Pastorale
Informatieblad voor de Bonifatiusparochie
Jaargang 10 - nummer 3
De Kerk, van God en van mensen
s
Onze kerk wordt bevolkt door mensen en niets menselijks is haar vreemd. Er gebeuren mooie en verschrikkelijke dingen in onze kerk en dat is van alle tijden. Dat is ons allemaal weer duidelijk gemaakt, de afgelopen tijd, en hoe graag hadden we dat anders gezien. U kent allemaal de berichten over misbruik, jonge mensen zijn beschadigd voor het leven, daar is geen enkel excuus voor. Er is sprake van een soort collectieve schaamte dat dit juist gebeurt in onze kerk die de boodschap predikt van Gods liefde en een menselijke samenleving. Er moet plaats zijn voor spijt en bezinning, en dat gebeurt gelukkig ook. Maar wat doet dit met ons, mensen die in die kerk staan? 9 Januari jl. nam kardinaal Danneels, een aimabel en wijs man, afscheid. Hij sprak inspirerende woorden over onze kerk ons over ons. Ik wil u daarin laten delen, want ik vond het een zeer inspirerende preek. Juist in deze tijd. Kardinaals Danneels spreekt: “Herders komen en gaan. Maar er is één Herder die blijft: Christus. Blijf kijken naar Hem. Blijf vertrouwen, ook nu de kerk in crisis is. Hij slaapt op de boeg van het schip van de kerk in de storm. En wij maar zeggen: “Doet het u niets, Heer, dat wij vergaan?” Maar we kennen het antwoord: “waarom zijn jullie bang geweest?” Ja, waarom zijn we bang. Het enige dat de Heer ons zal verwijten is dat we geen vertrouwen en geloof hadden. Dat we niet merkten en geloofden dat Hij daar was midden onder ons. Dat Hij daar was in de kleinsten en armsten onder ons en ons aankeek met hun ogen. Hij was ook daar in Zijn woord dat onophoudelijk klinkt in de liturgie. En in de gave van Zijn Lichaam en Bloed. Ja, daar méér, dieper en langer dan waar dan ook. Nog iets: ‘Hou van de Kerk’. Ik rochie a heb ze heel mijn leven van harte P gediend. Een bisschop is met de Kerk getrouwd. Daarom draagt hij ook een ring. Hou van de Kerk! Zeker, ze heeft haar rimpels, hoe kan het ook anders na 2000 jaar. Om de Kerk te zien zoals ze echt is – goddelijk en menselijk H tegelijk – heb je geloof nodig; . B iu onifat die scherpe blik die tot in de
April 2010
Ingrid van der Aart, pastoraal werkster diepte door kan dringen; die ziet wat niet te zien is. Want de Kerk bergt in zich een ondoorgrondelijk geheim. Ze heeft iets donkers en iets lichtend, zon en schaduw glijden beide over haar heen. En telkens we een fout in haar ontdekken, moeten we – na een moment van pijn – kunnen zeggen: ‘Maar misschien is die vlek op haar huid, eigenlijk de mijne, ze kleeft aan mijn huid.’ Ze is mijn moeder en alle moeders krijgen rimpels. Maar precies daarom zien we onze moeder steeds maar liever: Het is immers de mijne. Alles hebben we van de Kerk gekregen: de Schrift en de sacramenten, de hele pracht van de liturgie, de zorg van goede herders (want die zijn er ook, noot IvdA). Maria hebben we gekregen en al de heiligen en ontelbare broeders en zusters in hetzelfde geloof. Maar bovenal de liturgie. In de liturgie ligt de grootste kracht van de Kerk. Als liturgie mooi en biddend gevierd wordt, brengt ze de Kerk in beeld zoals die is: sober en groots tegelijk, goddelijk en menselijk. De liturgie is de sterkste vorm van evangelisatie waarover we beschikken. Niemand ontsnapt aan haar mysterieuze charme. Overigens zou het wel eens kunnen dat de liturgie, in de tijden die komen en de winter van de onverschilligheid, de voornaamste haard zal zijn waar we ons kunnen warmen aan het evangelie. Durf volop deel te nemen aan de cultuur om ons heen, haar wetenschap, kennis en vooruitgang, het eigentijdse denken. Onderscheid wat deugdelijk is en niet. Maar hoe kan men onderscheiden, als men niets kent, niets weet of wil weten? Nog iets: ontwikkel een gezond christelijk zelfbewustzijn. Dit is geen pretentie of hoogmoed: het is gewoon in de waarheid gaan staan. Hoe kan men ons volgen als we slechts schimmen zijn? Achter schaduwbeelden loopt niemand aan. Onze identiteit tonen en belijden – zonder complexen en zonder arrogantie. We zijn van Christus en van het evangelie. Onszelf durven te zijn. Het mag. Het moet zelfs. Maar we moeten de gave zoeken en vinden om, als we spreken, niet hooghartig, welwetend, of superieur te zijn. Spreken om te dienen, niet om te heersen. Spreken zoals Jezus sprak: ‘Hij voelde mee met de kudde’. ‘Ze lagen vervolg op pagina 3 1
DAG EN NACHT 070 309 7117 Voorheen Raateland / Greeve Uitvaartverzorging De oprichter van ons bedrijf is de heer Jan Raateland (1928 - 2004). Van 1969 tot 1993 combineerde hij het kosterschap met het verzorgen van uitvaarten. Na zijn pensionering in augustus 1993 werd zijn uitvaartonderneming samengevoegd met “Begrafenisonderneming Greeve”, waarna Raateland / Greeve Uitvaartverzorging - het huidige RGU UITVAARTZORG - ontstond. In april 1998 openden wij ons nieuwbouw uitvaartcentrum/ kantoor aan de Sammersweg 4 te Rijswijk. Het gebouw is ontworpen en gebouwd als uitvaartcentrum en voldoet aan alle hedendaagse eisen. Zo zijn de eigentijds ingerichte rouw- en ontvangkamers bijvoorbeeld voorzien van airconditioning. Het uitvaartcentrum is uitstekend bereikbaar met eigen en openbaar vervoer. Er is een ruim parkeer-terrein en HTM bus 23 stopt “voor de deur”. Er is optimale ruimte en privacy voor condoléancebezoeken en na de uitvaart kan men er samenkomen voor een tot in de puntjes verzorgde koffietafel of buffetmaaltijd. Indien gewenst kunnen wij de opbaring ook bij een collegauitvaartcentrum of in de woning verzorgen.
STIJLVOLLE UITVAARTZORG ONGEACHT WAAR MEN VERZEKERD IS *
VOORBESPREKINGEN - DEPOSITOFONDS VERZEKERINGEN Vraag vrijblijvend onze uitgebreide informatie-brochure aan
N(iek) J. van Dam Registeraccountant Oud-partner PricewaterhouseCoopers Financieel adviseur voor zaak en privé, zoals * Second opinions (overname, procedures ) * Oplossen geschillen(met adviseurs, familie, ) * Pensioenen * Selectie van een betrokken bank en adviseur(s) Bel: 070 - 3361613 of fax: 070 - 3360259 of Mail:
[email protected] Eerste afspraak zonder enige verplichting.
2
SAMMERSWEG 4, 2285 SB RIJSWIJK DAG EN NACHT 070 309 7117 e-mail:
[email protected] - internet: www.rgu.nl (* UZET verzekerden kunnen wij tot onze spijt niet van dienst zijn)
R.M. v.d. Horst
tt Glasreinigingsbedrijf
O.a.: Hogedruk- en kasonderhoudswerkzaamheden in de agrarische secctor, gevelreinigen, impregneren. W. Marissstraat 43, Rijswijk. tel.: 06-53363323, Fax: 070-3192342
vervolg van pagina 1 daar, als schapen zonder herder’ (Mt 9,36). Mede-voelen. Compassio dat is mede-lijden. Mensen graag zien zoals ze zijn, niet zoals wij het liever zouden hebben. Er is iets wat ons heel eigen is: vergeven en verzoening brengen tussen al die verschillende kleuren en rassen en talen van zone samenleving. Wie geeft is als iemand die een kind baart. Maar wie vergeeft, is als iemand die een dode opwekt. Kardinaal Danneels besluit: Als ik terugkijk op deze dertig jaar herderschap onder u, wat zeggen? Ik zie wat ik gedaan heb en wat ik niet deed.
Ik ken mijn slagen en mislukken, zie de benutte en de gemiste kansen, mijn gaven en gebreken, mijn goed en mijn kwaad. Wat zeggen? Dit. Misschien dit: wat de jonge pastoor uit de roman van Georges Bernanos ‘Journal d’un curé de campagne’ fluisterde net voor hij stierf: ‘Tout est grâce’. Alles is genade… Ja. ‘Alles is genade’. Dank God met mij. + Godfried Kardinaal DANNEELS, Aartsbisschop van Mechelen-Brussel. De Kerk, gemeenschap van God en van mensen. Ik wens en hoop dat mede door ons allen, onze Kerk meer en meer afspiegeling wordt van de gemeenschap zoals God die bedoeld heeft. Wij wensen u allemaal een zalig Pasen toe!
De vastenmaaltijd Afgelopen dinsdag, 9 maart, waren we met 86 mensen samengekomen in de zaal van de Nieuwe kerk voor de oecumenische vastenmaaltijd. Jongeren van de Bonifatiusparochie, de jongste vormselgroep, en jongeren van de Protestantse Gemeente maakten samen de maaltijd klaar, en dat bleek een niet geringe klus. Gelukkig waren er ouders die hielpen. Het menu bestond uit chili sin carne (zonder vlees) en verse fruitsalade toe. Kunt u zich voorstellen wat die jongeren aan vers fruit
geschild en gesneden hebben voor 86 mensen? Er werd verschrikkelijk hard gewerkt, gekookt, met tafels en stoelen gesjouwd, en het werd een heel gezellige avond met heerlijk eten. En met een geweldige opbrengst, want we haalden meer dan 600 euro op voor het jongerenprojekt in Condega dat wij steunen! Alle lof voor de jongeren en de helpende ouders, het was geweldig! En u, die er niet was, zien wij u volgend jaar ook? Ingrid van der Aart, pastoraal werkster
Maak je sterk voor ’n stoel in de kerk Een groep parochianen van de Benedictus en Bernadettekerk in Steenvoorde heeft het initiatief genomen om kerkgangers mee te laten betalen voor de zitplaatsen. Met als motto ‘Maak je sterk voor ’n stoel in de kerk’ zijn zij na afloop van de zondagviering op 28 februari een actie gestart voor de financiering van dit project. Voor de kerk, de dagkapel en de koffiezaal zijn in totaal 470 stoelen nodig. Het stoelenproject maakt onderdeel uit van de vernieuwbouw van de kerk. Op zondag 11 april zal Mgr. A.H. van Luyn sdb, het totaal vernieuwde kerkgebouw inwijden. Aan de binnenkant heeft de kerk een heuse gedaantewisseling ondergaan. Ook aan de buitenkant zijn
de resultaten van de verbouwing zichtbaar. De hoofdentree met een groot voorplein komt aan de Sir Winston Churchilllaan en de naastgelegen pastorie zal geheel verdwijnen. Tijdens, maar vooral voor de bouw heeft het bestuur van de Bonifatiusparochie, waarvan de Benedictus en Bernadettekerk deel uitmaakt, op tal van zaken moeten bezuinigen om binnen het beschikbare budget te blijven. Op het comfort en uitstraling van het kerkmeubilair heeft het bestuur niet willen beknibbelen. Tijdens gesprekken met parochianen bleek dat men gaarne bereid is € 150,00 te betalen voor een plek in de kerk. Het parochiebestuur heeft de spontane suggestie om je eigen zitplaats in de kerk te financieren graag overgenomen. Meer informatie over het stoelenproject is beschikbaar op het secretariaat van de Bonifatiusparochie, Van Vredenburchweg 67, 2282 SE Rijswijk. Tel. 070-3992416. Op dit adres kunt u ook de folder over het stoelenproject opvragen. In het B&B-gebied is de folder bij deze Pastorale gevoegd.
3
Is tevens mogelijk zonder verwijsbriefje; intake en behandelingen worden vergoed uit uw aanvullende verzekering. Een afspraak maken kan telefonisch, via onze site of u kunt langskomen.
+( (! (!!( (# !!( (+(!&!!( !!( ( !!(( ( ( ! ( & !! !! (( (!!+( ( (( !! ( !!( ( (!(!( !% (% ( ( * ( !! ( ! %% +( ( "( (!& !! ( % ( (& !! !! ( ( !! (% ( (( &! ( +( & ( ( (& (( !% ! ,( )(%! ( ( +( (
( (& !! !!(+(!&!!( (( ( !% ! ( ( ( ( ( ( ( !(0-(!!(! ( ( (6(4.-)**+ (( ( ( !% ( & &!!+( ( "(! ( %! ( (& ( ((( ((( !(!!( (# !!+( ( (+#+( !! !! ( ('*! ! ( # !!(.-)(/242( ( (!!( (-3-(5(02-(03(.4)(!$(-3-(5(02.(/.(14(
Praktijk voor FYSIOTHERAPIE
R. Koning r J. van Leeuwen Prinses Irenelaan 347 r 2285 GA Rijswijk r Telefoon: 070-393 76 17 www.fysiorijswijk.nl r email:
[email protected]
Jeu de boule vereniging A.B.A. Rijswijk nodigt u uit:
Kom langs & speel mee! Jeu de boule vereniging A.B.A. Rijswijk r Prinses Irene Sportpark Lupinepad 1 r 2585 LL Rijswijk r (070) 396 26 36 r www.abarijswijk.nl
4
Estafette-interview Wie bent U? Mijn naam is Henk Hoogkamer, thans 63 jaar en gehuwd met Emelia Hoogkamer-Hiele. Wij hebben nog één kind thuis wonen – Ruben van 18 jaar oud. Na vier jaren Arbeidsinspectie te Voorburg en 18 maanden militaire dienst bij de Landmacht, ben ik in 1971 gaan werken bij de Gemeente Delft. Aanvankelijk bij de afdeling Registratuur en de Archieven en na vier jaren tot op heden werkzaam op de afdeling Personeelszaken. Op personeelsgebied behaalde ik diverse diploma’s en getuigschriften en heb diverse functies bekleed: personeelsconsulent, medewerker Bijzondere Rechtspositie en tenslotte personeelsspecialist. Na 39 jaar werk voor de gemeente Delft ga ik per 1 april 2010 met prepensioen. In welke werkgroep bent U actief? Ik ben actief binnen verschillende (werk-)groepen. Al jaren ben ik lector, acoliet, zanger in het Gerardus Majella-koor en koster van de voormalige Majellakerk. Na de onttrekking aan de eredienst ga ik verder met het koor, als lector/acoliet in de Bonifatiuskerk en ik ga (tezamen met Ingrid) na 1 april a.s. uitvaartdiensten begeleiden als koster en wellicht als lector. De positieve en eventueel minder positieve ervaringen als vrijwilliger? Mijn ervaringen als kerkvrijwilliger zijn erg breed. Als 21-jarige ben ik gedurende een jaar een keer per week door pastoor Schoonebeek min of meer opgeleid in geloof, in de uitleg van de Heilige Schrift en de katholieke kerk. Een fantastische man, met schitterende preken in onze oude Majellakerk! Na een lange periode van yoga in combinatie met de uitleg en bewustwording van geestelijke aangelegenheden binnen het Soefisme, met boeken als Verruiming van Bewustzijn en Eenheid in Religieuze Idealen heb ik geleerd dieper te groeien in geloof en in de katholieke leer. Mede hierdoor ben ik goed instaat te functioneren als vrijwilliger in onze kerken zoals ik het graag wil doen. Ik doe het met een groot plezier en eerlijk gezegd kan ik er niet van buiten. Het voelt voor mij als een zegen, een doel in mijn leven. Binnen mijn taken in de kerk heb ik twee hele mooie ervaringen gehad. Ik ben namelijk in onze Majellakerk uit nood tweemaal voorgegaan in de vieringen, bij aanvang vanaf de woorddienst tot en met de preek. Het
gebuurde namelijk twee keer, dat bij de aanvang van de viering de pastoor nog niet was gearriveerd. De viering moest beginnen, de mensen zaten te wachten. Pastor Bruggeman (hij had zich in de aanvangstijd vergist) en pastor Van Veen (hij dacht dat hij geen dienst had) kwamen gelukkig na een paar telefoontjes op tijd om het tafelgebed en de Eucharistie te doen. Het was mij gelukt om de vieringen te redden en te preken zonder voorbereiding. Voor mij waren dat geweldige ervaringen, die na afloop van de vieringen leuke en spontane reacties van parochianen opleverden. Uitdaging voor de komende tijd? Mijn uitdaging voor de komende tijd is – vanzelfsprekend – doorgaan in de kerk en de vieringen, dat het zo mag zijn, met God’s Zegen. Het stokje gaat over naar Hans Speetjens, de dirigent van de koren van de Benedictus en Bernadettekerk.
5
Kapsalon J. Eijken Kerklaan 130, Rijswijk Telefoon: 399 96 33
Al 75 jaar voor al uw electra
Van den Belt Herenstraat 68 Rijswijk
Telefoon 070 - 390 26 73
Ta n d t e c h n i s c h l a b o r a t o r i u m M.L. Visser P. C . B o u t e n s l a a n 3 2 2283 GT Rijswijk Telefoon: 070 - 3932482 Kunstgebitten / Reparaties
R.K. Begraafplaats H. Bonifatius De R.K. begraafplaats H. Bonifatius is gelegen in Rijswijk achter de H. Bonifatiuskerk. Het is een parochieel kerkhof met een specifieke identiteit. Er is een fraaie natuur die met veel zorg in stand wordt gehouden.
Henri Dunantlaan 68 Rijswijk tel. 070 - 3948581 65+ 10% korting
6
De entree is tegenover de Frans Halskade 118. U kunt zich daar oriënteren door een bezoekje te brengen. Familiegraven en urngraven kunnen worden gereserveerd. Informatie en tarievenlijst kunt u verkrijgen bij de pastorie aan de Van Vredenburchweg nr. 67, 2282 SE Rijswijk. Telefoon: 070-3992416
Cursus bidden: april 2010 Nu binnenkort de vernieuwde Benedictus en Bernadettekerk heropend wordt, gaan er ook nieuwe dingen gebeuren. We hebben de paters Jezuïeten van het Stanislashuis in Delft met een medewerker uitgenodigd om een cursus BIDDEN te geven. Want bidden bestaat op vele wijzen, binnen en buiten de katholieke traditie, en welke vorm van gebed past het best bij ieder van ons? En hoe beoefen je die? Daar kunt u niet alleen kennis van nemen, maar dit ook ervaren. Dit is mogelijk op de zondagen 25 april, 2, 9 en 16 mei, aansluitend aan de viering. De bijeenkomsten bestaan uit een inleiding, concrete
oefening en een nagesprek, elk onderdeel een half uur. De onderwerpen zijn achtereenvolgens: Levensgebed Geleide meditatie Woord voor woordgebed en mantra Thema’s uit de Geestelijke Oefeningen. Concreet betekent dit dat de bijeenkomst begint om uiterlijk 11 uur, en duurt tot plm. 12.30 uur. We hopen dat veel mensen zich willen laten inspireren! Wilt u zich wel opgeven als u hieraan wilt deelnemen; tel.070-3992416 of
[email protected]
Informatiebijeenkomsten over Europese Jongerenontmoeting Taizé In maart en april worden door het hele land informatiebijeenkomsten gehouden over de Europese Jongerenontmoeting van Taizé, die van 28 december 2010 tot 1 januari 2011 in Rotterdam gehouden wordt. Bij deze ontmoetingen zijn ook een aantal broeders van de geloofsgemeenschap in Frankrijk aanwezig. De bijeenkomsten in maart worden in het hele land georganiseerd. In april zijn er nog bijeenkomsten in de regio Rotterdam. De bijeenkomsten zijn bedoeld om jongeren te enthousiasmeren voor het evenement waar naar verwachting 25.000 jongeren uit de hele wereld op af gaan komen. Daarnaast worden geloofsgemeenschappen in Rotterdam en omgeving opgeroepen een steentje bij te dragen aan de jongerenontmoeting, bijvoorbeeld door het zoeken naar gastgezinnen of door het houden van gebedsbijeenkomsten in de week van het evenement. De organisatie van de jongerenontmoeting is in handen
van de broeders van Taizé. Om de ontmoeting voor te bereiden is door de broeders een stuurgroep samengesteld met daarin vertegenwoordigers van de Katholieke Kerk en de Protestantse Kerk. Deze stuurgroep is bereikbaar via
[email protected]. Meer informatie is te vinden op www.taizeinnederland.nl. Daar zijn ook de gegevens van de informatiebijeenkomsten te vinden. De gemeenschap van Taizé (Frankrijk) telt een honderdtal broeders, katholiek en van verschillende protestantse richtingen, uit bijna dertig landen. Uit alle werelddelen komen jongeren massaal naar Taizé om deel te nemen aan de wekelijkse ontmoetingen. Een verblijf in Taizé is een mogelijkheid om naar gemeenschap met God te zoeken door het gemeenschappelijk gebed, het zingen, stilte en persoonlijke bezinning. Eén keer per jaar is er een grote jongerenontmoeting in een Europese stad.
Adventsactie Solidaridad Er is nogal wat commotie geweest over een geschil tussen de bisschoppen en de organisatie Solidaridad over de jaarlijkse adventsactie. Solidaridad stuurde ons een persbericht dat qua lengte minder geschikt is voor ons blad. Wie er kennis van wil nemen:
http://www.solidaridad.nl/nieuws/2010/02/10/solidaridadgeeft-mandaat-adventsactie-terug Voor niet-internetters is bij de redactie eventueel een kopie verkrijgbaar.
Pelgrimsdag Op zaterdag 24 april 2010 organiseert het Bisdom Rotterdam een diocesane inspiratiedag over pelgrimeren in de Josephkerk in Gouda met als thema ‘Pelgrimstocht der mensen’. U maakt kennis met allerlei vormen van bedevaarten en pelgrimages, eigen ervaringen uitwisselen en nieuwe ideeën opdoen. Er zijn workshops en er is een informatiemarkt. Er is
daarbij onder meer een pelgrimage per boot gepland naar Onze Lieve Vrouw van Waddinxveen en te voet naar Maria ter Weghe in Haastrecht. Er zijn ook fietstochten naar de Reeuwijkse Plassen, met stops voor bezinning op markante punten. Voor de kinderen wordt een apart programma georganiseerd. De kosten voor deelname zijn 15 euro voor volwassenen. Aanmelden kan via www.bisdomrotterdam.nl 7
Van de bestuurstafel Op woensdag 10 maart j.l. vond alweer de derde bestuursvergadering van dit jaar plaats. De vergadering duurde iets langer dan gebruikelijk, maar gelukkig om een positieve absis. Misschien lukt het om nog voor het einde van het reden, namelijk de voortgang van de bouwwerkzaam- jaar het schilderwerk te laten beginnen. In de afgelopen heden van de Benedictus en Bernadettekerk. Deze winter liet de verwarming van de Bonifatiuskerk ons naderen langzaam maar zeker een eindpunt. De binnen- enkele malen in de steek. Herstel was mogelijk maar niet zijde van het gebouw is vrijwel klaar zodat de inrichtings- nadat de monteur onderdelen uit het buitenland had laten werkzaamheden inmiddels een aanvang hebben genomen. overkomen. De verwarming dateert van 1985 en lijkt nu Vlak voor aanvang van de bestuursvergadering kwam het toch wel echt binnen afzienbare tijd aan vervanging toe bericht dat het nieuwe liturgische meubilair gereed is te zijn. Dat zal forse kosten met zich mee gaan brengen. voor plaatsing in de kerk, behoudens de keuze voor de In de vorige Pastorale hebben we al bericht dat er een afwerking van het hout. Dit meubilair is vervaardigd van potentiële koper is voor de Jeroenkerk. Het is een ander de oude kerkbanken (prachtig massief mahoniehout!). kerkgenootschap. We wachten nog steeds op toestemming De onlangs begonnen stoelenactie heeft geleid tot veel van het bisdom voor de verkoop. Inmiddels is begonnen enthousiaste reacties. Op de vergaderdatum waren er het gebouw leeg te ruimen. Het altaar is al overgebracht maar liefst 55 stoelen ‘gekocht’. Met de herinrichting van naar de Benedictus en Bernadettekerk. Over de kerkzaal het voorplein wil het iets minder snel vlotten. Nog steeds van de Gerardus Majellakerk is nog steeds geen duideheeft de Gemeente Rijswijk niet het ‘sein’ op groen gezet’ lijkheid van de zijde van Staedion. Nu de sluiting van de ofschoon de belangrijkste hobbels als financiering en Gerardus Majellakerk en de Jeroenkerk weer enige tijd inrichtingsplan zijn genomen. Het werk aan de klokken- achter ons ligt, is het erg fijn om te zien dat veel toren is inmiddels wel in volle gang. Zonder uurwerk ziet kerkgangers van beide gemeenschappen hun weg naar de de toren er nu wel kaal uit. Een aandachtspunt blijft de beide andere kerken van onze parochie hebben gevonden. noodzaak voor een beheerder van het pand. We Het bestuur wil een aparte dank-je-wel bijeenkomst verwachten dat het gebouw intensief zal worden gebruikt. organiseren voor de mensen die zich jarenlang als vrijwilGelukkig zijn er vele vrijwilligers actief maar een vast liger hebben ingezet voor de Gerardus Majellakerk en de gezicht zal daarnaast noodzakelijk zijn. Jeroenkerk. Op 2 maart bezochten onze bisschop en zijn econoom de In de vorige Pastorale berichtten wij ook over het vernieuwde Benedictus en Bernadettekerk. Zij waren erg Samenwerking Geboden. Sindsdien vonden er geen te spreken over het resultaat. Voor eind maart hebben wij nieuwe ontwikkelingen plaats. Er zal eerst overleg plaatsde burgemeester van Rijswijk uitgenodigd voor een vinden tussen het bisdom en de pastores van onze bezichtiging. Naast de liturgische invulling hopen wij dat parochie en van de parochies Trinitas en St. Maarten. het gebouw ook in de Rijswijkse samenleving een goede Daarna zijn de besturen weer aan zet. functie kan gaan vervullen. Pastoor Van Deelen meldde dat vanaf 11 april het gewone De heropening van de Benedictus en Bernadettekerk vieringenprogramma in de Benedictus en Bernadettekerk vindt plaats op zondag 11 april. Een flink deel van de weer van start zal kunnen gaan. Dat wil zeggen dat de vergadertijd was nodig voor het openingsprogramma. In weekvieringen opnieuw beginnen en dat de viering op de eerste plaats is het een feest voor de parochianen. Om zaterdagavond weer om en om gehouden gaat worden: op half tien is de heropeningsviering waarin onze bisschop de 1e en 3e zaterdag van de maand in de Benedictus en het nieuwe altaar zal wijden. Daarna is iedereen die het Bernadettekerk, 2e en 4e in de Bonifatiuskerk. Zorgelijk gebouw wil komen bekijken van harte welkom. Hiervoor is wel dat het bezoek op zaterdag sterk afneemt, in tegenzullen wij alle Rijswijkers uitnodigen via de plaatselijke stelling tot op de zondagen. pers. Er zal koffie zijn met wat lekkers en wij zullen het Verder vertelde de pastoor dat op zaterdag 6 maart de glas heffen op het prachtige resultaat en een goede gemeenschappelijke huwelijksvoorbereiding is gehouden. toekomst. Dit is een gezamenlijk project met de Trinitas- en Sint Uiteraard kwamen ook andere bouwzaken ter sprake. De Maartenparochies. Vijf bruidsparen uit Leidschendam, Vrienden van de Bonifatius zijn hard op weg naar het Voorburg, Rijswijk en Den Haag namen in onze Lucaszaal streefbedrag dat nodig is voor de beschildering van de deel aan een geanimeerde dag.
Vervoer naar de kerk Voor vervoer naar de kerk gelieve u te bellen: Voor de Bonifatiuskerk met het parochiesecretariaat (070-3992416)
8
Voor de Benedictus en Bernadettekerk met Theo van Paassen (0174-292957)
Maaltijdprojecten
1e woensdag
Benedictus en Bernadettekerk Op de eerste, tweede en vierde woensdag van elke maand bent u in de gelegenheid om aan te schuiven voor een maaltijd in de parochiezaal van de Benedictus en Bernadettekerk. Kom en overtuig u! Kosten € 5,- p.p. incl. koffie of thee, wijn € 0,70. Opgave via de volgende telefoonnummers uiterlijk de maandag ervoor:
2e woensdag 4e woensdag
Franciscaanse Pinkstervoettocht 2010 ARBEID: mag het iets meer zijn? Wij nodigen u van harte uit om deel te nemen aan de Franciscaanse Pinkstervoettocht 2010. Dit is een mooie gelegenheid om op een ongedwongen en actieve wijze kennis te maken met de Franciscaanse Beweging. Deze 41 tocht vindt plaats van vrijdagavond 21 mei tot maandagmiddag 24 mei. Thema is: ‘ARBEID: mag het iets meer zijn?’ Hierover gaan we dit jaar met elkaar in gesprek. We vieren met Pinksteren in een aanstekelijke sfeer het feest van het bezielde ‘gaande zijn’. Voettocht is samen onderweg zijn; het is samen vieren, dansen, praten, eten, is in openheid elkaar ontmoeten. Dit jaar overnachten we in het Stayokay hostel in Elst, Utrecht. Van hieruit maken we dagtochten van circa 16 kilometer, ofwel 8 kilometer voor wie minder willen of kunnen lopen. Er is een avondprogramma met workshops en gezelligheid. Elke dag begint met een wegzending in de kapel. De voettocht is bedoeld voor iedereen van jong tot oud. Voor de jeugd zijn er een kinder- en een tienergroep. Tevens is er een groep voor jongvolwassenen (16+). Indien nodig worden ouders ingeschakeld om een dagdeel te helpen bij het begeleiden van de kinderen. Eenvoud, aandacht en vreugde zijn kernwoorden tijdens deze tocht, met gezamenlijke verantwoordelijkheid en taakverdeling.
3905727 of 3999768 of 3254302 tussen 17.00 en 20.00 uur 3935673 tussen 18.00 en 20.00 uur 3905727 of 3999768 of 3254302
De Nieuwe Kerk, Steenvoordelaan 364 Ook hier bent u welkom voor een maaltijd en wel op donderdag 8 en 22 april. Aanvang 17.30 uur; inlopen vanaf 16.30 uur. Prijs € 5,00 inclusief een drankje, koffie en thee. Opgeven de maandag ervóór tussen 17.00 en 19.00 uur bij fam. Van Kassel (3938810). B.g.g. fam. Rog (3940145).
Verdere informatie en opgave bij: Dienstencentrum Franciscaanse Beweging, Van der Does de Willeboissingel 11, 5211 CA Den Bosch. Email:
[email protected]. Of telefonisch: 073 – 6131340 U kunt ook een aanmeldingsformulier invullen op http://www.franciscaansebeweging.nl
Ziet u toekomst in de jeugd van tegenwoordig? Jeugdformaat wil meer jeugdigen opvangen in gezinnen. Voor jeugdigen met een complexe problematiek zijn wij op zoek naar gezinnen waar intensieve en deskundige hulp geboden kan worden. Bent u bereid een kind een kans te geven op een mooie toekomst? Heeft u ruimte in huis om twee à drie kinderen op te nemen in uw gezin en bent u in het bezit van een relevant diploma (maatschappelijk werk/sociaal pedagogische hulpverlening)? Wij bieden begeleiding en ondersteuning waar nodig, we willen samen met u de jeugdige de kans bieden om op te groeien in een gezinssituatie, met als doel de jeugdige terug te laten keren naar het eigen gezin. Wij bieden een goed salaris en goede secundaire arbeidsvoorwaarden. Voor meer informatie kunt u kijken op onze website (www.jeugdformaat.nl). Helpt u mee?
Familieberichten Overleden: Uitvaart in Bonifatiuskerk Bertus Pecht Kees Frankenmolen Betsie Donicie Pia Midden - Verhaar Caroline Nuijen
86 jaar 88 jaar 93 jaar 92 jaar 41 jaar
Joop van Lith Marie van Vliet - van Ruijven Miep Brabander - Wessels Uitvaartplechtigheid op Eikelenburg Co Hogervorst - Brabander Trees Kruijdenberg Anna Rijnders - van Hoorn
78 jaar 92 jaar 81 jaar 83 jaar 79 jaar 82 jaar 9
5 !"
" ! !" # " !" 7 ) # $ " ! % & " ! ' &" '("" $ % & % ) $ " !" 7 ) *+ " !,- ( . / $ ' ( )
*
7 ) 1 - & + 0 !"
" !,- ( / , * !"
'("" + $
& + 1
"
2
& *
-.
*
/
(0 .
!"
0 % -8 6 " 6 1 - & " ' " !,. /
$ 2
& 3 2 + 2
& *
) )
" !,- ( /6 ))
$ '
& , ' & *
0 4
&
!"
0 % 1 - & , / + !"
% , / !"
$ " ! "
#$% & #$' & (
%) (
')
!
-
&" / ' ++ -, / ' + 39 "1% &-, / ' + 3- %" -, / ! + 39 " - ) / 3- %" ( - 7
/ 8 9 8 3 3- %" ( + 39 " ( ++ : %; &,& : %; 1 /
)
4 "5 0& 63 % *# "5 ' 6 " * "5 2 0 6 10
Communiefoto gezocht In 1973 deed Jolande Nooteboom haar eerste communie in de Bonifatiuskerk. Zij zat destijds op de Mariaschool. Het was gebruikelijk dat slechts één of twee ouders tijdens de plechtigheid foto’s maakten. Omdat Jolande geen enkele foto heeft van die plechtigheid is zij op zoek naar degene die in 1973 bij de Eerste H.Communie foto’s
heeft gemaakt. Als u toen foto’s heeft gemaakt, of weet wie dat heeft gedaan, of mogelijk zelf over foto’s van die gelegenheid beschikt, laat u dat dan s.v.p. even weten aan de redactie van Pastorale (via
[email protected] of het parochiesecretariaat 070-3992416).
Vieringen in Woon- en zorgcentra (onder voorbehoud) Woon- en zorgcentrum Vredenburch Dinsdag 9:30 Viering in de “kleine kapel” Vrijdag 16:30 Viering in de multifunctionele ruimte Woon- en zorgcentrum Steenvoorde Zondag 10:30 2e zondag van de maand: Communieviering, 4e zondag: Eucharistieviering 1e en 3e zondag van de maand protestantse eredienst
Huize Westhoff Op de 1e en 3e zondag van de maand RK eredienst om 11.00 uur Kruisweg in Steenvoorde Op Goede Vrijdag 2 april is er om 10.30 uur in zorgcentrum Steenvoorde een kruiswegviering met als thema: “De kruisweg samen bidden”. Hierin zal voorgaan mw. H.Smeele.
Koffiegroep Benedictus en Bernadettekerk Hierbij nodig ik alle leden van onze koffiegroep uit voor de eerste vergadering in onze nieuwe vergaderzaal. Vrijdag 16 april om 14.00 uur zou ik jullie graag weer
ontvangen. Graag tot ziens dus. Ria Herremans
Liturgie ter plaatse een inspiratie-, leer- en werkdag Op zaterdag 17 april wordt er in de Grote Kerk van ’s-Hertogenbosch (Kerkstraat 20) een inspiratie-, leer- en werkdag gehouden onder de titel ‘Liturgie ter plaatse’. In de ochtend zijn er lezingen van Gerard Rouwhorst en Huub Oosterhuis. Na de lunch kan er gekozen worden tussen vier workshops. Ook is er ruim aandacht voor verbeelding en zang. ‘Liturgie ter plaatse’ wil geloofsgemeenschappen bewust maken van hun eigen verantwoordelijkheid voor de liturgie ter plekke en wordt georganiseerd door de redactie van het tijdschrift VIEREN van Uitgeverij Abdij van Berne, de Stichting Leerhuis & Liturgie, de Werkgroep
voor Liturgie Heeswijk, de Stichting Midden onder U en Uitgeverij Gooi&Sticht. Deelname kost € 20,-. Doel van deze dag is om geloofsgemeenschappen bewust te maken van hun verantwoordelijkheid voor de liturgie ter plaatse; het stimuleren dat dit besef van verantwoordelijkheid toeneemt en er voor zorgen dat de plaatselijke gemeenschap leert onderscheiden tussen wat ‘goed’ en ‘niet goed’ is. De dag richt zich vooral op hen die verantwoordelijk zijn voor liturgie, de liturgiemakers: voorgangers, leden van liturgische werkgroepen, leden van koren, parochianen en gemeenteleden. Meer informatie: www.wlh.nl
11
Bespiegelingen over de kerksluitingen (3) Het is -op het moment dat ik dit schrijf- alweer een aantal weken na het sluiten van beide kerken. En, zoals beloofd in het vorige nummer, besteed ik deze keer extra aandacht aan... het Gerardus Majellakoor. En natuurlijk voeg ik weer, zoals jullie intussen al van me gewend zijn, een paar sfeerfoto’s bij van het koor. Ze zijn genomen tijdens en na de sluitingsviering van de Gerardus Majellakerk. Het koor zong in het verleden echt in élke zondagsviering in de Gerardus Majellakerk. Het is voor de koorleden dus een hele verandering: niet alleen wat betreft locatie, maar ook wat betreft ritme! Van elke week gaat de frequentie naar ongeveer eens per maand. Een van de koorleden, meneer Koot, vertelt dat het best wennen is om op andere weken gewoon als kerkganger in de kerk te zitten: ‘soms moet je echt de neiging even onderdrukken om niet op te staan...op de momenten waarop het koor dat hoort te doen!’ Daarbij vult zijn vrouw aan dat het ook best lekker is om niet elke zondag te ‘moeten’. Het geeft tijd en een beetje rust. Al zie ik haar ook nadenken, ze merkt lachend op, dat ze bijna niet de tijd gehad heeft om het te missen. De betrokkenheid is er natuurlijk wel, maar doordat de frequentie van het zingen nu wat minder wordt, voelt de band nu nog wat losser. En ja, doordat de locatie anders is én er minder vaak een mis gezongen wordt, hebben de koorrepetities natuurlijk ook een verandering ondergaan. Opgestapelde stoelen Omdat de kapel in Wenckebach nog niet meteen gesloopt blijkt te worden, is er in eerste instantie -vlak na de sluitingeen dappere poging ondernomen om nog te repeteren in de voormalige kerk. Het bleek echter toch niet erg gezellig: de opeengestapelde stoelen in de kerk boden een wat trieste aanblik. Dus och, daarna is het keukentje ook maar ontmanteld, en is met vereende krachten gewerkt om alles over te brengen naar een nieuwe plek. Nu wordt er dan eens per twee weken gerepeteerd in de Lucaszaal van de Bonifatiuskerk. Ja, en het bevalt best prima hoor ik! Wat het meeste gemist wordt, is het contact met de mensen. En dat is een belangrijk punt! Doordat er in de
12
Gerardus Majellakerk altijd koffie was na de viering, wordt de koffie bij het eerste optreden in de Bonifatiuskerk op 21 februari dan ook meteen gemist. Daarbij hielp de verwarming ook niet mee: Rietje heeft wel drie keer moeten weglopen uit de viering om de ‘storingsmelding’ van de apparatuur af te halen. Maar de volgende keer als jullie -het Gerardus Majellakoor- er weer zijn, zal er vast koffie zijn... de roep is luid en duidelijk gehoord! Extra leuk is dat ik voor mijn stukje de kans krijg om ook met Ben van Oosten en zijn vrouw Margaret te praten. Ik heb natuurlijk al veel van ze gehoord, en het intrigeert dan ook waarom zij – met hun kwaliteiten- ‘gewoon’ in dat kleine kerkje in Laakkwartier bleven...al die jaren. Van Ben hoor ik dat hij al sinds 1973 organist in de Gerarduskerk was. In het begin kwam hij -op zijn 18e!- drie maanden op proef, en ja, die ‘op proef’... werd dus maar mooi bijna 37 jaar! In het begin was er nog een aparte dirigent, maar na een paar jaar nam Ben die taak ook op zich: hij is dus naast de organist ook altijd de koordirigent geweest. Nieuwsgierig vraag ik hoe het toch gekomen is: zo’n grote naam op een klein orgel in een klein kerkgebouw. Toen de grote Gerarduskerk ging sluiten was het dan misschien niet meer ‘logisch’ dat Ben zou blijven spelen op het orgel. Maar, zo zegt hij ‘Ik kon de mensen niet in de steek laten’. En, ja ik zie wat hij bedoelt, het zit ’m écht in de band, de band die hij heeft met de koorleden. Die band, die kon hij niet breken. Hij en zijn vrouw zijn gebleven, eerst met het idee enkel te blijven tijdens de ‘overbruggingstijd’ tussen de grote Gerarduskerk en de nieuwe kerk, maar zélfs toen de nieuwe kerk er kwam...bléven ze toch!
Hechte band en kwaliteit De band met het koor en de band tussen de koorleden onderling is zó goed...het is echt een hechte vriendenclub. De koorleden komen dan ook uit verschillende delen van Den Haag en omstreken. Sommigen zijn geboren en getogen in Laakkwartier en later -ondanks dat ze naar elders verhuisd zijn- toch bij het koor gebleven. Anderen zijn via via bij het koor gekomen, en nooit meer weg gegaan. Er is namelijk maar weinig verloop van koorleden. Het koor was vroeger wel groter, maar eigenlijk vallen er enkel leden af door overlijden. Waar ik erg mee moet glimlachen is dat bij iedereen die ik spreek ook de spelletjesavond boven komt. Het koor heeft namelijk eens per jaar een echte spelletjesavond... met erwtensoep! En ja, ondanks het vriendenclub-karakter is het ook een koor van hoge kwaliteit. Daarbij komt volgens Ben dat het koor altijd al een goede naam had met goede dirigenten. Nog bij de sluitingsviering noemde de vroegere deken Banning het koor ‘de muzikale parel van Den Haag’: leuk om te weten voor jullie als koor, niet? Kleinste en grootste kerk in Den Haag Naast organist in de Gerardus Majellakerk is Ben ook organist van de Grote Kerk in Den Haag. Deze kerk is niet meer in gebruik als kerk, maar Ben heeft hier meer een concerterende functie. Hij is in feite curator van het orgel. Een prachtig verhaal natuurlijk, als mensen hem vroegen waar hij op zondag bij de viering speelde: ja, in een kerk in Den Haag, en dan had hij het wel mooi over die kleine Gerardus Majellakerk! Wat ik me afvroeg is natuurlijk hoe hij dit nu kan combineren. Hoe kan iemand met een zo internationale agenda zich nu élke zondag bij zijn koor voegen? Ik zie een glimlach, élke zondag was natuurlijk niet mogelijk, maar toch, Margaret herinnert zich verschillende ‘handige’ combinaties (en ik gok best ook wat minder handige!). Zo vertelt ze van ritjes op zaterdagnacht: nog snel ’s nachts
terugrijden uit Duitsland om dan toch ‘gewoon’ op zondagochtend in de Gerardus Majellakerk te kunnen zijn. Maar inderdaad: het kwam natuurlijk voor dat Ben op de ene dag op het piepkleine orgel speelde en de dag erop op maandag bijvoorbeeld in de Notre Dame. Ik denk dat jullie Ben het gevoel hebben gegeven blij te zijn als hij er was. En dat heeft veel losgemaakt! Op nieuwjaarsdag heeft het koor nog de mis gezongen in de Bonifatiuskerk: Margaret vertelt hoezeer ze toen nog het gevoel had ‘te gast’ te zijn. Nu ze op 21 februari voor de eerste keer tijdens de zondagse mis in de Bonifatius hebben gezongen, merkt ze dat het al meer voelt als ook een beetje ‘hun kerk’. Er waren ook veel vertrouwde mensen in de kerk: veel mensen van de Gerardus Majellakerk waren speciaal gekomen! Een bewogen tijd! Veel veranderingen! Voor jullie allemaal: en dan bedoel ik dus niet alleen voor het koor, en zelfs niet alleen voor de Gerardus Majellagemeenschap en de Jeroengemeenschap, maar eigenlijk ook voor álle parochianen: ja jullie allemaal! Oók de mensen in de kerken die overgebleven zijn. Juist jullie ook! Daarnaast – en velen van jullie weten het wellicht al- is het ook een tijd van verandering voor mij. Het is bijna maart en het afrondende gesprek met Ingrid en de begeleidster van mijn studie zit er alweer op, maar... ik ben nog niet helemaal weg! Want ook al zit het formele deel van mijn stage er al op: zo snel ben ik nog niet weg te slaan uit jullie midden! Na dit stukje volgt er zelfs nóg een heus voorpagina-artikel in het juni-nummer van Pastorale. Dit zal gaan over jullie allemaal: hoe kijken jullie als gehele parochie eigenlijk terug op de sluitingen, hoe voelde het eigenlijk aan de ‘ontvangende’ kant: hoe voelde het voor de mensen in de Bonifatius en de Benedictus en Bernadettekerk? Maar ik ben ook vooral benieuwd hoe het voelt voor de mensen uit de Gerardus Majellakerk en de mensen uit de Jeroenkerk! Zal het tegen die tijd al wat meevallen? Dat stuk is dan toch wel écht bedoeld als afsluiting. Maar, voor de komende tijd heb ik dus nog een prima reden om nog eens gezellig in jullie midden plaats te nemen. Zomaar? Ja, een beetje zomaar, maar vooral ook: omdat ik me erg thuis voel bij jullie! En dat is voor mij zéker niet ‘zomaar’! Want in die hartelijkheid, dát is waar God voor mij ook is! 13
Parochiële
Doelstelling van de PCI is het verlenen van financiële en Caritas andere vormen van hulp aan mensen in de buurt die om Instelling wat voor reden dan ook in de problemen geraakt zijn. Het gaat dus bij onze PCI niet om giro 4063429 projecten ver weg, in ontwikt.n.v. kelingslanden. Daar zijn PCI H.Bonifatius andere organisaties voor. Het gaat ons om situaties vlak bij u en bij mij om de hoek. De PCI leert die kennen door wekelijkse bezoeken aan de Voedselbank. Daar komen mensen immers niet voor niets. Maar ook zijn er de contacten met het Maatschappelijk Werk van Florence. Om relatief kleine bedragen gaat het: - even die rekening betalen of voorschieten, waardoor een schuldhulpverleningstraject kan beginnen
- een nieuwe bril, die net buiten de al te krappe gezinsbegroting valt - een paar tweedehands meubelen voor een vluchtelingengezin - een voorschot op een uitkering die maar niet uit de administratieve molen wil komen Op deze manier hebben we de afgelopen maanden weer diverse mensen kunnen helpen. Op zondag 14 maart was de PCI-collecte. De opbrengst was nog niet exact bekend, maar leek veelbelovend, zeker na de wat magere opbrengst van de vorige collecte op 20 december. Dat kwam door de “kleine ijstijd” die op die dag begon met een enorm pak sneeuw, weet u nog? Voor wie de collecte heeft gemist: onze bankrekening is er ook nog! P.S.: de collecte bracht in totaal ongeveer € 1500,- op. Daarnaast kwam op de giro € 450,- binnen. Fantastisch!
Wie kan een kind zien lijden? Ieder kind heeft recht op een veilig en warm thuis. Helaas zijn er honderden kinderen in Den Haag en ook Rijswijk die lijden onder mishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik. De Diaconie en RK PCI zijn er om de meest kwetsbaren te helpen. Daarom is er vorig jaar voor gekozen om tijdens de Diaconale Dienst een inzameling te houden voor het jeugdhuis “Vliet en Burgh” in Voorburg, een jeugdhuis van het Leger des Heils waar jaarlijks zo’n 175 kinderen in de leeftijd van 0 tot 13 jaar tijdelijke een veilige opvangplek vinden. We zijn daar enkele keren op bezoek geweest en hebben met de leiding plannen gemaakt hoe we de opbrengst van de inzameling een goede bestemming konden geven waar de kinderen bij gebaat zijn. Daar is het “koffertjesproject” uit ontstaan. De kleinsten krijgen een koffertje en de iets oudere kinderen een leuke rugzak met spulletjes die echt van hen zelf zijn. We zijn de koffertjes en rugzakjes gaan brengen en iets van de warmte en betrokkenheid voor de kinderen gemerkt. Ik wil u graag even iets doorgeven uit de mail die wij van de hoofdleiding ontvingen: “De kinderen zijn trots op hun spulletjes en het is geweldig de kinderen ’s morgens met hun eigen rugzakje richting school te zien gaan. Een VWO-student die bij ons in het kader van een maatschappelijke stage werkt, heeft met veel plezier de rugzakjes gevuld. De rugzakken zijn gevuld met een tandenborstel, prachtige etui met vulling, een schetsboek en lunchtrommeltje. Iedere rugzak en koffertje zijn gelabeld met de naam van het kind. De koffertjes voor de jongste groep zijn gevuld met een knuffel, een notitieblokje en slofjes (de inhoud is verzorgd door een Voorburgse school en anderen). De kinderen 14
krijgen hun koffertje of rugzak mee als zij het jeugdhuis (tijdelijke crisisopvang) weer verlaten”. Ik vind het bijzonder en heel mooi dat we als Christenen samen een initiatief mogen starten en dat anderen zich daar weer bij aansluiten. Dit jaar heeft de Diaconie het initiatief voortgezet door met een financiële bijdrage nieuwe koffertjes en rugzakjes te kopen. Naast uw gebed is uw bijdrage is natuurlijk ook welkom en wordt besteed aan de kinderen die zo’n moeilijke start in het leven hebben. Het ligt in de bedoeling om u verderop in dit jaar ook te informeren over pleegzorg. Peter Driessen, PR en penningmeester Diaconie (ING rekening 121312 ten name van Diaconie Prot. Gemeente Rijswijk onder vermelding van “koffertjesproject”)
VAN BINNENUIT VAN BINNENUIT Aanbod van en kerken Gesprekken en bibliotheek ontmoetingen Naar buiten om de ander ontmoeten tussen hemel en te aarde. Een samenwerking de Naar binnen om jezelf van te ontmoeten protestantse en rooms-katholieke Samen worden we wijzer en lichter kerk binnenuit met de bibliotheek. Van je leven beleven Je geloven beleven
Agenda Doe mee! Wie je ook bent, gelovig of niet. Hier vind je de mogelijkheid tot ontmoeting en gesprek en tot nadenken over wat ieder mens bezighoudt: waarom leef ik? Waar ga ik heen? Waar kom ik vandaan? Als u mee wilt doen met een kring dan is het de bedoeling dat u zich opgeeft bij de gespreksleid(st)er of een ander adres dat u bij het aanbod vindt. Wacht u daarmee niet te lang. Als je een groep leidt is het prettig om te weten wie, en hoeveel mensen er komen. Iedereen is welkom!! En, hebt u soms geen folder (meer) voorjaar 2010, in de kerken en bij de bibliotheek kunt u er nog één meenemen. Ook op de website http://www. bonifatiusparochie.info/ is de folder te vinden. wo. 31 maart 20.00-22.00 uur Lezing: Muziek in de passietijd. Een samenwerking tussen de bibliotheek en de kerken. Henny Heikens, musicus en organist in de Oude Kerk zal deze lezing verzorgen. Hij zal een uitleg geven over de muziek die voor deze tijd is gecomponeerd. De voorbereidingstijd op Pasen, waarin christenen zich bezinnen op het lijden en de betekenis van Jezus Christus. Henny Heikens zal niet alleen vertellen over deze muziek. Waarschijnlijk zal hij met behulp van enkele zangers ook iets daarvan laten horen. Er zal dus sprake zijn van meer dan een lezing: Het belooft een boeiende avond te worden. Waar: Centrale Bibliotheek. Generaal Eisenhowerplein 101. Kosten: € 6,-. Kaarten zijn te koop bij de bibliotheek en bij boekhandel Paagman. Ook kaartverkoop aan de zaal, zolang de voorraad strekt. April: wo 7 en 28 10.00-11.30 uur. Bijbelstudiegroep in zorgcentrum Steenvoorde. In de activiteitenruimte op de eerste etage. Informatie: Gijs Fieret, e-mail: fam.fieret@ ziggo.nl of tel. 3946270. wo 7 en 28 14.00-16.00 uur. Bijbelstudiegroep voor iedereen. Plaats; Nieuwe Kerk. Informatie: Gijs Fieret, e-mail:
[email protected] of tel.3946270. do 8 10.00-12-00 uur. Meditatiegroep voor geoefenden. Plaats; Nieuwe Kerk. Informatie: Ds Susan Karreman, e-mail
[email protected] of tel. (tussen 18.00 en 19.00 uur) 079 3603787 of 06 46462356 do 8 20.00-21.30 uur. Literatuurkring. Plaats: Nieuwe Kerk. Informatie: Ds Susan Karreman e-mail ls.
[email protected] of tel.0793603787 (bij voorkeur tussen 18.00 en 19.00 uur). Mobiel: 06 46462356. ma 12 20.00-22.00 uur. Jongerencontactgroep ‘Sporen’. Gespreksavond. Een leuke groep jonge mensen, leeftijd vanaf ruim 20, waar je hartelijk welkom bent..Plaats: Nieuwe Kerk, Steenvoordelaan 364. Inlichtingen en opgave: tel. 393 0361 of e-mail:
[email protected]
di. 13 en 27 20.00-22.00 uur. Voor de verandering. Derde en vierde bijeenkomst. Sake Stoppels schreef een boek over vernieuwing in gemeente en parochie. Het gaat over veranderingsprocessen in geloofsgemeenschappen en hoe die in gang te zetten zijn. Overal hebben we te maken met verandering, maar hoe werkt dat in de kerk? Wat zijn remmende krachten en hoe ga je er mee om? Boeiend voor ieder die de kerk een warm hart toe draagt en zich soms zorgen maakt over de toekomst. Plaats: Oude Kerk, Herenstraat 62; Informatie ds. Arjen Cuperus, e-mail
[email protected] of tel: 3995556. Kosten: Het boek “Voor de verandering’’ van Sake Stoppels kost € 22.50. Het ISBN-nr is 978 90 239 2395 4 do 15 20.00-22.00 uur. Meditatiegroep voor geoefenden. Plaats; Het Kruispunt, Dr. H-J. van Mooklaan 33. Informatie: Ds Susan Karreman, e-mail ls.karreman@ planet.nl of tel. (tussen 18.00 en 19.00 uur) 079 3603787 of 06 46462356. vr. 16 10.00 uur Vrijdagmorgengesprek voor ouderen. Na de koffie om 10.30 uur start het kringgesprek van + 11.00 tot 12.00 uur. Om twaalf uur beginnen we met de lunch. Graag zelf brood meebrengen. Voor drinken wordt gezorgd. Waar: Nieuwe Kerk, Steenvoordelaan 364. Inlichtingen: Ds Meint C. Wind: tel. 393 0361 of e-mail:
[email protected] vr. 16 20.00-21-30 uur. Meditatieve viering in de Oude Kerk. Het koor in dit kerkgebouw leent zich bij uitstek voor sfeervolle vieringen in kleinere kring. Deze bijeenkomst is voor iedereen geschikt die zoekt naar stilte en bezieling. Informatie: ds Susan Karreman, e-mail: ls.karreman@ planet.nl of tel (tussen 18.00 en 19.00 uur) 079 3603787. Kosten: Er wordt gecollecteerd voor een goed doel. do. 22 20.00-22.00 uur Lezing: De ramen van Chagall. Een samenwerking tussen de bibliotheek en de kerken. De beroemde Joodse kunstschilder Chagall is niet alleen bekend geworden door zijn schilderijen maar ook door de gebrandschilderde ramen die hij vervaardigde. O.a. in kerken en kathedralen van Frankrijk zijn verschillende daarvan te bewonderen. Hierbij denken we aan de kathedralen van Metz en Reims. Het meest beroemd is hij geworden door de twaalf ramen die hij maakte voor de synagoge van het medisch centrum van de Hadassa universiteit van Jeruzalem. Kenmerkend voor al zijn ramen zijn de sprankelende kleuren en de sterke mate van symboliek. Pastor H.J.J. Koenen komt over de ramen van Chagall vertellen. Uiteraard zullen er bij deze lezing afbeeldingen van de ramen getoond worden. Waar: Centrale Bibliotheek. Generaal Eisenhowerplein 101. Kosten: € 6,-. Kaarten zijn te koop bij de bibliotheek en bij boekhandel Paagman. Ook kaartverkoop aan de zaal, zolang de voorraad strekt. vr 23 19.00 - 19.45 uur Oecumenisch avondgebed. Elke laatste vrijdag van de maand (dit keer de voorlaatste i.v.m. Koninginnedag) wordt nu weer in de (verbouwde) Benedictus en Bernadettekerk een oecumenisch meditatief avondgebed gehouden. Een inspiratiebron is het gebed en het werk van de oecumenische broederge15
meenschap van Taizé, in Frankrijk. Er komen wekelijks duizenden jongeren van over de hele wereld met allerlei christelijke achtergronden. De viering is eenvoudig van opzet en voor iedereen toegankelijk. Er wordt gebruik gemaakt van de prachtige, eenvoudige liederen uit Taizé. We verwachten in deze viering ook broeders uit Taize. Ze bezoeken diverse plaatsen in de regio, in voorbereiding op de Europese jongerenontmoeting, die eind dit jaar in Rotterdam plaats vindt. Na afloop is er gelegenheid voor ontmoeting onder het genot van een kopje koffie of thee. informatie: Marco Nijdam tel. 3945767 e-mail:
[email protected] ma. 26 20.00-22.00 uur. Nieuwe meditatiegroep. Plaats: Het Kruispunt, Dr. H.J. van Mooklaan 33. Hier kunnen
nog nieuwe mensen bij. Informatie: Ds Susan Karreman e-mail
[email protected] of tel. (tussen 18.00 en 19.00 uur) 079 3603787. di 27 11.00-12.30 uur. Zoek- en studeerkring voor nieuwsgierige mensen. Vandaag is het onderwerp van gesprel: Leven na de dood. Informatie: Ds Susan Karreman e-mail
[email protected] of tel. (tussen 18.00 en 19.00 uur) 079 3603787. di 27 20.00-21-30 uur. Zoek- en studeerkring voor nieuwsgierige mensen. Als hierboven maar dan ’s avonds. Voor meer informatie, opmerkingen etc. kunt u contact opnemen met: ds. Susan Karreman, meestal bereikbaar maandag t/m donderdag van 18.00 - 19.00 uur tel.: 079 360 37 87. (Werkgroep Van Binnenuit).
Themabijeenkomst ‘Handelen in acute situaties’ Vallen en niet meer kunnen opstaan, plotseling optredende benauwdheid of heftige pijn, ‘weg raken’, niet reageren op aanspreken, plotselinge onrust/agressie, een bloeding…… Mensen die voor een ander zorgen en daardoor misschien bekend zijn met beperkingen van hun verzorgde, kunnen toch in onverwachte, acute situaties terechtkomen. Schrik, bezorgdheid, soms ook paniek, zijn dan begrijpelijke eerste reacties. Wat moet u wél en wat juist niet doen in situaties van plotseling veranderende gezondheid? Wie en wanneer gaat u waarschuwen? Hoe geeft u zelf ‘eerste hulp’? Mensen die willen weten hoe te handelen in bovenstaande en andere acute situaties kunnen deze bijeenkomst bijwonen. De bijeenkomst is bedoeld voor mantelzorgers. Vrijwilligers die bij Stichting Rondom Mantelzorg zijn aangesloten, zijn ook van harte welkom. Vrijwilligers die meer willen weten over de bijeenkomsten en cursussen die de stichting organiseert, kunnen contact opnemen met het hieronder vermelde telefoonnummer. Gastspreker van deze themabijeenkomst is de heer M. Sneekes, instructeur bij Lifesavers. Hij zal veel praktische uitleg geven en aan de hand van voorbeelden laten zien wat u kunt doen en op welke wijze dit verantwoord is.
Wanneer? Woensdag 14 april, van 19.30 tot 22.00 uur. Locatie is Het Oude Raadhuis, Laan Hofrust 4 te Rijswijk. Om 19.30 uur is er inloop met koffie en thee. Vanaf 20.00 uur vindt uitleg en instructie plaats en rond 21.30 is de afsluiting met drankje waarna er nog gelegenheid is tot napraten en onderling contact. Geïnteresseerden dienen zich voor deze bijeenkomst aan te melden, graag vóór 12 april, via tel. 070 754 36 78 of
[email protected]. Stichting Rondom Mantelzorg ondersteunt mensen die anderen vanwege ouderdom, ziekte of handicap extra zorg geven. De personen op wie deze zorg terecht komt, noemen we mantelzorgers. Voor veel mensen is het verzorgen van een dierbare iets vanzelfsprekends, zij doen het vanuit een grote betrokkenheid maar het kan zwaar zijn, lichamelijk en emotioneel. Bij de zorg voor een ander kunnen een hoop vragen ontstaan of is er mogelijk de behoefte om met andere van gedachten te wisselen. Mensen kunnen bij de stichting aankloppen voor informatie en advies, emotionele steun en begeleiding, voorlichting en ondersteuning van de zorg door de inzet van vrijwilligers. Meer informatie telefoon 070 754 36 78 en www.rondommantelzorg.nl
Muziek in de Bonifatius Orgelconcert zondag 25 april 2010 Op 25 april a.s. geeft Gerard Legierse, organist van de Bonifatiuskerk, een concert. Hoofdzakelijk Duitse en Franse componisten staan op het programma. Dit aantrekkelijke programma omvat werken van Buxtehude, Bach, Händel, Boëllmann en Widor. Als enige Nederlander staat Jan Nieland op het programma met zijn populaire Marche Triomphale. Naast preludia en fuga’s en enkele koraalvoorspelen van Bach en Buxtehude wordt het tweede orgelconcert in Bes uitgevoerd van de in Duitsland geboren en in Engeland werkende componist G.F. Handel. Dit orgelconcert, bedoeld voor orkest en orgel, klinkt in 16
een bewerking van Marcel Dupré voor alleen orgel. De orkestpartij wordt op het hoofdwerk gespeeld en de soloorgelpartij op het positief van het orgel. Twee korte sfeerstukken van L. Boëllmann vormen de overgang naar het romantische deel van het programma met tot besluit het virtuoze Allegro Vivace uit de vijfde Symphonie van Ch.M. Widor: een variatie-werk, met een prachtig, krachtig thema dat in elke variant zeer herkenbaar aanwezig is en dat op schitterende romantische wijze wordt verwerkt. De laatste variatie is een letterlijke herhaling van het thema, gespeeld met het volle werk. Aanvang 15.00 uur. De toegang is gratis. Na afloop is er een deurcollecte.
Vernieuwbouw B&B-kerk (vervolg) Daar was ik toch even wat al te voorbarig. In de vorige Pastorale noemde ik een aantal gebeurtenissen die waren gepland, maar niet doorgingen als gevolg van de “kleine ijstijd” die wij destijds beleefden. De ontruiming van de oude pastorie kon nog niet doorgaan op de afgesproken tijd, de sloop was uitgesteld omdat Eneco etc. etc. Maar een week later was het wèl zover, en in no time waren secretariaat en voedselbank verhuisd, en aan het eind van de “tweedaagse” was alles op de nieuwe plek, of.... in de container, omdat mensen nu eenmaal altijd veel te veel bewaren. En zelfs de kritische medewerkers van De Kringloop haalden hun neus op voor het overgebleven meubilair. Op de laatste dag van februari was het weer kijkdag, waarvan in ruime mate gebruik werd gemaakt. Omdat de omgeving nog steeds erg modderig was betraden we de verbouwde kerk door de oude pastorie, die inmiddels woest en ledig was. Aangekomen in de kerkzaal hoorden we uitsluiten geluiden die bewondering uitdrukten. Dus ieder zag dat het goed was. Ook de vier proefstoelen werden druk bezeten. Maar daaraan hangt, zo hoorden wij, een prijskaartje. En zo kregen we allen het verzoek de eigen stoel te kopen. Een origineel idee, en nu maar hopen dat aan dat verzoek in ruime mate gevolg wordt gegeven. En dan is nu de sloop begonnen. Opzichter Piet zag zijn tijdelijk onderkomen (de vroegere bijsacristie) bedreigd en zocht een goed (tijdelijk) heenkomen in het toekom-
Lex Beneken Kolmer
stige Open Huis. Het schaftlokaal in de voormalige sacristie verhuisde voor tijdelijk naar de toekomstige jongerenruimte. Twee dagen later kwam bisschop Ad van Luyn informeel een kijkje nemen; je wilt tenslotte als bisschop wel eens weten waarvoor je nu eigenlijk die machtiging hebt afgegeven. Hij werd rondgeleid door leden van de bouwcommissie en architect Gert-Jan, en ook hij zag dat het goed was. Overigens toonde hij veel interesse voor de folder “maak je sterk voor een stoel in de kerk”. Wellicht zal hij het goede voorbeeld geven. Inmiddels is Pasen in aantocht en zitten we midden in de orgeltransporten. Inderdaad, meer dan één, want behalve de retourvlucht van het Bernadette-orgel moest het Jeroenorgel de opengevallen plaats in de Bonifatius innemen. De toren is nu aan de beurt; die is inmiddels van een indrukwekkende steiger voorzien. En als de volgende Pastorale uitkomt hebben we al een paar vieringen in de vernieuwde kerk achter de rug.
17
Van Randstad naar Eeuwige Stad Een bedevaart vanuit het bisdom Rotterdam naar Rome Van 24 september tot 2 oktober, is er een pelgrimsreis naar Rome gepland. Het thema van deze bedevaart is: “Van Randstad naar Eeuwige Stad” Van “de parochie dicht bij huis” naar “het centrum van de wereldkerk”. In Rome zo rijk aan cultuur en geloofstraditie kunnen wij de relatie met Christus en Zijn Kerk opnieuw ervaren. Mgr.A.H. Van Luyn s.d.b. reist mee en nodigt iedereen van harte uit om met deze bijzondere bedevaart mee te gaan. De reis is onder meer bedoeld om inspiratie op te doen en om de verbondenheid met elkaar en van het Bisdom Rotterdam met de Wereldkerk tot uitdrukking te brengen. De bedevaartreis belooft een bijzondere reis te worden, Tijdens de reis worden de belangrijkste bezienswaardigheden van Rome bezocht. Er staat een gezamenlijke audiëntie bij paus Benedictus XVI op het programma. Maar ook bezoek aan het graf van de enige Nederlandse Paus Adrianus VI. Er wordt o.a. een bezoek gebracht aan
de basiliek San Lorenzo-buiten-de-muren, de grafkerk van de H.Laurentius, patroon van het bisdom, in deze kerk die voor het bisdom Rotterdam zo een bijzondere betekenis heeft zal ook een Eucharistieviering zijn. Natuurlijk bestaat er ook gelegenheid tot ontspanning, Rome heeft heel veel te bieden, Het oude Rome, de architectuur, de vele stille middeleeuwse straatjes. Men kan genieten van de echte cappuccino en de Italiaanse wijnen en men vind de rust weer terug in de oude kerken. De bedevaart wordt georganiseerd door de VNB Nationale bedevaarten, een bureau dat nu al 127 jaar ruime ervaring heeft in het regelen en organiseren van religieuze reizen naar ondermeer Lourdes en Rome. Aanmeldingen kunnen via het Bureau VNB. Telefoon 073-6818111. www.Lourdes.nl Bij het secretariaat van onze parochie (070-3992416) is een folder beschikbaar.
Stedenband Rijswijk-Condega: Rijswijk reikt wijd Op 21 februari was er in de Nieuwe Kerk een bijzondere diaconale oecumenische viering. Bijzonder, want de dienst stond in het teken van de Stedenband Rijswijk-Condega in Nicaragua. Het werd een kleurrijke dienst: als je Latijns-Amerika zegt, zeg je muziek en warmte. Het koor Inspirited, de bont gekleurde doeken aan de wand en het gezamenlijk voorgaan van pastor Van der Aart en dominee Van Essen zorgden voor een bijzondere dienst. Mooi dat dit zo samen kan! Ook bijzonder was dat Lineke Vermeer werd bevestigd in het ambt van diaken. Burgemeester mevrouw Van der Wel hield een bevlogen verhaal over haar ervaringen van de gemeentereis naar Condega. Een heel andere omgeving dan onze verwarmde In De Bogaard. De armoede is groot. Bewoners zijn afhankelijk van de oogsten, goede scholing is een probleem. Maar er zijn zeker ook lichtpuntjes. Microkredietorganisaties als Oikocredit hebben vertrouwen in de kleine ondernemers. Er zijn gemotiveerde jongeren die goed hun best doen op school en
graag verder willen komen in het leven. Vanuit die jongeren is er de vraag gekomen om bij te dragen in Engelse les, computervaardigheden en een internetcafé. De inzameling heeft meer dan 1.000 euro opgebracht! Alle gevers hartelijk dank! Het geld is inmiddels overgemaakt naar De Stedenband Rijswijk-Condega. De gemeente Rijswijk heeft dit bedrag verdubbeld! Zoals de burgemeester memoreerde: het zou heel mooi zijn als het niet zomaar één collecte in een kerk is, maar dat het project van alle inwoners van Rijswijk aan blijft spreken. Daar willen we graag gehoor aan geven. Behalve dat het project zich ook gaat richten op de scholen van Rijswijk, willen we het project en de voortgang actief blijven volgen. Het volgende bericht zal rond juni volgen. Opgave voor de Nieuwsflits Stedenband:
[email protected] Peter Driessen, PR en penningmeester Diaconie Protestantse Gem.Rijswijk,
[email protected] (070-3994966)
Concert strijkorkest Haagse Beek Op zaterdagavond 17 april om 20.00 uur zal het strijkorkest de Haagse Beek o.l.v. Yiorgo Moutsiaras een concert geven in de Nieuwe Kerk Rijswijk, Steenvoordelaan 364, met als soliste Emmy Storms, aankomend Nederlands viooltalent en finaliste van het
18
Oscar Backconcours. Uitgevoerd worden o.a. werken van Mozart (vioolconcert in D gr. KV 218), Grieg (Holberg Suite) en Tchaikovski (Elegie in G groot). Kaartjes 10 euro, voor 65+ of ooievaarspas 7,50 euro en voor kinderen 5 euro.
Algemene informatie H. Bonifatiusparochie Adres: Website:
Van Vredenburchweg 67, 2282 SE Rijswijk www.bonifatiusparochie.info
Centraal secretariaat Ina van der Steen, parochiecoördinator Tel. 070 - 3992416 (In dringende gevallen: 070 - 3191613) Fax 070 - 3368502 E-mail
[email protected] Rabobank 32.31.09.675 Pastoraal team Lex van Deelen, pastoor Ingrid van der Aart, pastoraal werker Saskia van der Pol-Van Winden, pastoraal werker Allen bereikbaar via het parochiesecretariaat Parochiebestuur Lex van Deelen, voorzitter Hans Koot, secretaris Niek van Dam, penningmeester Tineke Tangel, John Medenblik, Paul Schott, leden Adres: Parochiebestuur H. Bonifatius Van Vredenburchweg 67, 2282 SE Rijswijk PCI (Parochiële Caritas Instelling) Nel Bosch, voorzitter Cis Hertogh, secretaris Lex Beneken Kolmer, penningmeester Ingrid van der Ingrid van der Aart, Inge Brongers, Frans van Agthoven, Roderick Zegers de Beyl, leden. Inf.: via Centraal secretariaat. Giro 4063429 t.n.v. PCI H. Bonifatius R.K. Begraafplaats H. Bonifatius Flip van der Spek, administrateur E-mail
[email protected]
Pastorale Informatieblad voor de H. Bonifatiusparochie * Het blad wordt gratis verspreid onder de ingeschrevenen van de parochie Bezorging: via het parochiesecretariaat * Verschijning: tien keer per jaar * Redactie: Lex Beneken Kolmer, John Medenblik en Metka Dijkstra * Correctie: Flip van der Spek * Redactie-adres: VanVredenburchweg 67 2282 SE Rijswijk e-mail:
[email protected] * Lay out en druk: Koninklijke De Swart, Den Haag * Informatie over advertentiemogelijkheden: tel. 070 - 3930767 * Kopij voor het volgende nummer ontvangen wij gaarne uiterlijk 12 april a.s.
Bonifatiuskerk Van Vredenburchweg 69, Rijswijk Secretariaat Van Vredenburchweg 67, 2282 SE Rijswijk Openingstijden: maandag t/m vrijdag 9.30–12.30 uur Tel. 070 - 3992416 Fax 070 - 3368502 E-mail
[email protected] Benedictus en Bernadettekerk Sir Winston Churchilllaan 376, 2285 SK Rijswijk Open huis: maandag t/m vrijdag 9.30–13.00 uur Tel. 070 - 3940708 Fax 070 - 3969863 E-mail
[email protected]
Wij bieden individuele uitvaartverzorging en -begeleiding en zijn gespecialiseerd in opbaring in huiselijke kring; tevens hebben wij de mogelijkheid tot gebruik van diverse uitvaartcentra in de regio. Ons kantoor en uitvaart-informatiecentrum is gevestigd aan de Prinses Mariannelaan 286 te Voorburg / grens Rijswijk. Eugène Paanakker en Peter van der Aa Dag en nacht bereikbaar: 070 - 387.98.08 r *OUFSOFUXXXMVQJOFOM r &NBJMJOGP!MVQJOFOM
19
i\Xc`j\\i
\imXXi fek[\b
UW OGEN, ONZE ZORG
Bfe`ebc`ab\;\JnXikc\m\ik¿
¾$ImWhjefm_j ¾Z[]WhWdj_[¾0gif]\jj`fe\\c[ilbn\ib ¾Z[X[be\j[¾ 0Xck`a[qfi^\emffi\\efgcfjj`e^ ¾^[jX[m_`i¾ 0Xcd\\i[Xekn\\\\ln\e
mXbdXejZ_Xg
...bij een overlijden wil je maar twee dingen: steun en zorg... Bij Monuta verzorgen we een uitvaart met alle begrip voor uw verdriet, met gepaste aandacht voor uw zorgen en een open oor voor uw wensen. Dat is het Monuta-onderscheid in uitvaartzorg en -verzekeringen. Vertrouw op Monuta. Persoonlijke zorg én een brede schouder: van mens tot mens.
EFM?J BfYXckjkiXXk). K '.' *'/)()( ),++
20
Rijswijk, Monuta Honor Postremus, Emmastraat 11, Tel: (070) 399 28 29 Meer informatie? Bel gratis 0800-0033 of kijk op www.monuta.nl
