Papegaaien en kromsnavels Algemeen Bij Dierenhospitaal Visdonk kunt u terecht met uw kromsnavels, oftewel de papegaaien en parkieten. Eén van onze dierenartsen, Richard Baeke heeft zich verdiept in deze groep bijzondere dieren. Naast gezondheidsproblemen bij uw papegaaien of parkieten kunt u ook bij ons terecht voor een gedragsconsult. Bij Dierenhospitaal visdonk werken we volgens de meeste recente inzichten omtrent vogelgedrag. Een gelukkige vogel is een vogel die betrokken wordt bij het gezin, die gezonde voeding krijgt en geen gedragsproblemen heeft. Mocht u eraan twijfelen of u uw vogel geeft wat hij nodig heeft of vertoont uw vogel gedragsproblemen, maak dan een afspraak voor het gedragsconsult. Samen met u en uw vogel zal er gekeken worden wat er gedaan kan worden om het leven van u en uw vogel te verrijken. Vanzelfsprekend neemt u hiervoor uw vogel mee naar de kliniek. Mocht u bezwaren hebben om de vogel naar de kliniek te brengen, dan kan er ook een huisbezoek gedaan worden.
Aankoop Wilt u een papegaai of parkiet aanschaffen, bedenk dan eerst goed waar u aan begint. Met name papegaaien kunnen erg oud worden. Een grijze roodstaart papegaai kan bijvoorbeeld wel 80 jaar worden. U koopt een papegaai dus voor het leven. Zorg dus dat u bereid bent om zo’n verantwoordelijkheid te nemen. De aanschaf van een dier mag nooit een impulsaankoop zijn. Papegaaien en parkieten zijn niet gedomesticeerd. Dit wil zeggen dat het gedrag van papegaaien en parkieten in het wild hetzelfde is als in de huiskamer/ volière. Honden en katten zijn door de eeuwen heen gedomesticeerd. Een hond stamt wel af van de wolf, maar is door de eeuwen heen veranderd. De hond heeft zich als het ware aangepast aan de mens. Bij papegaaien en parkieten is dit niet zo. Een voorbeeld van het natuurlijke gedrag van een papegaai/ parkiet is bijvoorbeeld schreeuwen. In de natuur schreeuwen papegaaien en parkieten ’s ochtends als ze opstaan en ’s avonds als ze gaan slapen. Dit doen ze om aan andere groepsgenoten te laten weten waar ze zijn. Voor sommige mensen kan het erg vervelend zijn als hun papegaai of parkiet schreeuwt (denk bijvoorbeeld aan uw buren). Een beetje herrie is dus normaal als u een papegaai of parkiet in huis heeft. Sommige soorten maken meer lawaai dan anderen. Laat u van tevoren goed informeren. Wist u ook dat papegaaien en parkieten veel rotzooi maken? Papegaaien en parkieten zijn rommelig, dat is natuurlijk gedrag. Als er in het wild genoeg voedsel is, nemen de vogels overal een klein hapje van en de rest gooien ze op de grond. Naast rommel produceren papegaaien en parkieten erg veel stof. De minuscule uiteinden van de veren breken continue af, waardoor er een hoop stof ontstaat. Mensen kunnen ook allergisch zijn voor dit verenstof. Ook hierin zitten weer verschillen per soort. Het is bijvoorbeeld bekend dat kaketoes erg veel verenstof produceren. Doordat papegaaien en parkieten erg intelligent zijn, zijn ze wel in staat om zich aan te passen aan de mens. Papegaaien en parkieten staan erom bekend dat ze sterke bindingen aan kunnen gaan met mensen. Dit is ook vaak de reden waarom ze gehouden worden.
Wist u dat een papegaai/ parkiet opgevoed kan worden? Er is veel tijd nodig om een papegaai/ parkiet op te voeden. Doet u dit niet, dan is de kans groot dat uw vogel gedragsproblemen gaat vertonen. Denk hierbij aan overmatig schreeuwen, plukken en bijten. Wilt u een jonge vogel aanschaffen, lees uzelf dan van tevoren in over het opvoeden van papegaai en parkieten. Het is veel beter om met een goede start te beginnen dan om later gedragsproblemen te moeten oplossen. Met een pup gaat men op puppycursus, met een jonge vogel kunt u onder andere terecht bij Dierenhospitaal Visdonk.
Ziekten Vogels kunnen ziek worden als ze in grote groepen bij elkaar gebracht worden. Dit betekent dat de kans aanwezig is, dat uw vogel al een ziekte onder de leden heeft als u hem koopt. In dierenwinkels komen vaak vogels bij elkaar die van verschillende adressen komen. Is één adres besmet, dan kunnen de andere vogels daar ziek van worden. Heeft u de mogelijkheid om uw vogel bij de kweker zelf te kopen, dan is dit mogelijk de beste optie. U kunt vragen of u rond mag kijken. Let op of alles er netjes uit ziet. Mogelijk test de kweker zelf op een aantal ziekten. Vraag of u het certificaat mag zien. Besluit u dat u de vogel wilt kopen, laat de vogel dan binnen 3 dagen testen bij uw eigen dierenarts. Doet u dit niet en wordt uw vogel ziek, dan kunt u geen geld of vervangende vogel van de kweker krijgen. De testen die uitgevoerd kunnen worden zijn: pbfd, polyoma, chlamydophila en pacheco. Het laboratorium waar Dierenhospitaal Visdonk mee werkt is: Gendika. Op www.gendika.com kunt u de prijzen voor het onderzoek vinden. Inmiddels is er ook de mogelijkheid om te testen op kliermaagverlamming. Deze test wordt uitgevoerd bij NOIVBD in Veldhoven. Informatie vindt u op www.noivbd.nl
Natuurbroed of handopfok Wilt u een jonge vogel aanschaffen, vraag dan aan de kweker/ verkoper of de baby-vogel afkomstig is van natuurbroed of handopfok. Natuurbroed houdt in dat de vogel door de eigen ouders is grootgebracht. In de eerste levensweken vindt de inprenting plaats. De jonge vogel kopieert gedrag van de ouders waardoor hij later “weet” dat hij een papegaai/ parkiet is. Vogels die de inprentingfase niet met de eigen ouders doorbrengen zouden later probleemgedrag kunnen vertonen. Deze dieren kunnen meer menselijk gedrag vertonen. Het nadeel hiervan kan zijn dat de vogels mensen uitzoeken als hun “liefdespartner”. Voor degene die uitgezocht wordt als partner kan dit leuk zijn, maar andere mensen in de omgeving/ gezin kunnen door de vogel agressief weggejaagd worden. Deze problemen zijn op te lossen, maar om problemen te voorkomen gaat de voorkeur uit naar vogels uit natuurbroed. Herplaatsing Bent u geïnteresseerd in een vogel die een tweede kans verdient? Dat kan. Er zijn een aantal stichtingen die papegaaien en parkieten opvangen en herplaatsen. U kunt terecht bij Stichting De Moderne Papegaai en Stichting de Vrije Zeeuwse Papegaai. (www.demodernepapegaai.nl en www.vrijezeeuwsepapegaai.nl)
Voeding Algemeen Zoals voor elk dier is goede voeding erg belangrijk. Wat is nu een goede voeding voor papegaaien en parkieten? Papegaaien en parkieten in gevangenschap worden vaak gevoerd met een zaadmengsel, al dan niet aangevuld met supplementen. Over het algemeen kan gezegd worden dat zaadmengsels absoluut niet geschikt zijn als voeding voor papegaaien en parkieten. 80% van de ziekten die we bij papegaaien en parkieten zien, wordt veroorzaakt door tekorten in de voeding. Slechte voeding is doodsoorzaak nummer 1 onder papegaaien en parkieten in Nederland! Zaadmengsels bevatten te weinig vitaminen, mineralen en bouwstoffen. Vaak bevatten ze erg veel vet en bestrijdingsmiddelen. Zaadvoeding is te éénzijdig en bovendien gaan papegaaien en parkieten vaak selecteren waardoor de voeding nog éénzijdiger wordt. Goede voeding De basisvoeding van papegaaien en parkieten zou uit pellets moeten bestaan. Pellets zijn samengeperste korrels, waardoor de papegaai of parkiet niet kan selecteren en alle voedingsstoffen binnenkrijgt die hij nodig heeft. In onze praktijk zijn pellets van Harrison’s Bird Foods en Scenic Bird Food verkrijgbaar. Deze fabrikanten hebben verschillende pellets voor de verschillende soorten papegaaien en parkieten. Als de vogel gewend is aan de pellets worden ze over het algemeen zeer goed gegeten. Veel gestelde vragen Hoe kan ik het beste overschakelen naar pellets? Harrison’s Bird Food en Scenic pellets worden vaak erg goed gegeten, waardoor overschakelen meestal gemakkelijk gaat. Veel papegaaien en parkieten eten al uit de hand. Als uw papegaai/ parkiet ook uit uw hand eet, kunt u het beste eerst wat pellets op deze manier aanbieden (als tussendoortje dus). Net doen alsof u het zelf eet en lekker vindt, maakt de papegaai/ parkiet vaak nieuwsgierig waardoor hij het ook wil proberen. Als de papegaai/ parkiet de pellets uit de hand goed eet, kunt u het zaad gaan vervangen door pellets. Haal eerst al het zaad weg en vul het bakje met een aantal pellets. Heeft de vogel ’s avonds nog geen pellets gegeten, geef hem dan een eetlepel zaad. Daarna weer pellets. Houd dit net zolang vol, tot de vogel alleen nog maar pellets eet. Parkieten kunnen het beste op een andere manier overgeschakeld worden. Dit geldt met name als u meerdere parkieten heeft, bijvoorbeeld in een volière. U zorgt ten eerste dat de hele kooi of volière schoon is. Er mogen geen zaadjes meer op de bodem van de kooi liggen en er mag ook geen ander voer in de kooi hangen, zoals bijvoorbeeld trosgierst. Is de kooi schoon, dan vervangt u het zaad in het voerbakje door pellets. Op de eerste dag krijgen de parkieten 2 keer per dag de tijd om een uur lang zaad te eten. Haal na dit uur het zaad weg. Elke dag maakt u de tijd dat ze nog zaad kunnen eten korter. Ziet u dat ze de pellets meteen goed eten, dan kunt u het zaad helemaal weglaten. Zijn de vogels erg eigenwijs, maak dan de tijden dat ze zaad kunnen eten geleidelijk korter. Het kan bij deze dieren wel twee weken duren voordat ze helemaal overgeschakeld zijn.
Mijn papegaai eet al 30 jaar zaad, waarom zou ik overstappen? Vaak duurt het lang voordat voedseltekorten echte problemen veroorzaken. Zaadetende papegaaien kunnen vergeleken worden met mensen die roken. Ze kunnen heel oud worden, maar de kans dat ze vroegtijdig sterven aan de gevolgen ervan is groot. Papegaaien kunnen vaak erg oud worden, dus hoe eerder er gezonde voeding verstrekt wordt, hoe beter. Hoeveel moet ik mijn papegaai/ parkiet voeren? Papegaaien en parkieten krijgen 2 maal per dag te eten. Het bakje moet tussentijds in ieder geval leeg zijn. Als de vogel erg veel eten verspilt, dan voert u teveel. Geef dan geleidelijk minder totdat de vogel minder voer verspilt. Eet de vogel al het voer binnen 5 minuten op en verspilt hij niks, dan voert u te weinig. Mag ik mijn papegaai/parkiet tussendoortjes geven? Alles wat u de vogel buiten zijn pellets om voert, zal de hoeveelheid mineralen en vitaminen verdunnen. Voer daarom niet teveel tussendoortjes. U kunt tot maximaal 10% van de voeding aan tussendoortjes geven. Tussendoortjes die gegeven kunnen worden zijn: groenten, fruit en noten. Geef alleen noten die voor humane consumptie bestemd zijn. Noten uit de dierenwinkel zijn niet geschikt voor humane consumptie en kunnen gevaarlijke schimmels bevatten. Voedsel dat ongezond is voor mensen, zoals koek, snoep en chips zijn niet geschikt en moeten niet worden gegeven. Let op met avocado en chocolade, want deze zijn bewezen giftig voor papegaaien en parkieten. Er zijn ook tussendoortjes van Harrison's Bird Foods verkrijgbaar, onder de naam Power Treats. Problemen met omschakelen Heeft u problemen met het overzetten op pellets, dan kunt u uw vogel een aantal dagen bij Dierenhospitaal Visdonk brengen. Wij zullen er dan voor zorgen dat uw vogel de beste kansen krijgt om gezond te gaan eten. Het is zeer belangrijk dat uw vogel gezond gaat eten. U bent degene die bepaalt wat de vogel eet. Bedenk dat er al duizenden vogels overgeschakeld zijn naar pellets. Het voer van Harisson’s Bird Foods kan het beste in de diepvries bewaard worden. U kunt dan wekelijks een boterhamzakje met pellets vullen en deze in de koelkast leggen. Hieruit voert u dan de papegaai, zodat deze geen bevroren pellets hoeft te eten.
Gedrag We worden regelmatig geconfronteerd met papegaaien en parkieten met gedragsproblemen. Deze problemen kunnen zich onder andere uiten in bijten, schreeuwen en plukken. Let op: als uw papegaai of parkiet in uw ogen afwijkend gedrag vertoont, dan kan er een lichamelijke oorzaak zijn. Laat uw vogel daarom altijd eerst onderzoeken door een dierenarts die gespecialiseerd is in vogels. Algemeen Dierengedrag blijft een interessant onderwerp. Overal om ons heen zien we gedrag. Waarom zijn er zoveel verschillende gedragingen? Misschien dat de verschillende gedragingen voor ons niet altijd even duidelijk zijn, maar alle gedragingen hebben één overeenkomst. Er is voor het dier dat het gedrag uitoefent altijd een goede reden om dit te doen. Dit geldt dus ook voor gedragingen die wij als onplezierig ervaren. Vaak zijn er mensen die zeggen dat hun papegaai zonder aanleiding bijt. Bij navraag blijkt meestal dat de vogel wel degelijk een goede reden heeft. Deze reden kan bijvoorbeeld bescherming van het territorium, het voer of een geliefd persoon zijn. Een simpel voorbeeld: een kersverse papegaaien-eigenaar heeft gelezen dat een goed opgevoede vogel op de hand moet kunnen stappen. De eigenaar steekt zijn hand in de kooi. De vogel doet een stapje achteruit, maar de eigenaar dwingt zijn hand tegen de vogel aan. De vogel bijt en de hand wordt teruggetrokken. Wat is er hier nu aan de hand? De vogel is bang van de hand. De eigenaar had dit kunnen zien toen de vogel een stapje achteruit deed. Dit kleine stapje lijkt misschien onbelangrijk voor ons, maar voor de vogel betekent het heel duidelijk: NEE. De eigenaar negeerde dus het “NEE”van de vogel en dringt zichzelf verder op. De vogel zit in de kooi en kan niet vluchten. De enige optie die hij heeft is bijten. En wat gebeurt er als hij gebeten heeft: de hand waar hij zo bang voor was wordt terug getrokken. Zijn bijtgedrag wordt dus beloond! Wat zal er de volgende keer gebeuren als de eigenaar hetzelfde doet? Juist, de vogel zal weer bijten. Op deze manier wordt "agressief" gedrag aangeleerd. De les die hieruit getrokken kan worden is deze: Gedrag dat beloond wordt zal toenemen. Daarom moet gewenst gedrag beloond worden en ongewenst gedrag worden genegeerd. Natuurlijk willen we dat gewenst gedrag toeneemt en ongewenst gedrag afneemt. Dit houdt in dat we van tevoren goed moeten nadenken wat we als gewenst en ongewenst gedrag beschouwen. Wil je bijvoorbeeld dat je vogel op zijn standaard blijft zitten, dan moet je hem niet belonen als hij naar je toekomt. Als een vogel die gebeten heeft een nootje krijgt om hem af te leiden, wordt de vogel dus beloond voor het bijten! Klinkt erg simpel, maar denk eens na welk gedrag u tot nu toe heeft beloond. Een vogel die overmatig schreeuwt, moet genegeerd worden. Met negeren bedoelen we helemaal géén aandacht geven. Sta je in de buurt van de vogel, dan loop je weg, je zegt niks, je kijkt niet en je zucht niet. Alle aandacht die je op het moment van het schreeuwen aan de vogel geeft is een beloning. Zelfs oogcontact maken is een beloning. En belonen versterkt het gedrag.
Belonen van gedrag Om gewenst gedrag te laten toenemen moeten we het belonen. Het is daarbij belangrijk om te weten wat de vogel als een beloning ziet. Een vogel aaien die bang is voor handen wordt niet beloond, maar juist gestraft. Beloont u uw vogel op een verkeerde manier dan zal het gewenste gedrag afnemen. Een makkelijke manier om te belonen waarbij weinig mis kan gaan, is het belonen met voer. Zorg dat u te weten komt wat uw vogel lekker vindt. Dit kunnen pijnboompitten, zonnebloempitten, stukjes walnoot of bijvoorbeeld stukjes fruit zijn. Leg alle beloningen op een bordje en kijk welke de vogel als eerste op eet. Gebruik deze beloning vervolgens om uw vogel mee te trainen. Train uw vogel in kleine stapjes. Als u te grote stappen neemt, raakt de vogel gefrustreerd. Beloon met kleine hoeveelheden. Doet uw vogel iets goeds en u geeft hem een hele walnoot, dan zal hij daarna zo vol zitten dat hij niet meer gemotiveerd zal zijn om nog iets te proberen. Hak bijvoorbeeld een walnoot in kleine stukjes om mee te belonen. Leer uw vogel kennen Uw vogel vertelt u een heleboel, u hoeft alleen maar te kijken. Staat de veren van staart uitgespreid en zijn de pupillen klein, dan is de vogel erg opgewonden.
