Lijst van geëxposeerde werken I. Levenspelgrimage 1. Getijdenboek van Johanna van Castilië Brugge, 1496 – 1506 Perkament, 11 × 8 cm Londen, The British Library, Add Ms 18852, fol.5v (detail)
2. Sebastian Brant Der zotten ende der narren scip Parijs (Guy Marchant), 1500 Drukwerk op papier, kwarto Parijs, Bibliothèque nationale de France, Bibliothèque François Mitterrand, res-yh-64
3. Jheronimus Bosch Het narrenschip, ca. 1500 – 10 Olieverf op eiken, 58,1 × 32,8 cm Parijs, Musée du Louvre, Département des Peintures, rf 2218 zie cat. 2
4. Jheronimus Bosch Gulzigheid en lust (fragment van Het narrenschip), ca. 1500 – 10 Olieverf op eiken, 34,9 × 30,6 cm New Haven, Yale University Art Gallery, 1959.15.22, Gift of Hannah D. and Louis M. Rabinowitz zie cat. 3
5. Der Spiegel der Vernunft Duitsland, ca. 1488 Houtsnede, 40,4 × 29,1 cm München, Staatliche Graphische Sammlung, 118319 d, Schr. 1861
6. Thomas a Kempis, De navolging van Christus ‘Dit is een schoen boecken ende is gheheeten Qui sequitur me’ Antwerpen (Alder naest den Grooten Mortier), 1505 Drukwerk op papier, 13,5 × 10,5 cm Utrecht, Museum Catharijneconvent, bmh pi30
7. Den spieghel der salicheit van Elckerlijc Antwerpen (Govaert Back), 1501 Drukwerk op papier, 13,2 × 8,8 cm Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, kw 231 g 51
8. Jheronimus Bosch De landloper, ca. 1500 – 10 Olieverf op eiken, 71,3 × 70,7 cm Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, 1079 zie cat. 1
9. Ars Moriendi, Sterfboek of de kunst van het sterven ‘Quamvis secundum philosophum tertio Ethicorum ...’ ‘Dat sterf boeck’
Delft (Christiaen Snellaert), 1488 Drukwerk op papier, kwarto Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, kw 169 g 84
10. Ars Moriendi, Sterfboek of de kunst van het sterven ‘Quamvis secundum philosophum tertio Ethicorum ...’ Keulen (Nicolaus Götz), ca. 1475 Drukwerk op papier, 28 × 20 cm Sint Agatha, Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven, i-0042
11. Ars Moriendi, Sterfboek of de kunst van het sterven ‘Quamvis secundum philosophum tertio Ethicorum ...’ Zwolle (Peter van Os), 1491 Drukwerk op papier, folio Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, kw 171 e 29
12. Jheronimus Bosch De Dood en de vrek, ca. 1500 – 10 Olieverf op eiken, 94,3 × 32,4 cm Washington, National Gallery of Art, Samuel H. Kress Collection, 1952.5.33 zie cat. 4
13. Jheronimus Bosch Hooiwagentriptiek, 1510 – 16 Olieverf op eiken, linkerluik 136,1 × 47,7 cm; middenpaneel 133 × 100 cm; rechterluik 136,1 × 47,6 cm Gesigneerd middenpaneel, rechtsonder: Jheronimus bosch
Madrid, Museo Nacional del Prado, p2052 zie cat. 5 14. Bijbel Bible, mit horen boecken, deel 2 Delft (Jacob Jacobszoon van der Meer en Mauricius Yemantszoon), 1477 Drukwerk op papier, 27,5 × 22 cm Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, kw 169 e 55 [-56]
II. Jheronimus Bosch in ’s-Hertogenbosch
15. Anoniem De lakenmarkt, ’s-Hertogenbosch ’s-Hertogenbosch, ca. 1530 Olieverf op paneel, 134 × 76,5 cm ’s-Hertogenbosch, Het Noordbrabants Museum, 01596
16. Aert van Tricht (Maastricht, werkzaam 1492 – 1501) Dragende figuren van de doopvont in de Sint-Jan Maastricht, 1492 Geelkoper, hoog ca. 80 cm ’s-Hertogenbosch, Parochie Heilige Johannes Evangelist
17. Peter Danielssoen van Dordrecht Getijdenboek vervaardigd in het scriptorium van het Birgittijnenklooster Koudewater ’s-Hertogenbosch (Rosmalen), 1457
Papier en perkament, 13,3 × 10 cm Uden, Museum voor Religieuze Kunst, 7738
18. Jacobus van Gruitrode Meditatiën, deel 2 afkomstig uit het Sint-Elisabeth-Bloemkampklooster te ’s-Hertogenbosch boekband met paneelstempeling van Christus als Man van Smarten ’s-Hertogenbosch, ca. 1500 Papier in kalfsleren band, 13,9 × 9,8 cm Tilburg, Universiteit van Tilburg, Brabantcollectie, pg hs. 637
19. Dionysius de Karthuizer Tractaet vanden loflijken maeghdelijken leven ’s-Hertogenbosch (Laurens Hayen), 1510 Drukwerk op papier, octavo Utrecht, Universiteitsbibliotheek Uithof, tho: rar 2-91 oct dl. 1-3
20. Gerardus Zerbolt de Zutphiana Een devoet ende suverlyck boexken ende is ghenoemt: den boem des levens des ghecruysten jesu ... ’s-Hertogenbosch (Laurens Hayen), ca. 1514 Drukwerk op papier, octavo Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, kw 227 g 27 [1]
21. Meester met de maansikkel Ciborie ’s-Hertogenbosch, 1512/13
Zilver, hoog 35 cm, diameter 16 cm Uden, Museum voor Religieuze Kunst, 220 (langdurig bruikleen Parochie Heilige Nicolaas, Helvoirt)
22. Meester met de rijksappel Kelk afkomstig uit het Clarissenklooster te ’s-Hertogenbosch ’s-Hertogenbosch, 1493 Zilver, verguld, hoog 22 cm, diameter ca. 15 cm Mechelen, Aartsbisdom Mechelen-Brussel
23. Meester met de gevleugelde duivel Retabelmonstrans ’s-Hertogenbosch, 1514/15 Zilver en verguld zilver, hoog 75 cm, breed 22 cm ’s-Hertogenbosch, Het Noordbrabants Museum, 99.194 (langdurig bruikleen Parochie Heilige Willibrord, Loon op Zand)
24. Meester met de gevleugelde duivel Hostiedoos ’s-Hertogenbosch, 1514/15 Zilver en verguld zilver, hoog 3,1 cm, diameter 9,3 cm ’s-Hertogenbosch, Het Noordbrabants Museum, 99.195 (langdurig bruikleen Parochie Heilige Willibrord, Loon op Zand)
25. Eusebius Hieronymus Vitae sanctorum patrum
uit de bibliotheek van het Wilhelmietenklooster Baseldonk te ’s-Hertogenbosch Neurenberg (Anton Koberger), 1478 met initialen uit het scriptorium van de Wilhelmieten Papier, folio Amsterdam, Universiteitsbibliotheek Vrije Universiteit, Bijzondere Collecties, xc05240
26. Frater Georgius van Balen Antifonarium (muziekhandschrift) vervaardigd in het scriptorium van het Wilhelmietenklooster Baseldonk te ’s-Hertogenbosch ’s-Hertogenbosch, 1516 Perkament en pen in kleuren en goud, 51,5 × 36 cm Amsterdam, Universiteitsbibliotheek Vrije Universiteit, hs. xv.05006
27. Missaal met kruisigingsminiatuur vervaardigd in het scriptorium van het Kruisherenklooster te ’s-Hertogenbosch ’s-Hertogenbosch, 1475 – 1500 Perkament in bruinlederen band over houten platten, met koperen beslag, 36,5 × 25 cm Sint Agatha, Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven, hs-101
28. Alart Duhameel (ca. 1450 – Antwerpen ca. 1506) De heilige Christophorus ’s-Hertogenbosch, ca. 1490 Kopergravure, 19,9 × 33,4 cm Amsterdam, Rijksmuseum, rp-p-ob-1098
29. Rekeningboek 1495 – 1501 van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap ’s-Hertogenbosch, 1498/99 vermelding van vergadering met maaltijd bij Jheronimus de schilder: ‘... doemen den swaen att ... daer Jheronimus van Aken scilder dat laken lede ...’ Papier, 33 × 25 cm ’s-Hertogenbosch, Museum Het Zwanenbroedershuis, bhic, ailvb, 123, fol. 198v-199r
30. Rekeningenboek 1507 – 13 van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap ’s-Hertogenbosch, 1509/10 vermelding van maaltijd bij Jheronimus van Aken die zichzelf Bosch noemt: ‘... in de huise Jheronimi van Aeken scilder die hem scrift Bosch ...’ Papier, 33 × 25 cm ’s-Hertogenbosch, Museum Het Zwanenbroedershuis, bhic, ailvb, 125, fol. 186v-187r
31. Rekeningenboek 1513 – 19 van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap ’s-Hertogenbosch, 1516/17 vermelding van uitvaart van Jheronimus van Aken, 9 augustus 1516: ‘... Ter ierster exequie van Jeronimus van aken maelder ix’ augusti ...’ Papier, 33 × 25 cm ’s-Hertogenbosch, Museum Het Zwanenbroedershuis, bhic, ailvb, 126, fol. 166v
32. Navolger Jheronimus Bosch Ecce Homo ’s-Hertogenbosch (?), ca. 1530
afkomstig uit het Birgittijnenklooster Koudewater Olieverf op paneel, 73 × 54,5 cm Uden, Museum voor Religieuze Kunst, 33 (langdurig bruikleen Rijksmuseum Amsterdam, sk-a-4252)
33. Pierre Coustain (Pieter Coustens, overleden 1487?) Wapenbord van Edward iv, koning van Engeland, geschilderd voor het Gulden Vlieskapittel in de Sint-Janskerk te ’s-Hertogenbosch, 1481 Olieverf op paneel, 120,5 × 72 cm ’s-Hertogenbosch, Het Noordbrabants Museum, 12064 (langdurig bruikleen Rijksmuseum Amsterdam, sk-a-4641)
34. Pierre Coustain (Pieter Coustens, overleden 1487?) Wapenbord van Jacob i van Luxemburg, heer van Fiennes, geschilderd voor het Gulden Vlieskapittel in de Sint-Janskerk te ’s-Hertogenbosch, 1481 Olieverf op paneel, 101 × 67,5 cm ’s-Hertogenbosch, Het Noordbrabants Museum, 15802 (langdurig bruikleen Rijksmuseum Amsterdam, sk-a-4642)
35. Navolger Jheronimus Bosch De keisnijding, ca. 1540 – 60 ’s-Hertogenbosch, Het Noordbrabants Museum (coll. Rijksmuseum Amsterdam)
36. Israhel van Meckenem (ca. 1440/45 – Bocholt, 1503) Pelikaan Bocholt, 1475 – 1500 Kopergravure, 9 × 6,5 cm
Wenen, albertina, dg1926/1287
37. Jheronimus Bosch Johannes op Patmos – Passie, ca. 1490 – 95 Olieverf op eiken, 63 × 43,2 cm Gesigneerd rechtsonder: Jheronimus bosch (beschadigd) Berlijn, Staatliche Museen zu Berlin, Gemäldegalerie, 1647 zie cat. 6
38. Adriaen van Wesel (Utrecht, ca. 1415 – ca. 1490) Het visioen van Johannes: de heilige Johannes op Patmos Luik van het Mariaretabel van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap Utrecht, 1475 – 77 Eiken met resten van originele polychromie, 86,5 × 61,6 × 32 cm (voorstelling 48,2 × 34,5 × 17 cm) ’s-Hertogenbosch, Museum Het Zwanenbroedershuis, b7
39. Adriaen van Wesel (Utrecht, ca. 1415 – ca. 1490) Het visioen van keizer Augustus: Augustus en de Sibylle van Tibur Luik van het Mariaretabel van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap Utrecht, 1475 – 77 Eiken met resten van originele polychromie, 86,7 × 61,5 × 32 cm (voorstelling 48,2 × 34,5 × 17 cm) ’s-Hertogenbosch, Museum Het Zwanenbroedershuis, b8
40. Jheronimus Bosch Johannes de Doper, ca. 1490 – 95
Olieverf op eiken, 48,5 × 40,5 cm Madrid, Museo Fundación Lázaro Galdiano, 8155 zie cat. 7
41. Johannes op Patmos in: Aflatenboekje van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap ’s-Hertogenbosch (Laurens Hayen), 1518 – 19 Drukwerk op papier, 13 × 10 cm Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, ii 29.403a
42. Werkplaats Jheronimus Bosch Ecce Homotriptiek, ca. 1495 – 1500/1500/1503 ca. 1495 – 1500 (Ecce Homo), ca. 1500 (binnenzijde luiken en predella), medio 1503 (buitenzijde luiken) Olieverf op eiken, linkerluik 69,3 × 26 cm; middenpaneel 73,4 × 58,4 cm; rechterluik 69,2 × 26 cm; predella 15,5 × 68,4 cm Boston, Museum of Fine Arts, William K. Richardson Fund; William Francis Warden Fund; Juliana Cheney Edwards Collection, 53.2027; and Gift of Arthur Kauffmann, 56.171 zie cat. 8
43. Marius van Beugen (’s-Hertogenbosch, werkzaam 1835 – 54) Insigne van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap ’s-Hertogenbosch, 1835 – 54 Zilver, 5,5 × 3,2 cm ’s-Hertogenbosch, Het Noordbrabants Museum, 05295
44. Catharina-insigne Bodemvondst ’s-Hertogenbosch, 15de eeuw Zilver, 3,8 × 2,4 cm ’s-Hertogenbosch, Het Noordbrabants Museum/ Gemeente ’s-Hertogenbosch, Afdeling Erfgoed, bam i 7137
45. Catharina-insigne Bodemvondst ’s-Hertogenbosch, 15de eeuw Tinlood, 3,8 × 3,2 cm Langbroek, Collectie Familie van Beuningen
III. Het leven van Christus
46. Bijbel Bible, mit horen boecken, deel 2 afkomstig uit het Kruisherenklooster te ’s-Hertogenbosch Delft (Jacob Jacobszoon van der Meer en Mauricius Yemantszoon), 1477 Drukwerk op papier, 27,5 × 22 cm Sint Agatha, Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven, i-0055
47. Navolger Jheronimus Bosch Linkerluik van de Tuin der Lusten, ca. 1520 – 30 De schepping van de wereld (buitenzijde) en Het Aards Paradijs (binnenzijde) Olieverf op eiken, 186 × 77 cm El Escorial, Patrimonio Nacional, Real Monasterio de San Lorenzo de El Escorial Depósito del Museo Nacional del Prado, p2053 zie cat. 10
48. Hartmann Schedel Weltchronik Neurenberg (Anton Koberger), 1493 Drukwerk op papier, 45 × 33 cm Sint Agatha, Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven, Inc. 1
49. Navolger Jheronimus Bosch Middenpaneel van de Tuin der Lusten, ca. 1530 – 60 Olieverf op doek, 182 × 168 cm Privécollectie
50. Jheronimus Bosch De kruisdraging van Christus – Christuskind, ca. 1490 – 1510 Olieverf op eiken, 59,7 × 32 cm Wenen, Kunsthistorisches Museum, Gemäldegalerie, gg-6429 zie cat. 15
51. Jheronimus Bosch De aanbidding door de koningen, ca. 1470 – 80 Olieverf op eiken, 71,1 × 56,7 cm New York, The Metropolitan Museum of Art, John Stewart Kennedy Fund, 1913, 13.26 zie cat. 11
52. Werkplaats Jheronimus Bosch De aanbidding door de koningen, ca. 1495 – 1520 Olieverf op eiken, 77,5 × 55,9 cm Philadelphia, Philadelphia Museum of Art, John G. Johnson Collection, 1917, 1321 zie cat. 12
53. Jheronimus Bosch Ecce Homo, ca. 1475 – 85 Olieverf op eiken, 71,4 × 61 cm Opschrift linksboven: ecce homo; midden: Crucifige eu[m]; linksonder: Salva nos Xp[ist]e r[e]de[m]ptor Frankfurt am Main, Städel Museum, Eigentum des Städelschen Museums-Vereins e.V., 1577 zie cat. 14
54. Navolger Jheronimus Bosch Gevangenneming, Doornenkroning en Geseling van Christus Antwerpen, ca. 1530 – 40 (middenpaneel) en 1540 – 50 (luiken) Olieverf op eiken, linkerluik 152,2 × 85,6 cm; middenpaneel 139,7 × 170,2 cm; rechterluik 152,4 × 84,5 cm Gesigneerd: Jheronimus – bosch Op de mouw van de voorste beul: spqr; op de lijst van het middenpaneel: o bone iesv per corona[m] hanc spinea. que tvvm mvltis pvnctvris/ verticem divvlneravit. perqve tam tvrgidam ev...[?]/ percvssionibvs facie. lacrimis et plagis lividam. ac effvso/ sangvine spvtisqve fedatam. serva nos ineternvm. Valencia, Museo de Bellas Artes de Valencia, 264 – 266 zie cat. 13
55. Werkplaats Jheronimus Bosch Na de Zondvloed – Twee tondi, ca. 1510 – 20 Olieverf op eiken, 70,0 × 39,2 cm Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, St. 28 zie cat. 48a
56. Werkplaats Jheronimus Bosch Na het Laatste Oordeel – Twee tondi, ca. 1510 – 20 Olieverf op eiken, 70,5 × 37,4 cm Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, St. 27 zie cat. 48b
IV. Bosch als tekenaar
57. Navolger Jheronimus Bosch Kreupele bedelaars Pen en okerkleurige inkt op papier, 285 × 208 mm Wenen, albertina, 7798 zie cat. 31
58. Navolger Jheronimus Bosch Kreupele bedelaars Pen en bruine inkt op papier, 265 × 199 mm Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, Prentenkabinet, s.ii.133.708, folio c zie cat. 30
59. Jheronimus Bosch ? Twee oriëntaalse mannen Pen en penseel en grijsbruine inkt, zwart krijt, wit gehoogd, op papier, 138 × 108 mm Berlijn, Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett, KdZ 5210 zie cat. 28
60. Jheronimus Bosch Helletafereel met aambeeld en monsters (recto, niet getoond) Schetsblad met monsters (verso) Pen en bruine inkt op papier, 156 × 170/176 mm Berlijn, Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett, KdZ 548 zie cat. 37
61. Jheronimus Bosch Helleschip Penseel en grijsbruine inkt op papier, 175 × 154 mm Wenen, Akademie der bildenden Künste, Kupferstichkabinett, 2554 zie cat. 35
62. Jheronimus Bosch Hellelandschap Pen en bruine inkt op papier; rode inkt in het rechteroog van het monster met de helm, 259 × 197 mm Privécollectie zie cat. 34
63. Jheronimus Bosch De graflegging van Christus Pen en penseel in grijze en zwarte inkt over sporen van zwart krijt op papier, 252 × 304 mm Londen, The British Museum, Department of Prints & Drawings, 1952.0405.9 zie cat. 29
64. Jheronimus Bosch Tien toeschouwers Pen en bruine inkt op papier, 124 × 126 mm New York, The Morgan Library & Museum, i, 112 zie cat. 26
65. Navolger Jheronimus Bosch Modelblad met monsters en een ezel (recto) Modelblad met monsters en een vis (verso) Pen en okerkleurige inkt, 321 × 211 mm Oxford, Ashmolean Museum, Bequeathed by Francis Douce, 1834, wa 1863.155 zie cat. 38
66. Jheronimus Bosch Twee monsters (recto, niet getoond) Twee monsters (verso) Pen en bruine inkt op papier, 163 × 116 mm Berlijn, Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett, KdZ 547 zie cat. 32
67. Navolger Jheronimus Bosch Modelblad met monsters Pen en bruine inkt, 311 × 212 mm Providence, Rhode Island School of Design Museum, 51.069 zie cat. 39
68. Jheronimus Bosch Twee monsters (recto) Een koppoter en een monster (verso, niet getoond) Pen en bruine inkt op rood geprepareerd papier, 85 × 182 mm Berlijn, Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett, KdZ 550 zie cat. 36
69. Jheronimus Bosch Twee oude vrouwen (recto) Vos en haan (verso) Pen en bruine en bruingrijze inkt op papier, 120 × 85 mm Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, n 190 zie cat. 21
70. Jheronimus Bosch Twee mannen (recto) De verleiding van Eva (verso) Pen en grijsbruine inkt op papier, 137 × 103 mm Privécollectie (Courtesy The Metropolitan Museum of Art, New York) zie cat. 27
71. Jheronimus Bosch Man in een draagkorf, oude vrouw met tang en kinderen (recto) Schets van een man in een draagkorf en een kopvoeter (verso) Pen en bruine en bruingrijze inkt op papier, 192 × 270 mm Wenen, albertina, 7797 zie cat. 22
72. Jheronimus Bosch Het veld heeft ogen en het bos heeft oren (recto) Studie van een bedelaar en atelierschetsen (verso, niet getoond) Pen en bruine inkt en zwart krijt op papier, 205 × 130/127 mm Berlijn, Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett, KdZ 549 zie cat. 17
73. Twee stadsgrootzegels van ’s-Hertogenbosch ’s-Hertogenbosch, datering onbekend Groene en bruine was, diameter 7,5 cm ’s-Hertogenbosch, Gemeente ’s-Hertogenbosch, Afdeling Erfgoed, Stadsarchief, Collectie Originele Zegels Stad, enMiddelburg, Zeeuws Archief, Archief 195.4-49
74. Albertus Brixiensis Van die konste van spreken ende van swighen ’s-Hertogenbosch (Gerard Leempt), 1484 – 88 Drukwerk op papier, kwarto Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, kw 150 c 30
75. Pseudo-Boethius met commentaar van Pseudo-Thomas Aquinas De disciplina scholarium Deventer (Jacobus de Breda), 1500 Drukwerk op papier, kwarto Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, kw 172 c 25
76. Jheronimus Bosch Modelblad met ‘heksen’ Pen en bruine inkt over zwart krijt op papier, 204 × 264 mm Parijs, Musée du Louvre, Département des Arts graphiques, 19721 zie cat. 18
77. Jheronimus Bosch en werkplaats Verzoeking van de heilige Antonius (recto, niet getoond) Zangers in een ei en twee schetsen van monsters (verso) Pen met donkerbruine inkt op papier, 179 × 258 mm Berlijn, Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett, KdZ 711 zie cat. 33
78. Jheronimus Bosch Het uilennest Pen en bruine inkt op papier, 140 × 196 mm Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, n 175 zie cat. 16
79. Bartholomeus Anglicus De proprietatibus rerum ‘Van den proprieteyten der dinghen’ Haarlem (Jacob Bellaert van Ziericzee), 1485 Drukwerk op papier, folio Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, kw 168 e 8
80. Die historien ende fabulen van Esopus die leerlic wonderlick ende seer ghenoechlick syn Delft (Hendrik Eckert van Homberch), 1498 Drukwerk op papier, folio Gent, Universiteitsbibliotheek, rug01:001698665
81. Nicolaus Pergamenus Dialogus creaturarum moralisatus ‘Een genoechlick boeck gheheten dyalogus der creaturen’ Delft (Christiaen Snellaert), 1488 Drukwerk op papier, folio Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, kw 170 e 9
82. Jheronimus Bosch Vogels en zoogdieren maken zich op voor een gevecht Pen en bruine inkt op papier, 195 × 284 mm Berlijn, Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett, KdZ 13136 zie cat. 19
83. Jheronimus Bosch Gevecht tussen vogels en zoogdieren Pen en bruine inkt op papier, 203 × 290 mm Berlijn, Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett, KdZ 14715 zie cat. 20
84. Jheronimus Bosch (verso) en Navolger (recto) De goochelaar (verso) Kruisdraging en bedelaars (recto, niet getoond) Pen en bruine inkt op papier, 283 × 208 mm Luik, Musée des Beaux-Arts de Liège, Album d’Arenberg, 534 zie cat. 24
85. Jheronimus Bosch (recto) en Navolger (verso) De goochelaar (recto) Burlesk concert en studies van helmen, drie koppen en een ploeg (verso, niet getoond) Pen en bruine inkt op papier, 276/279 × 203/207 mm Parijs, Musée du Louvre, Département des Arts graphiques, 19197 zie cat. 23
86. Navolger Jheronimus Bosch De goochelaar, ca. 1510 – 30 Olieverf op eiken, 53,6 × 65,3 cm Saint-Germain-en-Laye, Musée municipal de Saint-Germain-en-Laye, 872.1.87 zie cat. 25
V. Heiligen
87. Jheronimus Bosch De verzoeking van de heilige Antonius (fragment), ca. 1500 – 10 Olieverf op eiken, 38,6 × 25,1 cm Kansas City, Missouri, The Nelson-Atkins Museum of Art, purchase William Rockhill Nelson Trust, 35-22 zie cat. 45
89. Navolger Jheronimus Bosch De verzoeking van de heilige Antonius, ca. 1530 – 40 Olieverf op eiken, 60,1 × 52,1 cm ’s-Hertogenbosch, Kunstcollectie Van Lanschot zie cat. 47
90. Navolger Jheronimus Bosch Het Laatste Oordeel (fragment), ca. 1530 – 40 Olieverf op eiken, 59,4 × 112,9 cm München, Bayerische Staatsgemäldesammlungen, Alte Pinakothek, 5752 zie cat. 50
91. Jheronimus Bosch Wilgefortistriptiek, ca. 1495 – 1505 Olieverf op eiken, linkerluik 105,2 × 27,5 cm; middenpaneel 105,2 × 62,7 cm; rechterluik 104,7 × 27,9 cm Venetië, Gallerie dell’Accademia zie cat. 41
92. Jheronimus Bosch Christoffel, ca. 1490 – 1500 Olieverf op eiken, 113,7 × 71,6 cm Gesigneerd linksonder: Jheronimus bosch Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, St. 26 zie cat. 40
93. Albrecht Dürer (1471 Neurenberg 1528) De heilige Hiëronymus in de wildernis Neurenberg, 1494–98 Gravure, 31,6 × 22,5 cm Amsterdam, Rijksmuseum, rp-p-ob-1225
94. Sebastian Brant naar Jacobus a Varagine Passionael efte dat levent der hylligen to düde Basel (Adam Petri), 1511 Drukwerk op papier, folio Keulen, Universitäts- und Stadtbibliothek, gbiv2314
95. Boekband met paneelstempeling: de heilige Hieronymus, patroon van de Broeders van het Gemene Leven te ’s-Hertogenbosch ’s-Hertogenbosch, Fratershuis, 1516 Leer op houten platten, 12 × 9 cm Nijmegen, Universiteitsbibliotheek, hs. 10 (i a 1)
96. Jheronimus Bosch Hiëronymus in gebed, ca. 1485–95 Olieverf op eiken, 80 × 60,7 cm Gent, Museum voor Schone Kunsten, 1908-h zie cat. 42
97. Jheronimus Bosch Heremietentriptiek, ca. 1495–1505 De heilige heremieten Antonius, Hiëronymus en Egidius Olieverf op eiken, linkerluik 85,4 × 29,2 cm; middenpaneel 85,7 × 60 cm; rechterluik 85,7 × 28,9 cm Gesigneerd middenpaneel: Jheronimüs bosch Venetië, Gallerie dell’Accademia, zie cat. 43
98. Werkplaats Jheronimus Bosch Jobtriptiek, ca. 1510 – 20 Olieverf op eiken, linkerluik 98,1 × 30,5 cm; middenpaneel 98,3 × 72,1 cm; rechterluik 97,8 × 30,2 cm Brugge, Stad Brugge, Groeningemuseum, 0000.gro.0209 (langdurig bruikleen Sint-Jacob-de-Meerderekerk te Hoeke, Damme) zie cat. 44
VI. Het einde der tijden
99. Jheronimus Bosch Het Laatste Oordeel, ca. 1505–15
Olieverf op eiken, linkerluik 99,5 × 28,8 cm; middenpaneel 99,2 × 60,5 cm; rechterluik 99,5 × 28,6 cm Gesigneerd middenpaneel, rechtsonder: Jheronimus bosch Brugge, Stad Brugge, Groeningemuseum, 0000.gr0.0208.i zie cat. 49
100. Jheronimus Bosch Visioenen van het hiernamaals De weg naar de hemel: het Aards Paradijs, ca. 1505–15 Olieverf op eiken, 88,5 × 39,8 cm Venetië, Museo di Palazzo Grimani, 184 zie cat. 51a
101. Jheronimus Bosch Visioenen van het hiernamaals De weg naar de hemel: de tenhemelopneming van de gelukzaligen, ca. 1505–15 Olieverf op eiken, 88,8 × 39,9 cm Venetië, Museo di Palazzo Grimani, 184 zie cat. 51b
102. Jheronimus Bosch Visioenen van het hiernamaals De weg naar de hel: de val van de verdoemden, ca. 1505–15 Olieverf op eiken, 88,8 × 39,6 cm Venetië, Museo di Palazzo Grimani, 184 zie cat. 51c
103. Jheronimus Bosch Visioenen van het hiernamaals De weg naar de hel: de rivier naar de hel, ca. 1505–15 Olieverf op eiken, 88,8 × 39,6 cm Venetië, Museo di Palazzo Grimani, 184 zie cat. 51d
