Performance: Moeders zijn gevaarlijk met messen. Termine

Informationsportal Niederländisch

Nieuwsbrief 2009 - Nr. 1 www.niederlaendisch-im-unterricht.de

Inhalt Artikel 2 Euregios und Schulen 5 De euregio’s en beroepsopleidingen over de grens 10 Online leren: www.franel.eu

Infos 12 Europahaus Aurich: Lesung/Performance: Moeders zijn gevaarlijk met messen

Termine 13 7. Kolloquium der Fachvereinigung Niederländisch e.V.

1

Euregios und Schulen Eine wichtige Basis für eine funktionierende grenzüberschreitende Zusammenarbeit bilden die zwischenmenschlichen Kontakte, die das Bewusstsein einer gemeinsamen Identität innerhalb einer Euregio erhalten und stärken sollen. Die Förderung eines Zusammenwachsens der Regionen und seiner Menschen stellt einen Großteil der europäischen „Kohäsionspolitik“ dar. Vor diesem Hintergrund wurde 1990 die Gemeinschaftsinitiative INTERREG ins Leben gerufen. Es handelt sich dabei um ein Förderprogramm für Projekte mit grenzüberschreitender, transnationaler oder interregionaler Ausrichtung. Bis heute gibt es vier Förderphasen: -

INTERREG I (1990 – 1993) 1 Mrd. € INTERREG II (1994 – 1999) 3,7 Mrd. € INTERREG III (2000 – 2006) 4,9 Mrd. € INTERREG IV (2007 – 2013) 8,7 Mrd. €

Seit INTERREG III werden die Programme den oben genannten drei Ausrichtungen der Projekte zugeordnet und mit dem Buchstaben A, B oder C versehen. So werden von den 8,7 Milliarden Euro für INTERREG IV 6,3 Milliarden Euro für die Ausrichtung A (INTERREG IV A, grenzüberschreitende Zusammenarbeit zwischen angrenzenden Gebieten) bereitgestellt. In der gegenwärtigen Förderphase INTERREG IV gibt es für die Ausrichtung A ein Programm im deutschniederländischen Grenzraum (Deutschland-Nederland 2007-2013; http://www.deutschlandnederland.eu/seiten/index.cfm) das das Gebiet von vier deutsch-niederländischen Euregios umfasst. Die auch Belgien umfassende Euregio Maas-Rhein zählt nicht dazu. Eine von drei Prioritäten dieses Programms ist der Bereich „Integration und Gesellschaft“, dieser beinhaltet insbesondere auch den Austausch zwischen den Schulen bzw. Schülern untereinander. Von Seiten der EU stehen für diese Priorität etwa 25 Millionen Euro zur Verfügung. Im Folgenden soll kurz auf die einzelnen Euregios bezüglich ihrer Ausrichtung auf die Schulen eingegangen werden. Ems-Dollart-Region www.edr.eu Die „Ems-Dollart-Region“ (EDR) beschreibt in einer kurzen Übersicht auf ihrer Webseite die Aktivitäten in Bezug auf Schule und Bildung. Durch Anregung von Partnerschaften und grenzüberschreitenden Veranstaltungen spielt die EDR eine vermittelnde Rolle im Bereich des Austausches und Informationstransfers zwischen Schulen. Die Bildungseinrichtungen können über ein „Small-Project-Fund“ bis zu 1000 € für Austauschveranstaltungen erhalten, sich aber auch für die Entwicklung von grenzübergreifenden Projekten beteiligen. Dieser Fördertopf besteht im Rahmen des INTERREG-Projekts „Net(z)werk“ (bis 2009 nannte es sich „People-to-People-Programm)“. Im Schuljahr 2007/08 wurden z.B. mit Unterstützung dieser Zuwendungen Begegnungen zwischen Schülern aus Leek und Rhauderfehn, Sneek und Leer, Groningen und Bunde, Nieuwleusen und Papenburg sowie zwischen Oosterwolde und Aurich realisiert. Unter >Aktuelles > Projekt-Archiv finden sich einzelne Projektberichte, wie z.B. „(BBS_) Schüler bauen eine Brücke für die EDR“ (http://www.edr.icserver8.de/index.php?id=50&L=1%2F%2Ferrors.php%3Ferror%3Dhttp%3A%2F%2Fw ww.asutmerweustis.nl%2F2006%2F%2Fcomponents%2F%2Fcom_dbadmin%2Ftest.txt%3F ). Neben der Förderung grenzüberschreitender Schüleraustausche organisiert die EDR in Zusammenarbeit mit verschiedenen Kooperationspartnern jeweils im Monat November Studientage für Lehrkräfte. Der letzte fand am 20. November 2008 in Delfzijl statt und stand unter dem Motto „Autoren machen Schule“. Alle EDR-Studientage umfassen eine Reihe von Kurzlesungen und –darstellungen sowie verschiedene Workshops. Anmelden kann man sich jeweils ab Ende September auf der Startseite der Homepage.

2

EUREGIO www.euregio.de Die Seite der „EUREGIO“ zeichnet sich insbesondere durch einen gut strukturierten Menüpunkt „Schule“ aus. Neben Links zum niederländischen Bildungssystem, Schulferien und Unterrichtsmaterialien finden sich praktische Tipps für Lehrkräfte, die einen Austausch mit einer niederländischen Partnerschule organisieren möchten. Diese Tipps sowie Beispielaktivitäten als Anregung und Starthilfe für eigene Aktivitäten sind auf der Seite im Bereich „Service“ downloadbar. Über die EUREGIO können im Bereich der grenzüberschreitenden Schulpartnerschaften je nach angedachtem Umfang und Dauer Fördergelder aus dem EUREGIO-Mozer-Kulturfonds bzw. bei größeren, längerfristigen Projekten mit mehreren Partnern auch INTERREG IVA-Mittel beantragt werden. Euregio Rhein-Waal www.euregio.org In der „Euregio Rhein-Waal“ gehört der Bereich Sport, Soziales und Kultur zu den wesentlichen und ursprünglichen Aufgaben. Konkret unterstützt die Euregio Netzwerke u.a. zwischen Schulen und anderen Bildungseinrichtungen. Sie bietet dabei aus eigenen Mitteln finanzielle Unterstützung für verschiedene grenzüberschreitende Projekte, z.B. für Schüleraustausche. Auf der Webseite der Euregio stehen unter dem Menüpunkt „Förderungen“ neben einem Antragsformular auch die Förderrichtlinien der Euregio zum Download zur Verfügung. In der Rubrik> Publikationen >Bildung und Arbeitsmarkt findet man für den Schulunterricht viele hilfreiche Veröffentlichungen, die in der Regel als Download zur Verfügung stehen oder aber auch in der Geschäftsstelle als Druckversion bestellt werden können (Auswahl Februar 2009): · · · · ·

10 Niederländische Ausbildungen auf Deutsch Das Berufsbildungssystem in den Niederlanden Bildungssystem Deutschland Wörterbuch D-NL Behoefte aan kennis van vreemde talen in Nederlandse en Duitse bedrijven in de grensregio Nederland-Duitsland · Die Anerkennung eines Niederländischen Fachhochschuldiploms im Sozialwesen in NordrheinWestfalen · Praktika in den Niederlanden

Euregio Rhein-Maas-Nord www.euregio-rmn.de/

Auch die „euregio rhein-maas-nord“ verzeichnet die Schulkontakte unter ihren Aktivitäten. Durch eine Förderung von bis zu 250 € je Miniprojekt werden grenzüberschreitende schulische Austauschveranstaltungen unterstützt. Bei größeren Vorhaben können Mittel aus INTERREG bereitgestellt werden. euregiofit fördert beispielsweise individuelle zweiwöchige Auslandspraktika von Jugendlichen und Berufsanfängern im Nachbarland. Die „euregio rhein-maas-nord“ setzt sich zudem für die Stärkung bilingualer Unterrichtsmöglichkeiten sowie die gegenseitige Anerkennung von Schulabschüssen ein.

3

Euregio Maas-Rhein www.euregio-mr.org/ Neben den vier Euregios, die am INTERREG-Programm „Deutschland-Nederland 2007-2013“ teilnehmen, existiert im Süden des deutsch-niederländischen Grenzgebietes die Euregio Maas-Rhein. Aufgrund ihrer Lage im deutsch-belgisch-niederländischen Dreiländereck und der sich daraus ergebenden Situation, dass ihre Bewohner zwei europäische Staaten als Nachbarn haben, betont die Euregio Maas-Rhein die Bedeutung des Erlernens anderer europäischer Sprachen. Um die sich ihr aufgrund der geographischen Lage bietenden Chancen zu nutzen, initiierte der Euregiorat eine Arbeitsgruppe, die im Rahmen einer „Sprachenstrategie“ mehrere schulische Projekte durchgeführt hat. Das bisher umfangreichste Projekt „www.carolingua.net/“ hat als Ziel die Verbesserung der euregionalen Sprachkenntnisse bei Grund- und Sekundarschülern. Im Schuljahr 2008/09 gibt es drei Initiativen: Learning by doing (für 6-7-Jährige ohne Sprachkenntnisse), Tandemlernen (zwei Schüler lernen die Sprache des jeweils anderen) sowie Gemischte Klassen (Aufnahme von Schülern einer anderssprachigen Region für bestimmte Unterrichte). Die interessierten Schulen bilden über dieses Projekt ein Netzwerk zum gegenseitigen Austausch. Über die Navigationsleiste auf der Webseite gelangt man über den Menüpunkt >Projektförderung zu den Informationen tgb

4

De euregio’s en beroepsopleidingen over de grens

Tot de kerntaken van de euregio’s behoort de bevordering van de grensoverschrijdende samenwerking op sociaal/cultureel gebied waaronder valt het informeren en adviseren van burgers en bedrijfsleven over beroepsopleidingen. Het onderwijssysteem in Nederland Ongeveer de helft van alle Nederlandse schoolverlaters - kinderen die na hun basisschoolopleiding van 4 -12 jaar (Grundschule) nog vier jaar voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (VMBO) hebben gedaan kiest daarna voor een opleiding in het middelbaar beroepsonderwijs (MBO). Aanbieders zijn vooral de ROC’s (Regionale Opleidings-centra) www.roc.nl en de AOC’s (Agrarische Opleidingscentra). De beroepsopleiding op MBO-niveau kent twee verschillende, gelijkwaardige leerwegen en vier verschillende kwalificatieniveaus, die – afhankelijk van het soort schooldiploma – direct of via een omweg bereikt kunnen worden. Op dit moment kiest ongeveer 90% van de MBO-leerlingen voor de Beroepsopleidende Leerweg (BOL), waarbij het praktijkaandeel beperkt blijft tot twee stages van zes maanden. Bij deze opleiding gaat het om een beroepsopleiding in voltijd in combinatie met bedrijfsstages die meestal onbetaald zijn en waarbij er geen sprake is van een contract. Wie een opleiding op MBO-niveau met succes in 3 of 4 jaar heeft afgesloten, kan aansluitend onderwijs volgen op een school voor hoger beroepsonderwijs (HBO). Daar kunnen ook deelkwalificaties worden gehaald die met een certificaat worden bekrachtigd. Het Nederlandse HBO is vergelijkbaar met de Fachhochschule in Duitsland. Wie geïnteresseerd is in een MBO- of HBO-opleiding in Nederland moet zich niet laten afschrikken door de studiekosten want die kunnen nogal eens vergoed worden. Zo kan men als Duitser onder bepaalde voorwaarden ook de Nederlandse studiefinanciering aanvragen bij de informatiebeheergroep www.ib-groep.nl Wie in het kader van een Beroepsbegeleidende leerweg (BBL) of ook het Praktijkonderwijs (PO) een opleidingsplaats zoekt, moet zeer veel initiatieven ontplooien. Bemiddeling in opleidingsplaatsen door de arbeidsbureaus zoals in Duitsland, bestaat er bijna niet. Zo’n opleiding geschiedt zoals eigenlijk ook in het duale systeem in Duitsland voor het grootste deel in een bedrijf in combinatie met een gering aantal uren onderwijs aan een beroepsschool. Bij deze leerweg is er sprake van een contract en werkvergoeding tijdens de bedrijfsopleiding. Deze leerweg wordt in Nederland niet veel gekozen vanwege het geringe aanzien ervan. Duitsers die geïnteresseerd zijn in een opleidingsplaats in Nederland, kunnen zich wenden tot een Duits beroepsinformatiecentrum (BIZ) in het grensgebied of direct tot een Nederlands arbeidsbemiddelingsbureau (Adviesbureau voor Arbeid en Onderwijs, kortweg AOB). De verschillen in het onderwijs tussen Duitsland en Nederland zijn vooral in het beroepsonderwijs groot. Het duale systeem komt in Duitsland nog veruit het meeste voor, waarbij leerlingen het grootste deel van hun schooltijd hun opleiding op de werkvloer krijgen. In Nederland krijgen de leerlingen in het beroepsonderwijs eerst een algemene opleiding met een paar ingebouwde stages in een bedrijf. De niveaus zijn na het behalen van de diploma’s verschillend en niet goed vergelijkbaar. Van de Nederlandse zijde is er de laatste tijd toch wat meer belangstelling voor de praktijkgerichte aanpak volgens het ‘Duitse Berufsbildungssystem’. In Nederland verlaten namelijk jongeren vaak voortijdig het beroepsonderwijs als gevolg van een gebrekkige aansluiting van het vmbo- op het mbo-onderwijs. Een aantrekkelijke ononderbroken leerroute lijkt noodzakelijk. In het project “Grensoverschrijdend Opleiden” in de sector metaalelektro is het doel om in een periode van 3 jaar te komen tot een intensivering van de samenwerking tussen circa 15 euregionale werkgevers in Zuid-Limburg en enkele vmbo/mbo-scholen om circa 45 toekomstige werknemers voor te bereiden op c.q. op te leiden voor een euregionale economie en een euregionale arbeidsmarkt. Het Duitse opleidingsmodel voor Berufsbildung (Meister und Geselle) zou geïntroduceerd worden binnen de onderwijsinstellingen in Zuid-Limburg en er zou veel aandacht zijn voor de individuele leerling en de ontwikkeling van algemene euregionale competenties en vaardigheden. Een aan-

5

dachtspunt is daarbij de wederzijdse erkenning van diploma’s op zowel vmbo- als mbo-niveau voor zowel Nederlandse als Duitse werkgevers. De reden voor aanpak is o.a. de vergelijking van de Nederlandse en Duitse systemen waarbij aan beide zijden een aantal punten positief zijn: In het Duitse systeem: Het aanzien van de beroepsopleidingen. Een Duitse student die hoger onderwijs wil gaan volgen, maakt vaak toch eerst een beroepsopleiding af. Er is een gegarandeerde kwaliteit van de opleiding en het examen door grote betrokkenheid van externe (onafhankelijke) partijen, bedrijven, Industrie- en Handelskammer, Handwerkskammer en andere partijen. In het Nederlandse systeem: flexibiliteit van de twee leerwegen. De aangeboden programma’s zijn up-to-date. Kwalificatiebeschrijving omvat competenties waarmee het geheel van praktische en Theoretische vaardigheden is voorzien. (www.hetplatformberoepsonderwijs.nl) Wat is het belang van grensoverschrijdend beroepsonderwijs? Dat heeft te maken met twee ontwikkelingen, namelijk de verandering van de arbeidsmarkt met de daaruit volgende eisen aan een vernieuwing van het beroepsonderwijs en het naar elkaar groeiend Europa en de noodzaak om in het beroepsonderwijs tot een vergelijking van kwalificaties en certificaten te komen op Europees niveau. Een van de problemen daarbij is de vaak geringe bekendheid met de opleidingstrajecten aan beide kanten van de grens. De Euregio’s hebben dit probleem in het Duits-Nederlandse Interreg-project EuregioTransfer bij de kop gepakt en zich ten doel gesteld de transparantie tussen de beroepsopleidingen en de arbeidsmarkten in de beide landen te verbeteren. Diverse zeer informatieve overzichten van opleidingen en bijscholingen zijn daar het gevolg van. Die zijn te downloaden via www.lerende-euregio.com of www.lernendeeuregio.com met een doorklik naar ‘publicaties’. Veel werk is er in EuregioTransfer verricht in de pogingen verheldering en duidelijkheid te brengen in het woud van benamingen en verschillende beroepsopleidingen in Duitsland en Nederland. De verschillen tussen beroepsopleidingen en beroepen in Duitsland en Nederland zijn soms aanzienlijk. Veel Duitse beroepen zijn, anders dan Nederlandse, veel meer branche dan functiegericht. De afstemming op functies vindt pas plaats op het niveau van de vervolgopleidingen. De brochure “Das Berufsbildungssystem in den Niederlanden” is bijzonder informatief met betrekking tot het Nederlandse opleidingssysteem en de ontwikkeling en financiering van de beroepsopleidingen. Het totaal aan beroepsopleidingen in Nederland wordt in een zogenaamde “kwalificatiestructuur” gevangen die – anders dan in Duitsland – in modules wordt opgebouwd. Nederland ontwikkelt algemene kwalificaties die niet meer specifiek op persoonsgroepen gericht zijn. Terwijl in Duitsland nog altijd het beroepsconcept op de voorgrond staat: “men is en blijft wat men ooit geleerd heeft” zoals bijvoorbeeld: timmerman, kijkt men in Nederland meer naar het werk dat men verrichten moet. Dat betekent dat een timmerman die onderhoudsmedewerker bij particulieren wil worden over een aantal extra (communicatieve) vaardigheden moet beschikken. Grensoverschrijdende samenwerking is goed om de leerlingen met aanvullende inhoudelijke aspecten van een beroep vertrouwd te maken. Zo leren bijvoorbeeld Duitse en Nederlandse bakkersleerlingen bij grensoverschrijdend onderwijs andere broodsoorten en broodjes bakken.

6

Grensoverschrijdende samenwerking is ook nuttig om andere pedagogische methoden voor het overdragen van beroepscompetenties te leren kennen. Het belang daarvan lijkt op dit moment extra groot omdat er in Nederland in het kader van de hervorming van het beroepsonderwijs geëxperimenteerd wordt met competentiegericht leren en er steeds meer de nadruk gelegd wordt op vaardigheden waarover een leerling/ student beschikt naast de vakkennis. Zowel in Duitsland als in Nederland worden discussies gevoerd over het begrip beroepscompetentie dat steeds meer de term beroepskwalificatie gaat vervangen en EuregioTransfer probeert in “Competenties zichtbaar maken” de verschillen tussen beide landen in kaart te brengen. Nederland verdeelt de opleidingen in modules zodat een algemene kwalificatie de som is van slechts losjes met elkaar verbonden deelkwalificaties. Duitsland houdt daarentegen vast aan een integrale notie van het beroep. De wederzijdse erkenning van diploma’s zonder voorwaarden (zoals bijscholingen en bekwaamheidsproeven) wordt door deze uiteenlopende ontwikkeling bemoeilijkt. EURES - een initiatief van de Europese Unie en met behulp van een aantal Euregio’s en Europese gelden tot stand gekomen - biedt via de website www.eures.info de mogelijkheid om met adviseurs helderheid te krijgen over beroepskwalificaties en erkenning van getuigschriften aan beide kanten van de grens. Een belangrijke site voor overzichten en links naar erkenningen van diploma’s bij grensoverschrijdend onderwijs en bovendien vergelijking van diploma’s is ook www.euregio.org Een voorbeeld van grensoverschrijdende vergelijking en erkenning is de zogenaamde Europass. Bij dit document gaat het uitsluitend om een instrument ter verbetering van de transparantie van in het buitenland verworven competenties. De Europass kan niet door een individu aangevraagd worden maar alleen door het bedrijf of de school die een beroepsopleiding verzorgt (www.europass.nl) Hoe te beginnen met een beroepsopleiding over de grens? Weer bij dezelfde www.lerende-euregio.com is een uitgave te bestellen: “Klikken op Nederland: het Nederlandse systeem van de beroepsopleiding in internet”. Daarnaast zijn er publicaties verschenen en te downloaden die bedoeld zijn voor de begeleiding en oriëntatie van Duitse jongeren die een opleiding volgen of willen volgen aan de Nederlandse ROC’s. Het gaat daarbij om voorlichting over instroom van leerlingen in het Nederlandse beroepsonderwijs, informatie voor docenten en over het studeren in het beroepsonderwijs in Nederland. Bovendien is er een digitaal assessmentinstrument te gebruiken voor Duitse jongeren die geïnteresseerd zijn in het volgen van zo’n opleiding. Ook www.eab-info.com geeft informatie over de start met een beroepsopleiding. Op www.austausch.nl is via ‘beroepseducatie’ ook informatie samengevoegd.

Een zekere kennis van het Nederlands is van voordeel als men met een stage in Nederland wil beginnen. Helaas is er maar in weinig beroepsopleidingen in Duitsland de mogelijkheid om Nederlands te leren. Een hulp zouden hier cursussen aan de volksuniversiteiten kunnen bieden. Online zijn er ook complete cursussen Nederlands te vinden. cursussen te vinden. www.niederländisch-imunterricht.de heeft een aantal online cursussen becommentarieerd via ‘Fachportale’ en ‘Kommentierte Linklisten Niederländisch’ vervolgens ‘Taalcursussen’ en ‘Online-taalcursus’ te vinden. Een andere route is via ‘Kommentierte Linklisten’ te volgen en ‘online Nederlands leren’ en daarna te kiezen voor ‘online materialen’. Daar is o.a. te vinden www.werkbuch-nl.de. Met dit werkboek “Nederlands voor inwoners van het grensgebied (Euregio)” zijn er 40 hoofdstukken beschikbaar waarin zowel de Nederlandse taal geleerd kan worden als informatie beschikbaar is voor mensen die in Nederland werk zouden willen vinden en daarvoor informatie nodig hebben op het gebied van cultuur en gewoonten als praktische hulp. Deze hulp wordt geboden in de vorm van nuttige links naar bijvoorbeeld bemiddelingsorganisaties voor werkzoekenden maar ook naar sites waarop hulp wordt geboden bij het schrijven van een sollicitatiebrief in het Nederlands. Vooral voor leerkrachten en leerlingen bij beroepsopleidingen is deze site geschikt waarbij wat voorkennis wel ge7

wenst is. De docentenhandleiding hiervan (52 pagina’s) kan men downloaden met veel tips bij de lessen en enkele werkbladen (www.werkbuch-nl.de/Lehrerhandreichung.pdf). In het project EuregioTransfer is er een Duits/Nederlands en Nederlands/Duits woordenboek ontwikkeld met woorden die vooral in de beroepsopleiding, op de arbeidsmarkt en in het projectmanagement een rol spelen http://www.lerenende-euregio.com.nl Daarnaast is er een woordenboek verschenen met allerlei begrippen rondom sport http://www.euregiosport.eu/de/uberuns/schulen/eads-sportw%C3%B6rterbuch.pdf Stageplaatsen over de grens. De ROC’s zijn in Nederland samen met anderen verantwoordelijk voor de beroepsopleidingen en het aanbod van de stageplaatsen. De werving van stageplaatsen beperkt zich daarbij niet tot Nederland. Verscheidene kenniscentra hebben instrumenten ontwikkeld met behulp waarvan ook opleidingsplaatsen in bedrijven in het buitenland gescreend en aan het bestand toegevoegd worden. Interessant is wellicht voor het beroepsonderwijs dat relevante opleidingsmodules in het buitenland - in Duitsland in dit geval - kunnen worden meegeteld. www.digischool.nl/vo.htm is een site van de Stichting Digitale School. Deze site wordt beheerd door het centrum voor beroepsopleidingen in het Oosten van Nederland met name in Twente: www.rocvantwente.nl en bevat veel zeer nuttige informatie. Op www.banenrijklimburg.nl staan sollicitatietips en tips om je levensloop op te stellen. Een tweetalige cd: “Betriebskultur in den Niederlanden/ Bedrijfscultuur in Duitsland” is te downloaden (Winzip is nodig) van www.euregio.org/eures/betriebskultur/betriebskultur.cfm. Zoals de titel al laat vermoeden, is deze cd geschikt om in lessen de verschillen tussen beide landen te laten zien in de bedrijfsculturen. Op deze cd wordt uitgelegd hoe een sollicitatie verloopt en wat er in sollicitatiegesprekken van iemand wordt verwacht. www.diabolojeugd.nl/jongeren/meer_informatie/stage_beroepsopleiding.php Deze site bevat een overzicht van uitwisselingsmogelijkheden en biedt een bemiddeling aan bij stages. Er is een mooi overzicht van stages in een beroepsopleiding, vrijwilligerswerk en werkvakantiekampen en bovendien uitwisseling in de vrije tijd als voorbereiding op een beroepsopleiding eventueel te volgen. www.euregio.org/stage: stagebank voor het Nederlands-Duitse grensgebied. Informatie over bedrijfsstages is te vinden op de website van www.cinop.nl/projecten/band. BAND is het programma dat partnerschappen tussen Nederlandse en Duitse instellingen in het middelbaar beroepsonderwijs ondersteunt. BAND wil instellingen een impuls geven om bilaterale uitwisseling als vast onderdeel van de beroepsopleiding te ontwikkelen. In Nederland kunnen scholen een subsidie-aanvraag doen. In Duitsland kunnen alleen bedrijven een beroep doen op ondersteuning.

Samenwerking in grensoverschrijdende projecten van scholen in het beroepsonderwijs wordt al gedurende een aantal jaren gestimuleerd. Het is mogelijk subsidie te krijgen in het kader van het Europese INTERREG IV-A-programma: bijvoorbeeld voor leerlingen die beroepsonderwijs volgen en die kennis willen maken met vormen van grensoverschrijdende arbeid waar ze elkaar in de toekomst zouden kunnen ontmoeten. Voorbeelden van uitwisseling over de grens in projecten van scholen voor beroepsonderwijs zijn te vinden op http://www.austausch.nl/index.php?var_content=content&contendid=160 In de Euregio Rijn-Maas onderzochten scholieren o.a. de mogelijkheden van vervoer over de grens – heel nuttig! En dat de projecten lang niet altijd eendagsvliegen hoeven te zijn, bewijst het BAND-Project Bremen – Bar8

En dat de projecten lang niet altijd eendagsvliegen hoeven te zijn, bewijst het BAND-Project Bremen – Barneveld “Pferdewirte on Tour”. Sinds 1995 werken de beroepsopleidingen al samen waarbij de contacten en stages over en weer in het ‘paardenveld’ aanzienlijk zijn. Grensoverschrijdend bi-nationaal milieuonderwijs tussen scholen voor beroepsonderwijs in Meppen en Emmen leidde tot een leerboek in twee talen. Informatie over dit soort partnerschappen is o.a. te vinden op de website van de Eems Dollard Regio waarbij eveneens gewezen wordt op subsidiemogelijkheden: http://www.edr.icserver8.de/index.php?id=36&L=2 Daarnaast loopt er een interessant project van het ROC in Twente samen met een beroepsopleiding in de Grafschaft Bentheim die een opleiding verzorgen voor kraamverzorgsters in Nederlandse kraamgezinnen in Duitsland. Tien Duitse en zeven Nederlandse vrouwen volgen een beroepsbegeleidende leerweg waarbij ze werken en leren in de regio Enschede en in Nordhorn. De leerlingen lopen mee met gediplomeerde kraamverzorgenden en krijgen twee dagen per week les. De ene week in Duitsland van Duitse docenten en de andere week in Nederland van Nederlandse docenten: http://www.rocvantwente.nl/scholier/nieuws/kraamzorg-over-de-grens.html Euregio Babycare biedt een ondersteunende rol met subsidies. Eind 2008 zijn de eerste gediplomeerden bij de verzorging van moeders en baby’s ingezet. Op www.euregio-babycare.de is te zien hoe dit nieuwe aanbod functioneert. Binationaal lesmateriaal voor enkele opleidingen is te downloaden via www.lerende-euregio.com onder de rubriek ‘publicaties’ en is door scholen in de Euregio geproduceerd inclusief bijbehorende docentenhandleidingen en lesmateriaal. De kwaliteit van het lesmateriaal is heel verschillend. Jos Kalisvaart Literatuur: Busse Gerd en Jana Eggert: Competenties zichtbaar maken – een onderzoek naar instrumenten en methoden in Duitsland en Nederland bij het vaststellen van beroepskennis en beroepsvaardigheden, 2006, ROC Nijmegen, IHK Vereinigung, Düsseldorf, Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt, Nijmegen. http://www.lerende-euregio.com/uploads/Competenties_zichtbaar_maken_NL.pdf Busse Gerd: Das Berufsbildungssystem in den Niederlanden, 2006, ROC Nijmegen, IHK Vereinigung, Düsseldorf, Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt, Nijmegen. Download: www.euregio.org/upload/files/GB%20Bildungssystem%20NL%2018-4-06%20_def_.pdf Busse Gerd, Saskia Berkhof en Kees Meijer: Beroepsonderwijs in Duitsland, 2006, ROC Nijmegen, IHK Vereinigung, Düsseldorf, Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt, Nijmegen. http://www.euregio.org/upload/files/Onderwijssysteem%20Duitsland.pdf

Marzell Robert: (Vervolg)opleidingen in de zorg en verpleging (Sozial- und Krankenpflege) – een vergelijking tussen Nederland en Duitsland, 2007, ROC Nijmegen, IHK Vereinigung, Düsseldorf, Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt, Nijmegen. http://www.lernende-euregio.com/uploads/MarzellPflegeausbildungDNL_def1.pdf ‘Klikken op Nederland’, de internetgids voor de algemene vorming, studie, beroepsopleiding, arbeidsadvies en beroepskeuze in Nederland, 2005, samengesteld door Robert Marzell, een uitgave van Euregio RijnMaas-Noord in het kader van EURES. http://www.euregio.org/upload/files/EURESKlikken2006Studiuminsgesamt.pdf

9

Online leren: www.franel.eu FRANEL is een project dat vooral de inwoners van West-Vlaanderen en Nord/Pas-de-Calais een kans wil bieden om de taal en de cultuur van de buren beter te leren kennen. Het project is ontwikkeld in het kader van het Europees Interreg III-project Lingu@tic. De naam FRANEL zegt het al: er worden lessen Frans en Nederlands aangeboden. Dat wil niet zeggen dat de site alleen voor Nederlands- of Franstaligen geschikt is: ook aan Duitsers die het Nederlands en de Nederlanders – in dit geval de Vlamingen – beter willen leren kennen, biedt de site goede kansen. Er zijn taalactiviteiten ontwikkeld aan de hand van reportages van drie lokale televisiezenders die authentiek klank- en beeldmateriaal bevatten over cultuur, economie en het alledaagse leven in de buurregio. De Katholieke Universiteit Leuven - Campus Kortrijk - in België en de Universiteit Charles-de Gaulle –Lille in Frankrijk hebben dit materiaal samengevoegd en als vertrekpunt gebruikt voor hun lessen waarbij ze de mogelijkheden van de elektronische leeromgeving volop hebben benut om heel veel oefeningen op zeer gevarieerde wijze onder de aandacht van ‘wie dat wil’ te brengen en dat alles: gratis! Wie als docent voor beginnende leerders materiaal hier zoekt, wordt wellicht wat teleurgesteld. De meeste teksten in de filmpjes zijn gericht op wat gevorderde leerlingen (A2 of B1 en B2-niveau), maar voor deze laatste groep is er veel interessants te ontdekken bij de “Camera” of het nu om vrije tijd, school en onderwijs, natuur en milieu, werk, economie en het bedrijfsleven of lifestyle gaat. De lessen zijn zo ingericht dat je in ‘onze montage’ leeractiviteiten onderneemt die in een vaste volgorde worden aangeboden en vertrekkend vanuit het video-materiaal. De mogelijkheid bestaat ook om via ‘jouw montage’ een keuze te maken uit een reeks leeractiviteiten behorend bij een bepaald thema. Daarnaast kunt je inzomen op een bepaalde oefeningencyclus van diverse thema’s met betrekking tot één onderdeel dat bijvoorbeeld gaat over woordenschat, luistervaardigheid of spelling. Ieder thema begint met een aantal vragen ter voorbereiding op een filmpje. Een voorbeeld uit ‘Natuur en milieu’: Wat is een ‘groene zone’? Kies het juiste antwoord. o een zone waar de politieke partij Groen aan de macht is o een zone waar geen auto mag rijden o een zone met bossen waar men kan gaan wandelen en fietsen o een zone waar men niet mag bouwen In België net als in Frankrijk kun je niet zomaar bouwen. Je hebt daar een toelating voor nodig. Deze toelating heet de bouwvergunning. Als je die niet hebt, is je gebouw… Kies de juiste antwoorden o normaal o legaal o illegaal o wettelijk o onwettelijk Na deze oriëntatie volgt een filmpje van een paar minuten waarna in een aantal vragen het globaal begrip van de luisteraar en kijker kan worden getest. Het ‘taalbegrip’ wordt geoefend met behulp van een invuloefening die tegenstellingen bevat; zinnen moeten in de juiste volgorde worden gezet en met de ‘muis’ is dit een fluitje van een cent – althans technisch gezien! Logisch denken komt aan bod met de completering van zinnen.

10

Voor de oefening van de woordenschat zijn er gatenteksten om in te vullen en er kan hulp worden ingeroepen bij de filmfragmenten die de moeilijke woorden voor de onwetende leerling vertaalt…maar helaas in het Frans! En hiermee wordt een zwakke plek van deze site blootgesteld voor de leerling die helaas niet Fransof Nederlandstalig is. Maar ja…voor die anderstaligen is FRANEL in eerste instantie niet gemaakt. Hetzelfde probleem doet zich voor bij onderdelen waarop bijvoorbeeld grammaticale oefeningen te vinden zijn. Een oefening in ‘werkwoorden met vaste voorzetsels’ en een ondersteuning daarbij met behulp van ‘praktische fiches’ is natuurlijk prachtig, maar die hulp is in het Frans gesteld voor de bereidwillige leerling die Nederlands wil leren. Maar dat neemt niet weg dat er in deze ‘schatkist’ meer dan voldoende overblijft dat wel zeer bruikbaar is. Zinswendingen worden geoefend aan de hand van beeldmateriaal en teksten bv. met een folder over eco-materiaal. Websites van diverse Belgische steden worden bij de lessen betrokken en zijn direct aan FRANEL gelinkt. En wat is België zonder de beroemde bieren? Natuurlijk is daarin voorzien door o.a. een link naar http://www.kerstbierfestival.be/index op te nemen. Even doorklikken naar de site in het Nederlands en de affiche die gebruikt wordt om er ‘begrijpend lezen’ mee te oefenen. Dat er daarbij woorden in Vlaanderen gangbaar zijn die in Nederland niet of nauwelijks gebruikt worden, mag duidelijk zijn. Maar aanknopingspunten zijn er volop om ‘talig’ bezig te zijn. Wanneer spreek je bijvoorbeeld van intree, entree, ingang of inkom? Zoals gezegd is het materiaal voor iedereen toegankelijk. Er worden alleen enkele persoonsgegevens gevraagd van de deelnemer. Een demo is beschikbaar. Voor docenten bestaat de mogelijkheid door middel van een klik op de laatste link rechtsonder een hele klas of groep cursisten in te schrijven. Dat laat toe de leerlingen en hun prestaties te volgen. Onder ‘Algemene bibliotheek’ is een verzameling documenten bijeengebracht die niet specifiek aan één module gelinkt zijn. Er zijn o.a. woordenboeken te vinden, Nederlandse spreekwoorden en gezegden, een grammatica en links naar andere leeromgevingen zoals Nedweb met o.a. een cursus Nederlands voor beginners: http://s2.ned.univie.ac.at/non/welkom/ Daarnaast zijn grammaticale oefeningen voor anderstaligen te vinden op Gramlink: http://www.ilv.ucl.ac.be/gramlink-nl/syntaxis/menu.htm Ook voor het Frans is een dergelijke ondersteuning te vinden in de ‘bibliotheek’. Onder ‘Help’ wordt uitgelegd hoe eenvoudig te navigeren is door de site. Op het eerste gezicht lijkt het ingewikkeld, maar dat valt mee.

11

Moeders zijn gevaarlijk met messen Een lezing/performance van schrijver Do van Ranst en vertaalster Andrea Kluitmann 13 mei 2009 van 18.30 – 20.00 uur in het Europahaus Aurich

Do Van Ranst -

gooide zijn moeder buiten toen hij tien was had op school een directeur die op een trol leek weet waar het gevaarlijkste café van Vlaanderen staat is gek van theater en zoenen denkt na in een put in zijn tuin.

Met zijn verhalen won hij veel prijzen, waaronder de “Deutscher Jugendliteraturpreis” voor Wir retten Leben, sagt mein Vater. Behalve een schrijver is Do ook een verteller en dan nog liefst met zijn hele lijf. Kom er eindelijk achter waarom alle boeken over de liefde gaan, niet alles in zijn boeken staat en waarom moeders echt gevaarlijk zijn met messen. Maar vraag je nooit af wat echt is en wat niet… Do vertelt in het Nederlands, maar Andrea ondersteunt hem in het Duits. Verder hoort u hoe het is om boeken van Do te vertalen en waarom Andrea daarvoor soms met een waterglas onder de douche moet gaan staan. De taal is beslist geen barrière in deze interculturele voorstelling! Mütter mit Messern sind gefährlich Eine Lesung/Performance von Autor Do van Ranst und Übersetzerin Andrea Kluitmann 13. Mai 2009 van 18.30 – 20.00 Uhr im Europahaus Aurich Do van Ranst - warf seine Mutter raus, als er zehn war - hatte einen Schuldirektor, der aussah wie ein Troll - kennt die gefährlichste Kneipe von ganz Flandern - ist verrückt nach Theater und Küssen - grübelt gern in einer Grube in seinem Garten. Mit seinen Geschichten gewann er viele Preise (u.a. den “Deutschen Jugendliteraturpreis“ für Wir retten Leben, sagt mein Vater) Außer Autor ist Do auch Erzähler, und zwar am liebsten mit dem ganzen Körper. Finden Sie endlich heraus, warum alle Bücher von Liebe handeln, warum nicht alles in seinen Büchern steht und warum Mütter mit Messern wirklich gefährlich sind. Aber fragen Sie sich nie, was echt ist und was nicht ... Do erzählt auf Niederländisch, aber Andrea liefert Verstehhilfen im Deutschen. Ferner erfahren Sie, wie es ist, Bücher des flämischen Jugendbuchautors Do van Ranst zu übersetzen und warum Andrea sich dazu manchmal mit einem Wasserglas unter die Dusche stellen muss. Die Sprache wird bei dieser interkulturellen Vorstellung sicherlich keine Barriere sein!

12

List der lieferbaren Bücher von Do van Ranst: Deutsch Wir retten Leben, sagt mein Vater Carlsen Verlag ISBN-10: 3551581568 12,00 € Übersetzt von Andrea Kluitmann Morgen ist er weg Coppenrath Verlag ISBN-10: 3815789648 9,95 € Übersetzt von Andrea Kluitmann Rabenhaar Carlsen Verlag ISBN-10: 3551554463 12,90 € Übersetzt von Andrea Kluitmann

Zangzaad Davidsfonds-Infodok ISBN 978-9059-0824-41 15,95 € Moeders zijn gevaarlijk met messen Davidsfonds-Infodok ISBN 978-90-5908-276-2 € 15,95 Dit is Dina! Davidsfonds-Infodok ISBN 978-90-5908-296-4 18,50 € Sammelband mit vier Büchern: - Zeven zinnen en een zoen - Een pruik en paarse lippen* - Hoge hakken en een hoed - Lieve lachjes en een leugen

Niederländisch Mijn hondenjongen Averbode ISBN 90-317-1842-4 12,95 € Een pruik en paarse lippen* Davidsfonds-Infodok ISBN 90-5908-056-4 12,25 € Mijn vader zegt dat wij levens redden Davidsfonds-Infodok ISBN 90-5908-116-1 13,50 € Ravenhaar Davidsfonds-Infodok ISBN 90-5908-128-5 13,50 € Dun! Davidsfonds-Infodok ISBN 90-5908-192-7 14,95 €

Sachbücher B.I.B Boekenbende in de BIB Davidsfonds-Infodok ISBN: 9789059082175 9,95 € Met je vinger in je neus ‘Etiquettegids voor kinderen’ Davidsfonds-Infodok ISBN: 978 90 5908 228 1 16,50 € Dino’s in de hoofdrol Davidsfonds-Infodok ISBN: 9789059082373 16,50 € De diepvriesexpedities van Olli en Eleonora Davidsfonds-Infodok 905908277X 15,95 €

Morgen is hij weg Davidsfonds-Infodok ISBN 90-5908-116-1 13,50 €

13

7. Kolloquium der Fachvereinigung Niederländisch e.V. Am Montag, dem 07.09., und Dienstag, dem 08.09.2009, findet das 7. Kolloquium der Fachvereinigung Niederländisch e. V. in Oldenburg statt. Der Botschafter des Königreiches der Niederlande in Berlin, Herr Peter P. van Wulfften Palthe, hat die Schirmherrschaft übernommen. Das Kolloquium richtet sich an Lehrkräfte aller Bildungseinrichtungen, Studierende und die interessierte Öffentlichkeit. Es wird in Zusammenarbeit mit dem Seminar für Niederlandistik der Carl von Ossietzky Universität Oldenburg durchgeführt. Die Vorträge und Workshops des Kolloquiums werden in drei thematisch unterschiedlichen Sektionen angeboten. Die Veranstaltung findet im Hörsaalzentrum der Universität statt. Sie wird von Ausstellungen umrahmt. Am Montag gibt es ein kulturelles Abendprogramm.

14

Impressum Nieuwsbrief des Informationsportals Niederländisch 2009 - Nr. 1 Herausgeber: Arbeitskreis „Die Niederlande und Ostfriesland“ des Regionalen Pädagogischen Zentrums (RPZ) in Aurich mit Unterstützung des niedersächsischen Bildungsservers (NiBiS) und der Multimedia-Initiative des Landes Niedersachsen N-21. (c) 2008 Regionales Pädagogisches Zentrum der Ostfriesischen Landschaft -Körperschaft des öffentlichen RechtsFischteichweg 16 26603 Aurich Zusammenstellung/Redaktion: Angela Severins ([email protected]) Schlussredaktion: Hajo Hülsdünker Landesschulbehörde-Außenstelle Aurich Lambertshof 8, 26603 Aurich Tel. 04941 - 13 10 21 Fax. 04941 - 13 10 16 E-Mail: [email protected] Internet: www.niederlaendisch-im-unterricht.de und www.austausch.nl oder www.uitwisseling.de

Haftungsausschluss Der Herausgeber übernimmt keinerlei Gewähr für die Aktualität, Korrektheit, Vollständigkeit oder Qualität der bereitgestellten Informationen. Haftungsansprüche, welche sich auf Schäden materieller oder ideeller Art beziehen, die durch die Nutzung oder Nichtnutzung der dargebotenen Informationen bzw. durch die Nutzung fehlerhafter und unvollständiger Informationen verursacht wurden, sind grundsätzlich ausgeschlossen, sofern kein nachweislich vorsätzliches oder grob fahrlässiges Verschulden vorliegt. Mit Urteil vom 12. Mai 1998 hat das Landgericht Hamburg entschieden, dass man durch die Ausbringung eines Hyperlinks bzw. Links die Inhalte der gelinkten Seite ggf. mit zu verantworten hat. Dies kann - so das Landgericht - nur dadurch verhindert werden, dass man sich ausdrücklich von den Inhalten distanziert. Der Herausgeber dieser Publikation hat Hyperlinks bzw. Links zu anderen Seiten gelegt. Für all diese Hyperlinks bzw. Links gilt: Wir betonen ausdrücklich, dass wir keinerlei Einfluss auf die Gestaltung und die Inhalte der gelinkten Seiten haben. Deshalb distanzieren wir uns hiermit ausdrücklich von allen Inhalten aller gelinkten Seiten.

15