PENGURUSAN HARTA FARAID SECARA BERSAMA OLEH AHLI-AHLI WARIS MELALUI PEMBENTUKAN SYARIKAH: SATU PANDANGAN DARI SEGI FIQAH MUAMALAT

PENGURUSAN HARTA FARAID SECARA BERSAMA OLEH AHLI-AHLI WARIS MELALUI PEMBENTUKAN SYARIKAH: SATU PANDANGAN DARI SEGI FIQAH MUAMALAT Nasri Naiimi Universiti Utara Malaysia ABSTRAK Pengurusan harta faraid yang terbaik dari segi impaknya kepada ekonomi adalah harta yang tidak dipecah-pecahkan pemilikannya dari VHJL ¿]LNDO &DGDQJDQ XQWXN PHQJJDODNNDQ DKOL ZDULV PHZXMXGNDQ syarikah keluarga atau holdingGHQJDQPHQMDGLNDQKDUWDSXVDNDVHEDJDL VDWX DVHW NHSHQWLQJDQ EHUVDPD DGDODK SHQWLQJ 3HUELQFDQJDQ GDODP SHQXOLVDQLQLPHQHNDQNDQNHSDGDSDQGDQJDQGDULVXGXW¿TDKPXDPDODW mengenai syarikah NHOXDUJD LQL ,D GLPXODNDQ GHQJDQ SHUELQFDQJDQ mengenai syarikah al-amlak dan diikuti dengan syarikah al-uqud yang PHQMDGL WHUDV syarikah kepada syarikah keluarga yang menguruskan KDUWDIDUDLGLQLGDULVHJLSDQGDQJDQ+DQD¿.HPXGLDQSHUELQFDQJDQ diperincikan lagi mengenai syarikah al-amwal yang bercorak al- ‘inan \DQJ PHUXSDNDQ VDODK VDWX MHQLV syarikah yang terkandung dalam syarikah al-uqud. Perbincangan mengenai syarikah ini adalah penting kerana ia sesuai untuk diaplikasikan terhadap pengurusan harta IDUDLGPHODOXLSHPEHQWXNDQQ\D3HUELQFDQJDQPHQJHQDLQ\DPHOLSXWL beberapa perkara penting seperti status keperibadian ahli-ahli, bentuk SHODEXUDQSHUEHODQMDDQQ\DGDQSHPEDKDJLDQXQWXQJGDQUXJL Kata kunci: Fiqah muamalat, pengurusan Islam, ekonomi Islam, harta pusaka Islam, musyarakah, pewarisan

JMIFR vol 9(6).indd 173

2/6/14 8:03 AM

JMIFR The Journal of Muamalat and Islamic Finance Research Vol 9/No.1 2012

ABSTRACT The best practice in the management of inheritance property from the perspective of the impact of the economy, is the owned property that is not being physically sub-divided. The suggestion to encourage the heirs in creating the family syarikah or holding in order to make the inheritance as a common interest asset is important. The discussion of this writing is emphasized from the perspective of muamalat jurisprudence regarding the family syarikah. It begins with a discussion of syarikah al-amlak and followed by syarikah al-uqud, those are the core syarikah to the family syarikah in the management of inheritance SURSHUW\LQWHUPVRIWKH+DQD¿¶VYLHZ7KHQWKHGLVFXVVLRQLVGHWDLOHG out to the syarikah al-amwal of al-‘inan, which is one of the syarikah in the syarikah al-uqud. The discussion regarding this syarikah is important because this kind of syarikah is suitable to be applied to the management of inheritance property through the formation of this syarikah. The discussion regarding it consists of several important LWHPVQDPHO\WKHPHPEHUV¶SHUVRQDOLW\VWDWXVWKHIRUPRILQYHVPHQW LWVH[SHQGLWXUHDQGWKHGLVWULEXWLRQRISUR¿WDQGORVV Keywords: Fiqh muamalat, Islamic management, Islamic economics, Islamic inheritance, musyarakah, inheritance

174


2/6/14 8:03 AM

Pengurusan Harta Faraid Secara Bersama oleh Ahli-Ahli Waris

PENGENALAN 6HFDUDWUDGLVLQ\DKDUWDSXVDNDDNDQGLDJLKNDQNHSDGDDKOLDKOLZDULV \DQJEHUKDNVHFDUD¿]LNDOQ\D&DUDVHEHJLQLPHPDQJODKPXGDKGDQ dapat menyelesaikan persoalan harta pusaka ini dengan pantas, tetapi malangnya ia boleh mengakibatkan kerugian kepada masyarakat ,VODPDPQ\DGDQNHSDGDEDNDOSHPLOLNSHPLOLNWHUVHEXWGDODPMDQJND PDVDSDQMDQJNKXVXVQ\DSDGDJHQHUDVL,VODPDNDQGDWDQJ,QLNHUDQD harta yang diperolehi tersebut berkemungkinan akan dihabiskan oleh SHQHULPDQ\DMLNDLDPHUXSDNDQKDUWDFDLUVHSHUWLZDQJGDQVDKDPDWDX WLGDNGDSDWGLPDMXNDQGLVHEDENDQLDDJDNNHFLOGDQVHGLNLWVHUWDWLGDN HNRQRPLMLNDLDPHUXSDNDQKDUWDWHWDSVHSHUWLWDQDK&DGDQJDQXQWXN PHQJJDODNNDQDKOLZDULVPHZXMXGNDQsyarikah keluarga atau holding GHQJDQPHQMDGLNDQKDUWDSXVDNDVHEDJDLVDWXDVHWNHSHQWLQJDQEHUVDPD adalah penting kerana ia dapat menyelesaikan masalah sebagaimana \DQJWHODKGLQ\DWDNDQGLDWDV0HODOXLSHQGHNDWDQsyarikah keluarga atau holding ini, pembahagian tidak semestinya dibuat berdasarkan keluasan tanah atau bahagian tetapi dibuat dengan pembahagian syer atau bahagian saham yang disandarkan ke atas syarikah yang dimiliki VHFDUDEHUVDPDWHUVHEXW'HQJDQLQLVHWLDSDKOLZDULVDNDQEHUSHOXDQJ memiliki bahagian haknya secara lebih adil dan tepat mengikut keadaan VHPDVD Pembahagian syarikahPHQXUXW+DQD¿PHOLEDWNDQGXDEDKDJLDQ yang besar iaitu syarikah al-amlak dan syarikah al-‘uqud. Syarikah al- amlak ialah pemilikan dua atau lebih ahli-ahlinya tanpa melalui kontrak syarikah\DQJWHUMDGLDQWDUDQ\DGLVHEDENDQROHKNHDGDDQSHUZDULVDQ harta pusaka, hibah atau pembelian manakala syarikah al-‘uqud pula LDODKNRQWUDN\DQJWHUMDGLGLDQWDUDGXDDWDXOHELKDKOLDKOLQ\DGDODP hal modal dan keuntungan melalui pengakuan ahli-ahlinya kepada UDNDQQ\D \DQJ ODLQ GHQJDQ ODID] PHODNXNDQ syarikah lalu disambut ROHKUDNDQUDNDQQ\D\DQJODLQGHQJDQODID]NDPLWHULPD PENGURUSAN HARTA FARAID MELALUI PEMBENTUKAN SYARIKAH 3DQGDQJDQ +DQD¿ OHELK NRPSUHKHQVLI GDODP PHPELFDUDNDQ WHQWDQJ pembahagian syarikah 'L VDPSLQJ LWX EDKDJLDQEDKDJLDQ \DQJ GLVHQWXK ROHK IXTDKD +DQD¿ VHFDUD WLGDN ODQJVXQJ WHODK PHOLSXWL SHPEDKDJLDQ ROHK SDQGDQJDQSDQGDQJDQ \DQJ ODLQ &XPD 175


2/6/14 8:03 AM


pandangan-pandangan yang lain itu membahagikan syarikah tersebut GDODP EHQWXN \DQJ DJDN EHUODLQDQ WHUPDVXNODK VHGLNLW SHUEH]DDQ dari segi pengertiannya tetapi persamaan masih dapat dilihat dari segi konsep sesuatu syarikah WHUVHEXWVHFDUD XPXP 2OHK LWX GDODP membincangkan tentang syarikah berhubung dengan pengurusan harta IDUDLGLQLDNDQPHQJJXQDNDQSDQGDQJDQIXTDKD+DQD¿VHEDJDLDVDV SHUELQFDQJDQ VHPHQWDUD SDQGDQJDQ IXTDKD \DQJ ODLQ DNDQ GLMDGLNDQ VHEDJDLSHOHQJNDSGDQSHQ\RNRQJNHSDGDNRQVHSWHUVHEXW -LND GLWLQMDX VHFDUD WHOLWL SHQJXUXVDQ KDUWD IDUDLG PHODOXL pembentukan syarikah ini akan membabitkan dua unsur utama iaitu harta GDQNRQWUDN,QLVHFDUDWLGDNODQJVXQJDNDQPHQ\HEDENDQSHQJOLEDWDQ NHGXDGXD MHQLV syarikah yang utama iaitu syarikah al-amlak dan syarikah al-‘uqud .HGXDGXD MHQLV syarikah ini berlaku pada dua SHULQJNDW\DQJEHUDVLQJDQSyarikah al-amlak berlaku pada peringkat DZDOSHQJJDEXQJDQKDUWDLWXLDLWXELODEHUODNXQ\DSHPLQGDKDQKDUWD GDULVLPDWLNHSDGDSDUDSHZDULVQ\DGLVHEDENDQVHVXDWXNHPDWLDQGDQ ia dikenali sebagai syarikah al-amlak al-jabariyah iaitu syarikah yang WHUMDGLWDQSDNHKHQGDNGDULSDGDDKOLDKOLQ\D'DODPKDOLQLVHWLDSDKOL adalah dianggap sebagai orang asing oleh ahli-ahlinya yang lain dalam PHQJXUXVNDQVDKDPUDNDQQ\D\DQJODLQ1 Larangan dalam menguruskan harta rakannya yang lain ini menyebabkan keperluan terhadap syarikah al-‘uqud GDODP PHZXMXGNDQ NRQWUDN \DQJ GLSHUVHWXMXL GL NDODQJDQ ahli-ahlinya secara sah agar harta bersama tersebut dapat dimakmurkan serta dibangunkan bagi kepentingan bersama di antara ahli-ahlinya dan IDHGDKQ\D MXJD QDQWL GDSDW GLNHFDSL ROHK JHQHUDVLJHQHUDVL PHUHND \DQJ VHWHUXVQ\D 'HQJDQ GHPLNLDQ EHUODNXODK syarikah al-‘uqud WHUKDGDSSHQJJDEXQJDQLQLSDGDSHULQJNDW\DQJVHWHUXVQ\D 'DULSDGDMHQLVMHQLVsyarikah al-‘uqud yang telah dibincangkan, syarikah al-amwal adalah paling sesuai untuk diaplikasikan dan diterapkan kepada syarikah yang berhubung dengan pengurusan harta IDUDLG,QLGLVHEDENDQIRNXVXWDPDNHZXMXGDQQ\DDGDODKEHUVDQJNXWDQ GHQJDQKDUWDGDQKDUWDMXJDGLMDGLNDQREMHNPRGDOROHKDKOLDKOL\DQJ DO6DUDNKVL6\DPVDO'LQ .LWDEDO0DEVXW%HLUXW'DUDO0DµULIDKMOG KDODO.DVDQLµ$OD¶DO'LQ$EX%DNU0DVµXG %DGD¶LµDO6DQD¶Lµ¿7DUWLE DO6\DUD¶Lµ%HLUXW'DU,K\D¶DO7XUDWKDOµ$UDELMOGKDO,EQDO+XPDQ.DPDO DO'LQ0XKDPPDGµ$EG:DKLG Syarh Fath al-Qadir,%HLUXW'DUDO.XWXE DOµ,OPL\DKMOGKDO±DO0DUJKLQDQL%XUKDQDO'LQ$EX+DVVDQµ$OL$EX %DNU µ$EG DO-DOLO WW al-Hidayah Syarh Bidayah al-Mubtadi, .DKHUDK 6\DULNDK 0DNWDEDKZD0DWEDµDK0XVWDIDDO%DELDO+DODELZD$ZODGLKMOGKDO

1

176


2/6/14 8:03 AM


terlibat dalam syarikah ini untuk diperkembangkan melalui pengurusan EHUVDPD 'HQJDQ ODLQ SHUNDWDDQ SHQJXUXVDQ EHUVDPD GDODP EHQWXN syarikah ini hanya akan dicapai melalui syarikah al-‘uqud GDQREMHN modal ini dikatakan sebagai al-amwal 2OHK LWX syarikah al-abdan dan syarikah al-wujuh VHUWD EHEHUDSD MHQLV syarikah al-‘uqud lain yang dinyatakan dalam perbincangan mengenai pembahagian syarikah adalah tidak relevan dan terkeluar daripada perbincangan mengenai pengurusan harta faraid melalui pembentukan syarikah LQL Konsep Syarikah al-Amlak pada Pengurusan Harta Faraid Secara umumnya, syarikah al-amlak adalah berkaitan dengan KDN SHPLOLNDQ EHUVDPD EDJL VHVXDWX KDUWD ,D KDQ\D PHOLEDWNDQ perkongsian hak milik ke atas sesuatu harta tersebut tanpa melibatkan VHEDUDQJXVDKDVDPDXQWXNPHPDMXNDQDWDXPHQJHNVSORLWDVLNDQKDUWD WHUVHEXW22OHKNHUDQDVHWLDSDKOLDGDODKGLDQJJDSVHEDJDLRUDQJDVLQJ oleh ahli-ahlinya yang lain dalam menguruskan saham rakannya yang lain, seseorang ahli hanya boleh mengurus secara bersendirian pada KDUWDWHUVHEXWGHQJDQSHUVHWXMXDQDKOLDKOL\DQJODLQWHWDSLWLGDNEROHK menguruskannya dengan cara yang boleh merosakkan kepentingan VDKDPDKOLDKOL\DQJODLQ 'L VDPSLQJ LWX PDQDPDQD DKOL GLEHQDUNDQ PHQMXDO VDKDPQ\D kepada rakan kongsi yang lain dalam semua keadaan tetapi tidak GLEHQDUNDQ PHQMXDO VDKDP UDNDQ DKOL \DQJ ODLQ NHSDGD SLKDN \DQJ NHWLJD WDQSD NHEHQDUDQ UDNDQQ\D LWX %DJDLPDQDSXQ PDQDPDQD DKOL WLGDN EROHK PHPDNVD DKOL \DQJ ODLQ PHPEHOL DWDX PHQMXDONDQ EDKDJLDQ VDKDPQ\D NHSDGD DKOLDKOL \DQJ ODLQ $SD \DQJ GDSDW disimpulkan mengenai perkara yang dibincangkan di atas ialah ianya bertepatan dengan konsep syuf‘ah \DQJ WHUGDSDW GDODP LOPX ¿TDK PXDPDODW %HUKXEXQJ GHQJDQ SHUWDPEDKDQ \DQJ WHUKDVLO SXOD DO 6DUDNKVL PHQ\DWDNDQ EDKDZD VHJDOD SHUWDPEDKDQ GDQ NHXQWXQJDQ yang didapati daripadanya adalah dikongsi bersama antara ahli- 2 $EUDKDP/8GRYLWFK 3DUWQHUVKLSDQG3UR¿WLQ0HGLHYDO,VODP1HZ-HUVH\ 3ULQFHWRQKDO +DLGDU$OL Durar al-Hukkam: Syarh Majallah al-Ahkam,%HLUXW'DUDO .XWXEDOµ,OPL\DKMOGKDO± DO0DUJKLQDQL%XUKDQDO'LQ$EX+DVVDQµ$OL$EX%DNUµ$EGDO-DOLOWW op. cit., MOGKDO +DLGDU$OL op. cit.,MOGKDO±

177


2/6/14 8:03 AM


DKOLQ\D PHQJLNXW NDGDU SHPLOLNDQ PDVLQJPDVLQJ Perkara ini turut dinyatakan dalam al-Ahkam al-‘Adliyyah LDLWXMLNDVDODKVHRUDQJUDNDQ kongsi mensyaratkan keuntungan yang lebih daripada saham harta \DQJGLNRQJVLNDQEHUVDPDLWXV\DUDWWHUVHEXWDGDODKWLGDNVDK 0HQJHQDL WDQDK \DQJ GLZDULVL VHFDUD IDUDLG SXOD SHUVHWXMXDQ DKOL ZDULV \DQJ ODLQ WHUPDVXN SHPHJDQJ DPDQDK EDJL DKOL ZDULV \DQJ GL EDZDK XPXU \DQJ PHPEHQDUNDQ EHEHUDSD RUDQJ DKOL ZDULV PHQJXVDKDNDQ WDQDK \DQJ PHQMDGL KDUWD EHUVDPD WHUVHEXW DNDQ PHQMDGLNDQ VHOXUXK KDVLOQ\D GLNRQJVL EHUVDPD GL DQWDUD PHUHND %DJDLPDQDSXQ MLND VDODK VHRUDQJ DKOL ZDULV PHQJXVDKDNDQ WDQDK WHUVHEXWVHFDUDEHUVHQGLULDQWDQSDNHL]LQDQDKOLDKOL\DQJODLQVHOXUXK KDVLOQ\DDNDQPHQMDGLPLOLNQ\DVHRUDQJWHWDSLGLDEHUWDQJJXQJMDZDE NHSDGD SDUD SHZDULV \DQJ ODLQ GL DWDV VXVXW QLODL WDQDK EHUNHQDDQ GLVHEDENDQSHQDQDPDQQ\DLWX -LNDVDODKVHRUDQJDKOLZDULVPHQJDPELOVHMXPODKZDQJWHUWHQWX GDULSDGDKDUWDSXVDND\DQJEHOXPGLEDKDJLNDQWDQSDNHL]LQDQDKOLDKOL ZDULV\DQJODLQNHPXGLDQGLSHUQLDJDNDQKDUWDWHUVHEXWODOXPHQJDODPL NHUXJLDQ NHUXJLDQ WHUVHEXW DNDQ GLSHUWDQJJXQJMDZDENDQ NH DWDV ZDULV \DQJ PHQJDPELOQ\D LWX EDJL PHPED\DU JDQWLUXJL GLVHEDENDQ SHUEXDWDQQ\D LWX %HJLWX MXJD KDOQ\D MLND EHUODNX NHXQWXQJDQ NHXQWXQJDQWHUVHEXWDGDODKPLOLNQ\DVHRUDQJGDQDKOLZDULV\DQJODLQ tidak boleh menuntut bahagian keuntungan daripadanya melainkan KDQ\DVDKDPDVDO\DQJGLDPELOQ\DVDKDMD 3DGDNHDGDDQELDVDEDJLWXMXDQPHQJJDEXQJNDQPRGDOsyarikah, VHEDLN VDKDMD VHWLDS UDNDQ NRQJVL EHUVHWXMX PHZXMXGNDQ syarikah, PHUHNDSHUOXPHQJHPXNDNDQKDUWDPDVLQJPDVLQJ\DQJEROHKGLMDGLNDQ modal syarikah+DUWDWHUVHEXWKHQGDNODKGLJDEXQJNDQVHKLQJJDWLGDN GDSDWGLEH]DNDQSHPLOLNDVDOQ\DNHPXGLDQEDUXODKGLDGDNDQNRQWUDN syarikah 1DPXQ GHPLNLDQ MLND KDUWD WHUVHEXW WHODK SXQ GLNRQJVL EHUVDPDVHEHOXPNRQWUDNVHSHUWLPHODOXLSXVDNDMXDOEHOLKDGLDKGDQ VHEDJDLQ\D NHPXGLDQ EDUX GLZXMXGNDQ NRQWUDN syarikah tersebut MXJDDGDODKVDK110HUHNDWLGDNSHUOXPHQJDJLKNDQQ\DWHUOHELKGDKXOX DO6DUDNKVL6\DPVDO'LQ op. cit., MOGKDO +DLGDU$OL op. cit.,MOGKDO± IbidMOGKDO Ibid IbidMOGKDO 11 DO.KLQ0XVWDIDHWDO DO)LTKDO0DQKDML¶DOD0DGKKDEDO,PDPDO6\D¿µL 'DPV\LN'DUDO4DODPMOGKDO

178


2/6/14 8:03 AM


NHPXGLDQGLJDEXQJNDQVHPXODNHUDQDWXMXDQSHQJJDEXQJDQLQLLDODK XQWXNPHQJJDEXQJNDQPRGDOVHKLQJJDWLGDNGDSDWGLEH]DNDQSHPLOLN DVDOQ\D12 Syarikah al-amlak merupakan suatu unsur yang diperlukan dalam memperkembangkan lagi skop syarikah al-‘uqud ZDODXSXQ GL NDODQJDQ +DQD¿ GDQ 0DOLNL PHQJDQJJDSQ\D NXUDQJ SHQWLQJ terhadap kesinambungan syarikah al-‘uqud 6HEDOLNQ\D 6\D¿L EHUSDQGDQJDQEDKDZDsyarikah al-amlak merupakan prinsip asas yang mendasari semua syarikah termasuklah syarikah al-‘uqud,QLGDSDW dilihat apabila syarikah al-‘uqud PHQMDGL EHUNHVDQ KDQ\D VHOHSDV penggabungan secara sempurna dilakukan terhadap sesuatu pemilikan EHUVDPD 'HQJDQ NDWD ODLQ VHEHOXP VHVXDWX syarikah al-‘uqud itu boleh berfungsi, suatu keadaan syarikah al-amlak terlebih dahulu PHVWL GLZXMXGNDQ 7DPEDKDQ ODJL PHQXUXW DO1DZDZL MLND DKOL ahlinya memperolehi harta-harta mereka yang tidak dibahagikan sama ada secara harta pusaka, pembelian atau sebagainya dan berkontrak PHODOXL SHPLOLNDQ EHUVDPD XQWXN PHQJL]LQNDQ VHWLDS DKOLDKOLQ\D bergiat dalam perniagaan dengan harta tersebut, ini merupakan satu syarikah \DQJVHPSXUQDNHVDKDQQ\D Sebagaimana perbincangan di atas, dapatlah difahami dan GLVLPSXONDQEDKDZDsyarikah al-amlak ini merupakan sesuatu syarikah \DQJ WLGDN GDSDW EHUNHPEDQJ PDMX WDQSD NHVLQDPEXQJDQ GDULSDGD syarikah al-‘uqud. Namun demikian, dalam keadaan tertentu, ia EHUWLQGDNVHEDJDLDVDVNHSDGDNHZXMXGDQVHVHEXDKsyarikah al-‘uqud LWX VHSHUWL GDODP NHV KDUWD SXVDND LQL /DJLSXQ V\DUDWV\DUDW \DQJ ketat dalam membolehkan pengurusan dan campurtangan di antara ahlinya terhadap harta sebuah syarikah secara bebas dan mudah, tidak PHPXQJNLQNDQNHZXMXGDQQ\DVHFDUDWHUVHQGLUL+DOVHGHPLNLDQDGDODK sama dalam konteks aplikasinya terhadap pengurusan harta faraid melalui pembentukan syarikah LQL2OHKLWXSHQJDSOLNDVLDQsyarikah al-‘uqud khususnya syarikah al-amwal dalam hal ini merupakan satu NHSHUOXDQ Ibid DO.DVDQLµ$OD¶DO'LQ$EX%DNU0DVµXG op. cit.,MOGKDODO0DOLNL $EXµ$EG$OODK0DOLNE$QDV al-Mudawwanah al-Kubra : Riwayah Sahnun Sa‘id,%HLUXW'DU6DGLUMOGKDO± DO6DUDNKVL6\DPVDO'LQ op. cit.,MOGKDO DO1DZDZL$EX=DNDULD
179


2/6/14 8:03 AM


Asas Syarikah al-Amwal dalam Pengurusan Harta Faraid 8PXPQ\Dsyarikah al-amwal WHUEHQWXNGHQJDQSHUVHWXMXDQEHUVDPD di antara dua orang atau lebih untuk mengadakan syarikah pada VHMXPODKPRGDOGDULSDGDPHUHND\DQJWHUWHQWXXQWXNGLSHUQLDJDNDQ GDQNHXQWXQJDQDWDXNHUXJLDQGDULSDGDQ\DGLNRQJVLDQWDUDPHUHND ,DEROHKZXMXGGDODPGXDEHQWXNLDLWX L Syarikah al-‘inan LL Syarikah al-mufawadah Syarikah al-amwal berbentuk al-mufawadah adalah susah untuk GLODNVDQDNDQ GDODP UHDOLWL SHQJXUXVDQ KDUWD IDUDLG SDGD KDUL LQL ,QL disebabkan kemungkinan seseorang akan mendapat lebih saham dalam sesuatu keadaan tertentu seperti dalam perkongsian harta pusaka, SHPEHULDQDWDXSHQHPXDQKDUWDNDUXQ2OHK\DQJGHPLNLDQsyarikah al-amwal yang relevan untuk dibincangkan dalam konteks pengurusan harta faraid berhubung dengan perbincangan ini hanyalah syarikah al- ‘inan VDKDMD .KD\\DW µ$EG DO$]L] ,]DW DO DO6\DULNDK ¿ DO6\DULµDK DO,VODPL\\DK %HLUXW0X¶DVVDVDKDO5LVDODKMOGKDO Ibid 'DULVHJLLVWLODKal-‘Inan ialah kontrak yang dilakukan oleh dua orang atau lebih dalam menyumbangkan modal yang bersamaan atau berlainan kadarnya dalam EHQWXN KDUWD WHQDJD DWDX NRPELQDVL NHGXDGXD MHQLV SHODEXUDQ WHUVHEXW 6LOD OLKDW DO0DUJKLQDQL%XUKDQDO'LQ$EX+DVVDQµ$OL$EX%DNUµ$EGDO-DOLOWW RSFLW MOGKDO,EQ4XGDPDK$EX0XKDPPDGµ$EG$OODK$KPDG0XKDPPDG al-Mughni, Riyadh :'DUµ$ODPDO.XWXEMOGKDO±,EQ5XV\G$EXDO :DOLG 0XKDPPDG$KPDG Bidayah al-Mujtahid wa Nihayah al-Muqtasid, %HLUXW'DUDO0DµULIDKMOGKDO±DO6\DUELQL6\DPVDO'LQ0XKDPPDGE 0XKDPPDGDO.KDWLE al-Mughni al-Muhtaj,.DKHUDK6\DULNDK0DNWDEDKZD 0DWEDµDK0XVWDIDDO%DELDO+DODELZD$ZODGLKMOGKDO± 0DNVXGal-mufawadah pula berasal dari bermaksud musawat atau sama disebabkan terdapatnya persamaan pada modal, pembahagian keuntungan, urusan pengurusan (tasarruf) SHJDQJDQ DJDPD GDQ VHWLDS DKOL EHUWLQGDN VHEDJDL ZDNLO GDQ SHQMDPLQ NHSDGDDKOLODLQ$GDSXODSHQGDSDW\DQJPHQJDWDNDQLDGLDPELOGDULSDGDSHUNDWDDQ tafwid sebab setiap rakan kongsi mendelegasikan hak tasarruf kepada ahli-ahli yang lain dalam semua hal disebabkan setiap ahli memberi kuasa kepada ahli lain untuk bertindak dengan modal syarikah kerana pelaburan rakan kongsi adalah tidak terhad yang membolehkan semua harta peribadi ahli-ahli termasuk di dalam syarikah LQL 6LODOLKDWDO6DUDNKVL6\DPVDO'LQ op. cit.,MOGKDODO.DVDQLµ$OD¶ DO'LQ$EX%DNU0DVµXG RSFLWMOGKDODO0DUJKLQDQL%XUKDQDO'LQ $EX+DVVDQµ$OL$EX%DNUµ$EGDO-DOLOWW op. cit., MOGKDO

180


2/6/14 8:03 AM


Kesahan Syarikah al-Amwal Syarikah al-amwal berbentuk al-‘inan ini merupakan syarikah yang telah ODPDGLDPDONDQVHEHOXP,VODPODJLGDQGLGDSDWLEDKDZDRUDQJRUDQJ 4XUDLV\ WHODK EHUNRQJVL KDUWDKDUWD VHUWD EHEHUDSD KDN DWDX WXQWXWDQ mereka berdasarkan kepada syarikah al-‘inan LQL %DJDLPDQDSXQ PD]KDE 0DOLNL WLGDN PHPDNDL LVWLODK al-‘inan ini tetapi menurut ,EQ 5XV\G UDPDL IXTDKD EHUVHWXMX GHQJDQ NHVDKDQQ\D PHVNLSXQ PHUHNDEHUEH]DSHQGDSDWWHQWDQJSHUDWXUDQQ\D21 Sebaliknya, kesahan syarikah al-amwal berbentuk al-mufawadah pula adalah berdasarkan kepada istihsan22,DGLVDQGDUNDQNHSDGDVDEGD5DVXOXOOODKVDZ\DQJ menyuruh untuk bermuamalat dengan syarikah al-mufawadah kerana EHUNDWQ\DEHVDU Aplikasi Syarikah al-Amwal Terhadap Harta Faraid Pengendalian syarikah al-amwal dapat dilihat daripada beberapa aspek yang meliputi perkara-perkara yang berhubung dengan VWDWXV NHSHULEDGLDQ DKOLDKOL EHQWXN SHODEXUDQ SHUEHODQMDDQQ\D SHPEDKDJLDQXQWXQJUXJLGDQODLQODLQSHUNDUDVDPSLQJDQPHQJHQDLQ\D Status Keperibadian Ahli-ahli .HDKOLDQ GDODP syarikah al-amwal berbentuk al-‘inan adalah terdiri GDULSDGD VHVLDSD VDKDMD \DQJ PHPSXQ\DL NHOD\DNDQ PLQLPXP GDUL VHJLV\DUDN'DODPHUWLNDWDODLQWLDGDSHPEDWDVDQ\DQJPHPEDELWNDQ VWDWXV NHSHULEDGLDQ NHSDGD VHVXDWX NRQWUDN -LND VHVHRUDQJ LWX baligh dan berakal, dia layak menyertai kontrak syarikah al-‘inan 7DPEDKDQ ODJL SHPEHQWXNDQ syarikah al-‘inan oleh ahli-ahli yang tidak mempunyai kelayakan minimum khususnya kanak-kanak adalah VDKGHQJDQPHQGDSDWNHEHQDUDQZDOLPHUHNDWHUOHELKGDKXOX 6DUDNKVL6\DPVDO'LQDO op. cit.,MOGKDO.DVDQLµ$OD¶DO'LQ $EX%DNU0DVµXGDO op. cit.,MOGKDO 21 ,EQ5XV\G$EXDO:DOLG0XKDPPDG$KPDG op. cit.,MOGKDO 22 DO0DUJKLQDQL%XUKDQDO'LQ$EX+DVVDQµ$OL$EX%DNUµ$EGDO-DOLOWW op. cit., MOGKDO DO6DUDNKVL6\DPVDO'LQ op. cit.,MOGKDO DO=XKD\OL:DKEDKDO al-Fiqh al-Islami wa Adillatuh, 'DPV\LN'DUDO )LNUMOGKDO IbidMOGKDO±

181


2/6/14 8:03 AM


Status keperibadian ahli-ahli yang membentuk syarikah untuk PHQJXUXVNDQ KDUWD IDUDLG LQL WLGDNODK PHQMDGL VDWX PDVDODK EHVDU GDODPXVDKDXQWXNPHQHSDWLNHSHUOXDQV\DUDN6HEDJDLPDQDGLNHWDKXL VHVLDSDVDKDMD\DQJPHPSXQ\DLNHOD\DNDQPLQLPXPGDULVHJLV\DUDN GLLNWLUDI XQWXN PHQMDGL DKOL %DJDLPDQDSXQ EDJL DKOL \DQJ WLGDN PHQHSDWL V\DUDW VHSHUWL GL EDZDK XPXU GDQ VHEDJDLQ\D ZDOL DWDX SHPHJDQJDPDQDKEROHKODKPHZDNLOLPHUHND6HODLQLWXRUDQJND¿U VXGDKWHQWXWLGDNWHUOLEDWGDODPLVXLQLNHUDQDKDUWDIDUDLGEXNDQVDKDMD KDQ\DPHOLEDWNDQRUDQJ,VODPPDODKDQDKOLNHOXDUJD\DQJEHUNHQDDQ VDKDMD BENTUK PELABURAN %HUKXEXQJGHQJDQEHQWXNSHODEXUDQGDODPsyarikah al-amwalMHQLVal- ‘inan LQLPRGDOEROHKEHUEHQWXNPDWDZDQJVHFDUDWXQDLVHSHUWLHPDV dinar GDQ SHUDN dirham \DQJ GLJXQDNDQ VHEDJDL PDWDZDQJ SDGD ZDNWX GDKXOX 6HPXD IXTDKD EHUVHWXMX GDODP SHQHULPDDQ HPDV GDQ perak dalam pelaburan syarikah al-‘inan LQL Selain itu, modal boleh MXJD WHUGLUL GDULSDGD VHEDKDJLDQ HPDV \DQJ GLEHULNDQ ROHK VHRUDQJ ahli manakala sebahagian lagi diberikan dalam bentuk perak oleh ahli \DQJ ODLQ 0DVDODKQ\D WLPEXO DSDELOD PHQJJXQDNDQ JDQJVD fulus dalam syarikah al-‘inan kerana nilainya sering berubah-ubah dari semasa ke semasa yang akan menyukarkan pembahagian keuntungan NHODN1DPXQGHPLNLDQGDODPNRQWHNVKDULLQLNKXVXVQ\DEDJLWXMXDQ pengurusan harta pusaka secara bersama ini, perkara tersebut tidaklah relevan kerana tunai yang digunakan sekarang bukannya dalam bentuk JDQJVD 0HQXUXW DO.DVDQL NHEDQ\DNDQ IXTDKD WLGDN PHPEHQDUNDQ pelaburan syarikah al-‘inan ini dalam bentuk barangan kerana susah KHQGDNGLNLUDNHXQWXQJDQELODWLEDZDNWXQ\D,QLGLVHEDENDQSHODEXUDQ DO6DUDNKVL6\DPVDO'LQ op. cit.,MOGKDO± ,EQ5XV\G $EXDO:DOLG0XKDPPDG$KPDG op. cit.,MOGKDO,EQ4XGDPDK$EX 0XKDPPDGµ$EG$OODK$KPDG0XKDPPDG op. cit.,MOGKDODO5DPOL 6\DPV DO'LQ 0XKDPPDG E$EL DOµ$EEDV$KPDG E +DP]DK Nihayah al- Muhtaj ila Syarh al-Minhaj, .DKHUDK 6\DULNDK 0DNWDEDK ZD 0DWEDµDK 0XVWDID DO%DELDO+DODELZD$ZODGLKMOGKDO ,ELG *DQJVDGLJXQDNDQVHEDJDLPDWDZDQJSDGD]DPDQSHUWHQJDKDQ,VODPGLGXQLD,VODP SDGDZDNWXLWX6LODOLKDW$EUDKDP/8GRYLWFK op. cit.,KDO

182


2/6/14 8:03 AM


LWX DGDODK EHUGDVDUNDQ QLODL EDUDQJDQ SDGD ZDNWX WHUVHEXW \DQJ GLWHQWXNDQ VHFDUD DQJJDUDQ VDKDMD GDQ EHUNHPXQJNLQDQ WHUMDGLQ\D SHUEDODKDQ GL DQWDUD DKOLDKOL SDGD ZDNWX SHPEDKDJLDQ NHXQWXQJDQ NHODN %DJDLPDQDSXQ 0DOLNL PHUXSDNDQ VDWXVDWXQ\D DOLUDQ \DQJ membenarkan pelaburan syarikah dalam bentuk barangan kecuali EDKDQPDNDQDQ\DQJEROHKGLXNXUDWDXGLVXNDW Pada masa kontrak syarikah GLEXDWQLODLEDUDQJDQ\DQJGLMDGLNDQPRGDOROHKDKOLDKOLDNDQ dianggarkan bagi membolehkan penentuan saham setiap ahli dalam NHXQWXQJDQ NHUXJLDQ GDQ NHUMD \DQJ GLODNXNDQ VHUWD SHPEHQWXNDQ PRGDOEHUVDPDLQLGLDQJJDSWHUMDGLGLVHEDENDQEHUODNXQ\DSHQMXDODQ VHVDPDDKOL\DQJWHUVLUDW'LVDPSLQJLWX0DOLNLMXJDPHPEHQDUNDQ SHODEXUDQROHKDKOLDKOL\DQJWHUOLEDWGDODPEHQWXNEDUDQJDQGDULMHQLV EHUODLQDQ\DQJGLDVDVNDQNHSDGDQLODLEDUDQJDQWHUVHEXW 'LVDPSLQJLWXJRORQJDQIXTDKD+DQD¿PHQMHODVNDQEDKDZDGL EDZDKsyarikah al-‘inan WLGDNDGDUDNDQNRQJVLEROHKPHQMDGLSHQMDPLQ ND¿O NHSDGDUDNDQNRQJVLODLQ3HQMDPLQ\DQJPHUHNDPDNVXGNDQ LDODKRUDQJ\DQJEHUWDQJJXQJMDZDEEDJLPHPHQXKLOLDELOLWLNHZDQJDQ UDNDQODLQ'LEDZDKsyarikah al-‘inan, tidak ada rakan kongsi yang EHUWDQJJXQJMDZDENHDWDVXUXVQLDJDUDNDQNRQJVLODLQ\DQJWHUNHOXDU daripada aktiviti syarikah 'HQJDQ ODLQ SHUNDWDDQ EDKDJLDQ PRGDO EHEHUDSDUDNDQNRQJVLWLGDNEROHKGLJDQJJXXQWXNPHPHQXKLSLQMDPDQ peribadi rakan kongsi lain atau membuat belian secara kredit menurut NHXSD\DDQQ\D Sebaliknya, dalam hal yang berhubung dengan aktiviti syarikahMLNDEHEHUDSDUDNDQNRQJVLPHQLQJNDWNDQOLDELOLWLNHZDQJDQ PHUHNDPHQJLNXWNHELMDNVDQDDQPHUHNDVHQGLULVHPXDPHUHNDVDPD VDPDEHUWDQJJXQJMDZDEEDJLPHPHQXKLOLDELOLWLLQL

DO.DVDQLµ$OD¶DO'LQ$EX%DNU0DVµXG op. cit.,MOGKDO± DO0DOLNL$EXµ$EG$OODK0DOLNE$QDV op. cit.,MOGKDO± Ibid.,MOGKDO Ibid.,MOGKDO DO.DVDQL µ$OD¶ DO'LQ $EX %DNU 0DVµXG op. cit., MOG KDO DO 0DUJKLQDQL%XUKDQDO'LQ$EX+DVVDQµ$OL$EX%DNUµ$EGDO-DOLODOWW op. cit., MOGKDO 0XKDPPDG1HMDWXOODK6LGGLTL 3DUWQHUVKLSDQG3UR¿W6KDULQJLQ,VODPLF Law./HLFHVWHU7KH,VODPLF)RXQGDWLRQKDO Ibid. Ibid.

183


2/6/14 8:03 AM


7DPEDKDQ ODJL $OL DO.KD¿I PHQJDWDNDQ XODPD VHEXODW VXDUD EHUVHSHQGDSDW EDKDZD syarikah al-‘inan MXJD PHQJDQGXQJL XQVXU DJHQVL SHUZDNLODQ GDQ SHPHJDQJ DPDQDK 2OHK LWX UDNDQ NRQJVL EROHKPHQMDGLHMHQZDNLO XQWXNVHPXDUDNDQNRQJVLODLQEDJLVHPXD MHQLV XUXVQLDJD PHQJJXQDNDQ PRGDO syarikah yang terbatas dalam ruang lingkup aktiviti syarikah VDKDMD GDQ EXNDQQ\D GL OXDU EDWDVDQ WHUVHEXW 7LGDN DGD UDNDQ NRQJVL \DQJ EHUWDQJJXQJMDZDE GDUL VHJL NHZDQJDQ\DQJPHOLEDWNDQXUXVQLDJDSHULEDGL\DQJGLEXDWROHKUDNDQ kongsi lain dan sekiranya mana-mana rakan kongsi melanggar had yang ditetapkan, beliau dianggap sebagai orang luar oleh rakan kongsi lain yang menyebabkan urusniaga beliau dikira sebagai urusniaga SHULEDGLEHOLDX Persoalan pelaburan dalam syarikah yang berhubung dengan pengurusan harta faraid bukanlah satu masalah yang besar bagi PHQHSDWL KXNXP V\DUDN ,QL GLVHEDENDQ VHODLQ ZDQJ WXQDL \DQJ GLVHSDNDWL ROHK SDUD IXTDKD DGD SHQGDSDW IXTDKD \DQJ PHQJL]LQNDQ SHODEXUDQGDODPEHQWXNEDUDQJDQVHSHUWLKDUWDDOLKGDQKDUWDWLGDNDOLK Sudah tentulah kehendak syarak ini bertepatan dengan situasi syarikah \DQJEHUDVDVNDQKDUWDIDUDLG'LVDPSLQJLWXGDODPVRDOOLDELOLWLKXWDQJ dalam syarikah, hanya hutang yang bersangkutan dengan aktiviti syarikahVDKDMDDGDODKGLEDZDKWDQJJXQJDQDKOLDKOLGDQGLLNWLUDIGDUL VHJLSDQGDQJDQIXTDKD+XWDQJKXWDQJSHULEDGLDGDODKWDQJJXQJMDZDE VHQGLULGDQWLGDNEROHKPHOLEDWNDQUDNDQNRQJVL\DQJODLQ Perbelanjaan 0HQJLNXW +DQD¿ NRQWUDN syarikah al-‘inan adalah mengikut pada amalan perniagaan dan pengiktirafan yang diperlukan oleh perdagangan VHWHPSDW.KLGPDWVHZDGDQNHOHQJNDSDQSHQJDQJNXWDQDGDODKVDWX keperluan dan merupakan hak kebebasan yang dimiliki oleh setiap ahli syarikah al-‘inan Sebagaimana syarikah al-mufawadah, ahli-ahli syarikah al-‘inan bila perlu, boleh menggunakan dana syarikah untuk SHQJDQJNXWDQVDPDDGDGLSHUVHWXMXLDWDXWLGDNROHKUDNDQNRQJVL\DQJ DO.KD¿Iµ$OLWW DO6\DULNDK¿)LTKDO,VODP%XKXWK0XTDUDQDKWW0DµKDG DO'LUDVDKDO$UDEL\DKDOµ$OL\DKKDO Ibid. DO.DVDQLµ$OD¶DO'LQ$EX%DNU0DVµXG op. cit.,MOGKDO Ibid.,MOGKDO±

184


2/6/14 8:03 AM


ODLQ 'DODP NHV NHPDODQJDQ NHUXJLDQ GLWDQJJXQJ ROHK VHPXD DKOL DKOL %HUKXEXQJDQ GHQJDQ SHUEHODQMDDQ SHUMDODQDQ +DQD¿ PHPEHUL KDN NHEHEDVDQ SHUMDODQDQ NHSDGD DKOL GHQJDQ KDUWD syarikah untuk EHUQLDJD ZDODXSXQ WDQSD NHEHQDUDQ UDNDQ NRQJVL \DQJ ODLQ Selain LWX DKOLDKOL MXJD EROHK PHQXQWXW ED\DUDQ VHZD NRV SHUMDODQDQ PDNDQDQGDQNHSHUOXDQODLQGDULPRGDOEHUVDPD 6HFDUD XPXPQ\D VHJDOD SHUEHODQMDDQ \DQJ PHOLEDWNDQ DNWLYLWL syarikah VDKDMD DGDODK GLEHQDUNDQ ROHK SDUD IXTDKD XQWXN GLFDMNDQ kepada sesebuah syarikah +DO LQL MXJD WLGDN WHUNHFXDOL NHSDGD syarikah yang berhubung dengan pengurusan harta faraid secara EHUVDPD LQL :DODXSXQ DGD IXTDKD \DQJ PHPEHQDUNDQ SHUEHODQMDDQ NHOXDUJD GDQ SHULEDGL \DQJ OD]LP EROHK PHOLEDWNDQ NHZDQJDQ syarikah, perkara ini hendaklah dibincangkan sesama ahli agar tiada DKOLDKOL\DQJPHQJDPELONHVHPSDWDQGDULNHOHELKDQLQLVHPDWDPDWD Hal ini bukanlah satu perkara yang pelik dalam keadaan kontemporari KDUL LQL 1DPXQ GHPLNLDQ MLND DGD GL DQWDUD PHUHND \DQJ EHUVHWXMX dengan isu ini, pemberian dalam bentuk elaun atau imbuhan tambahan boleh dipertimbangkan agar harta syarikah WLGDNGLJXQDNDQVHZHQDQJ ZHQDQJQ\DGDQLDVHQWLDVDEHUDGDGDODPSHQJDZDODQ\DQJNHPDVEDJL PHPDVWLNDQNHVLQDPEXQJDQQ\DSDGDPDVDKDGDSDQ PEMBAHAGIAN UNTUNG RUGI 8PXPQ\D SHPEDKDJLDQ XQWXQJ GDQ UXJL GDODP VHVXDWX syarikah KHQGDNODKGLGDVDUNDQNHSDGDQLVEDKPRGDO Selain itu, pembahagian keuntungan bagi setiap ahli dalam konsep syarikah ini mestilah GLWHQWXNDQVHFDUDSHUNDGDUDQDWDXSHUDWXVDQ,QLEHUPDNQDWLDGDMXPODK WHWDS\DQJEROHKGLWHQWXNDQWHUOHELKGDKXOXROHKPDQDPDQDSLKDN

$EUDKDP/8GRYLWFK op. cit.,KDO DO.DVDQLµ$OD¶DO'LQ$EX%DNU0DVµXG op. cit.,MOGKDO Ibid DO-D]LUL µ$EG 5DKPDQ al-Fiqh ‘ala al-Madhahib al-Arba‘ah, .DKHUDK 0X¶DVVDVDKDO0XNKWDUMOGKDO 0XKDPPDG1HMDWXOODK6LGGLTL op. cit.,KDO

185


2/6/14 8:03 AM


Pembahagian Untung 0HQXUXW +DQD¿ GDQ +DPEDOL NHXQWXQJDQ GDODP syarikah al-‘inan, DGDODK EHUGDVDUNDQ NHSDGD DSD \DQJ WHODK GLSHUVHWXMXL ROHK DKOL DKOL0HQXUXWDO0DUJKLQDQLDGDODKVDKVHNLUDQ\DSHODEXUDQPRGDO kedua-dua belah pihak adalah sama tetapi salah seorang daripadanya PHQHULPD NDGDU NHXQWXQJDQ \DQJ OHELK EDQ\DN %DJDLPDQDSXQ MLND VHPXD NHXQWXQJDQ LWX GLERORW ROHK VHRUDQJ VDKDMD UDNDQ NRQJVL LD adalah tidak sah kerana ini bukannya kontrak syarikah mahupun DSDDSDMHQLVNRQWUDNPXDPDODWGDODP6\DULDW,VODP\DQJODLQ$O± Sarakhsi pula menambah, keuntungan bagi setiap di antara mereka adalah berdasarkan kadar yang telah ditetapkan di antara mereka EHUSDQGXNDQNHSDGDVDEGD5DVXOXOODKVDZ\DQJPHQJDWDNDQEDKDZD EDJLRUDQJPXVOLPLWXDWDVDSD\DQJWHODKGLWHWDSNDQPHUHND7DPEDKDQ lagi, kontrak ini dibenarkan kerana keperluan manusia yang mendesak NKXVXVQ\DSDGDDKOL\DQJOHELKSLQWDUGDUL\DQJODLQGDODPPHQMD\DNDQ sesebuah syarikah WHUVHEXW 6XGDK WHQWXODK GLD WLGDN UHOD GDQ WHUDVD GLWLQGDV ROHK UDNDQ NRQJVLQ\D MLND KDN NHXQWXQJDQQ\D VDPD UDWD GHQJDQ UDNDQ NRQJVLQ\D EHUGDVDUNDQ NKLGPDWQ\D Pada pandangan DO.DVDQL SXODEHOLDXPHQ\RNRQJKDOLQLGHQJDQPHQJDWDNDQEDKDZD NHXQWXQJDQGLWXQWXWVDPDDGDSDGDDVDVPRGDODWDXXVDKDNHUMD\DQJ dilakukan ataupun pada asas liabiliti yang ditanggung tanpa mengira VDPDDGDXVDKDNHUMDLWXGLODNXNDQROHKNHGXDGXDDKOLDWDXROHKVDWX SLKDNVDKDMD.HXQWXQJDQDNDQGLDJLKNDQGLDQWDUDPHUHNDPHQJLNXW V\DUDWV\DUDW\DQJWHODKGLSHUVHWXMXLNHDWDVQ\D 3DQGDQJDQ\DQJVDPDMXJDGLSHUVHWXMXLROHK,EQ4XGDPDK%HOLDX mengatakan bagi syarikah al-‘inan iaitu persyarikatan dua orang dengan modal mereka, adalah sah bagi mereka keuntungan berdasarkan SHUNDGDUDQ PRGDO NHGXDGXDQ\D 0HQXUXW KXNXP VDK MXJD EDJL PHUHNDPHPEDKDJLNDQNHXQWXQJDQVHFDUDVDPDUDWDGHQJDQSHUEH]DDQ GDODPPRGDOPHUHND%HJLWXMXJDSHUEH]DDQGDODPNHXQWXQJDQGHQJDQ 6DUDNKVL6\DPVDO'LQDO op. cit., MOGKDO,EQ4XGDPDK$EX 0XKDPPDGµ$EG$OODK$KPDG0XKDPPDG op. cit.,MOGKDO DO0DUJKLQDQL%XUKDQDO'LQ$EX+DVVDQµ$OL$EX%DNUµ$EGDO-DOLOWW op. cit., MOGKDO DO6DUDNKVL6\DPVDO'LQ op. cit.,MOGKDO DO.DVDQLµ$OD¶DO'LQ$EX%DNU0DVµXG op. cit.,MOGKDO

186


2/6/14 8:03 AM


SHUVDPDDQ GDODP PRGDO PHUHND ,QL DGDODK SHQGLULDQ$EX +DQLIDK 'LEHQDUNDQSHUEH]DDQGDODPNHXQWXQJDQGLVHEDENDQNHZXMXGDQXVDKD NHUMDGDULSDGDPHUHND %DJDLPDQDSXQ PHQJLNXW 6\D¿L GDQ 0DOLNL NHXQWXQJDQ VHPHVWLQ\D EHUDVDVNDQ NHSDGD NDGDU PRGDO \DQJ GLVXPEDQJNDQ $ODVDQ 0DOLNL yang hanya membenarkan keuntungan berasaskan NHSDGD NDGDU PRGDO \DQJ GLVXPEDQJNDQ VDKDMD DGDODK GLVHEDENDQ ROHKSHUXPSDPDDQQ\DWHUKDGDSKDONHUXJLDQ-LNDSHQHWDSDQROHKVDODK VHRUDQJGDULSDGDPHUHNDXQWXNPHQDQJJXQJKDQ\DVHEDKDJLDQVDKDMD kerugian yang sepatutnya ditanggung oleh ahli tersebut adalah tidak GLEHQDUNDQEHJLWXMXJDKDOQ\DGDODPSHQHWDSDQNHXQWXQJDQ2OHKLWX SHQHWDSDQ NHXQWXQJDQ \DQJ WLGDN EHUGDVDUNDQ NDGDU PRGDOQ\D MXJD WLGDNGLEHQDUNDQ 6HPHQWDUD LWX SDQGDQJDQ GDUL 6\D¿L PHQJDWDNDQ NHXQWXQJDQ GLV\DUDWNDQSHQJDJLKDQQ\DPHQJLNXWSHUNDGDUDQMXPODKPRGDO\DQJ GLODEXUNDQ WDQSD PHQJLUD SHUEH]DDQ GDODP XVDKD PHUHND $ODVDQ bagi pandangan ini adalah disebabkan keuntungan dan kerugian akan diagihkan mengikut kadar modal masing-masing kerana keuntungan bermakna pertumbuhan modal sementara kerugian bermakna SHQJXUDQJDQ PRGDO .HGXDGXDQ\D DNDQ PHQJLNXW NDGDU SHODEXUDQ \DQJGLEXDW-LNDPRGDO\DQJGLODEXUNDQROHKGXDUDNDQNRQJVLDGDODK sama, tetapi mereka menentukan keuntungan dan kerugian yang EHUEH]D DWDX MLND SHODEXUDQ PHUHND DGDODK EHUEH]D WHWDSL SHQHQWXDQ keuntungan dan kerugian adalah sama, kontrak tersebut tidak sah kerana syaratnya bertentangan dengan kehendak konsep syarikah 6DPDODK MXJD MLND PHUHND PHQHQWXNDQ EDKDZD VHPXD NHXQWXQJDQ WHUDNUXNHSDGDVDWXSLKDNVDKDMD

,EQ4XGDPDK$EX0XKDPPDGµ$EG$OODK$KPDG0XKDPPDG op. cit.,MOG KDO DO6\DUELQL6\DPVDO'LQ0XKDPPDGE0XKDPPDGDO.KDWLE op. cit.,MOG KDO,EQ5XV\G$EXDO:DOLG0XKDPPDG$KPDG op. cit.,MOGKDO ,EQ5XV\G$EXDO:DOLG0XKDPPDG$KPDG ibid.,MOGKDO DO-D]LULµ$EG5DKPDQ op. cit.,MOGKDO DO6\LUD]L $EX ,VKDT ,EUDKLP E µ$OL E <XVXI al-Muhadhdhab, .DKHUDK 6\DULNDK0DNWDEDKZD0DWEDµDK0XVWDIDDO%DELDO+DODELZD$ZODGLKMOGKDO

187


2/6/14 8:03 AM


2OHK \DQJ GHPLNLDQ EHUGDVDUNDQ NHSDGD SDQGDQJDQ 0DOLNL GDQ6\D¿L LQLMLNDWHUGDSDWSHUEH]DDQGLDQWDUDXVDKDDKOLDKOLUDNDQ NRQJVLGDODPPHPDMXNDQVHVHEXDKsyarikah tersebut, usaha itu tidak GDSDW GLSDVWLNDQ GHQJDQ MHODV GDQ EDKDJLDQ NHXQWXQJDQ KDQ\D GDSDW GLWHQWXNDQGHQJDQWHSDWPHQJLNXWSHUNDGDUDQSHODEXUDQPRGDO0HUHND EHUSHQGDSDW EDKDZD NHXQWXQJDQ DNDQ PHQDPEDKNDQ SHUWXPEXKDQ modal dan disebabkan itu pembahagian keuntungan adalah tertakluk NHSDGDV\DUDWQLVEDKSHODEXUDQPRGDO $VDVODLQEDJLSHQGDSDWLQLGLKXMDKNDQEDKDZDNRQWUDNsyarikah adalah berkaitan modal yang dilaburkan dan bukan dengan usaha ahli- DKOL 2OHK LWX WDPEDKDQ SDGD PRGDO \DQJ GLSHUROHKL PHODOXL XVDKD DKOLDKOL SHUOXODK GLNDZDO ROHK PRGDO \DQJ VHEHQDU GDQ GLDJLKNDQ VHFDUDWHUDWXU-HODVEDKDZDIXTDKD\DQJ\DNLQGHQJDQSHQGDSDWLQL tidak menerima usaha ahli-ahli dalam syarikah sebagai satu asas yang EHEDVGDQEHUDVLQJDQEDJLPHPSHUROHKLNHXQWXQJDQ1DPXQGHPLNLDQ 6LGGLTL PHQJDWDNDQEDKDZDDQGDLDQLQLWLGDNODKEHQDUNHUDQDGDULSDGD pengalaman biasa, sesetengah rakan kongsi mempunyai pengalaman GDQNHEROHKDQ\DQJOHELKEHVDUGDULSDGD\DQJODLQDWDXOHELKEHNHUMD NHUDVEHUEDQGLQJGHQJDQDKOLDKOLODLQ\DQJWLGDNDNWLI,QLEHUPDNQD ahli-ahli yang terlibat hendaklah dibenarkan menentukan sebarang kadar pembahagian keuntungan yang mereka anggap sesuai melalui SHUMDQMLDQEHUVDPD Pembahagian Rugi .HUXJLDQSXODPHVWLEHUDVDVNDQNHSDGDNDGDUPRGDO\DQJGLVXPEDQJNDQ ROHKDKOLDKOLµ$OLDO.KD¿IPHQJDWDNDQEDKDZD ³.HNXUDQJDQDWDXNHUXJLDQGLDJLKNDQPHQJLNXWNDGDUPRGDO \DQJ GLODEXUNDQ 6HPXD LPDP EHUVHWXMX GDODP KDO LQL PHVNLSXQPHUHNDGDULSDGDJRORQJDQPD]KDE\DQJEHUEH]D Sebarang syarat yang bercanggah dengan syarat ini adalah WLGDNVDKGDQWLGDNGLODNVDQDNDQ´

DO.KD¿Iµ$OLWW op. cit.,KDO 0XKDPPDG1HMDWXOODK6LGGLTL op. cit.,KDO DO-D]LULµ$EG5DKPDQ op. cit.,MOGKDO± DO.KD¿Iµ$OLWW op. cit.,KDO

188


2/6/14 8:03 AM


$O6DUDNKVLPHQDPEDKEDKDZDWLDGDSHUEH]DDQSHQGDSDWGDODP penetapan sesuatu kerugian yang berdasarkan pada kadar pelaburan PRGDO DGDODK VDWX V\DUDW \DQJ VDK $O'DUGLU pula mengatakan EDKDZDNHUXJLDQSDWXWGLDJLKNDQGLDQWDUDGXDSLKDN\DQJEHUNHQDDQ PHQJLNXWVHWLDSVXPEDQJDQPRGDOPHUHND%HJLWXMXJDDO1DZDZL yang mengatakan, kerugian akan diagihkan secara sama rata mengikut NDGDUPRGDO\DQJGLODEXUNDQVDPDDGDDNWLYLWLNHUMD\DQJGLODNXNDQ ROHK DKOLDKOL \DQJ EHUNRQJVL VHWDUD DWDXSXQ VHEDOLNQ\D -LND mensyaratkan sesuatu yang bertentangan dengannya, kontrak tersebut DNDQPHQMDGLEDWDO,EQ4XGDPDKMXJDPHQJDWDNDQNHUXJLDQGDODP syarikah EDJLVHWLDSDKOLDKOLPHVWLODKPHQJLNXWNDGDUPRGDOQ\D-LND modal kedua-dua mereka sama, kerugian hendaklah dikongsikan sama VHWHQJDKGLDQWDUDPHUHNDVHEDOLNQ\DMLNDPRGDOPHUHNDEHUWLJDVDPD kerugian pula hendaklah dikongsikan sama banyak di antara mereka EHUWLJDLDLWXVHSHUWLJD7LDGDSHUVHOLVLKDQSHQGDSDWGLDQWDUDDKOLDKOL LOPXPHQJHQDLKDOLQL 7LGDN EROHK GLQD¿NDQ EDKDZD NHUXJLDQ VHVXDWX syarikah yang EHUWHUDVNDQ 6\DULDW ,VODP PHVWLODK GLVDQGDUNDQ NHSDGD PRGDO \DQJ GLODEXUNDQ+DOLQLGLVHSDNDWLROHKVHPXDIXTDKD2OHK\DQJGHPLNLDQ syarikah \DQJ EHUKXEXQJ GHQJDQ KDUWD IDUDLG LQL MXJD PHVWLODK PHQJLNXWLDVDVLQL6HEDOLNQ\DGDODPSHUVRDODQPHQJHQDLNHXQWXQJDQ syarikah IXTDKD EHUEH]D SHQGDSDW 1DPXQ GHPLNLDQ GDODP VRDO keuntungan yang membabitkan syarikahKDUWDIDUDLGLQLLDSHUOXMXJD GLDVDVNDQNHSDGDPRGDO\DQJGLODEXUNDQ3DQGDQJDQLQLOHELKVHVXDL pada masa kini kerana ianya dapat mengelakkan dari berlaku pertikaian VHVDPD DKOL 3HUWLNDLDQ LQL PXQJNLQ EHUODNX GLVHEDENDQ SHQLODLDQ VHODLQGDULSDGDPRGDODGDODKVXEMHNWLIGDQNHPXQJNLQDQEHUDWVHEHODK %DJDLPDQDSXQ MLND WHUGDSDW GL NDODQJDQ DKOL \DQJ PHQJKDELVNDQ masa dan tenaganya untuk memakmurkan syarikah lebih dari ahli yang lain, peruntukan tambahan untuknya perlulah dipertimbangkan DO6DUDNKVL6\DPVDO'LQ op. cit.,MOGKDO

DO'DUGLU$KPDG E0XKDPPDGE$KPDG al-Syarh al-Saghir, bi Hamisy $KPDG E 0XKDPPDG DO6DZL Bulghah al-Salik li-Aqrab al-Masalik, .DKHUDK 0DWEDµDKµ,VDDO%DELDO+DODELZD6\XUDNDKMOGKDO DO1DZDZL$EX=DNDULD
189


2/6/14 8:03 AM


agar keadilan sentiasa berlaku dalam syarikah WHUVHEXW 3HUXQWXNDQ WDPEDKDQEROHKGDODPEHQWXNHODXQDWDXJDMLWHWDSEHUJDQWXQJNHSDGD SHUVHWXMXDQGLNDODQJDQDKOLPHODOXLSURVHVV\XUD KESIMPULAN Pengurusan harta faraid yang terbaik adalah dengan tidak dipecah- SHFDKNDQ SHPLOLNDQQ\D GDUL VHJL ¿]LNDO 6DODK VDWX FDUD XQWXN merealisasikan persoalan di atas ialah melalui cadangan untuk PHQJJDODNNDQDKOLZDULVPHZXMXGNDQsyarikah keluarga atau holding GHQJDQPHQMDGLNDQKDUWDSXVDNDVHEDJDLVDWXDVHWNHSHQWLQJDQEHUVDPD 0HODOXLSHQGHNDWDQsyarikah keluarga atau holding ini, pembahagian tidak semestinya dibuat berdasarkan keluasan tanah atau bahagian tetapi dibuat dengan pembahagian syer atau bahagian saham yang disandarkan ke atas syarikah \DQJGLPLOLNLVHFDUDEHUVDPDWHUVHEXW 'DODP PHPELQFDQJNDQ NHSHUOXDQ syarikah LQL GDUL VHJL ¿TDK PXDPDODW SDQGDQJDQ IXTDKD +DQD¿ OHELK NRPSUHKHQVLI GDODP membicarakan tentang pembahagian syarikah 'L VDPSLQJ LWX EDKDJLDQEDKDJLDQ \DQJ GLVHQWXK ROHK IXTDKD +DQD¿ VHFDUD WLGDN langsung telah meliputi pembahagian oleh pandangan-pandangan yang ODLQ3HQJXUXVDQKDUWDIDUDLGPHODOXLSHPEHQWXNDQsyarikah ini akan PHPEDELWNDQGXDXQVXUXWDPDLDLWXKDUWDGDQNRQWUDN,QLVHFDUDWLGDN ODQJVXQJ DNDQ PHQ\HEDENDQ SHQJOLEDWDQ NHGXDGXD MHQLV syarikah yang utama iaitu syarikah al-amlak dan syarikah al-‘uqud.HGXDGXD MHQLVsyarikah LQLEHUODNXSDGDGXDSHULQJNDW\DQJEHUDVLQJDQSyarikah al-amlak EHUODNX SDGD SHULQJNDW DZDO SHQJJDEXQJDQ KDUWD LWX LDLWX ELODEHUODNXQ\DSHPLQGDKDQKDUWDGDULVLPDWLNHSDGDSDUDSHZDULVQ\D disebabkan sesuatu kematian dan ia dikenali sebagai syarikah al-amlak al-jabariyah'DODPKDOLQLVHWLDSDKOLDGDODKGLDQJJDSVHEDJDLRUDQJ asing oleh ahli-ahlinya yang lain dalam menguruskan saham rakannya \DQJ ODLQ /DUDQJDQ GDODP PHQJXUXVNDQ KDUWD UDNDQQ\D \DQJ ODLQ ini menyebabkan keperluan terhadap syarikah al-‘uqud dalam PHZXMXGNDQNRQWUDN\DQJGLSHUVHWXMXLGLNDODQJDQDKOLDKOLQ\DVHFDUD sah agar harta bersama tersebut dapat dimakmurkan serta dibangunkan

190


2/6/14 8:03 AM


EDJL NHSHQWLQJDQ EHUVDPD GL DQWDUD DKOLDKOLQ\D 'HQJDQ GHPLNLDQ faedahnya nanti dapat dikecapi oleh generasi-generasi mereka yang VHWHUXVQ\DNHODN 'DULSDGDMHQLVMHQLVsyarikah al-‘uqud yang telah dibincangkan, syarikah al-amwal adalah paling sesuai untuk diaplikasikan dan diterapkan kepada syarikah GDODP SHQJXUXVDQ KDUWD IDUDLG LQL ,D GLVHEDENDQ IRNXV XWDPD NHZXMXGDQQ\D DGDODK EHUVDQJNXWDQ GHQJDQ KDUWDGDQKDUWDMXJDGLMDGLNDQREMHNPRGDOGDODPsyarikah pengurusan KDUWD IDUDLG LQL 6HWHUXVQ\D GDODP PHPELQFDQJNDQ syarikah al- amwal ini, syarikah al-amwal berbentuk al-‘inan adalah relevan untuk dibincangkan dalam konteks pengurusan harta faraid ini kerana syarikah al-amwal berbentuk al-mufawadah adalah susah untuk GLODNVDQDNDQGDODPUHDOLWLSHQJXUXVDQKDUWDIDUDLGSDGDKDULLQL+DO ini kerana kemungkinan seseorang akan mendapat lebih saham dalam VHVXDWXNHDGDDQWHUWHQWXVHSHUWLGDODPSHUNRQJVLDQKDUWDSXVDNDLQL $NKLUVHNDOLWXUXWGLELQFDQJNDQMXJDEHUKXEXQJGHQJDQsyarikah al-amwal berbentuk al-‘inan ini ialah beberapa aspek yang meliputi perkara-perkara mengenai status keperibadian ahli-ahli, bentuk SHODEXUDQ SHUEHODQMDDQQ\D GDQ SHPEDKDJLDQ XQWXQJ UXJL 3DGD kebiasaannya, kaedah pengurusan pembahagian sesuatu harta pusaka VHVHRUDQJ DKOL ZDULV LWX GDSDW GLODNXNDQ VHFDUD GXD SLOLKDQ LDLWX PHPEDKDJLNDQQ\DVHFDUDIDUDLGDWDXVHFDUDVXNDUHOD1DPXQGHPLNLDQ NHGXGXNDQ VHVXDWX KDUWD SXVDND WHUVHEXW WLGDN PHQMDGL SHQJKDODQJ EDJL DKOLDKOL ZDULV XQWXN PHPEHQWXN VHEXDK syarikah yang boleh GLPDQIDDWNDQ NHXQWXQJDQQ\D VHFDUD EHUVDPD ,QL GLEHQDUNDQ ROHK V\DUDNGDQGDODP¿TDKPXDPDODWGLWHUDQJNDQVHFDUDWHUSHULQFLEHQWXN bentuk syarikah \DQJEROHKGLDSOLNDVLNDQXQWXNWXMXDQWHUVHEXW

191


2/6/14 8:03 AM


RUJUKAN $EUDKDP / 8GRYLWFK 3DUWQHUVKLS DQG SUR¿W LQ PHGLHYDO Islam. 1HZ-HUVH\3ULQFHWRQ 'DUGLU$KPDGE0XKDPPDGE$KPDGDO al-Syarh al-Saghir, bi Hamisy $KPDG E 0XKDPPDG DO6DZL Bulghah al-Salik li- Aqrab al-MasalikM. .DKHUDK0DWEDµDKµ,VDDO%DELDO+DODEL ZD6\XUDNDK +DLGDU$OL Durar al-Hukkam: Syarh Majallah al-Ahkam. MX]M&%HLUXW'DUDO.XWXEDOµ,OPL\DK ,EQDO+XPDQ.DPDODO'LQ0XKDPPDGµ$EG:DKLG Syarh Fath al-Qadir, M&%HLUXW'DUDO.XWXEDOµ,OPL\DK ,EQ 4XGDPDK $EX 0XKDPPDG µ$EG $OODK $KPDG 0XKDPPDG al-Mughni,M. &5L\DGK'DUµ$ODPDO.XWXE ,EQ 5XV\G $EX DO:DOLG 0XKDPPDG $KPDG Bidayah al- Mujtahid wa Nihayah al-Muqtasid, M. & %HLUXW 'DU DO 0DµULIDK -D]LULµ$EG5DKPDQDO al-Fiqh ‘ala al-Madhahib al-Arba‘ah, M&.DKHUDK0X¶DVVDVDKDO0XNKWDU .DVDQLµ$OD¶DO'LQ$EX%DNU0DVµXGDO %DGD¶LµDO6DQD¶Lµ¿ 7DUWLEDO6\DUD¶LµM&%HLUXW'DU,K\D¶DO7XUDWKDOµ$UDEL .KD¿Iµ$OLDOWW DO6\DULNDK¿)LTKDO,VODP%XKXWK0XTDUDQDK WW0DµKDGDO'LUDVDKDO$UDEL\DKDOµ$OL\DK .KD\\DWµ$EGDO$]L],]DWDO DO6\DULNDK¿DO6\DULµDKDO Islamiyyah,M&%HLUXW0X¶DVVDVDKDO5LVDODK .KLQ0XVWDIDDOHWDO DO)LTKDO0DQKDML¶DOD0DGKKDEDO ,PDPDO6\D¿µLM&'DPV\LN'DUDO4DODP 0DOLNL$EX µ$EG$OODK 0DOLN E$QDV DO al-Mudawwanah al-Kubra: Riwayah Sahnun Sa‘id,MX]M. %HLUXW'DU6DGLU

192


2/6/14 8:03 AM


0DUJKLQDQL %XUKDQ DO'LQ$EX +DVVDQ µ$OL$EX %DNU µ$EG DO-DOLO DO WW al-Hidayah Syarh Bidayah al-Mubtadi MX] .DKHUDK 6\DULNDK 0DNWDEDK ZD 0DWEDµDK 0XVWDID DO%DEL DO+DODEL ZD $ZODGLK 0XKDPPDG1HMDWXOODK6LGGLTL 3DUWQHUVKLSDQGSUR¿WVKDULQJ in Islamic law./HLFHVWHU7KH,VODPLF)RXQGDWLRQ 1DZDZL$EX=DNDULD
193


2/6/14 8:03 AM

PENGURUSAN HARTA FARAID SECARA BERSAMA OLEH AHLI-AHLI WARIS MELALUI PEMBENTUKAN SYARIKAH: SATU PANDANGAN DARI SEGI FIQAH MUAMALAT

Recommend Documents