Informatie over het kasjeren van afwasmachines en plastic voorwerpen is verkrijgbaar bij het rabbinaat.

6

7

Voor het kasjeren van uw vaatwerk en het touwelen in het mikwe kunt u op de volgende plaatsen terecht: JCC Amsterdam Van der Boechorststraat 26, 1081 BT Amsterdam. zondag 29 maart en woensdag 1 april van 10.00 – 16.00 uur - Tevens gelegenheid tot touwelen en inleveren van chameets contract. - Het is mogelijk om op woensdag en zondagochtend vroeg op afspraak te kasjeren. Reserveren via 020-6460046 of [email protected]. Chaj Den Haag Spaarwaterstraat 200, Den Haag Woensdag 1 april van 13.00 – 15.00 uur NIG Enschede Voor meer informatie mevrouw Berg – [email protected] IPOR Neem contact op met een van de IPOR rabbijnen voor de mogelijkheden: [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] NIHS Limburg Hendrik Casimirstraat 23, Eindhoven Zondag 22 maart van 12.00 – 14.00 uur

8

Chameets Het chameets-onderzoek is dit jaar op donderdagavond 2 april na zonsondergang (vanaf 21.00 uur). Ingaande de zoekavond moet het huis al helemaal klaar zijn voor Pesach. Voordat het onderzoek begint zegt men een beracha:

Baroech atta H’ Elo-kenoe melech ha’olam asjer kidesjanoe bemitsvotav vetsivanoe al bi’oer chameets. Geprezen bent U, o G’d, Koning van de wereld, Die ons geheiligd heeft met Zijn geboden en ons opgedragen heeft chameets te verwijderen. Wanneer verschillende mensen samen bedikat chameets doen, moeten allen de beracha horen en zij antwoorden met ‘amen’, die meestal wordt uitgesproken door de ba’al habajit (de heer des huizes). Indien men zelf niet in de gelegenheid is om chameets te zoeken, mag men een sjaliach (vertegenwoordiger) aanstellen. Wanneer de sjaliach de bedikat chameets alléén doet, zegt hij de beracha. Tussen de beracha aan het begin van het onderzoek en de verklaring van nietigheid van chameets die na het onderzoek wordt uitgesproken, mag er niet worden gesproken, tenzij de interruptie te maken heeft met het zoeken en wegruimen van chameets.

HANDIGE CHECKLIST VOOR HET ZOEKEN NAAR CHAMEETS □ zolder, kelder □ in en om grote apparaten □ boeken □ kantoor □ zakken en omslag van kleding □ kasten en laden □ tuin en veranda □ schooltassen, koffers □ vuilnisbakken □ dierenhokken □ meubilair, kinderstoelen □ stofzuigerzakken □ garage en auto(‘s) □ kinderwagen, bakfiets □ toetsenbord □ toilettafel/-kast □ school- en sjoelkluisjes 9

Gebruikelijk is om het chameets te zoeken met een brandende kaars, omwikkeld met een handvat van aluminiumfolie. Eventueel kan men een zaklantaarn gebruiken. Sommigen nemen een veer, een houten lepel en een zakje om het gevonden chameets in te deponeren. Wanneer men chameets heeft gevonden, moet men het goed opbergen om het de volgende ochtend te verbranden Nadat alles goed onderzocht is, zegt men de volgende verklaring

Al het chameets en het gerezene dat zich in mijn gebied bevindt, dat ik niet gezien heb en niet vernietigd heb en waarvan het bestaan mij niet bekend is, verklaar ik nietig zoals het stof der aarde. Chameets verbranden Al het chameets, behalve het chameets dat door middel van een volmacht via het rabbinaat aan een niet-Jood is verkocht, en het chameets dat nog opgegeten wordt, dient voor het ingaan van het chameetsverbod op vrijdag 3 april te worden verbrand voor 11.55 uur. Na het verbranden zegt men:

Al het chameets en het gerezene dat zich in mijn gebied bevindt, zowel dat ik gezien heb als dat ik niet gezien heb, zowel dat ik weggeruimd heb als dat ik niet weggeruimd heb, verklaar ik nietig zoals het stof der aarde.

10

Instructie verkopen chameets Het is de plicht (mitswa) er voor te zorgen dat gedurende Pesach zich geen enkel chameets in Joods bezit bevindt, ongeacht waar zich dit bevindt. Het chameets wordt daarom vernietigd, in openbare vuilcontainers gestort, of weggegeven aan een niet-Jood. Ten onrechte meent men vaak dat het rechtstreeks aan een niet-Jood verkopen van chameets of het verkopen van chameets via een volmacht aan het rabbinaat, een verplichting is die behoort bij de voorbereidingen van Pesach. Het is alleen zo dat wanneer men zijn chameets niet wil vernietigen, of wegschenken, er de mogelijkheid tot verkoop bestaat. Geadviseerd wordt om de verkoop via een volmacht aan het (opper-) rabbinaat te realiseren. Het volmacht- formulier vindt u op de laatste pagina van deze brochure. Vul het formulier volledig in en lever het tijdig aan bij het (opper-)rabbinaat. Landelijk: Opperrabbinaat voor Nederland Tot woensdag 1 april, 17.00 uur Van der Boechorststraat 26, 1081 BT Amsterdam T: 020-301 8490 @: [email protected]

IPOR Tot woensdag 1 april, 12.00 uur JCC, Van der Boechorststraat 26, 1081 BT Amsterdam T: 020 301 8495 @: [email protected] F: 020-3018491

NIHS Amsterdam Tot vrijdag 3 april, 9.15 uur Van der Boechorststraat 26 1081 BT Amsterdam T: 020 646 00 46 F: 020-404 1096 @: [email protected]

NIG Den Haag Tot donderdag 2 april, 12.00 uur Cornelis Houtmanstraat 11 2593 RD Den Haag @: [email protected] T: 070-3470222

AMOS Tot donderdag 2 april, 23.00 uur Schiermonnikoogstraat 15, Amstelveen T: 06-2240 4346 @: [email protected]

NIG Rotterdam Tot dinsdag 31 maart 16.00 uur Nieuwpoortstraat 19 3039 XL Rotterdam T 010-2655530 / 06-24253307 @ [email protected]

11

Ta’anit Bechorim De vastendag voor de eerstgeboren jongens begint op vrijdag 3 april om 05.25 uur ‘s ochtends. In diverse synagogen vindt na het einde van de ochtenddienst een siejoem (het beëindigen van een Talmoedtraktaat of een zesde deel van de Misjna) plaats, gevolgd door een se’oedat mitswa (een feestelijke maaltijd). Eerstgeboren deelnemers hieraan hoeven de rest van de dag niet te vasten. Begin van sjachariet op vrijdagochtend 3 april 2015: Buitenveldert: info via [email protected] Amstelveen: info via [email protected] Lekstraat: info via [email protected] RAS: info via [email protected] Sjoel Den Haag: Cornelis Houtmanstraat 11, 8.00 uur Sjoel Heemstede: bij voldoende belangstelling, graag aanmelden [email protected] Huisdieren Het verbod om tijdens Pesach chameets in huis te hebben kan ook gevolgen hebben voor uw huisdieren. Veel soorten dierenvoeding bevatten namelijk granen die men niet in huis mag hebben. Daarnaast wordt er vaak soja, rijst of maïs aan toegevoegd, die uw viervoeter, vogel of vis, in tegenstelling tot uzelf, wel mag eten. Omdat de meeste honden en katten geen liefhebbers van matzes zijn, geven we hier een paar algemene tips. Geef het dier zoveel mogelijk vers voer: vis, hart, pens enzovoorts. Koop het voor Pesach en vries het in kleine dagporties in. U kunt er eventueel wat in bouillon verkruimelde matze doorheen doen. Blikvoer dat geen granen bevat is toegestaan. Voor vragen omtrent overige diersoorten en hun voeding op Pesach kunt u contact opnemen met de ressortale rabbinaten of het Opperrabbinaat voor Nederland. Let op: sommige dieren kunnen bij een plotselinge verandering van voeding erg ziek worden. Raadpleeg hiervoor uw dierenarts.

12

Pesach-maaltijden Bent u om wat voor reden dan ook niet in staat om zelf uw maaltijden tijdens Pesach te verzorgen, informeert u dan hier: Amsterdam: - Fa. Langerhuize T: 020-347 2400 @: [email protected] - Fa. Marcus ORT T: 020-671 9881 Wilt u Pesach maaltijden thuis ontvangen? Het IPOR helpt u graag verder! @: [email protected] T: 020 3018495

Verkoop Pesach-artikelen Amsterdam: - Davids Corner, Kastelenstr. 114 T: 020-646 1002 www.davidscorner.nl

Nijmegen Pasternak Kosjere Producten T: 06-2467 9354 F: 084 74 19 615 [email protected]

- Laromme, Kastelenstr. 69 T: 020-644 7567 www.laromme.nl - Slagerij Marcus, Waalstr. 17 T: 020-671 9881 (open: zo – wo) www.slagerijmarcus.nl/kosher/ - Mouwes Kosjer Centrum, Kastelenstr. 261 T: 020-661 0180 www.mouwes.nl 13

Overzicht sedercursussen

Neem je eigen Haggada mee!

Amsterdam JCC, Van der Boechorststraat 26 o.l.v. rabbijn Zwi Spiero dinsdag 24 en 31 maart van 20.00 tot 21.30 uur @: [email protected] T: 06-52328065

IPOR Informatie via de IPOR rabbijnen: [email protected]

Seider Panorama 16/3 JCC, Van der Boechorststraat 26 30/3 Nieuwe Kerkstraat 149 o.l.v. rabbijn S. Katz maandag 16 maart en 30 maart vanaf 20.15 uur @ [email protected] Voor dames en heren.

Zaandam maandag 9 maart om 20.00 uur o.l.v. rabbijn S. Spiero @: [email protected]

Gerrit van der Veen sjoel Gerrit van der Veenstraat 26 donderdag 19 maart, 21.00 – 22.15 uur donderdag 26 maart, 21.00 – 22.15 uur zondag 29 maart, 20.30 – 22.00 uur o.l.v. rabbijn R. Evers @: [email protected] NIG Leeuwarden Sjoel Leeuwarden, Slotmakersstraat 16, woensdag 25 maart o.l.v. rabbijn S. Spiero @: [email protected] Den Haag NIG, Cornelis Houtmanstraat 11 wo 18 maart, wo 25 maart, wo 1 april van 20.30 – 21.30 uur

Alkmaar dinsdag 17 maart o.l.v. rabbijn S. Spiero @: [email protected]

Heemstede Dinsdag 10 en maandag 23 maart o.l.v. rabbijn S. Spiero @: [email protected] NIHS Limburg Capucijnengang 2, Maastricht Maandag 16 en 23 maart van 18.00 – 19.30 uur o.l.v. rabbijn Y.Y. Schapiro NIG Groningen Rabbinaatshuis woensdag 18 maart o.l.v. rabbijn S. Spiero @: [email protected] NIG Zwolle Sjoel, Samuel Hirschstraat 8, woensdag 11 maart o.l.v. rabbijn S. Spiero @: [email protected]

14

15

Vragen aan de rabbijn Na afloop van de hier genoemde voordrachten met praktische Pesach-adviezen maar ook op andere moment heeft u wellicht nog vragen. Neemt u dan contact op met een rabbijn in uw regio. NIHS Amsterdam Van der Boechorststraat 26, 1081 BT Amsterdam @: [email protected] T: 020 6460046 Rabbijn E. Wolff T: 06-29 099 235 (alleen tijdens kantooruren) @: [email protected] AMOS T: +31 6 22404346 @: [email protected] P.I.G. Rabbinaat van de PIG @: [email protected] NIG Rotterdam Rabbijn J. Vorst T: 010-2655530 / 06-24253307 @: [email protected] Opperrabbinaat voor Nederland T: 020-301 8490 @: [email protected] NIG Den Haag Rabbijn Katzman Cornelis Houtmanstraat 11

2593 RD Den Haag @ [email protected] T: 070-3470222 IPOR Opperrabbijn Jacobs [email protected] T: 020-3018495 / 033 4799347 Rabbijn S. Evers T: 033 4720943 / 06 1860 9355 @: [email protected] Rabbijn S. Spiero T: 023-5320707 / 0203018495 @: [email protected] NIG Nijmegen Rabbijn Levine T: 06-21586575 @: [email protected] NIG Twente [email protected] NIG Noord-Holland NoordWest T: 023-5320707 @: [email protected]

16

Overzicht gezamenlijke Sedarim In de volgende plaatsen worden gemeenschappelijke sedermaaltijden georganiseerd. Let op: meld u tijdig aan. Er zijn kosten aan verbonden. Amsterdam NIHS Amsterdam Chabad Hilton Hotel, Apollolaan Amsterdam Vrijdag 3 april www.chabadamsterdamcenter.com @: [email protected]

P.I.G. Amsterdam, Mr. Visserplein 3 vrijdagavond 3 april Aanmelden via: [email protected]

Meer informatie: @ [email protected] P.I.G. Amstelveen, Texelstraat 82 Meer informatie: @ [email protected] Chabad Amsterdam South Voor studenten, young professionals en familie vrijdagavond 3 april Meer informatie: www.chabadamsterdamsouth.com Rabbijn Yanki Jacobs: [email protected]

Enschede Synagoge Prinsestraat 16 vrijdag 3 april om 19.30 uur Aanmelden verplicht vóór 27 maart: [email protected]

T: 053-4323479 / 053-4318443 Leden NIG Twente: € 7,50 p.p. Niet leden NIG Twente: € 10,- p.p. Eigen Hagada meenenemen Den Haag Cornelis Houtmanstraat 11 vrijdag 3 april om 19.00 uur @: [email protected] NIG Groningen sjoel, Folkingestraat 60 Vrijdag 3 april om 19.30 uur Aanmelden: @: [email protected] NIG Leeuwarden Sjoel, Slotmakersstraat 16 Uitgaande sjabbat 4 april Aanmelden: @: [email protected] T: 058-2121524

17

Nijmegen Nina Simonestraat 28 Vrijdag 3 en uitgaande sjabbat 4 april Aanmelden: [email protected] NIG de Stedendriehoek Sjoel Paslaan 18, Apeldoorn Uitgaande sjabbat 4 april Meer informatie: [email protected] NIG NoordHolland NoordWest Lanckhorstlaan 42, Heemstede vrijdag 3 april Meer informatie: @: [email protected] / [email protected]

NIHS Limburg Sjoel Maastricht, Capucijnengang 2 Vrijdag 3 april om 20.00 uur Rabbijn Schapiro T: 06-517 85 237 @: [email protected] NIG Rotterdam ABN Davidsplein 4, 3039 KA, R’dam Sjabbat 4 april om 19.30 uur @: [email protected] Minimale aanmelding van 20 personen. NIG Zwolle Sjoel, Samuel Hirschstraat 8 Vrijdagavond 3 april om 19.30 uur Aanmelden: @: [email protected]

18

19

Overzicht Pesach-producten

Voor gebruik op Pesach verboden artikelen Artikelen die op Pesach niet ons eigendom mogen zijn: Alcoholhoudende dranken zonder Pesachzegel, beschuit, bier, biscuits, bouillonblokjes, brood, bruine suiker, licht en donkere basterdsuiker, cornflakes, crackers, custardpudding en vlapoeder, drop, essences, gebak, gort, gries, havermout, koekjes, macaroni, matzes zonder Pesachzegel, medicijnen*, meel (paneer-, zelfrijzend en andere soorten meel), ontbijtkoek, vermicelli en alle overige producten die één of meer van de vijf graansoorten bevatten (tarwe, rogge, gerst, haver en spelt).

Artikelen die opgeborgen mogen worden: Balletjes of zuurtjes (mits geen meel bevattend), bessensap, boter, citroen- en tomatensap, chocolade in alle vormen (mits geen meel bevattend), gember, honing, jam, kokosmeel, maïzena, mayonaise (mits geen meel bevattend), mosterd (mits geen meel bevattend), peulvruchten, pindakaas, rijst, rijstvlokken, kindermeel (voor zover het een rijstproduct is), siropen, specerijen, poeder- en vanillesuiker, tandpasta, zuur, eau de cologne en parfums.

Toegestane artikelen a. Artikelen bereid onder toezicht van het Opperrabbinaat voor Nederland: • Matzes • matzemeel • kaas • haring • advocaat en likeur Deze producten dienen voorzien te zijn van het Pesachzegel. b. Onder Rabbinaal Toezicht bereide artikelen

20

c. Artikelen die geoorloofd zijn voor gebruik op Pesach, zonder speciaal voor Pesach te zijn vervaardigd: - synthetische afwasmiddelen zoals Dreft, Dubro, en Lux. - schoonmaakmiddelen zoals Cif, Vim - toiletzeep (niet voor vaatwerk) - poetsmiddelen: Haggerty, Silvo - witte basterd- en kristalsuiker - cacaopoeder - koffie en thee zonder toevoegingen (Douwe Egberts, Nespresso, Van Nelle), oploskoffie (Douwe Egberts, Nescafé Rood en Gold) - fruit (vers) - groenten (vers); geen peulvruchten, sperziebonen of snijbonen - Spa Groen (Marie-Henriette), Blauw - vis (uitsluitend vers) - zoetstof Natrena (vloeibaar en in poedervorm) - bruine amandelen - ongepelde hazelnoten - zout

d. Babyvoeding De volgende producten mogen weliswaar door baby’s genuttigd worden, doch niet in aanraking komen met het Pesachvaatwerk. Pannen, borden etc. dienen apart gehouden te worden en apart te worden afgewassen. - Nutricia: Standaard 1*, Standaard 1* kant en klaar - Nutrilon: Nenatal 1*, Nenatal BMF, Nenatal Protein Fortifier*, Nenatal Start*, H.A. 1*, Nutrilon Forte 1*, Omneo-Comfort 1* & 2* - Nutricia Olvarit: groenten en fruit serie 4m: 12, 15, 16, 18, 32, 33, 34, 36, 90, 91, 95. 6m: 00, 02, 04, 06. 8m: 00, 03. 12m: 31, 32 - Olvarit fruitdrank: 501, 522. Olvarit Friends: 4m: 147, 149, 150 - Roosvicee (Recter) - Karvan Cevitam (Zwaardemaker): alle smaken (m.u.v. druiven) - Similac: Advance, Isomil, Top 1,2 en 3 - Enfamil en Enfamil Prosobee - Nutramigen 1 en 2

21

Geneesmiddelen Over het gebruik van geneesmiddelen op Pesach raadplege men het Opperrabbinaat voor Nederland of het ressortale rabbinaat. Adressen en telefoonnummers vindt u op pagina 11. Verander geen enkel medicijn zonder eerst uw arts te raadplegen.

Let op: Alle artikelen die voor het gebruik op Pesach geoorloofd zijn zonder onder rabbinaal toezicht Kasjeer-Le-Pesach te zijn bereid, dient men vóór Pesach te kopen.

Let op 2: Er zijn meerdere artikelen uit Israël, Frankrijk en andere landen verkrijgbaar met een zegel of opdruk ORT Kasjer le Pesach, die volgens de Asjkenazische traditie desondanks ongeoorloofd zijn omdat zij kitniot (peulvruchten) bevatten. Lees goed op de verpakking en bij twijfel raadplege men zijn rabbinaat.

Let op 3: Ook voor slaolie en bruine suiker geldt: uitsluitend geoorloofd indien ORT Kasjer le Pesach.

Inlichtingen Inlichtingen over artikelen waarover twijfel bestaat kan men – mits tijdig aangevraagd – verkrijgen bij het Opperrabbinaat voor Nederland, Van der Boechorststraat 26 te Amsterdam, [email protected], T: 020-301 8490, F: 020-301 8491 of bij de ressortale rabbinaten. De website www.oukosher.org bevat een lijst van producten met een OU-hechsjer (een O met een U erin) die het hele jaar kosjer voor Pesach zijn, zonder dat ze de P van Pesach in het hechsjer hebben staan. Informatie van het London Beth Din.

22

Vele vragen over Pesach

Door: Rabbijn mr. drs. R. Evers

VRIJDAGAVOND SEIDERAVOND IN SJOEL 1. Dit jaar valt de eerste Seideravond op vrijdagavond. In sjoel laten we dan het gebruikelijke gebed `Mageen Avot’ weg. Waarom? Antwoord: Omdat dit gebed is ingesteld als een soort bescherming voor de mensen, die ’s avonds alleen naar huis moeten lopen. Seideravond heet `leel sjimoeriem’, een nacht van speciale bescherming. Daarom is het gebed `Mageen Avot’ niet nodig. Bovendien nemen we aan, dat alles thuis klaar is en de Seidertafel gedekt staat te wachten op de mensen die uit sjoel komen. Niemand komt te laat naar sjoel, zodat niemand alleen terug hoeft te lopen en `Mageen Avot’ niet nodig is.

2. Vele gemeenten hebben de gewoonte vrijdagavond de kiddoesj uit te spreken in sjoel. Waarom gebeurt dat niet op de Seideravonden? Antwoord: De kiddoesj in sjoel wordt eigenlijk alleen uitgesproken voor gasten, die hun maaltijd ook in sjoel nuttigen. Anders zou deze kiddoesj een kiddoesj zonder maaltijd zijn, en dat heet halachisch geen kiddoesj. Voor Pesach hebben alle armen voldoende middelen ontvangen om wijn te kopen en zelf kiddoesj te maken. Het kan ook zijn, dat iedereen wel ergens uitgenodigd is en aldaar dan de kiddoesj hoort en een beker wijn drinkt. Dat brengt ons op de derde reden: de beker wijn van de kiddoesj is de eerste van de vier bekers wijn, die wij moeten drinken bij de Seider. Daarom kunnen we deze beker niet in sjoel drinken. Een vierde reden heeft met de educatieve waarde van de kiddoesj in sjoel te maken. Kiddoesj wordt ook in sjoel gemaakt om de aanwezigen de kiddoesj te leren uitspreken. Dit is op Seideravond overbodig omdat iedereen de kiddoesj kan (mee-)lezen uit de Hagada.

23

VIER BEKERS WIJN 3. a. Waarom worden de vier bekers wijn niet vermeld in `Ma nisjtana’? b. Met de vier bekers wilden onze Geleerden het getal van de vier niveaus van bevrijding memoriseren. Maar waarom wordt hier dan het medium ‘wijn’ voor gebruikt? Veel mensen hebben moeite met zoveel wijn drinken. Waarom hebben onze Wijzen niet ingesteld dat we vier soorten vruchten gedurende de Seider zouden eten. Ook dan zouden de kinderen vragen ‘waarom staan hier vier soorten vruchten op tafel?’ en zouden wij kunnen antwoorden met de rest van de Seidertekst. Antwoord: a. Op deze vraag worden verschillende antwoorden gegeven: het drinken van wijn is niet zo uitzonderlijk, dat het kind hier als eerste verwonderd naar vraagt. Bovendien hebben de kinderen aan het begin van de Seideravond nog maar een beker wijn zien drinken en niet meer. Een derde uitleg benadrukt de aard van de vragen van Ma nisjtana. Deze gaan voornamelijk in op contrasten: matze tegenover brood, vrijheid tegenover slavernij, leunen tegenover rechtzitten etc. De bekers wijn benadrukken voornamelijk de vrijheid zonder contrasterende werking. Daarom past deze vraag niet zo in Ma nisjtana. Verder is wijndrinken na een overwinning normaal bij alle volkeren. In Ma nisjtana worden echter alleen heel specifiek Joodse praktijken bevraagd. b. In Tehilliem (Psalmen) 116:13 – maar ook elders in Tenach - wordt een beker wijn in verband gebracht met bevrijding: “de beker van hulp til ik op en roep de naam van G’d aan”. Het drinken van wijn geeft een bevrijdend gevoel. Men raakt even los van de aardse beslommeringen en zorgen. Maar er is nog een achtergrond. De reden dat er specifiek wijn werd uitgezocht voor de vier bekers heeft te maken met het feit, dat de vier uitdrukkingen van bevrijding meer zijn dan alleen maar herhalingen van hetzelfde thema. Er bestaat een hiërarchie van steeds sterker wordende beschrijvingen van het bevrijdingsproces: de weg vanuit de slavenarbeid naar vrijheid en zelfstandigheid, vanuit een slavenmentaliteit en een afgodische cultuur naar spirituele verheffing. Iedere volgende uitdrukking bouwt verder op de effecten van de voorgaande. Er is sprake van een toenemende intensivering van het bevrijdingsproces. Daarom hebben 24

onze Geleerden de vier bekers wijn ingesteld. Vier verschillende vruchten zouden elkaar niet versterken. Maar wijn heeft een cumulatief effect op de mens. Iedere volgende beker versterkt onze gevoelens van vreugde over de vier stadia van de Uittocht.

4. Waarom dopen we de matze niet in zout, zoals we normaal wel met brood doen bij hamotsi? Antwoord: Hiervoor bestaan twee redenen. Allereerst willen we de matze volledig kunnen proeven en voegen we geen vreemde smaken toe. Ten tweede is brood zonder zout een beetje armoedig; matzes worden ook `brood van armoede en ellende’ genoemd.

KOREECH - SANDWICH 5. Waarom worden er geen berachot gezegd over `koreech’, de sandwich van matze en maror van Hilleel? Antwoord: Omdat het eten van de sandwich van matze en maror, zoals Hilleel placht te doen ten tijde van het bestaan van het Beet hamikdasj, de Tempel, door ons slechts als een soort choemre (extra manier om de mitswa van het eten van matze en maror fraai te vervullen) wordt gedaan. De berachot over matze en maror zijn reeds eerder uitgesproken en gelden ook voor deze sandwich van matze en maror.

KITNIJOT - PEULVRUCHTEN 6. Waarom mogen wij geen peulvruchten eten op Pesach? Antwoord: bij de Asjkenazische (Hoogduitse) Joden worden geen peulvruchten gegeten omdat sommige peulvruchten gemalen tot meel lijken op tarwemeel, dat wel kan rijzen en door de Tora verboden wordt. Om vermenging en misverstanden te voorkomen, hebben rabbijnen in de Middeleeuwen peulvruchten verboden.

25

GEBROKT – MATZE MET VOCHT 7. Waarom eten sommige mensen geen `gebrokt’? Antwoord: hoewel matze, als dit eenmaal gebakken is, niet meer kan rijzen, kan het zijn, dat er in de matze nog wat meel zit, dat niet geheel gebakken is – hoewel de kans hierop bijzonder klein is. Niettemin nemen sommigen het zekere voor het onzekere en zorgen er voor, dat de matzes niet in contact met vocht komen. Mensen, die geen gebrokt eten, moeten de traditionele matzeballen dus node missen.

AFIKOMAN 8. Waarom wordt het afikoman pas aan het einde van de Seidermaaltijd gegeten? Antwoord: Omdat het afikoman ons aan het Pesach-lam herinnert, hetgeen ook in de tijd van de Tempel pas aan het einde van de maaltijd gegeten werd. Het afikoman wordt voor middernacht (dit jaar 01.43 u.) gegeten omdat ook het Pesach-lam voor middernacht gegeten moest zijn. Bij voorkeur probeert men twee `kezetiem’ (olijfgrootten) van het afikoman te eten, een kezajit als herinnering aan het Pesach-lam en een ter herinnering aan de matze die daarbij gegeten werd. Omdat we al matzes met berachot hebben gegeten aan het begin van de Seidermaaltijd, zeggen we geen speciale beracha meer over deze laatste matze van de Seideravond. Na het afikoman eten we niets meer omdat we de smaak van dit symbool van het Pesach-lam niet willen kwijtraken.

HOOFD VAN HET HUISHOUDEN BENSJT VOOR 9. Waarom is het de gewoonte, dat het hoofd van het huishouden voorbensjt na de Seidermaaltijd? Antwoord: Het hoofd van het huishouden bensjt voor omdat hij armen en zielige mensen de Seider aan zijn tafel heeft laten meevieren. In Spreuken (22: 9) staat dat degene, die gul en gastvrij is, gezegend zal worden. Deze vers kan ook gelezen worden als: `degene, die gul en gastvrij is, zal zegenen. Vandaar dat wij de ba’al habajit, het hoofd van 26

het gezin vragen voor te gaan in Birkat hamazon, het bensjen. GEEN BLAUWE KNOOP 10. Waarom mogen we na de vier bekers wijn – behalve water – niets meer drinken? Antwoord: Wij willen niet de indruk wekken iets te willen toevoegen aan de instelling van onze Wijzen om slechts vier bekers wijn te drinken. Bovendien lopen we hiermee het risico `sjikker’ te worden en dan zouden we de Seider niet naar behoren kunnen afmaken. GEEN BERACHA VOOR HALLEEL 11. Waarom wordt er geen beracha gezegd voor Halleel in de Hagada? Antwoord: Sommigen zeggen Halleel al in sjoel. De beracha die in sjoel over Halleel wordt uitgesproken, geldt ook voor Halleel bij Seideravond. Halleel aan tafel is ook veel minder formeel dan Halleel in sjoel: het wordt onderbroken door de Seidermaaltijd en andere stukjes. Halleel aan tafel is ook een onderdeel van de viering van onze bevrijding – en niet zozeer een zelfstandig danklied – en de beracha over de bevrijding en de Uittocht, die in de kiddoesj al uitgesproken werd, geldt ook voor het bevrijdingslied Halleel. Halleel wordt tijdens Seideravond in tweeen gedeeld omdat het eerste deel G’d dankt voor de Exodus uit Egypte en het tweede deel betrekking heeft op latere bevrijdingen en de uiteindelijke verlossing in de tijd van de Masjieach. G’d wordt geprezen over een beker wijn. De Hagada, die over alle aspecten van de Uittocht spreekt, wordt voornamelijk over de tweede beker wijn gezegd. Om de tweede beker wijn volledig tot zijn recht te laten komen, wordt hierbij ook een stuk van Halleel gezegd, omdat er in de Hagada niet veel geprezen wordt maar in Halleel wel.

LESJANA HABA’A BIEROESJALAJIEM 12. Waarom eindigt de Seider met de frase `het volgend jaar in het herbouwde Jeruzalem’? Antwoord: De uiteindelijke verlossing zal ook in de maand Nisan plaatsvinden. Na het vieren van de bevrijding uit Egypte kijken we met 27

een oog naar de toekomst. Op de vers uit Halleel “De doden kunnen G’d niet prijzen” las ik ooit een interessant commentaar. Wanneer iets niet meer leeft, kan het niet meer groeien, zich verbeteren of ontwikkelen. Na het overlijden bestaat alleen nog maar het verleden maar geen toekomst meer. Wanneer we naar ons verleden kijken, hebben we vaak het gevoel dat onze daden of intenties niet altijd even groots waren. Als wij enkel naar het verleden kijken, kan het zijn dat onze zaak hopeloos lijkt. Hoe durven we onszelf nog ergens te vertonen? De doden kunnen G’d niet prijzen! Als ik echter kan stellen, dat ik zal groeien en verbeteren dan ben ik nog steeds in leven. Er bestaat nog hoop voor de toekomst. Leven is groeien. De Seideravond staat in het teken van de glorieuze, Messiaanse toekomst voor de hele wereld. Daar moeten we naar toe groeien...

TORA EN HAFTARA 13. Wat lezen we op de eerste dag Pesach uit de Tora en waarom werd het vijfde hoofdstuk van Jehosjoea gelezen als haftara? Antwoord: De voorlezing uit de Tora (vanaf Exodus 12: 21) verhaalt over het Pesach-offer en de tiende plaag, waarna de bevrijding plaatsvond. Het vijfde hoofdstuk van Jehosjoea spreekt over de eerste Pesach, die de Joden in Israel vierden.

TEFILLAT TAL – GEBED VOOR DE DAUW 14. Waarom wordt tefillat tal gedurende het moesaf-gebed van de eerste dag Pesach gezegd in sjoel? Antwoord: Een oude traditie stelt, dat de Engelen gedurende Seideravond ook Halleel zeggen en de schatkamers voor de dauw wijd openzetten. De zegen van Jitschak aan Ja’akov (Bereesjiet 27: 28) waar onze tweede Aartsvader de derde Aartsvader met dauw zegent vond ook plaats op Seideravond.

OMERTELLEN 15. Waarom tellen we op de tweede Seideravond de Omer? 28

Antwoord: het doel van de Uittocht was vrijheid in gebondenheid. De Exodus leidde naar een hoger doel. Vijftig dagen na de Uittocht kregen de Joden de Tora, die hen gedurende de hele geschiedenis zou begeleiden. Wij tellen – elk jaar weer opnieuw – vol verwachting toe naar het moment waarop het doel van de Exodus weer spiritueel gerealiseerd wordt. De Tora schrijft voor om op de 16e Nisan te beginnen met deze telling tot het moment waarop de Tora geopenbaard zal worden. De eerste avond is gereserveerd enkel voor de Uittocht. Tijdens de tweede avond maken we een begin met het doel van onze bevrijding.

16. Waarom wordt er geen beracha van `sjehechijanoe’ uitgesproken over de mitsva van het Omertellen? En waarom tellen we de Omer staande? Antwoord: Het kan zijn, dat we het Omertellen niet zien als een aparte en onafhankelijke mitsva maar slechts als een brug tussen Pesach en Sjawoe’ot. Als we dan eindelijk Sjawoe’ot bereikt hebben, zeggen we sjehechijanoe over dit nieuwe feest. Deze beracha geldt dan ook voor de Omertelling omdat deze telling uiteindelijk tot Sjawoe’ot leidt. We kunnen deze gedachte ook doortrekken naar het begin van de Omertelling, Pesach. De `dag na Pesach’ (Vajikra 23: 15) moeten we beginnen te tellen. Er is een duidelijk verband tussen Pesach en het Omertellen. De beracha sjehechijanoe van Pesach kan dan ook doorgetrokken worden naar de Omertelling. Bovendien past binnen het kader van het Omertellen de beracha sjehechijanoe niet zo goed. Sjehechijanoe wordt uitgesproken bij een heuglijke gebeurtenis. Het echte Omertellen als begeleiding bij het brengen van het gersteoffer van de Omer kan niet meer plaatsvinden omdat we geen Beet hamikdasj, geen Tempel meer hebben. Dat tempert onze vreugde. Daarom zeggen we geen sjehechijanoe over onze manier van Omertellen. We tellen de Omer staande omdat in de Toratekst (Dewariem 16: 9) gesproken wordt van staande schoven. Maar tevens staan wij uit eerbied voor de beracha over een mitsva. SEFEKA DEJOMA – TWIJFEL OVER DE JUISTE KALENDERDAG 29

17. Vroeger – toen we nog geen vaste kalender kenden en iedere maand de nieuwe maan(d) opnieuw uitgeroepen werd naar aanleiding van de stand van de nieuwe maan - bestond er vaak enige twijfel over de exacte datum van de dag. Daarom houden we – buiten Israel – vaak twee dagen, bijvoorbeeld Soekot. Waarom bestaat een dergelijke twijfel niet bij de Omertelling, die toch ook dagen telt? Waarom zeggen we niet telkens: vandaag is het de derde of de vierde dag van de Omer? Antwoord: Tellen betekent zekerheid en het zou niet passen bij het tellen om hier twijfel te zaaien. Verder zou bij `twijfeltellen’ ook de eerste avond van Sjawoe’ot moeten worden meegeteld, hetgeen een inbreuk zou zijn op de heiligheid van deze feestdag. Bovendien is het Omertellen tegenwoordig slechts deRabbanan, door de rabbijnen ingesteld. Daarom is een twijfeltelling niet nodig. (gebaseerd op What is the reason, samengesteld door Rabbi Chaim Press, New York, 1976)

30

PESACH WOORDPUZZEL M

I

E

R

I

K

W

O

R

T

E

L

A

G

L

A

R

R

E

V

R

E

E

E

N

M

E

D

R

E

D

I

E

S

Z

U

I

O

N

IJ

L

K

I

E

E

O

T

N

S

A

T

S

S

E

E

R

V

R

A

E

J

R

E

L

A

B

E

Z

T

A

M

N

T

A

K

S

T

E

E

M

A

H

C

E

A

F

I

K

O

M

A

N

D

C

J

G

N

E

K

A

C

H

T

E

A

L

I

Y

N

E

K

A

W

IJ

N

E

G

A

L

P

A

S

E

R

E

L

E

G

A

H

S

T

J

T

R

S

L

E

T

O

H

C

S

E

Zoek deze woorden. De letters die overblijven vormen samen een woord. Welk? afikoman acht beker chameets charoset ei egypte farao feest

hagada hagel kaars kikker lente leunen manisjtanna matze matzebal

mierikwortel nijl plagen radijs schotel seider veer vier wijn

31

Knip de plaatsjes uit en plak ze op volgorde op de volgende pagina!

32

33

Aan al onze trouwe klanten Helaas, onze winkel gaat definitief sluiten ingaande Pesach.

Daarom tot 29 maart: opheffingsuitverkoop! Alle goederen gaan met aanzienlijke korting de deur uit! Dus niet alleen voor uw laatste pesach-artikelen, maar ook voor uw eerste chanoeka-artikelen:

OP = OP Niet alles is meer op voorraad, dus kijk op www.jadachat.nl en reserveer, of kom gewoon langs op de Van der Boechorststraat 26, Amsterdam Buitenveldert.

(maandag - donderdag 9.00 – 13.00 uur) en op zondag 29 maart, 10.00 – 16.00 uur

Na de sluiting kunt u voor een selectie van boeken blijvend terecht op de webwinkel van Jad Achat of in de Wizo giftshop, in de AJ Ernststraat, te Amsterdam.

34

35

V

olmacht voor het verkopen van Chameets

Hierdoor bevestig ik, dat ik, ondergetekende, aan het (opper-)rabbinaat te__________________ volmacht verleen om in mijn plaats te handelen en namens mij al het chameets (w.o. zuiver chameets, twijfelachtig chameets en alle soorten chameets-mengsel) dat - mij bekend of onbekend - in mijn bezit is te verkopen overeenkomstig de voorschriften van de Tora en Rabbijnse wetten en zoals gespecificeerd in het uitvoerige autorisatiecontract, dat een deel vormt van deze volmacht, geldig voor iedere opdrachtgever. Tevens geef ik aan het (opper-) rabbinaat te __________________ volmacht te verhuren alle mij toebehorende ruimte(n) waar dit chameets gevonden zou kunnen worden. Het (opper-)rabbinaat te __________________ heeft het volle recht te verkopen en te verhuren door transacties, zoals hij geschikt en juist oordeelt en voor de tijd, die hij noodzakelijk acht in overeenstemming met alle gedetailleerde voorwaarden, als voorkomende in bovengenoemd uitvoerig autorisatie-contract. De door mij gegeven volmacht is in overeenstemming met alle regels van de Tora en de Rabbijnse wetten. 1. Adres(sen) van de plaats(en) waar chameets zich bevindt:

(Het is beter om de waarde van de chameets lager te schatten)

2. De geschatte waarde van chameets: 3. Mijn adres is: (Indien hetzelfde als boven, schrijf "zie boven")

Bij voorkeur het type chameets vermelden, (bv. brood, pasta, whisky etc.), waar het chameets zich precies bevindt (bv. kelder etc.) en waar evt. de sleutels zijn.

4. Naam: (in hoofdletters) 5. Handtekening: 6. Datum: Voor administratiekosten wordt € 5,00 in rekening gebracht. Betaling volgens instructie van het rabbinaat waar dit formulier wordt ingeleverd. Uiterlijk in te leveren: zie pagina 11.

36