Papegaaien en parkieten

Papegaaien en parkieten

Papegaaien en parkieten Handboek en naslaggids

door: Adri van Kooten

Papegaaien en parkieten - Handboek en naslaggids

Inhoud

Inhoud Voorwoord

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Huisvesting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bouwvergunning en bouwmaterialen . . . . Verwarming en temperatuur . . . . . . . . . . . . Ventilatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Daglicht en verlichting . . . . . . . . . . . . . . . De maaswijdte van het gaas . . . . . . . . . . . . Sluis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zitstokken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Opening tussen buitenvolière en binnenverblijf . Bodembedekking van de buitenvolière . . . . . Bodembedekking van het nachtverblijf . . . . De aankleding van de volière . . . . . . . . . . . Nestgelegenheid en nestmateriaal . . . . . . . . Voer- en drinkbakken . . . . . . . . . . . . . . . . Badgelegenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 6 6 7 7 8 8 8 9 10 10 11 11 11 13 13

Aanschaf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14 Vervoer van parkieten en papegaaien . . . . . 14 Het uitvangen van vogels . . . . . . . . . . . . . . 14

Voeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Eiwitten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mineralen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Koolhydraten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vitaminen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samenstelling van een goede voeding . . . . . Het kiemen van zaden . . . . . . . . . . . . . . . . De voeding in de praktijk . . . . . . . . . . . . . Pellets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gezondheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

Bloedmijt (rode vogelmijt) . . . . . . . . . . . . . Darmontsteking (enteritis) . . . . . . . . . . . . . Doorgroeiende snavel . . . . . . . . . . . . . . . . . Kou vatten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kropziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Legnood . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ontstoken ogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ornithosis (vogelziekte) . . . . . . . . . . . . . . . Psittacosis (Papegaaienziekte) . . . . . . . . . . . Reo-virus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schurftmijt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16 16 17 17 18 18 18 18 19 20 21 22 22 22 23 23 24 24 24 24 25 25 25

Snavel- en veerrotziekte (PBFD) . . . . . . . . . . Vederluizen/vedermijten . . . . . . . . . . . . . . Wormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het doden van vogels . . . . . . . . . . . . . . . . . Tot slot nog het volgende . . . . . . . . . . . . . . Zieke vogel en ziekenkooi . . . . . . . . . . . . . .

Het ringen van jonge parkieten en papegaaien . . . . . . . . . . . . . . . . . . Papegaaien en parkieten . . . . als huiskamervogel . . . . . . . . . . . . .

De aanschafprijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De opvoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Babypapegaai en bijten . . . . . . . . . . . . . . . Schreeuwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Taxonomie en naamgeving . . . .

Nederlandse of wetenschappelijke naam . . . . Schrijfwijze Nederlandse namen . . . . . . . . . Stamboom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stammen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De inhoud van dit boek . . . . . . . . . . . . . . .

De opbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De regels in hoofdlijnen . . . . . . . . . . . . . . . De soorten van Bijlage A . . . . . . . . . . . . . . . De soorten van Bijlage B . . . . . . . . . . . . . . . De administratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De ringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wetten en regelingen . . . . . . . . . .

Cacatuinae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Probosciger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Calyptorhynchus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Callocephalon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eolophus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cacatua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nymphicus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25 26 26 27 27 27

28

30 30 31 32 33 37 38 38 38 39 39 40 40 40 41 41 41 42 45 49 51 53 55 57 67

Loriculinae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

71 Loriculus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Loriinae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Chalcopsitta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pseudeos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trichoglossus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pseuteles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lorius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Charmosyna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


74 77 81 83 85 91 95 99

Nestorinae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

103 Nestor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

Psittacinae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cyclopsitini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

105 105 Cyclopsitta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Psittaculirostris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Psittaculini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Psittacula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Tanygnathus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 Eclectus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Alisterus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Aprosmictus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 Polytelis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

Platycercini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Purpureicephalus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Barnardius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Platycercus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Psephotus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Northiella . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cyanoramphus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eunymphicus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Neopsephotus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Neophema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lathamus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Melopsittacus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Psittacini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Coracopsis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Psittacus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Poicephalus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Agapornis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Arini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Anodorhynchus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cyanopsitta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Orthopsittaca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Diopsittaca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Primolius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aratinga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Guarouba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nandayus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cyanoliseus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pyrrhura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Enicognathus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Myiopsitta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bolbothynchus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

153 153 155 163 175 183 187 193 196 199 207 211 215 215 219 223 235 245 247 251 253 261 262 265 269 285 286 289 293 317 321 325

Psilopsiagon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forpus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Brotogeris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pionites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pionus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Amazona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deroptyus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Triclaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

329 333 347 357 361 369 388 389

Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

390 Wetenschappelijke namen . . . . . . . . . . . . . . . . 390 Nederlandse namen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391

Colofon Foto’s: Rob Dekker, Adri van Kooten, Herman Kremer, Piet Onderdelinden, Jan de Nijs, Henk van der Meer, Jasper van Heusden, Ruud van der Weerdt, Roman Dorholt, Jessie Claire van Brederode Met dank aan: Loro Parque Foundation, Stichting Nederlands Opvangcentrum Papegaaien, World Parrot Trust, Piet Onderdelinden, Jef Kenis, Piet Damsteeg, Fokke Beswerda, Dinand Derks, Aloys Nibbeling, Dirk Van Den Abeele, Roman Dorholt, Heinz Schnitker Aanvullingen op dit boek: www.overdieren.nl/pphandboek.htm Redactie: Herman Kremer Eerste druk 2008 Welzo Media Productions Postbus 26 9989 ZG Warffum e-mail: [email protected] www.overdieren.nl ISBN 90-5821-277 Nur 435 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook vermenigvuldigd worden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De gegevens in deze uitgave zijn met de grootst mogelijke zorgvuldigheid verzameld en samengesteld. De uitgever kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele schade, direct of indirect, van welke aard ook, ontstaan als gevolg van onjuistheden en/of onvolkomenheden in deze uitgave, dan wel als gevolg van verkeerde en/of irrelevante toepassing van de vermelde gegevens.


3

Melopsittacus undulatus Grasparkiet

Voorwoord

Links: Engelse grasparkiet Recht: wildvorm grasparkiet

Zo lang ik mij kan heugen ben ik geïnteresseerd geweest in vogels, speciaal de kromsnavels. Het is me echter niet met de paplepel ingegoten. Niemand in mijn naaste omgeving heeft ooit vogels gehouden of er interesse in getoond. Mijn eerste ´vogelhok´ bestond uit een kooi op poten van ongeveer 100 x 40 x 50 cm. Het werd gemaakt door een vriend van mijn ouders die aannemer was. Toen ik bij mijn ouders maar bleef zeuren over een vogelhok stuurden ze me naar hem toe. Nadat ik mijn wens bij hem kenbaar had gemaakt wilde hij hier eerst nog eens flink over nadenken want “Wat kostle dat wel niet?” Gedurende zijn ´bedenktijd´ kon ik, volgens hem, mooi even een boodschap voor hem doen. Toen ik na ongeveer anderhalf uur terugkwam stond het betreffende ´vogelhok´ te pronken in de timmerwerkplaats en kon ik mijn geluk niet op. Tot op de dag van vandaag begrijp ik nog niet hoe hij, binnen zoń korte tijd, zoń mooie vogelkooi kon maken. De eerste vogels die werden aangeschaft waren zebravinken maar deze werden al snel vervangen door kleine grasparkieten. Toen ik trouwde en daarmee zelfstandig kwam te wonen kon ik eindelijk ´de vogelsport´ bedrijven zoals ik zelf graag wilde. Mijn eerste volière bouwde ik op de zolder van een huurhuis. Ik zal ongeveer 24 jaar oud geweest zijn toen ik in contact kwam met de heer F. Beswerda, die een dierenspeciaalzaak in Delfzijl runde. Via hem werd ik ´besmet´ met het Engelse grasparkieten-virus. Alle denkbare literatuur op het gebied van de Engelse grasparkiet werd in deze tijd door mij verslonden en ik werd lid van de Parkieten Speciaal Club (PSC) van de Nederlandse Bond van Vogelliefhebbers. Naarmate de jaren verstreken kreeg ik een steeds bredere belangstelling voor kromsnavels. Toen ik op een leeftijd van ca. 30 jaar in staat was om samen met mijn vrouw een eigen huis te kopen werd dan ook al vrij snel een volière gebouwd met meerdere vluchten. De eerste jaren werden deze bevolkt door diverse Australische parkieten, zoals prachtrosella´s, Stanleyrosella´s, Prinses van Wales parkieten, Kraagparkieten, Port Lincolnparkieten enzovoort, met later ook diverse soorten papegaaien, lori´s, caiques en een grote verscheidenheid aan Zuid-Amerikaanse soorten. Mijn belangstelling voor kromsnavels viel ook anderen op en al snel werd ik voor allerlei bestuurlijke functies gevraagd. Bij de lokale vogelvereniging in Appingedam werd ik o.a. redacteur van het verenigingsblad. Uiteindelijk ligt hier de oorsprong van alle artikelen die ik in de loop van de jaren zou gaan schrijven en nog steeds schrijf. In 1991 stuurde ik mijn eerste artikel over ´de splendid parkiet´ naar de toenmalige redacteur van

4


Ónze Vogels´. De opleiding keurmeester grasen grote parkieten, die ik volgde bij de NBvV, werkte voor mij erg stimulerend. Het bood me de kans om nog meer dan voorheen met ´lotgenoten´ over vogels te discussiëren en mijn kennis op het gebied van vogels uit te breiden. In 2004 adviseerde mijn broer mij om alle artikelen die ik in de loop van de tijd over vogels had geschreven op internet te zetten. Nadat ik mij wat georiënteerd had besloot ik een website te starten over vogels. De naam van de website was ‘Alles over kooien volièrevogels’. Door de extra toevoegingen van de provider was dit adres echter te lang en moeilijk. Ondanks dat wisten de liefhebbers mijn website toch goed te vinden getuige de reacties en vooral vragen die ik via de mail over vogels kreeg. Uiteindelijk besloot ik een domeinnaam aan te vragen en de naam te wijzigen in www.vogelproblemen.nl De reden hiervan was dat ik inmiddels zoveel mailtjes kreeg over problemen met vogels dat mij dat een treffende naam leek voor een nieuw op te starten website. Tevens bood het mij de mogelijkheid er een ‘Forum’ aan te koppelen zodat een ieder op dit ‘Forum’ de mogelijkheid kreeg vragen te stellen of te reageren op vragen c.q. problemen van bezoekers. In februari 2005 ging ‘het Forum’ samen met de nieuwe website het internet op.. Via mijn website kwam ik in 2001 in contact met Rob Dekker, één van de mensen van dierenuitgeverij Óver Dieren´. Hij vroeg mij een aantal boeken te schrijven over kromsnavels. Dit verzoek, waarover ik zeer vereerd was, heeft inmiddels geleid tot boeken over de valkparkiet (2), Australische parkieten (2), de rosella´s en een boek over de gezelschapsvolière. Begin 2006 werd mij gevraagd een algemeen boek te schrijven over de meest gehouden parkieten en papegaaien. Na het aanleveren van het manuscript was men hierover zo enthousiast dat gevraagd werd of het niet mogelijk was het boek zodanig uit te breiden dat alle geslachten er in behandeld zouden worden. Opnieuw nam ik plaats achter de computer, niet wetende hoeveel tijd en moeite het me uiteindelijk nog zou kosten om dit boek voor de deadline van 1 november 2007 te schrijven. Mijn vrouw heeft me de laatste twee jaren dan ook vrijwel alleen thuis achter de computer zien zitten. Het lijkt me daarom niet meer dan logisch dat ik dit boek aan haar opdraag. Adri van Kooten, december 2007


5

Voeding

Voeding Opmerking vooraf: In dit hoofdstuk wordt in algemene zin ingegaan op de eisen die aan een goede vogelvoeding worden gesteld. Het voedselpatroon van parkieten en papegaaien kan onderling erg van elkaar verschillen. Ik heb er daarom voor gekozen om daar waar nodig per soort of ondersoort de voeding apart te vermelden. Het met plezier houden van vogels valt en staat met een goede gezondheid. Niets is immers vervelender dan zieke vogels in de volière. Iedere liefhebber zal dan ook op de hoogte moeten zijn van de eisen die aan een goede vogelvoeding worden gesteld. Hij is immers degene die bepaalt wat zijn vogels voorgezet krijgen. Een goede voeding is niet alleen van belang voor de gezondheid van de vogels maar ook voor de groei, de ontwikkeling, het prestatievermogen en het nageslacht. Het gaat er daarbij om, dat alle stoffen erin voorkomen in de juiste hoeveelheden die het vogellichaam nodig heeft.

Een aantal voedingsstoffen is daarin onontbeerlijk. Dit zijn eiwitten, vetten, koolhydraten, water, mineralen en vitaminen. Afhankelijk van de functie die voedingsstoffen in het vogellichaam vervullen, worden ze onderscheiden in bouwstoffen, brandstoffen en beschermende stoffen: • bouwstoffen zijn stoffen die de vogel nodig heeft voor de opbouw, de wederopbouw en het herstel van de weefsels en cellen van het lichaam. Van de voedingsstoffen worden eiwitten, mineralen en water gerekend tot de bouwstoffen; • brandstoffen zijn stoffen die vogels onder andere nodig hebben voor het instandhouden van hun lichaams temperatuur. Daarnaast leveren brandstoffen de energie die nodig is voor spierarbeid, zoals voor het vliegen. Van de voedingsstoffen worden de vetten, koolhydraten en eiwitten gerekend tot de brandstoffen. • beschermende stoffen zijn stoffen die ervoor zorgen dat alle lichaamsprocessen goed kunnen verlopen. Van de voedingsstoffen worden de vitaminen en mineralen gerekend tot deze beschermende stoffen.

Eiwitten Eiwitten behoren tot de bouwstoffen. Ze zijn zeer groot en opgebouwd uit een groot aantal kleine moleculen, de zogenaamde aminozuren. Door hun grootte moeten eiwitten, alvorens ze in het lichaam van een vogel kunnen worden opgenomen, afgebroken worden tot de al eerder genoemde aminozuren. Deze kunnen namelijk wél direct in het vogellichaam worden opgenomen. Er zijn 29 verschillende soorten aminozuren bekend, waarmee een niet te tellen hoeveelheid eiwitten kan worden opgebouwd. Een en ander is te vergelijken met de letters van het alfabet waarmee we immers een oneindig aantal woorden kunnen samenstellen. Nadat de eiwitten in het vogellichaam zijn afgebroken worden ze dus ook weer in het lichaam opgebouwd. Er zijn echter tien aminozuren die vogels zelf niet kunnen maken c.q. opbouwen. Deze worden de essentiële aminozuren genoemd. Een tijdelijk tekort aan één van deze aminozuren zal de vorming van lichaamseiwit doen stoppen. Een blijvend tekort zal uiteindelijk de dood van de vogel tot gevolg hebben. Deze essentiële aminozuren zullen dus in het voer van onze vogels aanwezig moeten zijn. Zaadmengsels, hoe goed ook samengesteld, kunnen de behoefte aan essentiële aminozuren niet dekken. Daarnaast is uit onderzoek gebleken, dat de hoeveelheid eiwit in de voeding van de meeste vogels rond de 20% behoort te zijn. Een mengsel van uitsluitend zaad geeft een aandeel van ongeveer 15%, hetgeen dus duidelijk onvoldoende is. Toevoeging van extra eiwitten is dus noodzakelijk.

16


Dierlijke bronnen zijn rijker aan essentiële aminozuren dan plantaardige. Het is dus erg belangrijk dat de vogels in de volière ook dierlijke eiwitten tot hun beschikking hebben. In hun natuurlijk leefmilieu, zo hebben onderzoekers vastgesteld, eten vele soorten vogels regelmatig insecten. Het dagelijks verstrekken van een goed krachtvoer, waarin de essentiële aminozuren in de juiste verhoudingen voorkomen, is een goede manier om aan de eiwitbehoefte van vogels tegemoet te komen. Naast het feit dat eiwitten gerekend worden tot de bouwstoffen spelen ze ook een rol bij de energiebehoefte van vogels. Dit is de reden waarom ze eveneens tot de brandstoffen worden gerekend.

Mineralen Als tweede in de rij van bouwstoffen worden de mineralen behandeld. Deze komen in minimale hoeveelheden (sporenelementen) in het vogellichaam voor. Mineralen zijn betrokken bij verschillende levensprocessen van de vogels. Zo vormen ze bijvoorbeeld de Oestergrit bouwstenen voor verschillende enzymen en hormonen. Net als bij de aminozuren blijkt er een aantal te zijn dat voor het leven van een vogel van essentieel (noodzakelijk) belang is. Ook hiervoor geldt dus dat een tijdelijk of blijvend tekort zal lijden tot ziekte of sterfte. De dosering van minerale sporenelementen dient uiterst nauwkeurig te geschieden, waarbij als regel geldt dat teveel even Maagkiezel slecht is als te weinig. Over het algemeen kan de mineralenbehoefte voldoende worden gedekt door het verstrekken van in de handel aanwezige vogelmineralen. Het is erg belangrijk om deze los in een bakje te verstrekken en minimaal één keer per week te "verversen". Omdat de vogels slechts datgene opnemen wat ze nodig hebben lijkt het vaak alsof er nog voldoende in het bakje aanwezig is. Dit is echter een misvatting, De meeste vogels zijn erg selectief in het zoeken van mineralen; darom kan het best zijn dat de mineralen die ze op dat moment nodig

hebben, er in een eerder stadium al door hen of andere vogels zijn uitgehaald. Het kan dan ook niet voldoende benadrukt worden dat regelmatig (eens per week) nieuwe mineralen moeten worden verstrekt. Zelf strooi ik deze minimaal twee keer per week over het voer, zodat ik zeker weet dat de vogels de benodigde hoeveelheid opnemen. Naast het verstrekken van vogelmineralen blijft het ook belangrijk om natuurlijke producten te geven die redelijke hoeveelheden mineralen bevatten. Voorbeelden hiervan zijn: boerenkool, andijvie, eigeel, tarwe, sepia en grit. Aan kant-en-klare krachtvoeders zijn in de meeste gevallen mineralen toegevoegd. Veelal staat dit aangegeven op de verpakking.

Water Derde in de rij van bouwstoffen is water. Dit is bijzonder belangrijk voor vogels. Zo bevatten hun bloed en spieren respectievelijk 95% en 70-80% water. Iedere keer als voedingsstoffen naar of van een lichaamscel worden vervoerd is water het vervoermiddel. In bijna alle voedingsmiddelen is water aanwezig. Bij verbranding van voedingsstoffen ontstaan, naast het vrijkomen van energie, de verbrandingsproducten water en koolzuur. Het vrijgekomen water is echter ontoereikend voor de totale


17

Voeding

Voeding

waterbehoefte. Extra water zal dan ook in de vorm van drinkwater moeten worden opgenomen. Dit dient niet te koud te zijn. De drinkbakjes moeten in ieder geval eens in de week worden schoongemaakt en het water dient dagelijks te worden ververst. Verontreinigd water is namelijk één van de belangrijkste veroorzakers van darminfecties.

Vetten

Vitaminen

Zoals reeds eerder is opgemerkt heeft een vogellichaam naast bouwstoffen ook brandstoffen nodig. In dat opzicht spelen de vetten een belangrijke rol. Brandstoffen zijn onder meer nodig voor het op peil houden van de lichaamstemperatuur (42 oC) en voor het leveren van spierarbeid. De vetten kunnen we naar hun bouw onderscheiden in verzadigde en onverzadigde vetzuren. De verzadigde vetzuren worden op hun beurt weer verdeeld in vetzuren met lange koolstofketens en vetzuren met kortere koolstofketens. De onverzadigde vetzuren worden verdeeld in enkelvoudige onverzadigde vetzuren en meervoudige onverzadigde vetzuren. Evenals bij de aminozuren en mineralen waarvan er een aantal essentieel (noodzakelijk) is, zijn ook de meervoudige onverzadigde vetzuren essentieel voor het vogellichaam. De drie belangrijkste meervoudige vetzuren zijn linolzuur, linoleenzuur en arachidonzuur. Gekiemd zaad is rijk aan deze essentiële vetzuren. Het is daarom erg belangrijk om dit aan volièrevogels te verstrekken. Aan het eind van dit hoofdstuk wordt daarom aandacht besteed aan het maken van gekiemd zaad. Teveel vet in de voeding van vogels kan schadelijk zijn. Vet remt namelijk de maagsapafscheiding, waardoor het voedsel langer in de maag blijft. Dit veroorzaakt een verzadigingsgevoel bij de vogel met het gevolg dat geen ander voedsel meer wordt opgenomen. Tekorten aan levensnoodzakelijke stoffen zullen hier uiteindelijk het gevolg van kunnen zijn. Verstrek dus nooit meer vet dan strikt noodzakelijk is.

Na de groepen bouw- en brandstoffen blijft over de groep van beschermende stoffen. Naast de mineralen, die we ook tot deze groep rekenen, zijn het vooral de vitaminen die een essentiële (levensnoodzakelijke) rol spelen bij het gezond blijven van onze vogels. Vitaminen maken veelal onderdeel uit van het natuurlijk voedsel. Iedere vitamine heeft bij de lichaamsprocessen in het vogellichaam een eigen specifieke taak. Evenals een tekort kan ook een teveel aan vitaminen in de vogelvoeding schadelijk zijn en afwijkingen veroorzaken. De overwaardering die veel liefhebbers voor vitaminen hebben en die zich uit in het overdadig gebruik van vitaminepreparaten levert dan ook voor vogels het gevaar op van vitaminevergiftiging. Evenals bij de mineralen is bij het verstrekken van vitaminen een goede onderlinge verhouding van belang. De volgende producten zijn onder andere rijk aan één of meerdere vitaminen: melk, bruinbrood gedoopt in melk, eidooier, gekiemde zaden, granen, zaden, sojameel, groenten en vruchten.

Koolhydraten Naast de vetten zijn het vooral de koolhydraten die dienst doen als energiebron. Die in de voeding van vogels zijn in hoofdzaak van plantaardige oorsprong. De voor de voeding belangrijkste koolhydraten kunnen worden onderscheiden in de volgende groepen: monosacchariden, disacchariden

18

en polysacchariden. Monosacchariden, zoals glucose en fructose, zijn enkelvoudige suikers, die direct in het vogellichaam kunnen worden opgenomen. Dit geldt niet voor meervoudige suikers als disacchariden en polysacchariden. Meervoudige suikers moeten, alvorens ze in het vogellichaam kunnen worden opgenomen, eerst onder invloed van enzymen gesplitst worden tot enkelvoudige suikers. Alle vogels moeten een voldoende hoeveelheid kool hydraten via de voeding binnen krijgen. Zaden, vruchten en groenvoer bevatten deze in voldoende mate en dienen daarom dagelijks verstrekt te worden.

Samenstelling van een goede voeding Na het lezen van het bovenstaande zal het u duidelijk zijn dat het zelf samenstellen van een juiste voeding voor volièrevogels de nodige zorg vereist. Vogelzaden zijn niet allemaal even rijk aan eiwitten, vetten, koolhydraten, mineralen en vitaminen. Door verschillende soorten zaden te mengen kan een voer verkregen worden dat genoemde bestanddelen zoveel mogelijk in goede verhoudingen bevat. Geen enkel zaadmengsel is echter in staat om de behoefte aan aminozuren, mineralen, vitaminen en essentiële vetzuren van volièrevogels te dekken. Aan vogels in gevangenschap zullen deze dan ook extra verstrekt moeten worden. Voor wat betreft de vetzuren zou dit bijvoorbeeld kunnen door het geven van gekiemde zaden. Aan de behoefte aan essentiële aminozuren kan voldaan worden door verstrekking van meelwormen, miereneieren,


Gekiemd zaad

Gekiemd zaad met eivoer universeelvoer, krachtvoer/eivoer en bruinbrood gedoopt in melk (denk aan bederf bij warm weer!!). Mineralen kunnen worden gegeven in de vorm van grit en sepia alsmede in de vorm van specifiek in de handel verkrijgbare vogelmineralen. Ook zijn aan de meeste kracht voeders mineralen toegevoegd. Mineralen in de vorm van grit en/of vogelmineralen dienen minimaal één keer per week te worden ververst (ook al lijkt er nog voldoende in het bakje te zitten).Vitaminen kunnen worden verstrekt door toevoeging van een goed vitaminepreparaat aan het drinkwater of aan het krachtvoer/eivoer. In de praktijk zijn aan de meeste krachtvoeders/eivoeders vaak al de meest essentiële vitaminen toegevoegd zodat het extra geven van vitaminen middels een vitaminepreparaat dan niet meer nodig is.

Het kiemen van zaden Zoals in het voorgaande reeds is opgemerkt zijn gekiemde zaden onder andere rijk aan essentiële vetzuren, licht verteerbare koolhydraten en vitaminen (vooral vitaminen van het B-complex). Het verstrekken van gekiemde zaden is daarom sterk aan te bevelen. Daarnaast zijn de meeste parkieten en papegaaien, zo is mij gebleken, hier verzot op. Bij het zelf samenstellen van kiemzaad is het van belang, dat zaden gekozen worden met een ongeveer

gelijke kiemsnelheid. Dit geldt onder meer voor de volgende zaden: - hennep - rode dari - witte dari - raapzaad - radijszaad - zwart slazaad - katjang idjoe Een mengsel hiervan kan het best als volgt worden gekiemd: • doe het in een roestvrijstalen zeef en hang deze in een pannetje met ruim lauw water; • laat het vervolgens ongeveer achttien uur weken. Na het weekproces dient het meerdere keren in stromend water te worden afgespoeld; • hang na het spoelen de zeef met inhoud in het (lege) pannetje. De zeef dient vrij van de bodem te zijn, zodat het overtollige water eruit kan lekken; • dek de zeef vervolgens af met een vochtige doek en zet hem op een matig warme plaats neer. Om alcoholische gisting te voorkomen dient het zaad tussendoor nog een keer goed te worden gespoeld en omgeschud. De kiemen verschijnen na ongeveer 24 uur.


Kiemzaad droog

Eivoer

19

Voeding

Voeding

Buffalowormpjes

Zophobas morio De hoogste voedingswaarde wordt verkregen uit zaad met kiemen van 1 à 2 mm lengte. Zeef en pannetje moeten na gebruik goed worden schoongemaakt, voordat ze voor een nieuwe portie kunnen worden gebruikt. Door het beschikbaar hebben van meerdere zeven kan elke dag over gekiemd zaad worden beschikt.

De voeding in de praktijk Zaadmengsel grote parkieten

Zaadmengsel neophema

20

Als we de eisen die aan een goede vogelvoeding worden gesteld naar de praktijk vertalen, dan zou als basisvoeding een goede zaadmengeling voor parkieten of papegaaien, een goed samengesteld eivoer/krachtvoer en kiemzaad verstrekt moeten worden. Aan deze basisvoeding dienen dagelijks afwisselend vruchten, groenten en insecten-/universeelvoer te worden toegevoegd. Vooral in de periode dat de vogels jongen hebben is het belangrijk dat ze de beschikking hebben over dierlijke eiwitten. Deze kunnen, naast het geven van een goed samengesteld eivoer, worden verstrekt in de vorm van bijvoorbeeld melkpoeder, insecten (o.a.meelwormen) en (gekookte) vis(meel). Wees hierbij wel voorzichtig omdat de vogels bij een te ruime opname vaak de jongen in de steek laten en al weer met een volgend legsel beginnen. Bij een tekort aan dierlijke

eiwitten zien we vaak dat ze hun jongen onvoldoende voeden en uiteindelijk zelfs in de steek laten. Naast de bovenstaande voeding is het noodzakelijk dat de vogels dagelijks de beschikking hebben over vers en fris bad- en drinkwater en mogen ook vogelmineralen (grit), maagkiezel en kalk (sepiaschelpen) niet ontbreken. Maagkiezel is erg belangrijk voor een goede spijsvertering. In de maag van vogels wordt het (geweekte) voedsel namelijk verkleind en gemalen. In de spiermaag moeten hiertoe steeds scherpe maagkiezeltjes aanwezig zijn, die door hun onregelmatige vorm en door de uitzettende en samentrekkende bewegingen van de spiermaag de geweekte zaden malen. Het oppervlak van elk zaadje wordt door deze bewerking enorm vergroot waardoor de enzymen in de verteringssappen er (nog) beter en intensiever op in kunnen werken. Door de uitzettende en samentrekkende bewegingen van de spiermaag worden ook de scherpe kiezeltjes op den duur rondgeslepen. Als dit het geval is verlaten zij het vogellichaam en moet de vogel nieuwe scherpe kiezel kunnen opnemen. Ter verduidelijking wil ik hier nog vermelden, dat grit niets met scherpe kiezel te maken heeft. Grit wordt zelf vermalen en opgelost. Door grit op te nemen komt de vogel tegemoet aan zijn behoefte aan mineralen. Kiezel


daarentegen is totaal onverteerbaar en heeft geen enkele voedende waarde. Deze dient alleen als maalsteen en moet dus ook steeds beschikbaar zijn. Tenslotte als laatste nog het volgende. Regelmatig ga ik in de zomer op zoek naar (onbespoten) grasen onkruidzaden. Deze worden met een heggenschaar geknipt en in grote bossen in de volière opgehangen. Naast het feit dat het erg gezond is, is het een genot om te zien hoeveel plezier je hier je parkieten en papegaaien mee doet.

Pellets De afgelopen jaren hebben vooral Amerikaanse vogelvoerdeskundigen in samenwerking met biologen en ervaren liefhebbers de zogenaamde pellets ontwikkeld. Dit zijn korrels of kruimels waarin alle voedingsstoffen zijn samengebracht die van belang zijn voor (een bepaalde soort) vogel. De commerciële voederfabrikanten maakten de pellets aanvankelijk alleen voor papegaaien en grote parkieten omdat deze in Amerika altijd (financieel) veel populairder zijn geweest dan de overige soorten kooien volièrevogels. Ook in ons land zijn pellets al jaren geleden op de markt verschenen, maar deze voedingsmethode heeft hier tot nu toe geen hoge vlucht genomen. In theorie zou deze tot een ideale verzorging van onze vogels moeten leiden. Het is immers een gemakkelijke manier om hen alle noodzakelijke en gewenste voedingsstoffen toe te dienen. We zien dit ook bij de verzorging van allerlei andere huisdieren en in de vee- en pluimveehouderij. Daarnaast zijn er nog

enkele bijkomende andere voordelen: pelletvoeding is gemakkelijk, schoon, efficiënt en geeft geen afval. Toch blijkt het in de praktijk niet helemaal zo te werken. Verschillende liefhebbers hebben pellets uitgeprobeerd, de één aarzelend, de ander vol overtuiging. Dit is een normale gang van zaken bij nieuwe ontwikkelingen. Enkele pioniers nemen het voortouw en de rest volgt dan na verloop van tijd wel als de ervaringen positief zijn. In dit geval lijkt het er echter op, dat deze ontwikkeling zich niet echt heeft doorgezet. De overgang naar pelletvoeding is klaarblijkelijk ergens blijven steken. In de wandelgangen valt te horen dat er enige scepsis over bestaat en dat sommige liefhebbers weer zijn teruggekeerd naar hun 'oude en vertrouwde' voedingsmethode. Buiten de commerciële aanbieders zijn er relatief weinig vogelhouders te vinden die er enthousiast over zijn. Vaak valt te beluisteren dat de vogels er minder goed op gedijen. Dat is misschien een moeilijk hard te maken motivering, maar het is wel zo dat iedere rechtgeaarde liefhebber zijn vogels kent en ziet hoe ze op veranderingen reageren. Al met al blijkt het hier niet in de eerste plaats te gaan om een objectieve vaststelling van de meerwaarde van pelletvoeding. Op zich zal vermoedelijk iedereen het er wel over eens zijn dat dit een goede methode is om een vogel voor te zetten wat hij nodig heeft. De vogelliefhebber moet er echter 'aan' willen, anders werkt het niet. Hij zal een afweging moeten maken van alle factoren die bij zijn hobby een rol spelen, en hij moet daar een goed gevoel bij hebben. Uiteindelijk zal hij daarin zelf een persoonlijke keuze moeten maken.


Zaadmengsel papegaai met pinda

Pellets

21

Cacatuinae

Probosciger Palmkaketoes Probosciger aterrimus Palmkaketoe

Formaat: 60 - 68 cm. Geslachtsonderscheid: er bestaat geen duidelijk verschil tussen de geslachten. Man en pop: beide zijn qua kleur gelijk aan elkaar maar de pop is veelal kleiner en heeft een duidelijk kleinere bovensnavel dan de man.

Ondersoorten • Probosciger aterrimus aterrimus • Probosciger aterrimus goliath • Probosciger aterrimus stenolophus • Probosciger aterrimus macgillivrayi

- palmkaketoe

Herkomst en leefwijze P. a. aterrimus komt voor op de Aru-eilanden en NieuwGuinea, P. a. goliath heeft zijn verspreidingsgebied in het westelijk deel van Nieuw-Guinea en de westelijke Papoeaeilanden met uitzondering van Misool. P. a. stenolophus is te vinden op Nieuw-Guinea en het eiland Japen dat deel uitmaakt van de Indonesische provincie Papoea. P. a. macgillivrayi tenslotte houdt zich op op het Australische schiereiland Kaap York. Palmkaketoes bewonen in hoofdzaak tropische regenwouden, moerasgebieden en savannen met boombestanden. Hun voedsel bestaat vooral uit noten, zaden, vruchten, bessen, bladknoppen en waarschijnlijk insecten en hun larven. Buiten de broedperiode komen ze in kleine groepen voor tot zeven vogels. Als nestgelegenheid maken ze gebruik van holten in dikke takken en holen van dode bomen op hoogten van gemiddeld tien meter boven de grond. De pop legt slechts één ei, dat door beide vogels wordt bebroed. De broedduur ligt rond 30 dagen. De jongen verlaten na ongeveer vijftien weken het nest en worden dan nog gedurende een zeer lange tijd door de ouders (bij)gevoerd. Palmkaketoes zijn in de avicultuur zeer zeldzaam.

Het zijn overwegend zwarte vogels met naakte helderrode wangen en een opvallende, uit lange smalle veren bestaande, zwarte kuif. P. a. aterrimus heeft een lengte van ongeveer 60 cm. De verschillen tussen de ondersoorten zijn klein. P. a. goliath heeft wat smallere kuifveren dan de nominaatvorm en is met zijn 68 cm groter. Ook P. a. stenolophus heeft ongeveer dit formaat. Bij deze ondersoort zijn de kuifveren duidelijk smaller dan bij de nominaatvorm.

Probosciger aterrimus (Gmelin, 1788) Cites/EU status A


49

Cacatua - witte kaketoes


Cacatuinae

g eëxporteerd. In de jaren erna is dat nog een aantal keren gebeurd. Ducorpskaketoes zijn over het algemeen vrij actieve vogels die bovendien niet al te luidruchtig zijn. Nestjongen willen nog wel eens worden geplukt door de oudervogels.

Cacatua sanguinea Naaktoogkaketoe Ondersoorten • Cacatua sanguinea sanguinea - naaktoogkaketoe • Cacatua sanguinea normantoni • Cacatua sanguinea gymnopis • Cacatua sanguinea westralensis • Cacatua sanguinea transfreta

Cacatua sanguinea sanguinea

Cacatua goffiniana Roselaar,CS & Michaels, 2004 Cites/EU status A

Bijzonderheden De Filippijnse kaketoe kwam vroeger algemeen voor op de Filippijnse eilanden. Tegenwoordig zijn ze alleen nog aan te treffen op Palawan, Mindanao, Dinadat en Bohol. Alleen op het eiland Palawan leven ze nog in redelijke aantallen. Door vernietiging van hun natuurlijke leef omgeving, de jacht, clandestiene handel en geïntroduceerde ziektes zoals de snavel- en veerrotziekte wordt de soort sterk in zijn voortbestaan bedreigd. In Europese volières is de Filippijnse kaketoe een zeldzame verschijning. Naar schatting bevinden zich er niet meer dan 60 kweekparen. Één van de problemen in gevangenschap is de agressiviteit van de man richting de pop. Regelmatig komt het voor dat de man de pop ernstig verwondt of zelfs doodt.

Cacatua goffiniana Goffinkaketoe

Formaat: 32 cm. Ringmaat: 10 mm. Geslachtsonderscheid: tussen beide geslachten is enig uiterlijk verschil. De pop heeft een roodbruine iris in plaats van een zwarte zoals de man. Man en pop: de hoofdkleur is wit. De teugel is roze. De dekveren van de oren laten een zwakke gele weerschijn zien. De veren van de kop zijn aan de basis zwak roze van kleur. Dit is echter niet zichtbaar. De ondervleugeldekveren en de onderstaartdekveren zijn zwak geel. De vogels

62

hebben een brede ronde kuif. De naakte oogring is wit. De poten zijn grijs en de snavel is grijsachtig wit. Herkomst en leefwijze C. goffiniana heeft zijn verspreidingsgebied op de Indonesische Tanimbar-eilanden. Deze groep bestaat uit ongeveer 80 eilanden. Alleen op enkele van de grootste komt de Goffinkaketoe voor. Waarschijnlijk zijn de vogels op Tual en de Kai-eilanden ingevoerd. Goffinkaketoes komen voor in bossen en langs bosranden. Ze leven veelal in kleine familieverbanden. Het voedsel in de natuur bestaat in hoofdzaak uit zaden, vruchten en bessen. Waarschijnlijk voeden ze zich ook met larven en insecten. Over de nest- en broedgewoonten van de vogels in het wild is nagenoeg niets bekend.

Bijzonderheden Door massale houtkap en vervolgens wildvang is de Goffinkaketoe in het wild bijna uitgeroeid. Vanaf 1972 zijn er officieel 10.000 exemplaren geëxporteerd. Goffinkaketoes zijn geen gemakkelijke kweekvogels. De meeste paren hebben vijf jaar of langer nodig om volledig te acclimatiseren alvorens ze overgaan tot broeden. Ondanks dat ze minder dan de grotere kaketoes neiging hebben om hun partner aan te vallen, komt dit gedrag ook bij deze soort wel voor. Tot voor kort was deze soort bekend onder C. goffini. Recent onderzoek heeft tot nieuwe inzichten geleid.


Cacatua ducorpsii Ducorpskaketoe

Cacatua ducorpsii Pucheran,1853 Cites/EU status B

Naaktoogkaketoe Formaat: 38 cm. Ringmaat: 10 mm. Geslachtsonderscheid: tussen beide geslachten bestaat geen uiterlijk waarneembaar verschil. Man en pop: de hoofdkleur is wit. De kuif is kort en breed van vorm. De teugel is zwak oranjeroze bewaasd net als de

Cacatua sanguinea Gould,1843 Cites/EU status B

Formaat: 31 cm. Ringmaat: 10 mm. Geslachtsonderscheid: tussen beide geslachten is enig uiterlijk verschil. De pop heeft een rode iris in plaats van een bruine tot zwarte zoals de man. Man en pop: de hoofdkleur is wit. De veren van de kop zijn, evenals soms de borstveren, aan de basis roze van kleur. Dit is echter niet zichtbaar. De ondervleugeldekveren en de onderstaartdekveren zijn zwak geel. De vogels hebben een korte, brede, ronde kuif. De naakte oogring is blauw. De poten zijn grijs en de snavel is grijsachtig wit. Herkomst en leefwijze De Ducorpskaketoe heeft zijn verspreidingsgebied op de oostelijke Solomoneilanden van het eiland Bougainville tot aan het eiland Malaita, uitgezonderd San Christobal. De vogels leven hier in kleine groepen in bossen en langs bosranden. Hun voedsel bestaat in hoofdzaak uit zaden, vruchten, noten, bessen, bladknoppen, larven en insecten. Het broedseizoen ligt in hun natuurlijk leefgebied tussen juli en september.

Bijzonderheden Voor 1976 behoorden de Solomoneilanden tot Australië en was er een verbod op export van de vogels. Pas toen ze in 1976 onafhankelijk werden, is een aantal vogels naar Europa


63


helderder oranjerood op de teugels. Deze tint komt ook sterker voor op de verborgen basis van de veren van kop, bovenborst en mantel. Iets dieper geel op de onderkant van slagpennen en staartveren.

Cacatua sanguinea transfreta

Formaat: 36 cm. Ringmaat: 10 mm. Man en pop: als de nominaatvorm, maar kleiner. Verder is de oranjeroze kleur van de teugel en de veerbasis van kop, nek, borst en rug nog maar heel zwak aanwezig. De veren van de staart en de vleugels zijn aan de onderzijde bruinachtig geel in plaats van bleekgeel zoals bij C. s. sanguinea.

Cacatua pastinator (Gould, 1841) Cites/EU status B

basis van de veren van kop, nek, borst en rug. De bevedering rond oordek en ogen is vuil geel. De veren van de staart en de vleugels zijn aan de onderzijde bleekgeel van kleur. De relatief kort gekromde snavel is hoornkleurig grijs. De naakte oogring is licht blauwgrijs en de iris van beide geslachten is donkerbruin. De poten zijn grijs.

Cacatua sanguinea normantoni

Formaat: 36 cm. Ringmaat: 10 mm. Man en pop: als de nominaatvorm, maar kleiner. Verder is de oranjeroze kleur van de teugel en de veerbasis van kop, nek, borst en rug nog maar heel zwak aanwezig.

Cacatua sanguinea gymnopis

Formaat: 38 cm. Ringmaat: 10 mm. Man en pop: als de nominaatvorm, maar meer oranjeroze op de teugels en op de verborgen basis van de veren van kop, nek en bovenborst.

Cacatua sanguinea westralensis

Formaat: 38 cm. Ringmaat: 10 mm. Man en pop: als C. s. gymnopsis, maar maar met

64


Cacatuinae

Herkomst en leefwijze C. s. sanguinea komt voor in Noord-Australië en de daar liggende eilanden. C. s. normantoni is te vinden in het noordoosten van Australië in een brede zone rond de Golf van Carpentaria, C. s.gymnopsis is wijd verspreid in het binnenland van oostelijk Australië, C. s. westralensis houdt zich op in het midwesten van West-Australië en C. s.transfreta komt voor in het zuiden van Nieuw-Guinea en Papoea-Nieuw-Guinea. Naaktoogkaketoes leven overwegend in open (eucalyptus) bosgebieden. Plaatselijk komen ze ook voor in tuinen en parken van stedelijke gebieden. Hun voedsel bestaat uit allerlei graszaden, kruidachtige planten, vruchten, bessen, noten, insecten en larven.

Cacatua pastinator Westelijke langsnavelkaketoe Ondersoorten • Cacatua pastinator pastinator - westelijke langsnavelkaketoe • Cacatua pastinator derbyi

Cacatua pastinator pastinator

Westelijke langsnavelkaketoe Formaat: 45 cm. Ringmaat: 12 mm. Geslachtsonderscheid: tussen beide geslachten bestaat geen uiterlijk verschil. Man en pop: de algemene verschijningsvorm is wit. De veren van de voorkroon zijn verlengd en vormen een korte kuif. De rode slab van de oostelijke langsnavelkaketoe ontbreekt bij deze soort. De teugel is oranjerood en er ligt een bleekgele waas over de oorstreek. De naakte oogring is grijsblauw en is onder het oog groter. De snavel is hoornkleurig en de bovensnavel is verlengd. De iris is donkerbruin en de poten zijn grijs.


Cacatua pastinator derbyi

Formaat: 42 cm. Ringmaat: 12 mm. Man en pop: als de nominaatvorm, maar iets kleiner. De snavel is minder fors en de bovensnavel is minder verlengd. Herkomst en leefwijze De nominaatvorm komt voor in de uiterste zuidwestpunt van Australië en C. p. derbyi is direct ten noorden daarvan te vinden, in een brede zone rond Perth. C. p. pastinator zoekt het meer in de beboste streken en de open valleien tussen de bossen, terwijl C. p. derbyi nauw verbonden is met de zogenaamde 'wheatbelt' van West-Australië. Dit is een brede noord-zuid lopende zone ten oosten van Perth die na de komst van de Europeanen volledig is ontgonnen en waar eigenlijk alleen maar graan wordt verbouwd. Dit is een aantrekkelijk woongebied voor kaketoes, omdat hier gedurende een groot deel van het jaar overvloedig voedsel voorradig is.

Bijzonderheden De westelijke langsnavelkaketoe werd in het verleden beschouwd als als een ondersoort van de oostelijke langsnavel. Na veel onderzoek is C. pastinator uiteindelijk ingedeeld als een aparte soort.

Cacatua tenuirostris Oostelijke langsnavelkaketoe Ondersoorten • Cacatua tenuirostris tenuirostris - westelijke langsnavelkaketoe • Cacatua tenuirostris mcallani Formaat: 37 cm. Ringmaat: 12 mm. Geslachtsonderscheid: tussen beide geslachten is geen uiterlijk verschil. Man en pop: de hoofdkleur is wit. De kuif is kort maar breed van vorm. Het voorhoofd en de teugel zijn oranjerood net als de smalle streep boven de ogen en de basis van de veren van hals, nek borst en rug. De vogels tonen in de hals onder de snavel een duidelijk zichtbare rode slab. De vleugel- en staartbevedering is aan de onderzijde geel bewaasd. De brede naakte oogring is blauwgrijs. De iris is donkerbruin en de poten zijn grijs. De sterk verlengde snavel is hoornkleurig grijs. Herkomst en leefwijze De langsnavelkaketoe heeft zijn verspreidingsgebied in Zuidoost-Australië, in het midden van de staat Victoria.

Hij is hier te vinden op graslanden en landbouwgebieden die in de nabijheid van waterlopen liggen en niet ver verwijderd zijn van open bosgebieden. Plaatselijk komen ze ook voor in tuinen en parken van stedelijke gebieden. Hun voedsel bestaat uit allerlei graszaden, kruidachtige planten, vruchten, bessen, noten, insecten en larven. Verder bestaat een belangrijk deel van het voedsel uit allerlei wortels en bollen van bloemen en planten die de vogels met hun lange snavels uitgraven.

Cacatua tenuirostris (Kuhl, 1820) Cites/EU status B

Bijzonderheden Er wordt sinds kort van deze langsnavelkaketoe een nieuwe ondersoort erkend, Cacatua tenuirostris mcallani. Langsnavelkaketoes hebben een grote knaagbehoefte en moeten dan ook steeds kunnen beschikken over voldoende takken in de volière. Het verstrekken hiervan is tevens noodzakelijk voor de snavel omdat deze anders onnatuurlijk doorgroeit. De vogels vertoeven graag op de grond en kunnen hier met hun krachtige en lange snavels diepe gaten graven. Dit gedrag maakt ze gevoelig voor worminfecties. Controle hierop is dan ook een belangrijk aandachtspunt. Niet-behandelde soorten • Cacatua ophthalmica

- blauwoogkaketoe


65

Loriinae

Chalcopsitta Glanslori´s Voeding Hun voedsel bestaat in de natuur in hoofdzaak uit nectar, bloesems, vruchten, bessen, zaden, pollen en insecten en hun larven. In de volière zijn er allerlei commercieel vervaardigde poeders en pellets als voeding beschikbaar.

Kweek De vogels dienen het gehele jaar door een dikwandig broedblok tot hun beschikking te hebben omdat ze hier niet alleen in broeden maar er ook de nachten in doorbrengen. Het nestblok c.q. ‘de slaapkast’ dient een afmeting te hebben van 40 cm hoog en een bodemoppervlak van 25 x 25 cm. Het invlieggat dient een diameter te hebben van 7 cm. Voor het uitvoeren van nestcontroles is het handig om op een hoogte van 10 cm boven het bodemoppervlak een inspectieluikje te maken. Als nestmateriaal dient een laag houtspaanders in het blok te worden aangebracht. Deze laag mag niet te dik zijn en moet flink worden aangestampt zodat eventueel gelegde eieren niet in de houtkrullen wegzakken. Vanwege de dunne ontlasting van de vogels dient met enige regelmaat het nestmateriaal ververst te worden.

Chalcopsitta duivenbodei Duyvenbodelori Ondersoorten • Chalcopsitta duivenbodei duivenbodei - Duyvenbodelori • Chalcopsitta duivenbodei syringanuchalis* * waarschijnlijk niet valide

Chalcopsitta duivenbodei duivenbodei

Duyvenbodelori Formaat: 31 cm. Ringmaat: 8 mm. Man en pop: de lichaamskleur is overwegend donker olijfbruin. Het voorhoofd, het voorste deel van de wangen, de kin, de vleugelbocht, de dijen en de onderdekvleugelveren zijn geel. Op de nek is de bevedering voorzien van een bleekgele streeptekening. De stuit is Chalcopsitta duivenbodei (Dubois, 1884) Cites/EU status B

violetblauw. De buitenste staartveren zijn geel bewaasd. De onderzijde van de staart is bronsachtig van kleur met een violetachtige weerschijn. De vogels hebben een zwarte oogring. De iris is oranjerood, de snavel is zwart en de poten zijn donkergrijs.

Chalcopsitta duivenbodei syringanuchalis

Formaat: 31 cm. Ringmaat: 8 mm. Door ervaren kwekers wordt wel gezegd dat bij volwassen vogels de mannen wat forser zijn dan de poppen en dat het gele masker en de violetblauwe stuit bij de mannen intensiever van kleur zijn. Man en pop: als de nominaatvorm maar de olijfbruine kleur van de kop en de rug is donkerder en bij veel vogels donkerviolet bewaasd. Zeer recent onderzoek van taxonoom Heinz Schnitker op balgencollecties toont aan dat deze ondersoort niet valide is maar een variatie binnen de nominaatrvorm. Herkomst en leefwijze De nominaatvorm, C. d. duivenbodei, heeft zijn verspreidingsgebied in het noordelijk deel van Nieuw- Guinea en de ondersoort C. d. syringanuchalis in het oostelijk deel van Nieuw-Guinea. Ze bewonen daar de bossen van laaglandgebieden tot op hoogten van 200 m. Buiten de broedtijd leven de vogels paarsgewijs of in kleine groepjes tot tien vogels. Ze houden zich vooral op in de kruinen van hoge bomen en zijn daardoor moeilijk te observeren.

Bijzonderheden Duyvenbodelori´s zijn op een leeftijd van drie jaar geslachtsrijp. De pop legt twee eieren die na ongeveer 24 - 26 dagen uitkomen. De jongen vliegen op een leeftijd van acht tot tien weken uit. Ze worden dan nog gedurende ongeveer drie weken door de oudervogels (bij) gevoerd alvorens ze zelfstandig zijn. Deze vogels moeten vooral in de koude maanden in een goed verwarmde ruimte bij 10°C of hoger gehouden worden omdat ze koude en vochtige weersomstandigheden beslist niet verdragen. Om hen in goede conditie te houden is het aan te bevelen ze te huisvesten in wat langere vluchten, zodat ze goed kunnen vliegen. Duyvenbodelori´s eten, naast de normale loripap, ook graag onrijpe maiskolven en gekookte gezoete rijst.


77

Psittacinae - Cyclopcini

Psittaculirostris Vijgpapegaaien

veren. Op een leeftijd van een kleine twee maanden vliegen de jongen uit om daarna nog een aantal weken door de oudervogels te worden (bij)gevoerd. Meestal gaan die na het uitvliegen van de jongen al weer over tot een volgend legsel.

Voeding en Huisvesting

Ondersoorten

Zie hiervoor het voorgaande hoofdstuk over het geslacht Cyclopsitta.

• Psittaculirostris desmarestii desmarestii - Desmarest-vijgpapegaai • Psittaculirostris desmarestii intermedia • Psittaculirostris desmarestii occidentalis • Psittaculirostris desmarestii blythii • Psittaculirostris desmarestii godmani • Psittaculirostris desmarestii cervicalis

Kweek Als nest- en slaapgelegenheid kan een nestblok gegeven worden met een bodemoppervlak van 20 x 20 cm, een hoogte van 60 cm en een invlieggat van ca. 5 cm. Dit kan het best uitgevoerd worden met een (aangebouwde) insluipgang. Ook een L-vormig nestblok met een bodem oppervlak van 15 x 25 cm, een hoogte van 12 cm en een invlieggat van 5 cm voldoet. Dit dient altijd ter beschikking te staan omdat de vogels hier 's nachts in slapen. Als nestmateriaal moet een dikke laag houtspaanders in het blok worden aangebracht zodat de dunne ontlasting van eventuele nestjongen gemakkelijk geabsorbeerd wordt. Vijgpapegaaien hebben geen specifieke broedperiode, ze kunnen hier het hele jaar door mee beginnen. De pop is de meest dominante vogel en wil de man, met name in de broedperiode, nog wel eens flink op de huid zitten. In de meeste gevallen leidt dit echter niet tot ernstige verwondingen. In de regel legt de pop twee eieren die ze zelf bebroedt. Nestcontrole wil nog wel eens problemen geven en moet daarom tot een minimum worden beperkt. Deze kan er namelijk de oorzaak van zijn dat de pop te lang van de eieren afgaat waardoor die teveel afkoelen en afsterven. In het algemeen geldt trouwens dat vijgpapegaaien een hoge nesttemperatuur nodig hebben. Bij de kweek dient hier dan ook rekening mee gehouden te worden, bijvoorbeeld door een nestblokverwarming (warmteplaatje) aan te brengen. Na een broedduur van ongeveer 25 dagen worden de jongen geboren. Door de dunne ontlasting is het vanaf dit tijdstip noodzakelijk om wekelijks de houtkrullen in het nestblok te vervangen. Pasgeboren jongen zijn bedekt met witte donsveren die na enkele dagen verdwijnen. Ze zijn dan kaal en in dit stadium erg gevoelig voor afkoeling. Op een leeftijd van ongeveer tien dagen moeten ze worden geringd. Na ongeveer twee weken worden de eerste veerstoppels zichtbaar op de vleugels en na nog eens twee weken zijn beide vleugels al grotendeels bedekt met

Psittaculirostris desmarestii occidentalis

Psittaculirostris desmarestii (Desmarest, 1826) Cites/EU status B

Psittaculirostris desmarestii Desmarest-vijgpapegaai

Psittaculirostris desmarestii desmarestii

Desmarest-vijgpapegaai Formaat: 18 cm. Ringmaat: 6 mm. Geslachtsonderscheid: met uitzondering van P. d. godmani, bestaat er geen uiterlijk waarneembaar verschil tussen de mannen en poppen van de verschillende ondersoorten. Ervaren kwekers geven wel aan dat er enig onderscheid is in formaat en in de vorm van de kop van beide geslachten. De poppen hebben in het algemeen een plattere en grotere kop dan de mannen. Man en pop: de nominaatvorm P. d. desmarestii heeft een oranjerood voorhoofd en een oranjerode teugel. Op de schedel en in de nek gaat deze kleur geleidelijk over in oranjegeel. De veren aan de onderzijde van de nek laten een variabele blauwe tekening zien. De bevedering van de wangen en het oordek is geelgroen. Onder de ogen bevindt zich een hemelsblauwe vlek en tussen de hals en de borst een blauwe halsband die aan de onderzijde is afgezet met een smalle rode zoom. De buik, de rug en de staart zijn overwegend groen gekleurd. De snavel is zwart en de poten zijn grijs. Herkomst en leefwijze De soort heeft als verspreidingsgebied Irian Yaja, PapoeaNieuw-Guinea en een aantal hier omheen liggende eilanden. Hun leefgebied omvat bossen van het laagland, gedeeltelijk ontgonnen gebieden en savannen met bosgebieden. Buiten de broedtijd leven de vogels paarsgewijs of in kleine groepjes. Regelmatig zijn ze te bewonderen in vruchten- en bloemdragende bomen. Het voedsel dat ze tot zich nemen bestaat overwegend uit vijgen, nectar, bloesems en waarschijnlijk ook insecten en hun larven.


109

Psittaculirostris - vijgpapegaaien

Psittacinae - Cyclopcini

Psittaculirostris edwardsii Edwards-vijgpapegaai

Formaat: 18 cm. Ringmaat: 6 mm. Geslachtsonderscheid: bij de Edwardsvijgpapegaai zijn beide geslachten duidelijk van elkaar te onderscheiden. Man en pop: beide geslachten hebben een geelgroene schedel en teugel. De bevedering van de achterkop is olijfbruin, naar de nek toe zwart, reikend tot aan de ogen. De veren van de wangen zijn rood en die van het oordek geel. Omdat zowel de veren van de wangen als die van het oordek verlengd zijn lijken deze een borstelachtige structuur te bezitten. De vogels krijgen hierdoor een bijzonder uiterlijk. Onder het oog bevindt zich een groenblauwe vlek. De buik, de rug, de vleugels en de staart zijn overwegend groen tot groengeel gekleurd. De snavel is zwart en de poten zijn grijs. De man heeft een rode keel en borst waarover in het midden een blauwe band loopt. De pop mist de rode bevedering op de borst; in plaats daarvan heeft zij een violet-hemelsblauwe band ter hoogte van de hals-borststreek.

Psittaculirostris edwardsii (Oustalet, 1885) Cites/EU status B

110

Psittaculirostris salvadorii Salvadori-vijgpapegaai

Formaat: 19 cm. Ringmaat: 6 mm. De soort P. salvadorii kent geen ondersoorten. Het verspreidingsgebied van deze soort is het noordwesten van Irian Yaja. Dit gebied loopt globaal van het oostelijk gedeelte van de Geelvinkbaai tot aan de Humboldtbocht op westelijk Irian Yaja. Salvadori-vijgpapegaaien bewonen in hun leefgebied bossen, bosranden en gedeeltelijk ontgonnen land. Vaak ook worden ze gezien in de nabijheid van menselijke nederzettingen. Buiten de broedtijd leven ze paarsgewijs of in kleine groepjes. Hun voedsel bestaat in hoofdzaak uit vijgen, nectar, bloesems en waarschijnlijk ook insecten en hun larven. Beide geslachten zijn goed van elkaar te onderscheiden. Het opvallendste verschil is de rode borstband van de man, die bij de pop ontbreekt. In plaats daarvan heeft zij

Herkomst en leefwijze De soort heeft als verspreidingsgebied Irian Yaja, Papoea-Nieuw-Guinea en een aantal hier omheen liggende eilanden. Hun leefgebied bestaat uit bossen, bosranden en gedeeltelijk ontgonnen gebieden. Ook worden ze af en toe wel gezien in tuinen. Buiten de broedtijd leven ze paarsgewijs of in kleine groepjes. In vruchten- en bloemdragende bomen komen ze voor in groepen van meer dan 30 vogels. Het voedsel dat ze tot zich nemen bestaat in hoofdzaak uit vijgen, nectar, bloesems en waarschijnlijk ook insecten en hun larven.

Bijzonderheden In het verleden zijn slechts drie van de zes ondersoorten in Europa geïmporteerd. Dit waren P. d. desmarestii, P. d. occidentalis en P. d. intermedia. P. d. occidentalis is de meest voorkomende ondersoort in de avicultuur en is te herkennen aan zijn gele wangen en oorstreek. Verder mist deze ondersoort de blauwe tekening in de nek en is de blauwe vlek onder het oog kleiner en bleker van kleur.

Bijzonderheden De Edwards-vijgpapegaai is de meest gehouden en gekweekte vijgpapegaai in Europa.


Psittaculirostris - vijgpapegaaien

Psittaculirostris salvadorii Salvadori-vijgpapegaai

een hemelsblauwgroene borstband met aan weerszijden van de borst kleine wijnrode vlekken. Voorhoofd en teugel zijn bij beide geslachten blauwgroen. De schedel is groen met een zwakke blauwe streeptekening. De veren van de nek, de wangen en het oordek zijn goudgeel. Omdat deze verlengd zijn, lijken ze een borstelachtige structuur te hebben. Dit geeft de vogels een bijzonder uiterlijk. Achter het oog bevindt zich een blauwe vlek. De buik, de rug, de vleugels en de staart zijn overwegend groen tot groengeel van kleur. De snavel is zwart en de poten zijn grijs. P. salvadorii is zeldzaam in de avicultuur. De kweek met deze vogels wordt nog eens extra bemoeilijkt door een overschot aan mannetjes.


Psittaculirostris salvadorii (Oustalet, 1880) Cites/EU status B

111

Psittacinae - Platycercini

Melopsittacus Grasparkieten Toen de grasparkiet ruim 150 jaar geleden werd ingevoerd in Nederland kon nog niemand vermoeden dat deze vogel zo’n bekendheid zou verwerven bij de vogelliefhebbers. Er zijn maar weinig andere vogelsoorten waar zich zoveel veranderingen qua kleur, lichaamstekening, vederstructuur en lichaamsbouw hebben voorgedaan en nog steeds voordoen als juist bij deze vogel. Door domesticatie zijn er niet alleen kleurveranderingen ontstaan maar ook veranderingen m.b.t. bijvoorbeeld grootte en vederstructuur. Net als bij de kleurmutaties doen dit soort veranderingen zich eerst voor bij enkele vogels. Door selectieve kweek hebben kwekers dergelijke veranderingen steeds sterker ontwikkeld c.q. verbeterd. Zo heeft men zich in Nederland en België tussen 1927 en 1958 vooral beziggehouden met het verbeteren van de kleuren en de factoren die hierbij van invloed zijn. In Engeland daarentegen heeft men zich vooral toegelegd op verbetering van harmonische vormen en de grootte. De belangrijkste reden van het verschil in kweekopvatting tussen de genoemde landen was gelegen in het feit dat in Nederland de kanariekwekers en de tropenkwekers de grasparkieten hielden. In deze tijd waren er in Nederland vrijwel geen kwekers die zich specialiseerden in grasparkieten. Omdat de Nederlandse kanarie- en tropenkwekers vooral gericht waren op de kleurenkweek kwam ook bij de grasparkieten de nadruk hierop te liggen. Dit zou zo blijven tot 1958. Na 1958 zien we in groten getale de speciaal kwekers van grasparkieten opstaan. Ook in Engeland waren het in hoofdzaak de kanariekwekers die zich met de grasparkiet bezig hielden. Maar in tegenstelling tot Nederlandse kwekers waren de Engelse kwekers het meest gespecialiseerd in de postuurkweek van de kanaries. Dit had tot gevolg dat de Engelse kwekers ook bij de grasparkiet de nadruk op het postuur gingen leggen. Het is dan ook deze periode van zo'n vijfendertig jaar geleden, waar het begin ligt van de grote forse grasparkiet zoals we die heden ten dage kennen. Hier ook is de naam ‘Engelse’ grasparkiet ontstaan. Het verschil in grootte tussen de grasparkieten in Engeland en Nederland was dermate groot dat de kwekers de vogels uit Engeland al snel aanduidden met ‘Engelse’ grasparkiet, een naam die ook nu nog gebruikt wordt.

Voeding De voeding dient te bestaan uit een speciaal mengsel voor grasparkieten. Naast dit zaadmengsel verdient het aanbeveling de vogels elke dag een mengsel van kiemzaad en eivoer te verstrekken in de verhouding van 1:1. In de periode dat de vogels jongen hebben is het belangrijk dat ze de beschikking hebben over dierlijke eiwitten. Het eiwitpercentage van het krachtvoer moet dan ongeveer op 20% liggen. Omdat de meeste commerciële eivoeders dit eiwitgehalte niet halen is het verstandig dit aan te vullen. Dit kan bijvoorbeeld door 250 gram gekookte koolvis te mengen met een kilo eivoer. Extra dierlijke eiwitten kunnen eventueel ook verstrekt worden in de vorm van bijvoorbeeld meelwormen. Echter niet meer dan ongeveer twee meelwormen per jong per dag. Zolang er geen opgroeiende jongen zijn kan hier twee keer per week, ondanks dat de vogels er ook vrij over moeten kunnen beschikken, scherpe maagkiezel en oesterschelpengrit aan toegevoegd worden (een afgestreken theelepel per twee vogels). Verder dient aan de vogels drie à vier keer per week fruit en groenvoer te worden verstrekt. Ook het regelmatig verstrekken van (onbespoten) halfrijpe grasen onkruidzaden wordt erg gewaardeerd. Deze kunnen met een heggenschaar geknipt worden en ingebonden in grote bossen worden opgehangen.

Huisvesting In gevangenschap kunnen grasparkieten het best paars gewijs in broedkooien met een afmeting van 80 x 50 x 50 cm (lxhxd) worden gehuisvest. Bij huisvesting in een volière is het van belang dat deze voldoende groot is. Bij het in kolonieverband houden van de vogels breken namelijk regelmatig territoriale vechtpartijen uit waardoor van het broeden dan niets terechtkomt. Bij huisvesting in een volière dient ongeveer 1 m³ vrije ruimte per twee vogels te worden aangehouden. In een volière van 3 x 1 x 2 m (lxbxh) zouden dan zes paartjes kunnen worden gehouden. In verband met de knaaglust van met name de poppen als ze broedrijp worden verdient een volière van metaal, bijvoorbeeld ijzer of aluminium, de voorkeur.

Kweek Zowel horizontale als verticale nestblokken worden door de vogels geaccepteerd. De afmeting van een horizontaal blok dient ongeveer 18 x 20 x18 cm (hxbxd) te zijn. Een verticaal blok moet ongeveer een bodemoppervlak van 15 x 15 cm hebben en een hoogte van 25 cm. De invliegopening moet een doorsnee van 5 cm hebben. Als nestmateriaal kan een handvol zaagmeel of spaanders in het nestblok worden aangebracht. Dit voorkomt dat de


211

Melopsittacus - grasparkieten

eieren worden beschadigd door kleine stukjes harde ontlasting van de pop of de man. Ook is het raadzaam of liever gezegd noodzakelijk om in de bodem een holte te maken van ca.1 cm diepte. Hierdoor wordt voorkomen dat de eieren wegrollen. Bij het samenstellen van paren komt het zelden voor dat de vogels elkaar niet accepteren. In de meeste gevallen gebeurt dit binnen een paar weken en vanaf dat moment zijn er paringen waar te nemen. Vanaf de eerste paring tot het leggen van de eerste eieren kan gewoonlijk acht tot veertien dagen worden gerekend. Voor poppen die eerder gebroed hebben zijn dit vaak rond acht dagen en voor poppen die voor het eerst broeden zo'n veertien dagen. Soms kan het echter voorkomen dat het bij een jonge pop nog langer duurt. Reeds één tot twee dagen voor het leggen van het eerste ei produceert de pop grotere uitwerpselen. Dit is een teken dat er eieren op komst zijn. Dit blijft zo gedurende de gehele broedtijd. Poppen met een dikker geworden, gedeeltelijk onbevederde cloaca-omgeving en een voortdurend op en neer bewegende staart duiden op de komst van een ei. De volgende komen om de dag. Als ze bevrucht zijn mag het eerste jong na achttien tot twintig dagen verwacht worden. Een en ander is afhankelijk van het tijdstip waarop de pop begint te broeden. Tussen de vierde en de vijfde week vliegen de jonge vogels uit. Over het algemeen zijn ze op een leeftijd van zes weken in staat voor zichzelf te zorgen. Melopsittacus undulatus (Shaw, 1805) Cites/EU status -

212

Melopsittacus undulatus Grasparkiet

Formaat: wildvorm 22 cm, Éngelse´ grasparkiet 25 cm. Ringmaat: wildvorm 4 mm, Éngelse´ grasparkiet 4,5 mm. Geslachtsonderscheid: beide geslachten zijn uiterlijk goed van elkaar te onderscheiden. Man en pop: de algehele lichaamskleur is helder grasgroen. De wangen, de achterschedel, de nek, de mantel en de vleugels zijn voorzien van een scherp omlijnde en niet onderbroken zwarte golftekening. Het masker is geel met daarin regelmatig verdeeld zes kleine ovale zwarte keelstippen. De buitenste twee stippen worden gedeeltelijk bedekt door de violetgekleurde wangvlekken. De primaire vleugelpennen zijn zwart met een minimale gele rand. De primaire staartpennen zijn donkerblauw. De ogen zijn zwart met een witte iris en de snavel is hoornkleurig. De poten zijn blauwgrijs van kleur en de nagels hoornkleurig. De mannen hebben een blauwe neusdop, bij de poppen is deze bruin.

Herkomst en leefwijze Grasparkieten komen voor in heel Australië met uitzondering van de kustgebieden. Ze leven in open gebieden met verspreide boomgroei. In langdurige droogteperioden zwerven ze in grote groepen rond over uitgestrekte gebieden op zoek naar voedsel en water. Ze worden soms bij tienduizenden tegelijk bij afgezonderde waterpoelen aangetroffen. In het wild voeden grasparkieten zich hoofdzakelijk met grasen onkruidzaden, de groeipunten van planten en insecten. Evenals veel andere sociaal-levende vogels broeden grasparkieten in kolonies. De broedtijd is afhankelijk van de regentijd. Queensland, in het noordoosten, krijgt de meeste regen in de warme zomermaanden december, januari en februari. Victoria in het zuiden krijgt daarentegen de meeste regen tijdens de koele wintermaanden juni, juli en augustus. In het centrum van het continent valt - zeer onregelmatig - weinig regen. Juist in de periode dat de meeste regen valt is er een overdadige plantengroei en dus een overvloed aan voedsel voor de vogels. Na de regenval komt de broeddrift bij de grasparkiet dan ook op gang en komen ze in de best mogelijke broedconditie. Onder de ideale omstandigheden van rijpende grassen worden dan alle beschikbare holten en uitsparingen in dode en levende eucalyptesbomen door de vogels bezet en als broedkamer gebruikt. De diepte van de holen kan sterk variëren, namelijk van 15 tot 40 cm. De openingen naar het nest hebben een doorsnee van ca. 5 cm. Nadat ze een geschikt nest hebben gevonden laat gezinsuitbreiding niet lang op zich wachten. Veelal worden vier tot acht witte eitjes gelegd, waarvan het eerste na zo'n achttien dagen uitkomt. De eieren zijn wit van kleur en ovaal of rond van vorm. Na enkele weken krioelt het in zo'n omgeving dan van jonge grasparkieten.

Wildkleur

Recessief bont

Opaline lichtgroen

Cinnamon grijsgroen

Grijsgroen

Grijs

Opaline cinnamon grijs

Recessief bont grijsgroen

Dominant bont

Spangle grijsgroen

Spangle hemelsblauw

Recessief bont violet

Bijzonderheden Grasparkieten zijn ook zeer geschikt als huisdier. Ze kunnen in de huiskamer gehuisvest worden in een ruime vogelkooi of in een kamervolière. Bedenk dat een kooi in ieder geval voldoende ruimte moet bieden. Voor twee grasparkieten is een kooi van bijvoorbeeld 100 cm lang, 60 cm diep en 80 cm hoog een goed onderkomen. Een grotere kooi, zoals een kamervolière, is natuurlijk nog beter. Kleinere kooien dan hierboven beschreven zijn af te raden. Belangrijk in dit kader is ook dat de vogel(s) dagelijks de gelegenheid moeten hebben om zich (veilig!) vrijelijk buiten de kooi te bewegen en dat er door de verzorger(s) voldoende aandacht aan hen wordt besteed.


Hemelsblauw

Papegaaien en parkieten - Handboek en naslaggids 213 Overgoten Geelmasker grijs Opaline violet

Aratinga

Aratinga

Psittacinae - Arini

Aratinga alticola Cuzco-aratinga

Formaat: 37 cm. A. alticola werd vroeger gezien als een ondersoort van A. mitrata, maar wordt nu beschouwd als een zelfstandige soort. Hij komt voor in de omgeving van Cuzco in Peru. Wordt vrijwel niet in gevangenschap gehouden. Aratinga Aratinga hockingi hockingi Arndt, 2006 Roodkaparatinga Formaat: 38 cm Cites/EU status B De roodkaparatinga is een uiterst zeldzame vogel die pas in 2006 voor het eerst is beschreven. Hij is voornamelijk groen met een rood voorhoofd en komt voor diep in de bergen van Peru.

allerlei zaden, bessen en vruchten. Ze komen bij de ´gewone liefhebber´ niet algemeen voor in de volières, wel bij de echte aratingaliefhebbers. Het zijn over het algemeen sterke vogels. Ze hebben een vrij hard en schril stemgeluid en zijn daardoor minder geschikt voor dichtbewoonde wijken. In de broedperiode zijn ze vrij agressief tegenover andere vogels.

Aratinga chloroptera Hispaniola-aratinga

Formaat: 24 cm. Ringmaat: 7 mm. De Hispaniola-aratinga is een vrijwel geheel groene vogel met een helderrode vleugelrand. Soms komen er op de kop wat verspreide rode veertjes voor. Hij leeft overwegend in berggebieden met boombestanden en langs bosranden. Hij voedt zich met bloesems, bladknoppen, vruchten, bessen en zaden. De vogel is zeer zeldzaam en komt in gevangenschap vrijwel niet voor bij liefhebbers.

Aratinga mitrata Roodmaskeraratinga Links: bijzondere uitmonstering Rechts: 'normale' tekening Aratinga mitrata (Tschudi, 1844) Cites/EU status B

Formaat: 38 cm. Ringmaat: 7 mm.

Ondersoorten

De vogels hebben een overwegend groen-met-rode kop, waarop in het algemeen het rood in een vlekkerig patroon overweegt. De lichaamsbevedering is groen waarin verspreid rode veertjes voorkomen. A. m. mitrata heeft zijn verspreidingsgebied in Peru, Bolivia en Argentinië. Ze bewonen de droge berghellingen en valleien met bosbestanden. Ze voeden zich in hoofdzaak met bosvruchten, zaden, bessen en noten. De vogels gelden als zeer zeldzaam in gevangenschap.

274

Aratinga chloroptera (Souancé, 1856) Cites/EU status B

Aratinga euops Cubaparkiet

Aratinga mitrata Roodmaskeraratinga

• Aratinga mitrata mitrata -roodmaskeraratinga • Aratinga mitrata chlorogenys • Aratinga mitrata tucumana

rode veertjes in de kopen nekstreek. Ook de vleugelbocht is bij deze soort rood van kleur. In grootte variëren ze van 32 tot 34 cm. De vogels leven een zwervend bestaan en komen met name voor in bosgebieden, vochtige landschappen met dichte boomgroei en mangrovebossen. Hun voedsel bestaat in hoofdzaak uit graszaden, boomvruchten, bessen, noten cactusvruchten en insecten en hun larven.

Aratinga erythrogenys Guayaquilparkiet

Aratinga erythrogenys (Lesson, 1844) Cites/EU status B

Formaat: 33 cm. Ringmaat: 7 mm. De Guayaquilparkiet is een vogel met een overwegend groene lichaamkleur en een helderrode kop. Hij heeft zijn verspreidingsgebied in West-Ecuador en Noordwest-Peru. Het leefgebied varieert van loofbossen tot savannen met verspreid voorkomende struiken. Meestal komen ze voor in groepjes van vier tot tien vogels. Ze voeden zich met


Aratinga leucophthalma Witoogaratinga

Aratinga leucophthalma (P.L.S. Müller, 1776) Cites/EU status B


Ondersoorten • Aratinga leucophthalma leucophthalma - witoogaratinga • Aratinga leucophthalma callogenys • Aratinga leucophthalma nicefori* * één enkel exempl. Al naar gelang de ondersoort komen ze voor in Ecuador, Peru, Brazilië, Colombia, Argentinië, Suriname en Venezuela. De vogels zijn overwegend groen gekleurd met verspreide

Formaat: 26 cm. Ringmaat; 6 mm. A. euops is een overwegend groene vogel met onregelmatig verspreid voorkomende rode veertjes op kop, nek en hals. Ze zijn te vinden in Cuba en leven hier in de bergwouden, palmbossen langs de kustgebieden, savannen met boombestanden en moerasgebieden. Het voedsel bestaat uit allerlei vruchten, bloesems, bladknoppen en bessen Aratinga die de bomen en struiken hen bieden. euops (Wagler, 1832) De soort is uiterst zeldzaam in Europa. Cites/EU status B


275

Pyrrhura

Pyrrhura

Psittacinae - Arini

Bijzonderheden Volwassen vogels hebben een donkere onbevederde oogring. Worden ze echter binnen gehouden, dan krijgen ze een witte oogring en een witte washuid boven de neus. Als ze van een binnenverblijf naar een buitenvolière worden verhuisd krijgen ze na verloop van enkele weken tot maanden een donkere oogring en een donkere washuid boven de neus. Volwassen vogels met een witte oogring en een witte washuid zijn dus geen ondersoorten zoals sommige liefhebbers willen doen geloven! Jonge vogels hebben van nature een witte onbevederde oogring die na verloop van tijd steeds donkerder wordt. P. leucotis, P. griseipectus en P. emma zijn soorten die vrij algemeen in de volières voorkomen. Zij werden tot voor kort als ondersoorten beschouwd.

Pyrrhura griseipectus

Formaat: 22 tot 24 cm. Ringmaat: 5,4 mm. Geslachtsonderscheid: tussen beide geslachten bestaat geen uiterlijk waarneembaar verschil. Man en pop: de algemene lichaamskleur van P. l. griseipectus is groen. De bovenzijde en de zijkanten van de kop zijn donkerbruin. De nek is blauw en gaat naar de rug toe over in groen. De oorvlekken zijn helder wit en beduidend groter dan bij de andere ondersoorten. De kleur van de halsbevedering is bruingrijs omringd met brede witte zomen. Deze omzoming heeft de vorm van halve maanPyrrhura tjes. De staart is aan de basis groen en gaat geleidelijk griseipectus over in roestbruinrood. De lange slagpennen zijn Salvadori, 1900 donkerblauw en de vleugelbocht is helder rood. De Cites/EU status B vogel bezit verder een opvallende roestkleurige buikvlek. De naakte oogring is bruin. De snavel is grijszwart. Herkomst en leefwijze P. griseipectus is te vinden in Cearà en Noordoost-Brazilië.

Pyrrhura emma

Formaat: 21 cm. Ringmaat: 5,4 mm. Geslachtsonderscheid: tussen beide geslachten bestaat geen uiterlijk waarneembaar verschil. Man en pop: het voorhoofd en de schedel zijn blauw, overgaand in kastanjebruin richting achterkop. De wangen zijn kastanjebruin, met aan de benedenrand iets blauw. De oorstreek is bruinwit van kleur. Rond het oog bevindt zich een zeer smalle onbevederde ring. De vleugeldekveren zijn groen, de vleugelbocht is rood, overgaand in een groenblauwe vleugelzoom. De grote buitenste vleugelpennen zijn blauw en de onderzijde van de vleugel is groen. De hals en de nek zijn overwegend blauw, iets bruin. De bevedering

302


Herkomst en leefwijze P. pfrimeri heeft zijn verspreidingsgebied in de deelstaat Goias in het noordoosten van Brazilië. Buiten de broedtijd leven ze in groepjes van zo’n vijftien tot twintig vogels. Ze houden zich bij voorkeur op in dichte loofbomen. Door hun geschreeuw vallen ze direct op. In de bomen zijn ze door hun kleur erg moeilijk te onderscheiden. Het zijn over het algemeen weinig schuwe vogels. In het wild bestaat hun voeding overwegend uit allerhande (boom)vruchten, bloesems, droge zaden, noten, bessen en insecten. Over hun broedgedrag is relatief weinig bekend.

Pyrrhura emma Salvadori, 1891 Cites/EU status B van de nek is richting kropstreek en borst bruin met blauw, met een brede witgele omzoming. De flanken en de buik zijn groen. De onderzijde van de buik is in het midden roodbruin. De mantel, de flanken en de buik zijn groen. De rug is eveneens groen en gaat geleidelijk over in een roodbruine stuit. De bovenstaartdekveren zijn groen, naar het eind toe roodbruin. De onderzijde van de staart is roodbruin. De vogel heeft bruine ogen en een roodbruine iris. De snavel is grijszwart en de poten zijn grijs. Herkomst en leefwijze P. emma heeft zijn verspreidingsgebied van de noordelijke Cordillera van Yaracuy tot Miranda en Noord-Venezuela.

Pyrrhura pfrimeri

Formaat: 22 cm. Pyrrhura Ringmaat: 5,4 mm. pfrimeri Geslachtsonderscheid: tussen beide geslachten Ribeiro, 1920 Cites/EU status B bestaat geen uiterlijk waarneembaar verschil. Man en pop: deze soort lijkt op P. leucotis, maar het voorhoofd, de teugel, de wangen en een deel van de oorstreek zijn roodbruin. De witte wangvlek is nagenoeg verdwenen en beperkt zich nog slechts tot een één tot twee millimeter breed streepje op de wang. Verder is de bevedering van de schedel, de nek en de achterkop bij deze soort matblauw. De wangen en de zijkanten van het hoofd zijn krachtig roodbruin. De halstekening is in het bovenste bereik wit en word naar beneden toe crèmekleurig. De borst is groenachtig blauw met witte zomen. De punten van de staartveren hebben een smalle gele zoom. De naakte oogring is zwart.


303

Forpus

Pas op bij het verplaatsen van de jongen, ze kunnen namelijk niet zomaar bij andere dwergpapegaaien worden geplaatst. Meer hierover is te lezen onder ´Bijzonderheden´ bij de soortbeschrijving.

Forpus cyanopygius (Souancé, 1856) Cites/EU status B

Pop: de pop heeft een geelgroen masker. Achter het masker is de bevedering groen met een gele waas. De nek en de achterkop zijn groen met een gele waas. De borst- en buikbevedering is lichtgroen met een gele waas. De broekbevedering, de bevedering van de anaalstreek en de flankbevedering zijn helder groen. De mantel is lichtgroen met een gele waas, een nuance donkerder dan de borst. De onderrug en de stuit zijn helder glanzend groen. Het vleugeldek is lichtgroen met een gele waas, een nuance donkerder dan de borst. De buitenvlag van de slag- en armpennen is groen, de binnenvlag donkergrijs. De buitenvlag van de buitenste pennen is donkergroen. De primaire vleugeldekveren zijn groen en de ondervleugeldekveren helder groen. De rand van de vleugelbocht is groen en de duimveertjes zijn geelwit. De bovenstaart is helder groen. De staartpennen zijn groen met een gele omzoming en de onderstaartdekveren geelgroen. De iris is donkerbruin, de pupil zwart. De snavel is grijs, net als de poten en de tenen.

• Forpus cyanopygius cyanopygius - Mexicaanse dwergpapegaai • Forpus cyanopygius insularis

onderrug en de stuit zijn glanzend donkerblauw. De vleugeldekveren zijn donkerblauw, uitvloeiend naar diep donkerblauw. De binnenen de buitenvlag van de slag- en armpennen zijn donkerblauw. De buitenvlag van de buitenste pennen is donkergroen. De primaire vleugeldekveren zijn donkerblauw, net als de ondervleugeldekveren. De duimveertjes zijn geelwit van kleur. De bovenstaart is donkergroen. De staartpennen zijn donkergroen met een gele omzoming en de onderstaartdekveren groen. De iris is donkerbruin, de pupil zwart. De snavel is grijs, de poten zijn grijsbruin en de nagels grijs tot zwart. Pop: de pop heeft een groen masker; rond de snavelinplant is de bevedering geelgroen. Rond het oog bevindt zich een naakte smalle oogring. Achter het masker is de bevedering donkergroen. De nek en de achterkop zijn eveneens donkergroen. De borst- en buikbevedering is groen. De broekbevedering en de bevedering van de anaalstreek zijn groen, overlopend naar groen met een zeer zachte zeegroene waas. De flankbevedering is groen met een gele waas. De mantel is donkergroen. De onderrug en de stuit zijn glanzend donkergroen. Het vleugeldek is donkergroen. De buitenvlag van de slag- en armpennen is donkergroen en de binnenvlag donkergrijs. De buitenvlag van de buitenste pennen is donkergroen. De primaire vleugeldekveren zijn donkergroen en de ondervleugeldekveren groen. De rand van de vleugelbocht is donkergroen en de duimveertjes zijn geelwit. De bovenstaart is groen. De staartpennen zijn donkergroen met een gele omzoming en de onderstaartdekveren groen. De iris is donkerbruin, de pupil zwart. De snavel is grijs, de poten zijn grijsbruin en de nagels grijs tot zwart.

Forpus cyanopygius cyanopygius

Herkomst en leefwijze

Forpus cyanopygius Mexicaanse dwergpapegaai Ondersoorten

Mexicaanse dwergpapegaai Formaat: 13,5 cm. Ringmaat: 4,3 mm. Geslachtsonderscheid: beide geslachten verschillen van elkaar. Man: de man heeft een geelgroen masker. De nek en de achterkop zijn groen met een gele waas. De borst- en buikbevedering is lichtgroen met een gele waas. De broekbevedering is helder groen, net als de bevedering van de anaalstreek. De mantel en het vleugeldek zijn lichtgroen met een gele waas, een nuance donkerder dan de borst. De onderrug en de stuit zijn glanzend lichtblauw. De binnenen buitenvlag van de slag- en armpennen zijn lichtblauw. De buitenvlag van de buitenste pennen is groen. De primaire vleugeldekveren zijn lichtblauw, net als de ondervleugeldekveren. De duimveertjes zijn geelwit van kleur. De bovenstaart is groen. De staartpennen zijn groen met een gele omzoming en de onderstaartdekveren helder groen. De iris is donkerbruin, de pupil zwart. De snavel is grijs, net als de poten en de nagels.

334

Forpus

Psittacinae - Arini

F. c. insularis Forpus cyanopygius insularis

Formaat: 13,5 cm. Ringmaat: 4,3 mm. Geslachtsonderscheid: als bij de nominaatvorm. Man: de man heeft een groen masker; rond de snavelinplant is de bevedering geelgroen. Rond het oog bevindt zich een naakte smalle ring. De nek en de achterkop zijn donkergroen met een zeegroene waas. De borst- en buikbevedering is groen. De broekbevedering en de bevedering van de anaalstreek zijn groen, geleidelijk overgaand in groen met een zeegroene waas. De flankbevedering is groen met een gele waas. De mantel en het vleugeldek zijn donkergroen, de


F. c. cyanopygius heeft zijn verspreidingsgebied in Noordwest-Mexico. F. c. insularis komt op het vasteland alleen voor in de kuststrook van Nayarit in West-Mexico en verder op de nabijgelegen Tres Mariaseilanden. Hun leefgebied omvat alle voorkomende open landschappen en loofbossen in de droge tropische zone tot ongeveer 1300 m hoogte. Ze zijn hier vooral te vinden langs waterlopen. Buiten de broedtijd komen ze in groepen van tien tot veertig vogels voor. Hun voedsel bestaat in hoofdzaak uit rijpe vijgensoorten, zoals Ficus involuta, en allerlei zaden en bessen.

Bijzonderheden F. c. cyanopygius komt nog in geringe aantallen in Europa voor. Hopelijk zijn de liefhebbers die ze houden in staat om de populatie uit te breiden zodat ze voor de avicultuur behouden blijven en in ruimere mate beschikbaar komen voor Forpus-liefhebbers. Hoewel veel deskundigen ervan

Forpus passerinus viridissimus uitgaan dat F. c. insularis in Europa niet in de avicultuur voorkomt, schijnen deze vogels in Nederland toch wel te worden aangeboden. Op de vraag of dit werkelijk F. c. insularis is, moet ik u het antwoord schuldig blijven.

Forpus passerinus (Linné, 1758) Cites/EU status B

Forpus passerinus Groenstuitdwergpapegaai Ondersoorten • Forpus passerinus passerinus • Forpus passerinus viridissimus • Forpus passerinus cyanophanes • Forpus passerinus cyanochlorus • Forpus passerinus deliciosus

- groenstuitdwergpapegaai

Forpus passerinus passerinus

Groenstuitdwergpapegaai Formaat: 12 cm. Ringmaat: 4,3 mm. Geslachtsonderscheid: beide geslachten zijn uiterlijk verschillend. Man: de lichaamskleur is overwegend groen. Het masker is helder lichtgroen evenals de wangen. De kop is groen en de nek groen met een zeer zachte grijze waas. De


335

Pionus

Pionus

Psittacinae - Arini

Pionus menstruus Zwartoorpionus Ondersoorten • Pionus menstruus menstruus - zwartoorpionus • Pionus menstruus reichenowi • Pionus menstruus rubrigularis

600 m hoogte. Hun voedsel bestaat in hoofdzaak uit vruchten (wilde vijgen), noten, bessen en zaden die ze in de bomen en struiken vinden. Regelmatig bezoeken ze bepaalde plaatsen in hun leefgebied om mineraalhoudende aarde te eten.

genomen. Hun voedsel bestaat overwegend uit vruchten, bessen, noten, zaden en bloesems van bomen en struiken.

P. s. corallinus

Pionus menstruus menstruus

Zwartoorpionus Formaat: 28 cm. Ringmaat: 7 mm. Geslachtsonderscheid: tussen beide geslachten bestaat geen uiterlijk waarneembaar verschil. Man en pop: de zwartoorpionus is overwegend groen van Pionus kleur. De kop en de bovenzijde van de borst zijn intensief menstruus blauw. De vogels bezitten verder een zwarte oorvlek. De (Linné, 1766) onderstaartdekveren zijn rood. De snavel is zwart, naar Cites/EU status B de zijkanten toe roodachtig van kleur. De naakte oogring is grijs, de iris donkerbruin en de poten zijn grijs.

Pionus menstruus reichenowi

De meeste pionussen beginnen zijn broedrijp vanaf hun derde jaar. Toch zijn er ook vogels die al in het tweede jaar beginnen. Bij een goed harmoniërend paar dat in de juiste broedconditie verkeert zullen spoedig paringen tussen beide vogels waargenomen kunnen worden. Hierbij zit de man naast de pop en legt zijn poot over haar heen. De pop zit hierbij vrij ver voorovergebogen op de stok. Vervolgens brengt de man zijn cloaca tegen die van de pop. Beide vogels slaken hierbij zachte korte geluiden. Als de man de juiste positie heeft verkregen, hetgeen langere tijd kan duren, steunt hij met de snavel op de stok en brengt dan de copulatie tot stand. De pop legt gemiddeld drie tot vier eieren met een tussenperiode van twee dagen. Het kan echter voorkomen dat er soms meerdere dagen tussen zitten. Vaak gaat de pop al bij het eerste ei vast zitten te broeden. De broedduur bedraagt ongeveer 26 dagen. De jongen openen de ogen op een leeftijd van ongeveer vier weken. Als ze drie weken oud zijn worden de eerste veerschachten zichtbaar. Na twaalf weken zitten ze al behoorlijk in de veren en op een leeftijd van ongeveer zeven weken verlaten ze het nestblok. Hierna worden ze nog drie tot vier weken door de oudervogels (bij)gevoerd.

362

Formaat: 26 cm. Ringmaat: 7 mm. Geslachtsonderscheid: als bij de nominaatvorm. Man en pop: als de nominaatvorm maar de blauwe veervelden zijn in het geheel intensiever van kleur. Alle groene veervelden zijn bij deze soort duidelijk blauw getekend waardoor P. m. reichenowi op een blauwe versie van P. m. menstruus lijkt. De snavel is geheel zwart en niet, zoals bij de nominaatvorm, aan de zijkanten roodachtig.

Pionus menstruus rubrigularis

Formaat: 27 cm. Ringmaat: 7 mm. Geslachtsonderscheid: als bij de nominaatvorm. Man en pop: als de nominaatvorm, maar de blauwe bevedering is in zijn geheel duidelijk bleker van kleur. De groene bevedering is daarentegen donkerder van tint.

Herkomst en leefwijze P. m. menstruus heeft zijn verspreidingsgebied in Colombia, Oost-Ecuador, Oost-Peru zuidwaarts tot ZuidBrazilië en Noord-Bolivia. Verder komt hij nog voor op Trinidad. P. m. reichenowi komt voor langs de kustgebieden van Noordoost-Brazilië. P. m. rubrigularis is te vinden van Costa Rica tot aan West-Colombia en West-Ecuador. Buiten de broedperiode leven de vogels in kleine groepen en zwermen tot 100 exemplaren. Ze houden zich voornamelijk op in bosgebieden en in gebieden met boombestanden tot


Pionus sordidus Roodsnavelpionus

Pionus sordidus (Linné, 1758) Cites/EU status B


Ondersoorten • Pionus sordidus sordidus - roodsnavelpionus • Pionus sordidus antelius • Pionus sordidus corallinus - koraalsnavelpionus • Pionus sordidus mindoensis • Pionus sordidus ponsi • Pionus sordidus saturatus Roodsnavelpapegaaien zijn overwegend olijfgroene vogels met blauwe veerpartijen aan kop, hals en nek, die al naar gelang de ondersoort, een iets anders getinte, gezoomde en bewaasde lichaamskleur hebben. Bij P. sordidus worden zes ondersoorten onderscheiden. De nominaatvorm, P. s. sordidus, komt voor in Venezuela, P. s. antelius in het berggebied van Noordoost-Venezuela, P. s. corallinus (koraalsnavelpionus) in Colombia, Ecuador, Peru en Bolivia, P. s. mindoensis alleen in West-Ecuador, P. s. ponsi in het grensgebied tussen Noordwest-Venezuela en Noord-Colombia en P. s. saturatus in het Santa-Martagebergte in Noord-Colombia. Ze bewonen vooral bergbossen en bosgebieden op hoogten tot 2000 m. Buiten de broedtijd worden ze zowel paarsgewijs, in kleine groepen als ook in zwermen van zo'n 50 vogels waar-

P. m. siy

Pionus maximiliani Maximiliaanpionus

Pionus maximiliani (Kuhl, 1820) Cites/EU status B

Ondersoorten • Pionus maximiliani maximiliani - Maximiliaanpionus • Pionus maximiliani melanoblepharus • Pionus maximiliani siy • Pionus maximiliani lacerus

Pionus maximiliani maximiliani

Maximiliaanpionus Formaat: 29 cm. Ringmaat: 8 mm. Geslachtsonderscheid: tussen beide geslachten bestaat geen uiterlijk waarneembaar verschil. Man en pop: de algehele lichaamskleur is groen. Het voorhoofd en de teugel zijn zwartachtig. De bevedering van de schedel en de achterkop is donkergrijs gezoomd. De veren van de wangen zijn groen met smalle blauwgrijze punten. Over de hals en de bovenzijde van de borst loopt een blauwe band met een enigszins roodviolette glans. Borst en buik zijn bleekgroen en de onderstaartdekveren


363

Amazona

het oordek is geel. Bij sommige vogels is dit geel doorweven met rood of volledig oranje. De armpennen zijn groen, naar de punt toe donkerblauw. De vogels hebben een rode vleugelspiegel, die wordt gevormd door de vijf buitenste armpennen. De staart is overwegend groen met een geelgroene punt. De buitenste staartveren hebben daarbij een blauwe buitenvlag. De snavel is grijs tot hoornkleurig en de iris is oranje. De poten zijn grijs.

Amazona autumnalis salvini

Salvinamazone Formaat: 35 cm. Ringmaat: 11 mm. Geslachtsonderscheid: man en pop zijn uiterlijk gelijk. Man en pop: A. a. salvini heeft groene wangen en een groene oorstreek i.p.v. gele zoals de nominaatvorm.

Amazona autumnalis lilacina

Amazona autumnalis autumnalis

Amazona autumnalis Geelwangamazone

Amazona autumnalis (Linne 1758) Cites/EU status B

Ondersoorten • Amazona autumnalis autumnalis • Amazona autumnalis salvini • Amazona autumnalis lilacina • Amazona autumnalis diadema

- geelwangamazone - Salvinamazone - Ecuadoramazone - diadeemamazone

Amazona autumnalis autumnalis

Geelwangamazone Formaat: 34 cm. Ringmaat: 10 mm. Geslachtsonderscheid: man en pop zijn uiterlijk gelijk. Man en pop: de algehele lichaamskleur is groen. Het voorhoofd en de teugels zijn rood. De veren van de schedel en de nek zijn groen, blauwlila omzoomd. De naakte oogring is witachtig en de bovenzijde van de wangen en

376

Amazona

Psittacinae - Arini

Ecuadoramazone Formaat: 34 cm. Ringmaat: 10 mm. Geslachtsonderscheid: man en pop zijn uiterlijk gelijk. Man en pop: A. a. lilacina onderscheidt zich van de nominaatvorm door een matter rood voorhoofd en een groen-lila-achtige schedelkleur. Verder is de kleur van de wangen meer geelachtig groen.

Amazona autumnalis salvini

Herkomst en leefwijze A. a. autumnalis heeft zijn verspreidingsgebied van de Caribische zijde van de staat Tamaulipas in Mexico zuidwaarts tot NoordNicaragua en Honduras. A. a. salvini komt voor in Zuidoost-Nicaragua, aan de Caribische zijde van Costa Rica, Panama, WestColombia en het uiterste noordwesten van Amazona autumnalis Venezuela. A. a. lilacina is diadema te vinden in West-Ecuador en A. a. diadema in Noordwest-Brazilië tussen de Rio Negro en het bovenliggende Amazonegebied. Geelwangamazones houden zich vooral op in de beboste gebieden van vochtige laaglanden tot op hoogten van ongeveer 1100 m. Hierbij gaat hun voorkeur uit naar de randen van de bossen. Ook zijn ze te vinden in droge savannegebieden. Ze leven in hoofdzaak van vruchten (vooral palm-, citrus-, en mangovruchten), zaden, bessen, noten, bladknoppen en bloesems van bomen en struiken. De vogels strijken af en toe neer op graanvelden en richten hier dan behoorlijk wat schade aan. In sommige gebieden is de populatie geelwangamazones door wildvang behoorlijk teruggelopen.

Bijzonderheden

Amazona autumnalis lilacina

Amazona autumnalis diadema

Diadeemamazone Formaat: 36 cm. Ringmaat: 11 mm. Geslachtsonderscheid: man en pop zijn uiterlijk gelijk. Man en pop: A. a. diadema lijkt op A. a. salvini maar het voorhoofd is meer karmijnrood van kleur, overgaand naar donkerrood op de teugels. De wangkleur is blauw bewaasd en de schedel is lila van kleur. Verder is A. a. diadema qua formaat binnen deze soort het grootst. Bij deze ondersoort zijn de neusdoppen begroeid met rode veertjes.


In gevangenschap worden geelwangamazones over het algemeen vrij snel vertrouwelijk met hun verzorger. Het zijn vrij levendige vogels waar de liefhebber lange tijd veel plezier aan kan beleven. Net als veel andere amazones kunnen ze vrij luidruchtig zijn vooral als ze in broedstemming komen. De diadeemamazone komt in de Europese volières niet of nauwelijks voor.

Amazona barbadensis Geelschouderamazone

Formaat: 33 cm. Ringmaat: 10 mm. Geslachtsonderscheid: man en pop zijn uiterlijk gelijk. Man en pop: de algehele lichaamskleur is groen. Alle veren zijn licht zwart gezoomd. Het voorhoofd en de teugel zijn wit. Het voorste deel van de schedel, het gebied rond de ogen, de vleugelboeg en de dijen zijn geel. De onderzijde van de wangen en de kin zijn blauw. De groene borst- en buikbevede-

ring is licht blauw bewaasd. De handpennen en handdekveren van de vleugels hebben een violetblauwe buitenvlag. De vogels hebben een rode vleugelspiegel, die wordt gevormd door de vier buitenste armpennen. De staart is groen met een geelgroene punt. De basis van de buitenste staartpennen is oranjerood. De snavel is hoornkleurig, de iris is oranjerood en de poten zijn bruinachtig grijs.

Herkomst en leefwijze A. b. barbadensis komt voor langs enkele kuststreken van Venezuela en eilanden voor de kust. Verder komt hij voor op Bonaire. Hier leeft hij vooral in het heuvelachtige Amazona noordwesten, op ongebarbadensis veer een kwart van het (Gmelin, 1788) eiland. Geelschouderamazones Cites/EU status A komen voor in open, droge gebieden en savannen met een zanderige bodemstructuur waarop doornig struikgewas, cactussen en lage boombestanden groeien. Hun voedsel bestaat vooral uit vruchten (o.a. cactusvruchten en mango´s), peulen, bessen, bloemknoppen, bloemen en allerlei zaden. .

Bijzonderheden

Bij de geelschouderamazone bestaan in het algemeen duidelijk verschillen tussen individuele vogels; vooral in het wit en het geel op de kop en in het geel van de vleugelboeg zit veel variatie. Ook de tint van het groen kan iets variëren. Deze verschillen hebben ertoe geleid dat er twee ondersoorten werden onderscheiden. Volgens Forshaw zijn de verschillen tussen beide ondersoorten echter niet constant. Hij onderzocht verschillende exemplaren, en kwam tot conclusie dat er waarschijnlijk onvoldoende grond is voor de genoemde opsplitsing. Toch blijkt hij hier niet helemaal zeker van te zijn, getuige het feit dat hij beide ondersoorten nog steeds onderscheidt.


377

Papegaaien en parkieten

Recommend Documents