Pedagogisch Beleid Kinderopvang Baarn
1
Voorwoord Voor u ligt het pedagogisch beleidsplan van Kinderopvang Baarn. Hierin lichten wij onze visie op pedagogisch handelen en onze doelen toe. Wij zijn ons er van bewust dat een pedagogisch beleid nooit af is. Het is een voortdurend proces van verbetering en vernieuwing. Hierdoor zullen wij regelmatig ons pedagogisch beleid herzien.
Wij zien de unieke groei van ieder kind! Met plezier en vol vertrouwen begeleiden we uw kind in deze uitdagende reis van ontmoeten, ontdekken en ontwikkelen.” ~Kinderopvang Baarn~
2
Inhoudsopgave 1. Inleiding………………………………………………………………………………………………………Pagina 4 2. Visie en pedagogische competenties………………………………………………………..Pagina 4 -2.1 Ontmoeten………………………………………………………………………………………….Pagina 4 -2.2 Ontdekken………………………………………………………………………………………….Pagina 6 -2.3 Ontwikkelen……………………………………………………………………………………….Pagina 6 3. Pedagogische werkplannen…………………………………………………………………………Pagina 6 4. Kind volg systeem organisatie breed 0-12 jaar…………………………………………Pagina 7 5. In te zetten pedagogische instrumenten per leeftijdsgroep …………………….Pagina 7 -5.1 Methode Puk……………………………………………………………………………………….Pagina7 -5.2 Open deurenbeleid………………………………………………………………………………Pagina 7 -5.3 Opleiding en training van de medewerkers………………………………………..Pagina 8 -5.4 Oudercontacten………………………………………………………………………………….Pagina 8 6. Externe contacten………………………………………………………………………………………Pagina 8 - 6.1 Onderwijs……………………………………………………………………………………………Pagina 8 - 6.2 Brede school………………………………………………………………………………………Pagina 9 - 6.3 Casus overleg…………………………………………………………………………………….Pagina 9 - 6.4 Verwijsindex……………………………………………………………………………………….Pagina 9 - 6.5 Gemeente Baarn………………………………………………………………………………..Pagina 9 - 6.6 Centrum voor Jeugd en Gezin……………………………………………………………Pagina 9 - 6.7 Versa Welzijn……………………………………………………………………………………. Pagina 10
3
1. Inleiding Kinderen brengen een groot deel van de dag bij ons door. Ze zien de wereld als een spel en spelen spontaan de grote wereld na. Wij dagen de kinderen uit om al spelend nieuwe dingen te ontmoeten, uit te proberen, te ontdekken, passend bij hun interesses en wat ze al kunnen en waar ze plezier aan beleven. Interacties en het gevoel dat iets wat ondernomen wordt ook lukt, geven dat plezier. Dat is het uitgangspunt voor welzijn. 2. Visie en pedagogische competenties Kinderopvang Baarn heeft een visie ontwikkeld over opvoeden. Daarin maken wij duidelijk wat we onder opvoeden verstaan en hoe wij met elkaar en de kinderen die aan ons zijn toevertrouwd, willen omgaan. In de uitwerking van onze visie zijn de 4 wettelijke (pedagogische) competenties verwerkt, namelijk: 1. Emotionele veiligheid bieden als basis voor het gaan ontdekken van de omgeving 2. Gelegenheid bieden tot het ontwikkelen van persoonlijke competenties vanuit je eigen plek, mogelijkheden en kunnen 3. Gelegenheid bieden tot het ontwikkelen van sociale competenties: groeien in relatie met anderen 4. Normen en waarden aanleren, rekening houden met wat belangrijk is in deze omgeving en de daarbij behorende afspraken Kinderen groeien en in hun groei en ontwikkeling zijn ze afhankelijk van de volwassene. Om goed en evenwichtig te kunnen groeien hebben ze duidelijkheid en warmte nodig. Ze moeten weten wat je doet, wanneer en hoe. Consequent handelen, het kind zien en er zíjn voor een kind kweekt vertrouwen en vanuit het vertrouwen in de volwassene durft het kind op pad te gaan, te ontmoeten en op ontdekkingsreis te gaan. Omgekeerd zal de pedagogisch medewerker vertrouwen in het kind moeten geven en uitstralen. Vanuit het vertrouwen dat het kind ervaart ontwikkelt het kind zelfvertrouwen. Hij of zij voelt dat hij goed is. De volwassene heeft een cruciale rol en moet deze serieus nemen. Kinderen ontwikkelen zich en leren steeds meer. Passend bij hun leeftijd en ontwikkelingsfase geven we kinderen verantwoordelijkheid: ze mogen alleen buiten spelen (BSO leeftijd), alleen naar de wc, (helpen met) tafel dekken etc. Verantwoordelijkheid krijgen doet een beroep op hun kunnen, het betekent dat de pedagogisch medewerker je vertrouwt en als dat wat je onderneemt lukt, dan groeit het zelfvertrouwen. Als medewerkers van Kinderopvang Baarn zijn wij ook de medeopvoeders van de kinderen die bij ons komen. Onder opvoeden verstaan wij: het intentioneel (doelgericht en doelbewust) handelen van een volwassene in relatie tot een kind. Met als doel dat het kind steeds zelfstandiger wordt en zelf kan en mag beslissen. Hoe je als medeopvoeder handelt, hangt af van heel veel dingen, zoals wie je bent, hoe je zelf bent opgevoed, de samenleving waarin je leeft en de context waarin je het kind benadert. En natuurlijk hangt het ook af van het kind zelf! Wij willen graag dat ons ‘denken’ en ‘doen’, hoe wij kinderen benaderen, met elkaar overeenstemt. - 2.1 Ontmoeten In de ontmoeting met de ander leert het kind wie hij zelf is en wie die ander is. Zo leert het deel te nemen aan het sociale leven. We willen investeren in een betekenisvolle relatie met het kind. Ons kindercentrum is bij uitstek een plaats van ontmoeting, een ontmoeting tussen originele en unieke mensen. In die ontmoeting gaan we uit van het
4
idee dat een mens zoals hij is recht heeft op waardering. Vanuit deze gedachte willen we elkaar benaderen. Waardering of nog beter gezegd, elkaar werkelijk zien, is de kern van het opvoedingsproces. Naast dat we rekening houden met het individuele kind, is het van even groot belang het kind te zien als onderdeel van de groep, het gezin, de samenleving. In onze relatie met het kind staan vertrouwen, verantwoordelijkheid en veiligheid centraal. Vanuit deze veilige basis kunnen kinderen, maar ook volwassenen zich ontwikkelen. Als je met kinderen werkt is het belangrijk dat je bewust handelt. Kinderen leren onder andere door te kijken naar volwassenen. Ons eigen gedrag wordt zomaar overgenomen door een kind. Opvoedend handelen is intentioneel, het heeft een doel. We kiezen dus hoe we handelen omdat we daarmee een doel willen bereiken. De vraag voor een pedagogisch medewerker is dan ook: wat ga ik doen? Waarom doe ik dat zo? Hoe schep ik optimale voorwaarden zodat het kind zichzelf kan zijn en zich kan ontwikkelen? Wat is mijn doel? In de ontmoeting met het kind is vertrouwen belangrijk. Wij willen het kind laten merken dat we alle vertrouwen hebben in het kind, zodat het dat wat hij of zij kan, ook waar kan maken. We willen dan ook uitgaan van wat de ander en wijzelf kunnen en niet van wat zij of wij nog niet kunnen. Daarnaast vraagt het werken met kinderen om een sensitief-responsieve houding. Dit betekent dat de pedagogisch medewerker de signalen van kinderen ziet en interpreteert en daar snel en op de juiste manier op reageert. De pedagogisch medewerker neemt een luisterende, observerende houding aan en probeert te begrijpen wat dit kind doet en waarom. Dit vraagt om een respectvolle houding, rekening houdend met wat het kind zelf aangeeft. We noemen dit ook wel kindvolgend werken. Het vraagt om ruimte bieden aan elkaar, in letterlijke en figuurlijke zin. Het vraagt ook van ons dat we structuur kunnen bieden. Dit kan betekenen dat we het kind op individuele wijze kunnen begrenzen als we denken dat het kind of de situatie daar om vraagt. Kinderen kunnen nog niet altijd alles overzien en zijn op bepaalde vlakken nog afhankelijk. Soms moet je als opvoeder keuzes maken voor het kind, omdat jij wel de consequenties kan overzien, maar het kind nog niet. Dan is het van belang duidelijk te maken wat je verwacht en het kind ook aan te spreken, uiteraard op zijn eigen niveau. Maar het kan ook betekenen dat we de ruimte zo structureren dat kinderen aan spelen toe komen, zonder dat ze elkaar steeds storen. Dat kinderen weten wat er gaat komen, hoe de dag eruit gaat zien. In de pedagogisch werkplannen die op iedere vestiging te vinden zijn wordt per vestiging uitgewerkt op welke manier we met bovengenoemde omgaan. In onze kindercentra ontmoeten de kinderen ook elkaar. Andere kinderen zijn van groot belang. Kinderen leren vaak nog meer van leeftijdsgenootjes dan van een volwassene. In de omgang met andere kinderen ontwikkelen kinderen zich op verschillende vlakken: Het kind ervaart -door te kijken naar anderen of in samenspel- plezier. Het leert op allerlei manieren te spelen en zijn fantasie te gebruiken. Ook leert het kind om te gaan met verscheidenheid. Kinderen stuiten op de grenzen van een ander en leren zo rekening houden met elkaar. Kinderen worden weerbaar. Het kind leert onderdeel te zijn van een groep, een cultuur, en daarin zijn eigen identiteit te ontwikkelen. We vinden het belangrijk dat dit sociale verkeer alle ruimte krijgt. Kinderen komen zelf vaak tot een oplossing bij onenigheid. Als we merken dat die oplossing er niet komt dan helpen we. Afhankelijk van de leeftijd proberen we kinderen handvatten te geven om zoveel mogelijk tot een eigen oplossing te komen.
5
- 2.2 Ontdekken In onze kindercentra doet ieder kind nieuwe ontdekkingen en ervaringen op. Kinderen, mensen, hebben een aangeboren nieuwsgierigheid. Deze nieuwsgierigheid geeft je het vermogen om zelf op onderzoek uit te gaan. Wat is er mooier dan je te verbazen en te verwonderen over wat je zelf ontdekt hebt! Daarom gaan we zorgvuldig om met ons materiaal, het speelgoed, de ruimte en de activiteiten: we willen ze zo aanbieden dat kinderen iets van zichzelf, de ander en de wereld kunnen ontdekken. Een goed ingerichte ruimte nodigt kinderen uit tot spelen, ontdekken en gezellig of rustig samen of alleen zijn. Een goed ingerichte ruimte is ook voor pedagogisch medewerkers een plezierige en efficiënte omgeving om in te werken. Als de omgeving tegemoet komt aan de basisbehoeften van kinderen, wordt bij de kinderen spontaan spelen, leren en ontdekkend gedrag opgeroepen. Op welke manier de verschillende vestigingen omgaan met hun ruimtes, materialen en activiteiten is terug te lezen in de pedagogisch werkplannen van de vestigingen. In het ontdekken van de wereld om zich heen willen kinderen ook ontdekken wat hun eigen mogelijkheden en talenten zijn. Door hiermee bezig te zijn en steeds een volgend stapje te nemen, gaan kinderen zich competent voelen: ze hebben het gevoel dat ze iets echt kunnen. Daarbij is autonomie belangrijk: dat je zelf kan, mag en durft beslissen. Binnen Kinderopvang Baarn bieden wij actief en bewust de hiervoor de benodigde ruimte en mogelijkheden, waarbij we steeds goed kijken naar het kind, zodat het in een veilige relatie met de pedagogisch medewerkers kan groeien naar zelfstandigheid. Zo werken we op de BSO bijvoorbeeld met een toestemmingsovereenkomst, waarin kinderen met ouders en medewerkers afspraken kunnen vastleggen, zoals zelfstandig op de fiets komen of naar een vriendje toe gaan. Maar ook kleine kinderen krijgen de mogelijkheid om zelf te (leren) kiezen of aan te geven wat ze wel of niet willen. - 2.3 Ontwikkelen Om de ontwikkeling van de kinderen die bij ons komen zo goed mogelijk te volgen en stimuleren werken we met een kindvolgsysteem. Hiermee zorgen we ervoor dat ieder kind gezien wordt en optimaal begeleid wordt in zijn of haar ontwikkeling. Verderop in dit document wordt het kindvolgsysteem nader toegelicht. In ons pedagogisch beleid wordt geen verschil gemaakt tussen leeftijdgroepen van kinderen. De uitgangspunten die ons professioneel handelen vorm geven, zijn universeel. Centraal staat bij alle leeftijdsgroepen het begrip ‘kind volgend werken’. 3. Pedagogische werkplannen In de uitwerking en vertaling van ons beleid naar de pedagogisch werkplannen per vestiging krijgt leeftijd wel specifieke aandacht. We laten daarin zien hoe wij op zo vloeiend mogelijke wijze de doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen van 0 tot 12 jaar laten verlopen en begeleiden.
6
4. Kindvolg systeem organisatie breed 0-12 jaar Kindvolgend werken is vastgelegd in het kind volgsysteem. Het kind volgsysteem bestaat uit de volgende stappen: Stap 1 De kennismaking tussen ouders en kinderdagverblijf of BSO tijdens het intake gesprek. Stap 2 2x per jaar wordt het kind geobserveerd en n.a.v. deze observaties worden er 10 min. Gesprekken gehouden. Stap 3 Het afscheidsgesprek. Wanneer een kind het dagverblijf verlaat vindt er een gesprek plaats waarbij de overdracht voor school en de laatste observatie besproken wordt. Het kind volgsysteem wordt grotendeels uitgevoerd door de vaste pedagogisch medewerkers van het kind. De vaste pedagogisch medewerker heeft regelmatig contact met de ouders over het welzijn van het kind. Dit gebeurt tijdens haal-en brengmomenten. De 10- minutengesprekken vinden altijd plaats met één van de vaste pedagogisch medewerker(s), zodat die het ontwikkelingsproces van het kind goed kan monitoren. De vaste pedagogisch medewerker(s) maken afspraken met ouders over de meest optimale opvang en ondersteuning van hun kind. Afstemming van specifieke zorg binnen een vestiging verloopt altijd via de vaste pedagogisch medewerker(s). Wanneer de vaste pedagogisch medewerker een hulpvraag heeft of een zorg heeft rondom een kind kan hij/zij hierbij hulp van de vestigingscoördinator inschakelen. Deze komt observeren op de groep en geeft pedagogisch medewerkers passend en praktisch advies. Indien nodig schakelt zij (uiteraard in overleg met ouders) externe hulp in. 5. In te zetten pedagogische instrumenten per leeftijdsgroep -5.1 Methode Puk Op alle groepen van de kinderdagverblijven wordt gewerkt met de methodiek van Uk en Puk/Puk en Ko. Dit is een VVE programma dat door Kinderopvang Baarn echter niet als zodanig wordt ingezet. Kinderopvang Baarn heeft gekozen voor het voorkomen van segregatie en daarom wordt de methodiek breed voor alle 0-4 jarigen ingezet. Iedereen haalt er iets uit waarmee hij/zij zich extra kan ontwikkelen en/of plezier aan beleeft. We kiezen er bewust voor kinderen op de eigen veilige groep en met bekende pedagogisch medewerkers extra ondersteuning te bieden, daar waar nodig. Alle pedagogisch medewerkers zijn intern getraind in het werken met de methode Puk, door een daartoe gekwalificeerde trainer, in dienst van de organisatie. -5.2 Open deuren beleid Op de BSO vestigingen wordt gewerkt met stamgroepen en een open deuren beleid. De stamgroepen (4-7 jaar, 7-9 jaar, 9+) vormen de basis van de buitenschoolse opvang. Kinderen kiezen per dag aan welke activiteiten ze mee willen doen en geven dit aan middels een planbord waarop ze hun foto bij een specifieke activiteit of ruimte plakken. Zo is voor iedereen inzichtelijk waar een kind is. Kinderen zijn vrij om te kiezen, zo worden hun zelfstandigheid en verantwoordelijkheidsgevoel gestimuleerd. We zien de buitenschoolse opvang als een vorm van vrije tijd. Het is geen verlengde schooldag. Pedagogisch medewerkers helpen kinderen met keuzes maken, ook lekker niets doen is daarin een keuze. Kinderen zoeken de plek die voor hun op dat moment goed voelt. Vierjarigen die van kinderdagverblijf naar de BSO zijn overgegaan, maar nog moeite hebben met deze grote stap, worden waar mogelijk, deels op hun oude groep op het kinderdagverblijf opgevangen. Dat past binnen ons beleid, we zijn kindvolgend.
7
- 5.3 Opleiding en training van de medewerkers Alle medewerkers van de kinderdagverblijven en de buitenschoolse opvang worden getraind, zowel op individueel als groepsniveau. Jaarlijks worden er thema bijeenkomsten georganiseerd rondom onderwerpen die relevant zijn voor de pedagogisch medewerkers. Daarnaast worden alle medewerkers van de kinderdagverblijven getraind in het werken met de Puk methodiek. Naast kennisontwikkeling op inhoudelijke onderwerpen vinden we het belangrijk dat pedagogisch medewerkers zich bewust ontwikkelen. Door zelf ook te blijven groeien en te leren, verdiepen zij hun professionele vaardigheden en houding. Door zich bewust te zijn van hun eigen leerproces zijn zij in staat elkaar te begrijpen en te ondersteunen. - 5.4 Oudercontacten Er is regelmatig contact met de ouders, bijvoorbeeld tijdens breng– of haalmomenten en tijdens de 10-minutengesprekken. Kinderopvang Baarn steekt veel energie in contacten tussen pedagogisch medewerkers en ouders. Wij zijn van mening dat goed overleg tussen ouders en pedagogisch medewerkers van wezenlijk belang is voor het welzijn van het kind. Wij motiveren en stimuleren de pedagogisch medewerkers hierin expliciet. Middels (digitale) nieuwsbrieven en gesprekken nodigen we ouders ook nadrukkelijk uit contact met ons op te nemen bij vragen en opmerkingen. Ook vragen we ouders de pedagogisch medewerkers op de hoogte te houden van veranderingen die effect hebben op het kind, zoals b.v. het overlijden van een huisdier of veranderingen in de gezinssituatie . 6. Externe contacten Kinderopvang Baarn wil de kinderen die worden opgevangen zo optimaal mogelijk begeleiden. Om de kwaliteit van zorg voor onze kinderen op een hoog niveau te houden of te verbeteren werken wij ook samen met derden. Soms omdat we allemaal de zorg voor hetzelfde kind hebben, soms om advies in te winnen bij andere professionals over hoe we ons eigen handelen kunnen verbeteren. Hieronder staat beschreven met welke partijen wij op structurele basis samenwerken en wat die samenwerking inhoudt. Daarnaast komt het in individuele gevallen voor dat we contact hebben met een externe partij die bij één van onze kinderen betrokken is. Bijvoorbeeld met een logopedist waar een kind naartoe gaat en die ons kan vertellen waar we op moeten letten in het contact met dit kind. Deze partijen staan hieronder niet beschreven. - 6.1 Onderwijs Er is intensief contact met de basisscholen in Baarn. Op verschillende manieren wordt samengewerkt tussen onderwijs en kinderopvang: Kinderopvang Baarn maakt gebruik van een overdrachtsformulier voor de basisschool. Wanneer een kind 4 jaar wordt, wordt dit uitgebreide observatieformulier, uiteraard alleen wanneer ouders hier toestemming voor geven, opgestuurd naar de school waar het kind is aangemeld. Bij vragen neemt de school contact op met de vestiging waar het kind vandaan komt. In voorkomende gevallen is er een zogenaamde warme overdracht, waarbij de nieuwe leerkracht, de ouders en de vaste pedagogisch medewerker van het kind al voor de start op de basisschool de behoeften van het kind doorspreken. Daarnaast worden tussen onderwijs en kinderopvang afspraken gemaakt over de doorgaande lijn tussen kinderopvang en school wanneer er sprake is van zorg. De diverse verantwoordelijkheden van zowel kinderopvang als school worden duidelijk in kaart gebracht en bekeken wordt wat de beste aanpak is om de overgang van KDV naar school zo soepel mogelijk te laten verlopen. Na de start op de basisschool koppelt de school informatie over hoe het met het kind op school gaat terug naar het KDV, zodat duidelijk wordt of KDV e.e.a. goed heeft gezien en aangepakt. In individuele gevallen is er contact over een kind tussen school en buitenschoolse opvang (BSO). De zorg die er is wordt gedeeld en er wordt gestreefd naar een
8
eenduidige aanpak, zodat het kind niet in verwarring raakt. Uiteraard worden in alle bovengenoemde situaties de ouders op de hoogte gesteld van de contacten tussen school en kinderopvang. Kinderopvang Baarn neemt deel aan de werkgroep Passend Onderwijs Baarn (POB). In deze werkgroep wordt o.a. gekeken naar de doorgaande lijn tussen kinderopvang en onderwijs, zodat de voorwaarden voor passend onderwijs zo optimaal mogelijk zijn. Kinderopvang Baarn zoekt ook het contact met het onderwijs in het aanbieden van faciliteiten waar het onderwijs gebruik van kan maken. Zo zijn de ateliers van vestiging de Kleine Stad een aantal keren ingezet om onder schooltijd schoolklassen te ontvangen en een programma te bieden. Gekeken wordt of deze contacten in de toekomst uitgebreid kunnen worden. - 6.2 Brede School Met basisschool de Uitkijck heeft Kinderopvang Baarn een speciale band, want kinderopvang en school vormen samen met de peuterspeelzaal van Versa Welzijn een zogenaamde Brede School. Er is binnen deze Brede School bijvoorbeeld contact over gemeenschappelijke zorgkinderen en over een gezamenlijk (onderwijs)programma dat geboden kan worden. - 6.3 Casusoverleg Kinderopvang Baarn neemt deel aan het casusoverleg 0-12 jarigen in Baarn. In dit overleg zijn veel verschillende partijen betrokken die met jeugd in Baarn te maken hebben, zoals onderwijs, hulpverlening, politie en leerplicht. Kinderen waar zorg over bestaat worden in dit overleg (anoniem) besproken, zodat de zorg rondom een kind door alle betrokken partijen geoptimaliseerd kan worden - 6.4 Verwijsindex Kinderopvang Baarn is aangesloten bij de Landelijke Verwijsindex Risicojongeren (VIR). Dit is een landelijk digitaal systeem, waarin iedereen die met jongeren tot 23 jaar te maken heeft een melding kan doen als er sprake is van (ernstige) problematiek. De medewerkers van de afdeling Pedagogiek zijn bevoegd om een signaal in dit systeem te zetten. Een dergelijk signaal kan de verschillende partijen die bij een kind betrokken zijn bij elkaar brengen. Uiteraard heeft het de voorkeur van Kinderopvang Baarn om geen gebruik te maken van dit systeem, maar door een goede samenwerking met ouders de juiste zorg te bieden aan het kind. De verwijsindex kan hierbij wel een hulpmiddel zijn, maar uiteraard zullen ouders altijd op de hoogte gebracht worden als een signaal wordt afgegeven aan het systeem. - 6.5 Gemeente Baarn De gemeente Baarn neemt deel aan diverse overleggen waar ook Kinderopvang Baarn bij betrokken is. Daarnaast is er direct contact tussen gemeente en Kinderopvang Baarn bij de totstandkoming van het gemeentelijk jeugdbeleid: de gemeente en alle betrokkenen bij het jeugdwerk in Baarn werken hierin samen. - 6.6 Centrum voor Jeugd en Gezin In het CJG zijn diverse partijen waar Kinderopvang Baarn mee samenwerkt ondergebracht. Er is een nauwe samenwerking met het consultatiebureau: zorg over gemeenschappelijke kinderen wordt gedeeld. Ook zijn er contacten met de schoolarts en het maatschappelijk werk, regelmatig worden deze partijen om advies gevraagd door Kinderopvang Baarn
9
- 6.7 Versa Welzijn Kinderopvang Baarn werkt samen met de peuterspeelzalen in Baarn, ondergebracht bij Versa Welzijn. Eind 2010 is een gezamenlijk formulier ontwikkeld dat gebruikt wordt als overdrachtsformulier bij de overgang van KDV/peuterspeelzaal naar basisschool
10
