Paddenstoelen in de klas alle groepen
werkbladen
© Uitgave: ANMEC
Paddenstoelen in de klas Werkbladen Redactie Paula Wanner Lay-out Jolanda van der Heijden Met dank aan: De Hortus, Centrum voor Natuur en Milieu, Milieudienst Zuid-Oost Utrecht, Milieudienst Noord-West Utrecht. Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is gratis te downloaden van onze website www.anmec.nl. Vermenigvuldiging voor overige doeleinden is uitsluitend toegestaan na toestemming van ANMEC. Telefoon 020 - 622 54 04 E-mail
[email protected] Website www.anmec.nl Facebook ANMEC
September 2013
Paddenstoelen in de klas alle groepen
werkbladen
1
Klaarmaken van het kweekpakket Wat heb je nodig?
• Het kweekpakket • Schone bak of emmer • Litermaat • Water 1 In de doos zit:
• aarde (witte zak)
• compost (doorzichtige zak)
2 Doe de aarde in de bak.
3 Pak 1 hand vol compost.
4 Wrijf dit fijn tussen je handen.
5 Meng het door de aarde.
6 Doe er 300 ml water bij.
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
7 Doe de grote zak open.
8 Vouw de randen om de doos.
9 Maak de compost mooi gelijk.
10 Doe het mengsel van aarde, compost en water erop.
11 Maak de laag glad. Niet aandrukken!
12 Doe de doos dicht.
13 Zet de doos op een plek waar het 20 tot 22 oC is.
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
2
Paddenstoelen kweken: zo doe je dat! Wat heb je nodig?
• Het kweekpakket • Litermaat • Plantenspuit • Water Dag 1 De doos wordt klaargemaakt. Dag 2 en dag 3 Niets doen. Vanaf dag 4, elke dag 1 Maak de doos open. 2 Geef een beetje water (50 ml). 3 Zet de deksel gekruist op de doos. 4 Zet de doos op een plek waar het ongeveer 18°C is. 5 Doe dit elke dag tot je ziet … De champignons zijn zo groot als een erwt 1 Vanaf nu mag je meer water geven. Geef zoveel water, dat de aarde vochtig blijft. 2 Doe dit elke dag tot je ziet … De champignons zijn groot. Het is tijd om te oogsten! 1 Geef vandaag geen water. 2 Oogst de grote champignons. De dag na de oogst 1 Geef zoveel water, dat de aarde vochtig is. 2 Doe dit elke dag tot je ziet … De champignons zijn groot. Het is weer tijd om te oogsten! 1 Geef vandaag geen water. 2 Oogst de grote champignons. anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
3
Hoe groeien onze paddenstoelen?
Dit hebben we gedaan… Dag: 1
Dit zie ik… Teken het hier
De doos klaar gemaakt
Dag: 2
Dag: 3
Dag:
Dag:
Dag:
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
Dit hebben we gedaan… Dag:
Dit zie ik… Teken het hier
Dag:
Dag:
Dag:
Dag:
Dag:
Dag:
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
4
Paddenstoelen groeien, net als wij! (A) Wat heb je nodig?
4 Groeifasen – fase 3
mensen
champignons
4 Groeifasen – fase 2
4 Groeifasen – fase 4
4 Groeifasen – fase 1
• Schaar • Lijm
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
4
mensen
champignons
Paddenstoelen groeien, net als wij! (B)
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
5
Een sporenkijkdoos maken Wat heb je nodig? • Schoenendoos • Schaar • Kwast, zwarte verf • Sterke zaklamp
• Hoed van een rijpe paddenstoel
Met behulp van deze zelfgemaakte sporenkijkdoos kun je de sporen uit de hoed zien vallen.
Dit moet je doen: 1 Maak in het deksel van de schoenendoos een gat, dat iets kleiner is dan de hoed van de paddenstoel. 2 Maak ook een kijkgat en een lichtsleuf aan de zijkant (zie tekening). 3 Verf de doos en deksel van binnen zwart. Snijd of breek de steel
van de hoed.
4 Leg de hoed op het gat. 5 Schijn nu met de lamp door de lichtsleuf. Misschien moet je wat geduld hebben, maar als je door het kijkgat kijkt, kun je in het schijnsel
van de lamp de sporen als een stofregen zien vallen. Je kunt ook
héél zachtjes op het deksel van de doos tikken.
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
6
Groeicirkel: Van klein naar groot (A)
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
6
Groeicirkel: Van klein naar groot (B) Wat heb je nodig? • Werkblad 5A • Kleurpotloden • Schaar/Lijm • A3 vel
Opdracht 1 Kleur de plaatjes op werkblad 6A in. 2 Knip de plaatjes uit en leg ze in de goede volgorde. Er ontstaat nu een cirkel. 3 Plak de plaatjes op het papier. 4 Schrijf of plak de goede zin bij elk plaatje. De zinnen staan hieronder.
De sporen vallen op de grond. De paddenstoelen worden groter. Uit een spore groeit een schimmeldraad. De hoed van de paddenstoel gaat open. Uit de zwamvlok groeien paddenstoelen. De zwamvlok wordt groter. Een rijpe paddenstoel laat zijn sporen vallen. De schimmeldraad wordt groter en heet nu zwamvlok.
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
7
Paddenstoelen bekijken Wat heb je nodig?
• Spiegeltje • Zoekkaart paddenstoelen • Klembord of stevige ondergrond • (kleur)potloden Ga buiten op zoek naar paddenstoelen. Tip: Je vindt paddenstoelen meestal op vochtige, schaduwrijke plekken bij bomen of struiken. 1 Maak een tekening van de paddenstoel en kleur die in.
2 Wat is de vorm van jouw paddenstoel?
o A Paddenstoel met hoed en steel o B Bolvormige paddenstoel
paddenstoel met hoed en steel anmec
bolvormige paddenstoel werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
Als je een paddenstoel met hoed en steel hebt, dan kun je aan de onderkant de plaatjes (of de buisjes) zien. Hier zitten de sporen tussen. Deze kun je niet met het blote oog zien. Sporen zijn een soort zaadjes waar nieuwe paddenstoelen uit kunnen groeien. Ze zitten verborgen in de hoed. 3 Zoek een paddenstoel met hoed en steel. Houd het spiegeltje voorzichtig onder de hoed. Bekijk de onderkant van de hoed via de spiegel. Is het een plaatjeszwam of een buisjeszwam?
o A Plaatjeszwam o B Buisjeszwam
A Plaatjeszwam
B Buisjeszwam
4 Waar groeit de paddenstoel?
o A Op een boom, stronk of tak o B Op de grond 5 Welke kleuren heeft de paddenstoel?
6 Hoe heet de paddenstoel? Tip: gebruik de zoekkaart.
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
7 Ga verder met de paddenstoelenjacht.
• Welke soorten kom je nog meer tegen? Gebruik de zoekkaart.
• Hoeveel van dat soort kom je er tegen? Tip: zet iedere keer dat je er één tegen komt één streepje.
• Waar groeit de paddenstoel?
Kies uit: op een levende boom, onder een boom, in het weiland, op dood hout.
Soort
Hoeveel?
Waar?
8
Teken een paddenstoel Wat heb je nodig?
• 1 potlood • kleurpotloden
Elke paddenstoel ziet er weer anders uit. Bekijk jouw paddenstoel: Kijk eens naar de hoed. Deze is Hoe ziet de steel er uit?
Hoe voelt de paddenstoel aan?
o plat o bol o kort en dik o lang en dun o glad o ruw
Hoe smaakt de paddenstoel?
Opdracht Teken de paddenstoel na en kleur hem in. Snij de paddenstoel door. Hoe ziet de binnenkant eruit?
anmec
Buitenkant
Binnenkant
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
9
Onderzoek een paddenstoel Wat heb je nodig?
• Paddenstoel • Bak met water
1 Wat denk je dat er gebeurt als je de paddenstoel in het water legt?
________________________________________
2 Wat denk je dat er gebeurt als de paddenstoel op de verwarming legt?
_________________________________________
Ga nu zelf op onderzoek uit. 3. Leg de paddenstoel in een bak met water. De paddenstoel…
o drijft
o zinkt
4 Leg de paddenstoel op de verwarming. Wacht een paar uur. De paddenstoel…
anmec
o groeit
werkblad
o krimpt
paddenstoelen
in
de
klas
10
Hoe ziet mijn paddenstoel er uit?
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
9 Onderkant steel
13 Doorgesneden paddenstoel
Wat heb je nog meer aan de paddenstoel ontdekt?
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
11
Mijn eigen paddenstoelen onderzoek
Wat wil je onderzoeken over je paddenstoel?
Hoe ga je dit onderzoeken?
Wat heb je hiervoor nodig?
Wat denk je dat er zal gebeuren?
Wat heb je ontdekt?
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
12
Sporenafdruk maken Wat heb je nodig?
• Een (grote) open champignon of andere paddenstoel met een hoed
• Een mesje • A5 papier, lichtblauw (hier zie je alle kleuren sporen op) • Een glas dat over de champignon past • Haarlak
Dit moet je doen: 1 Snijd voorzichtig de steel van de champignon. 2 Snijd de onderkant van de hoed een beetje open zodat je de plaatjes
goed kan zien.
3 Leg de hoed op het vel papier. 4 Zet het glas er overheen. 5 Laat alles een paar dagen staan. 6 Haal dan het glas weg en til de hoed voorzichtig op. Op het papier zie je nu poeder in een bepaald patroon liggen. Dit zijn de sporen van de champignon. Uit deze sporen kan, als ze op de grond vallen, weer nieuw mycelium groeien, dat weer nieuwe champignons voortbrengt. 7 Spuit er van 20 cm afstand haarlak overheen. Zo blijft je
sporenpatroon mooi.
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
13
Woordweb Wat heb je nodig?
• potlood
Wat weet je al over paddenstoelen? Schrijf deze woorden rondom de paddenstoel en verbind ze met een schimmeldraad.
4 Groeifasen – fase 4
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
14
Er zit schimmel op! Wat heb je nodig?
• Brood en appel • Water • Warm plekje • Twee bakjes met deksels Het groeit op oud brood. Het groeit op oud fruit. Het groeit op alles dat niet vers meer is. Wat groeit er dan? Schimmel !
Opdracht Je gaat schimmels kweken en bekijken. Wat moet je doen? 1 Pak twee bakjes. 2 Doe in één bakje een stuk oud brood. In het andere bakje een stukje appel. 3 Giet er een klein beetje water bij en sluit de bakjes af met een deksel. 4 Zet de bakjes op een warme plek neer. 5 Kijk elke dag in de bakjes. 6 In welk bakje groeit het eerst schimmel? 7 Vul in: Op de appel zat na
dagen schimmel.
De schimmel heeft een
kleur.
Op het brood zat na
dagen schimmel.
De schimmel heeft een
kleur.
8 Wat heb je nog meer ontdekt?
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
15
Schimmelonderzoek Naam:
..........................................................
1
Wat ga je laten beschimmelen?
2
Doe je het ergens in dat je kunt afsluiten? Of leg je het ergens op?
3
Waar zet je het neer? (licht, donker, warm, koud)
4
Wat denk je dat er gaat gebeuren?
5
Welke materialen heb je nodig voor je onderzoek?
6
Hoe ga je je onderzoek vastleggen? (schrijven, tekenen, foto’s)
7 Wat heb je ontdekt? 8
9
anmec
Klopt dat met wat je dacht in vraag 4? Heb je nu nog een vraag over je onderzoek? Welke?
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
16
Verslaglegging schimmelonderzoek Naam:
..........................................................
Datum
anmec
Wat is er gebeurd?
Teken wat er gebeurd is...
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
17
Schimmels van héél dichtbij Wat heb je nodig?
• 1 petrischaaltje • Kleurpotloden • 1 vergrootglas • Stereomicroscoop • Beschimmelde voorwerpen
Neem een petrischaaltje met beschimmelde voorwerpen 1 Wat zit er in je petrischaaltje? ______________________ 2 Welke kleuren schimmels zie je? ______________________
Bekijk de schimmel met het vergrootglas. 3 Kun je al meer aan de schimmel zien, dan met het blote oog? Zo ja, wat dan? ______________________
Zet je petrischaaltje onder de stereomicroscoop. Kijk door de lenzen en draai aan de grote stelknop. Als het beeld onscherp is draai je door, tot je een scherp beeld hebt. Als het beeld waziger wordt, draai je de andere kant op, tot het scherp wordt. Door de stereomicroscoop zie je de schimmels 10 à 20 keer groter.
4 Maak er een tekening
anmec
van en kleur die in.
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
18
Smullen met paddenstoelen (A): gevulde champignons
Wat heb je nodig?
champignons
kruidenkaas
2 theelepels
kookwekker
bakplaat
oven
1 Duw en draai de steel eruit
2 Doe de kaas in de hoed
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
3 Maak glad
4 Op de bakplaat
5 Oven aan
150 oC
6 In de oven
7 Wekker op 10 minuten
Klaar!! Eet smakelijk! anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
18
Smullen met paddenstoelen (B):
Gebakken paddenstoelen op toast
Wat heb je nodig?
o Paddenstoelen
o Keukenrol
o
Boter of olijfolie
o Mes
o
Toastjes
o Snijplank
o
Zout
o Koekenpan
o Peper
o Spatel
o Kookplaat of gourmetstel
Wat doe je?
1 Wrijf de paddenstoelen schoon met keukenpapier. 2 Snijd de paddenstoelen in stukjes, of plakjes. 3 Doe boter of olie in de koekenpan. 4 Bak de paddenstoelen. 5 Doe er een klein beetje zout en peper op. 6 Leg de paddenstoelen op de toastjes. Eet smakelijk!
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
18
Smullen met paddenstoelen (C): Champignonsoep
Wat heb je nodig?
o Paddenstoelen
o Keukenrol
o
o Mes
Boter of olijfolie
o Water
o Snijplank
o
Pakje champignonsoep
o Koekenpan
o Pan voor soep
o Spatel
o Kookplaat of gourmetstel
Wat doe je?
1 Wrijf de champignons schoon met keukenpapier. 2 Snijd de champignons in dunne plakjes. 3 Doe boter of olie in de koekenpan. 4 Bak de champignons . 5 Maak de champignonsoep klaar in de grote pan (lees eerst de
gebruiksaanwijzing op het pak).
6 Doe de gebakken champignons bij de soep. 7 Laat de soep nog even trekken en... Klaar! Eet smakelijk! anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
19
Stippen tellen
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
20
Paddenstoelen ordenen
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
21
Paddenstoelenhoed
Kopieer deze cirkel voor iedere leerling op stevig A3 papier.
&
.......................................................
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
22
Kleurplaat paddenstoelen
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
23
Paddenstoel van mozaïek 4 Groeifasen – fase 4
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
24
Woordenbrij Wat heb je nodig?
Opdracht
• potlood
Zoek de woorden op in de woordenbrij en streep ze door. De letters die overblijven vormen een zin.
M
K
M
P
K
N
A
R
D
R
E
V
O
T
T
A
S
A
L
G
T
O
O
R
G
R
E
V
O
W
W
C
W
A
H
Z
K
E
L
A
F
R
V
I
S
Z
H
Z
A
M
E
C
W
A
H
E
E
T
P
M
S
A
R
T
L
S
K
B
E
T
R
T
O
A
W
E
M
E
J
S
E
T
S
E
K
E
R
W
A
A
J
P
T
E
O
E
O
L
E
S
E
Z
M
L
N
S
I
S
S
E
H
A
T
T
N
N
R
E
P
D
I
G
E
Z
P
V
E
I
S
E
K
M
I
K
E
U
N
O
W
F
L
P
R
G
N
M
R
N
J
L
B
O
I
A
G
P
N
E
F
I
E
A
I
B
I
O
N
N
M
E
S
I
K
H
S
T
D
O
N
N
W
E
K
N
E
L
N
C
I
S
T
S
D
S
G
H
O
E
D
V
L
S
T
I
N
K
Z
W
A
M
E
L
F
E
N
B
A
N
K
J
E
E
U
K
P
AFVALETER
ELFENBANKJE
OESTERZWAM
SOEP
TOVERKETEL
BOS
HEKSENKRING
PADDENSTOEL
SPOREN
VERGROOTGLAS
BUISJESZWAM
HERFST
PLAATJESZWAM
STANK
VLIEGENZWAM
CHAMPIGNON
HOED
SCHIMMEL
STINKZWAM
WANDELING
EETBAAR
KWEKERIJ
SMAAK
TOVERDRANK
WITTESTIPPEN
anmec
werkblad
paddenstoelen
in
de
klas
