Patiënteninformatie
Hartfalen
Inhoud Inleiding .................................................................................................. 3 Informatie over het ziektebeeld: hartfalen................................................ 3 Wat is hartfalen?.................................................................................. 3 Wat zijn de symptomen? ..................................................................... 4 Wat zijn de oorzaken? ......................................................................... 5 Behandeling van hartfalen....................................................................... 5 Medicatie ............................................................................................. 5 Hartoperatie......................................................................................... 5 Hartrevalidatie ..................................................................................... 6 Pacemaker .......................................................................................... 6 Harttransplantatie ................................................................................ 6 Tips en adviezen ..................................................................................... 6 Hoe leven met hartfalen?..................................................................... 6 Tot slot .................................................................................................... 7 Wie contacteren bij vragen of problemen? .............................................. 7
Versie: 26/11/2013
Inleiding Deze brochure geeft u meer uitleg over hartfalen en hoe dit kan behandeld worden. Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen? Aarzel dan zeker niet om deze te stellen. Uw arts en verpleegkundigen zullen u graag meer uitleg geven. Gelieve deze brochure mee te brengen als u naar het ziekenhuis komt.
Informatie over het ziektebeeld: hartfalen Wat is hartfalen? Om hartfalen te kunnen begrijpen, is het goed te weten hoe het hart werkt. Het hart is een spier. Een holle spier, om iets preciezer te zijn. Eigenlijk heeft het hart een simpele functie: bloed door het lichaam pompen. Als het hart ontspant, vult het zich met bloed. Daarna trekt het hart zich samen en wordt het bloed het lichaam ingepompt. Hoe krachtiger de hartspier, hoe beter het bloed wordt rondgepompt. Bij iemand met een klassieke vorm van hartfalen is de pompkracht van het hart verzwakt waardoor het bloed moeilijker wordt rondgepompt (zogenaamd systolisch hartfalen). In sommige gevallen blijft de pompkracht voldoende, maar kan het hart niet goed ontspannen waardoor de druk in de hartkamers verhoogt. Dit geeft aanleiding tot gelijkaardige symptomen (zogenaamd diastolisch hartfalen).
Versie: 26/11/2013
Wat zijn de symptomen? De symptomen bij hartfalen ontstaan meestal geleidelijk. Wanneer de diagnose is gesteld, kan men vaak door terug te gaan in de tijd enkele symptomen herkennen waar men aanvankelijk geen aandacht aan schonk.
Kortademigheid Vermoeidheid bij inspanningen Moeilijk kunnen platliggen Prikkelhoest vooral bij platliggen Onverklaarde gewichtstoename Vage last in de bovenbuik, minder eetlust Dikke voeten Koude handen en voeten
Versie: 26/11/2013
Wat zijn de oorzaken? Meest voorkomende oorzaak in onze Westerse samenleving is een slechte doorbloeding van de kransslagaders. Hartfalen kan ontstaan na een hartinfarct waarbij een deel van de hartspier niet meer goed samentrekt. Andere oorzaken zijn: Kleplijden Onbehandelde hoge bloeddruk Genetische oorzaken (familiaal voorkomen) Toxisch (overmatig alcoholgebruik, bepaalde drugs, chemotherapeutica) Zeldzame oorzaken zoals sarcoïdose, ijzerstapeling, amyloïdose Idiopathisch (niet gekend)
Behandeling van hartfalen Medicatie De hoeksteen van de behandeling is medicatie. Enerzijds zijn er geneesmiddelen die inwerken op de hormonale veranderingen die optreden bij hartfalen en als doel hebben de pompfunctie van het hart te ondersteunen, anderzijds zijn er diuretica (vochtafdrijvers) die de symptomen van overtollig vocht (in de benen, op de longen…) verminderen. De meeste hartfalenpatiënten hebben aldus een lijst met verschillende geneesmiddelen. Meest voorkomende nevenwerkingen van deze medicijnen zijn: bloeddrukdaling, invloed op de nierfunctie en zouten (natrium en kalium).
Hartoperatie Soms kan een hartoperatie nodig zijn, bijvoorbeeld voor een klepherstel of een bypass (overbrugging).
Versie: 26/11/2013
Hartrevalidatie Hartrevalidatie is een bijkomende hoeksteen van de behandeling. Hierbij kunnen patiënten in groep maar volgens een individueel programma op een gecontroleerde manier fysieke activiteiten opbouwen. Dit gebeurt onder leiding van een team van kinesisten, een diëtiste, psychologe en een cardioloog. Het groepsgevoel is hier een sterke stimulans.
Pacemaker Voor sommige patiënten die onvoldoende beterschap hebben is een speciale resynchronisatie-pacemaker een optie, waarbij de asynchrone samentrekking van verschillende delen van de hartspier meer synchroon kan verlopen. Soms wordt een implanteerbare defibrillator voorgesteld als het risico op gevaarlijke ritmestoornissen hoog wordt ingeschat.
Harttransplantatie Voor een heel beperkt aantal patiënten is een doorverwijzing naar een centrum voor harttransplantatie een laatste optie.
Tips en adviezen Hoe leven met hartfalen? Hartfalen moet u beschouwen als een chronische aandoening. Door de verminderde pompkracht van het hart heeft het lichaam de neiging van vocht op te houden. Dit komt door allerlei hormonale veranderingen en activatie van een deel van het autonome zenuwstelsel. Vochtinname Een eerste belangrijke pijler is dus opletten met de vochtinname. Deze beperking verschilt individueel van patiënt tot patiënt. Gemiddeld bedraagt dit ongeveer anderhalve liter per dag en dit omvat niet alleen dranken maar ook soep, koffie, enzovoort. Teveel alcohol kan een negatieve invloed hebben op de pompkracht van het hart en een maximum van 1 glas wijn of bier per dag wordt voorgesteld.
Versie: 26/11/2013
Zoutinname Ook de zoutinname dient beperkt te worden. Een gemiddelde Belg heeft een zoutinname van 9 à 10 g per dag. Voor hartfalenpatiënten is het advies zoutarm te eten en andere kruiden dan zout te gebruiken bij het koken. Gewichtscontrole Verder is het zelf opvolgen van het gewicht van het grootste belang om een vochtopstapeling snel te kunnen detecteren. Dit is immers niet altijd van buitenaf zichtbaar. Wegen dient best steeds te gebeuren ’s ochtends zonder kleding en op dezelfde weegschaal. Een gewichtstoename van 2 kg of meer over een tijdspanne van 3 dagen is verdacht voor vochtopstapeling en in overleg met uw huisarts of cardioloog zal de dosis vochtafdrijvers eventueel verhoogd worden. Psychologische aspecten Hartfalen vergt een aanpassing van de levensstijl en hierbij hoort een aanvaardings- en verwerkingsproces. Dit kan voor sommige mensen moeilijk zijn. Erover praten met lotgenoten kan helpen. Een goed begrip van de ziekte en een nauwgezet volgen van voorschriften van medicatie en levensstijl kan vaak voor goede resultaten zorgen!
Tot slot Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen of opmerkingen, dan kunt u terecht bij uw behandelend arts. Wij hopen van harte dat deze brochure u meer duidelijkheid heeft geboden over hartfalen.
Wie contacteren bij vragen of problemen? Dienst cardiologie Campus Sint-Elisabeth Rubensstraat 166 2300 Turnhout Secretariaat cardiologie: 014 40 64 60
Versie: 26/11/2013
AZ Turnhout vzw www.azturnhout.be
[email protected]
Campus Sint-Jozef Steenweg op Merksplas 44 2300 Turnhout 014 44 41 11 Campus Sint-Elisabeth Rubensstraat 166 2300 Turnhout 014 40 60 11
V.U. : Jo Leysen medisch directeur AZ Turnhout vzw Steenweg op Merksplas 44 2300 Turnhout Versie: 26/11/2013
