medisch informatiemagazine periodieke uitgave - nr. 12
Palfijn.nieuws
informatiemagazine
zomer 2011
p. 4 > Centrum gewichtszorg: voeding, beweging en begeleiding p. 5 > Opening labo anatomopathologie p. 6 > Kraakbeentransplantatie voor knie eindelijk realiteit
Multidisciplinair Oncologisch Consult de centrale rol van de huisarts is primordiaal
I
n het kader van het Zorgprogramma Onco-
Commissie voor Oncologie van het ziekenhuis.
logie richt het AZ Jan Palfijn Gent AV sinds
Het ziekenhuis richtte ook een werkgroep Anti-
geruime tijd Multidisciplinaire Oncologische
tumorale Middelen op en voert de wettelijk ver-
Consulten (MOC's) in. Sinds het voorjaar 2011
plichte kankerregistratie uit.
doet het ziekenhuis, d.m.v. persoonlijke uitnodigingen tot live deelname, extra inspanningen om
Het Jan Palfijnziekenhuis streeft met het Zorgpro-
de rol van de huisarts binnen dit overlegorgaan te
gramma Oncologie naar een alomvattend zorgaan-
benadrukken. Huisartsen hebben daarnaast ook
bod voor zowel de patiënt als zijn dichte omgeving.
een belangrijke vertegenwoordigende rol in de
Hiervoor werd de laatste jaren intensief geïnvesblz. 2
Palfijn.nieuws - zomer 2011
1
teerd in een gestructureerde ondersteuning van het
van het zorgprogramma te laten overleggen met de
medische luik van het programma. De functies van
huisarts. Het is de bedoeling om zowel elke patiënt
datamanager, oncopsycholoog, oncoverpleegkun-
met een nieuwe diagnose van kanker als elke pati-
dige, oncosociaal assistent en oncodiëtist werden
ënt met een gekende oncologische aandoening die
uitgebreid of aan het organigram toegevoegd. Deze
omwille van progressie, recidief of metastase een
structuur verhoogt de herkenbaarheid en de effici-
aangepast behandelingsplan behoeft, te bespreken.
ëntie van het zorgprogramma zowel intern als naar
Aanwezigheid en actieve deelname van de huisarts
huisartsen toe.
op deze MOC-vergaderingen is dan ook essentieel. Voor deze afspraken werden speciale nomenclatuur-
Binnen het streven naar een alomvattend zorgaan-
nummers gereserveerd. U vindt ze terug achteraan
bod zijn de MOC-vergaderingen dé fora om het team
dit artikel, samen met de data waarop onze MOC's worden georganiseerd. Huisartsen worden naast hun aanwezigheid in de MOC's ook betrokken bij de organisatie en structuur van het Zorgprogramma Oncologie. Dit gebeurt via vertegenwoordiging in de Commissie voor Oncologie. Deze commissie is een interne overlegstructuur die vier tot zes keer per jaar samenkomt. Ze bespreekt de algemene werking van het zorgprogramma en biedt een platform om via contact met vertegenwoordigers van alle oncologiegerelateerde
VOORWOORD Jan Palfijn is een ziekenhuis in volle bloei. Het gaat ons op alle vlakken voor de wind, zowel medisch als financieel, en in tevredenheidsenquêtes van patiënten scoren we goed. Waar het tot voor 2007 niet zeker was of het Jan Palfijnziekenhuis nog wel een toekomst had, is die situatie deze legislatuur helemaal omgedraaid. Iedereen is er nu van overtuigd dat Jan Palfijn een gezonde toekomst tegemoet gaat als een sociaal ziekenhuis, dat zich verder wil oriënteren op enkele welgekozen specialisaties in de tweedelijnshulp. Daarvoor is het nodig over een moderne infrastructuur te kunnen beschikken, wat zowel het werk van onze artsen en medewerkers als het welzijn van onze patiënten ten goede komt. Die werken aan onze campus aan de Watersportbaan starten binnenkort en moeten ons tegen eind 2013 een volledig vernieuwd ziekenhuis opleveren. Hiermee zal voor het Jan Palfijnziekenhuis een nieuw hoofdstuk aanbreken, een hoofdstuk dat in het teken zal staan van groei. Geert Versnick voorzitter
2
Palfijn.nieuws - zomer 2011
disciplines (medisch en paramedisch) de werking van het Zorgprogramma te optimaliseren. Een vertegenwoordiger van de huisartsen kan aan deze vergaderingen deelnemen en vanuit zijn perspectief en actieterrein voorstellen lanceren.
Borstkliniek breidt uit
D
e Borstkliniek van het Jan Palfijnziekenhuis viert straks zijn tweede verjaardag. Vandaag beschikt dit zorgprogramma
over de mogelijkheden om haar patiënten een Met de nauwe samenwerking tussen het Jan Palfijn-
alomvattende dienstverlening aan te bieden. Een
ziekenhuis en de huisarts wil het ziekenhuis een zo
stand van zaken.
breed mogelijke zorg aanbieden aan de patiënt en zijn omgeving.
In het voorjaar startte dr. Dine Houben op de dienst Gynaecologie. Zij zal met haar ervaring als oncologisch gynaecologe meewerken aan de verdere uit-
De MOC-vergaderingen vinden plaats om de
bouw van de Borstkliniek en samen met collega's uit
twee weken:
diverse disciplines de werkzaamheden coördineren.
•
KNO: dinsdag (12u30-14u00)
Om de opvang van onze patiënten met borstpatholo-
•
Gynaecologie: dinsdag (12u30-14u00)
gie zo goed en zo snel mogelijk te organiseren werd
•
Hematologie: donderdag (8u30-9u30)
ook vroedkundige Katrien Dessel aan het team van
•
Pneumologie: donderdag(12u45-14u00)
de Borstkliniek toegevoegd. Zij zal met haar ruime
•
Neurochirurgie: donderdag (12u30-14u00)
praktijkervaring op een adequate wijze voor de eer-
•
Gastro-enterologie: vrijdag (12u30-14u00)
ste opvang van onze patiënten zorgen.
•
Urologie: vrijdag (12u45-14u00) Daarenboven zal ons ziekenhuis, dankzij de opstart
De vergaderingen gaan door in het MOC-lokaal
van een eigen labo anatomopathologie (zie ook
(lokaalnummer 548). Het lokaal bevindt zich op
pagina 5) vanaf 1 mei een snelle anatomopathologi-
de vijfde verdieping, achteraan het zieken-
sche diagnostiek kunnen realiseren.
huis. Een broodjesmaaltijd en drank worden voorzien. Gereserveerde nomenclatuurnummers: •
350416-350420 (K25): deelname aan een MOC-vergadering
•
350232 (K50): toelichting van het MOCadvies door de behandelend erkende huisarts tijdens een afzonderlijk overleg met de patiënt in de thuispraktijk.
i
Zorgprogramma Oncologie 09 224 81 37 (secretariaat)
[email protected]
Palfijn.nieuws - zomer 2011
i
Borstverpleegkundigen Borstkliniek 09 224 86 94 (mevr. Carla Amend) 09 224 86 59 (mevr. Leen Delbaere)
3
Centrum gewichtszorg:
aandacht voor voeding, beweging én persoonlijke begeleiding.
I
n 2011 lijdt 1 op de 2 Belgen aan overgewicht.
huis ontwikkelde daarom een multidisciplinair pro-
Slechts een klein percentage komt in aanmer-
gramma dat zowel het voedingspatroon, de psycho-
king voor terugbetaling van een bariatrische
logische problemen als de lichamelijke conditie van
ingreep (BMI ≥ 40 of BMI ≥ 35 met comorbiditei-
de patiënt in kaart brengt én behandelt.
ten). Dit betekent dat de meerderheid financieel in de kou blijft staan. Het Centrum gewichtszorg
Gedurende vijf maanden krijgt de patiënt tweemaal
biedt vanaf deze zomer een niet-operatief pro-
per week conditietraining onder leiding van een kine-
gramma aan voor deze groep patiënten.
sist. Deze training heeft tot doel de cardiopulmonaire status te verbeteren en het basaal metabolisme te
Uit ervaring blijkt dat vele patiënten er niet in sla-
verhogen. Aan de patiënt wordt geleerd hoe hij of zij
gen een gezond voedingspatroon te ontwikkelen,
moet bewegen (duur en intensiteit) om tot een maxi-
ondanks meerdere dieetpogingen Ook zijn er onder-
male vetverbranding te komen met behoud van de
liggende redenen (relationeel, professioneel, endo-
lean body mass. Bij het begin en het einde van het
geen) die leiden tot depressiviteit met emotioneel
programma worden de bloeddruk en de polsslag
eetgedrag tot gevolg. Zo ontstaat een vicieuze cirkel:
gemeten. Deze waarden worden vergeleken en de
zwaarlijvigheid leidt tot een negatief zelfbeeld waar-
verhoging van de aerobe drempel wordt bepaald (=
door troost wordt gezocht in voeding.
referentie voor conditie).
Naast de verhoogde calorie-inname is er een gebrek
Om de twee weken vindt een groepssessie voe-
aan beweging. Velen voelen schaamte over hun
dingsleer plaats. De voedingsdriehoek wordt aan
lichaam en durven zich niet in sportuitrusting te ver-
de patiënt uitgelegd en gezonde dagschema’s wor-
tonen. Daarnaast zijn de bewegingsprogramma's in
den opgesteld. Er wordt informatie gegeven over
fitnesscentra niet afgestemd op hun fysieke beper-
het opstellen van een ‘gezond’ boodschappenlijstje,
kingen waardoor er snel wordt afgehaakt.
aangevuld met nuttige tips voor het aankopen van voedingsmiddelen.
Het Centrum gewichtszorg van het Jan Palfijnzieken-
4
Palfijn.nieuws - zomer 2011
De andere weken worden psychologische groeps-
ringen, angsten en ideeën met
sessies georganiseerd met uitleg over de verschil-
elkaar uit te wisselen en kunnen
lende types in eetgedrag. Er wordt ingegaan op het
elkaar steunen in hun gezamenlijke
bestaan van een gedragsketen (emotie/situatie >
strijd tegen het overgewicht. De
gewoonte > eten) en hoe men deze kan doorbreken.
sessies worden ’s avonds georga-
Doorheen de sessies wordt eveneens gewerkt aan
niseerd zodat ook werkende men-
het zelfbeeld van de patiënt.
sen kunnen deelnemen.
Omdat enkel zwaarlijvige mensen aan deze sessies deelnemen, fungeren zij tevens als ‘zelfhulpgroep’.
i
Centrum gewichtszorg 09 224 86 94 (mevr. Carla Amend, coördinatrice) www.obesitasgent.be
De patiënten hebben de mogelijkheid om hun erva-
Opening labo anatomopathologie
W
elke arts herinnert zich niet de practica histologie en cytologie in de 'Oude Bijloke' op de Pasteurlaan? Of
de lezingen pathologische anatomie, het praktisch examen met microscopische preparaten en José? Niet zonder enige trots opende het AZ Jan Palfijn Gent AV onlangs zijn eigen labo voor pathologische anatomie, waar de traditie van het microscopisch onderzoek weer opgenomen wordt. Met de meest geavanceerde histotechnologische apparatuur worden weefselcoupes vervaardigd. Zo zorgt de Pathos
patholoog stelt de weefseldiagnose aan de micro-
Delta histoprocessor, dankzij een combinatie van
scoop; het APD protocol vermeldt tumortypering,
microgolf- en vacuumtechnologie, voor een optimale
gradering, stagering (TNM). Voor bijkomend hoogge-
kwaliteit/interpreteerbaarheid van de weefselcoupes
specialiseerd onderzoek wordt verder nauw samen-
(biopsies). De Cellient zorgt ervoor dat losse cel-
gewerkt met het UZ Gent. De snelle verspreiding van
len uit aspiraten of punctievocht optimaal kunnen
de pathologieverslagen via de informaticakanalen en
onderzocht worden na paraffine-inbedding. Zowel op
de patiëntenbespreking op de diverse MOC's (waar-
de biopsies als op het cytologisch materiaal wordt,
bij ook de huisartsen welkom zijn, zie p. 1-3) moeten
indien nodig,
een belangrijke bijdrage leveren aan de goede zorg
bijkomend immuunhistochemisch
onderzoek verricht voor eventuele tumortypering.
voor onze patiënten. En wie nog eens een blik door de microscoop wil werpen, is altijd welkom!
Naast deze zuiver technische aspecten van een labo, heeft de dienst Pathologische anatomie een belangrijke rol te vervullen in de diagnostiek: de oude
i
dienst Pathologische anatomie 09 265 12 74 (dr. Vallaeys)
waarheid 'tissue is the issue' geldt nog steeds. De
Palfijn.nieuws - zomer 2011
5
Kraakbeentransplantatie van de knie wordt eindelijk realiteit.
D
e complexe structuur en biomechanische
Strikt zorgpad van huisarts tot revalidatie
functie van gewrichtskraakbeen maken
Onder meer door het volgen van een strikt zorgpad
kraakbeenletsels een moeilijk te behan-
kunnen de resultaten van de behandeling op een
delen entiteit binnen de kniechirurgie. Gewrichts-
hoog niveau gehouden worden. Het zorgpad kunnen
kraakbeen heeft een zeer beperkt regeneratie-
we als volgt omschrijven:
vermogen. Onbehandeld evolueren deze letsels
1. Uitvoering van een arthroscopie in daghospitalisa-
naar een symptomatische artrose van de knie. De
tie met biopsiename van kraakbeenweefsel uit een
overheid besliste onlangs om de celgebaseerde
niet gewichtsdragend deel van de knie.
therapie van kraakbeenletsels onder bepaalde
2. De geoogste kraakbeencellen worden in een spe-
voorwaarden terug te betalen, een belangrijke
ciaal recipiënt geplaatst en verder verwerkt in het
stap in het beschikbaar maken van deze behande-
laboratorium. Na gemiddeld 9 weken behandeling
ling voor een ruimere populatie. Het Gentse Jan
beschikken we meestal over voldoende kraakbeen-
Palfijnziekenhuis behoort zo tot de eerste lichting
cellen om het defect op te vullen.
chirurgische centra waarbinnen deze ingreep mét
3. Tijdens een tweede chirurgische ingreep wordt
terugbetaling uitgevoerd mag worden.
het kraakbeendefect geëgaliseerd en worden de gekweekte kraakbeencellen onder een membraan
Tot op heden zijn microfracturatie en mosaicplastie
ingespoten (arthrotomie, afbeelding hieronder). Het
de meest gebruikte technieken voor kraakbeenlet-
uiteindelijke doel is hier de vorming van hyalien kraak-
sels. Bij microfractuur (ice-picking) worden kleine
been dat sterk lijkt op het oorspronkelijke kraakbeen.
boorgaatjes gemaakt in de beenplaat ter hoogte
4. De afsluitende nabehandeling bestaat uit een strikt
van het kraakbeendefect om bloeding te creëren en
revalidatieschema met nadruk op onmiddellijke mobi-
beenmergcellen aan te voeren met als finale doel het ontstaan van littekenweefsel (dat lijkt op kraakbeen). Bij mosaicplastie worden osteochondrale cilinders gepreleveerd in de periferie van het patellofemoraal gewricht en ingeplant in de zone van het defect. Cel gebaseerde kraakbeentransplantatie Bij cel gebaseerde kraakbeentransplantatie gebruikt men lichaamseigen kraakbeencellen om kraakbeenletsels te herstellen. Onderzoek naar deze methode dateert reeds van het jaar 2000. Professoren van de Leuvense universiteit sloten hiervoor een samenwerkingsverband af met hun collega's uit Gent. Wat in eerste instantie klonk als science-fiction bleek snel
lisatie. Om de cellen de mogelijkheid te geven hoog-
realiteit. Kraakbeentransplantatie bleek een waardige
waardig kraakbeen te vormen, dient het gewricht in
behandelingstechniek voor bepaalde knieletsels.
eerste fase ontlast te worden.
6
Palfijn.nieuws - zomer 2011
Voorwaarden tot terugbetaling De terugbetaling voor de celgebaseerde therapie
Publicaties
u •
en Pattyn C. (2010). Nieuwe inzichten in heuppijn bij jonge
voor behandeling van kraakbeenletsels is sinds
actieve patiënten en de ontwikkeling van coxartrose: het
1 mei een feit. Om terugbetaling te bekomen dient echter aan strikte wettelijke voorwaarden te worden voldaan:
Audenaert E., Goubay Y., Baelde N., Vanden Bossche L.
concept "femoroacetabulair impingement". Tijdschrift voor geneeskunde, vol. 66, nr. 8, pp. 377-380. •
Almqvist K.F., Baelde N., McNair P., Roosen P., Van Ginckel A en Witvrouw E. (2010). Functional adaptation of knee cartilage in asymptomatic female novice runners compa-
•
Patiënt is niet ouder dan 50 jaar.
•
Het betreft een geïsoleerd condylair kraakbeenletsel op femurcondyle van > 2 cm² (niet patella) met graad III tot IV volgens de ICRS-indeling
red to sedentary controls. A longitudinal analysis using delayed Gadolinium Enhanced Magnetic Resonance Imaging of Cartilage (dGEMRIC). Osteoarthritis and Cartilage, doi:10.1016/j.joca.2010.10.007. •
ron L. (2010). Development of a three-dimensional detection method of cam deformities in femoroacetabular impin-
vastgesteld door arthroscopie. •
De eerste klachten van het letsel zijn minder dan
gement. Skeletal Radiol. 2010 Aug 18. •
•
of Metal-on-Metal Hip Resurfacing: Lessons Learned and
Er zijn nog geen tekenen van gevorderde artrose van het gewricht. De orthopedisch chirurg dient een specifieke
Improved Outcome. Orthopedic clinics of North America., vol. 42, nr. 2, pp. 259-262. •
D. (2011). Adverse reaction to metal debris following hip resurfacing. The influence of component type, orientation
aan verbonden certificaat kunnen voorleggen op
and volumetric wear. The Journal of Bone & Joint Surgery.
vraag van een controlearts of eventueel patiënt. Revalidatie en follow-up gebeuren via een welomgeschreven schema.
Langton D. J., Jameson S.S., Joyce T. J., Lord J., Van Orsouw M., Holland J. P., Nargol A. V. F. en De Smet K.
training te hebben gevolgd en moet het daar-
•
De Smet K., Van Der Straeten C., Van Orsouw M., Doubi R., Backers K. en Grammatopoulos G. (2011). Revisions
3 jaar terug ontstaan. •
Audenaert EA., Baelde N., Huysse W., Pattyn C. en Vigne-
vol. 93-B, nr. 2, febr. •
Tondeur M., Hambye A-S., Sand A. en Ham H. (2011). Educational impact of discussing results among nuclear medicine physicians participating in interobserver reproducibility studies: our experience with I-123 FP-CIT SPECT.
Jan Palfijnziekenhuis Kniechirurgen verbonden aan het Jan Palfijnzieken-
Nuclear Medicine Communications, vol. 32, pp. 410-415.
huis volgen de ontwikkelingen op het vlak van kraak-
u EERSTVOLGEND SYMPOSIUM: 22 SEPTEMBER
beentransplantatie op de voet. Zij stappen dan ook
'Pas bevallen en snel naar mijn huis(arts)!'
mee in dit project. Dit zorgt ervoor dat deze vernieu-
De toename van het aantal poliklinische beval-
wende en hoogtechnologische techniek binnen de
lingen en bevallingen met kort ziekenhuisver-
beschreven strikte indicaties nu reeds beschikbaar
blijf zorgt ervoor dat huisartsen steeds vaker in
is in ons ziekenhuis, waarbij volledig voldaan kan
contact komen met (de problemen van) pasge-
worden aan de voorwaarden tot terugbetaling via het
borenen en pas bevallen moeders. Met dit sym-
ziekenfonds.
posium willen we hier dieper op ingaan en een praktische leidraad meegeven, zowel vanuit het perspectief van de kinderarts als gynaecoloog.
i
Inlichtingen 09 224 71 11 (site Watersportbaan) 09 240 98 11 (site Fabiolalaan)
Palfijn.nieuws - zomer 2011
7
Beperking van straling bij frequent voorkomende darmaandoeningen: een must!
D
e groeiende bewustwording van de risico’s verbonden aan de blootstelling aan ioniserende stralen veroorzaakt een con-
tinue zoektocht naar alternatieve beeldvormingstechnieken. Dit geldt niet in het minst voor wat betreft aandoeningen die vaak jonge mensen treffen. De ziekte van Crohn en andere chronische inflammatoire darmziekten (IBD) zijn hier een uitstekend voorbeeld van. Geneesheren van het Jan Palfijnziekenhuis delen deze bezorgdheid en trachten de onderzoeken met belastende straling
Door middel van snelle T2 én T1 acquisities wordt
zoveel mogelijk te beperken.
de volledige dunne darm in axiale en coronale richting gescand. Het gebruik van Buscopan laat ook
Bij de ziekte van Crohn heeft het gebruik van een
iets langere sequenties toe zonder artefacten. Het
MRI van de dundarm (entero-MRI) twee grote voor-
IV contrast toont vooral de activiteit van de ziekte en
delen. In de eerste plaats is er de afwezigheid van
mogelijke abcedaties.
stralingsbelasting, dit in tegenstelling tot de alter-
Gezien de chroniciteit van de ziekte en de jonge onset
natieve beeldvormingstechnieken geschikt voor dit
leeftijd dienen vaak multipele onderzoeken te gebeu-
deel van het lichaam zoals entero-CT, entero-clyse
ren. Dit is niet enkel noodzakelijk om het verloop van
en dunne darm transit. Ten tweede worden de let-
de aandoening te kennen, maar ook om eventuele
sels heel mooi in beeld gebracht dankzij de hoge
complicaties tijdig te herkennen. In dit opzicht is het
weefselresolutie. Zo is het mogelijk om zeer duidelijk
begrijpelijk dat een blijvend streven naar een beper-
de ontsteking van de slijmvliezen, de localisatie en
king van stralingsbelasting een must is!
de uitgebreidheid van de ziekte aan te tonen. Ook complicaties zoals fistels en abcessen worden goed zichtbaar via entero-MRI.
i
dienst Medische beeldvorming 09 265 13 20 (dr. Valerie Verstraeten)
Een derde voordeel is het weinig belastend karakter van het onderzoek. De patiënt dient enkel vóór het onderzoek anderhalve liter vloeistof (Mannitol en water) te drinken en krijgt Buscopan en Gadolinium IV toegediend. Bij een traditionele coloscopie is de
COLOFON
belasting hoger voor de patiënt.
8
Palfijn.nieuws niet langer ontvangen? Adres gewijzigd? Nieuwsbrief liever in uw mailbox? Geef ons een seintje via: >>>
[email protected]
Periodiek infomagazine voor huisartsen en externe zorgverleners Redactieraad: dr. Tom Bovyn, dr. Yves Depaepe, dr. Bruno Heyndrickx (hoofdgeneesheer), dr. Philippe Jeannin, dr. Valerie Verstraeten en mevr. Marleen Porto-Carrero (bestuurder-directeur) - Eindredactie en layout: Communicatiedienst AZ Jan Palfijn Gent AV V.U.: Geert Versnick, voorzitter , H. Dunantlaan 5 - Gent - 09 224 71 11
Palfijn.nieuws - zomer 2011
